Wymagania Dyrektywy Rady 96

Wymagania Dyrektywy Rady 96/61/WE w sprawie zintegrowanego zapobiegania
i ograniczania zanieczyszcze (IPPC)
Dyrektyw 96/61/WE w sprawie zintegrowanego zapobiegania i ograniczania zanieczyszcze , zwan
dalej Dyrektyw IPPC (ang. Integrated Pollution Prevention and Control) mo na zaklasyfikowa do
grupy tzw. ramowych unijnych aktów prawnych, które okre laj generalne zasady ochrony
rodowiska. Dyrektywa IPPC wprowadza jednolite w skali Unii Europejskiej instrumenty zapobiegania
i utrzymywania pod pełn kontrol procesów oddziaływania na rodowisko zwi zanych z niektórymi
rodzajami działalno ci gospodarczej, wskazanymi w jej Aneksie I, odwołuj c si jednocze nie do
szeregu dyrektyw szczegółowych, wskazanych w jej tre ci (w preambule i w niektórych artykułach),
b d w Aneksie II. Dyrektywa uwa ana jest jednocze nie za jeden z najbardziej znacz cych i
najtrudniejszych do wdro enia aktów prawnych Unii Europejskiej.
Ide Dyrektywy IPPC jest:
- wprowadzenie mechanizmów prawnych wymuszaj cych zapobieganie emisjom do rodowiska,
lub ograniczanie oddziaływania instalacji przemysłowych na rodowisko;
-
stworzenie jednolitych standardów ochrony rodowiska w całej Unii, maj cych na celu
ograniczenie nierówno ci podmiotów na rynkach mi dzynarodowych, jakie mogłyby powsta przy
braku takich standardów.
Cel i zakres Dyrektywy został sformułowany w jej artykule 1:
Artykuł 1
Cel i zakres
Celem niniejszej Dyrektywy jest osi gniecie zintegrowanego zapobiegania i ograniczania
zanieczyszcze zwi zanych z rodzajami działalno ci wymienionymi w Aneksie I. Ustala ona rodki
przeznaczone do zapobiegania, oraz je eli nie jest to wykonalne, do zmniejszenia emisji do powietrza,
wody i ziemi ze wspomnianych powy ej rodzajów działalno ci, wł cznie ze rodkami dotycz cymi
odpadów, w celu osi gni cia wysokiego poziomu ochrony rodowiska jako cało ci, bez szkody dla
Dyrektywy 85/337/EEC i innych istotnych przepisów Wspólnoty.
Dyrektywa weszła w ycie na obszarze Unii w dniu 30 pa dziernika 1996 r, ale ostateczny termin jej
wdro enia w Pa stwach Członkowskich UE ustalono na 30 pa dziernika 1999 r. Po tym terminie
ka da nowa instalacja czy proces, a tak e ka da instalacja w której zaszła tzw. „znacz ca zmiana”
dotychczas prowadzonych procesów nie mo e by eksploatowana, je eli jej operator nie posiada tzw.
zintegrowanego pozwolenia.
Artykuł 4
Pozwolenia na nowe instalacje
Kraje Członkowskie podejm niezb dne rodki dla zapewnienia, e adna nowa instalacja nie b dzie
eksploatowana bez pozwolenia wydanego zgodnie z niniejsz Dyrektyw , bez szkody dla wyj tków
uwzgl dnionych w Dyrektywie Rady 88/609/EEC z 24 listopada 1988 w sprawie ograniczenia emisji
pewnych substancji zanieczyszczaj cych do powietrza z du ych spalarni (12).
Za nowe instalacje uznano te, które funkcjonowały przed dat obowi zywania Dyrektywy (ang.
Directive is brought into effect) lub uzyskały ju stosowne pozwolenia i rozpocz ły działalno nie
pó niej ni w okresie 1 roku od daty jej obowi zywania (Art.2 Definitions p.4). Ostateczny termin
rozpocz cia obowi zywania w Pa stwach Członkowskich ustalono z kolei (Art. 21. Bringing into effect
) na 3 lata od daty jej wej cia w ycie (ang. entry into force), któr Art.22 okre lił na 30 pa dziernika
1996 roku (20 dni po dacie opublikowania dyrektywy). Wynika st d, e jako nowe nale y traktowa
instalacje, które rozpocz ły działalno po 30 pa dziernika 2000 roku, lub uzyskały pozwolenia na
budow po 30 pa dziernika 1999 roku.
W odniesieniu do instalacji istniej cych ustalono 8-letni okres dostosowawczy - od 30 pa dziernika
1999 r do 30 pa dziernika 2007 r. Ich operatorzy równie musz uzyska w tym okresie pozwolenie
zintegrowane, lub zaprzesta działalno ci. Konkretne terminy w których operatorzy istniej cych
instalacji musz dostosowa si do wymaga dyrektywy ustalaj Kraje Członkowskie, jednak nie
mog one wykracza poza dat okre lon w Dyrektywie.
Tre
Dyrektywy IPPC zawiera si w rozbudowanej preambule (29 akapitów), w 23 artykułach
szczegółowo okre laj cych jej cel, warunki oraz zakres wymaga , a tak e w 4 aneksach odnosz cych
si do nast puj cych zagadnie :
Aneks I: "Kategorie działalno ci przemysłowej, o których mowa w Artykule 1"
Aneks II:
"Lista dyrektyw Krajów Wspólnoty Europejskiej do których odniesiono si
IPPC"
Aneks III: "Lista głównych substancji zanieczyszczaj cych, które powinny by
ustalaniu granicznych wielko ci emisji"
w Dyrektywie
uwzgl dniane przy
Aneks IV: "Wzgl dy, które nale y wzi
pod uwag ogólnie lub w konkretnych przypadkach przy
okre laniu najlepszych dost pnych technik, zgodnie z Artykułem 2 (11), maj c na
wzgl dzie prawdopodobne koszty i korzy ci wynikaj ce ze rodków i zasad ostro no ci i
zapobiegania"
Strategicznym celem Dyrektywy IPPC jest systematyczne uwzgl dnianie zasady trwałego i
zrównowa onego rozwoju przy okre laniu metod prowadzenia i przy planowaniu produkcji, tak aby
zapewnia wysoki poziom ochrony rodowiska jako cało ci, poprzez zintegrowane traktowanie całego
procesu, nie powodowanie istotnych zmian w rodowisku, zapobieganie emisjom zanieczyszcze i
wytwarzaniu odpadów, a tam gdzie nie jest to w pełni mo liwe - maksymalnej ich redukcji oraz
dostosowywanie sposobu prowadzenia działalno ci do wymogów tzw. Najlepszej Dost pnej Techniki
(ang. BAT - Best Available Techniques).
. "Najlepsza dost pna technika" b dzie oznacza najbardziej efektywny i zaawansowany stopie
rozwoju działalno ci i metod ich prowadzenia, który wykazuje praktyczn stosowalno konkretnych
technik do ustanawiania podstawy dla granicznych wielko ci emisji ustalanych dla zapobiegania, a
tam gdzie nie jest to praktycznie mo liwe, generalnie dla zmniejszania emisji i wpływu na rodowisko
jako cało :
- "techniki" b d obejmowa zarówno stosowane technologie, jak i sposób w jaki instalacja jest
zaprojektowana, zbudowana, utrzymywana, eksploatowana i wycofywana z eksploatacji,
- "dost pne" techniki b d oznacza techniki rozwini te na skal , która pozwala na ich wdro enie w
danym sektorze przemysłu, w ekonomicznie i technicznie uzasadnionych warunkach, z
uwzgl dnieniem kosztów i korzy ci, bez wzgl du na to czy techniki te s , czy te nie s
wykorzystywane lub wytwarzane w danym Kraju Członkowskim, tak długo jak s realnie dost pne dla
operatora,
- "najlepsza" b dzie oznacza technik
stopnia ochrony rodowiska jako cało ci.
najbardziej efektywn
w osi ganiu wysokiego ogólnego
W Aneksie IV Dyrektywy IPPC okre lono aspekty jakie nale y wzi
pod uwag ogólnie lub w
konkretnych przypadkach przy okre laniu najlepszych dost pnych technik, zgodnie z Artykułem 2
(11), maj c na wzgl dzie prawdopodobne koszty i zyski wynikaj ce ze rodków i zasad ostro no ci i
zapobiegania:
1. wykorzystanie technologii nisko odpadowych
2. wykorzystanie mniej niebezpiecznych substancji
3. rozwój odzysku i recyklingu substancji wytwarzanych i wykorzystywanych w procesach oraz
odpadów
4. porównywalne procesy, usprawnienia lub metody działania, które zostały wypróbowane z sukcesem
na skal przemysłow
5. post p technologiczny i rozwój wiedzy
6. natura, skutki i wielko danych emisji
7. terminy przekazania do eksploatacji dla nowych i istniej cych instalacji
8. czas potrzebny do wprowadzenia najlepszych dost pnych technik
9. zu ycie i wła ciwo ci surowców (wł cznie z wod ) wykorzystywanych w procesie oraz ich
wydajno energetyczna
10. potrzeba zapobiegania lub redukcji do minimum całkowitego wpływu emisji na rodowisko oraz
zwi zanych z tym zagro e
11. potrzeba zapobiegania wypadkom oraz minimalizacji skutków dla rodowiska
12. informacja opublikowana przez Komisje zgodnie z Artykułem 16 (2) lub przez organizacje
mi dzynarodowe
Artykuł 3 Dyrektywy IPPC, stanowi:
Kraje członkowskie powinny podj
wszelkie działania niezb dne, aby kompetentne władze
zapewniły, e instalacje funkcjonuj w taki sposób, e:
− podejmuje si
wszelkie stosowne działania zapobiegaj ce zanieczyszczeniom, w
szczególno ci poprzez zastosowanie najlepszych dost pnych technik;
−
nie powstaj
−
[...] wytwarzane odpady odzyskuje si , a je eli jest to [...] niemo liwe, unieszkodliwia tak, aby
zapobiega lub ogranicza wszelkie oddziaływania na rodowisko;
−
energia wykorzystywana jest w efektywny sposób;
−
przedsi wzi to rodki zapobiegaj ce powstawaniu awarii oraz ograniczaj ce ich ewentualne
konsekwencje;
−
po zaprzestaniu działalno ci podj te zostan wszelkie niezb dne działania pozwalaj ce
unikn
ryzyka zanieczyszczenia rodowiska i przywracaj ce miejsce prowadzenia
działalno ci do zadowalaj cego stanu.
adne znacz ce zanieczyszczenia;
Dla uzyskania zgodno ci z tymi wymaganiami wystarczaj ce b dzie zapewnienie, e wła ciwe organy
władzy uwzgl dnia je b d przy okre laniu warunków pozwole .
Cele powy sze powinny by osi gane przez operatorów instalacji, pod rygorem administracyjnego
wstrzymania ich działalno ci, poprzez zastosowanie optymalnych rozwi za organizacyjnych i
technologicznych oraz zasad gospodarki materiałowej słu cych zintegrowanej ochronie rodowiska i
maj cych cechy BAT. Wskazuje na to wyra nie Artykuł 9.4 Dyrektywy IPPC, który stanowi:
[...] graniczne wielko ci emisji oraz równowa ne parametry i rodki techniczne, o których mowa w
Art. 3 powinny opiera si na najlepszych dost pnych technikach [...], bior c pod uwag
techniczn charakterystyk danej instalacji, jej lokalizacj oraz lokalne warunki rodowiskowe.
Dyrektywa IPPC tym ró ni si od wcze niejszych dyrektyw Unii Europejskiej, dotycz cych
zanieczyszcze
przemysłowych,
e wymaga zintegrowanego zapobiegania i ograniczania
zanieczyszcze . Poj cie zintegrowany oznacza, e zanieczyszczenie (obejmuj ce powietrze, wod ,
powierzchni ziemi, odpady stałe i hałas) wszystkich komponentów rodowiska musi by
minimalizowane w sposób uwzgl dniaj cy, e rodowisko jest cało ci , a nie zbiorem rozdzielonych
komponentów. Poj cie zapobieganie oznacza, e zanieczyszczenia musz by redukowane u ródła.
Dyrektywa wymaga systematycznego usprawniania procesów technologicznych, w tym równie
minimalizacji zu ycia energii i surowców, a tak e zapobiegania awariom przemysłowym, podkre laj c
znaczenie zasady ochrony rodowiska jako cało ci. Niezb dne dla tego rodki i ograniczenia
emisyjne (Dyrektywa wprowadza poj cie granicznych wielko ci emisji, które powinny by co do
zasady ni sze, a co najwy ej równe standardom emisyjnym, które ju zostały ustanowione), a tak e
zasady prowadzenia procesów przemysłowych powinny by
okre lane w zintegrowanych
pozwoleniach, stanowi cych de facto pozwolenie na prowadzenie danego rodzaju działalno ci. Po
zako czeniu eksploatacji instalacji nale y zapewni zastosowanie wszelkich koniecznych rodków
maj cych na celu unikni cie zagro e zwi zanych z zanieczyszczeniem terenu, gdzie prowadzona
była dana działalno oraz umo liwiaj cych przywrócenie tego terenu do wła ciwego stanu.
Zakres stosowania wymaga Dyrektywy
Wymogi Dyrektywy odnosz si do 6 kategorii działalno ci przemysłowej:
-
przemysłu energetycznego
-
przemysły produkcji i obróbki metali
-
przemysłu mineralnego
-
przemysłu chemicznego
-
gospodarki odpadami
-
innych rodzajów działalno ci, w tym przemysłu rolno-spo ywczego, papierniczego,
garbarskiego, tekstylnego i innych podzielonych na ponad 35 szczegółowych podgrup.
Wybrane szczegółowe obowi zki Pa stw Członkowskich
Zgodnie z przepisami Dyrektywy IPPC Pa stwa Członkowskie powinny zapewni , e:
- nowe instalacje zobowi zane b d uzyska zintegrowane pozwolenie przed ich dopuszczeniem
do uruchomienia (Art. 4);
-
istniej ce instalacje dostosuj si do poszczególnych przepisów Dyrektywy w okre lonych w
prawie terminach, poprzez uzyskanie zintegrowanego pozwolenia lub poprzez nowelizacj
dotychczasowych warunków prowadzenia działalno ci (Art.5);
-
wnioski o wydanie zintegrowanego pozwolenia b d zawiera wymagane informacje;
-
w procesie wydawania pozwolenia uwzgl dniane b d wszelkie odno ne informacje uzyskane
dzi ki procedurom Oceny Oddziaływania na rodowisko, prowadzonym zgodnie z wymogami
Dyrektywy Rady 85/337/EEC (Art. 6 i 9 );
-
wprowadzony zostanie obowi zek odmowy przyznania pozwolenia, je eli instalacja nie spełnia
wymaga Dyrektywy (Art. 6, 8 i 9 );
-
pozwolenia b d okre la wszelkie konieczne warunki, aby instalacja działała zgodnie z
wymogami Dyrektywy, a w tym:
-
graniczne wielko ci emisji i inne parametry/warunki techniczne (uzupełniaj ce lub zast puj ce
graniczne wielko ci emisji, je eli to tylko konieczne), okre lane w odniesieniu do Najlepszych
Dost pnych Technik dla normalnych warunków operacyjnych oraz dla sytuacji odbiegaj cych od
normalnych (np. rozruch, lub zatrzymanie instalacji) (Art. 9 i 18, Aneksy I , II i III),
-
szczegółowe przedsi wzi cia podejmowane dla ochrony powietrza, wody i powierzchni ziemi (Art.
8),
-
wymagania monitoringowe (Art. 9),
-
wymagania w kwestii minimalizacji zanieczyszcze trans-granicznych (Art. 9),
-
dodatkowe przedsi wzi cia, je eli s konieczne, dla osi gni cia wymaganych standardów jako ci
rodowiska (Art. 10);
-
warunki okre lane w pozwoleniach i procedury przyznawania pozwole
kompetentny organ władzy b d w pełni skoordynowane;
-
operatorzy instalacji b d :
-
stosowa si do warunków pozwole zintegrowanych,
-
wspomaga kompetentne władze w zakresie umo liwienia im przeprowadzenia inspekcji danej
instalacji,
-
gromadzi informacje niezb dne dla wykazania, jak realizuj swoje obowi zki,
-
przekazywa kompetentnym władzom wszelkie konieczne informacje, w tym wyniki bada
monitoringowych (Art. 14);
-
operatorzy b d powiadamia kompetentne władze o jakichkolwiek planowanych zmianach w
eksploatacji instalacji (Art. 12);
-
warunki pozwole b d ponownie rozpatrzone i zaktualizowane w okre lonych okoliczno ciach
oraz, e pozwolenia b d zmieniane lub wznawiane, w przypadku ka dej znacz cej zmiany w
funkcjonowaniu instalacji (Art. 12 i 13);
-
adna znacz ca zmiana działania instalacji nie mo e by przeprowadzona przez operatora bez
pozwolenia (Art. 12);
-
kompetentne władze ledzi b d rozwój Najlepszych Dost pnych Technik (Art. 11).
przez wi cej ni jeden
Wymagania w sferze instytucjonalnej
Dyrektywa IPPC wymaga od Pa stw Członkowskich wyznaczenia, wzgl dnie ustanowienia
kompetentnych organów i instytucji, zapewniaj cych sprawne i kompleksowe wdra anie jej
postanowie w praktyce. Dyrektywa wskazuje nast puj ce rodzaje tych organów:
1. Kompetentny Organ (Competent Authority) odpowiedzialny za:
- interpretacj postanowie
legislacyjnych,
i wymaga
Dyrektywy IPPC i podejmowanie niezb dnych działa
-
nadzór i regulowanie działalno ci organów wydaj cych pozwolenia i kontroli,
funkcjonowanie systemu odwoławczego od decyzji wydawanych w systemie IPPC,
prowadzenie konsultacji i wymiany informacji o sposobach wdra ania wymogów IPPC,
ledzenie zmian Najlepszych Dost pnych Technik,
funkcjonowanie systemu konsultacji transgranicznych,
informowanie Komisji Europejskiej o funkcjonowaniu systemu IPPC i przekazywanie danych
wymaganych przez Dyrektyw ,
- uczestnictwo w pracach Forum Wymiany Informacji, Komitetu art. 19 wspomagaj cego Komisj
Europejsk oraz Technicznych Grup Roboczych przy Europejskim Biurze IPPC w Sewilli,
- ustanowienie publicznego rejestru oraz zapewnienie publicznego dost pu do wniosków, danych
monitoringowych i innych odpowiednich informacji.
2. Organ wydaj cy pozwolenia (Permitting Authority) odpowiedzialny za:
-
wdro enie i zapewnienie sprawnego funkcjonowania systemu wydawania pozwole ,
-
wdro enia procedur efektywnej współpracy i wymiany informacji z Organem Kontroli,
-
systematyczne przegl dy pozwole i dokonywanie w nich niezb dnych zmian,
-
inicjowanie konsultacji na temat
podlegaj cych wymogom IPPC,
-
zapewnienie dost pu społecze stwa do wniosków o wydanie pozwole
pozwole zintegrowanych i pokrewnych materiałów.
mo liwych
oddziaływa
transgranicznych
instalacji
zintegrowanych,
Wymagania w zakresie informowania i sprawozdawczo ci
Pa stwa Członkowskie zobowi zane s do:
- wyznaczenia organów władzy odpowiedzialnych za przekazywanie do Komisji Europejskiej
informacji o stanie wdra ania Dyrektywy (art. 16);
-
udost pniania społecze stwu niezb dnych informacji, w tym informacji o tre ci wniosków o
wydanie pozwole oraz wyników monitoringu emisji i uwolnie zanieczyszcze do rodowiska (Art.
15);
-
konsultowania si z innymi Pa stwami Członkowskimi, je eli działanie instalacji mo e mie
prawdopodobnie znacz cy negatywny wpływ na rodowisko tych Pa stw (Art. 17);
-
przekazywania do Komisji sprawozda zawieraj cych:
-
dane o granicznych wielko ciach emisji oraz (je eli to potrzebne) o Najlepszych Dost pnych
Technikach, dla których warto ci te zostały ustalone (Art. 16),
-
informacje o przedsi wzi ciach słu
-
teksty ustaw, rozporz dze
wykonawczych oraz innych
wprowadzanych dla wypełniania wymogów Dyrektywy (Art. 21).
cych wypełnieniu wymaga Dyrektywy (Art. 21),
przepisów
administracyjnych
Dyrektywa zobowi zuje równie Komisj oraz odpowiednio Pa stwa Członkowskie do stworzenia
unijnego i krajowych rejestrów głównych rodzajów i ródeł emisji (Art. 15 (3)). B dzie to tzw. EPER
(European Pollution Emission Register), którego tworzenie jest ju daleko zaawansowane. Celem
Europejskiego Rejestru Emisji Zanieczyszcze (EPER) jest umo liwienie społecze stwu i decydentom
porównywania ró nych rodzajów działalno ci powoduj cych zanieczyszczanie rodowiska w
granicach Wspólnot Europejskich. Kraje Kandyduj ce musz utworzy systemy i wyznaczy struktury
administracyjne upowa nione do gromadzenia tych danych i przekazywania ich do Rejestru.
Wymagania w zakresie tworzenia podstaw prawnych
Pa stwa Członkowskie obowi zane s do wprowadzenia odpowiednich regulacji prawnych i procedur
administracyjnych, umo liwiaj cych realizacj okre lonych w Dyrektywie celów i zada w sposób
zgodny z duchem Dyrektywy. W szczególno ci Pa stwa Członkowskie zobowi zane s zapewni , e
instalacje b d eksploatowane w sposób zapewniaj cy realizacj generalnych wymogów w zakresie
zapobiegania i ograniczania zanieczyszczenia (Art.3).