Untitled

ulllfiilffiiltil|
Rozdział||
TRAKTATY I PODSTAVVYPRAWNE
UNIIEUROPEJSK!EJ
PowstanieNATO
1949 r.
I
#
I
Plan integracji
RobertaSchumana
1950 r.
Jean Monnet
i Robert Schuman
(ŹrÓdło:
KomisjaEuropejska)
1. EuropejskaWspÓ|notaWęg|ai sta|.
Po powołaniudo życia4 kwietnia1949 r. organizacji Traktatu
PÓłnocnoat|antyck.ego(North At|anticTreaty organization -:
- NATO) Amerykaniei Brytyjczycyby|i zainteresowaniwłącze.
niemRFN do zachodniegosytemuobronnego.Jednocześnie
obą
pafrstwapodjęłydziałaniazmierzĄące do zniesienia ograniczeti
produkcjista|inałożonych
na Niemcypo ||wojnie'Francja,w oba-.
wie przed odbudowąniemieckiegoprzemysłu
sta|owegoorazza),
przestaniemdostawwęgla do Lotaryngii,zagwarantowanych
jej.
p o r o z u m i e n i a mpi o w o j e n n y m is, a m a p o d j ę ł ai n i c j a t y w ęw t e j
sprawie.
5 maja 1950 r. francuskiministerspraw zagranicznych
Schuman wygłosiłprzemÓwienie,w ktÓrym zaproponował,
całośćfrancuskiej i niemieckiej produkcji węgla i stali pod
legaławspÓlnej Wysokiej Władzy_ organowiponad
mu w ramach organizacji'w ktÓrej mogłybyuczestniczyć
Podoisanie traktatu
paryskiego,lS kwietnia1951r.
(źrÓdło:
KomisjaEuropejska)
inne pa stwa europejskie.W ten sposÓb zostałybypołożonefun.
damentypod federacjęeuropejską,ktÓrejwarunkiembyłopojedDzięki powstaniutakiejorganizacji
nanie |rancusko-niemieckie.
wojnamiędzyFrancjąa Niemcamibyłabynie tylko nie do pomyś|ePomysłodawcątzw.planu Schu.
nia,a|ei praktycznieniemoż|iwa.
mana byt francuskiekonomistaJean Monnet, gorący zwo|ennik
integracjieuropejskiej.Dla MonnetanawiązaniewspÓłpracymiędzy Francjąa Niemcami oznaczałopodjęcie działa narzecz pokoju
w Eurooie.
18 kwietnia1951 r' w Paryzuzostałpodpisanytraktatpowołujący Traktatparyski
do życiaEuropejską WspÓ|notę Węgla i Stali (EWW|S)'Sygnata. - powotanie
Luksemburg' EWWiS
riuszamitraktatu
były:Francja,RFN' Be|gia'Ho|andia,
się do jakichko|- 1951r.
Wochy. Wie|kaBrytania,niechętnaprzyłączaniu
wiek ugrupowariintegracyjnych,
odmÓwiłauczestnictwawe WspÓlnocie.Powszechniedokumentten byłnazywany,od miejscapodpi.
sania,traktatemparyskim.Po ratyfikacjiprzez paristwazałożycieIskie
wszedłw życie25 |ipca 1952 r. i miałobowiązywać50 lat.W lipcu
postanowieritraktatuo EWW|S.
2oo2r.przypadłtermin
wygaśnięcia
Po debaciezainicjowanejprzez KomisjęEuropejskąuzgodniono,że
postanowienia
traktatuparyskiegopowinnybyćwłączonedo traktatu o utworzeniuEWG. Sektorywęglowyi sta|owystałysię częścią
po|itykiprzemysłowej
WE.
Zgodnie z traktatemparyskimdo podstawowychcelÓw EWW|S Zadania EWWiS
na|eżało:
wzrostugospodarprzyczynianiesię do zrÓwnoważonego
czego, zwiększaniezatrudnieniaoraz podnoszeniestopy życiowej
społeczeristwkrajÓw członkowskich.Najistotniejszymzadaniembyło
utworzeniewspÓ|nego rynku surowcÓw i produktÓw przemysłu
wę9|owegoi stalowego pa stw członkowskich.D|ategopostanowionoznieśćbarieryutrudniające
swobodnyhandelwęg|emi sta|ą'
zapewnićnieskrępowanyprzepĘwsiłyroboczejzatrudnionejw tych
dziąłachgospodarkiiwreszcie_ ujedno|icićtaryfytransportowena
-rxilr-
StrukturaEWW|S
Plan Beyena
1955 r.
produktytych sektorÓw.okres przejściowy
rea|izacji
ce|Ówtraktatu zako czyłsię w |utym.1
958 r.
Traktato EWW|S powoływał
do życia organy, ktÓre miaty czujego postanowieri.
wać nad prawidłowym
wypełnianiem
Nalezały
do nich:Wysoka Władza,Specja|naRada MinistrÓw, WspÓ|ne
Zgromadzenie oraz TrybunałSprawiedIiwości.
Najważniejszym
z nich byłaWysoka Władza,okreś|ona
W traktaciejakoorgan ponadnarodowy.Składała
się z dziewięciuczłonkÓw' mających status funkcjonariuszymiędzynarodowych.Ich
kadencja trwałasześćlat. PierwszymprzewodniczącymWysokiej
WładzyzostałJean Monnet.Jej kompetencjew odniesieniudo prze.
mysłuwęgIowegoista|owegobyłyprawierÓwne kompetencjom
władzkrajowych.Wysoka Władzamiałazatem uprawnienia władzy pa stwowej. W praktycejednakjej członkowienie korzysta|ize
swych ponadnarodowychuprawnier1,
konsu|tującsię często przed
podjęciemd ecyzjiz rządamiparistwczłonkowskich.
EWW|SbyłapierwsząWspÓ|notą,ktÓradałapoczątekprocesowi integracjieuropejskiej.
Swoim zasięgiemobjęłagÓrnictwoWę.
gla i hutnictwosta|i,d|ategomozna ją określićjako WspÓ|notę sektorową.WybÓr tych sektorÓw gospodarki podyktowanybył
koniecznoŚciąich odbudowypo zniszczeniachwojennychw pa stwacheuropejskich.
Węgie|stanowiłpodstawęrozwojuÓwczesnej
energetyki,hutnictwoize|azazaś_ przemysłuprzetwÓrczego.
2. Na drodze do powstaniadwÓch ko|ejnychWspÓ|not
Sukcesy integracyjne
krajÓwczłonkowskich
EWWiSzachęcałydo
rozszerzaniawspÓłpracyna inne dziedziny i sektory gospodarki.
GłębszezjednoczenieoznaczałoWiększekorzyścigospodarcze
i rodziłoszanse na skuteczniejszekonkurowaniez USA i ZSRR'
Najbardziejzainteresowanepogłębianiem
integracjibyłykraje
Beneluksu (Belgia,Holandia,Luksemburg)i RFN. ParistwaBeneluksu,mając najdłuższe
i pozytywnedoświadczenia
W procesie integracji,zdawałysobie sprawę zkorzyściz niej płynących,
opowiadałysię za jej pogłębianiem1.
RFN natomiast,mając najsiIniejszypotencjał
ekonomiczny,poprzezposzerzaniewspÓłpra.
cy gospodarczej'mogłabyumocnićswojąpozycjęi dziękitemu
skuteczniewpływaćna proces decyzyjny.Na początku 1955 r.
holenderskiministersprawzagranicznych,Johan Beyen,opracowałtzw. p|an Beyena,w ktÓrym opowiadałsię za powołaniem
europejskiejwspÓ|noty gospodarczej. Prace nad utworzeniem
proponowanejwspÓ|notyrozpoczęłysię po podjęciuodpowied.
niejdecyzjiprzez ministrÓWsprawzagranicznychpa stw EWW|S
r W 1921 r Belgia i Luksemburg zawarły Unię Ekonomiczną Be|gijsko-Luksemburską.
W Iatach trzydziestych do Wspołpracy została wciągnięta Ho|andia' W 1944 r. rządy |rzech
pallstw podpisa,ły konwencję ce|ną, ktÓra Weszła W życie dopiero W styczniu 1948 [ wraz
z uzupełniającym protokołem. od 1953 r kraje Beneluksu zawierają WspÓ|ne umowy
handIowe' W Iutym 195B r podpisano na pięćdziesiqtIatukładustanawiającyUnię Ekonomiczną BeneIuksu'
w Mesyniew czerwcu1955r.W Mesyniezgodzono
na konferencji
na
się rÓwnież utworzeniewspÓ|notyzajmującejsię pokojowym
Wykorzystaniem energii atomowej.opracowanie szczegÓłÓwi zasjd funkcjonowaniaobu wspÓ|not powierzonokomitetowipod
o r z e w o d n i c t w e mb e l g i j s k i e g om i n i s t r as p r a w z a g r a n i c z n y c h '
baula-HenriSpaaka.Przedstawionyw czerwcu1955r.tzw.raport
Spaaka byłnastępnieomawianypodczas konferenciiw Wenecji
(mai1956r.)iParyzu(luty1957r.).
25 marca1957 r.w Rzymie,
ostatecznenegocjacjezakonczyh1się
kiedy sześćparistw członkowskichEWW|S podpisałotraktaty
rzymskiepowołującedwie nowe WspÓ|noty. oba traktatyzostały
Weszływ życie1 stycznia1958 r.
zawar|ena czas nieokreś|ony.
EURoPEJsKA WSPÓLNoTA ENERGlI AToMoWEJ (Euratom)
jest jedną z powstałychWspÓ|not.Ma ona charaktersektorowy
iobejmujekwestiezwiązanez pokojowymwykorzystaniemenergii
atomowej.Podstawowymizadaniamitej WspÓlnoty okreś|onymi
W traktaciesą:
rozwijaniebada w dziedzinieatomistykii rozpowszechnianieich rezultatÓw;
i surowcÓWprzell stworzeniewspÓ|negorynkumateriałÓw
mysłujądrowego;
ll zapewnienieswobody przeptywukapitałui siłyroboczej
w tym sektorze;
jednolitychnorm bezpiecze stwa dla sanill ustanowienie
i pracownikÓworaz czuwanienad
tarnejochronyIudności
przestrzeganiem
tych norm.
ll
EuratomzostałWyposazonyW organy,ktÓre w przeciwie stwie
do WysokieiWładzyEWW|Snie miałycharakteruponadnarodowe.
go, |eczmiędzyrządowy'Na|ezałydo nich w momencieutworzenia
Euratomu:Rada spotykającasię na szczeb|uministrÓw,Komisja'
ZgromadzenieParlamentarneoraz TrybunałsprawiedIiwości'
od pierwszychlat swego funkcjonowaniaEuratommiatkłopoty
zrea|izaĄązadaritraktatowych.
W zamysłachtwÓrcÓw tejWspo|not y e n e r g i a a t o m o w a m i a ł as t a n o w i ć j e d n o z w a ż n i e j s z y c h
źrÓdełenergii,obok ropy naftoweji gazu. odkrycie nowychzasobÓw ropy naftowejna początku|atsześćdziesiątych
zdecydowało
jednako zaniechaniuplailÓw budowye|ektrowni
atomowych'Najważniejszym
energiiw paristwachEuratomunadalbyłaropa
żr6dłem
naftowa.W 1973 r. uza|eznieniekrajÓw cztonkowskichod importu
ropy osiągnęłook' 67!o ogÓlnego zuzycia energiiwe WspÓ|nocie.
do
Wybuchwojnyizrae|sko-arabskiej
Wczerwcu1973r.doprowadził
kryzysusurowcowo.energetycznego'
ktÓrego efektembyłogromny
Wzrostcen ropynaftowej.
dziana ożywienie
Wydarzeniate wpłynęły
ta|ności
Euratomu,ktorazaczęłakoncentrowaćsię wokÓłwysiłkÓw
Konferencja
Mesyna 1955 r.
Raport Spaaka
i konferencje
Wenecja 1956 r.
Paryż.1957r.
Traktaty rzymskie
1957 r.
Zadania
Euratomu
Struktura
Euratomu
Działalność
Euratomu
narzecz zwiększeniaro|ienergiiatomowejw ogÓ|nym zapotrzebowaniuna energię.Ichrezu|tatem
byłozredukowanieudziałuim.
portowanejropy W ogÓ|nympopycie na energiędo 35%.
jedyniew produkcjielekObecnie Unia jest samowystarczalna
tryczności
w oparciu o energięatomową.Wartośctej produkcji
pokrywaok. 'l6% ogÓ|negozuzycia energii'W listopadzie2000 r.
KomisjaEuropejskawezwałakrajeczłonkowskie
Unii Europejskiej
do ponownejdebatynad wykorzystaniem
energiinuklearnej.CeIemtych działa jest unieza|eznienie
się Unii od zewnętrznych
dostaw ropy naftoweji gazu ziemnego oraz ograniczenieemisji
zanieczyszcze powodującychszkody w środowis
ku natura|nym.
Euratomnie zdołałutworzyćwspÓ|negorynku d|a przemysłu
jądrowego.Urządzeniawykorzystywane
w e|ektrowniach
atomowych wytwarzanesą przez producentÓwpochodzącychz paflstw
członkowskichEuratomu.Wzg|ędypo|ityczneoraz odmienneinteresyWtak wraż|iwej
dziedzinie,jakąjestenergiaatomowa,sprawiły,iżzniemoż|iwe
byłorÓwnieżutworzenieeuropejskiegoprze.
mysłuatomowegowyrażającego
dązeniawszystkichpa stw członkowskich.
Lepsze rezultatyEuratomosiągnąłw dziedziniebadalr' W |atach sześćdziesiątych
doszłodo utworzeniaWspÓ|nego ośrodka
Bada Jądrowych' W jego składweszłyczteryp|acÓwkinaukowe_ z Be|gii'Ho|andii,Niemieci Włoch.Jego działa|ność
koncentruje
się wokÓłtych bada , ktÓre przekraczająmoż|iwości
finansowejed.
nego pa stwa.
Do osiągnięćEuratomumożnarÓwnieżza|iczyćprace w dziedzinie ochrony sanitarnejpracownikowprzemysłuatomowego.W ramach tej Wspo|notyzostałyopracowanenormyochronyprzed promieniowaniem radioaktywnymoraz nadzÓr nad zachowaniem norm
bezpiecze stwa przeze|ektrown
ie atomowe,ktÓrychprzestrzeganie
|ezyw gestiiKomisjiEuropejskiej'
Normyte u|egły
znacznemupo.
szerzeniupo katastrofiew Czarnobylu.
Euratomzgodniez postanowieniami
traktatunawiązujewspÓłpraWspÓłpraca
Euratomu cę z krajamitrzecimi i organizacjamimiędzynarodowymi.Zawar|
z pa stwamitrzeci- umowym.in.z USA, Kanadą'Brazy|iąiArgentyną,organizacjąWspoł.
m i i o r g a n i z a c j a m i pracy i RozwojuGospodarczego,MiędzynarodowąAgencjąEnergii
Atomowej,SwiatowąorganizacjąZdrowiai Radą Europy'
EUROPEJSKA WsPoLNoTA GosPoDARczA (EWG) byłako|ejnąWspÓ|notąpowstałąna mocy traktatÓwrzymskich.W przeci.
wieflstwiedo wcześniej
omawianychWspÓ|notnie miałacharakteru
poniewazswoim zakresemobjętawiększość
sektorowego,
dzie.
jako głÓwnaWspÓ|nota.
dzin gospodarki.EWG zostałapomyś|ana
Zgodnie z treścią
traktatu,EWG miałaprzyczyniaćsię do harmo.
gospodarczej,
nijnegorozwojudziała|ności
wzmożonej
stabilizacji,
szybszegopodwyzszaniapoziomustopyzycioweji zacieśniania
stosunkÓw międzypa stwamiczłonkowskimi.
Ce|ete pa stwa człon.
kowskieEWG miałyosiągnącdzięki:
I
I
I
I
I
I
I
I
stopniowemurozwijaniuintegraciipoprzezustanowienie
strefywo|negohand|u,unii ce|nejiwreszcie wspÓlnego
rynku,zapewniającegozniesienieprzeszkÓd w swobodnym przepływieosÓb, usługi kapitałÓw;
ustanowieniuwspÓ|nejpolitykihandIowej,ro|neji transportowei;
zapewnieniuwolnejkonkurencii;
stworzeniumechanizmukoordynaciipolitykigospodarczej
oa stw członkowskich;
ujednoIicaniuustawodawstwaposzczegÓ|nychpa stw
wspÓ|w zakresieniezbędnymdo działania
członkowskich
n e g or y n k u ;
utworzeniuEuropejskiegoFunduszu Socjalnegow celu
zatrudnianiapracownikÓwi przyzwiększaniamoż|iwości
czynianiasię do podnoszeniapoziomuzyciai
mająceutworzeniuEuropejskiegoBanku Inwestycyjnego'
go przyczyniaćsię do rozwojugospodarczegopa stwczłon.
kowskichpoprzezdostarczanieśrodkÓwfinansowych;
stowarzyszeniukrajÓwiterytoriÓwzamorskichW ce|uzwiększaniawymianyhand|owejoraz osiąganiawspÓ|nymwy.
siłkiemich rozwojugospodarczegoi społecznego.
Rea|izacjęwspÓ|nego rynku pa stwa członkowskie EWG
rozłożzyły
na dwunasto|etniokres przeiściowypodzieIonynatrzy
cztero|etnie
etapy.Kazdy z etapÓw mÓgł być skrÓcony |ub prze.
nie mÓgłprzekroczycpiętdłuzony,
a|ełącznieokres przejściowy
nastulat.
EWG integracja
od czasu wejścia
w życietraktatupowołującego
europeiskazaczęłaodnotowywac
znacznesukcesy.W 1968r. pa stwaczłonkowskieustanowiły
unię ce|nąna artykułyprzemysłowe,
w latach1962_1968
zasadywspÓ|ne!po|ity.
skuteczniewprowadzały
ki ro|nej,a od stycznia1970r' zaczęła!e obowiązywaćwspÓ|napo|itykahandlowa.
Na przetomie|atsześćdziesiątych
i siedemdziesiątychkrajeEWG
rozpoczęłydziałanianarzecz poszerzeniaintegracjio nowe dzie.
dziny.Zie|oneświatło
w tym kierunkudałydecyzje szczytu szefÓw
pa stw i rządÓwEWG, ktÓry odbyłsię w Hadze w grudniu1969 r.
WyrażonowÓwczas zgodę na rozpoczęcieprac nad ustanowieniem
unii gospodarczo-Wa|utowej
i rozwojemeuropejskiejwspÓłpracy
po|itycznej.
Podczas kolejnegospotkaniaprzywÓdcÓwpa stw EWG
t szefÓw rządÓww Paryżuw 1972r.zostałuzgodnionykolejnyce| inte.
gracyjny,
tj' dążeniedo ustanowieniaunii europejskiejobejmulącei całoksztattstosunkÓw między pa stwami członkowskimi.
Kryzysysurowcowo-energetyczne
z 1973r.oraz 1979r.doprowal.]tv oo zahamowaniaintegracjieuropejskiej'Parlstwaczłonkowskie
EWG byłybardziejzainteresowanenaprawązmęczonych złąkonlunkturą
gospodareki wa|kąz bezrobociemniz podejmowaniem
Cele EWG
RozwÓj integracji
W TAMAChEWG
Szczyt
pa stw EWG
- H a g a1 9 6 9r .
- Paryz 1972 r.
Zahamowanie
procesÓW
integracyjnych
Biała Księga
1985 r.
Podpisanie JAE
1986 r.
Postanowienia
JAE
. Opt cz unii ce|nej,ustanowio.
wspÓ|nychinicjatywintegracy|nych
nei W 1968 r.,nie zostałzbudowany wspÓ|ny rynek, zap|anowany
Wyznaczonymw traktacierzymskim.
w okresieprzejściowym
Dopiero połowa|atosiemdziesiątychprzyniosładebatę nad ko.
przeprowadzenia
zmian WewnątrzEWG, poszerzenia
niecznością
i pogłębieniaintegracjioraz ustanowieniaunii europejskiej.Był
to jednoczeŚniedoskonałymomentdo przyspieszeniaprac nad
dochodzeniemdo wspÓ|negorynku.W styczniu1985r. Ówczesny
przewodniczący
KomisjiEWG, JacquesDe|ors,w przemÓwieniu
do
zbudowaniewspÓlnego
Par|amentu
Europejskiegozaproponował
rynkudo ko ca 1992r.W czerwcu1985r.KomisjaEWG opublikowaw niej prawie300 propozycji |egis.
łaBiałąKsięgę' przedstawiając
|acyjnych,ktÓre par1stwaczłonkowskiepowinnyprzyjąć,aby ustanowićwspÓ|nyryneki znieść
barieryw handIuna obszarzeEWG.
problemami
debatynad wymienionymi
W celu przeprowadzenia
i dokonaniarewizjitraktatÓwrzymskichzostałazwołanakonferen.l985r.,
ciamiędzyrządowa.Swoje obrady rozpoczęławe wrześniu
azakonczyłaprzyjęciemdokumentuo nazwieJedno|ity Akt Euro.
peiski (JAE)'Zostałon podpisany.17 |utego1986r.w Luksemburgu
przezwiększość
krajÓwcztonkowskich,W gronieparistw'ktÓretego
się Dania,Grecja i Wto.
dnia nie złoizyty
swoich podpisÓw, zna|azły
chy. Durlczycyzorganizowalibowiem referendumw sprawie przyjęciaJAE, Grecja i Włochyzaśze fozeniem podpisÓw postanowiły
poczekaćna wynikireferendumdu skiego.ostatecznie28 |utego
.1986r.w HadzeJAE podpisaĘtrzypa stwa.Dokumentwszedłw
Ąde
1 |ipca1987r.i byłumową międzynarodową,ktÓra modyfikowała
pierwotnątreśćtraktatuustanawiającegoEWG.
okreś|ił
stworzeJAE we wstępiejako ceIwysitkÓwintegracyjnych
postanowie JAE za|icza
nie Unii Europejskiej.Do najważniejszych
się wprowadzenie:
l
I
!
t
I
zapisÓw o utworzeniurynku wewnętrznego(wspÓlnego
rynku)do ko ca 1992 r.;
nowych rozdziałow
o wspÓłpracyw dziedziniepo|itykigos.
podarczej i wa|utowej,spÓjnościgospodarczej i spotecznej,
natubadaniachi rozwojutechnologicznym,środowisku
ralnym;
rozdziałuokreś|ającegopodstawy prawne rozwoju wspÓłpracy paristww dziedziniepolitykizagranicznejw ramach
EuropejskiejWspotpracyPolitycznej(EWP);
poprzezstworzeniepodstawpraw
zmian instytucjonalnych,
nych dla funkcjonowaniaRady Europejskiej,powołanieS4oraz
du Pierwszejlnstancjiprzy Trybuna|eSprawied|iwości
zwiększenieuprawnie Par|amentuEuropejskiego;
zmian w procesie decyzyjnym' poprzez przyjęciezasady
kwalifikowanejwiększościgłosÓw w miejsce zasady jedwe wszystkichsprawachzwiąnomyś|ności,
obowiązującej
zanych z tworzeniemrynkuwewnętrznego.
stwomczłon.
UtworzeniewspÓ|negorynkumiałoprzynieść'pa
gospodarcze, ktÓre zostałyzaprexowsxim potencia|nekorzyści ggg
r.tzw.raporciepaolo cecchi,Jn,o*un" w opublikowanymw l
zniesie.
zakwa'|ifikował:
raport
gospodarczych
oo korzyści
nowe
rządowych,
"i"oo.
zamÓwie
granicznych,
Iiberalizację
nieio'malnos"i
powiększenieskali
.i"i."u pracy,spadek cen, wzrostkonkurencjii
wzrostugospodarczego
przyspieszenie
orodukcii,
3. Traktatz Maastricht
JAE nadałintegracjieuropejskiejwiększetempo.Urzeczywistnianie
|atsześćpodejmowaneod przełomu
ilspÓtnegorynkuprzyspieszyło
unii
prace
rzecz
ustanowienia
na
i
siedemdziesiątych
dziesiątyth
Zgodniez teoriąintegracji_ jedno|ityrynek
oo.podil.cro-wa|utowej.
ktÓra z ko|ei
ilewnętrznypoprzedzaunię gospodarczo-walutową,
wpływapozytywniena jego sprawne funkcjonowaniei e|iminację
na ktÓrą
Unia9ospodarczo-wa|utowa,
wa|utowych.
xosaÓw iranśjkcji
Madrycie
w
podczas
szczytu
zgodę
wyraziły
członkowskie
stwa
oa
W czerwcu 1989 r.,wymuszałazmianytraKatowew ce|usformułowania niezbędnychpodstawprawnych.Dodatkowoprzyjęcienowego
się pa stwa
sytuacjapolityczna,w jakiejzna|azły
traktatudyktowała
wschodnieb|oku
rozpad
LudÓw']
Wydarzenia,,Jesieni
członkowśkie.
go, upadekmuruber|i skiegoi zjednoczenieNiemiec3 paŹdziernika
dostosowaniasię do nowejrzeczywistości
Tsso r.rodziłykonieczność
wspÓłpracyw zakresiepolitykizagra.
i pogłębienia
międzynarodowej
nicznej.
z integracji,pa stwaczłon.
Stawiającczołowyzwaniompłynącym
dwÓch
kowskieirzechWspÓ|notpodjęłydecyzjęo przeprowadzeniu
Jednej_ na tematuniigospodarczo.
konferencjimiędzyrządowych.
.wa|utowej,
obie konferencje
drugiejzaś_ na tematuniipo|itycznej.
rozpoczęły
swojepracew Rzymiew grudniu1990r' |ch zako czenie
w Ho|andoprowadziło
do podpisania7 |utego1992r.w Maastricht,
dii,Traktatuo Unii Europeiskiei,powszechnieznanegoiako traktat z Maastricht. W związkuz prob|emamizaistniałymipodczas
.|993r.
procesuratyfikacji
traktatwszedłw życiedopiero 1 |istopada
Traktatz MaastrichtprzedewszystkimustanowiłUnię Europejską
(UE),wieflczącW ten sposÓb wysiłkipodejmowaneod 1972r.UE
powstałana bazie trzech WspÓ|not Europejskich (a nie zamiast
nich)oraznowychformwspÓłpracyustanowionychw traktaciez Maastricht.Traktatdodatkowozmieniłnazwę EWG na WspÓlnota Eu.
ropejska (WE),ponieważwspÓ|notata swoimzasięgiemobjęłanie
tYlkosprawygospodarcze.
Zgodniez art.B traktatuz Maastrichtce|amiUE są:
l
promowaniepostępuekonomicznegoispołecznegopoprzez
stworzenieobszarupozbawionegowewnętrznychgranicoraz
posiadają.
poprzezutworzenieuniigospodarczo.Walutowej'
jednoIitąwa|utę;
cej ewentua|nie
Raport
PaoloCecchiniego
1988r.
Genezatraktatu
z Maastricht
Podpisanie
traktatu
z Maastricht
1992 r.
Ustanowienie
Unii
Europejskiei
Cele UE
I
I
I
l
zapewnieniejej tozsamościna areniemiędzynarodowej,
poprzezustanowienie
wspÓlne.ipo|itykizagraniczneji bez.:
pieczelrstwa,włączniez doceIowymustanowieniemwspÓ|.
nej politykiobronnej;
wzmocnienieochronypraw i interesÓwobywatelipa stw
członkowskichpoprzez ustanowienieobywate|stwaUnii;
rozwijanieścisłej
wspÓłpracyW dziedzinieWymiaruspra-.:
wiedIiwości
i spraw wewnętrznych;
utrzymaniew pełniprawnego dorobku WspÓlnot, tzw.
acquis communautaire.
Ce|ete Unia możerea|izować
Zasada
opierającsię na zasadziesubsysubsydiarności diarności.Oznacza to, ze będzie ona wykonywaćty|kotakie zada.
nia,z ktÓryminie mogąsobie poradzićwładzekrajowe.Zasadata
niedotyczydziedzin,ktÓrena|eządo wyłącznych
kompetencji
WspÓ|not,np.wspo|napo|ityka
rolna.Subsydiarność
poszano.
ma służyć
waniuodrębności
paristworazwspÓ|notIoka|nych.
i podmiotowości
I
I
I
I
połącze centra|nychregionÓwUnii z wysuwzg|ędnieniem
oami,paristwamibez dostępudo morza i regionamiperyferyjnYmi;
ochronę zdrowia pub|icznego poprzez realizowaniepo.
|itykii programÓww zakresiezapobieganiachorobomoraz
podejmowaniabada nad przyczynamiich powstawania
się;
i przenoszenia
w
wspÓłpracę dziedzinie kultury,ktÓrejgłÓwnymcelem
jest pogtębianiewiedzyi wzajemneupowszechnianiekul.
tury narodÓw europejskich;
ochronę konsumentÓWpoprzezujednolicanieustawodaWstwa pa stw członkowskich;
ochronę praw obywate|skichpoprzezustanowienieinstytucjiHzecznika Praw obywateIskich (ombudsmana),ktÓ.
rego głÓwnymzadaniemjest przyjmowanieskarg obywateli
funkcjodotyczącychniewłaściwego
pa stwczłonkowskich
nowaniainstytucjiUE.
rŻy fi|aryUnii Europejskiej
(ŹrÓdło:
KomisjaEuropejska)
FILAH I
I
sprawyobjęte I
t*"ru$ft*
|
(wE,EWWiS, I
EUHATOM)
I
WspÓ|na
Polityka
Zagraniczna
i Bezpiecze stwa
Wymiar
Sprawiedliwości
i Spraw
Wewnętrznych
W ramach UE funkcjonujątrzy ti|ary'Pierwszy- obejmujetrzy
WspÓ|noty,wspÓłpracęw dziedziniegospodarczeji społecznej,
W tym unięgospodarczo-wa|utową.
Drugi. to wspÓ|napo|ityka
granicznai bezpiecze stwa' Trzecizaś_ wspÓłpracaw dz
wymiarusprawiedIiwości
i sprawwewnętrznych'
Traktatz Maastrichtzacieśnił
wspÓłpracęzapoczątkowanąpl
JAE w dziedzinachspÓjności
gospodarczeji społecznej
orazw
daniachi ochronieśrodowiska
naturalnego.
Ponadtopoprzezprzyjęcie traktatuustanawiającegoUE paristwaczłonkowskie
rzyłyintegracjęo inne dziedzinyzycia, m.in.:
RozwÓj integracji
w ramach uE
l
budowę infrastrukturyeuropejskiej,ktÓrejgłÓwnymce|em
jest tworzenieinfrastruktury
transeuropejskiej
w dziedzinie
transportu,telekomunikacjii energetyki,ze szczegÓ|nym
4. TraktatAmsterdamski
traktatuz Maastrichtbyłozwołaniekonfe- Geneza Traktatu
Jednymz postanowiefr
rencjimiędzyrządowej
w ceIuzbadaniatych postanowie trakta- Amsterdamskiego
rewizję'Do kwestiiWymagatu,w przypadkuktÓrychprzewidziano
jącychdyskus'jina|ezały:
wspÓlna poIitykazagranicznai bezpiejedno|ityrynek
cze stwaoraztzeci fi|ar.Tak jak JAE wprowadził
europejski,a Traktato UE unię gospodarczo.wa|utową,
tak Traktat Amsterdamskimiałustanowićunię polityczną.Sprawą pi|ną
stałsię jednocześnie
prob|emposzerzeniaUE o krajepostsocja.
|istyczne,
ktÓre coraz mocniejzaczęłypukaćdo drzwi UE. obrad y k o n f e r e n c jm
i i a ł yz a t e m z d e c y d o w a ćo k s z t a ł c i eU n i i n a
następne|ata,Włącznie
reformyinstytucjoz przeprowadzeniem
na|nej,będącejjednymz podstawowychwarunkowposzerzenia
UE o nowekrajeczłonkowskie.
- Konferencja międzyrządowarozpoczęłaobrady spotkaniem P o d p i s a n i e
F{adyEuropejskiejw marcu 1995 r. w Turynie' Prace zakoi.lczyły Traktatu
siępodczasspotkaniaRady Europejskiej
w AmsterdamieW czerw- A m s t e r d a m s k i e g o
cu .l997r. przyjęciemTraktatuAmsterdamskiego.
Traktatpodpi- 1997 r.
sano 2 października
1997 r. Wszedłw życie1 maja 1999 r.
Usta|enia
TraktatuAmsterdamskiegoocenia się jako skromne,
gdyżnie przyniosłyoczekiwanychrezu|tatÓw.Pallstwomczłon.
xowskimnie udałosię przeprowadzićreformyinstytuclona|nej,
odkładając
jej rea|izację
na pÓŹniejszytermin.Do najwazniejszych
oecyzjiw tej sferzeza|iczasię mÓwiąceo tym,że po poszerzeniu
składuczłonkowskiego
będą
UE do KomisjiEuropejskiejpar,rstwa
de|egowały
po jedny"mkandydacie,a Par|amentEuropejskinie
PrzekroczyliczbyI OOd eputowanycn.
Javier Solana, Sekretarz
G e n e r a l n yR a d y U E
(źrÓdto:
KomisjaEUropejska)
NajobszerniejTraktatAmsterdamskiodniÓsłsię do spraw d
się
orazswobodyprzemieszczania
mokracji,prawczłowieka
ktadącgłÓwnynaciskna:
Postanowienia
Traktatu
Amsterdamskiego
t
l
f
l
respektowaniepodstawowychpraw człowiekazagwaran.
towanychprzezeuropejskąKonwencjęo ochroniepraw
wieka i podstawowychwolnościWypracowanąprzez
Europyw 1950r. Na pa stwo,ktÓre nie przestrzegatych
sankcjew postacinp.
sad' mogą być nałożone
prawagłosuna forumHady Unii Europejskiej;
zwalczaniewsze|kiejdyskryminacjiz powodu płci,rasy'po.
i orientacji
chodzenia,religii,przekona,kalectwa,wieku
sualnej;
promowaniewe wszystkichdziedzinachrÓwności
męzczyzn i kobiet;
Unii,
zniesieniekontro|ina granicachWewnętrznych
W TraktacieAmsterdamskim_ biorącpod uwagęprob|emy
traktatuz MaastrichtW
wateIiUnii_ dokonanouzupełnienia
d z i e d z i n a c hj,a k :z a t r u d n i e n i ep,o I i t y k as p o ł e c z n ao, c h r o n a
dowiska,ochronazdrowia,ochronakonsumentÓW'
TraktatAmsterdamski podjąłtez decyzje mające
zewnętrznąUniiw ce|uprowadzeniabardziejsku
tozsamość
nej i spÓjnej poIitykizewnętrznej(patrzrozdział|X).Nad
wspÓ|nejpo|itykizagraniczneji bezpiecze s
nym wdrażaniem
czuwa Sekretarz Generalny Rady UE na stanowisku
Przedstawiciela
ds. WspÓ|nejPoIitykiZagraniczneji Bezpi
stwa.obecnie funkcjętę pełniJavier Solana
2 O s t a t n i z a p i s n i e o b e j m u j e W i e l k i e j B r y t a n i i o r a z l r l a n d i i Pal|stwa te chcą
wać kontro|ęswoich granic'
5. Traktatz Nicei
ktÓrejostatecznym Geneza Traktatu
konferencjimiędzyrządowej'
Genezazwołania
przeprowa- z Nicei
z
koniecznością
wiąże
się
z
Nicei,
Traktat
rezu|I.atemjest
przed
poszerzeniem
UE o kraje
instytucjonalnej
dzeniareformy
D
o
n
ajważniejM
a
|
t
ę
i
C
y
p
r
.
o
r
a
z
i
W
s
c
h
o
d
n
i
e
j
S
r
o
d
k
o
w
e
j
iu,opy
uzgodnicprzed przyjęciemnowych
izvch kwestii,ktÓre na|eżało
m.in.:nowy podziałgłosowwana|eżały
oaristwczłonkowskich.
zonychw BadzieUE, składKomisjiEuropejskiejoraz poszerzenie
kwa|ifi.
zakiesudecyzjipodejmowanychna zasadziewiększości
UE oraz sposobypodeikowanej.Obecnysysteminstytucjonalny
ta częśćpub|iV Ponieważ
mowaniadecyzjiomÓwionow rozdzia|e
kacjidotyczytraktatÓwi podstawprawnychUE, koniecznestało
posta.
rÓwnieżw tym miejscunajwazniejszych
się przedstawienie
nowie Traktatuz Nicei.
w sprawiereforminstytucjona|nych Podpisanie
międzyrządowa
Konferencja
się 14 |utego2000 r., azakoi.lczyłaobrady przyjęciem Traktatu
rozpoczęła
traktatupodczas spotkaniaszefÓw palrstw i rządow UE odbywa- 2001r.
jącegosię w Niceiw dniach7_11 grudnia2000 r. PodpisanieTrak26 lutego2001r,Dokumenttenwszedłw życie
tatuz Niceinastąpiło
dokupierwszegodnia po dwÓch miesiącachod czasu złożenia
przez paristwoczłonkowskieUnii, ktÓre
mentÓwratyfikacyjnych
jakoostatnieratyfikowato
traktat.Paristwemtym byłaIr|andia'ktÓra
w pierwszymreferendumz7 czerwca2001 r.odrzuciłaTraktatz Ni.
cei stosunkiem53,8%do 46,1%.GłÓwnymitego powodamibyłyobaIr|andii
z powoduwdrożeniaEuropejwy przedutratąneutra|ności
skiej Po|itykiBezpieczelrstwai obrony oraz przed koniecznością
zmniejszeniu
środkÓw
zwiększenia
wpłatdo UE przyjednoczesnym
głÓwniez funduszystruktural.
finansowych,
ktÓreIr|andia
otrzymuje
Drugie
nychw związkuz przyjęciemnowychparistwczłonkowskich.
referendum
2oo2r,rym
w tym krajumiałomiejsce19 paŹdziernika
razem62,B"/"
irIandzkiegozaakceptowałopostano.
społeczer.rstwa
wieniatraktatu.
18 grudnia
Ir|andia
złożyła
dokumentyraktyfikacyjne
2002r.,co pozwo|iło
iwej.
nazakonczenieproceduryraktyfikacyjnej
ściew życieTraktatuz Nicei 1 |utego2oo3 r'
Do jednychz najważniejszych
postanowier1
Traktatuz Nicei na. GtÓwne
Ieżynowy podziałgłosÓw Ważonychw Radzie UE. Począwszy postanowienia
oo 1 stycznia2005 r.krajomczłonkowskim
Unii przy podejmowaniu decyzjikwa|ifikowaną
przyznajesię następującą
większością
ltczbęgłosÓw:Francja,Niemcy,Wie|kaBrytaniai Włochy- po 29 głosow,Hiszpania- 27, Holandia-13, Belgia,Grecja,Portugalia- po
'12,
Szwecjai Austria* po 10,lrlandia,Finlandiai Dania- po 7, Luksemburg- 4. Uchwałybędą przyjęte,gdy uzyskają169 głosÓwwyraza.iących
aprobatę,w przypadkugdy ich podjęcie nastąpiłona
WniosekKomisji.W innych przypadkachuchwałybędą przyjęte,
lesliuzyskająminimum169głosÓwpoparciaze stronyco najmniej
owochtrzecichpa lstwczłonkowskich.
Ponadto,członekRady Unii
możezażądaćsprawdzenia,czy większośćkwa|ifikowana
stanowi
co najmniei62%ludności
warunekten nie zostanie
całeiUnii.Jeś|i
sPełniony,
dana decyzjanie możeweiść
w życie.
I
Tab 1' PodziałgłosÓw
w R a d z i eU E
(źrÓdło:
E' Maziaę, szczyt
Unii Europejskiejw Nicei...,
2001'
Europejski''
,,Przeg|ąd
n r 1 ,s . 3 2 )
Niemcy
W i e l k aB r y t a n i a
Francja
Włochy
Hiszpania
Polska
Rumunia
Holandia
Grecja
Czechy
Belgia
Węgry
Portugalia
Szwecja
Bułgaria
Austria
Słowacja
Dania
Finlandia
lrlandia
Litwa
ŁotWa
słoWenia
Estonia
cyPr
Luksemburg
Malta
82 038
59 247
s8 966
57 612
39 394
38 667
22 489
15 760
10 s33
10 290
1 02 1 3
10 092
I 980
I 854
I 230
8 082
5 393
5 313
5 160
3 744
3 701
2 439
'1
978
1 446
752
429
379
Traktatz Nicei przyznałtakżeIiczbę głosÓw krajom kandydu
cym do członkostwaw Unii Europejskie|'Najwięcejotr
Po|ska_ 27 głosÓw,pÓźniejRumunia_ 14, Czechy i Węgry* po .|
Bułgaria*'|0, Słowacjai Litwa_ po 7, Łotwa,Słowenia,
Cypr _ po 4, Malta_ 3. Uchwałybędziesię uważnćza przyięte,
zgromadząco najmniej258 głosÓwpoparciawiększości
jeślibędąone przyimowane
na wniosekKomisji.W innych
kach do przyjęciauchwatniezbędnychbędzie258 głosÓw
ze stronydwÓch trzecichczłonkÓw.BędzierÓwniezobowiązywał
m Ó g 6 2 %| u d n o ś c i .
21,86
15,79
15,71
1Ę ?Ę
'o'1
4)n
2,81
17,05
12,31
12,25
11,97
8,04
4,67
3,28
2,19
2,15
1,42
1,37
1,00
0,11
11,49
11,49
11,49
11 , 4 9
9,20
5
5
29
29
29
27
27
14
to
) '14
12
5
2,72
2,66
2,36
10
10
10
10
I
2,10
2,07
1,84
1,71
1,68
5
4
4,60
4
4,60
3
3
3
3,45
3,45
'l'12
1, 1 0
1,O7
0,78
o,77
0,51
0,41
0,30
0,16
0,09
0,08
ą
Aą
12
10
'10
'10
7
7
7
7
7
4
4
4
2,30
3
8,41
8,41
8,4'l
8,41
7,83
7,43
4,06
3,77
3,48
3,48
3,48
3,48
3,48
2,90
2,90
2,90
2,03
2,03
2,03
2,03
2,O3
1,16
1, 1 6
1,16
1,16
1,16
0,87
Ko|einymistotnymrezultatemuzgodnie konferencjimiędzyrzą^^*eibyłareformaskładuKomisji Europejskiej.Począwszyod
Unii będąmo2005r.wszystkiepalrstwaczłonkowskie
i
"tuiznia
do KomisjiEuropejskiej'
^i ieleoowacpo jednymprzedstawicielu
IiczbaczłonkÓwKomisjibęUnii będzie 27 par.rstw,
ZA, członkami
pafrstw
WÓwczas odpowied.
członkowskich.
Iiczby
nn,eiszaod
iiL
składuczłonkowskiegoKomisjiwybieranegona podIl" wie|kośc
decyĄą'oznacza
zasaoyrotacjiRada UE okreś|ijednomyś|ną
sia=wie
paristwoczłonkowskieco pewien czas będzietraciło
io. że każzde
na jednąkadencję'
komisarza
W związkuz p|anowanymposzerzeniemUnii postanowionopowiekszyćzakres dziedzin, w ktÓrych decyzje będą podejmowane.wdrodze kwaIifikowanejwiększościgłosÓw. Jednomyś|ność
mogłabywpłynąćna para|izdecyzyjnyw obrębie Unii |iczącej27
oa stw członkowskich'DotychczasowiczłonkowieUnii niechętnie
upatrującw niej instrument
z jednomyś|ności,
iednakrezygnowali
pa stw broniła
i obronynarodowychinteresÓw.Większość
rea|izaĄi
w kwestinp.
Niemcy
siebie
obszarach,
istotnych
dla
w
orawaweta
achmigracjii politykiazylowej,Francjaw dziedziniekulturyi edukacji'
Hiszpaniaw zakresie
Wie|kaBrytania_ po|itykifiska|neji społecznej,
Traktatu
Z tego wzg|ędupostanowienia
funduszystruktura|nych.
z Nicei W tej materiisą dośćmierne.Głosowaniewiększością
m.in.
wprowadzonodo dwudziestuośmiuartykułÓw,
kwa|ifikowaną
inte|ektua|w kwestiachdotyczącychhand|uusługamii własności
zostałautrzymana,poza dziedzinamiokreś|onej.Jednomyś|ność
jeszczew dwudziestuobszarach,np.:kultunymijakokonstytucyjne,
po|itykaspołeczna.
ra,edukacja,
fiska|na,
ochronazdrowia,poIityka
oprÓcz powyższychdecyzjiTraktatz Nicei odniÓsłsię w specjalnej Dek|aracjido kwestiiposzerzeniaskładuPar|amentuEuropejskiego,a takżeKomitetuRegionÓw i KomitetuGospodarczo-Społecznego'
ParIamentEuropejski'Iiczącyobecnie626 członkÓW
po poszerzeniuUnii o nowe kraje będzie składałsię z 732 par|amentarzystÓw.Najwięcej,bo 99 mandatÓw,udałosię utrzymać
Niemcom.Francja'Wie|kaBrytaniai Włochyotrzymatypo 72 manoaty,Hiszpaniai Polska- po 50, Rumunia- 33, Holandia* 25, Belgla'Greciai Portuga|ia_ po 22, Czechy i Węgry_ po 20, Szwecja_
- 18,Austriai Bułgaria
_ po 13'
_ po 17, Dania,Fin|andiai Słowacja
|r|andia
_ 7, Estonia,Cypr,Luk.
i Litwa_ po 12,Łotwa- 8, Słowenia
semburg- po 6, Malta- S.
DwawymienioneKomitety,Iicząceobecnie 222 członkÓw,po
poszerzeniubędą się składałyz344 członkÓw. Najwięcejmiejsc
W.tychKomitetachbędą miałyFrancja,Niemcy,Wielka Brytania
I v v r o c h-y p o 2 4 ,H i s z p a n i ai P o l s k a- p o 2 1 , R u m u n i a- 1 5 , A u s trla,Be|gia,Bułgaria,
SzwecCzechy,Grecja'Ho|andia,Portuga|ia,
l ^ "W
' ę g l .-y p o 1 2 ,D a n i a ,F i n I a n d i al r, | a n d i aL,i t w a S
, t o w a c j a_ p o
v ' t s t o n i aŁ, o t w ai S ł o w e n i a_ p o 7 , C y p r i L u k s e m b u r g* p o 6 ,
|V|ą|ta- 5.
ogÓłem UE 15
481 181
Tab 2. Podział mandatÓw
w Parlamencie Europejskim
(źrÓdło:
E. Maziarz,szczyt
Unii Europejskiejw Nicei...,
Przeg|ąd
Europejski''
2001'
,,
nr 1,s. 36-37)
Niemcy
WielkaBrytania
Francja
Włochy
Hiszpania
Polska
Rumunia
Holandia
Giecia
Czechy
Belgia
Węgry
Portugalia
Szwecja
Bułgaria
Austria
słowacja
Dania
Finlandia
lrlandia
Litwa
Łotwa
słoWenia
Estonia
cypr
Luksemburg
Malta
Podczas szczytuw Nicei zostałatakżepodpisanaKalta
Podstawowych. Stanowi ona zestawieniepodstawowychpraw
Karta m.in.zakazuje
człowiekai swobÓd obywate|skich.
zaka.
wyk|uczastosowaniekaryśmierci,
IudŹmii ich k|onowania,
konieczność
zuje wsze|kichform dyskryminacjioraz podkreś|a
poszanowaniarÓżnorodności
ku|turitradycjinarodÓw.Składasię
godność,
rÓwność,
wo|ność,
zatytułowanych:
z siedmiu rozdziałow
prawa obywate|skie,
i postanowiesprawiedIiwość
so|idarność,
nia ogÓ|ne. Na razie Karta ma charakterdek|aracjipo|itycznej,
bez mocy wiążącej.
99
87
87
87
64
15,81
13,90
13,90
13,90
,0,:
99
31
25
4,95
3,99
25
z5
ąoo
25
?oo
e
Ę1
50
50
20
22
20
.18
17
21
to
to
15
ąąR
2,56
2,56
2,40
13
13
13
lz
12
8
7
6
^
o
b
o
5
13,52
9,84
9,84
9,84
6,83
6,83
4,51
:Ą 4)
3,01
2,73
3,01
2,73
3,01
2,46
2,32
2,32
1,78
1,78
1,78
1,64
1R/l
1na
0,96
0,82
0,82
0,82
0,68
W Nicei zapowiedzianotakze zwołaniena 2oo4 r. ko|ejnejkonferencjimiędzyrządowejpa stw UE w sprawie przysztego ksztaftu
dojdziedo kolejnejreUnii.Podczasiejtrwanianajprawdopodobniej
prawnego Karty
oraz
określenia
stanu
UE
insMucjona|nej
formy
PrawPodstawowych.Przygotowaniemkonferencjimiędzyrządowej
ma zająćsię Konwent. Jest to nieformalnezgromadzenieprzedstawicieli pa stw i instytucji UE. W jego pracach biorąudziałprzedkrajÓwkandydującychdo UE na Ęch samych prawachco
stawicie|e
członkowieUnii. Prace Konwenturozpoczęłysię 28 |utego2oo2 r.
Jego przewodniczącymzostałbyłyprezydentFrancjiValćry Giscard
d'Estaing'
PrzyszĘ kształt
UE