Wdrażanie systemu zarządzania środowiskowego w - Eko

Wdrażanie systemu zarządzania środowiskowego w Koksowni Huty Stali
Częstochowa
Opis zakładu
Koksownia Huty Stali Częstochowa Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest jednym z wydziałów
Huty Stali Częstochowa Spółka z o.o. Składa się z dwóch podstawowych oddziałów produkcyjnych:
Oddział Produkcji Koksu (Węglownia, Piecownia, Sortownia) i Oddział Produkcji Węglopochodnych.
Koksownię zbudowano w latach 1958 ÷ 62. Powstały wówczas 4 baterie koksownicze o łącznej zdolności
produkcyjnej 1,38 mln. ton koksu rocznie. W latach 1972 ÷ 73 oddano do eksploatacji dwie nowe baterie
koksownicze i zdolność produkcyjna wzrosła do 2,14 mln. ton koksu rocznie. W latach 1989÷91
wyłączono z eksploatacji 3 baterie koksownicze, a 3 pozostałe poddano remontom modernizacyjnoodtworzeniowym.
Obecnie Koksownia posiada dwie baterie koksownicze systemu ubijanego typu PWR 51B. Łączna ilość
komór 114 - (2x57). Roczna zdolność produkcyjna Koksowni wynosi 550000 – 600000 Mg koksu tj. około
1500 – 1600 Mg koksu/dobę, przy rocznym zużyciu mieszanki węglowej około 800 000 Mg.
Głównymi produktami Koksowni są: koks (stabilizowany, wielkopiecowy, przemysłowo-opałowy, oraz
sortymenty drobne - orzech, groszek, koksik), gaz koksowniczy, surowa smoła koksownicza. Ponadto
produkuje się benzol, fenolan sodu, siarczan amonu i siarkę.
Systematyczna działalność w kierunku zmniejszenia szkodliwego oddziaływania Koksowni na środowisko
rozpoczęła się w roku 1985. Obecny poziom oddziaływania Koksowni na środowisko jest efektem
kilkuletnich prac modernizacyjnych, poprawy metod zarządzania oraz ciągłego podnoszenia świadomości
ekologicznej całej załogi, poprzez opracowany i wdrożony system szkoleń.
Zastosowane rozwiązania zarządzania oraz ścisły reżim technologiczny, pozwalają Koksowni spełniać
wszystkie krajowe normy dotyczące ochrony środowiska, a ich nowatorstwo znalazło uznanie w kraju i za
granicą, czego dowodem są liczne dyplomy i medale, m.in. Złote Medale otrzymane na Światowej
Wystawie Inicjatyw i Nowości Technicznych „Eureka” w Brukseli: w 1992 roku za modernizację baterii
koksowniczej oraz w 1996 roku za wdrożenie katalityczno-sodowej metody oczyszczania gazu
koksowniczego. Za wdrożenie i uzyskanie certyfikatu Systemu Zarządzania Środowiskowego (SZŚ)
Koksownia została laureatem nagrody „Panteon Polskiej Ekologii”.
Obecnie w Koksowni na bazie istniejącego systemu zarządzania środowiskowego jest wdrażany
zintegrowany system zarządzania, który obejmie system zarządzania jakością wg wymagań ISO
9000:2000, system zarządzania środowiskowego wg wymagań ISO 14001:1996 oraz system zarządzania
bezpieczeństwem i higieną pracy wg wymagań PN-N 18001:1999.
Ogólne informacje o systemie zarządzania środowiskowego
System zarządzania środowiskowego wg normy ISO 14001 jest narzędziem organizacyjnym,
umożliwiającym ustalenie i utrzymanie zasad funkcjonowania firmy w zakresie ochrony środowiska,
zgodnych z wymogami prawnymi w tej dziedzinie. Prowadzi jednocześnie do ciągłego doskonalenia
działalności prośrodowiskowej. System taki został opracowany i wdrożony w Koksowni Huty Częstochowa.
Poświadczeniem jego właściwego funkcjonowania są certyfikaty, przyznane Koksowni w roku 1997
równolegle przez Polskie Centrum Badań i Certyfikacji (PCBC) oraz Bureau Veritas Quality International
(BVQI) oraz w 2000r. przez BVQI i Polski Rejestr Statków (PRS). - towarzystwa certyfikacyjne.
Podstawą do rozpoczęcia prac nad systemem zarządzania środowiskowego w Koksowni, było Zarządzenie
Dyrektora Huty. Kierownik wydziału wydał oświadczenie o przystąpieniu do opracowania i wdrożenia SZŚ
na wydziale.
1
Na przełomie roku 1995 i 1996 wykonano przegląd wstępny Koksowni i rozpoczęto szkolenie załogi
w zakresie SZŚ i ochrony środowiska. Cały personel Koksowni został uświadomiony o SZŚ, jego idei
i celach, a pracownicy, których praca ma lub może mieć wpływ na środowisko zostali dodatkowo
przeszkoleni.
Początkowo SZŚ opracowywany był według normy brytyjskiej BS 7750:1994, jednak ze względu
na zbliżający się termin zakończenia prac nad normą ISO 14001 oraz jej międzynarodowy charakter,
podjęto decyzję o zmianie wzorca opisującego system zarządzania środowiskowego. Z tych względów SZŚ
na
Koksowni został opracowany i wdrożony zgodnie z wymaganiami ISO 14001. Program auditów
wewnętrznych rozpoczął się od września 1996 roku, a w marcu 1997 BVQI przeprowadziło audit wstępny,
przygotowujący Koksownię do certyfikacji. Audit certyfikujący został przeprowadzony wspólnie przez BVQI
i PCBC w maju 1997. Stosowne certyfikaty zostały wydane w czerwcu 1997 roku. Koksownia Huty
Częstochowa, jako drugi zakład w Polsce oraz druga koksownia w Europie posiadała certyfikowany system
zarządzania środowiskowego wg ISO 14001.
Opracowany i wdrożony system zarządzania środowiskowego, funkcjonujący w Koksowni od 6 lat, jest
racjonalną kontynuacją inwestycji technicznych i zarazem narzędziem organizacyjnym, służącym
doskonaleniu świadomości ekologicznej załogi oraz zmniejszaniu negatywnego oddziaływania wydziału na
środowisko. Charakteryzuje się wielokrotnie niższymi kosztami niż inwestowanie w nowy sprzęt lub
technologie. Jest to inwestowanie w organizację i w ludzi, czyli jeden z najbardziej efektywnych sposobów
inwestowania.
W związku z wdrażaniem SZŚ w Koksowni stworzono nową strukturę organizacyjną (m in. utworzono
stanowisko Specjalisty ds. Systemów Ekologicznych), określono kompetencje i odpowiedzialności osób
biorących udział w zarządzaniu przedsiębiorstwem. Związane to było z zapewnieniem prawidłowego
przepływu informacji, kontrolowaniem funkcjonowania ludzi, urządzeń technicznych i pomiarowych oraz
dokumentowaniem zarówno wszelkich danych i informacji, jak i podejmowanych działań.
Cechą charakterystyczną systemu zarządzania środowiskowego jest ciągłe doskonalenie działalności
proekologicznej przedsiębiorstwa. Wynika to z jego polityki i przyjętego programu działania.
Punktem wyjścia do zarządzania środowiskowego wg wymagań określonych normą jest sprecyzowanie
polityki przedsiębiorstwa w zakresie ochrony środowiska, z której w zestawieniu z rozpoznaniem
oddziaływania zakładu na środowisko wynikają cele. Cele osiągane są poprzez zadania, których realizacja
pozwala ograniczyć szkodliwe oddziaływanie procesów produkcyjnych na środowisko.
Trzeba te zadania zaplanować stosownie do możliwości przedsiębiorstwa, wyznaczyć osoby
odpowiedzialne za ich wykonanie w ustalonym terminie oraz zapewnić odpowiednie środki techniczne
i finansowe. Innymi słowy opracować program realizacji celów i zadań, zwany dalej programem ochrony
środowiska.
Aby właściwie opracować cele środowiskowe konieczne jest wcześniejsze, prawidłowe zidentyfikowanie
aspektów środowiskowych i ich ocena. Pewne problemy wystąpiły już przy identyfikacji aspektów.
W pierwotnej wersji metody identyfikacji aspektów weszliśmy bardzo szczegółowo w procesy działalności
Koksowni. Identyfikując np. aspekty przy emisji niezorganizowanej z baterii koksowniczej (tzw. smużenie
baterii) wyspecyfikowaliśmy kilkanaście aspektów (np. tlenek węgla, węglowodory aromatyczne,
węglowodory alifatyczne, benzen, amoniak, siarkowodór, fenol i inne). W praktyce nadzorując te aspekty,
wpływ mamy ogólnie na całą emisję a nie na poszczególne jej składniki. Bezcelowe było rozpisywanie
emisji niezorganizowanej na kilkanaście aspektów, więc w kolejnej wersji identyfikacji emisja ta została
ujęta jako jeden aspekt. Takich przykładów było więcej. Pewne aspekty nie zostały w ogóle
zidentyfikowane, co zostało ujawnione w trakcie auditów.
2
Jeszcze większym problemem było określenie kryteriów do oceny aspektów. W pierwszym podejściu
jednym z bezwzględnych kryteriów uznania aspektu jako aspekt znaczący było objęcie aspektu wymogiem
prawnym. Jednak kierując się logicznym podejściem do tego zagadnienia, trudno uznać za aspekt
znaczący np. emisję pyłu węglowego z Młynowni, jeżeli zgodnie z decyzją o dopuszczalnej emisji emisja
ta może wynosić do 1 kg/h, a pomiary wykazują tę emisję na poziomie 0,1 kg/h czy emisję pyłu
koksowego z Sortowni, jeżeli zgodnie z decyzją o dopuszczalnej emisji emisja ta może wynosić do 2 kg/h,
a pomiary wykazują tę emisję na poziomie 0,1 - 0,2 kg/h. Innymi kryteriami była m. in. Polityka
Środowiskowa i koszty związane z aspektem.
Dokonując oceny według powyższych kryteriów
wyspecyfikowano wówczas ponad 150 aspektów znaczących.
Ze względu na zbyt dużą ilość aspektów znaczących i trudności w objęciu ich wszystkich odpowiednim
nadzorem konieczna była korekta kryteriów. W zweryfikowanym kryterium przyjęliśmy, że aspekt objęty
wymogiem prawnym będzie aspektem znaczącym, jeżeli jego wartość przekroczy 50% wartości określonej
normą. Z czasem pewnej zmianie uległy również inne kryteria. Zmiany kryteriów spowodowały, że obecnie
w Koksowni liczba aspektów znaczących zmniejszyła się do 19. Poniżej w tabeli 1 przedstawione
są przykładowe aspekty znaczące z listy z roku 1997, w tabeli 2 natomiast przedstawiono pełną listę z
roku 2002.
Tabela 1. Lista aspektów znaczących - 1997 r.
Lp.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
...
...
159
160
162
163
164
Aspekt
Emisja pyłu węglowego
Emisja pyłu węglowego
Emisja pyłu węglowego
Emisja pyłu węglowego
Wytwarzanie odpadów - pył węglowy
Emisja SO2
Emisja NOx
Emisja CO
Emisja pyłu
Emisja węglowodorów aromatycznych
Emisja węglowodorów alifatycznych
Emisja CS2
Emisja NH3
Emisja benzenu
Emisja benzo(a)pirenu
Emisja cyjanowodoru
Emisja fenolu
Emisja pirydyny
Emisja
Emisja
Emisja
Emisja
Emisja
Emisja
węglowodorów aromatycznych
NH3
benzenu
cyjanowodoru
fenolu
Źródło
Młynownia I - układ I
Młynownia I - układ II
Młynownia II - układ I
Młynownia II - układ II
Młynownia
Bateria koksownicza nr 2
(smużenie baterii)
Zbiorniki magazynowe
Znaczący
tak
tak
tak
tak
tak
tak
tak
tak
tak
tak
tak
tak
tak
tak
tak
tak
tak
tak
tak
tak
tak
tak
tak
tak
tak
tak
3
Tabela 2. Lista aspektów znaczących - 2002 r.
Lp.
1.
2.
Działanie / wyrób
Młynownie
Sortownie koksu
3.
Smużenie baterii
(obsadzanie, koksowanie,
wypychanie)
4.
Opalanie baterii
koksowniczych
5.
6.
7.
Aspekt
emisja pyłu węglowego z Młynowni I i II
odpady - pył węglowy wytrącony w urządzeniach
odpylających
emisja pyłu koksowego - W1, W2, W3, W4, W5
odpady - pył węglowy wytrącony w urządzeniach
odpylających
emisja pyłu z procesu wypychania komór
koksowniczych
odpady - pył wytrącony w urządzeniach odpylających
emisja surowego gazu koksowniczego podczas awarii
emisja pyłowo-gazowa z baterii 2 i 4
emisja pyłowo-gazowa
zwiększona emisja pyłowo-gazowa związana z
awaryjną pracą wieży gaśniczej
wytwarzanie odpadów: koksik
wytwarzanie odpadów: smółka sytnikowa
Węglopochodne
wytwarzanie odpadów: sole sumaryczne
(kondensacja,
wytwarzanie odpadów: siarka odpadowa
amoniakalnia, benzolownia,
zrzut ścieków do kanalizacji sanitarnej podczas awarii
odsiarczalnia,
skład
zrzut ścieków do kanalizacji deszczowo-przemysłowej
smoły i benzolu,
odfenolownia, oczyszczalnia podczas awarii
zwiększona emisja zanieczyszczeń gazowych na
mechaniczna)
drodze oczyszczania gazu koksowniczego podczas
awarii
wytwarzanie odpadów: poremontowych
Działalność administracyjno
wytwarzanie odpadów: niebezpiecznych (świetlówki,
- produkcyjna Koksowni
akumulatory, zużyte oleje)
Gaszenie koksu
Status
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Po zidentyfikowaniu i dokonaniu oceny aspektów środowiskowych można było przystąpić do opracowania
„Programu zarządzania środowiskowego”. Jednak aby opracować Program należy wcześniej określić cele,
jakie chcemy uzyskać.
Koksownia opracowała algorytm identyfikacji celów środowiskowych, na podstawie którego określa się
przedsięwzięcia/zadania, których wykonanie pozwala na realizację tych celów. Realizacja „Programu
zarządzania środowiskowego” pozwala zakładowi być zawsze w zgodności z Polityką środowiskową
i wymogami prawnymi oraz ciągle doskonalić swoje oddziaływanie na środowisko.
W tabeli 3 przedstawiono przykładowe określenie celu środowiskowego oraz zadania pozwalające na
osiągnięcie tego celu (tabela 4).
4
Tabela 3. Określanie celów środowiskowych
Lp. Aspekt Źródło
znacząc
y
1.
Przekroczon
y limit
prawny?
Tak / Nie
Zrzut
Oczyszczalni Nie
ścieków a wód
Niezgodność Sygnały od stron
z polityką?
zainteresowanyc
h?
Tak / Nie
Tak / Nie
Nie
Tak
Istnieje
Cel
potrzeba
poprawy?
Tak / Nie
Tak
Obniżyć
zawartość
cyjanków w
ściekach
Tabela 4. Program zarządzania środowiskowego
Lp. Zadanie/ temat
Termin
realizacji
Osoba
odpowiedzialna
/ wykonawca
1.
Przeprowadzenie prób
nad nową technologią
oczyszczania wód
pogazowych z
cyjanków.
31.12.
1999r.
Kier. Oddz.
Wpoch. / Kier.
Lab. Ochr.
Środ.
2.
Budowa nowej instalacji 31.06.
do oczyszczania wód
2000r.
pogazowych z cyjanków
3.
Wdrożenie nowej
technologii
oczyszczania wód
pogazowych z
cyjanków.
Z-ca Kier.
Wydz.
Koksowni /Gł.
Energetyk
Kier. Oddz.
Wpoch. / Kier.
Lab. Ochr.
Środ.
31.12.
2000r.
Rodzaj planu, w Przewidywane Efekty
którym
koszty [zł]
uwzględniono
zadanie
w ramach
5 000
Obniżenie
kosztów
zawartości
inwestycyjnych
cyjanków w
wodzie
pogazowej o
40% do
31.12.2000r.
w stosunku
do II-go
półrocza
1998r.
w ramach
10 000
kosztów
inwestycyjnych
w ramach
kosztów
inwestycyjnych
5 000
Opracowanie i wdrożenie SZŚ, oprócz stworzenia warunków formalnych dla jego istnienia
i funkcjonowania, wymagało również podniesienia świadomości pracowników jednostki organizacyjnej,
w tym świadomości ekologicznej w celu przygotowania ich do obciążenia dodatkowymi obowiązkami
wynikającymi z faktu wdrożenia SZŚ. Stąd też konieczność opracowania i wdrożenia programów
szkoleniowych, którymi objęty został cały personel.
W celu prawidłowego sporządzenia materiałów szkoleniowych i przeprowadzenia szkoleń dla
odpowiednich grup pracowników, opracowano szczegółowy proces identyfikacji potrzeb szkoleniowych.
Identyfikacja ta oparta była na powiązaniu znaczących aspektów środowiskowych z odpowiednim
stanowiskiem (tabela 5).
Tabela 5. Macierz STANOWISKO - ASPEKT ZNACZĄCY
Stanowisko
1
2
3
4
Aspekty znaczące
5
6
7
8
9
10
1
2
Po rozpatrzeniu wszystkich stanowisk i wszystkich aspektów znaczących została wyselekcjonowana lista
5
stanowisk, na których praca ma lub może mieć znaczący wpływ na środowisko (tzw. personel kluczowy).
Dla tych pracowników przeprowadzono dodatkowe szkolenie, tzw. szkolenie szczegółowe, którego zakres
i tematyka wynikają z potrzeb szkoleniowych.
Wydziałowe materiały szkoleniowe przeznaczone dla personelu kluczowego zawierają wszelkie informacje,
konieczne do prowadzenia pracy na stanowiskach w sposób zapewniający spełnianie wymagań polityki
środowiskowej wydziału oraz innych wymagań prawnych dotyczących SZŚ oraz dokumentów
do sterowania operacyjnego. Zostały one podzielone na części o następującej zawartości:
Część I. System zarządzania środowiskowego wg normy ISO 14001
1. Rys historyczny systemu zarządzania środowiskowego
2. Charakterystyka normy ISO 14001
3. Definicje ogólne
4. Etapy opracowywania i wdrażania SZŚ
5. Metodyka przeprowadzenia wstępnego przeglądu wydziału (wpw)
6. Dokumentacja systemu
7. Zmiany organizacyjne
8. Audity SZŚ
9. Przegląd SZŚ przez kierownictwo
10. Certyfikacja
11. Spodziewane efekty funkcjonowania SZŚ
Część II. Ochrona środowiska, oddziaływanie Huty Częstochowa oraz Koksowni na środowisko
1. Wiadomości ogólne
2. Informacje o zakładzie
2.1. Inwestycje proekologiczne w Hucie w ostatnich 10 latach
2.2. Wielkości charakteryzujące oddziaływanie Huty na środowisko
2.3. Kierunki dalszych przemian w aspekcie wymagań ekologicznych
3. Wydział Koksowni
3.1. Informacje wstępne
3.2. Rodzaje zanieczyszczeń emitowanych z Koksowni
3.3. Aktualne wyposażenie w urządzenia i instalacje Koksowni dla eliminacji zanieczyszczeń do
środowiska
3.4. Emisja do atmosfery
3.5. Hałas
3.6. Woda i ścieki
3.7. Skażenie gleby i wód gruntowych
3.8. Obecny sposób postępowania w przypadkach wystąpienia awarii
3.9. Odpady
3.10. Informacje technologiczno - produkcyjne
3.10.1.
Surowce
3.10.2. Produkty
3.10.3. Energia
3.11. Wykorzystanie surowców do produkcji oraz nośników energetycznych
3.12. Analiza oddziaływania Wydziału Koksowni na środowisko
3.13. Koszty poniesione na ochronę środowiska przez Koksownię w 1996 r.
4. Rejestr przepisów prawnych dotyczących ochrony środowiska
4.1. Część ogólna
4.2. Woda - część ogólna
4.3. Ochrona powietrza
4.4. Ścieki
4.5. Odpady
4.6. Decyzje
6
4.7. Zarządzenia wewnętrzne
4.8. Dopuszczalne limity zanieczyszczeń w ściekach
Część III. System zarządzania środowiskowego w Wydziale Koksowni
1. Wstęp
2. Oświadczenie Kierownika Wydziału Koksowni
3. Polityka środowiskowa Wydziału Koksowni
4. Powiązania z Hutą Częstochowa
5. Zakresy odpowiedzialności
6. Przekazywanie informacji
7. Wykaz dokumentów SZŚ
8. Typowe nieprawidłowości powodujące zagrożenia ekologiczne
Część IV. Charakterystyka oddziałów Koksowni
1. Węglosortownia
1.1 Charakterystyka urządzeń Węglosortowni
1.2 Charakterystyka emitorów i urządzeń odpylających Węglosortowni
1.3 Rejestr znaczących aspektów środowiskowych Węglosortowni
2 Piecownia
2.1 Charakterystyka urządzeń Piecowni
2.2 Charakterystyka emitorów i urządzeń odpylających Piecowni
2.3 Rejestr znaczących aspektów środowiskowych Piecowni
3 Węglopochodne
4 Materiały niebezpieczne lub łatwopalne
Poza tym przeprowadzono szkolenie uświadamiające dla kierownictwa wydziału i personelu inżynieryjno technicznego. Dla tych pracowników opracowano w formie broszury materiały szkoleniowe zawierające
szereg informacji dotyczących m.in. oddziaływania Koksowni na środowisko, kierunków planowanych
zmian, kosztów związanych z ochroną środowiska, informacji na temat systemu zarządzania
środowiskowego i elementów systemu według normy ISO 14001, sposobów wdrożenia SZŚ w zakładzie,
genezy i korzyści z wdrożenia systemu na tle oddziaływania na środowisko.
W celu uświadomienia pracowników w zakresie:
• znaczenia działania zgodnego z polityką środowiskową i procedurami oraz wymaganiami systemu
zarządzania środowiskowego;
• znaczących, aktualnych lub potencjalnych wpływów działania pracowników na środowisko, a także
korzyści dla środowiska wynikających z poprawy ich działania;
• ich zadań i odpowiedzialności w osiąganiu zgodności działania z polityką środowiskową i procedurami
oraz wymaganiami systemu zarządzania środowiskowego, łącznie z wymaganiami dotyczącymi
gotowości na wypadek awarii i reagowania na awarie;
• potencjalnych konsekwencji nieprzestrzegania ustalonych procedur operacyjnych,
przeprowadzone zostały szkolenia wstępne, które objęły całą załogę Koksowni. Dla tych pracowników
przygotowano folder informacyjny zawierający m.in. krótkie informacje o spoczywającej na nich
odpowiedzialności wynikającej z wdrożenia systemu zarządzania środowiskowego, o polityce wydziału,
znaczących aspektach środowiskowych, przepisach dotyczących ochrony środowiska.
Mając wyszkoloną załogę oraz precyzyjną identyfikację aspektów środowiskowych i ich ocenę należało
określić te obszary działalności zakładu, które należy poddać szczegółowemu nadzorowi operacyjnemu.
W tym celu opracowaliśmy dokumenty systemowe (procedury, instrukcje, specyfikacje itp.), w których
zostały określone kryteria operacyjne. Odpowiedni monitoring tych obszarów oraz przestrzeganie
założonych kryteriów operacyjnych, pozwala mieć nadzór nad znaczącymi aspektami środowiskowymi
a tym samym zmniejszać uciążliwy wpływ działalności zakładu na środowisko. W tabeli 7 przedstawiono
listę kilku procedur i instrukcji służących do prowadzenia nadzoru operacyjnego.
7
Tabela 7. Wybrane procedury i instrukcje operacyjne
Nr
Tytuł dokumentu
identyfikacyjny
PC 6.1/10
Procedura postępowania z odpadami na Wydziale Koksowni
PC 6.1/11
Procedura zarządzania gospodarką energetyczną Koksowni
PC 6.2/1
Procedura kontroli, monitorowania i wykonywania pomiarów procesów,
które mogą mieć znaczący wpływ na środowisko
PC 6.5/1
Identyfikacja i ocena potencjalnych sytuacji awaryjnych, przeciwdziałanie
awariom oraz postępowanie w trakcie i po awarii w Wydziale Koksowni
ICS 0001
Instrukcja postępowania z odpadami okresowymi.
ICS 0101
Instrukcja postępowania z pyłem z odpylania urządzeń Węglowni i Sortowni.
ICS 0201
Instrukcja postępowania z pyłem koksowym z odpylni
ICS 0301
Instrukcja postępowania z solami sumarycznymi
ICR 0108
Instrukcja obsługi odpylni młynowni.
ICR 0123
Instrukcja obsługi instalacji odpylających sortowni.
Rezultaty wprowadzonych zmian
W tabelach 8 i 9 przedstawiono efekty działań proekologicznych w Koksowni, w których duży wkład ma
wdrożenie systemu zarządzania środowiskowego.
Tabela 8. Opłaty za gospodarcze korzystanie ze środowiska Koksowni w latach 1996 - 2002
Rok
Opłaty za gospodarcze korzystanie ze
środowiska [zł.]
1996 r.
1997 r.
2001 r.
2002 r.
1.342.943
560.000
303.436
283.233
Tabela 9. Emisja zanieczyszczeń do atmosfery w latach 1996 - 2002
Rok
1996
1997
2001
2002
pył
107
72
72
67
SO2
58
38
33
42
NO2
367
312
465
380
EMISJA [ Mg ]
benzen w.alifat. w.arom.
7
104
6
2
62
5
1,2
39
3,0
1,2
40
2,4
B/a/P
0,016
0,010
0,006
0,005
CO
49
249
311
261
„Wzrost” emisji tlenku węgla wynika z urealnienia jej wielkości poprzez zastosowanie nowych metod pomiarowych - analizatorów w
miejsce analizy objętościowej gazów aparatem Orsata (wg doc. J. Kapały).
Nakłady na wdrożenie systemu zarządzania środowiskowego nie przekroczyły 250 tys. zł. Kwota
ta obejmuje czas pracy pracowników zatrudnionych przy wdrażaniu systemu, koszty szkoleń, przeglądu
wykonanego przez firmę konsultingową i certyfikacji. We wcześniejszym okresie poniesiono znaczne
nakłady na modernizację techniczną i technologiczną, nie są one jednak bezpośrednio związane
z kosztami wdrażania systemu.
Uzyskanie certyfikatu systemu zarządzania środowiskowego było na pewno jednym z bardzo ważnych
argumentów, który przyczynił się do warunkowego zejścia Huty z listy zakładów najbardziej uciążliwych
dla środowiska (tzw. „listy 80”).
Wielu korzyści uzyskanych z wdrożenia systemu zarządzania środowiskowego nie można ocenić zyskami
materialnymi. Dotyczy to podniesienia świadomości ekologicznej pracowników, uporządkowania
działalności w dziedzinach związanych z ochroną środowiska, poprawy wizerunku wydziału.
8
Podsumowanie
Reasumując, SZŚ na Wydziale Koksowni wprowadzany był w sposób prawie optymalny. Podstawowe
znaczenie w realizacji tego zadania miało zaangażowanie kierownictwa wydziału oraz stosunkowo wysoka
świadomość ekologiczna pracowników wydziału.
Korzyści z wdrożonego SZŚ zaczynają być coraz lepiej widoczne, przede wszystkim dla personelu
Koksowni. Wdrożony program szkoleń pracowników zaowocował zwiększeniem ich świadomości
środowiskowej, wagi przywiązywanej do jakości wykonywanej pracy oraz jej wpływu (faktycznego
i potencjalnego) na, ogólnie rzecz biorąc, środowisko. Wdrożone procedury i instrukcje systemowe
umożliwiły lepsze kontrolowanie prowadzonych działań, zarówno w sferze produkcyjnej jak i w sferze
zarządzania wydziałem. Poprawiany jest w sposób ciągły proces komunikowania się.
Na zakończenie, warto powiedzieć o kilku doświadczeniach, które stały się naszym udziałem
podczas dotychczasowych prac nad wdrażaniem systemu. Wśród nich na szczególną uwagę
zasługują poniższe obserwacje i wnioski:
Kluczem do wdrożenia SZŚ jest poparcie naczelnego kierownictwa firmy. Bez poparcia naczelnego
kierownictwa mniej prawdopodobne jest współdziałanie kierowników w omawianym procesie. Zadaniem
naczelnego kierownictwa jest także zapewnienie by wdrażany projekt (SZŚ w przypadku Koksowni)
odpowiadał potrzebom całej organizacji, a nie tylko jej części.
! Odpowiedzialność za projekt powinna spoczywać na kierownikach. Zwiększa się wtedy
prawdopodobieństwo, że będą się w niego czynnie angażować. Jeżeli zaś projekt prowadzą
specjaliści, kierownikom łatwiej jest pomijać wyniki prac. Jeżeli kierownicy uczestniczą w ustalaniu
celów projektu, są one lepiej dopasowane do realiów.
! W starannie dobranych punktach projektu należy korzystać z rad kierowników. Procedura taka
chroni projekt przed deformacją, a także zwiększa otwartość kierowników na proponowane
rozwiązania.
! Nie należy dopuścić do dominacji aspektów technicznych. Należy brać pod uwagę mniej wymierne
aspekty problemu wdrożenia projektu. Chodzi tu przede wszystkim o to, jaki jest wpływ ludzi
na proponowane zmiany i rozwiązania oraz jak one wpływają na ludzi.
! Zbieranie i interpretacja wszelkich danych powinna zachodzić szybko i sprawnie. Długi, rozwlekły
proces zbierania danych niekorzystnie wpłynie na proces realizacji projektu. Sprawne i szybkie
zbieranie informacji skróci proces wdrożenia projektu zwiększając jego przydatność.
! Należy być przygotowanym do tego, że przy wprowadzaniu nowego systemu mogą się pojawić
pewne trudności. Jeżeli kierownicy przewidują problemy i przygotowują się do nich, nie wpłyną one
ujemnie na skuteczność projektu. Kierownicy powinni współpracować z podwładnymi przy
opracowaniu pomysłów i propozycji, które przyczynią się do skuteczności projektu.
! Ponieważ wszelkie zapisy związane z wdrożeniem systemu zarządzania środowiskowego stanowią
podstawę podejmowania odpowiednich decyzji oraz dowód jego funkcjonowania, należy prowadzić
dokładną rejestrację zaszłości. W miarę realizacji zadania, mogą zdezaktualizować się założenia
i informacje początkowo wprowadzone do projektu jako dane wejściowe. Pomoże to
w rozwiązywaniu podobnych problemów w przyszłości.
Argumentem używanym często przeciwko wdrażaniu systemu zarządzania środowiskowego jest duży
koszt takiego przedsięwzięcia. Otóż warto powiedzieć, że podstawowym kosztem jest czas pracy
poświęcony na opracowanie i wdrożenie systemu. Szacunkowo, dla kilkusetosobowej jednostki wystarcza
praca jednej, dwóch osób w pełnym wymiarze czasu pracy oraz od kilku do kilkunastu procent czasu
pracy poświęconych przez grupę dziesięcio-, piętnastoosobową. Warto porównać ten koszt do pełnych
kosztów ochrony środowiska w firmie, obejmujących nie tylko opłaty i kary, ale także inwestycje, remonty
i eksploatację urządzeń ochrony środowiska, koszty przetwarzania odpadów i produktów ubocznych,
straty energii (to także odpad, choćby ze względu na CO2) i inne. Biorąc więc pod uwagę uporządkowanie
przez system wielu zagadnień, koszty te należy ocenić jako niewielkie w porównaniu z wieloma
9
inwestycjami technicznymi. Sprawa nakładów i efektów z wdrożenia systemu zarządzania środowiskowego
wymaga szerszego i oddzielnego potraktowania.
Oczywiście wspomniane wyżej trudności nie powinny być przeszkodą dla skutecznego wdrożenia systemu
zarządzania środowiskowego. Tym niemniej lepiej zdawać sobie z nich sprawę i odpowiednio do nich
przygotować niż uświadamiać je stopniowo dopiero w trakcie prac. Opracowanie i wdrożenie systemu
przynosi efekty, musi jednak bazować na poważnym i rozsądnym podejściu firmy do tej sprawy.
Kontakt
Bolesław Biłka
Kierownik Zmiany Wydziału Koksowni (p.o. Specjalista ds. Systemów Zarządzania)
Koksownia Huty Stali Częstochowa Sp. z o.o.
ul. Kucelińska 22, 42-207 Częstochowa
tel. (034) 323-82-65,
fax (034) 323-2102,
kom. 600 193 196
10