Link do testu

t
test
Novation
Launchpad Pro
Kontroler MIDI
Grzegorz Bartczak
56
W
roku 2009 firma Novation zaprezentowała stworzony wspólnie z Ableton kontroler o nazwie Launchpad, dedykowany do współpracy z programem
EDITORS
Live i przeznaczony do sterowania
CHOICE
jego funkcjami. W ciągu kolejnych pięciu lat oferta Brytyjczyków powiększyła się o całą linię produktów z przedrostkiem Launch obejmującą zarówno
różnego typu kontrolery jak i klawiatury
sterujące. Najnowszym jej przedstawicielem jest
bohater tego testu – Launchpad Pro.
9 | 2015
t
test
OPIS
Testowany kontroler to już czwarty
Launchpad w ofercie firmy. Po wspomnianym pierwszym modelu, w roku
2013 zaprezentowano dwa kolejne
– Launchpad S oraz Launchpad mini.
Zgodnie z nazwą ten ostatni charakteryzował się mniejszymi gabarytami.
W tym roku firma nie tylko wprowadziła
na rynek model Launchpad Pro, któremu za
chwilę przyjrzymy się bliżej, ale także odświeżyła
pierwszego Launchpada oraz wersję mini wzbogacając je o podświetlenie padów w RGB.
Różnice między nowym kontrolerem a poprzednimi widać już gołym okiem. Launchpad Pro jest „poważniejszy” – większy, grubszy i sprawiający wrażenie solidnego
narzędzia pracy. Tak jak dotychczas, najważniejszym elementem zajmującym niemal cały panel jest matryca złożona z 64
padów w układzie 8×8. Podwoiła się za to liczba okrągłych
przycisków funkcyjnych i systemowych, którymi pady są teraz
otoczone z każdej strony. Zupełną nowością jest przycisk SETUP oraz dioda umiejscowiona od frontu, informująca o trybie
pracy urządzenia.
Pady są dynamiczne, a ponadto oferują wsparcie dla funkcji Aftertouch. Podobnie jak przyciski rozmieszczone po ich
bokach, oferują także podświetlanie RGB co daje możliwość
wykorzystania znacznie szerszej palety barw, dostosowując
pady do klipów w otwartej sesji Live także pod tym względem.
Wszystkie wcześniejsze Launchpady dysponowały jedynie
portem USB służącym do komunikacji z komputerem czy tabletem oraz zasilania. W testowanym modelu – jak przystało
na wersję Pro – mamy do dyspozycji nieco więcej. Po pierwsze pojawiło się gniazdo dla zewnętrznego zasilacza (znajdującego się w komplecie) oraz włącznik. Po drugie, Launchpad
Pro został wyposażony w dwa gniazda typu jack 1/8” służące
do… obsługi nadchodzących i wysyłanych komunikatów MIDI.
W komplecie otrzymujemy oczywiście specjalne kable (naturalnie pomarańczowe tak jak kabel USB) z wtykiem mini-jack,
zakończone z drugiej strony tradycyjnym gniazdem DIN. Tych,
tryb NOTE
2015 | 9
którzy z obawą patrzą na ich niewielką długość już spieszę
z wyjaśnieniem – są to jedynie „przejściówki” z „żeńskimi”
gniazdami, zatem podłączyć do nich możemy kable MIDI o dowolnej długości.
Te dodatkowe gniazda oraz akcesoria dodane do kontrolera sprawiają, że Lauchpad Pro może być z powodzeniem
wykorzystywany także poza środowiskiem komputerowym.
Normalną niejako rzeczą jest, że w komplecie z urządzeniem
znajduje się także program Ableton Live Lite 9. Do kontrolera
dodano również syntezatory wirtualne Bass Station i V-Station
oraz bibliotekę pętli Loompasters.
Po podłączeniu do komputera kablem USB, Launchpad Pro
jest automatycznie rozpoznawany i instalowany. W systemie
kontroler jest widoczny jako trzy wejścia i trzy wyjścia MIDI.
Dlaczego aż tyle? Otóż pierwsza para jest wykorzystywana do
komunikacji z programem Live, druga pozwala na obsługę komunikatów wysyłanych przez pady i przyciski w pozostałych
trybach pracy (o których więcej za chwilę), a trzecia umożliwia
wysyłanie i obieranie komunikatów transmitowanych poprzez
fizyczne wejście i wyjście MIDI.
tryb DRUMS
57
t
test Novation Launchpad Pro
TRYBY PRACY
Rozszerzenie nazwy kontrolera o wyraz „Pro” do czegoś zobowiązuje i rzeczywiście możliwości urządzenia są większe niż
wcześniejszych modeli. Choć jest on z jednej strony dedykowany do współpracy
z Live to jednak oferuje też więcej w zakresie współpracy z programami i urządzeniami MIDI oraz sterowania nimi.
Wykorzystując wspomniany wyżej
niewielki przycisk SETUP możemy wybrać jeden z pięciu trybów pracy. Do
wyboru mamy tryby LIVE, NOTE, DRUM,
FADER i PROGRAMMER. Pierwszy
z nich pozwala oczywiście na sterowanie programem firmy Ableton i nim
zajmiemy się bliżej z chwilę, natomiast pozostałe pozwalają na pracę
Launchpad Pro poza Live.
Zarówno NOTE jak i DRUM umożliwiają wyzwalanie dźwięków poprzez
wysyłanie komunikatów NOTE ON/
OFF, przy czym pierwszy z nich pełni rolę klawiatury, a drugi padów
perkusyjnych. Oczywiście układ
64 dynamicznych padów sprawia,
że układ „klawiszy” w trybie NOTE jest specyficzny, aczkolwiek
z czasem można się do niego
przyzwyczaić i opanować taki
sposób grania. Przypomina on
system zastosowany w kontrolerze Ableton Push czyli mamy tu do czynienia z trybem chromatycznym z odpowiednio
podświetlonymi padami (w tym przypadku tonika na różowo,
a dźwięki diatoniczne na niebiesko). Nietypową „klawiaturę”
możemy transponować – zarówno półtonami jak i oktawami.
W trybie DRUM matryca jest podzielona na cztery sekcje 4×4,
a każda z nich jest oznaczona innym kolorem. W obu trybach
32 przyciski wysyłają komunikaty CC.
Jak łatwo się domyśleć, w trybie FADER pady pełnią rolę
programowalnych „suwaków” – każda z ośmiu kolumn to jeden
kontroler wysyłający określony komunikat CONTROL CHANGE.
Choć są one już zaprogramowane fabrycznie to jednak korzystając chociażby z funkcji MIDI LEARN możemy przypisać
„suwaki” do konkretnych parametrów wybranego instrumentu lub efektu wirtualnego. Co prawda regulowanie
przy pomocy kolumny ośmiu padów jest specyficzne
to jednak lepiej mieć choć taką namiastkę potencjometrów niż nie mieć nic. Warto jednak zaznaczyć
że choć regulacja padami odbywa się skokowo, to
dzięki obsłudze VELOCITY, zmiany wartości mogą
być mniej lub bardziej płynne.
Ostatni tryb otwiera przed użytkownikami jak
również firmami i samodzielnymi twórcami szeroki
wachlarz możliwości udostępniając całe środowisko
umożliwiające odpowiednie zaprogramowanie padów
i przycisków. Można się domyśleć, że PROGRAMMER pozwoli na pojawienie się dodatkowych trybów czy narzędzi,
z których będzie można korzystać z poziomu Launchpad Pro.
Przycisk SETUP pozwala nie tylko wybrać tryb pracy
Launchpad Pro, ale także dokonać zmian w ustawieniach konkretnych funkcji i parametrów. Określić możemy m.in. reakcję
widok SESSION w Live
58
9 | 2015
t
test
regulacja głośności w Live
tryb DEVICE w Live
na dynamikę uderzenia, a także typ funkcji Aftertouch (POLY
lub CHANNEL). W obu przypadkach mamy do wyboru trzy wartości (LOW, MED, HIGH) oraz możliwość wyłączenia reakcji na
nacisk i docisk. Dla każdego z trybów pracy określić możemy
także aktywny kanał MIDI, a także wybrać czy pady mają być
podświetlane po ich naciśnięciu czy też po odebraniu komunikatu MIDI z zewnątrz. Możliwe jest także włączenie (lub wyłączenie) wysyłania przez pady komunikatów MIDI na zewnątrz.
Przyjrzyjmy się teraz współpracy Launchpad Pro z Ableton
Live. Jak wspomniałem wcześniej do obsługi tego programu
służy pierwszy z oferowanych przez urządzenie trybów pracy.
O tym jak ścisła jest integracja kontrolerów z serii Launch z Live miałem okazję przekonać się już przy okazji testów innych
produktów Novation. Wiedząc już czego można oczekiwać nie
ma tu efektu zaskoczenia, aczkolwiek większa ilość funkcji
w testowanym urządzeniu sugeruje że można spodziewać się
czegoś nowego…
Tradycyjnie już nie musimy zaprzątać sobie głowy ręczną
konfiguracją ustawień, wszystko dzieje się automatycznie. Do
zakładki Preferences możemy zajrzeć jedynie aby sprawdzić
czy wszystko jest odpowiednio ustawione lub ewentualnie aktywować obsługę komunikatów MIDI z lub na zewnątrz.
To, jak ścisła jest współpraca Launchpad Pro z Live widzimy
zaraz po otwarciu dowolnej sesji. Obie strony „widzą się” bez
problemu, a matryca z 64 padów automatycznie przystosowuje się do sytuacji panującej na ekranie komputera. Pady odpowiadające pełnym klipom są odpowiednio podświetlone, a na
monitorze widoczna jest z kolei ramka oznaczająca aktualny
zakres klipów wyświetlanych na panelu kontrolera.
Odpowiednio podświetlone są też poszczególne przyciski
systemowe i funkcyjne wokół padów. Każda z 8-elementowych grup służy do czegoś innego. Cztery pierwsze przyciski
z rzędu nad matrycą pełnią rolę kursorów umożliwiających
zmianę zakresu klipów, natomiast pozostałe cztery służą do
wyboru trybu pracy wewnątrz Live (SESSION, NOTE, DEVICE, USER). Tradycyjnie już, przyciski ulokowane na prawo od
widok sesji w Live z podglądem funkcji MUTE
regulacja poziomu wysyłek w Live
LIVE
2015 | 9
59
t
test Novation Launchpad Pro
padów pozwalają aktywować całą scenę bez potrzeby wciskania wszystkich padów w danym rzędzie. Pora przyjrzeć się
teraz dwóm pozostałym grupom, które są zupełnie nowe. Poniżej padów ulokowano przyciski związane z obsługą miksera
– choć możliwość sterowania tymi funkcjami była dostępna
także we wcześniejszych Launchpadach to tutaj znacznie usprawniono tę kwestię wyposażając kontroler
w możliwość szybkiego wyboru danego parametru.
Przy pomocy tych przycisków możemy wybierać
i „uzbrajać” poszczególne ślady oraz aktywować funkcje MUTE i SOLO. O ile w przypadku tych czterech funkcji okno sesji
nie znika (inaczej podświetlony jest
jedynie najniższy rząd) to inaczej
wygląda sprawa w czterech pozostałych. W przypadku regulacji głośności, położenia
w panoramie i poziomu
wysyłek
matryca
padów zmienia
się w „suwaki”
przy
pomocy
których ustalamy wartości tych
parametrów
dla
poszczególnych ścieżek.
To też już było, ale teraz mamy
dedykowane przyciski dające szybszy
i bezpośredni dostęp do każdej funkcji. Do
wyboru poszczególnych wysyłek dostępnych w śladach służą przyciski umiejscowione po prawej stronie padów. W tej sekcji jest jeszcze przycisk CLIP STOP aktywujący
widok ułatwiający wyłączanie klipów.
W końcu przyszedł czas na ostatnią grupę przycisków
funkcyjnych stanowiących całkowitą nowość. W tej sekcji
umieszczono przyciski powiązane z różnymi funkcjami Live
pozwalające obsługiwać je bez potrzeby sięgania po myszkę
i dokonywania tych operacji z poziomu komputera. Do niektórych z nich przypisano dwie funkcje, a dostęp do tej „ukrytej”
zyskujemy w połączeniu z przyciskiem SHIFT. Sekcja ta pozwala np. włączyć lub wyłączyć metronom, cofnąć lub powtórzyć ostatnią operację (UNDO/REDO) czy też wykasować klip.
Przy pomocy kolejnego przycisku zyskujemy szybki dostęp
do funkcji kwantyzacji, a dwa kolejne przydatne są w pracy
z klipami pozwalając odpowiednio duplikować klip do nowej
komórki (DUPLICATE) oraz podwajać długość klipu (DOUBLE).
Ostatni przycisk umożliwia szybkie uruchomienie nagrywania,
zarówno w pustych komórkach, jak i tych, które zawierają już
jakiś klip.
Jak widać, w Launchpad Pro mamy pod ręką wszystkie
podstawowe funkcje potrzebne w pracy z sesją, a także kilka przydatnych dodatków, z których możemy skorzystać bez
60
opuszczania panelu kontrolera. Dodatkowo, w zależności od
tego czy tylko szybko nadusimy któryś przycisk czy też go
przytrzymamy zyskamy dostęp do danego widoku albo na stałe, albo tylko na moment.
Podstawowy tryb pracy urządzenia w Live do oczywiście
SESSION dający dostęp do wszystkich klipów i miksera.
Dzięki kolejnemu – NOTE – możemy rejestrować
nowe klipy bez potrzeby sięgania po zewnętrzną klawiaturę sterującą,
grając przy pomocy padów. Ich układ
i sposób działania jest
taki sam jak w „samodzielnym” trybie NOTE opisanym
wcześniej. Oczywiście do takiej metody grania trzeba się
przyzwyczaić, ale nagrywanie niezbyt skomplikowanych fraz czy akordów nie przysparza większych kłopotów. Nieco inaczej tryb NOTE prezentuje się gdy
wykorzystujemy Drum Rack do tworzenia partii perkusyjnych.
Kolejny tryb – DEVICE – to nic innego jak możliwość obsługiwania instrumentów i efektów wykorzystywanych w danej
ścieżce i regulacji ich parametrów (choć tylko ośmiu). Tak jak
w przypadku regulacji wysyłek w mikserze mamy tu do dyspozycji namiastki „suwaków”, które – trzeba pamiętać – reagują
na siłę uderzenia i w zależności niej ustalają płynność wprowadzanych zmian.
Ostatni z trybów dostępnych we współpracy z Live to USER.
Do czego wykorzysta go użytkownik zależy od niego, ale można użyć go chociażby to tworzenia wizualizacji. Jest to przydatne zwłaszcza teraz, gdy dostępna jest cała paleta kolorów
RGB. O tym jakie efekty można uzyskać przekonać się można
chociażby z sesji demonstracyjnej udostępnionej przez firmę
Ableton. Wygląda to naprawdę interesująco…
9 | 2015
t
test
MIDI
Dzięki wyposażeniu Launchpad Pro w wejście i wyjście MIDI rozszerza się dość znacznie możliwość konfigurowania systemu skupionego wokół
kontrolera. Do wejścia MIDI
możemy podłączyć np.
klawiaturę sterującą, a do
wyjścia moduł dźwiękowy
czy inny instrument. Dzięki temu, możliwe jest wykorzystywanie dodatkowego
kontrolera w pracy z Live czy innym programem DAW lub instrumentem wirtualnym. Launchpad Pro
może też pośredniczyć w przesyłaniu
komunikatów MIDI do zewnętrznego instrumentu pełniącego rolę źródła dźwięku
dla np. odtwarzanej sekwencji. Co więcej,
możliwość podłączenia zewnętrznego zasilacza dodatkowo „uwalnia” Launchpad Pro
uniezależniając go od komputera i pozwalając
używać go w zupełnie innym setupie.
IOS
Już poprzednie urządzenia z serii Launch pozwalały
w różnym stopniu na sterowanie aplikacją Launchpad dla tabletów z systemem iOS i nie inaczej jest w przypadku Launchpad Pro. Komunikacja z iPadem wymaga odpowiedniej przejściówki, użycia zasilacza oraz przełączenia kontrolera w tryb
PROGRAMMER. Współpraca z aplikacją rzeczywiście odbywa
się bezproblemowo, a pady pozwalają nie tylko wyzwalać klipy
ale także regulować głośność, ustawienie filtrów czy aktywować efekty. Naturalnie, możemy wykorzystywać Launchpad
Pro także z innymi aplikacjami, wykorzystując któryś z „samodzielnych” trybów pracy używając padów do wyzwalania
dźwięków czy regulacji parametrów.
PODSUMOWANIE
Czy można ulepszyć coś do dotąd pracowało bardzo dobrze?
Launchpad Pro jest dowodem na to że tak. Chociaż już wcześniejsze kontrolery Launchpad oferowały ścisłą współpracę
z programem Live i dawały możliwość zapanowania nad sesją
i wykorzystywanymi w niej klipami, a także pozwalały na regulację parametrów miksera, to nadal część funkcji pozostawała
poza zasięgiem użytkownika (przynajmniej bez konieczności
wykonywania operacji z poziomu programu DAW).
Wyposażenie testowanego kontrolera w dodatkowe tryby
pracy oraz nowe przyciski funkcyjne sprawiło, że Launchpad
Pro oferuje znacznie większe możliwości sterowania projektem muzycznym, także – a może przede wszystkim – w warunkach scenicznych. Szybki dostęp do najważniejszych
funkcji miksera, możliwość nagrywania partii melodycznych
i perkusyjnych z pozycji kontrolera, dostęp do wybranych funkcji edycyjnych – to wszystko sprawia, że nie musimy tak często spoglądać na ekran komputera czy odrywać rąk od panelu
kontrolera.
Nie można też zapomnieć do złączach MIDI umożliwiających współpracę z innymi instrumentami czy urządzeniami,
2015 | 9
podgląd sesji uruchomionej w aplikacji Launchpad
a także pracą bez połączenia z komputerem, na co pozwala
zewnętrzny zasilacz.
Trzeba przyznać że twórcom Launchpad Pro udało się tak
rozbudować dotychczasową platformę, że wyniku ich działań
powstał kontroler, którym z pewnością powinny zainteresować
się osoby wykorzystujące program Live w studiu i na scenie,
nawet jeśli posiadają już któryś z wcześniejszych modeli…
DANE TECHNICZNE
Pady
Przyciski
Wejścia/wyjścia
Wymiary
Zasilanie
Cena
64 dynamiczne z Aftertouch
32
MIDI (IN, OUT) [jack 1/8”], USB
260 × 260 × 29 mm
USB lub zewnętrzny zasilacz
1290 PLN
PLUSY I MINUSY
integracja z Live
szybki dostęp do najważniejszych funkcji
możliwość podłączenia zewnętrznych urządzeń MIDI
Do testu dostarczył:
AudioTech
ul. Łagiewnicka 20
02-860 Warszawa
tel. (22) 6482935
Internet: www.audiotechpro.pl,
www.novationmusic.com
61