Endogenicznosc

Endogeniczność kryteriów OOW/
Otwartość gospodarki i kurs walutowy
•Do połowy lat 90. badania empiryczne nie potwierdzały
hipotezy o negatywnym wpływie wahań kursów na
handel zagraniczny Obstfeld (1997),
•Komisja Europejska (1990) – „nie jest możliwe
oszacowanie wpływu wprowadzenia wspólnej
europejskiej waluty na poziom wymiany handlowej”,
Rose i Frankel (1996,1998, 2000) - handel wewnątrz unii
walutowej może być nawet 3X większy, niż handel
między regionami należącymi do różnych obszarów
walutowych
• Jak uwolnić endogeniczne procesy ?
– Eliminacja ryzyka kursowego i usunięcie wielu
innych granic. Granicom walut towarzyszą inne przedziały w zakresie
języków, kultury, obyczajów, kodeksów prawnych i systemów egzekwowania ich
norm, zasad opodatkowania, księgowości, systemów nadzoru i regulacji, różnic
w dostępie do informacji, etc.
– Poszerzeniu podlegają granice cyrkulacji wspólnej
waluty - pieniądz ma tym większą użyteczność im szerszy jest
zakres jego stosowania (network effect) - Lutkowski (2004)
– Według Engel`a i Rogers`a (2004)
unia walutowa
wzmacnia efekty wolnego rynku poprzez nieodwracalne
usztywnienie kursu waluty (wyklucza dewaluację), zwiększa
stabilność makroekonomiczną, sprzyja wzrostowi inwestycji
bezpośrednich, budowaniu długookresowych relacji oraz wzmaga różne
formy współpracy integracji politycznej.
 Wspólny pieniądz pozwala na obniżenie lub
eliminuje wiele barier, ujętych w pojęciu efektu
granicy (border effect lub home bias) przez co może
wpływać na wielkość i kierunek handlu zagranicznego
 Podmioty są skłonne do poniesienia większych
nakładów inwestycji dla poszerzenia zakresu
swojej działalności – ewolucja postrzegania wspólnego
rynku od perspektywy krajowej czy regionalnej na perspektywę
globalną.
 W efekcie poprzez przyjęcie wspólnej
waluty robimy duży krok w kierunku
bardziej optymalnego funkcjonowania
wewnątrz obszaru walutowego ex post
zamiast ex ante
Korelacja cykli
koniunkturalnych
„Symmetry”
Przeważają korzyści
Z unii walutowej
UGW
Przeważają koszty
Z unii walutowej
UE
Linia OOW
NKC
Intensywność handlu między krajami
Krytyka wyników:
1. Kraje b. małe i
biedne,
2. O wielu innych
wzajemnych
powiązaniach…
3. Odwrotna zależność:
•
Duży stopień wzajemnej
wymiany handlowej
prowadzi do wspólnej
waluty a nie odwrotnie
0,80
Eksport do strefy euro jako % całego eksportu
0,70
0,60
0,50
0,40
0,30
0,20
0,10
1991
2004
1992
2005
1993
2006
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
Belgium
Spain
Poland
Austria
France
UK
Italy
Ireland
Germany
Denmark
Sweden
Greece
1990
2003
Portugal
1989
2002
Netherl.
1988
2001
Finland
US
0,00
0,80
Eksport do strefy euro jako % całego eksportu
0,70
0,60
0,50
0,40
0,30
0,20
0,10
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
Belgium
Portugal
Netherl.
Spain
Austria
France
UK
Italy
Ireland
Germany
Greece
Finland
0,00
0,35
Eksport do strefy euro jako % calosci eksportu. Zmiany % w
poszczególnych okresach
0,3
0,25
1999/1998
2001/1998
2006/1998
0,2
Dla Grecji 2001/2000 i 2006/2000
0,15
0,1
0,05
0
-0,05
-0,1
Netherlands
France
Ireland
US
Germany
Portugal
Greece
UK
Belgium
Italy
Spain
Denmark
Poland
Finland
Austria
Sweden
-0,15
• Wyniki obserwacji Rose`a (ostatecznie zakwestionowane
co do skali wpływu wspólnej waluty), uruchomiły falę
badań empirycznych testujących oddziaływanie euro na
handel.
• Komisja Europejska (2008) wskazuje, że wpływ euro
na handel wewnętrzny mieści się w przedziale 5-15 %.
Baldwin i inni (2008) wskazują na wpływ euro w
granicach ok. 5%.
• Nie brak jednak szacunków, które sugerują, iż euro
mogło zwiększyć wzajemny handel w mniejszej skali, o 23% (Bum i Klassen 2007).
• Jednocześnie badacze problemu podkreślają, iż efektów
tych nie można bagatelizować, gdyż mają one
charakter kumulatywny i należy je oceniać w długim
okresie (co sugerował Rose)
Dlaczego wpływ euro na handel okazał się mniejszy
niż pierwotne oczekiwania ?
•Ograniczenie wahań kursów w ramach systemu ERM I i ERM II
•Efekty kreacji handlu zmaterializowały się w poprzednich etapach
integracji w ramach strefy wolnego handlu, unii celnej i wspólnego
rynku (Mongelli i De Grauwe 2005) – dla Rose`a unia walutowa była
pierwszym etapem integracji !
•Wprowadzenie euro zbiegło się z kulminacją, a następnie z
załamaniem cyklu koniunkturalnego w całej gospodarce światowej
co zwykle zmniejsza skalę otwartości gospodarek,
• Aprecjacja euro od roku 2002 w kategoriach nominalnych i
realnych – symptom obciążenia rolą waluty międzynarodowej
(Harold 2008),
•Szersze włączenie w międzynarodowy handel krajów o niskich
kosztach pracy dzięki liberalizacji handlu, postępowi
technicznemu, etc., (KE 2008, EBC 2008)
19
94
q0
19
1
94
q0
19
3
95
q0
19
1
95
q0
19
3
96
q0
19
1
96
q0
19
3
97
q0
19
1
97
q0
19
3
98
q0
19
1
98
q0
19
3
99
q0
19
1
99
20 q04
00
q0
20
2
00
q0
20
4
01
q
20 02
01
q0
20
4
02
q0
20
2
02
q0
20
4
03
q
20 02
03
q0
20
4
04
q
20 02
04
q0
20
4
05
q
20 02
05
q0
20
4
06
q
20 02
06
q0
20
4
07
q
20 02
07
q0
4
115
Realny efektywny kurs walutowy euro
110
105
100
95
REER24 CPI
90
REER24 ULC przemysł
85
REER 24 ULC - cała gospodarka
REER24 PPI
Źródło: AMECO
80
Endogeniczność w wymiarach
• W sferze obiegu pieniądza, jego ceny i
dostępności oraz integracji rynków
finansowych,
• Handlu i inwestycji,
• Konkurencji wewnętrznej i
konkurencyjności międzynarodowej,
• Zbieżności cykli koniunkturalnych i
zbieżności strukturalnej,
• Rynku pracy oraz dóbr i usług
Wystąpienie efektów endogenicznych w obszarze rynków
finansowych w większym stopniu niż w obszarze czynników realnych (np.
handel zagraniczny i jego konkurencyjność) prowadziło do wytrącenia
niektórych gospodarek z równowagi makroekonomicznej (boomy
kredytowe, rosnące deficyty na rachunku obrotów bieżących i rosnąca
ujemna pozycja inwestycyjna)