Zobacz ekspertyzę jako PDF

PROF. ZW. DR HAB. N. MED.
HENRYK TCHÓRZEWSKI
ZAKŁAD IMMUNOLOGII KLINICZNEJ CENTRUM ZDROWIA MATKI POLKI
Preparat BioMarine570® jako immunomodulator; mechanizmy działania regulacyjnego.
Zakład Immunologii Klinicznej Instytutu Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi.
Obserwacje przyrody umo liwiły człowiekowi poszukiwania substancji, które wywieraj
Ŝ
ą
na organizm po dane działania tak korzystne jak i niekorzystne. Taki zapewne był pocz tek
Ŝ
ą
ą
wszelakich u ywek, których spo ycie poprawiało samopoczucie, było ródłem niezwykłych
Ŝ
Ŝ
ź
dozna
jak poprawa samopoczucia, kolorowe sny, halucynacje i omamy. Najpewniej
ń
na drodze czysto empirycznej w nast pnej kolejno ci doszło do poznania działa leczniczych
ę
ś
ń
ró nych naturalnych produktów. Nieograniczone wr cz
ródła pomna aj ce mo liwo ci
Ŝ
ę
Ŝ
ź
Ŝ
ą
ś
poszukiwa przedstawia sob flora i fauna mórz i oceanów. Impuls do tego typu poszukiwa
ń
ą
ń
daj obserwacje stanu zdrowia ludzi w których diecie przewa aj potrawy z ryb i organizmów
Ŝ
ą
ą
morskich. Logiczn
konsekwencj
ą
takiej wiedzy empirycznej jest stosowanie preparatów
ą
uzyskanych np. z organizmów morskich. Jednym z pierwszych był popularny w ubiegłym
stuleciu tran w jako naturalne ródło witaminy D niezb dnej w leczeniu krzywicy. Lek ten
ź
ę
ratował zdrowie i ycie kilku pokoleniom dzieci.
Ŝ
Preparat BioMarine570® uzyskiwany z w troby rekinów gł binowych zaliczy mo na
Ŝ
ą
ę
ć
do tej wła nie grupy leków i preparatów. Budowa w troby tego gatunku rekinów ma wyj tkowe
ś
ą
ą
odr bno ci, zawiera szczególnie du o alkilogliceroli, skwalenu i trójglicerydów. Ka dy
Ŝ
ę
Ŝ
ś
z podanych grup zwi zków stanowi istotne składowe preparatu i wywiera mierzalny wpływ
ą
na mechanizmy regulacyjne ustroju. Działanie to wynika z wła ciwo ci regulacyjnych
ś
ś
i wpływu na komórki poprzez udział w ich reakcjach metabolicznych.
Mechanizm działania wymienionych powy ej substancji na komórki ustroju zale y
Ŝ
od ich budowy chemicznej. Nie s
Ŝ
znane swoiste receptory komórkowe, które słu
Ŝ
ą
ą
do rozpoznawania i reakcji na wspomniane molekuły. Działanie zwi zków lipidowych i ich
ą
pochodnych zale y głównie od tego, e stanowi one jeden z podstawowych elementów budowy
Ŝ
Ŝ
ą
błony komórkowej, która składa si z warstwy lipidowej i warstwa białkowej decyduj cych
ę
ą
o selektywnej przepuszczalno ci błony.
Lipidy o odpowiedniej budowie i ładunku
ś
elektrycznym mog
łatwiej penetrowa
ą
Skwalen
ć
jest
błon
wielonienasyconym
ę
i przedostawa
si
ć
alifatycznym
ę
do wn trza komórki.
ę
w glowodorem
ę
(C30H50),
w znacznych ilo ciach znajduje si w w trobach rekinów (do 80 % tłuszczy). Rekiny gł binowe
ś
prze ywa
Ŝ
ć
ę
mog
ą
ą
ę
w rodowisku pozbawionym tlenu, bowiem skwalen gromadzi cz steczki
ś
ą
tlenu, które nast pnie mog
ę
by
ą
u yte do podtrzymywania funkcji
Ŝ
ć
yciowych organizmu
Ŝ
w warunkach bezwzgl dnego braku tlenu w rodowisku. Dzi ki tym cechom fizykochemicznym
ę
ś
ę
pełni on funkcje jako antyoksydant. Istniej te pojedyncze doniesienia, ze skwalen mo e by
Ŝ
Ŝ
ą
ć
prekursorem glikokortykoidów. Stanowi on te
do 11% zawarto ci tłuszczów w organizmie
Ŝ
ś
człowieka, jest wydzielany z potem w ilo ciach od 125 do 475 mg/dob . Jest prekursorem
ś
ę
cholesterolu. Pod wpływem promieniowania UV nast puje peroksydacja skwalenu przez
ę
reaktywne formy tlenu, powstaj ce w skórze, pochodne te mog
ą
Langerhansa, ale jednocze nie stymuluj
ś
komórki
ć
powstawanie prostaglandyn i leukotrienów,
ą
ś
te za stanowi
uszkadza
ą
znane mediatory reakcji zapalnych i regulacyjnych. Powstaj ce po rednie
ą
ą
metabolity przemian skwalenu potencjalizuj
ś
działanie cytostatyczne leków cytostatycznych
ą
w do wiadczalnej terapii niektórych typów białaczek i raków. Jedynie po rednio mo na
Ŝ
ś
ś
si
doszukiwa
ć
reakcji, które wyja niaj
ę
ś
mechanizm działania skwalenu. Powstaj ce
ą
ą
autokrynnie z jego udziałem prostaglandyny aktywuj
w komórce docelowej błonow
ą
ą
cyklaz adenylow . Cyklaza adenylowa podwy sza st enie wewn trzkomórkowego cAMP,
Ŝ
Ŝ
ę
ą
ę
ą
który hamuje wydzielanie komórkowych mediatorów zapalenia lub limfokin odpowiedzialnych
za regulacje reakcji immunologicznych lub zapalnych. Prostaglandyny hamuj tak e komórki
Ŝ
ą
supresorowe T, przez co dochodzi do wzgl dnej przewagi limfocytów wspomagaj cych
ę
ą
nale y,
i nasilenia odpowiedzi immunologicznej. Przypomnie
Ŝ
ć
Ŝ
e prawidłowa regulacja
odpowiedzi immunologicznej zale y od równowagi pomi dzy limfocytami T wspomagaj cymi
Ŝ
ę
ą
(CD4) i hamuj cymi (CD8), przewaga jednej z populacji decyduje o nasileniu b d hamowaniu
ą
ą
ź
reakcji odporno ciowych. Te rozwa ania teoretyczne potwierdzone zostały w badaniach
Ŝ
ś
do wiadczalnych wykonanych na myszach. W badaniach tych wykazano, e skwalen nasila
Ŝ
ś
funkcje komórek NK, fagocytów, zwi ksza zawarto
ę
ś
ć
limfocytów T, zwi ksza aktywno
ę
komórek produkuj cych przeciwciała, co mo e wskazywa
ą
ć
odpowiedzialnych za odporno
ś
ś
na potencjalizacj
Ŝ
ę
ć
funkcji
komórkow , w tym by mo e tak e przeciwnowotworow .
Ŝ
ć
ą
Ŝ
ć
ą
Skwalen od dziesi tków lat wykorzystywany jest w przemy le kosmetyków,
ą
ś
ma wła ciwo ci ochronne w stosunku do działania promieni ultrafioletowych. W badaniach
ś
ś
do wiadczalnych na myszach wykazano,
ś
Ŝ
e nasila aktywno
ś
komórek NK oraz funkcje
ć
fagocytarne komórek prezentuj cych antygeny, co ma istotne znaczenia w procesie rozwoju
ą
reakcji immunologicznych. Ponadto w niektórych układach do wiadczalnych wzmaga
ś
nadwra liwo
typu pó nego. Działania powy sze skłoniły do bada
Ŝ
ś
Ŝ
ć
ź
ń
na wła ciwo ciami
ś
ś
chemoprotekcyjnymi skwalenu w leczeniu do wiadczalnych nowotworów u myszy. Niektóre
ś
dane do wiadczalne wskazuj , e mo e nasila działanie cytostatyków – leków hamuj cych
Ŝ
ś
ą
Ŝ
ć
ą
wzrost komórek nowotworowych, przez co mo na zmniejsza ich dawki terapeutyczne. Efekt
Ŝ
ć
ten mo e by po rednio uwarunkowany wzmo on
Ŝ
Ŝ
ć
ś
ą
aktywno ci limfocytów T i komórek
ś
ą
dendrytycznych odpowiedzialnych za prezentacj antygenu i produkcj cytokin regulacyjnych
ę
ę
jak IL-12. IL-12 indukuje powstawanie komórek typu TH1 produkuj cych interferon gamma
ą
(IFNγ) i cytokiny odpowiedzialne za powstawanie odporno ci humoralnej i produkcj
ś
ę
przeciwciał typu IgG1 u ludzi. Przeciwciała tego izotypu uczynniaj dopełniacz i bior udział
ą
ą
w reakcjach cytotoksycznych i odporno ciowych zale nych od uczynnienia układu dopełniacza.
Ŝ
ś
Druga grupa aktywnych biologicznie składowych oleju z w troby rekina to zwi zki
ą
ą
gliceroli z eterem nazwane alkiloglycerolami. Diacylglicerol jest cz stk , która jest niezb dna
ą
ą
ę
w procesie pobudzenia kinazy białkowej C. Kinaza białkowa C jest kluczowym enzymem
uruchamiaj cym procesy metaboliczne i syntez
ą
białka w komórce po jej pobudzeniu,
ę
wzrost i podział komórki oraz syntez
molekuł regulacyjnych. Alkiloglycerole poprzez
współzawodnictwo
hamowa
ę
w
komórkach
i
z
diacylglicerolem
regulowa
tym
ć
mog
ć
samym
przewodzenie
ą
szereg
nadmiernie
pobudzenia
aktywnych
procesów
proliferacyjcnych. Praktyczne wykorzystanie tych wła ciwo ci pozostaje w sferze hipotez.
ś
ś
By mo e obserwowane w naszych badaniach nasilenie produkcji reaktywnych form tlenu przez
Ŝ
ć
neutrofile pacjentów leczonych preparatem BioMarine570® jest nast pstwem działania
ę
alkilogliceroli.
Trój glicerydy okre lane jako tłuszcze oboj tne zawieraj niezb dne kwasy tłuszczowe:
ś
ę
ą
ę
linolowy, linolenowy i arachidonowy a tak e kwasy wielonienasycone pochodne kwasu
Ŝ
arachidonowego i wielonienasycone kwasy tłuszczowe czyli eikozanoidy wykazuj ce wa ne
Ŝ
ą
działania
biologiczne.
Stanowi
tym
ą
i prostacyklin. Te zwi zki s
ą
samym
substrat
do
produkcji
prostaglandyn
odpowiedzialne za istotne efekty biologiczne, szczególnie
ą
prostacykliny zmniejszaj ce agregacj płytek krwi.
ą
Poł czenie
ą
w
ę
jednym
preparacie
o wła ciwo ciach regulacyjnych przynosi
ś
s
ą
ś
kilku
naturalnie
wyst puj cych
ę
substancji
ą
mo e nieoczekiwane efekty, które nie zawsze
Ŝ
ć
mo liwe do przewidzenia bez obserwacji do wiadczalnych. Wykonane własne badania
Ŝ
ś
dowiodły,
Ŝ
e u pacjentów przyjmuj cych BioMarine570® dochodzi do nasilenia produkcji
ą
reaktywnych form tlenu przez pobudzone neutrofile in vitro, tym samym ujawnia si przewaga
ę
funkcji pobudzaj cych nad hamowaniem. Istnieje szereg przesłanek, które pozwalaj s dzi ,
ą
Ŝ
ą
ą
ć
e inne istotne funkcje odporno ciowe s pobudzane w nast pstwie synergicznego działania
ś
składowych preparatu, jedn
ą
ą
ę
z nich mo e si
Ŝ
ę
okaza
ć
hamowanie funkcje limfocytów
supresorowych. Zagadnienia te winny by udokumentowane do wiadczalnie w najbli szym
Ŝ
ć
czasie.
ś