Biuletyn OPTI nr 1/2015
Transkrypt
Biuletyn OPTI nr 1/2015
Biuletyn Kwartalny OPTI TFI (1) 2015 Kwartalnik OPTI TFI Szanowni Państwo, Oddajemy w Państwa ręce pierwszy numer Biuletynu Kwartalnego OPTI TFI. Głęboko wierzymy, że będzie użytecznym źródłem podstawowych informacji makroekonomicznych i na temat rynków finansowych. Biuletyn planujemy wydawać na początku każdego kwartału kalendarzowego. W każdym numerze zamieścimy podsumowanie zdarzeń dotyczących gospodarki i rynków finansowych oraz komentarz do bieżącej sytuacji na rynkach. W naszym Biuletynie prezentujemy bieżącą sytuację rynkową i ekonomiczną na kluczowych dla polskich inwestorów rynkach – w Polsce, Europie Zachodniej, USA oraz na najważniejszych rynkach azjatyckich. Ponadto w każdym numerze będziemy przedstawiać dokładniej jedno istotne zagadnienie wpływające na zachowania rynków finansowych (temat numeru). W bieżącym numerze w uwagą przyglądamy się sytuacji w Rosji w i analizujemy możliwości obrony kursu rubla przez Bank Centralny. W każdym numerze planujemy również przedstawić ciekawostkę związaną z rynkiem finansowym, która może stać się dla Państwa inspiracją dla kolejnych decyzji inwestycyjnych (w bieżącym numerze przedstawiamy wpływ znaczących spadków cen ropy naftowej na światową gospodarkę). Całość wydania dopełnia część statystyczna, w której prezentujemy tabele zawierające wyceny poszczególnych klas aktywów (akcje, obligacje, waluty i surowce), uzupełniona o kluczowe wskaźniki związane z wyceną aktywów. ul. Złota 59 00-120 Warszawa tel. 22 222 46 92 email: [email protected] Dane do kontaktu Redaktor naczelny dr Tomasz Bursa +48 502 948 774 [email protected] Zespół OPTI Arkadiusz Chojnacki, CFA +48 605 103 311 [email protected] Konrad Anuszkiewicz +48 608 351 095 [email protected] Waldemar Stachowiak, PRM Z wyrazami szacunku, +48 690 531 595 Zespół OPTI TFI [email protected] Strona 1 z 12 Temat numeru Rosyjska Ruletka Znaczące zawirowania związane z kondycją rosyjskiej gospodarki i ogromna zmienność na tamtejszym rynku finansowym skłoniły nas do przeprowadzenia analizy rezerw walutowych Banku Centralnego Rosji. Ćwiczenie to pozwala na zbadanie zdolności Banku Centralnego do obrony kursu rubla i zapewnienia stabilności gospodarki oraz na porównanie bieżącej sytuacji do kryzysu z lat 1997-1998, kiedy to Rosja faktycznie zbankrutowała i zawiesiła spłatę zobowiązań. Rosja – realny wzrost PKB (%), dynamika eksportu i importu, 2005-2015P “Około 2/3 dochodów z eksportu Rosji pochodzi ze sprzedaży paliw i pochodnych” Źródło: Bloomberg, prognozy własne, Narodowy Bank Rosji W latach 2010 - 2012 gospodarka Rosji rozwijała się w tempie około 3.5%-4.5%. Wydaje się to solidną dynamiką wzrostu jednakże odbywał się on w warunkach podwyższonej inflacji (blisko 10%), wysokich stóp procentowych oraz gigantycznego wzrostu importu (import do Rosji wyrażony w USD wzrósł o 170% w latach 2005-2014 podczas gdy skumulowane PKB wzrosło jedynie o około 40%). Wzrost ten napędzany był wysokimi cenami ropy i jej pochodnych, które to zdominowały rosyjski eksport (w 2014 około 2/3 dochodów z eksportu towarów i usług pochodziło właśnie ze sprzedaży paliw). Z drugiej strony Rosja importowała praktycznie większość dóbr inwestycyjnych jak również wiele dóbr pierwszej potrzeby. Dzięki hossie na rynku surowców Rosja zdołała zgromadzić potężne zasoby rezerw walutowych (na koniec 2013 roku było to 456 mld USD). Jednakże dobra passa zaczęła odwracać się w drugiej połowie 2014 roku na skutek załamania cen ropy i konfliktu politycznego na Ukrainie, który spowodował masowy odpływ kapitału zagranicznego. W 2014 roku, prawdopodobnie po raz pierwszy od wielu lat, Rosja zanotuje ujemny bilans w handlu i usługach (oczkujemy ok 25 mld USD deficytu na rachunku obrotów bieżących), co w połączeniu w odpływem kapitału finansowego w wysokości około 80-90 mld USD zmniejszy poziom rezerw do około 360 mld USD. Jednakże dopiero w 2015 roku Rosja w pełni odczuje efekt niższych cen ropy (szacujemy, że eksport z Rosji spadnie o 150 mld USD przy założeniu ceny ropy 60 USD / baryłkę). Z drugiej strony zakładany spadek importu o około 20% (w związku w kilkuprocentową recesją) nie wystarczy na załatanie dziury w handlu, która według naszych obliczeń powiększy się do około 70 mld USD. Oznacza to, że na koniec 2015 roku rezerwy spadną do poziomu około 265 mld USD (dodatkowo zakładamy łączny 25 mld deficyt salda inwestycji bezpośrednich i długoterminowych). Czy jest to poziom bezpieczny? Z formalnego punktu widzenia za wystarczający poziom uznaje się rezerwy pozwalające na pokrycie 6-cio miesięcznego importu. W przypadku Rosji 6-cio miesięczny import w 2015 roku to poziom około 180 mld USD. „Kluczowa dla rosyjskiej rynku finansowego jest refinansowanie długu zagranicznego w wysokości 130 mld USD w 2015r oraz 50 mld USD w 1H 2016.” „Według naszych obliczeń Rosja zachowała około 18-24 miesięczną zdolność wypłacalności” Strona 2 z 12 Teoretycznie Rosja może liczyć również na środki z dwóch funduszy stabilizacyjnych: NWF (80 mld USD) oraz Funduszu Rezerwowego (90 mld USD) jednakże naszym zdaniem jedynie ten pierwszy jest w stanie wspomagać finansowo rosyjskie koncerny paliwowe (jest do tego dedykowany), podczas gdy środki z drugiego będą wykorzystywane do pokrywanie deficytu budżetowego Rosji, który w roku 2015 wyniesie ok 90-100 mld USD. Rosja – bilans bieżący i rezerwy walutowe (skala lewa), ceny ropy (skala prawa) 600 120 500 100 400 80 300 60 200 40 100 20 0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 -100 Bilans biezacy (lewa) USD mld 2011 2012 2013 2014P 2015P 0 Rezerwy walutowe (lewa) USD mld Srednia ceny ropy OPEC (prawa) USD Źródło: Bloomberg, prognozy własne, Narodowy Bank Rosji, OPEC Reasumując na koniec 2015 Rosja będzie posiadać około 265 mld USD rezerw walutowych banku centralnego i około 80 mld USD w funduszu NWF, które może przeznaczać na stabilizację. Daje to łącznie 345 mld USD rezerw i blisko 100% nadwyżkę ponad 6-cio miesięczny import. Jednakże do tej pozornie komfortowej sytuacji należy zgłosić dwa zastrzeżenia. Po pierwsze w perspektywie 2015-2016 ogromnym problemem Rosji jest konieczność refinansowania długu zagranicznego (zarówno rządowego oraz korporacyjnego) w wysokości około 130 mld USD w 2015r i 50 mld USD w 1H16. Wydaje je się, że w wyniku sankcji Rosja nie zrefinansuje całego długu w przyszłym roku (prawdopodobnie Rosja spróbuje uplasować dług na rynkach azjatyckich oraz może zaoferować część długu funduszom spekulacyjnym, co jest działaniem krótkoterminowym). Przy założeniu braku rolowania długu (mało prawdopodobne) Rosja ma jeszcze możliwości spłaty zobowiązań przez około 10-12 miesięcy, (aby utrzymywać rezerwy ponad 6cio miesięczny import) przy 50% rolowaniu długu ten okres wydłuża się o kolejny rok. Zachowanie wybranych gospodarek podczas kryzysów w latach 1994-2014 „Najpóźniej na przełomie 2015 i 2016 Rosja będzie zmuszona do poszukiwania rozwiązania politycznego klinczu” „Przy założeniu 50% wskaźnika rolowania długu łączne rezerwy walutowe banku centralnego i funduszu NWF wyniosą 260-280 mld USD na koniec 2015 roku co w perspektywie roku 2016 nie będzie już dawać znaczącego komfortu wypłacalności” Źródło: Bloomberg, obliczenia własne, *oczekiwania OPTI TFI na 2015 rok Generalnie Rosja znajduje się dziś w sytuacji, w której nie jest formalnie bankrutem głównie, dlatego że posiada ogromne rezerwy walutowe. Na dziś głównym Strona 3 z 12 problemem Rosji jest niska płynność rynku. Jednakże biorąc pod uwagę tempo spadku rezerw jak również konieczność rolowania długu, zakładamy, że najpóźniej na przełomie 2015 i 2016 władze rosyjskie będą dążyły do przełomu w relacjach handlowych i finansowych, co pozwoli to zatrzymanie odpływu dewiz z kraju. Przy założeniu 50% wskaźnika rolowania długu łączne rezerwy walutowe banku centralnego i funduszu NWF wyniosą 260-280 mld USD na koniec 2015 roku, co w perspektywie roku 2016 nie będzie już dawać znaczącego komfortu wypłacalności. Czy sytuacja Rosji odbiega znacząco od innych przypadków bankructw rynków wschodzących w ciągu ostatnich 20 lat? Przeanalizowaliśmy kilka najsłynniejszych przypadków i okazuje się, że kryzysy finansowe powodują spadek PKB o około 10% w roku kryzysu, silną inflację (nie zawsze), ponad 100% deprecjację waluty, jak również około 35% spadek rezerw walutowych. Na tle innych bankrutów Rosja wygląda znacznie lepiej głównie ze względu na wysokie nominalnie rezerwy walutowe, które pozwolą jej na przetrwanie kilkunastu najbliższych miesięcy, jednakże gospodarka nie uniknie kilkuprocentowej recesji i inflacji. Sytuacja w samej Rosji jest jednak diametralnie inna od roku 1998, kiedy to dysponowała ona rezerwami walutowymi w wysokości zaledwie 13 mld USD. Dziś są one 30-krotnie wyższe. Konkluzja dla inwestorów. Sprawdziliśmy, jakie aktywa zachowały się najlepiej po kryzysie azjatyckim a zatem w roku 1999. Najlepiej wypadły akcje rosyjskie (+235% wzrostu indeksu) jednakże tym razem nie radzimy „łapać” spadającego noża. Przede wszystkim w 1999 bardzo mocno wzrosły notowania ropy, co przełożyło się na dynamiczny wzrost rezerw walutowych Rosji i przywróciło zaufanie inwestorów. Po drugie w naszym odczuciu problem Rosji jest dziś bardziej polityczny, a nie tylko finansowy i biorąc pod uwagę konieczność spłaty w latach 2015-2016 dużych zobowiązań jest to dalej ekstremalnie ryzykowny rynek. Generalnie w roku po kryzysie azjatyckim bardzo dobrze zachowywały się rynki akcji zarówno w USA jak i w Europie. Wtedy napędzane były one rewolucją internetową. W roku 2015 zakładamy, że takim czynnikiem mogą być niskie ceny energii, o czym piszemy w dalszej części Biuletynu. Zachowanie kursów wybranych aktywów 1998-2000 Aktyw o / Rok 1998 1999 2000 Indeks Rosja SP 500 DAX NIKKEI 10Y US Yield Złoto Ropa -47% 27% 18% -9% 4.1% -0.3% -37% 235% 20% 39% 37% 4.6% 0.0% 128% -5% -10.1% -7.5% -27.2% 5.0% -5.6% -0.7% „Sytuacja Rosji wygląda znacząco lepiej niż podczas kryzysu w roku 1998 głównie dzięki wysokim rezerwom walutowym” „Po kryzysie azjatyckim rynki akcji w USA i Europie Zachodniej odnotowały znaczące wzrosty indeksów” „Pomimo znaczących spadków dalej uznajemy Rosję za bardzo ryzykowny rynek do inwestowania” Źródło: Bloomberg, obliczenia własne Strona 4 z 12 Informacje z rynków Akcje – rynki zagraniczne Rok 2014 był bardzo ciekawy na globalnych rynkach akcji, jednakże osiągane stopy zwrotu z pewnością nie zachwyciły uczestników rynku. W trakcie roku mieliśmy do czynienia z wieloma zdarzeniami, które uniemożliwiały budowanie stabilnego trendu na rynku akcji (konflikt na Ukrainie, bankructwo Argentyny, problemy rynków wschodzących, obniżenie tempa wzrostu gospodarczego w Europie i Chinach). W rezultacie zaobserwowaliśmy dużą rozbieżność między najlepszymi rynkami tj. Chiny (+53%, niskie wyceny, połączenie giełd w Szanghaju i Hong Kongu), Turcja (+26% wzrostu, głównie, dlatego, że w 2013 roku rynek spadł o 20%), USA (+11% wzrostu, dobre makro), Szwecja (+9% dobre spółki) a rynkami najsłabszymi: Rosja (-40%, konflikt na Ukrainie i sankcje), rynki zachodnioeuropejskie (słabe makro) i Wielka Brytania (-3%, słaby sektor finansowy i handel). W 2015 roku oczekujemy 8-10% wzrostu indeksów w USA wynikającego głównie z poprawy wyników spółek w podobnej skali. Rynek amerykański jest dziś wyceniany na poziomie około 17x C/Z (na 2015 rok) i jest to zgodne z historyczną średnią. W przypadku dalszego obniżania rentowności obligacji amerykańskich może dojść to strategicznej realokacji części aktywów do akcji, co może podnieść mnożnik zysków na poziom 18-19x (przy takim mnożniku rynek będzie już relatywnie drogi). Rynek europejski wydaje się atrakcyjny pod względem zarówno wskaźników jak i stóp dywidend. Niemiecki DAX (C/Z za 2015 na poziomie ok 13.7x oraz stopa dywidendy ok 3.3%) oraz brytyjski FTSE (C/Z za 2015 na poziomie ok 13.6x oraz stopa dywidendy ok 4%) są wycenione poniżej historycznych średnich i z dużym dyskontem do rynku amerykańskiego, co powinno wspomagać wzrosty. Jednakże dla tych dwóch rynków kluczowe wydaje się perspektywa poprawy wskaźników makroekonomicznych dla strefy euro i Chin. Nawet niewielkie pozytywne odchylenie od prognoz może spowodować wzrost tych indeksów o ponad 10% w 2015. Z innych giełd fundamentalnie silne są rynki skandynawskie jednak poziom ich wycen jest już dosyć wysoki. Na rynku tureckim po silnych wzrostach należy oczekiwać korekty tym bardziej, że rynek nie jest już specjalnie tani (C/Z za 2015 rok na poziomie ponad 10.4x) biorąc pod uwagę wysoką inflację (ok 7%) i podwyższone ryzyko geopolityczne (w szczególności aktywność Państwa Islamskiego). Rynki azjatyckie zostały zdominowane przez spadające ceny surowców. Jednakże giełda w Szanghaju okazała się jednym z najlepszych rynków akcji w 2014 roku głównie dzięki oczekiwaniom dotyczącym stymulowania gospodarki przez Bank Centralny Chin jak również dzięki projektowi ułatwień w dostępie do rynku i połączenia giełd w Szanghaju i Hong Kongu. Ponadto rynek chiński w latach 2010-2013 zanotował łącznie 25% spadki i stał się relatywnie tani w stosunku np. do giełdy japońskiej . „Silna polaryzacja stóp zwrotu pomiędzy rynkami będzie również widoczna w roku 2015” „Amerykański rynek akcji nie okazuje oznak przegrzania” „W USA możliwe wzrosty o około 10%, silniejsze mogą okazać się spółki z eskpozycją na rynek wewnętrzny” „W Europie oczekujemy zwiększonego zainteresowania spółkami o wysokiej stopie dywidendy w związku z potencjalnym skupem aktywów dłużnych przez EBC” Akcje – rynek polski W 2014 roku inwestycje w akcje na rynku polskim nie należały do najbardziej udanych. Szeroki indeks rynku WIG zyskał w 2014 roku jedynie 0.3% ale odczucie towarzyszące polskiemu rynkowi akcji było jednoznacznie negatywne. W szczególności dotkliwe spadki dotknęły szerokie grono spółek małych (indeks sWIG80 stracił w 2014 roku 15.5%) natomiast indeks spółek średnich (mWIG 40) zanotował lekki wzrost (+4%). Polski rynek został dotknęły zarówno problemy natury geopolitycznej (konflikt ukraiński) jak i strukturalnej (zmiany w OFE). Czynniki te nie zachęcały inwestorów do lokowania środków w polskie fundusze akcji, co z kolei pozbawiło zarządzających „paliwa” do generowania wzrostów. Na tle małych spółek przyzwoicie wypadł indeks WIG 20 (0% od w 2014 roku uwzględniając dywidendy) głównie dzięki akcjom PZU oraz spółkom z sektora energetycznego. „W Polsce wciąż brakuje kapitału pozwalającego na długoterminowe wzrosty indeksów” „Banki w Polsce są o około 3040% droższe niż ich zagraniczni konkurenci” Strona 5 z 12 W perspektywie roku 2015 (i później) zalecamy ostrożność w inwestowaniu na polskim rynku akcji. Przede wszystkim sektor bankowy, który był zdecydowanie najlepszą branżą na GPW w Warszawie w ostatnich dwóch latach ma przed sobą trudny okres pod względem możliwości poprawy wyników (obniżki stóp procentowych, wyższe opłaty do BFG, niższe stawki interchange). Banki są w Polsce relatywnie drogie (ok 15-16x C/Z vs. 11-12x C/Z w Europie Zachodniej) a w naszym odczuciu zyski sektora spadną o około 5-10% w 2015r. W sektorze finansowym istnieje zatem spore ryzyko korekty cen akcji. Sektor energetyczny nie jest atrakcyjny dla inwestorów długoterminowych, ponieważ realizuje projekty o niskiej (lub niepewnej) rentowności i pozostaje pod wpływami politycznymi. W tej sytuacji trudno liczyć na znaczące wzrosty indeksów w Polsce, tym bardziej ze inne rynki wschodzące wydają się atrakcyjniejsze pod względem wzrostu zysków spółek w nadchodzących latach. Obligacje W wyniku stymulacji monetarnej zarówno w USA jak i strefie euro ceny obligacji na rynkach światowych osiągnęły rekordowe poziomy w 2014 roku. W naszym odczuciu ich poziom oraz dynamika trendu świadczą o powstaniu dużej bańki spekulacyjnej na rynku długu rządowego. O ile na rynku amerykańskim sytuacja wydaje się pod kontrolą (rentowność obligacji 10 letnich spadły wprawdzie z 3% na początku roku do 2.1% To i tak są one wyraźnie wyższe niż w połowie roku 2012 gdy oscylowały w okolicach 1.5%). Znaczenie większym problemem wydaje się sytuacja w strefie euro gdzie inwestorzy bez opamiętania kupują zarówno bezpieczne 10-letnie obligacje niemieckie z rentownością 0.51%, lub szwedzkie z 0.91%, podczas gdy bardziej ryzykowne obligacje francuskie notowane są z rentownością zaledwie 0.79%, hiszpańskie 1.55%, a włoskie 1.78%. Oznacza to ze mocno zadłużona strefa euro pożycza dziś taniej niż Stany Zjednoczone i Wielka Brytania. W ślad za europejskimi obligacjami również polskie papiery zanotowały spadek rentowności w okolice 2.5%-2.6% (około 1.81.9pp powyżej obligacji niemieckich co oznacza zawężenie spreadu vs historyczna średnia na poziomie ok 2.2-2.4%). Jednakże w przypadku odwrócenia tendencji w rentownościach obligacji zagranicznych polskie papiery również zaczną tracić na wartości, co może przynieść znaczące bo sięgające nawet 5-10% straty na rynku obligacji. Ryzyko wyraźnego wzrostu rentowności obligacji europejskich jest już znaczne i może wystąpić w przypadku nawet niewielkiej zmiany oczekiwań inflacyjnych w strefie euro. Waluty Zachowania kursów walut w 2014 roku na rynku globalnym zostały zdominowane przez dwa wydarzenia. Przede wszystkim obserwowaliśmy znaczącą aprecjację kursu dolara, w szczególności w drugiej połowie roku (o około 13% w stosunku do EUR, 8% w stosunku do GBP i o 14% w stosunku do jena). Dolar zyskiwał w stosunku do innych walut głównie w efekcie decyzji FED o zaprzestaniu skupu aktywów i oczekiwaniom dotyczącym wzrostowi stóp procentowych w USA. Drugim istotnym wydarzeniem była bezprecedensowa deprecjacja kursu rubla (o około 80%) co było wynikiem nałożonych sankcji gospodarczych oraz spadających cen ropy. W 2015 roku należy oczekiwać dalszego umacniania się dolara do euro głównie w wyniku oczekiwań co do rozpoczęcia skupu ryzykownych aktywów przez ECB i operacji zwiększania jego bilansu. Zyskiwać mogą również waluty krajów Azji Południowo-Wschodniej, które są importerami taniejących surowców energetycznych. „W Polsce środowisko deflacyjne będziemy obserwować prawdopodobnie do końca pierwszego półrocza 2015, w drugiej połowie roku możemy oczekiwać wzrostu inflacji do poziomu 1-1.5% (efekt niskiej bazy z 2H14 oraz wzrost inflacji bazowej)” „Uważamy, że w Europejski Bank Centralny znajdzie się pod silna presją na szeroki skup aktywów dłużnych, możliwe jest również stworzenie funduszu inwestycyjnego aby pobudzić część gospodarek regionu” „Według naszych obliczeń 3% wzrost PKB w USA powinien przełożyć się na około 10% wzrostu ysków na akcję” Surowce Mijający rok nie był udany dla producentów surowców w szczególności tych energetycznych. Ostatnie decyzje OPEC dotyczące utrzymywania limitów produkcyjnych ropy, zwiększanie wydobycia ropy z łupków oraz niższy popyt z krajów azjatyckich spowodowały 36% spadek cen w 2014 roku. Dziś ropa notowana jest około 50 USD – najniżej od 5 lat. Wydaje się, że po tak silnym spadku rynek będzie poszukiwał ceny równowagi na poziomie 55-65 USD (jednakże na rynku pojawiają się sygnały, że kraje OPEC nie zmniejszą podaży ropy do poziomu cenowego 40 USD). Ceny miedzi spadły o około 15% i jest to efekt niższego popytu z gospodarki chińskiej. Relatywnie dobrze zachowywały się metale szlachetne (złoto -1%, platyna +12%). Ich cena w przyszłości będzie determinowana głównie przez oczekiwania inflacyjne. Ceny surowców spożywczych spadły o kilkanaście procent w 2014 roku z wyjątkiem kawy, której ceny wystrzeliły w górę o ponad 30% (z powodu słabych zbiorów i suszy w Brazylii – największego producenta na świecie). Strona 6 z 12 Informacje makroekonomiczne Polska Zaskakująco dobre dane dotyczące polskiej gospodarki podane przez GUS za 3kw 2014 (wzrost PKB +3.3%, przy bardzo dobrych danych dotyczących popytu wewnętrznego) oznaczają, że w perspektywie kilku najbliższych kwartałów nie powinno nastąpić obniżenie tempa wzrostu PKB poniżej 3%. Jednakże biorąc pod uwagę silne uzależnienie od eksportu do strefy euro oraz trudną sytuację na rynkach wschodnich nie należy oczekiwać szybszego wzrostu niż 3.5% w roku 2015. Wzrost PKB w dużej mierze będzie wynikać z silnego popytu wewnętrznego (lekka poprawa na rynku pracy plus 3-4% realny wzrost wynagrodzeń). W pierwszej połowie roku oczekujemy deflacji na poziomie nawet 0.8%, w drugiej połowie roku może pojawić się niewielka inflacja nieprzekraczająca 1%. Europa Zachodnia Zagrożenia deflacyjne oraz powracająca niepewność dotycząca możliwości wzrostu gospodarczego w głównych gospodarkach strefy euro zdominowały dyskusję na temat perspektyw gospodarczych krajów Europy Zachodniej na lata 2015-2016. Część krajów europejskich (Włochy, Francja) zmaga się z problemem zarówno zerowego wzrostu gospodarczego i zerowej inflacji. Ponadto wzrost PKB Niemiec na poziomie 1.2%-1.7% w 2015-16 również nie dostarcza pozytywnych sygnałów dla innych krajów strefy euro. W perspektywie roku 2015 najsolidniej wyglądają perspektywy rozwoju dla krajów znajdujących się poza strefa euro – Szwecja (PKB +2.4%, silny eksport i przyspieszająca do 1% inflacja) oraz Wielka Brytania (PKB +2.6% oraz CPI na poziomie 1.4%). Wydaje się że nawet niewielki wzrost inflacji oraz oczekiwań co do wzrostu PKB w strefie euro może wywołać znaczące wzrosty na rynku akcji – szczególnie w Niemczech, Francji i Hiszpanii (wyceny są tam relatywnie atrakcyjne, dużo spółek eksportowych, którym może pomagać słabnące euro w stosunku do dolara). Ponadto gospodarki europejskie mogą korzystać z taniejącej ropy oraz słabnącego euro (najlepszymi gospodarkami w strefie euro są naszym zdaniem Hiszpania i Niemcy, w których oczekuje się wzrostu PKB w 2015 odpowiednio na poziomie 1.4% i 1.8%). Przyspieszyć w okolice 2% może również Szwajcaria głównie dzięki kilkuprocentowemu osłabieniu CHF do USD i GBP. USA Konsensus rynkowy oczekuje przyspieszenia wzrostu gospodarczego w USA do poziomu 3% w 2015 z 2.2% w 2014. Jest to realne biorąc pod uwagę, że 1 kw 2014 był dosyć słaby w ze względu na złe warunki pogodowe. Wydaje się, że poziom wzrostu gospodarczego w USA na poziomie ok 3% (choć w trzecim kwartale gospodarka amerykańska zaskoczyła imponującym ponad 5% wzrostem PKB) jest bliski potencjału gospodarki i nie powinien wywołać już znacznych spadków stopy bezrobocia oraz wyraźniej presji inflacyjnej (efekt taniejących surowców), która mogłaby skłaniać FED do szybkiego podnoszenia stóp procentowych. Azja i inne rynki Potencjalne spowolnienie w Chinach wydaje się dziś największym problemem (spadek tempa wzrostu PKB z 7.4% do 7%) jednakże bardzo prawdopodobna wydaje nam się interwencja banku centralnego w celu dostarczenia płynności na rynek bankowy. Gospodarka Japonii dalej w stagnacji na poziomie około 1% wzrostu, co sprawia, że agencje ratingowe baczenie będą się przyglądać poziomowi zadłużenia. Generalnie uważamy, że gospodarki azjatyckie powinny być znaczącymi beneficjentami spadku cen surowców energetycznych, co pozwoli na łagodzenie napięć po stronie rachunku obrotów bieżących. Z rynków Europy Śr-Wsch ciekawie wygląda Rumunia z 3% wzrostem PKB w 2015 oraz niskim bezrobociem i małymi deficytami obrotów bieżących i budżetowym. Generalnie uważamy jednak, że rynki środkowoeuropejskie dalej będą odczuwać zawirowania związane z rynkiem rosyjskim. „Polska gospodarka powinna wzrosnąć o około 3.3-3.5%) w 2015 głównie dzięki silnemu popytowi wewnętrznemu „W Europie Zachodniej najsilniejsze gospodarki 2015 roku to Szwajcaria, Hiszpania i Niemcy” „USA powinny osiągnąć poziom wzrostu ponad 3% w 2015)” „Gospodarki Azji PołudniowoWschodniej skorzystają na obniżkach cen ropy” Strona 7 z 12 Ciekawostka numeru Wsparcie z Półwyspu Arabskiego Koniec roku 2014 w światowej gospodarce został zdominowany przez pikujące ceny ropy naftowej. Z pewnością zachowanie kursu ropy wynika z kliku następujących czynników: spadek popytu wynikający z globalnego spowolnienia tempa wzrostu gospodarczego, nadwyżka mocy wydobywczych na świecie, rewolucja łupkowa w USA czy wreszcie presja podażowa ze strony państw OPEC prowadząca do obniżenia cen i wpływających na gospodarkę rosyjską. Niższe ceny ropy naftowej stanowią poważny pozytywny czynnik stymulujący konsumpcję gospodarstw domowych w szczególności w krajach rozwiniętych, będących jej importerami (Europa Zachodnia, USA, Japonia) oraz w Chinach. Oczywiście istnieje także negatywny wpływ na poszczególne branże (głównie przemysł wydobywczy oraz branże około wydobywcze) i kraje (Rosja, Bliski Wschód, Iran, Nigeria, Wenezuela) jednakże całkowity efekt jest pozytywny (niższe koszty transportu i energii bezpośrednio wpływają na wiele działów gospodarki). W 2013 roku średnia cena ropy uzyskiwana przez kraje OPEC wyniosła 105.87 USD / baryłkę przy konsumpcji dziennej około 92m baryłek. W 2014 średnia cena wyniosła już tylko około 92 USD. Zakładając również, że od dziś ceny utrzymałby się na poziomie około 60 USD/baryłkę przez najbliższe 12 miesięcy wówczas oszczędność roczna w wydatkach na ropę dla całej światowej konsumpcji wyniosłaby około 1.1 bln USD. Kwotę te należy jednak skorygować o zmniejszone nakłady spółek wydobywczych na projekty (szacujemy ten efekt na około 160 mld USD). Zakładając powyższe oraz umocnienie dolara do innych walut światowych o 10% rdr otrzymujemy skorygowany efekt netto na poziomie około 0.9 bln USD, który możemy potraktować jako „bodziec” zewnętrzny stymulujący gospodarkę. Zakładając, że krańcowa skłonność do konsumpcji (określająca jaką część dodatkowego dolara dochodu przeznaczane jest na konsumpcję wynosi około 57%, według naszych szacunków opartych na danych historycznych) wówczas dodatkowy efekt stymulujący (obliczany na podstawie mnożnika inwestycji) dla realnego światowego PKB wynosi około 0.97pp. Oczywiście nie jest to efekt natychmiastowy - zakładając, że rozłożyłby się na 45 lat wówczas dodatkowy pozytywny wpływ na PKB w 2015 roku wyniósłby około 0.35pp, 0.35pp w 2016 i 0.15pp w 2017. W 2014 roku światowy wzrost PKB wyniósł około 3.3% (wg MFW), a więc potencjalny dodatkowy wpływ na światowe PKB jest znaczący. Ryzykiem związanym sytuacją na rynku ropy jest tempo spadku, które może wpłynąć na kondycję finansową koncernów wydobywczych i kredytujących je banków. „W 4-tym kwartale 2014 roku cena ropy spadła o około 40%” „USA, kraje Europy Zachodniej, oraz gospodarki Azji Południowo-Wschodniej powinny skorzystać najmocniej na obniżkach cen ropy naftowej” „Oczekujemy pozytywnego wpływu w wysokości 0.4pp na światowy wzrost PKB w latach 2015-2016” Kluczowi producenci, konsumenci, eksporterzy i importerzy ropy, 2012* Źródło: EIA, *dane nie uwzględniają „rewolucji łupkowej” w USA rozpoczętej w 2013 Strona 8 z 12 Załącznik statystyczny Rynki akcji - Notowania i kluczowe wskaźniki, 2014-2015 Stopa Wskażnik C/Z (x) dywidendy (%) Zm iana % Poziom indeksu (Pkt) 17823 2059 4736 14632 43146 50007 Indeksy Giełdowe Kraj DOW JONES INDUS. AVG S&P 500 INDEX NASDAQ COMPOSITE INDEX S&P/TSX COMPOSITE INDEX MEXICO IPC INDEX BRAZIL IBOVESPA INDEX USA USA USA KANADA MEKSYK BRAZYLIA 1M 3M YTD 0.3% 0.3% 0.2% 0.0% -0.6% -4.3% 6.1% 5.8% 7.1% -1.2% -2.7% -5.4% 7.5% 11.4% 13.4% 7.4% 1.0% -2.9% Euro Stoxx 50 Pr FTSE 100 INDEX CAC 40 INDEX DAX INDEX IBEX 35 INDEX FTSE MIB INDEX ASE PSI20 HEX25 OMX STOCKHOLM 30 INDEX SWISS MARKET INDEX OBX Index STREFA EURO WIELKA BRYTANIA FRANCJA NIEMCY HISZPANIA WŁOCHY GRECJA PORTUGALIA FINLANDIA SZWECJA SZWAJCARIA NORWEGIA 3146 6566 4273 9806 10280 19012 826 4799 7759 1465 8983 524 -2.7% -1.5% 1.5% 1.2% 35.8% -1.4% 0.1% -2.5% -2.7% 17.8% -2.4% -2.1% -0.1% -0.5% 35.2% -1.6% 4.5% 2.7% 2.7% 66.2% -3.7% -4.4% 3.8% 3.7% 20.0% -3.4% -8.2% 0.2% 0.2% 26.0% -14.3% -22.0% -28.7% -28.9% 21.4% -6.0% -15.6% -26.8% -26.8% -12.7% -1.8% 2.6% 5.7% 5.7% 44.9% 1.0% 6.0% 9.9% 9.9% 48.3% -1.8% 2.2% 9.5% 9.5% 51.3% 1.8% -5.0% 4.0% 4.0% 46.4% WIG BUX ISE 100 PX RTS POLSKA WĘGRY TURCJA CZECHY ROSJA 51416 16634 85721 947 791 NIKKEI 225 HANG SENG INDEX S&P/ASX 200 INDEX STOCK EXCH OF THAI INDEX FTSE Bursa Malaysia KLCI JAKARTA COMPOSITE INDEX S&P BSE SENSEX INDEX JAPONIA HONG KONG AUSTRALIA TAJLANDIA MALEZJA INDONEZJA INDIE 17451 23605 5411 1498 1761 5227 27499 ROE (%) 5L 10L 2014E 2015E 14E 12M 66.1% 71.3% 120.1% 58.2% 231.3% 94.4% 18 103 2 094 4 815 15 685 46 554 62 305 15 341 1 738 3 946 13 450 37 752 44 905 15.8 18.4 41.5 19.5 24.2 15.4 15.6 16.6 20.6 16.0 17.6 10.0 2.3 2.1 1.1 3.0 1.8 4.6 19.0 15.1 10.7 9.5 11.3 7.9 6.1% 21.6% 8.6% 64.6% -13.9% -18.2% -62.4% -43.5% 20.2% 53.9% 37.2% 54.3% 5.9% 36.4% 10.8% 128.5% 12.7% -38.7% -70.8% -36.9% 23.9% 95.9% 55.7% 164.0% 3 326 6 905 4 599 10 093 11 249 22 590 1 379 7 791 8 004 1 479 9 219 581 2 790 6 073 3 789 8 355 9 371 17 556 757 4 613 6 872 1 247 7 871 482 21.8 18.2 25.0 17.1 21.3 15.5 8.5 740.6 20.5 16.2 20.5 12.0 12.9 13.6 13.2 13.7 14.1 12.6 11.4 13.6 15.8 14.8 15.8 11.5 4.1 4.2 3.7 3.3 4.7 4.1 3.3 4.0 4.2 4.2 3.4 4.9 6.7 15.8 6.7 10.4 6.2 -1.5 -2.1 4.7 12.5 14.9 13.2 12.6 -3.3% -5.0% 0.3% 0.3% 36.8% 28.2% -2.6% -7.4% -10.4% -10.4% -2.0% -22.4% -0.5% 15.6% 26.1% 26.4% 67.2% 65.9% -6.0% -4.2% -4.3% -4.3% 3.9% -15.3% -17.5% -29.0% -45.2% -45.2% -42.8% -44.6% 92.5% 12.8% 236.9% -9.9% 28.8% 55 688 48 765 19 703 15 862 87 048 60 754 1 046 894 1 450 578 16.5 150.1 10.5 14.1 4.3 14.9 10.3 10.4 14.2 4.1 3.9 4.4 2.6 4.4 6.7 6.0 0.5 13.1 -20.8 10.5 51.9% 65.8% 33.6% 124.2% 94.9% 422.2% 311.7% 18 031 25 363 5 680 1 604 1 896 5 263 28 822 21.3 10.0 18.8 9.7 15.6 20.9 19.5 18.8 10.7 15.3 13.7 15.4 15.0 17.8 1.5 3.7 4.7 3.3 3.4 2.1 1.5 8.3 14.1 11.3 12.6 13.9 12.1 16.7 8.5% 2.9% 1.4% -5.6% -4.6% 1.7% 3.5% 7.1% 1.5% 1.0% 15.3% -5.9% 22.3% 30.1% 3L 52T Min 7.5% 45.9% 69.0% 11.4% 63.7% 82.8% 13.4% 81.8% 106.7% 7.4% 22.4% 24.9% 1.0% 16.3% 33.0% -2.9% -13.8% -27.1% -0.8% 1.0% 3.9% -6.0% -1.0% 1.2% -3.7% 12M 52T Max 7.1% 106.4% 65.5% 1.3% 28.0% 9.8% 1.1% 33.4% 12.0% 15.3% 45.6% 103.9% -5.7% 15.1% 38.6% 22.3% 36.8% 106.2% 29.9% 77.9% 58.6% 13 885 21 138 5 052 1 205 1 672 4 161 19 963 Źródło: Bloomberg, dane na dzień 31.12.2014 Strona 9 z 12 Wskaźniki makroekonomiczne, 2013-2016 Kraj % PKB (RdR) 2013 2014 2015 2016 USA Kanada Meksyk Brazylia 2.2% 2.0% 1.1% 2.5% 2.2% 2.3% 2.2% 0.2% 3.0% 2.5% 3.4% 0.8% 2.8% 2.3% 3.7% 2.0% Japonia Chiny Indie Korea Płd 1.6% 7.7% 4.7% 3.0% 0.2% 7.4% 5.7% 3.5% 1.0% 7.0% 5.5% 3.5% 1.4% 6.7% 6.3% 3.7% 0.4% 2.6% 10.9% 1.3% Niemcy Wielka Brytania Francja Hiszpania Włochy Szw ecja Szw ajcaria 0.4% 1.5% 1.7% 3.0% 0.2% 0.4% -1.2% 1.3% -1.9% -0.4% 1.3% 1.9% 2.0% 1.8% 1.2% 2.6% 0.8% 1.8% 0.4% 2.4% 1.8% 1.7% 2.3% 1.3% 1.9% 1.0% 2.7% 2.0% Europa Zachodnia 1.6% 0.9% 1.1% 1.6% 6.9% 6.7% 2.6% 1.5% 1.4% 1.9% 7.6% 6.3% 1.0% 0.6% 0.6% 1.2% 10.3% 10.3% 1.5% -0.1% 0.3% 0.9% 26.1% 24.5% 1.3% 0.2% 0.3% 1.0% 12.2% 12.7% 0.0% -0.2% 0.7% 1.7% 8.0% 8.0% -0.2% 0.0% 0.1% 0.6% 3.2% 3.2% Polska Czechy Węgry Rumunia Rosja* Turcja 1.6% -0.8% 1.4% 3.3% 1.3% 4.1% 3.3% 3.3% 3.5% 2.4% 2.4% 2.8% 3.2% 2.4% 2.5% 2.4% 3.0% 3.0% 0.5% -5.0% 3.0% 3.1% 3.5% 3.7% 2016 De ficyt rachunku obrotów bież (%) 2013 2014 2015 2016 5.2% 6.4% 4.5% 6.0% -2.4% -3.0% -1.8% -3.6% -2.3% -1.8% -2.2% -3.5% -3.3% -1.0% -2.3% -3.0% -2.9% -0.4% -3.6% -4.2% 3.4% 5.1% na 3.2% 0.7% 0.3% 1.0% 1.0% 2.0% 2.3% 2.2% 2.1% -2.9% -1.6% -1.7% -2.0% 6.2% 6.0% 5.9% 5.2% -9.0% -1.9% -5.9% -0.4% -8.3% -6.9% -6.4% -2.1% -2.4% -2.5% -6.4% -4.2% -4.0% -0.6% 0.5% 0.6% 6.6% 6.4% 5.6% 5.4% 10.4% 10.2% 23.4% 22.3% 12.8% 12.6% 7.7% 7.3% 3.1% 3.0% 7.3% 7.1% 6.9% 6.4% -4.2% -4.5% -3.7% -3.6% -1.3% -1.4% -1.5% -1.3% 1.4% 0.4% 0.7% 0.7% 1.0% 1.5% 1.5% 1.8% 6.4% 6.5% 5.5% 5.4% 11.2% 11.8% 11.9% 11.6% 0.1% -5.9% -4.1% -6.8% -2.8% -1.3% 0.1% 0.1% -5.3% -4.4% -5.6% -3.0% -1.7% 0.5% 0.1% -4.2% -4.3% -4.6% -2.8% -1.3% 0.3% 0.2% -3.2% -3.9% -3.8% -2.4% -0.8% 0.5% -1.3% -1.4% 3.0% -1.0% 1.6% -8.0% -4.3% -1.5% -2.2% -2.3% -0.8% -1.2% -3.3% -1.7% -2.9% -2.2% 0.0% -2.1% -2.9% -2.1% -2.8% -2.2% -1.2% -2.1% -2.7% -1.9% -2.7% -2.2% -1.0% -2.0% Inflacja (%) Be zrobocie (%) 2013 2014 2015 2016 2013 2014 2015 Ame ryka Pn i Płd 1.5% 1.7% 1.5% 2.2% 7.4% 6.2% 5.5% 0.9% 2.0% 1.7% 2.0% 7.1% 6.9% 6.6% 3.8% 4.0% 3.6% 3.5% 4.9% 4.7% 4.6% 6.2% 6.3% 6.4% 5.8% 5.4% 5.0% 5.6% 0.9% 1.4% 1.7% 4.0% 6.8% 7.5% 2.8% 2.1% 7.0% 1.4% 0.1% 0.4% 0.0% 1.3% 7.6% 8.9% 1.4% 2.0% 7.0% 1.7% 0.7% 1.5% 1.9% 2.2% 8.9% 7.0% Azja 4.0% 3.6% 4.0% 4.1% na na 3.1% 3.4% 1.5% 2.5% 6.5% 2.3% 3.5% 4.2% na 3.3% Europa Śr-Ws ch 1.9% 10.4% 12.4% 11.3% 10.8% 2.0% 7.0% 7.7% 7.4% 7.2% 2.9% 8.8% 7.9% 7.8% 7.8% 2.7% 7.0% 7.1% 7.0% 6.5% 5.9% 5.5% 5.2% 6.3% 6.1% 6.5% 9.0% 9.7% 9.8% 9.5% -2.3% -2.5% -1.9% -3.7% -1.4% -0.3% 3.3% -1.4% 3.0% -5.8% -2.2% -2.1% -2.2% -3.6% -1.9% -0.5% 2.8% -1.9% -3.0% -5.5% -2.2% -0.6% 2.5% -2.1% 0.0% -5.8% Deficyt budżetow y (%) 2013 2014 2015 2016 -2.6% -2.9% -0.1% 0.1% -3.5% -3.0% -4.4% -3.7% Źródło: Bloomberg, dane na dzień 31.12.2014, *Rosja – oczekiwania OPTI TFI, deficyt budżetowy i bilansu obrotów bieżących jako % PKB Surowce - Notowania ROPA WTI ROPA BRENT BENZYNA OLEJ OPAŁOWY GAZ NATURALNY Cena (USD) 51 54 139 176 3 -26.6% -26.1% -26.3% -20.0% -24.0% ZŁOTO SREBRO PLATYNA PALLAD ALUMINIUM MIEDŹ 1199 1206 800 800 1832 6255 KUKURYDZA PRZENICA SOJA KAWA CUKIER BAWEŁNA 405 597 1025 163 14 60 Surow iec 1M Zm iana % 3M YTD 12M 52T Max 52T Min -42.8% -43.7% -41.8% -34.0% -26.4% -44.4% -48.9% -46.5% -40.6% -30.3% -44.4% -48.9% -46.5% -40.6% -30.3% 101 112 278 308 5.0 51 54 138 176 2.8 -1.1% -2.7% -0.8% -0.8% -9.6% -3.0% -1.3% -6.0% 2.8% 2.8% -4.6% -6.4% -0.3% -12.1% 11.7% 11.7% 1.8% -15.0% -0.3% -12.1% 11.7% 11.7% 1.8% -15.0% 1 392 1 520 912 912 2 120 7 380 1 132 1 177 696 696 1 671 6 218 4.0% -1.6% 0.1% -14.3% -8.9% 1.8% 21.3% 21.2% 9.8% -20.2% -11.4% -1.2% -12.1% -8.0% -10.4% 32.6% -19.9% -23.7% -12.1% -8.0% -10.4% 32.6% -19.9% -23.7% 523 776 1 288 229 20 84 331 480 921 126 14 59 Źródło: Bloomberg, dane na dzień 31.12.2014 Strona 10 z 12 Obligacje rządowe - Rentowność i rating, 2014 Kraj 2L Rentow ność obligacji (%) 5L 10L Rating dług zagraniczny S&P Moody's Fitch 30L USA KANADA BRAZYLIA KOLUMBIA MEKSYK CHILE 0.68 1.00 13.00 5.02 3.51 3.08 1.61 1.30 11.73 5.98 5.17 3.72 2.09 1.72 12.32 7.10 5.78 4.36 2.66 2.27 12.32 na 6.52 na A-1+u A-1+ A-3 A-2 A-2 A-1+ Aaa Aaa Baa2 Baa2 A3 Aa3 AAA AAA BBB BBB BBB+ A+ WIELKA BRYTANIA FRANCJA NIEMCY WŁOCHY HISZPANIA PORTUGALIA SZWECJA HOLANDIA SZWAJCARIA GRECJA 0.43 -0.06 -0.11 0.43 0.38 0.43 0.03 -0.06 -0.29 na 1.12 0.13 0.00 0.83 0.81 1.34 0.12 0.08 -0.04 10.88 1.71 0.79 0.51 1.78 1.55 2.51 0.91 0.62 0.30 9.51 2.46 1.85 1.32 3.17 2.93 na na 1.38 0.66 8.31 A-1+u A-1+u A-1+u A-3u A-2 Bu A-1+u A-1+u A-1+u B Aa1 Aa1 Aaa Baa2 Baa2 Ba1 Aaa Aaa Aaa Caa1 AA+ AA AAA BBB+ BBB+ BB+ AAA AAA AAA B CZECHY POLSKA BUŁGARIA RUMUNIA WĘGRY TURCJA ROSJA 0.16 1.69 1.28 1.89 7.78 14.76 0.20 1.98 1.67 2.64 3.15 7.75 14.28 0.69 2.36 3.07 3.57 3.64 7.66 13.07 na na na na na na na A-1+ A-2 B A-3 B Bu A-3 *- A1 A2 Baa2 Baa3 Ba1 Baa3 Baa2 A+ ABBBBBBBB+ BBBBBB AUSTRALIA NOWA ZELANDIA KOREA PŁD JAPONIA INDIE INDONEZJA CHINY MALEZJA TAJLANDIA 2.18 na 2.09 -0.02 7.98 7.48 3.34 3.58 2.07 2.26 3.55 2.29 0.03 8.02 7.73 3.54 3.89 2.07 2.76 3.61 2.62 0.33 7.89 7.96 3.65 4.19 2.07 na na 2.92 1.24 7.99 8.64 na 4.83 2.07 A-1+u A-1+ A-1 A-1+u A-3u B A-1+ A-2 A-2 Aaa Aaa Aa3 A1 Baa3 Baa3 Aa3 A3 Baa1 AAA AA AAA+ *BBBBBBA+ ABBB+ Źródło: Bloomberg, dane na dzień 31.12.2014 Surowce – Notowania Zmiana % 3M YTD 12M 52T Max 52T Min ROPA WTI ROPA BRENT BENZYNA OLEJ OPAŁOWY GAZ NATURALNY Cena (USD) 51 54 139 176 3 -26.6% -26.1% -26.3% -20.0% -24.0% -42.8% -43.7% -41.8% -34.0% -26.4% -44.4% -48.9% -46.5% -40.6% -30.3% -44.4% -48.9% -46.5% -40.6% -30.3% 101 112 278 308 5.0 51 54 138 176 2.8 ZŁOTO SREBRO PLATYNA PALLAD ALUMINIUM MIEDŹ 1199 1206 800 800 1832 6255 -1.1% -2.7% -0.8% -0.8% -9.6% -3.0% -1.3% -6.0% 2.8% 2.8% -4.6% -6.4% -0.3% -12.1% 11.7% 11.7% 1.8% -15.0% -0.3% -12.1% 11.7% 11.7% 1.8% -15.0% 1 392 1 520 912 912 2 120 7 380 1 132 1 177 696 696 1 671 6 218 KUKURYDZA PRZENICA SOJA KAWA CUKIER BAWEŁNA 405 597 1025 163 14 60 4.0% -1.6% 0.1% -14.3% -8.9% 1.8% 21.3% 21.2% 9.8% -20.2% -11.4% -1.2% -12.1% -8.0% -10.4% 32.6% -19.9% -23.7% -12.1% -8.0% -10.4% 32.6% -19.9% -23.7% 523 776 1 288 229 20 84 331 480 921 126 14 59 Surow iec 1M Źródło: Bloomberg, dane na dzień 31.12.2014 Strona 11 z 12 Zastrzeżenie prawne OPTI TFI S.A.. dołożyła należytych starań aby zamieszczone informacje były rzetelne i oparte na miarodajnych źródłach, jednak ryzyko wszelkich decyzji podjęte na podstawie informacji zawartych w niniejszym materiale, w szczególności decyzji inwestycyjnej, ponosi wyłącznie osoba podejmująca decyzję. Niniejszy materiał ma wyłącznie charakter promocyjny i nie stanowi oferty ani rekomendacji do zawarcia transakcji kupna lub sprzedaży jakiegokolwiek instrumentu finansowego. Podane informacje nie mogą być traktowane jako usługa doradztwa inwestycyjnego lub innego typu doradztwa, w tym świadczenia pomocy prawnej. Strona 12 z 12