Zapisz jako PDF

Dokumenty międzynarodowe i zalecenia organizacji
międzynarodowych
Przepisy dotyczące bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej obowiązujące w Polsce,
muszą być zgodne z zaleceniami organizacji międzynarodowych zajmujących się ochroną
radiologiczną (International Atomic Energy Agency, International Commission on Radiation
Protection), dyrektywami i rozporządzeniami Komisji Europejskiej i Rady Unii Europejskiej.
Główną organizacją międzynarodową, która zajmuje się opracowywaniem zaleceń i standardów
dotyczących bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej jest Międzynarodowa Agencja
Energii Atomowej (IAEA) z siedzibą w Wiedniu.
IAEA powstała w 1957 r., a celem jej działalności, zgodnie ze statutem, jest dążenie do
przyspieszenia i zwiększenia wkładu energii atomowej w zapewnienie pokoju, zdrowia i dobrobytu na
całym świecie.
Cel ten jest osiągany poprzez:
przeprowadzanie inspekcji zabezpieczeń jądrowych i działań dotyczących ich weryfikacji w
cywilnych programach jądrowych,
rozwijanie norm bezpieczeństwa jądrowego,
promowanie osiągnięcia i utrzymania wysokiego poziomu bezpieczeństwa w stosowaniu
energii jądrowej, a także ochrony zdrowia ludzkiego i środowiska przed promieniowaniem
jonizującym,
zapewnienie stosowania tych norm w określonych przypadkach,
wymaganie i kontrolowanie przestrzegania środków bezpieczeństwa i higieny pracy,
kontrolowanie czy kraje członkowskie wywiązują się ze swoich zobowiązań wynikających z
Traktatu o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej i innych umów dotyczących wykorzystania
materiałów jądrowych i obiektów tylko do celów pokojowych.
International Commission on Radiological Protection (Międzynarodowa Komisja Ochrony
Radiologicznej powstała w 1928 r., a obecną nazwę przyjęła w 1950. Celem jej działalności jest
opracowywanie zaleceń dotyczących ogólnie rozumianej ochrony radiologicznej. Zalecenia ICRP nie
mają mocy prawnej, ale są uwzględniane w przepisach obowiązujących w większości krajów.
Oprócz dwóch wymienionych organizacji, istnieje wiele innych, których działalność ma prowadzić do
zwiększenie bezpieczeństwa jądrowego i stanu ochrony radiologicznej na świecie. Poniżej
wymienione zostały najważniejsze z nich.
International Comission on Radiation Units powstała w 1925 r., a celem jej działalności jest
opracowywanie zaleceń dotyczących jednostek promieniowania i promieniotwórczości oraz procedur
pomiaru i stosowania tych jednostek.
United Nations Scientific Committee on the Effects of Atomic Radiation (UNSCEAR), powstało w
1955 r. w odpowiedzi na powszechne obawy dotyczące wpływu promieniowania na zdrowie
człowieka i środowisko. UNSCEAR zajmuje się określaniem wielkości tego wpływu na skutek
działalności człowieka.
Nuclear Energy Agency jest agencją Organisation for Economic Co‑operation and Development
(OECD) i zajmuje się wspieraniem krajów członkowskich w utrzymaniu i rozwoju naukowym,
technologicznym i prawnym koniecznym do bezpiecznego, przyjaznego środowisku i oszczędnego
wykorzystania energii jądrowej do celów pokojowych.
25 marca 1957 r na mocy traktatów rzymskich powstała Europejska Wspólnota Energii Atomowej
(EURATOM). Zadaniem Wspólnoty jest przyczynianie się do podwyższania poziomu życia w
Państwach Członkowskich i rozwijania stosunków z innymi państwami poprzez ustanowienie
warunków niezbędnych do stworzenia i szybkiego rozwoju przemysłu jądrowego.
Europejskie Towarzystwo Energii Atomowej (EAES) zostało utworzone w 1955 r., a jego pierwszym
celem było stworzenie forum do współpracy naukowo-technicznej w zakresie pokojowego
wykorzystania energii jądrowej. Obecnie Towarzystwo pełni rolę cieszącego się dużym autorytetem
animatora nowych inicjatyw, przede wszystkim w obszarze energetyki jądrowej. Do EAES należą
obecnie 23 kraje, w tym kraje nie posiadające energetyki jądrowej (Austria, Dania, Grecja, Norwegia,
Portugalia i Polska od 1993 r.).
Radę Państw Morza Bałtyckiego (CBSS) powołano w marcu 1992 r. na Konferencji Ministrów Spraw
Zagranicznych. W jej skład wchodzą przedstawiciele: Danii, Estonii, Finlandii, Islandii, Niemiec,
Litwy, Łotwy, Norwegii, Polski, Federacji Rosyjskiej i Szwecji. Krajami o statusie obserwatora są:
Francja, Włochy, Holandia, Słowacja, Ukraina, Wielka Brytania i Stany Zjednoczone. CBSS zajmuje
się monitoringiem radiacyjnym w obszarze Morza Bałtyckiego
International Radiation Protection Association (IRPA) zajmuje się organizacją międzynarodowych
spotkań w celu dyskusji wszystkich aspektów ochrony radiologicznej, wspieraniem tworzenia
możliwości badawczych i edukacyjnych dotyczących ochrony radiologicznej oraz zachęcaniem do
tworzenia i ciągłego rozwoju powszechnie akceptowalnych norm ochrony przed promieniowaniem
lub zaleceń międzynarodowych organów.
Aspekty dotyczące ochrony radiologicznej pracowników i ludności uwzględniają w swojej działalności
również takie organizacje jak International Labour Organization (ILO), World Health Organization
(WHO), Pan American Health Orgnization (PAHO), Food and Agricultural Organization (FAO).
W ramach międzynarodowej współpracy w zakresie systemu bezpieczeństwa jądrowego i ochrony
radiologicznej Polska bierze udział w konwencjach, traktatach międzynarodowych i umowach
dwustronnych, z których wynikają różnego rodzaju zobowiązania.
Międzynarodowe akty prawne zobowiązują Polskę do stosowania określonych w nich zasad i
mechanizmów, a także umożliwienia kontroli przestrzegania ich postanowień uprawnionym organom
poprzez weryfikację raportów krajowych i inspekcje.
Polska ratyfikowała następujące dokumenty:
Układ o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej (Non-Proliferation Treaty — NPT), sporządzony
w Moskwie, Waszyngtonie i Londynie dnia 1 lipca 1968 r. ratyfikowany 3 maja 1969.
Konwencja o ochronie fizycznej materiałów jądrowych wraz z załącznikami I i II, otwarta do
podpisu w Wiedniu i Nowym Jorku w dniu 3 marca 1980 r. ratyfikowana 8 września 1983.
Konwencja o pomocy w przypadku awarii jądrowej lub zagrożenia radiologicznego,
sporządzona w Wiedniu dnia 26 września 1986 r. ratyfikowana 24 kwietnia 1988.
Konwencja wiedeńska o odpowiedzialności cywilnej za szkodę jądrową, sporządzona w
Wiedniu dnia 21 maja 1963 r. ratyfikowana 8 grudnia 1989.
Wspólny protokół dot. stosowania Konwencji wiedeńskiej i Konwencji paryskiej (o
odpowiedzialności za szkody jądrowe), sporządzony w Wiedniu dnia 21 września Ratyfikowany
27 kwietnia 1992.
Konwencja bezpieczeństwa jądrowego, sporządzona w Wiedniu dnia 20 września 1994 r.
ratyfikowana 14 kwietnia 1995.
Wspólna konwencja bezpieczeństwa w postępowaniu z wypalonym paliwem jądrowym i
bezpieczeństwa w postępowaniu z odpadami promieniotwórczymi, sporządzona w Wiedniu
dnia 5 września 1997 r. Ratyfikowana 9 marca 2000.
Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (EURATOM), podpisany w
Brukseli dnia 17 kwietnia 1957 r. Ratyfikowany 23 lipca 2003.
Porozumienie między Królestwem Belgii, Królestwem Danii, Republiką Federalną Niemiec,
Irlandią, Republiką Włoską, Wielkim Księstwem Luksemburga, Królestwem Niderlandów,
Europejską Wspólnotą Energii Atomowej i Międzynarodową Agencją Energii Atomowej
dotyczącego wprowadzenia w życie artykułu III ustęp 1 i 4 Układu o nierozprzestrzenianiu
broni jądrowej, podpisane w Brukseli dnia 5 kwietnia 1973 r., ratyfikowane przez Polskę 2
sierpnia 2006.
Protokół dodatkowy do Porozumienia między Republiką Austrii, Królestwem Belgii,
Królestwem Danii, Republiką Finlandii, Republiką Federalną Niemiec, Republiką Grecką,
Irlandią, Republiką Włoską, Wielkim Księstwem Luksemburga, Królestwem Niderlandów,
Republiką Portugalską, Królestwem Hiszpanii, Królestwem Szwecji, Europejską Wspólnotą
Energii Atomowej a Międzynarodową Agencją Energii Atomowej dotyczącego wprowadzenia w
życie artykułu III ustęp 1 i 4 Układu o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej podpisany w
Wiedniu dnia 22 września1998 r. ratyfikowany przez Polskę 2 sierpnia 2006.
Traktat o Całkowitym Zakazie Prób Jądrowych, ratyfikowany przez Polskę 25 maja 1999.
Konwencja o wczesnym powiadamianiu o awarii jądrowej z 1986 r. pozostawia państwom
będącym jej stronami możliwość zawarcia dwustronnych lub wielostronnych porozumień w
sprawach będących przedmiotem Konwencji. Polska podpisała tego typu porozumienia z
Austrią, Białorusią, Czechami, Danią, Litwą, Niemcami, Norwegią, Rosją, Słowacją i Ukrainą.
Więcej informacji
http://www.iaea.org
http://www.icrp.org