Wieś kielecka w czasie II wojny światowej

Archiwum Państwowe w Kielcach
„Wieś kielecka w czasie II wojny światowej” ostatnie w 2015 roku „Spotkanie ze źródłem
archiwalnym”
25 listopada 2015 r., w siedzibie Archiwum Państwowego w Kielcach przy ul. Kusocińskiego 57, odbyło się kolejne
„Spotkanie ze źródłem archiwalnym" pt. „Wieś kielecka w czasie II wojny światowej". Organizatorami tego kończącego
cykl spotkań w 2015 r. było Archiwum Państwowe w Kielcach i Instytut Historii Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w
Kielcach. W imieniu Dyrektora Archiwum Państwowego w Kielcach, spotkanie prowadził Łukasz Guldon.
Pierwszym prelegentem był dr Tomasz Domański z IPN Delegatura w Kielcach. Przedstawił on zebranym „Materiały do
dziejów represji niemieckich na wsi kieleckiej w zasobie Instytutu Pamięci Narodowej". Referent scharakteryzował
szczegółowo działanie aparatu represyjnego na Kielecczyźnie w okresie II wojny światowej. Dr Tomasz Domański
przybliżył zebranym trudną kwerendę w materiałach IPN oraz problemy z dotarciem do wiarygodnych informacji z
analizowanych materiałów archiwalnych. Przedstawił zgromadzonym szereg usystematyzowanych informacji o
prowadzonych śledztwach na terenie naszego regionu i kraju, zarówno niedługo po zakończeniu II wojny światowej,
jak i po latach 60-tych minionego stulecia, prowadzonych przez Okręgowe Komisje Badania Zbrodni przeciwko
Narodowi Polskiemu, do czasów współczesnych, czyli spraw realizowanych przez Pion Śledczy IPN. Prelegent
zaznaczył również, iż przedmiotowa kwerenda poszerzona powinna być o zasoby archiwów państwowych.
Ewa Kołomańska z Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich w Michniowie przedstawiła zgromadzonym z kolei „Zbrodnie i
zniszczenia niemieckie na wsi kieleckiej w zbiorach fotograficznych Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich w
Michniowie". Za pomocą prezentacji multimedialnej przybliżyła gościom spotkania zasób fotograficzny Mauzoleum.
Prezentowane były jedynie wybrane zdjęcia zbrodni niemieckich, gdyż jak zaznaczyła autorka, ich dobór następuje do
konkretnych prezentacji ze względu na drastyczność części zbiorów. Dostosowanie więc zasobu fotograficznego
zawsze dobiera się pod kątem grup odbiorców, biorąc pod uwagę wiek, czy wrażliwość na odbiór obrazów zbrodni na
mieszkańcach wsi polskiej. Poza fotografiami ofiar mordu, egzekucji, autorka przedstawiła również zachowane zdjęcia
zabudowań wsi kieleckich i Michniowa przed i po spaleniu przez okupanta. Pojawiły się także fotografie samych
oprawców. Ewa Kołomańska przybliżyła obecnym ilość i stan eksponatów tworzących zasób Mauzoleum, ale również i
problemy prawne dotyczące udostępniania niektórych z nich.
Następnie Iwona Pogorzelska, kustosz z Archiwum Państwowego w Kielcach, przedstawiła gościom „Tragizm życia
codziennego na wsi kieleckiej pod okupacją niemiecką, w świetle wybranych dokumentów z zasobu Archiwum
Państwowego w Kielcach" uwzględniając również zasób Oddziału Zamiejscowego w Sandomierzu. Prelegentka
przedstawiła wybrane przez siebie materiały archiwalne dotyczące tematu spotkania. Omówiła po kilka z nich z wielu
zespołów archiwalnych. Na prezentacji multimedialnej, którą posłużyła się autorka znalazły się rysunki dzieci
obrazujące tragizm II wojny światowej i związanych z nią przeżyć, wykazy mogił pomordowanych przez okupanta,
dokumentacja fotograficzna pacyfikacji na Ziemi Kieleckiej. Zaznaczyła, że jest to jedynie niewielka część dotycząca
zagadnienia życia codziennego ludności na wsi kieleckiej.
W swoim drugim wystąpieniu Ewa Kołomańska podjęła zagadnienie budowania pamięci zbiorowej o martyrologii wsi
polskiej na przykładzie Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich w Michniowie. Zaprezentowała rozwój Mauzoleum od
początków jego istnienia, przedstawiając projekt budowy nowego obiektu i zdjęcia ze stanu w chwili obecnej. Podjęła
rozważania na temat form przekazu przechowywanego dla potomnych zasobu Mauzoleum. Podkreśliła wagę i
znaczenie stałego przypominania tragizmu i zbrodni na ludności wiejskiej podczas II wojny światowej, by pokolenia
kolejne miały świadomość i zawsze pamiętały o ofiarach i tragediach wsi polskiej, o tragediach budujących Polski
historię.
Po wystąpieniach zainteresowani zadawali pytania prelegentom.
Spotkaniu towarzyszyła również wystawa zatytułowana „Losy rodziny Jedynaków z Mostek i Suchedniowa w czasie II
wojny światowej", którą zapowiedziała i scharakteryzowała zachęcając do zwiedzania jej autorka Beata Lis. Czynny
był punkt konsultacyjny pod nazwą „Archiwa Rodzinne", a z publikacjami Wydawnictwa Uniwersytetu Jana
Kochanowskiego w Kielcach, Kieleckiego Towarzystwa Naukowego oraz Wydawnictwa Biblioteki Publicznej w Końskich
1
Archiwum Państwowe w Kielcach
„Arslibris", można było zapoznać się i zakupić wybrane pozycje przy stoisku wydawniczym.
2