Zamówienie WOF-I.261.36.2016 - bip regionalna dyrekcja ochrony

Transkrypt

Rozdział I:
Nazwa oraz adres Zamawiającego.
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Katowicach
40-032 Katowice ul. Dąbrowskiego 22
Tel. 32 42 06 801, faks: 32 42 06 884, e-mail: [email protected]
NIP: 9542653766 REGON: 241051947
http:// www.katowice.rdos.gov.pl
Rozdział II:
Tryb udzielenia zamówienia.
1. Postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego jest prowadzone w trybie przetargu
nieograniczonego na podstawie ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień
publicznych (t. j. Dz. U. z 2015 r., poz. 2164 z póź. zm.), zwanej dalej „ustawą Pzp”
i przepisów wykonawczych wydanych na jej podstawie.
2. W zakresie nieuregulowanym niniejszą Specyfikacją Istotnych Warunków Zamówienia,
zwanej dalej „SIWZ”, mają zastosowanie przepisy ustawy Pzp.
3. Zamówienie o wartości mniejszej niż kwoty określone w przepisach wydanych na
podstawie art. 11 ust. 8 ustawy Pzp.
Rozdział III:
Opis przedmiotu zamówienia.
1. Nazwa i przedmiot zamówienia:
Przedmiotem zamówienia jest: Rozpoznanie obszarów występowania, stanu ochrony,
identyfikacja zagrożeń oraz określenie działań ochronnych i zakresu monitoringu pachnicy
dębowej będącej przedmiotem ochrony obszarów Natura 2000 Las koło Tworkowa
i Graniczny Meander Odry oraz modraszka nausitous będącego przedmiotem ochrony
w obszarze Graniczny Meander Odry.
Przedmiotem usługi jest:
- wykonanie badań terenowych w odniesieniu do pachnicy dębowej będącej przedmiotem
ochrony obszarów Natura 2000 Las koło Tworkowa i Graniczny Meander Odry oraz
modraszka nausitous stanowiącego przedmiot ochrony w obszarze Graniczny Meander
Odry,
- opracowanie ekspertyzy na podstawie wyników przeprowadzonych badań terenowych,
- wykonanie dokumentacji fotograficznej z przeprowadzonych prac terenowych (stanowisk
w terenie) zgodnie z wytycznymi dostarczonymi przez Zamawiającego
- sporządzenie map w wersji analogowej i warstw wektorowych GIS w formacie
shapefile/dbf z naniesionymi zasięgami występowania ww. gatunków oraz danych GIS
z informacjami odnoszącymi się do stanowisk gatunków.
Szczegółowy opis przedmiotu zamówienia zawarty jest w załączniku nr 6 - Opis przedmiotu
zamówienia.
2. Znak sprawy postępowania nadany przez Zamawiającego: WOF-I.261.36.2016
3. Wspólny słownik zamówień ( CPV):
90 72 00 00 - 0 - ochrona środowiska
90 72 17 00 - 4 - usługi ochrony gatunków zagrożonych.
2
Rozdział IV: Informacje dodatkowe:
Zamawiający nie dopuszcza składania ofert częściowych.
Zamawiający nie przewiduje udzielenia zamówień uzupełniających.
Zamawiający nie dopuszcza składania ofert wariantowych.
Zamawiający nie przewiduje aukcji elektronicznej.
Zamawiający nie przewiduje zawarcia umowy ramowej.
Zamawiający nie przewiduje możliwości udzielenia zaliczki na poczet wykonania
zamówienia.
7. Zamawiający nie przewiduje zwrotu kosztów udziału w postępowaniu,
z zastrzeżeniem art. 93 ust. 4 ustawy Pzp.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Rozdział V:
Termin wykonania zamówienia
Termin w którym należy wykonać zamówienie: od podpisania umowy i nie później niż do
16 października 2017 r.
Rozdział VI: Warunki udziału w postępowaniu oraz sposób ich oceny
1. O udzielenie zamówienia mogą ubiegać się Wykonawcy, którzy:
1.1. Nie podlegają wykluczeniu (art. 24 ust.1 i ust. 5 pkt 1, 2 i 4 ustawy Pzp)
1.2. Spełniają warunki udziału w niniejszym postępowaniu określone w pkt. 2
2. O udzielenie zamówienia mogą ubiegać się Wykonawcy, którzy spełniają warunki
dotyczące:
2.1. Kompetencji lub uprawnień do prowadzenia określonej działalności zawodowej –
w odniesieniu do tego warunku Zamawiający nie określa minimalnych poziomów
zdolności;
2.2. Sytuacji ekonomicznej lub finansowej - w odniesieniu do tego warunku
Zamawiający nie określa minimalnych poziomów zdolności;
2.3. Zdolności technicznej lub zawodowej, w tym:
2.3.1.
W okresie ostatnich trzech lat przed upływem terminu składania ofert,
a jeżeli okres prowadzenia działalności jest krótszy - w tym okresie, wykonali
należycie co najmniej jedną usługę odpowiadającą swoim rodzajem usłudze
stanowiącej przedmiot zamówienia. Zamawiający uzna, iż warunek został spełniony
w przypadku wykazania się co najmniej jedną usługą wykonania inwentaryzacji
przyrodniczej gatunków Natura 2000 na potrzeby sporządzenia planu ochrony lub
planu zadań ochronnych obszaru Natura 2000 albo planu ochrony lub planu zadań
ochronnych dla obszaru Natura 2000.
2.3.2. Dysponowanie odpowiednim potencjałem technicznym oraz osobami zdolnymi
do wykonania zamówienia - Zamawiający uzna za spełniony warunek
dysponowania odpowiednim potencjałem technicznym oraz osobami zdolnymi do
wykonania zamówienia w przypadku, gdy Wykonawca wykaże, że dysponuje lub
będzie dysponował min. jednym ekspertem przyrodnikiem entomologiem.
3
a)
b)
c)
d)
Za eksperta entomologa Zamawiający uzna osobę posiadającą wykształcenie
wyższe i doświadczenie w dziedzinie entomolgii rozumiane jako posiadanie
w dorobku min. 1 publikacji z dziedziny entomologii oraz udział w:
inwentaryzacjach gatunków owadów, lub
badaniach gatunków owadów, lub
planowaniu ochrony gatunków owadów, lub
monitoringu gatunków owadów.
Uwaga: dysponowanie zespołem stanowi jedno z kryterium oceny ofert.
3. Zamawiający wykluczy z postępowania Wykonawców:
3.1. Którzy nie wykazali spełniania warunków udziału w postępowaniu, o którym mowa
w pkt. 2.
3.2. Którzy nie wykażą, że nie zachodzą wobec nich przesłanki określone w art. 24 ust.
1 pkt 13-23 ustawy Pzp.
3.3. Wobec których zachodzą przesłanki określone w art. 24 ust. 5 pkt 1, 2 i 4 ustawy
Pzp.
4. Zamawiający może wykluczyć Wykonawcę na każdym etapie postępowania
o udzielenie zamówienia.
5. Wykonawca, który podlega wykluczeniu na podstawie art. 24 ust. 1 pkt 13 i 14 oraz
16 – 20 lub ust. 5 pkt 1, 2 i 4 ustawy Pzp, może przedstawić dowody na to, że
podjęte przez niego środki są wystarczające do wykazania jego rzetelności, w
szczególności udowodnić naprawienie szkody wyrządzonej przestępstwem lub
przestępstwem skarbowym, zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę
lub naprawienie szkody, wyczerpujące wyjaśnienie stanu faktycznego oraz
współpracę z organami ścigania oraz podjęcie konkretnych środków
technicznych, organizacyjnych i kadrowych, które są odpowiednie dla
zapobiegania dalszym przestępstwom lub przestępstwom skarbowym lub
nieprawidłowemu postępowaniu Wykonawcy.
Przepisu zdania pierwszego nie stosuje się, jeżeli wobec Wykonawcy, będącego
podmiotem zbiorowym, orzeczono prawomocnym wyrokiem sądu zakaz
ubiegania się o udzielenie zamówienia oraz nie upłynął określony w tym wyroku
okres obowiązywania tego zakazu (instytucja samooczyszczenia). Wykonawca
nie podlega wykluczeniu, jeżeli Zamawiający, uwzględniając wagę i szczególne
okoliczności czynu Wykonawcy, uzna za wystarczające przedstawione dowody.
6. Z treści załączonych dokumentów musi jednoznacznie wynikać, że Wykonawca
spełnia warunki udziału w postępowaniu i nie zachodzą wobec niego podstawy
wykluczenia. Niespełnienie chociażby jednego warunku udziału w postępowaniu
bądź wystąpienie podstawy wykluczenia z zastrzeżeniem pkt 5, skutkować
będzie wykluczeniem Wykonawcy z postępowania.
7.
Zamawiający może, na każdym etapie postępowania uznać, że Wykonawca nie
posiada wymaganych zdolności, jeżeli zaangażowanie zasobów technicznych lub
zawodowych Wykonawcy w inne przedsięwzięcia gospodarcze Wykonawcy
może mieć negatywny wpływ na realizację zamówienia.
8.
Wykonawca może w celu potwierdzenia spełniania warunków udziału
w postępowaniu polegać na zdolnościach technicznych lub zawodowych lub
4
9.
10.
11.
sytuacji finansowej lub ekonomicznej innych podmiotów, niezależnie od
charakteru prawnego łączących go z nim stosunków prawnych.
Wykonawca, który polega na zdolnościach lub sytuacji innych podmiotów, musi
udowodnić Zamawiającemu, że realizując zamówienie, będzie dysponował
niezbędnymi zasobami tych podmiotów, w szczególności przedstawiając
zobowiązanie tych podmiotów do oddania mu do dyspozycji niezbędnych
zasobów na potrzeby realizacji zamówienia.
Zamawiający ocenia, czy udostępniane Wykonawcy przez inne podmioty
zdolności techniczne lub zawodowe lub ich sytuacja finansowa lub ekonomiczna,
pozwalają na wykazanie przez Wykonawcę spełniania warunków udziału
postępowaniu oraz bada, czy nie zachodzą wobec tego podmiotu podstawy
wykluczenia, o których mowa w art. 24 ust. 1 pkt 13-22 i ust. 5 pkt 1, 2 i 4 ustawy
Pzp.
W przypadku Wykonawców wspólnie ubiegających się o zamówienie, warunki
określone w pkt 2.1 – 2.3, winien spełniać jeden Wykonawca lub wszyscy
Wykonawcy wspólnie. Brak podstaw do wykluczenia, o których mowa w pkt 3.2 –
3.3 powinien zachodzić względem każdego z Wykonawców oddzielnie.
Rozdział VII: Informacja o oświadczeniach i dokumentach, jakie mają dostarczyć
Wykonawcy w celu potwierdzenia spełniania warunków w postępowaniu oraz
wykazania braku podstaw do wykluczenia z postępowania
W celu potwierdzenia spełniania udziału w postępowaniu oraz w celu wykazania braku
podstaw do wykluczenia z postępowania, Wykonawca wraz z ofertą składa:
1.1. Aktualne na dzień składania ofert oświadczenie w zakresie wskazanym w Załączniku
nr 2 do SIWZ. Informacje zawarte w oświadczeniach będą stanowić wstępne
potwierdzenie, że Wykonawca nie podlega wykluczeniu z postępowania oraz spełnia
warunki udziału w postępowaniu.
1.2. Pisemne zobowiązania do oddania do dyspozycji zasobów (oryginał) na potrzeby
wykonania zamówienia – w przypadku polegania przez Wykonawcę na zdolnościach
technicznych lub zawodowych lub sytuacji finansowej lub ekonomicznej innych
podmiotów.
2.
W terminie 3 dni od dnia zamieszczenia przez Zamawiającego na stronie internetowej
informacji z otwarcia ofert, o której mowa w art. 86 ust. 5 ustawy Pzp, Wykonawca
jest zobowiązany przekazać Zamawiającemu oświadczenie o przynależności lub
braku przynależności do tej samej grupy kapitałowej, o której mowa w art. 24 ust. 1
pkt 23 ustawy Pzp zgodnie ze wzorem stanowiącym załącznik nr 4 do SIWZ. Wraz ze
złożeniem oświadczenia, Wykonawca może przedstawić dowody, ze powiązania
z innym Wykonawcą nie prowadzą do zakłócenia konkurencji w postępowaniu
o udzielenie zamówienia.
3.
W przypadku wspólnego ubiegania się o zamówienie przez Wykonawców,
oświadczenia, o którym mowa w pkt.1.1. składa każdy z Wykonawców wspólnie
ubiegających się o zamówienie. Oświadczenia te, mają potwierdzać spełnianie
warunków udziału w postępowaniu oraz brak podstaw do wykluczenia w zakresie, w
którym każdy z Wykonawców wykazuje spełnianie warunków udziału w postępowaniu
oraz brak podstaw do wykluczenia.
1.
5
4.
Wykonawca, który powołuje się na zasoby innych podmiotów, w celu wykazania
braku istnienia wobec nich podstaw wykluczenia oraz spełniania, w zakresie, w jakim
powołuje się na ich zasoby, warunków udziału w postępowaniu, zamieszcza
informacje o tych podmiotach w oświadczeniu, o którym mowa w pkt. 1.1.
Rozdział VIII: Oświadczenia i dokumenty, jakie należy przedłożyć po złożeniu oferty
Zamawiający przed udzieleniem zamówienia wezwie Wykonawcę, którego oferta
została najwyżej oceniona, do złożenia w wyznaczonym, nie krótszym niż 5 dni
terminie, aktualnych na dzień złożenia następujących oświadczeń lub dokumentów:
1.1. Odpis z właściwego rejestru lub z centralnej ewidencji i informacji o działalności
gospodarczej, jeżeli odrębne przepisy wymagają wpisu do rejestru, w celu wykazania
braku podstaw do wykluczenia w oparciu o art. 24 ust. 5 pkt 1 ustawy Pzp,
wystawiony nie wcześniej niż 6 miesięcy przed upływem terminu składania ofert.
1.2. Wykaz wykonanych głównych usług w zakresie niezbędnym do wykazania spełnienia
warunku posiadania wiedzy i doświadczenia w okresie ostatnich trzech lat przed
upływem terminu składania ofert, a jeżeli okres prowadzenia działalności jest krótszy
– w tym okresie, odpowiadających swoim rodzajem usłudze stanowiącej przedmiot
zamówienia. Wzór wykazu stanowi Załącznik nr 3 do SIWZ.
Do wykazu należy dołączyć dowody określające czy usługi zostały wykonane
należycie, przy czym dowodami, o których mowa, są referencje bądź inne dokumenty
wystawione przez podmiot, na rzecz którego dostawy lub usługi były wykonywane, a
jeżeli z uzasadnionej przyczyny o obiektywnym charakterze wykonawca nie jest w
stanie uzyskać tych dokumentów - oświadczenie Wykonawcy .
1.3. Wykaz osób, skierowanych przez Wykonawcę do realizacji zamówienia (wzór
stanowi załącznik nr 7 do SIWZ) wraz z informacjami na temat ich kwalifikacji
zawodowych, doświadczenia i wykształcenia niezbędnych do wykonywania
zamówienia, a także zakresu wykonywanych przez nie czynności oraz informacją o
podstawie do dysponowania tymi osobami.
2. Jeżeli Wykonawca ma siedzibę lub miejsce zamieszkania poza terytorium
Rzeczpospolitej Polskiej, zamiast dokumentu, o których mowa w pkt. 1.1 składa
dokument lub dokumenty wystawione w kraju, w którym ma siedzibę lub miejsce
zamieszkania, potwierdzające, że nie otwarto jego likwidacji ani nie ogłoszono
upadłości, wystawione nie wcześniej niż 6 miesięcy przed upływem terminu składania
ofert. Jeżeli w kraju, w którym wykonawca ma siedzibę lub miejsce zamieszkania lub
miejsce zamieszkania ma osoba, której dokument dotyczy, nie wydaje się
dokumentów, o których mowa wyżej, zastępuje się je dokumentem zawierającym
odpowiednio oświadczenie Wykonawcy, ze wskazaniem osoby albo osób
uprawnionych do jego reprezentacji, lub oświadczenie osoby, której dokument miał
dotyczyć, złożone przed notariuszem lub przed organem sądowym, administracyjnym
albo organem samorządu zawodowego lub gospodarczego właściwym ze względu na
siedzibę lub miejsce zamieszkania wykonawcy lub miejsce zamieszkania tej osoby.
3. Jeżeli Wykonawca wykazując spełnianie warunków, o których mowa w art. 22 ust. 1b
ustawy Pzp polega na zasobach innych podmiotów na zasadach określonych w art.
22a ust.1 ustawy Pzp, Zamawiający żąda od Wykonawcy przedstawienia
w odniesieniu do tych podmiotów dokumentów wymienionych w pkt. 1.1.
1.
6
Jeżeli jest to niezbędne do zapewnienia odpowiedniego przebiegu postępowania
o udzielenie zamówienia, Zamawiający może na każdym etapie postępowania
wezwać Wykonawców do złożenia wszystkich lub niektórych oświadczeń lub
dokumentów potwierdzających, że nie podlegają wykluczeniu, spełniają warunki
udziału w postępowaniu, a jeżeli zachodzą uzasadnione podstawy do uznania, że
złożone uprzednio oświadczenia lub dokumenty nie są już aktualne, do złożenia
aktualnych oświadczeń lub dokumentów.
5. Wykonawca nie jest obowiązany do złożenia oświadczeń lub dokumentów
potwierdzających okoliczności, o których mowa w art. 25 ust. 1 pkt 1 i 3 ustawy Pzp,
jeżeli Zamawiający posiada oświadczenia lub dokumenty dotyczące tego Wykonawcy
lub może je uzyskać za pomocą bezpłatnych i ogólnodostępnych baz danych.
W takim przypadku Zamawiający po wskazaniu przez Wykonawcę adresu
internetowego pobiera samodzielnie dokumenty. Jeśli dokumenty i oświadczenia,
o których mowa powyżej są sporządzone w języku obcym Wykonawca zobowiązany
jest do przedstawienia ich tłumaczenia na język polski.
6. Jeżeli Wykonawca nie złoży oświadczeń, o których mowa w art. 25 ust. 1 i ust. 5
ustawy Pzp, oświadczeń lub dokumentów potwierdzających te okoliczności, lub
innych dokumentów niezbędnych do przeprowadzenia postępowania, oświadczenia
lub dokumenty są niekompletne, zawierają błędy lub budzą wskazane przez
Zamawiającego wątpliwości, Zamawiający wezwie do ich złożenia, uzupełnienia lub
poprawienia lub do udzielenia wyjaśnień w terminie przez siebie wskazanym, chyba
że mimo ich złożenia, uzupełnienia lub poprawienia lub udzielenia wyjaśnień oferta
Wykonawcy podlegałaby odrzuceniu albo konieczne byłoby unieważnienie
postępowania.
4.
Rozdział IX: Oferty wspólne
Wykonawcy mogą wspólnie ubiegać się o udzielenie zamówienia. W takim przypadku
Wykonawcy ustanawiają pełnomocnika do reprezentowaniu ich w postępowaniu
o udzielenie zamówienia albo reprezentowania w postępowaniu i zawarcia umowy
w sprawie zamówienia publicznego, zgodnie z art. 23 ust. 2 ustawy. Wykonawcy
ponoszą solidarną odpowiedzialność za wykonywanie umowy.
2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1 do oferty należy załączyć pełnomocnictwo.
Pełnomocnictwo musi określać zakres pełnomocnictwa i być podpisane przez osobę
lub osoby wymienione w dokumencie rejestrowym. Pełnomocnictwo winno być w
formie oryginału lub notarialnie poświadczonej kopii.
3. W przypadku wyboru oferty Wykonawców występujących wspólnie należy przed
zawarciem umowy przedłożyć umowę regulującą współpracę tych podmiotów.
1.
Rozdział X: Opis sposobu obliczenia ceny
1. Oferta musi zawierać łączną cenę brutto przedmiotu zamówienia. W cenie uwzględnia
się podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy, jeżeli na podstawie odrębnych
przepisów sprzedaż towaru (usługi) podlega obciążeniu podatkiem od towarów i usług
oraz podatkiem akcyzowym.
7
2. Cena brutto podana przez Wykonawcę jest stała i wiążąca od chwili złożenia przez
Wykonawcę oferty i nie ulegnie zmianie przez okres realizacji umowy, za wyjątkiem
ewentualnej zmiany obowiązującej stawki VAT, wynikającej ze zmiany przepisów
powszechnie obowiązujących (wartość netto ceny usługi pozostaje niezmienna).
3. Cena musi być wyrażona w złotych polskich, z dokładnością do dwóch miejsc po
przecinku.
4. Jeżeli złożono ofertę, której wybór prowadziłby do powstania u Zamawiającego
obowiązku podatkowego zgodnie z przepisami o podatku od towarów i usług,
Zamawiający w celu oceny takiej oferty dolicza do przedstawionej w niej ceny podatek
od towarów i usług, który miałby obowiązek rozliczyć zgodnie z tymi przepisami.
Wykonawca, składając ofertę, informuje zamawiającego, czy wybór oferty będzie
prowadzić do powstania u Zamawiającego obowiązku podatkowego, wskazując nazwę
(rodzaj) towaru lub usługi, których dostawa lub świadczenie będzie prowadzić do jego
powstania, oraz wskazując ich wartość bez kwoty podatku.
5. W przypadku wspólnego ubiegania się o udzielenie zamówienia przez Wykonawców
krajowych i zagranicznych, sposób złożenia oferty cenowej uzależniony jest od siedziby
lub miejsca zamieszkania pełnomocnika (ustanowionego przez Wykonawców wspólnie
ubiegających się o udzielenie zamówienia), zobowiązanego do wystawiania faktur
należnych z tytułu wykonania umowy (tj. pełnomocnik mający siedzibę lub miejsce
zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zgodnie z wymaganiami dla
wykonawców krajowych; poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej – zgodnie
z wymaganiami dla Wykonawców zagranicznych).
6. W cenie uwzględnia się wszystkie koszty, opłaty do wykonania i poniesienia przez
wykonawcę, a konieczne do wykonania przedmiotu umowy, oraz ewentualne upusty
i rabaty.
7. Wykonawca ponosi wszelkie koszty związane z przygotowaniem i złożeniem oferty.
Rozdział XI :
Opis kryteriów, którymi Zamawiający będzie się kierował przy
wyborze oferty, wraz z podaniem znaczenia tych kryteriów i sposobu oceny ofert.
1. Zamawiający dokona oceny ofert, które nie podlegają odrzuceniu, na podstawie
następujących kryteriów:
Lp.
Kryterium
1
2
3
Łączna cena brutto oferty - C
Doświadczenie osób realizujących przedmiot zamówienia - T
Kryterium środowiskowe - A
2.
Maksymalna
liczba punktów
60
35
5
Sposób oceny ofert:
Zgodnie z art. 87 ust. 2 ustawy Zamawiający poprawi w tekście oferty oczywiste omyłki
pisarskie, oczywiste omyłki rachunkowe, z uwzględnieniem konsekwencji
rachunkowych dokonanych poprawek, inne omyłki polegające na niezgodności oferty
ze specyfikacją istotnych warunków zamówienia, niepowodujące istotnych zmian
w treści oferty, niezwłocznie zawiadamiając o tym wykonawcę, którego oferta została
poprawiona.
8
Obliczenie liczby punktów przyznanych każdej ofercie zostanie dokonane na
podstawie poniższego wzoru: R= Ci+Ti+Ai
2.1. Kryterium cena:
Ci = Cimin / Cob x 100 x 60%
gdzie:
i
Ci
Cimin
Cob
to numer oferty,
to liczba punktów przyznanych ocenianej ofercie,
to najniższa cena brutto oferty spośród
ofert,
to cena brutto ocenianej oferty.
cen
brutto
wszystkich
2.2. Doświadczenie osób realizujących przedmiot zamówienia
Zamawiający będzie przyznawał punkty w kryterium w następujący sposób:
- 35 punktów jeśli Wykonawca - dysponuje dwiema osobami o specjalności: entomolog
w tym: jedna z tytułem magistra, druga z tytułem doktora;
- 30 punktów jeśli Wykonawca - dysponuje jedną osobą o następującej specjalności:
entomolog – z tytułem doktora;
- 15 punktów jeśli Wykonawca dysponuje jedną osobą o następującej specjalności:
entomolog – z tytułem magistra;
- 0 punktów jeśli Wykonawca dysponuje jedną osobą o następującej specjalności:
entomolog – z tytułem licencjata.
2.3. Kryterium środowiskowe: A - Zamawiający przyzna 5 punktów, jeśli Wykonawca
zadeklaruje wydrukowanie wszystkich egzemplarzy ekspertyzy na papierze
pochodzącym z recyklingu (za wyjątkiem map). W przypadku braku takiej deklaracji
Wykonawca otrzyma 0 punktów.
Uwaga: W przypadku nie złożenia o oświadczenia o druku na papierze z recyklingu lub
papierze zwykłym Zamawiający nie będzie wzywał do uzupełnia oświadczeń, lecz
odrzuci ofertę na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 2 ustawy Pzp.
3. Punkty będą zaokrąglane do dwóch miejsc po przecinku lub z większą dokładnością,
jeżeli przy zastosowaniu wymienionego zaokrąglenia nie występuje różnica w ilości
przyznanych punktów wynikająca z małej różnicy zaoferowanych cen.
4. Zamawiający udzieli zamówienia publicznego temu spośród niewykluczonych
z postępowania Wykonawców, którego oferta w toku badania i oceny ofert nie zostanie
odrzucona i zostanie uznana za najkorzystniejszą, tzn. otrzyma największą liczbę
punktów.
5. Jeśli nie będzie można wybrać najkorzystniejszej oferty z uwagi na to, że dwie lub więcej
ofert przedstawia taki sam bilans punktów, Zamawiający spośród tych ofert wybiera
ofertę z niższą ceną.
Rozdział XII: Informacje o sposobie porozumiewania się Zamawiającego
z wykonawcami oraz przekazywania oświadczeń i dokumentów, a także
wskazani e osób upr awnionych do porozumiewania się z Wykonawcami.
9
1. Oświadczenia, wnioski, zawiadomienia oraz informacje Zamawiający i Wykonawca
przekazują za pośrednictwem operatora pocztowego w rozumieniu ustawy z 23
listopada 2012 r. – Prawo pocztowe (t.j. Dz.U z 2016 r., poz. 1113), osobiście, za
pośrednictwem posłańca, faksu lub przy użyciu środków komunikacji elektronicznej
w rozumieniu ustawy z 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (t.j.
Dz. U. z 2016 r., poz. 1030), w tym poczty elektronicznej (zeskanowany podpisany
dokument) na adres: [email protected].
2. Oświadczenia lub zawiadomienia przekazane za pomocą faksu lub środkami
komunikacji elektronicznej uważać się będzie za złożone w terminie, jeżeli ich treść
dotrze do adresata przed upływem terminu i zostanie niezwłocznie potwierdzona na
piśmie na żądanie drugiej strony. Jeżeli Zamawiający lub Wykonawca przekazują
oświadczenia, wnioski, zawiadomienia oraz informacje za pośrednictwem faksu bądź
przy użyciu środków komunikacji elektronicznej, każda ze stron na żądanie drugiej
niezwłocznie potwierdza fakt ich otrzymania.
W przypadku braku potwierdzenia otrzymania wiadomości przez Wykonawcę,
Zamawiający domniema, że pismo wysłane przez Zamawiającego na numer faksu lub
e-mail podany przez Wykonawcę zostało mu doręczone w sposób umożliwiający
zapoznanie się z treścią pisma.
3. Forma faksu lub elektroniczna jest niedopuszczalna do następujących czynności
wymagających pod rygorem nieważności formy pisemnej:
- złożenia oferty
- zmiany oferty
- powiadomienia Zamawiającego o wycofaniu złożonej przez Wykonawcę oferty
- uzupełnienia pełnomocnictw oraz oświadczeń i dokumentów, o których mowa w art.
26 ust. 2 ustawy Pzp i odpowiedzi na wezwanie z art. 26 ust. 3 ustawy Pzp.
4.
We wszelkiej korespondencji dotyczącej niniejszego postępowania zaleca się
wskazywać znak sprawy postępowania nadany przez Zamawiającego lub nazwę
zamówienia nadaną przez Zamawiającego.
5. Ze strony Zamawiającego osobami uprawnionymi do kontaktowania się
z Wykonawcami są:
- Iwona Dyc tel. 32 42 06 834, fax: 32 20 77 884;
- Katarzyna Kociuba tel. 32 42 06 832, fax: 32 20 77 884;
6. Wykonawca może się zwrócić na piśmie z prośbą o udzielenie wyjaśnień treści SIWZ.
Zamawiający udzieli wyjaśnień niezwłocznie, jednak nie później niż na 2 dni przed
upływem terminu składania ofert – pod warunkiem, że wniosek o wyjaśnienie treści
SIWZ wpłynął do Zamawiającego nie później niż do końca dnia, w którym upływa
połowa wyznaczonego terminu składania ofert. Treść zapytań wraz z wyjaśnieniami
(bez ujawnienia źródła zapytania) Zamawiający przekazuje Wykonawcom, którym
przekazał SIWZ oraz udostępnia na stronie internetowej.
7. Jeżeli wniosek o wyjaśnienie treści SIWZ wpłynie do Zamawiającego później niż do
końca dnia, w którym wpływa połowa wyznaczonego terminu składania ofert lub
dotyczy udzielonych wyjaśnień, Zamawiający może udzielić wyjaśnień lub pozostawić
wniosek bez rozpatrzenia.
8. Treść zapytań wraz z wyjaśnieniami SIWZ, będzie zamieszczona na stronie internetowej
Zamawiającego: http://katowice.rdos.gov.pl/ - zakładka BIP.
10
Rozdział XIII: Wymagania dotyczące wadium.
Zamawiający nie żąda od wykonawców wniesienia wadium.
Rozdział
umowy.
XIV: Wymagania związane z wniesieniem należytego zabezpieczenia
Zamawiający nie żąda od wykonawców wniesienia należytego zabezpieczenia umowy.
Rozdział XV: Termin związania ofertą.
1. Wykonawca jest związany ofertą przez okres 30 dni.
2. Bieg terminu związania ofertą rozpoczyna się wraz z upływem terminu składania ofert.
Rozdział XVI: Opis sposobu przygotowywania ofert.
1. Wykonawca przygotowuje i przedstawia ofertę zgodnie z opisem określonym w SIWZ.
2. Treść oferty musi odpowiadać treści SIWZ.
3. Ofertę należy złożyć, pod rygorem nieważności, w formie pisemnej. Pełnomocnictwa
stwierdzające umocowanie do składania oświadczeń woli w imieniu wykonawcy winny
być przedstawione w formie oryginałów lub kopii notarialnie poświadczonych za
zgodność z oryginałem.
4. Wykonawca ma prawo złożyć tylko jedną ofertę. Oferty Wykonawcy, który złoży więcej
niż jedną ofertę, zostaną uznane za niezgodne z ustawą i odrzucone.
5. Zgodnie z art. 9 ust. 2 ustawy Pzp postępowanie o udzielenie zamówienia prowadzi się
w języku polskim. Zamawiający nie wyraża zgody na złożenie oferty, oświadczeń
i innych dokumentów w innym języku niż język polski, bez tłumaczenia na język polski
w formie oryginału lub kopii poświadczonej za zgodność z oryginałem przez
osobę/osoby uprawnione do reprezentowania Wykonawcy, z uwzględnieniem
zapisów niniejszej SIWZ.
6. Dopuszcza się używanie w oświadczeniach, ofertach oraz innych dokumentach
określeń obcojęzycznych w zakresie określonym w art. 11 ustawy z dnia 7 października
1999 r. o języku polskim (t. j. Dz. U. z 2011 r. Nr 43, poz. 224 z późn. zm.).
7. Zamawiający dopuszcza, aby Wykonawca sporządził ofertę wraz z załącznikami na
własnych formularzach pod warunkiem, że ich treść odpowiadać będzie warunkom
określonym przez Zamawiającego w niniejszej SIWZ oraz warunkom określonym
w ustawie oraz w aktach wykonawczych wydanych na jej podstawie.
8. Niezależnie, czy Wykonawca składa ofertę i załączniki do oferty na własnym formularzu
(formularzach) lub nie wypełnił formularzy w pełnym zakresie, czy też składa ofertę na
formularzu (formularzach) Zamawiającego albo składa ofertę w innej formie, podpisana
oferta (oryginał) musi zawierać co najmniej:
8.1. Imię i nazwisko i/lub nazwę (firmę) Wykonawcy/Wykonawców występujących
wspólnie;
8.2. Adres Wykonawcy/Wykonawców;
11
8.3. Opis przedmiotu zamówienia i warunków jego realizacji zgodnie z przedmiotem
i warunkami realizacji zamówienia określonymi w niniejszym SIWZ
albo
8.3.1.
Odwołanie się do przedmiotu zamówienia i warunków niniejszego SIWZ
w formie oświadczenia/oświadczeń o spełnieniu wymagań dotyczących
przedmiotu zamówienia i warunków jego realizacji
albo
8.3.2.
Co najmniej oświadczenie, że treść oferty odpowiada treści SIWZ,
oraz pozostałe informacje i dokumenty wymagane w SIWZ.
Zamawiający nie żąda złożenia odrębnego oświadczenia w wyżej wymienionym
zakresie, wystarczającym jest oświadczenie zamieszczone w formularzu ofertowym.
8.4. Łączną cenę brutto w złotych oraz okres gwarancji na wykonane usługi, (zgodnie
z formularzem ofertowym, stanowiącym Załącznik nr 1 do SIWZ);
8.5. Warunki płatności np.: poprzez akceptację warunków z SIWZ;
8.6. Wskazanie części zamówienia, której wykonanie zostanie powierzone
Podwykonawcy i/lub podmiotowi, na wiedzy i doświadczeniu którego Wykonawca
będzie polegał (jeżeli dotyczy);
8.7. Terminy wykonania zamówienia, np. poprzez akceptację terminów określonych
w rozdziale V SIWZ;
8.8. Załączone oświadczenia i dokumenty, o których mowa w rozdziale VII SIWZ;
8.9. Pełnomocnictwo (upoważnienie), jeżeli dotyczy.
9. Oferta (Formularz ofertowy) oraz oświadczenie o spełnieniu warunków udziału
w postępowaniu muszą być złożone w formie oryginału i podpisane przez osobę/osoby
uprawnioną/uprawnione do reprezentowania wykonawcy. Wykonawca do złożenia
oferty może wykorzystać odpowiednie wzory formularzy, stanowiące załączniki do
SIWZ.
10. Zaleca się, aby oferta zawierała dane Wykonawcy dotyczące adresu internetowego
(URL), adresu poczty elektronicznej (e-mail). Zamawiający zamieszcza te informacje
w ogłoszeniu o udzieleniu zamówienia.
11. Oferta, a także inne załączone dokumenty, powinna być czytelna, napisana pismem
maszynowym, komputerowym lub odręcznie oraz podpisana (w przypadku załączenia
wymaganych kopii dokumentów poświadczona za zgodność z oryginałem) przez:
- osobę/osoby wykazaną/wskazane w prowadzonych przez sąd rejestrach handlowych,
spółdzielni lub rejestrach przedsiębiorstw państwowych, lub
- osobę/osoby wymienioną/wymienione w centralnej ewidencji i informacji
o działalności gospodarczej, lub
osobę/osoby wymienioną/wymienione w innych niż powyższe dokumentach
i załączonych do oferty, lub
- inną osobę/osoby legitymującą/legitymujące się pisemnym pełnomocnictwem do
reprezentowania Wykonawcy udzielonym przez osoby, o których mowa powyżej.
12. Zaleca się, aby oferta zawierała spis treści oraz numerację stron.
13. Do oferty muszą być załączone wszystkie dokumenty wymagane odpowiednimi
postanowieniami SIWZ.
14. Zaleca się, aby wszystkie podpisy złożone w ofercie były czytelne lub opatrzone
imienną pieczątką osoby składającej podpis celem jej identyfikacji.
12
15. Zaleca się, aby wszystkie strony oferty były złączone w sposób trwały, uniemożliwiający
ich rozłączenie, bez naruszenia integralności oferty.
16. Zaleca się, aby wszelkie zmiany, poprawki, modyfikacje i uzupełnienia w tekście oferty
były parafowane i datowane przez upoważnionego przedstawiciela Wykonawcy.
17. Wykonawca musi umieścić ofertę wraz ze wszystkimi załącznikami w prawidłowym,
zamkniętym opakowaniu, w sposób gwarantujący zachowanie w poufności jej treści
oraz zabezpieczający jej nienaruszalność do terminu otwarcia ofert.
18. Opakowanie musi posiadać:
18.1. Nazwę i adres Wykonawcy,
18.2. Nazwę i adres Zamawiającego:
40-032 Katowice ul. Dąbrowskiego 22
18.3. Oznaczenie:
Przetarg nieograniczony – Pachnica dębowa Znak sprawy: WOFI.261.36.2016
„NIE OTWIERAĆ PRZED: 7 grudnia 2016 r. godz.10.00”.
19. Poprzez prawidłowe opakowanie oferty, w tym także zamknięcie, należy rozumieć taki
sposób zabezpieczenia treści oferty, który uniemożliwi jakiejkolwiek osobie zapoznanie
się przed upływem terminu otwarcia ofert – zgodnie z art. 86 ust. 1 i 2 ustawy Pzp –
z jakimkolwiek elementem treści oświadczeń złożonych przez Wykonawcę.
20. Niewłaściwe oznaczenie opakowania zawierającego ofertę spowoduje odrzucenie
oferty, jeżeli braki lub błędy w tym zakresie uniemożliwią prawidłowe otwarcie oferty.
21. Ze względu na możliwość uszkodzenia opakowania podczas przesyłania oferty zaleca
się zastosowanie dwóch kopert oznakowanych jak wyżej.
22. Wykonawca może wprowadzić zmiany, poprawki, modyfikacje i uzupełnienia do
złożonej oferty przed terminem składania ofert. Powiadomienie o wprowadzaniu zmian
przez Wykonawcę musi być złożone według takich samych wymagań jak składana
oferta, z dopiskiem na opakowaniu „ZMIANA OFERTY”. Koperty oznaczone dopiskiem
„ZMIANA OFERTY” zostaną otwarte przy otwieraniu oferty i zostaną dołączone do
oferty.
23. Wykonawca ma prawo przed upływem terminu składania ofert wycofać się
z postępowania poprzez złożenie pisemnego powiadomienia z napisem na kopercie
„WYCOFANIE OFERTY”.
24. Nie dopuszcza się uczestniczenia Wykonawcy w więcej niż w jednej grupie
Wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia.
Rozdział XVII: Miejsce oraz termin składania i otwarcia ofert.
1. Ofertę należy złożyć lub przesłać do siedziby zamawiającego w Katowicach
ul. Dąbrowskiego 22, pokój 410 do dnia 7.12.2016 r. do godz. 09.00.
2. Zamawiający niezwłocznie zawiadamia Wykonawcę o złożeniu oferty po terminie oraz
zwraca ofertę po upływie terminu do wniesienia odwołania.
13
3. Otwarcie ofert nastąpi w dniu 7.12.2016 r. o godz. 10.00 w sali nr 414
w siedzibie Zamawiającego. Otwarcie ofert jest jawne.
Rozdział XVIII: Informacje o formalnościach, jakie powinny zostać dopełnione po
wyborze oferty w celu zawarcia umowy w sprawie zamówienia publicznego
1. Umowę może podpisać w imieniu wykonawcy osoba/osoby upoważniona/upoważnione
do reprezentowania Wykonawcy wymieniona/wymienione w aktualnym odpisie
z właściwego rejestru albo w centralnej ewidencji i informacji o działalności
gospodarczej lub pełnomocnik, który przedstawi stosowne pełnomocnictwo - oryginał
dokumentu wystawiony przez osoby reprezentujące podmiot gospodarczy lub kopia
(odpis) notarialnie poświadczona.
2. W przypadku wyboru najkorzystniejszej oferty Wykonawców wspólnie ubiegających się
o udzielenie zamówienia, Zamawiający żąda przed zawarciem umowy w sprawie
zamówienia publicznego, przedstawienia umowy regulującej współpracę tych
wykonawców (oryginał dokumentu lub jego kopia poświadczona za zgodność
z oryginałem przez osobę/osoby uprawnioną/uprawnione do reprezentowania
Wykonawcy lub kopia (odpis) notarialnie poświadczona), zawierającą co najmniej:
- zobowiązanie do realizacji wspólnego przedsięwzięcia gospodarczego obejmującego
swoim
zakresem
realizację
przedmiotu
zamówienia
oraz
solidarnej
odpowiedzialności za realizację zamówienia,
- określenie zakresu działania poszczególnych stron umowy,
- czas obowiązywania umowy, który nie może być krótszy, niż okres obejmujący
realizację zamówienia.
Rozdział XIX:
Terminy płatności
Zamawiający przewiduje jedną płatność po wykonaniu zamówienia.
Rozdział XX: Istotne dla stron postanowienia, które zostaną wprowadzone do treści
zawieranej umowy w sprawie zamówienia publicznego, ogólne warunki umowy albo
wzór umowy, jeżeli Zamawiający wymaga od Wykonawcy, aby zawarł z nim umowę
w sprawie zamówienia publicznego na takich warunkach.
1. Zamawiający wymaga od Wykonawcy, aby zawarł z nim umowę w sprawie zamówienia
publicznego na warunkach określonych we istotnych postanowieniach umowy
stanowiących załącznik nr 5 do niniejszej SIWZ.
2. Zgodnie z art. 144 ust. 1 ustawy Zamawiający przewiduje możliwość dokonania
istotnych zmian postanowień zawartej umowy w stosunku do treści oferty, na podstawie
której dokonano wyboru Wykonawcy, co do terminu wykonania umowy, lub jej zakresu i
wynagrodzenia. Istotne zmiany postanowień umowy mogą dotyczyć zaistnienia
okoliczności nieprzewidzianych, niezależnych od woli stron, którym nie mogła strona
zapobiec przy zachowaniu należytej staranności (siła wyższa) i które nastąpiły po
zawarciu umowy, uniemożliwiających jej wykonanie w całości lub części, takich jak
14
nieprzewidziane zmiany warunków, np. pożar, trzęsienia ziemi, wojna, zamachy
terrorystyczne, działania nieprzyjacielskie, strajki i itp.
3. Zamawiający dopuszcza zmiany osób spełniających wymogi określone w rozdziale VI
pkt. 2.3.2 na inne osoby spełniające te same wymogi. Zmiana taka wymaga
wcześniejszej pisemnej akceptacji Zamawiającego.
Rozdział XXI: Pouczenie o środkach ochrony prawnej przysługujących wykonawcy
w toku postępowania o udzielenie zamówienia.
Wykonawcy przysługują środki ochrony prawnej opisane w Dziale VI ustawy - Prawo
zamówień publicznych w art. 179 – 198g, w tym: w przepisach wspólnych w art. 179,
odwołanie w art. 180 – 198 i skarga do sądu w art. 198a – 198g.
Spis załączników do SIWZ:
1. Załącznik nr 1 do SIWZ – Formularz ofertowy
2. Załącznik nr 2 do SIWZ – Oświadczenie o spełnieniu warunków udziału
w postępowaniu;
3. Załącznik nr 3 do SIWZ – Wykaz wykonanych usług;
4. Załącznik nr 4 do SIWZ – oświadczenie w zakresie przynależności do grupy
kapitałowej
5. Załącznik nr 5 do SIWZ – Istotne postanowienia umowy
6. Załącznik nr 6 do SIWZ – Opis Przedmiotu Zamówienia
7. Załącznik nr 7 do SIWZ - Wykaz osób, które będą uczestniczyć w wykonywaniu
zamówienia
15
Załącznik nr 1 do SIWZ
………………………………………………….………..
nazwa Wykonawcy/nazwa Pełnomocnika (Lidera)*)
..............................................., dnia ........................... r.
(miejscowość)
(data)
Regionalna Dyrekcja
Ochrony Środowiska
w Katowicach
ul. Dąbrowskiego 22
40-032 Katowice
FORMULARZ OFERTY
„Rozpoznanie obszarów występowania, stanu ochrony, identyfikacja zagrożeń oraz określenie działań
ochronnych i zakresu monitoringu pachnicy dębowej będącej przedmiotem ochrony obszarów Natura 2000
Las koło Tworkowa i Graniczny Meander Odry oraz modraszka nausitous będącego przedmiotem ochrony
w obszarze Graniczny Meander Odry”.
I. OFERTA ZŁOŻONA PRZEZ WYKONAWCĘ/PODMIOTY WSPÓLNIE UBIEGAJĄCE SIĘ O ZAMÓWIENIE:
nazwa Wykonawcy/
adres Wykonawcy/
nazwy Wykonawców wspólnie
ubiegających się o zamówienie
adresy Wykonawców wspólnie ubiegających
się o zamówienie
1.
2.
...
II. OSOBA DO KONTAKTU:
imię i nazwisko:
telefon:
fax:
e-mail:
III. TREŚĆ OFERTY:
W odpowiedzi na ogłoszenie o przetargu nieograniczonym oświadczamy, że zrealizujemy ww. zamówienie,
zgodnie
z wymaganiami Zamawiającego, za kwotę ogółem brutto ………………………………………………….. zł.
Podana kwota uwzględnia wszystkie koszty związane z wykonaniem zamówienia oraz czynności
niezbędne do realizacji zamówienia, zgodnie z wymaganiami określonymi w SIWZ.
IV. Oświadczamy, że:
a) Deklarujemy, że wydrukujemy/nie wydrukujemy* wszystkie egzemplarze wyników badań na papierze
pochodzącym z recyklingu (za wyjątkiem map).
b) Dysponujemy następującymi osobami: specjalność……, wykształcenie ……….
specjalność……, wykształcenie ……….
c) Zapoznaliśmy się z SIWZ i nie wnosimy do niej zastrzeżeń oraz zdobyliśmy informacje niezbędne
do właściwego wykonania zamówienia.
d) Jesteśmy związani niniejszą ofertą na czas wskazany w SIWZ (tj. 30 dni od ostatecznego terminu
otwarcia ofert).
e) Zawarte w SIWZ istotne postanowienia umowy (Załącznik nr 5 do SIWZ) został przez nas
zaakceptowany i zobowiązujemy się, w przypadku wybrania naszej oferty, do zawarcia umowy w
miejscu i terminie wyznaczonym przez Zamawiającego.
f) Ww. zakres prac zamierzamy powierzyć podwykonawcom: ……………………………… (wypełnić, jeśli
dotyczy).
1) …………………………………..………..
(nazwa podwykonawcy (firma)
2) ……………………………………………
(nazwa podwykonawcy (firma)
(…)
g) Oferta zawiera łącznie …..**) ponumerowanych stron.
h) Do oferty zostały dołączone następujące załączniki (należy wyliczyć wszystkie załączniki):
załącznik nr 1
...................................................
załącznik nr 2
................................................... (...)
..………….......................................................................................
podpis osoby (osób) upoważnionej do
występowania w imieniu Wykonawcy****
*) w przypadku oferty składanej przez podmioty wspólnie ubiegające się o zamówienie, należy wpisać
dane dotyczące Pełnomocnika;
**) wpisać liczbę;
***) czytelny podpis albo podpis i pieczątka z imieniem i nazwiskiem.
Wykonawca:
……………………………………
……………………………………
(pełna nazwa/firma, adres, w zależności
od podmiotu: NIP/PESEL, KRS/CEiDG)
reprezentowany przez:
……………………………………
……………………………………
(imię,nazwisko,stanowisko/podstawa do
reprezentacji)
dot. postępowania o udzielenie zamówienia w trybie przetargu nieograniczonego na:
„Rozpoznanie obszarów występowania, stanu ochrony, identyfikacja zagrożeń oraz określenie
działań ochronnych i zakresu monitoringu pachnicy dębowej będącej przedmiotem ochrony
obszarów Natura 2000 Las koło Tworkowa i Graniczny Meander Odry oraz modraszka
nausitous będącego przedmiotem ochrony w obszarze Graniczny Meander Odry”.
Oświadczenie wykonawcy
składane na podstawie art. 25a ust. 1 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień
publicznych, na potrzeby ww. postępowania, prowadzonego przez Regionalna Dyrekcję
Ochrony Środowiska w Katowicach:
I. DOTYCZĄCE SPEŁNIANIA WARUNKÓW UDZIAŁU W POSTĘPOWANIU:
oświadczam, co następuje:
Informacja dotycząca Wykonawcy
Oświadczam, że spełniam warunki udziału w postępowaniu określone przez zamawiającego
w SIWZ.
………………………. (miejscowość), dnia ………….……. r.
…………………………………………
(podpis)
Informacja w związku z poleganiem na zasobach innych podmiotów:
Oświadczam, że w celu wykazania spełniania warunków udziału w postępowaniu, określonych
przez zamawiającego w Rozdz. VI pkt. 2.3.1
i 2.3.2 SIWZ, polegam na zasobach
następującego/ych podmiotu/ów:
..…………………………………………………………………… ………………………..……,
(wskazać podmiot)
w następującym zakresie: ………………………….………………………………………………….
(określić odpowiedni zakres dla wskazanego podmiotu)
1)
(…)
………………………. (miejscowość), dnia ………….……. r.
…………………………………………
(podpis)
Oświadczenie dotyczące podanych informacji:
Oświadczam, że wszystkie informacje podane w powyższych oświadczeniach są aktualne i
zgodne z prawdą oraz zostały przedstawione z pełną świadomością konsekwencji
wprowadzenia zamawiającego w błąd przy przedstawianiu informacji.
…………….……..…. (miejscowość), dnia ………….……. r.
…………………………………………
(podpis)
II. DOTYCZĄCE PRZESŁANEK WYKLUCZENIA Z POSTĘPOWANIA
Oświadczenia dotycząca Wykonawcy
Oświadczam co następuje:
1. Oświadczam, że nie podlegam wykluczeniu z postępowania na podstawie art. 24 ust 1
pkt 12-23 ustawy Pzp.
2. Oświadczam, że nie podlegam wykluczeniu z postępowania na podstawie art. 24 ust. 5
pkt 1 ustawy Pzp.
pkt 2 ustawy Pzp.
pkt 4 ustawy Pzp.
…………….……. (miejscowość), dnia ………….……. r.
…………………………………………
(podpis)
Oświadczam, że zachodzą w stosunku do mnie podstawy wykluczenia z postępowania na
podstawie art. …………. ustawy Pzp (podać mającą zastosowanie podstawę wykluczenia
spośród wymienionych w art. 24 ust. 1 pkt 13-14, 16-20 lub art. 24 ust. 5 pkt 1, pkt 2 i pkt 4
ustawy Pzp). Jednocześnie oświadczam, że w związku z ww. okolicznością, na podstawie art.
24 ust. 8 ustawy Pzp podjąłem następujące środki naprawcze:
…………………………………………………………………………………………..………………….
…………….……. (miejscowość), dnia …………………. r.
……………………………………………
(podpis)
Oświadczenie dotyczące podmiotu, na którego zasoby powołuje się wykonawca:
Oświadczam, że następujący podmiot, na którego zasoby powołuję się w niniejszym
postępowaniu:
1)
..…………………………………………………………………………… ………………………,
(podać pełną nazwę/firmę, adres, a także w zależności od podmiotu:
NIP/PESEL,KRS/CEiDG)
nie podlega wykluczeniu z postępowania o udzielenie zamówienia.
(…)
…….………….……. (miejscowość), dnia …………………. r.
………………………………………..……
(podpis)
Oświadczenie dotyczące podwykonawcy niebędącego podmiotem, na którego zasoby
powołuje się wykonawca:
Oświadczam, że następujący podmiot, będący podwykonawcą:
1)
..………………………………………………………………………………………………………,
(podać pełną nazwę/firmę, adres, a także w zależności od podmiotu:
NIP/PESEL, KRS/CEiDG)
nie podlega wykluczeniu z postępowania o udzielenie zamówienia.
(…)
.………………………………………..……
(podpis)
Oświadczenie dotyczące podanych informacji
Oświadczam, że wszystkie informacje podane w powyższych oświadczeniach są aktualne
i zgodne z prawdą oraz zostały przedstawione z pełną świadomością konsekwencji
wprowadzenia zamawiającego w błąd przy przedstawianiu informacji.
…………………………………………………
(podpis)
znak sprawy: WOF-I.261.36.2016
Wykonawca:
…………………………….
…………………………
Lista podmiotów należących do tej samej grupy kapitałowej/Informacja o tym, ze
Wykonawca nie należy do grupy kapitałowej
W związku z informacją o otwarciu ofert, zgodnie z art. 24 ust. 11 ustawy z dnia 29 stycznia
2004 r. Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz. U. z 2015 r., poz 2164 z późn. zm.)):
1. Informujemy, że nie należymy do grupy kapitałowej, o której mowa w art. 24 ust. 1 pkt
23 ustawy – Prawo zamówień publicznych *,
2. Informujemy, że należymy do grupy kapitałowej, o której mowa w art. 24 ust. 1 pkt 23
ustawy Prawo zamówień publicznych* i składamy listę podmiotów, razem z którymi
należymy do tej samej grupy kapitałowej w rozumieniu ustawy z dnia 16 lutego 2007
r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U Nr 50, poz. 331 z późn. zm.).
Lp.
Nazwa podmiotu
Adres podmiotu
1
2
3
Miejscowość: .........................., dnia .................... r.
.................................................................
*
niepotrzebne skreślić.
podpis(-y) osoby(osób) wskazanej(-ych)
w dokumencie uprawniającym do występowania
w obrocie prawnym lub posiadającej(-ych)
pełnomocnictwo(-a) (pożądany czytelny
podpis(-y) lub podpis(-y) i pieczątka(-i)
z imieniem i nazwiskiem)
Załącznik nr 3
Znak sprawy: WOF-I.261.36.2016
Wykaz wykonanych usług
Dotyczy wykonanych w okresie ostatnich trzech lat przed upływem terminu składania ofert, a
jeżeli okres prowadzenia działalności jest krótszy - w tym okresie, co najmniej co najmniej
jedną usługę odpowiadającą swoim rodzajem usłudze stanowiącej przedmiot zamówienia tj.
co najmniej jedną usługą wykonania inwentaryzacji przyrodniczej gatunków Natura 2000 na
potrzeby sporządzenia planu ochrony lub planu zadań ochronnych obszaru Natura 2000 albo
planu ochrony lub planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000.
Lp.
Nazwa zdania, zakres usługi
Nazwa instytucji (lub
podmiotu) na której
rzecz zrealizowano
zamówienie
Wartość
wykonanej
usługi
...................................................................
podpis upoważnionego przedstawiciela
Data wykonania
Istotne postanowienia umowy
§1. Przedmiot umowy
1. Niniejsza umowa została zawarta na podstawie wyłonienia Wykonawcy w trybie przetargu
nieograniczonego przeprowadzonego zgodnie z Ustawą Prawo Zamówień Publicznych z
dnia 29 stycznia 2004 r. (t.j. Dz. U. z 2015 r., poz.2164).
2. Przedmiotem umowy jest realizacja zadania „Rozpoznanie obszarów występowania,
stanu ochrony, identyfikacja zagrożeń oraz określenie działań ochronnych i zakresu
monitoringu pachnicy dębowej będącej przedmiotem ochrony obszarów Natura 2000 Las
koło Tworkowa i Graniczny Meander Odry oraz modraszka nausitous będącego
przedmiotem ochrony w obszarze Graniczny Meander Odry”, zgodnie z przedmiotem
zamówienia określonym w Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia) – przedstawionym
w ofercie z dnia ……, a stanowiącym Załącznik Nr 1 do niniejszej Umowy.
§2. Wynagrodzenie i termin wykonania
1. Wysokość wynagrodzenia za przedmiot umowy, w tym za przeniesienie na
Zamawiającego autorskich prac majątkowych do Opracowania, o którym mowa w § 3 ust. 4,
ustalona
w postępowaniu o zamówienie publiczne, wynosi brutto ……………..złotych, słownie:
…………………..złotych.
2. Wykonawca zrealizuje zamówienie do 16 października 2017 r.
3. Wynagrodzenie zostanie wypłacone po wykonaniu całości zamówienia.
4.
Zadanie jest dofinansowane z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska
i Gospodarki Wodnej w Katowicach, dlatego pierwszą stronę publikacji oraz załączniki
mapowe należy oznaczyć, zgodnie z „Zasadami oznakowania przedsięwzięć
dofinansowywanych ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska
i Gospodarki Wodnej w Katowicach”.
5. Wynagrodzenie Zamawiający przekaże na rachunek bankowy Wykonawcy wskazany
treścią wystawionej przez niego faktury w terminie 30 dni od dnia doręczenia prawidłowo
wystawionej faktury.
6. Wykonawca może wystawić fakturę po dokonaniu odbioru przedmiotu zamówienia
i podpisaniu przez komisję protokołu odbioru, który będzie stanowił podstawę do wystawienia
faktury/rachunku.
§3. Wykonanie zamówienia i współpraca stron
1. Wykonawca oświadcza, że wykona monitoring, o którym mowa w § 1 ust. 2 umowy
zgodnie ze swoją najlepszą wiedzą oraz z ofertą z dnia ………….
2. Wykonawca jest zobowiązany przedłożyć do akceptacji Zamawiającemu, w terminie 14
dni od podpisania umowy, metodyki, plany pracy (opis planowanego przebiegu prac
w terenie), które należy przygotować w oparciu o dostępne metodyki GIOŚ, dostosowane
ewentualne do specyficznych warunków obszaru. Czas potrzebny na przedstawienie
1
i akceptację metodyki, planu pracy nie wstrzymuje rozpoczęcia badań terenowych.
Akceptacja przez Zamawiającego może nastąpić drogą elektroniczną lub listownie.
3.
Wykonawca jest zobowiązany złożyć Zamawiającemu harmonogram prac
terenowych do 14 kwietnia 2017 r. Zamawiający zastrzega sobie możliwość udziału
w wybranych sesjach terenowych. Każda zmiana harmonogramu wymaga pisemnego
powiadomienia Zamawiającego. Dopuszcza się możliwość przesłania pisma drogą
elektroniczną.
4.
Wykonawca jest zobowiązany złożyć Zamawiającemu, w terminie do 30 czerwca
2017 r., sprawozdanie z przebiegu prac przeprowadzonych w okresie od zawarcia umowy do
15 czerwca, dotyczących realizacji przedmiotu umowy wraz ze wskazaniem ewentualnych
problemów związanych z realizacją zamówienia, oszacowaniem stopnia zaawansowania
prac oraz wyszczególnieniem zadań pozostałych do wykonania.
5.
Wykonawca jest zobowiązany przedkładać Zamawiającemu z każdego dnia
spędzonego w terenie krótką informacje wraz z plikiem przedstawiającym trasę przejścia,
zapisaną przez urządzenie GPS (np. w formacie gpx) oraz zdjęciami. Informację należy
przedkładać w terminie do 5 dni od wyjścia w teren (termin licząc od ostatniego dnia
w każdej sesji terenowej). Zamawiający dopuszcza przekazania zbiorczych informacji
w przypadku następujących po sobie wyjść (max 3).
6. Uzyskanie wszelkich zezwoleń i uzgodnień niezbędnych do realizacji zamówienia
będącego przedmiotem niniejszej umowy leży po stronie Wykonawcy.
7. Wyniki monitoringu, o którym mowa w § 1 ust. 2 umowy należy przedstawić w formie
spójnego opracowania zawierającego część tekstową i graficzną, zwanego dalej
„Opracowaniem”.
1) integralną częścią Opracowania muszą być mapy i rysunki, na których należy
zobrazować przestrzennie poszczególne elementy opracowania wymienione w części III
załącznika nr 6 – Opis przedmiotu zamówienia,
2) trwałość map w wersji papierowej 20 lat – skala map nie mniejsza niż 1:20 000,
3) Opracowanie należy przedstawić w formie papierowej – trzy egzemplarze i w formie
elektronicznej edytowalnej – na trzech odrębnych nośnikach.
8. Do współpracy w sprawach związanych z wykonaniem umowy upoważnia się:
- ze strony Wykonawcy: ………………………………………………
- ze strony Zamawiającego: …………………………………………….
9. Zmiana osób, o których mowa w ust. 5, następuje poprzez pisemne powiadomienie i nie
stanowi zmiany treści umowy.
§4. Odbiór prac
1. Podstawą odbioru przedmiotu zamówienia, o którym mowa w § 1 ust. 2 umowy jest
dostarczenie Opracowania do siedziby Zamawiającego.
2. Wykonawca zobowiązany jest zawiadomić Zamawiającego o wykonaniu całości
zamówienia – Opracowania.
3. Odbiór przedmiotu zamówienia nastąpi w siedzibie Zamawiającego w ciągu 10 dni
roboczych od daty dostarczenia opracowania, o którym mowa w § 3 ust 7, przez Komisję
Odbioru wyznaczoną przez Zamawiającego, przy czym:.
a) w odbiorze może brać udział Wykonawca,
b) o terminie odbioru Zamawiający powiadomi Wykonawcę, dopuszcza się zawiadomienie
telefoniczne lub za pomocą poczty elektronicznej
4. Odbiór będzie potwierdzony protokołem odbioru, którego kopia zostanie dostarczona
niezwłocznie Wykonawcy.
2
5. W przypadku stwierdzenia błędów, wad lub braków w przekazanym Opracowaniu
Zamawiający ma prawo nie odebrać przedmiotu zamówienia.
6. Jeżeli wady i błędy w opracowaniu mogą być usunięte bez konieczności powtórzenia lub
uzupełnienia badań terenowych Zamawiający wyznacza termin na ich usunięcie, przy czym
a) szczegółowy wykaz wad i koniecznych poprawek, wraz z terminem na ich usunięcie
zostanie ujęty w stosownym protokole sporządzonym przez Komisję Odbioru, który
niezwłocznie zostanie przekazany Zamawiającemu
b) odbiór poprawionego Opracowania odbywa się w trybie określonym w ust 1, 2, i 3
niniejszego paragrafu, z zastrzeżeniem że Zamawiający może wyznaczyć termin krótszy
niż określony w ust 3.
7. Wykonawca zobowiązany jest do nieodpłatnego usunięcia, innych niż stwierdzone w trybie
określonym w ust 6 błędów w Opracowaniu zauważonych i zgłoszonych przez
Zamawiającego w terminie jednego roku od protokolarnego odbioru przedmiotu zamówienia.
1) informacje o wystąpieniu wad, omyłek i błędów przekazywane będą Wykonawcy
w formie pisemnej. W przypadku wysłania pisma faksem fakt ten niezwłocznie
potwierdzony zostanie poprzez wysyłanie oryginału pisma listownie. Powyższy sposób
korespondencji dotyczy również Wykonawcy;
2) błędy zostaną usunięte przez Wykonawcę w terminie nie dłuższym niż 7 dni od daty
przekazania informacji o wadach, omyłkach lub błędach.
§5. Prawa autorskie
1. Wykonawca oświadcza, że:
a) Do Opracowania, które powstanie w wyniku wykonania niniejszej umowy, w tym
do fotografii i map, w zakresie w jakim stanowi utwór w rozumieniu ustawy z dnia
4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (t.j. Dz. U. z 2006 r. Nr
90, poz. 631 z późn. zm.), przysługiwać mu będą nieograniczone prawa
autorskie,
b) Opracowanie
nie
będzie
zawierać
niedozwolonych
zapożyczeń
z utworów osób trzecich oraz nie będzie obciążona prawami osób trzecich.
2. Z chwilą podpisania protokołu zdawczo-odbiorczego Wykonawca przenosi na
Zamawiającego autorskie prawa majątkowe do Opracowania na następujących polach
eksploatacji:
a) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną technika
egzemplarzy utworu, w tym technika drukarską, reprograficzną, zapisu
magnetycznego oraz technika cyfrowa,
b) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utrwalono –
wprowadzenie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy,
c) w zakresie rozpowszechniania utworu w sposób inny niż określony w pkt b –
publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie
i emitowanie, a także publiczne udostępnianie w taki sposób, aby każdy mógł
mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym, w szczególności
przez Internet.
3. Na podstawie art. 46 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach
pokrewnych Wykonawca przenosi na Zamawiającego prawo zezwalania na wykonywanie
autorskich praw zależnych na potrzeby innych opracowań.
3
4. Wykonawca oświadcza, iż opracowanie nie będzie naruszało żadnych praw osób trzecich.
W przypadku zgłoszenia jakichkolwiek roszczeń do Zamawiającego z tytułu naruszenia praw
osób trzecich Wykonawca zobowiązuje się do ich pełnego zaspokojenia.
5. Z chwilą podpisania protokołu odbioru i zapłaty wynagrodzenia Zamawiający nabywa
prawo własności wszystkich egzemplarzy i nośników elektronicznych, które powstały
w wyniku wykonania przedmiotu umowy za wynagrodzenie, o którym mowa
w § 2 ust. 1.
6. Wynagrodzenie, o którym mowa w § 2 ust. 1, obejmuje także wynagrodzenie za
przeniesienie na Zamawiającego majątkowych praw autorskich na polach eksploatacji,
o których mowa w ust. 2 oraz praw określonych w ust. 3.
§6. Podwykonawcy
1. Wykonawca może powierzyć wykonanie umowy Podwykonawcom tylko w zakresie
określonym w ofercie i tylko osobom wskazanym w załączniku nr 1 do niniejszej umowy.
Wykonawca odpowiada wobec Zamawiającego za wszelkie działania lub zaniechania
swoich Podwykonawców jak za swoje działania lub zaniechania.
2. W razie naruszenia postanowień ust. 1 Zamawiającemu przysługuje prawo odstąpienia
od umowy w terminie 14 dni od powzięcia wiedzy o takim powierzeniu, jednak nie
później niż do dnia 15 listopada 2017 r., a także do obciążenia Wykonawcy karą
umowną w wysokości 20% wartości wynagrodzenia umownego.
§7. Kary umowne i rozwiązanie umowy
1. Zamawiający ma prawo jednostronnie odstąpić od niniejszej umowy, w przypadkach
wskazanych w przepisach kodeksu cywilnego, a także nie później niż do dnia 2 listopada
2016 r. bez ponoszenia konsekwencji finansowych, w przypadkach gdy:
a) Wykonawca w terminie 14 dni licząc od terminu określonego w § 2 ust.2 nie przekazał
Zamawiającemu Opracowania lub Opracowanie nie zostało odebrane, gdyż zawierało
wady i błędy wymagające powtórzenia badań terenowych. Wykonawca w tym przypadku
zapłaci Zamawiającemu karę umowną w wysokości 10% wynagrodzenia umownego;
b) Wykonawca w terminie ustalonym w protokole odbioru , o którym mowa
w § 4 ust. 4 niniejszej umowy, nie usunął wad i nie naniósł poprawek określonych przez
komisję, o której mowa w § 4 ust. 4 niniejszej umowy.
2. Wykonawca zapłaci Zamawiającemu karę umowną:
a) za zwłokę w wykonaniu przedmiotu umowy lub jego części w wysokości 0,5%
wynagrodzenia umownego brutto, o którym mowa w § 2 ust. 1 umowy za każdy dzień
zwłoki liczonej od terminu określonego w § 2 ust. 2;
b) za zwłokę w dostarczeniu Opracowania bez wad stwierdzonych przy odbiorze w wysokości 0,5% wynagrodzenia umownego za każdy dzień zwłoki liczony od dnia
wyznaczonego na usunięcie wad.
3. W przypadku nie przedłożenia opisu metodyki, planów pracy Zamawiający może
wypowiedzieć umowę ze skutkiem natychmiastowym i żądać zapłaty kary umownej
w wysokości 20 % kwoty wynagrodzenia brutto, o którym mowa w § 2 ust. 1 umowy.
5. W przypadku zadeklarowania w ofercie wydruku ekspertyzy na papierze pochodzącym
z recyklingu, a nie dotrzymaniu tego warunku Wykonawca zapłaci karę 3% wynagrodzenia
umownego brutto, o którym mowa w § 2 ust.1.
4
6. Wykonawca wyraża zgodę na potrącenie naliczonych kar umownych, o których mowa
w ust. 2, 3, 4 i 5 z wynagrodzenia umownego brutto, o którym mowa w § 2 ust. 1
umowy.
7. Zamawiający zastrzega sobie prawo dochodzenia odszkodowania uzupełniającego, jeśli
poniesiona szkoda przekroczy wysokość zastrzeżonych kar umownych.
8. W razie zaistnienia istotnej zmiany okoliczności powodującej, że wykonanie umowy nie
leży w interesie publicznym, czego nie można było przewidzieć w chwili zawarcia
umowy, Zamawiający może odstąpić od umowy w terminie 30 dni od powzięcia
wiadomości o tych okolicznościach.
9. W przypadku odstąpienia od umowy lub jej wypowiedzenia Zamawiający może żądać do
Wykonawcy zwrotu wszystkiego, co ten otrzymał z tytułu umowy.
§8. Zmiany w umowie
1. Zmiana treści umowy wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności.
2. Niedopuszczalna jest zmiana postanowień zawartej umowy, chyba, że konieczność
wprowadzenia takich zmian wynika z okoliczności, których nie można było przewidzieć
w chwili zawarcia umowy lub dopuszcza się możliwość zmiany terminu realizacji
zamówienia.
3. Zgodnie z art. 144 ust. 1 ustawy Zamawiający przewiduje możliwość dokonania istotnych
zmian postanowień zawartej umowy w stosunku do treści oferty, na podstawie której
dokonano wyboru Wykonawcy w następujących okolicznościach:
a) zmiany osób spełniających wymogi określone w rozdziale VI pkt. 2.3.2 SIWZ na inne
osoby spełniające te same wymogi
b) zmiany stawki podatku VAT wynikającej ze zmiany obowiązujących przepisów
c) zaistnienia okoliczności nieprzewidzianych, niezależnych od woli stron, którym nie
mogła strona zapobiec przy zachowaniu należytej staranności (siła wyższa) i które
nastąpiły po zawarciu umowy, uniemożliwiających jej wykonanie w całości lub części,
takich jak nieprzewidziane zmiany warunków, np. pożar, trzęsienia ziemi, zawalenie
jaskini lub jej części, wojna, zamachy terrorystyczne, działania nieprzyjacielskie, strajki,
niewybuchy itp.
§9. Postanowienia końcowe
1.Wykonawca oświadcza, że zapoznał się z Polityką Środowiskową Zamawiającego i jest
świadomy jej znaczenia dla należytej realizacji postanowień umowy.
2. Bez zgody Zamawiającego Wykonawcy nie przysługuje prawo przeniesienia
wierzytelności wynikających z niniejszej umowy na osobę trzecią.
3. W sprawach nieuregulowanych w niniejszej Umowie stosuje się przepisy Kodeksu
Cywilnego oraz ustawy Prawo Zamówień Publicznych.
4. Spory mogące wynikać z niniejszej Umowy podlegają rozstrzygnięciu przez sąd właściwy
miejscowo i rzeczowo dla siedziby Zamawiającego.
5. Umowa została sporządzona w trzech jednobrzmiących egzemplarzach: dwa egzemplarze
dla Zamawiającego, a jeden – dla Wykonawcy.
5
Załącznik nr 6
Opis przedmiotu Zamówienia do działania pn. „Rozpoznanie obszarów występowania,
stanu ochrony, identyfikacja zagrożeń oraz określenie działań ochronnych i zakresu
monitoringu pachnicy dębowej będącej przedmiotem ochrony obszarów Natura 2000
Las koło Tworkowa i Graniczny Meander Odry oraz modraszka nausitous będącego
przedmiotem ochrony w obszarze Graniczny Meander Odry”
I. Przedmiotem usługi jest:
- wykonanie badań terenowych w odniesieniu do pachnicy dębowej będącej przedmiotem
modraszka nausitous stanowiącego przedmiot ochrony w obszarze Graniczny Meander Odry,
- opracowanie ekspertyzy na podstawie wyników przeprowadzonych badań terenowych,
- wykonanie dokumentacji fotograficznej z przeprowadzonych prac terenowych (stanowisk
w terenie) zgodnie z wytycznymi dostarczonymi przez Zamawiającego
- sporządzenie map w wersji analogowej i warstw wektorowych GIS w formacie shapefile/dbf
z naniesionymi zasięgami występowania ww. gatunków oraz danych GIS z informacjami
odnoszącymi się do stanowisk gatunków.
II. Termin wykonania zamówienia:
Wykonanie przedmiotu usługi (przedłożenie ekspertyzy) musi nastąpić w okresie od dnia
podpisania niniejszej umowy do 16 października 2017 r.
III. Realizacja zamówienia musi obejmować opracowanie następujących elementów
wykonanych przez ekspertów.
Zakres pracy Wykonawcy będzie obejmować:
1.
Wykonanie badań terenowych w odniesieniu do pachnicy dębowej będącej przedmiotem
modraszka nausitous stanowiącego przedmiot ochrony w obszarze Graniczny Meander
Odry
Inwentaryzacja terenowa powinna być ściśle powiązana z:
- identyfikacją i rozmieszczeniem pachnicy dębowej w obszarze Natura 2000 Las koło
Tworkowa PLH240040 i Graniczny Meander Odry PLH240013 oraz modraszka nausitous
w obszarze Graniczny Meander Odry PLH240013, a także identyfikacją
i rozmieszczeniem istniejących i potencjalnych siedlisk ww. zwierząt i określenie ich
powierzchni zasięgu występowania,
- oceną stanu ochrony wykazanych populacji i siedlisk gatunków. Na każdym stanowisku
monitoringowym należy prowadzić badania zgodne z metodyką opracowaną dla danego
gatunku przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska.
Termin wykonania badań terenowych: maj– wrzesień 2017 r. (zgodnie z terminami
podanymi w metodykach dla poszczególnych gatunków). W przypadku modraszka
nausitous w obszarze Natura 2000 Graniczny Meander Odry(zwłaszcza przy stwierdzaniu
dostępności rośliny żywicielskiej) należy uwzględnić nieuregulowane/nieuporządkowane
1
okresy/terminy koszenia przez właścicieli łąk 6510 będących potencjalnymi siedliskami
tego gatunku.
Na potrzeby wykonania monitoringu Zamawiający po podpisaniu umowy dostarczy:
a) mapy obszarów z zaznaczeniem płatów siedlisk przyrodniczych będących
potencjalnymi siedliskami gatunków w poszczególnych obszarach Natura 2000,
b) współrzędne geograficzne drzew, które należy dodatkowo zweryfikować pod kątem
występowania pachnicy dębowej w obszarze Natura 2000 Graniczny Meander
Odry,
c) metodyki, zgodnie z którymi wykonawca prowadzić będzie badania terenowe (plik
PDF przewodnik_metodyczny_1084, przewodnik_metodyczny_6179, errata),
2. Opracowanie ekspertyzy na podstawie wyników przeprowadzonych badań terenowych.
Ekspertyza musi składać się z następujących elementów:
- strony tytułowej z logotypami,
- spisu treści,
- metodyki,
- oceny stanu ochrony,
- podsumowania wraz z przedstawieniem spójnych wniosków z badań terenowych,
- zagrożeń,
- działań ochronnych,
- zakresu monitoringu,
- map z logotypami w wersji analogowej i warstw wektorowych GIS w formacie
shapefile/dbf z naniesionymi zasięgami występowania ww. gatunków (naniesionymi
stanowiskami monitoringowymi, rozmieszczeniem istniejących i potencjalnych siedlisk
ww. zwierząt i określenie ich powierzchni zasięgu występowania),
- opisaną dokumentację fotograficzną (autor, data, przedmiot fotografii).
Ocena stanu ochrony powinna zawierać następujące elementy:
- karty obserwacji gatunku pachnicy dębowej oraz modraszka nausitous na poszczególnych
stanowiskach w poszczególnych obszarach Natura 2000. W przypadku pachnicy wymagana
jest również robocza karta obserwacji gatunku (str. 105 przewodnik_metodyczny_1084).
Elementy karty dla stanowiska gatunku (zgodnie z przewodnik_metodyczny_1084, zgodnie
z przewodnik_metodyczny_6179):
• stanowisko – informacje podstawowe tj. nazwa, typ stanowiska itd. (zgodnie z tabelą
na
str.
105-106
przewodnik_metodyczny_1084,
na
str.
191-192
przewodnik_metodyczny_6179);
• stan ochrony gatunku na stanowisku tj. ocena parametrów: populacja, siedlisko na
podstawie wartości wskaźników, perspektywy zachowania (zgodnie z tabelą na str.
106-107
przewodnik_metodyczny_1086,
na
str.
192-193
przewodnik_metodyczny_6179);
2
• inf. odnośnie do aktualnych oddziaływań, przyszłych przewidywalnych oddziaływań
(zagrożeń) oraz inne informacje (zgodnie z tabelą na str. 107-108
przewodnik_metodyczny_1084, na str. 193-194 przewodnik_metodyczny_6179; kody
zagrożeń wg zał. 5 do instrukcji wypełniania SDF na obszarów Natura 2000).
- ocenę stanu ochrony (wg skali: FV, U1, U2) pachnicy dębowej oraz modraszka nausitous
będących przedmiotami ochrony ww. obszarów Natura 2000, zgodnie z załącznikiem do
rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 17 lutego 2010 r. w sprawie sporządzania
projektu planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 (Dz. U. z 2010 r., Nr 34, poz. 186).
Stan ochrony gatunków występujących w obszarach powinien być wyrażony parametrami
i wskaźnikami przyjętymi dla danego gatunku spójnymi z kart obserwacji gatunków na
stanowiskach (wg PMŚ GIOŚ).
- określenie aktualnego stanu (wg skali: A, B, C, D) pachnicy dębowej oraz modraszka
nausitous będących przedmiotami ochrony ww. obszarów Natura 2000, w tym zajmowanej
populacji, stanu zachowania, izolacji – zgodnie z załącznikiem do Decyzji Komisji
Europejskiej z dnia 11 lipca 2011r. nr 2011/484/UE w sprawie formularza zawierającego
informacje o terenach Natura 2000.
- określenie stanu populacji w obszarze podając typ populacji/wielkość (liczebność)
/jednostkę/kategorię liczebności/ilość stanowisk gatunku w obszarze.
Podsumowanie:
powinno zawierać ocenę stanu gatunków i ich siedlisk w poszczególnych obszarach, w tym
analizę zmian w odniesieniu do poprzedniego stanu, stwierdzonego podczas oceny na
potrzeby opracowania planów zadań ochronnych (zwłaszcza w kontekście potencjalnych
siedlisk gatunków).
Zagrożenia:
rozdział powinien zawierać charakterystykę zagrożeń dla zachowania we właściwym stanie
ochrony gatunków i ich siedlisk, będących przedmiotami ochrony ww. obszarów Natura
2000, tj. określenie istniejących i potencjalnych zagrożeń, w tym wynikających ze stanu
zagospodarowania przestrzennego, udostępnienia turystycznego oraz prowadzonej gospodarki
leśnej, rolnej i wodnej.
Działania ochronne:
rozdział powinien zawierać określenie ewentualnych koniecznych działań ochronnych
warunkujących utrzymanie/przywrócenie właściwego stanu ochrony pachnicy dębowej
i modraszka nausitous z uwzględnieniem rodzaju działania ochronnego, obszaru realizacji
oraz częstotliwości i terminu realizacji.
Zakres monitoringu:
rozdział powinien zawierać ustalenie zakresu i zalecanej metodyki prowadzenia monitoringu
pachnicy dębowej i modraszka nausitous, w tym m.in. określenie terminów i miejsc
3
wykonywania monitoringu. Ewentualna weryfikacja w odniesieniu do metodyki monitoringu
GIOŚ.
Dokumentacja fotograficzna:
należy dołączyć, co najmniej 50 sztuk fotografii, ilustrujących w szczególności gatunki i ich
siedliska z terenu objętego badaniami. Fotografie należy wykonać w technice cyfrowej
o rozdzielczości min. 300 dpi (3872x2592 pikseli) lub więcej. Wykonawca przeniesie na
Zamawiającego, z dniem przekazania kompletnej publikacji, pełne prawa autorskie
majątkowe do całości opracowania, w tym do zdjęć.
IV. Wynagrodzenie za wykonanie przedmiotu Zamówienia.
Wynagrodzenie za wykonanie zadania będzie wypłacone w jednej racie w wysokości 100%
umownej ceny, po przedłożeniu i odebraniu ekspertyzy z wykonanego monitoringu w roku
2017.
V. Inne
1. Wykonawca powinien zapoznać się z zarządzeniami w sprawie ustanowienia planów zadań
ochronnych dla obszarów Natura 2000 objętych monitoringiem dostępnych na stronie
internetowej http://katowice.rdos.gov.pl/plany-zadan-ochronnych.
2. Wykonawca powinien zapoznać się z ekspertyzami powstałymi na potrzeby opracowania
planów
zadań
ochronnych
dostępnych
na
stronie
internetowej
http://katowice.rdos.gov.pl/plany-zadan-ochronnych.
3. Wykonawca powinien zapoznać się z Wytycznymi PZO z 12.12.2012r. oraz formą
dokumentacji (szablon) i zarządzenia w sprawie ustanowienia Planu Zadań Ochronnych dla
obszaru Natura 2000.
4. Wykonawca powinien zapoznać się z Decyzją Komisji Europejskiej z dnia 11 lipca 2011 r.
nr 2011/484/UE w sprawie formularza zawierającego informacje o terenach Natura 2000.
5. Dane GIS powinny być zgodne ze Standardem Danych GIS w Ochronie Przyrody
i Adaptacją standardu na potrzeby PZO (dokumentacja Standardu GIS i Adaptacji jest
dostępna u Zamawiającego).
6. Wykonawca jest zobowiązany uzyskać zezwolenia na odstępstwa od zakazów
w odniesieniu do gatunku chronionego.
7. Wykonawca jest zobowiązany stosować się do wytycznych i wskazówek zamawiającego
oraz udzielania wyjaśnień dotyczących realizacji przedmiotu umowy, na każde żądanie
i w terminie wskazanym przez Zamawiającego.
Załączniki do SIWZ:
1. Natura 2000 Standardowe Formularze Danych obszarów Las koło Tworkowa i Graniczny
Meander Odry.
2. Wytyczne PZO z 12.12.2012r. oraz dokumentacja (szablon) i zarządzenia w sprawie
ustanowienia Planu Zadań Ochronnych dla obszaru Natura 2000.
4
3. Decyzja Komisji Europejskiej z dnia 11 lipca 2011 r. nr 2011/484/UE w sprawie
formularza zawierającego informacje o terenach Natura 2000.
4. Przewodniki metodyczne zgodnie z którymi wykonawca prowadzić będzie badania
terenowe (plik PDF przewodnik_metodyczny_1084, przewodnik_metodyczny_6179, errata).
5
NATURA 2000 - STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH
dla obszarów specjalnej ochrony (OSO),
proponowanych obszarów mających znaczenie dla Wspólnoty (pOZW),
obszarów mających znaczenie dla Wspólnoty (OZW) oraz
specjalnych obszarów ochrony (SOO)
OBSZAR
PLH240013
NAZWA
OBSZARU
Graniczny Meander Odry
ZAWARTOŚĆ
1. IDENTYFIKACJA OBSZARU
2. POŁOŻENIE OBSZARU
3. INFORMACJE PRZYRODNICZE
4. OPIS OBSZARU
6. POWIĄZANIA OBSZARU
7. MAPA OBSZARU
1.1. Typ
1.2. Kod obszaru
B
PLH240013
Powrót
1.3. Nazwa obszaru
Graniczny Meander Odry
1.4. Data opracowania
1.5. Data aktualizacji
2002-02
2016-07
1.6. Instytucja lub osoba przygotowująca wniosek:
Nazwisko/Organizacja:
Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska
Adres:
Polska Wawelska 52/54
Adres e-mail:
[email protected]
Warszawa
00-922
Data zaproponowania obszaru jako OZW:
2006-09
Data zatwierdzenia obszaru jako OZW(*):
2009-03
Data objęcia obszaru ochroną SOO:
Brak danych
Krajowe odniesienie prawne dla formy ochrony SOO:
Nie wydano rozporządzenia
Powrót
2.1. Położenie centralnego punktu [wartości dziesiętne stopni]:
Długość geograficzna
Szerokość geograficzna
18.3443
49.9355
2.2. Powierzchnia [ha]:
2.3. Obszar morski [%]
156.63
0.0
2.5. Kod i nazwa regionu administracyjnego
Kod poziomu NUTS 2
Nazwa regionu
PL22
Śląskie
2.6. Region biogeograficzny
Kontynentalny (100.0 %)
3.1. Typy siedlisk przyrodniczych występujących na terenie obszaru i ocena znaczenia obszaru dla
tych siedlisk:
Typy siedlisk wymienione w załączniku I
Kod
PF
NP
Pokrycie [ha]
Powrót
Ocena obszaru
Jaskinie Jakość
A|B|C|D
[liczba] danych
A|B|C
Reprezentatywność
Powierzchnia
względna
Stan
zachowania
Ocena ogólna
3150
1.57
M
A
C
A
B
3260
3.13
M
A
C
A
B
6430
1.57
M
C
C
C
C
6510
6.26
M
A
C
A
B
91E0
15.66
M
C
C
C
C
91F0
7.83
M
A
C
A
B
PF: dla typów siedlisk, do których mogą odnosić się zarówno formy priorytetowe, jak i niepriorytetowe
(6210, 7130, 9430) należy wpisać „x" w kolumnie PF celem wskazania formy priorytetowej.
NP: jeśli dany typ siedliska nie istnieje już na danym terenie, należy wpisać „x" (opcjonalnie).
Pokrycie: można wpisywać z dokładnością do wartości dziesiętnych.
Jaskinie: w przypadku siedlisk typu 8310 i 8330 (jaskinie) należy podać liczbę jaskiń, jeśli nie są dostępne
szacunkowe dane na temat powierzchni.
Jakość danych: G = „wysoka" (np. na podstawie badań); M = „przeciętna" (np. na podstawie częściowych
danych i ekstrapolacji); P = „niska" (np. zgrubne dane szacunkowe).
3.2. Gatunki objęte art. 4 dyrektywy 2009I147IWE i gatunki wymienione w załączniku II do dyrektywy
92I43IEWG oraz ocena znaczenia obszaru dla tych gatunków
Gatunki
Grupa Kod
Populacja na obszarze
Nazwa
S NP Typ Wielkość
naukowa
Min
I
1086
I
1061
I
1084
Cucujus
cinnaberinus
Maculinea
nausithous
Osmoderma
eremita
p
Ocena obszaru
Jednostka Kategoria
Maks
Jakość
A|B|C|D
danych
Populacja
Stan
Izolacja Ogólnie
zachowania
G
C
B
B
B
C|R|V|P
270000 320000 area
A|B|C
p
R
M
C
A
C
C
p
R
M
C
A
C
C
Grupa: A = płazy, B = ptaki, F = ryby, I = bezkręgowce, M = ssaki, P = rośliny, R = gady.
S: jeśli dane o gatunku są szczególnie chronione i nie mogą być udostępnione publicznie, należy wpisać
„tak".
NP: jeśli dany gatunek nie występuje już na danym terenie, należy wpisać „x” (opcjonalnie).
Typ: p = osiadłe, r = wydające potomstwo, c = przelotne, w = zimujące (w przypadku roślin i gatunków
niemigrujących należy użyć terminu „osiadłe").
Jednostka: i = osobniki pojedyncze, p = pary lub inne jednostki według standardowego wykazu jednostek i
kodów zgodnego ze sprawozdawczością na podstawie art. 12 i 17 (zob. portal referencyjny).
Kategorie liczebności (kategoria): C = powszechne, R = rzadkie, V = bardzo rzadkie, P = obecne wypełnić, jeżeli brak jest danych (DD), lub jako uzupełnienie informacji o wielkości populacji.
danych i ekstrapolacji); P = „niska" (np. zgrubne dane szacunkowe); DD = brak danych (kategorię tę
należy stosować wyłącznie, jeśli nie da się dokonać nawet zgrubnej oceny wielkości populacji - w takiej
sytuacji można pozostawić puste pole dotyczące wielkości populacji, jednak pole „Kategorie liczebności"
musi być wypełnione).
4. OPIS OBSZARU
Powrót
4.1. Ogólna charakterystyka obszaru
Klasa siedliska przyrodniczego
Pokrycie
[%]
N10
4.31
N16
29.97
N06
4.83
N12
60.89
Ogółem pokrycia siedliska przyrodniczego
100
Dodatkowa charakterystyka obszaru:
Obszar obejmuje fragment doliny Odry, położony na polsko-czeskiej granicy, z naturalnie meandrującą rzeką i
płatami dobrze zachowanych siedlisk nadrzecznymi (lasy łęgowe, zarośla wierzbowe, szuwary i podmokłe łąki).
Teren jest prawie corocznie zalewany. Cały obszar doliny stanowi potencjalne siedlisko lasów łęgowych.
Wskutek długotrwałej antropopresji obszar jest znacznie przekształcony, zachował jednak duży potencjał do
regeneracji swoich walorów przyrodniczych.
4.2. Jakość i znaczenie
1086: Populacja występuje w niemal każdym płacie leśnym, zajmując areał miedzy 27 a 32 ha, co stanowi wg.
różnych źródeł i rozważań własnych autorów od 0,75 do 1% populacji krajowej.
Zachowanie: ocena B, w tym: Stopień zachowania siedliska: II-elementy zachowane w dobrym stanie (płaty
leśne na których nie prowadzona jest obecnie gospodarka leśna, z licznymi martwymi stojącymi lub leżącymi
drzewami ), Izolacja: B.
4.3. Zagrożenia, presje i działania mające wpływ na obszar
Najważniejsze oddziaływania i działalność mające duży wpływ na obszar
Oddziaływania negatywne
Wewnętrzne
Zagrożenia Zanieczyszczenie
/
Poziom i presje
(opcjonalnie)
zewnętrzne
[kod]
[kod]
[i|o|b]
M
A02
i
M
X
b
M
G05
i
M
I01
i
Oddziaływania pozytywne
Wewnętrzne
Działania, Zanieczyszczenie
/
Poziom zarządzanie (opcjonalnie)
zewnętrzne
[kod]
[kod]
[i|o|b]
M
X
b
Poziom: H = wysoki, M = sredni, L = niski.
Zanieczyszczenie: N = stosowanie azotu, P = stosowanie fosforu/fosforanów, A = stosowanie
kwasów/zakwaszanie, T = toksyczne chemikalia nieorganiczne,
O = toksyczne chemikalia organiczne, X = zanieczyszczenia mieszane.
i = wewnętrzne, o = zewnętrzne, b = jednoczesne.
4.4. Własność (opcjonalnie)
Typ
[%]
Krajowa/federalna
0
Kraj
0
Publiczna związkowy/województwo
Lokalna/gminna
0
Inna publiczna
0
Własność łączna lub
współwłasność
0
Prywatna
0
Nieznana
100
Suma
100
4.5. Dokumentacja (opcjonalnie)
Szypuła J. 2002. Owady występujące na terenie proponowanej ostoi Natura 2000 Graniczny Meander Odry.
WWF. Msc.
Świerkosz K. 2002. Siedliska występujące na terenie proponowanej ostoi Natura 2000. WWF. Msc.
Badania GDOŚ 2012 (zgniotek cynobrowy)
6. ZARZĄDZANIE OBSZAREM
6.1. Organ lub organy odpowiedzialne za zarządzanie obszarem:
Organizacja:
Adres:
Polska Dąbrowskiego 22 40-032 Katowice
Adres e-mail:
[email protected]
Powrót
6.2. Plan(-y) zarządzania:
Aktualny plan zarządzania istnieje:
Tak
Nie, ale jest w przygotowaniu
X
Nie
7. MAPA OBSZARU
Powrót
Nr ID INSPIRE:
PL.ZIPOP.1393.N2K.PLH240013
Mapa załączona jako plik PDF w formacie elektronicznym (opcjonalnie)
X
Tak
Nie
Odniesienie lub odniesienia do oryginalnej mapy wykorzystanej przy digitalizacji granic elektronicznych
(opcjonalnie)
NATURA 2000 - STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH
dla obszarów specjalnej ochrony (OSO),
proponowanych obszarów mających znaczenie dla Wspólnoty (pOZW),
obszarów mających znaczenie dla Wspólnoty (OZW) oraz
specjalnych obszarów ochrony (SOO)
OBSZAR
PLH240040
NAZWA
OBSZARU
Las koło Tworkowa
ZAWARTOŚĆ
4. OPIS OBSZARU
6. POWIĄZANIA OBSZARU
7. MAPA OBSZARU
1.1. Typ
1.2. Kod obszaru
B
PLH240040
Powrót
1.3. Nazwa obszaru
Las koło Tworkowa
1.4. Data opracowania
2008-09
2014-04
1.6. Instytucja lub osoba przygotowująca wniosek:
Nazwisko/Organizacja:
Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska
Adres:
Polska Wawelska 52/54
Adres e-mail:
[email protected]
Warszawa
00-922
Data zaproponowania obszaru jako OZW:
2009-10
Data zatwierdzenia obszaru jako OZW(*):
2011-03
Data objęcia obszaru ochroną SOO:
Brak danych
Krajowe odniesienie prawne dla formy ochrony SOO:
Nie wydano rozporządzenia
Powrót
2.1. Położenie centralnego punktu [wartości dziesiętne stopni]:
Długość geograficzna
Szerokość geograficzna
18.2614
50.0187
2.2. Powierzchnia [ha]:
2.3. Obszar morski [%]
115.08
0.0
Kod poziomu NUTS 2
Nazwa regionu
PL22
Śląskie
Kontynentalny (100.0 %)
3.1. Typy siedlisk przyrodniczych występujących na terenie obszaru i ocena znaczenia obszaru dla
tych siedlisk:
Typy siedlisk wymienione w załączniku I
Kod
PF
NP
Pokrycie [ha]
Powrót
Ocena obszaru
Jaskinie Jakość
A|B|C|D
[liczba] danych
Reprezentatywność
A|B|C
Powierzchnia
względna
Stan
zachowania
Ocena ogólna
3150
0.62
M
D
9170
35.55
M
A
C
A
A
91E0
8.83
M
C
C
C
C
91F0
51.53
M
A
C
A
A
PF: dla typów siedlisk, do których mogą odnosić się zarówno formy priorytetowe, jak i niepriorytetowe
(6210, 7130, 9430) należy wpisać „x" w kolumnie PF celem wskazania formy priorytetowej.
NP: jeśli dany typ siedliska nie istnieje już na danym terenie, należy wpisać „x" (opcjonalnie).
Pokrycie: można wpisywać z dokładnością do wartości dziesiętnych.
Jaskinie: w przypadku siedlisk typu 8310 i 8330 (jaskinie) należy podać liczbę jaskiń, jeśli nie są dostępne
szacunkowe dane na temat powierzchni.
danych i ekstrapolacji); P = „niska" (np. zgrubne dane szacunkowe).
3.2. Gatunki objęte art. 4 dyrektywy 2009I147IWE i gatunki wymienione w załączniku II do dyrektywy
92I43IEWG oraz ocena znaczenia obszaru dla tych gatunków
Gatunki
Grupa Kod
Nazwa
S NP Typ Wielkość
naukowa
Min
I
1086
I
1084
Cucujus
cinnaberinus
Osmoderma
eremita
p
Ocena obszaru
Jednostka Kategoria
Maks
P
A|B|C
Populacja
Stan
Izolacja Ogólnie
zachowania
G
C
B
B
B
M
C
B
C
C
C|R|V|P
250000 350000 area
p
Jakość
A|B|C|D
danych
Grupa: A = płazy, B = ptaki, F = ryby, I = bezkręgowce, M = ssaki, P = rośliny, R = gady.
S: jeśli dane o gatunku są szczególnie chronione i nie mogą być udostępnione publicznie, należy wpisać
„tak".
NP: jeśli dany gatunek nie występuje już na danym terenie, należy wpisać „x” (opcjonalnie).
Typ: p = osiadłe, r = wydające potomstwo, c = przelotne, w = zimujące (w przypadku roślin i gatunków
niemigrujących należy użyć terminu „osiadłe").
Jednostka: i = osobniki pojedyncze, p = pary lub inne jednostki według standardowego wykazu jednostek i
kodów zgodnego ze sprawozdawczością na podstawie art. 12 i 17 (zob. portal referencyjny).
Kategorie liczebności (kategoria): C = powszechne, R = rzadkie, V = bardzo rzadkie, P = obecne wypełnić, jeżeli brak jest danych (DD), lub jako uzupełnienie informacji o wielkości populacji.
danych i ekstrapolacji); P = „niska" (np. zgrubne dane szacunkowe); DD = brak danych (kategorię tę
należy stosować wyłącznie, jeśli nie da się dokonać nawet zgrubnej oceny wielkości populacji - w takiej
sytuacji można pozostawić puste pole dotyczące wielkości populacji, jednak pole „Kategorie liczebności"
musi być wypełnione).
4. OPIS OBSZARU
Powrót
Klasa siedliska przyrodniczego
Pokrycie
[%]
N16
97.37
N06
0.93
N12
1.7
Ogółem pokrycia siedliska przyrodniczego
100
Obszar obejmuje kompleks leśny położony wśród pól uprawnych i bezpośrednio przylegający do rzeki Odry.
Ostoja stanowi zwarty płat roślinności leśnej drzewiastej położony na prawym brzegu rzeki Odry pomiędzy
granicą Polski z Republiką Czeską, a miastem powiatowym Racibórz. Wyspa leśna ma wielkość około 160
hektarów. Na jej obszarze wykształciły się trzy podstawowe siedliska leśne: siedlisko 91F0-łęgowe lasy
dębowo-wiązowo-jesionowe (Ficario-Ulmetum), siedlisko 91E0-łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe
(Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy źródliskowe), którego zasięg
obejmuje niewielkie płaty łęgów wierzbowo-topolowych (Salici-Populetum s.l.) oraz siedlisko 9170-grąd
środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum).
Grądy reprezentują zespół grądu subkontynentalnego Tilio-Carpinetum. Na terenie lasu znajdują się liczne
starorzecza Odry, wcięte w otaczający teren na głębokość od kilkudziesięciu centymetrów do 2 metrów. Ponadto
w granicach obszaru wykazano obecność wodnego siedliska przyrodniczego 3150-starorzecza i naturalne
eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion (Nejfeld 2011). Fragmenty terenu zajęte
przez niewielkie skupiska drzew typowych dla łęgów albo grądów, a także fragmenty terenu pokryte mozaiką
roślinności nieleśnej (głównie szuwaru mozgowego Phalaridetum arundinaceae, płatów z dominacja pokrzywy
Urtica dioica, zagajników tworzonych przez olszę czarną Alnus glutinosa i czasami inne gatunki drzew) nie
zostały zaklasyfikowane do siedlisk z załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG, przez co sumaryczny udział
powierzchni siedlisk leśnych w stosunku do powierzchni obszaru wynosi aktualnie 83,34% względem aktualnych
granic, podczas gdy w SDF z 2009 roku wyniósł 90% (Nejfeld 2011).
Poza terenami leśnymi występują tu niewielkie fragmenty łąk. Łąki w ostatnich latach uległy istotnej degeneracji.
Cały obszar Lasu Tworkowskiego jest terenem zalewowym, nieoddzielonym od Odry obwałowaniami
przeciwpowodziowymi (Nowak 2011).
W obrębie Specjalnego Obszaru Ochrony Siedlisk "Las koło Tworkowa" znajdują się trzy typy siedlisk leśnych,
które występują w stosunku do siebie w stanie równowagi dynamicznej. Zajmowana przez nie powierzchnia
może podlegać zmianom w zależności od warunków klimatycznych; następujące po sobie lata suszy mogą
powodować, w dalszej perspektywie czasowej, zjawisko grądowienia łęgów, natomiast częste lata z ulewami i
powodziami mogą sprzyjać łęgowieniu grądów i zmniejszaniu się ich powierzchni kosztem siedlisk łęgowych.
Granica między grądem, a łęgiem słabo zaznacza się w terenie. Formą przejściową pomiędzy grądem, a łęgiem
są łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe, które zajmują obecnie największą powierzchnię ostoi.
Siedlisko grądu występuje w postaci grądu niskiego, w którym znaczącym składnikiem są rośliny lasów
łęgowych. W drzewostanie dominują: dąb szypułkowy Quercus robur, grab zwyczajny Carpinus betulus, lipa
drobnolistna Tilia cordata i w mniejszym stopniu klon zwyczajny Acer platanoides. Gatunkami domieszkowymi
są: wiąz szypułkowy Ulmus laevis, buk zwyczajny Fagus sylvatica, jesion wyniosły Fraxinus excelsior i olsza
czarna Alnus glutinosa. Struktura pionowa, wiekowa i gatunkowa drzewostanu świadczy o dobrym stanie
zachowania drzewostanu oraz daje podstawy do wnioskowania, że siedliska te są trwałym elementem Lasu
Tworkowskiego i stanowią dogodne miejsce występowania populacji pachnicy dębowej Osmoderma eremita, o
czym świadczą w szczególności fragmenty starszych drzewostanów z przewagą dębu (WZS 2008).
Bardzo charakterystyczne jest runo drzewostanów. Głównymi gatunkami są typowo łęgowe rośliny, takie jak
pokrzywa zwyczajna Urtica dioica czy jeżyna popielica Rubus caesius. Poza nimi występują związane z lasami
wilgotnymi taksony: bluszczyk kurdybanek Glechoma hederacea, jasnota plamista Lamium maculatum,
ziarnopłon wiosenny Ficaria verna czy złoć żółta Gagea lutea. Także podszyt posiada cechy diagnostyczne
lasów łęgowych. Duże pokrycia osiągają tu dereń świdwa Cornus sanguinea, dziki bez czarny Sambucus nigra
czy klon polny Acer campestre (Nowak 2011).
1086: Populacja zajmuje areał miedzy 25 a 35 ha, co stanowi wg. różnych źródeł i rozważań własnych autorów
od 0,75 do 1% populacji krajowej.
Zachowanie: ocena B, w tym: Stopień zachowania siedliska: II-elementy zachowane w dobrym stanie (fragmenty
leśne na których nie prowadzona jest obecnie gospodarka leśna lub prowadzona z pozostawieniem większej
liczby martwych stojących lub leżących drzew ), Izolacja: B.
4.3. Zagrożenia, presje i działania mające wpływ na obszar
Najważniejsze oddziaływania i działalność mające duży wpływ na obszar
Oddziaływania negatywne
Wewnętrzne
Zagrożenia Zanieczyszczenie
/
Poziom i presje
(opcjonalnie)
zewnętrzne
[kod]
[kod]
[i|o|b]
M
B
i
L
E05
o
L
E03.01
i
M
X
b
H
B02.04
i
H
F03.01
i
Oddziaływania pozytywne
Wewnętrzne
Działania, Zanieczyszczenie
/
Poziom zarządzanie (opcjonalnie)
zewnętrzne
[kod]
[kod]
[i|o|b]
H
F03.01
i
L
E05
o
M
X
b
Poziom: H = wysoki, M = sredni, L = niski.
Zanieczyszczenie: N = stosowanie azotu, P = stosowanie fosforu/fosforanów, A = stosowanie
kwasów/zakwaszanie, T = toksyczne chemikalia nieorganiczne,
O = toksyczne chemikalia organiczne, X = zanieczyszczenia mieszane.
i = wewnętrzne, o = zewnętrzne, b = jednoczesne.
Typ
[%]
Krajowa/federalna
0
Kraj
0
Publiczna związkowy/województwo
Lokalna/gminna
0
Inna publiczna
0
Własność łączna lub
współwłasność
0
Prywatna
0
Nieznana
100
Suma
100
Holeksa J. 2008 Raport z weryfikacji kompletności sieci Natura 2000 w województwie śląskim w zakresie
następujących siedlisk: ciepłolubne buczyny storczykowe (kod: 9150), grąd środkowoeuropejski i
subkontynentalny (kod: 9170), łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionow Katowice
Królik R. 2008 Raport z weryfikacji kompletności sieci Natura 2000 w województwie śląskim w zakresie
następujących gatunków: jelonek rogacz - Lucanus cervus (1083), pachnica dębowa - Osmoderma eremita
(1084), kozioróg dębosz - Cerambyx cerdo (1088), biegacz urozmaicony Katowice
Nejfeld P. 2011 Ekspertyza botaniczna na potrzeby sporządzenia planu zadań ochronnych dla Specjalnego
Obszaru Ochrony Natura 2000 "Las koło Tworkowa"
Nowak A. 2011 Ocena występowania siedliska Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny 9170 na terenie
obszaru Natura 2000 Las koło Tworkowa PLH240040 Opole
Badania GDOŚ 2012 (zgniotek cynobrowy)
6.1. Organ lub organy odpowiedzialne za zarządzanie obszarem:
Organizacja:
Adres:
Polska Dąbrowskiego 22 40-032 Katowice
Adres e-mail:
[email protected]
Powrót
6.2. Plan(-y) zarządzania:
Aktualny plan zarządzania istnieje:
Tak
Nie, ale jest w przygotowaniu
X
Nie
7. MAPA OBSZARU
Powrót
Nr ID INSPIRE:
PL.ZIPOP.1393.N2K.PLH240040
Mapa załączona jako plik PDF w formacie elektronicznym (opcjonalnie)
X
Tak
Nie
Odniesienie lub odniesienia do oryginalnej mapy wykorzystanej przy digitalizacji granic elektronicznych
(opcjonalnie)
30.7.2011
PL
Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej
L 198/39
DECYZJA WYKONAWCZA KOMISJI
z dnia 11 lipca 2011 r.
w sprawie formularza zawierającego informacje o terenach Natura 2000
(notyfikowana jako dokument nr C(2011) 4892)
(2011/484/UE)
nywać okresowych przeglądów przyczyniania się sieci
Natura 2000 do osiągnięcia celów określonych w art. 2
i 3 tej dyrektywy.
KOMISJA EUROPEJSKA,
uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,
Środki przewidziane w niniejszej decyzji są zgodne
z opinią Komitetu ustanowionego na mocy art. 20
dyrektywy 92/43/EWG.
uwzględniając dyrektywę Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja
1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej
fauny i flory (1), w szczególności jej art. 4 ust. 1 akapit drugi,
(5)
uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady
2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony
dzikiego ptactwa (2), w szczególności jej art. 4 ust. 3,
PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DECYZJĘ:
a także mając na uwadze, co następuje:
Formularz do przekazywania informacji na temat sieci Natura
2000, zwany „standardowym formularzem danych Natura
2000”, zawarto w załączniku do niniejszej decyzji.
(1)
(2)
Artykuł 3 ust. 1 dyrektywy nr 92/43/EWG przewiduje,
że sieć Natura 2000 obejmuje specjalne obszary ochrony
sklasyfikowane przez państwa członkowskie zgodnie
z dyrektywą Rady 79/409/EWG (3).
W odniesieniu do każdego terenu Natura 2000 należy
w formularzu zawrzeć mapę terenu, jego nazwę, lokali
zację, wielkość oraz dane wynikające z zastosowania
kryteriów wykorzystywanych przy wyborze terenu.
(3)
Formularz pełni rolę dokumentacji sieci Natura 2000.
(4)
Treść standardowego formularza danych Natura 2000
wymaga regularnej aktualizacji w oparciu o najlepsze
dostępne informacje na temat każdego terenu w sieci,
tak aby Komisja mogła realizować swoją rolę koordyna
tora oraz zgodnie z art. 9 dyrektywy 92/43/EWG doko
(1) Dz.U. L 206 z 22.7.1992, s. 7.
(2) Dz.U. L 20 z 26.1.2010, s.7
(3) Dz.U. L 103 z 25.4.1979, s. 1.
Artykuł 1
Artykuł 2
Decyzja Komisji 97/266/WE (4) traci moc.
Artykuł 3
Niniejsza decyzja skierowana jest do państw członkowskich.
Sporządzono w Brukseli dnia 11 lipca 2011 r.
W imieniu Komisji
Janez POTOČNIK
Członek Komisji
(4) Dz.U. L 107 z 24.4.1997, s. 1.
L 198/40
PL
ZAŁĄCZNIK
NATURA 2000
STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH
Dyrektywa Rady 2009/147/WE w sprawie ochrony dzikiego ptactwa oraz dyrektywa Rady 92/43/EWG
w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory
30.7.2011
30.7.2011
PL
dla obszarów specjalnej ochrony (OSO), proponowanych obszarów o znaczeniu wspólnotowym (pOZW),
obszarów o znaczeniu wspólnotowym (OZW) oraz specjalnych obszarów ochrony (SOO)
L 198/41
L 198/42
PL
30.7.2011
30.7.2011
PL
L 198/43
L 198/44
PL
30.7.2011
30.7.2011
PL
L 198/45
L 198/46
PL
4. OPIS OBSZARU
30.7.2011
30.7.2011
PL
L 198/47
L 198/48
PL
5. STATUS OCHRONY OBSZARU (OPCJONALNIE)
30.7.2011
30.7.2011
PL
7. MAPA OBSZARU
L 198/49
L 198/50
PL
30.7.2011
OBJAŚNIENIA
SPIS TREŚCI
WPROWADZENIE
1. IDENTYFIKACJA TERENU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
1.1. Typ terenu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
53
1.2. Kod terenu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
54
1.3. Nazwa terenu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
54
1.4. Data pierwszego sporządzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
54
1.5. Data aktualizacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
54
1.6. Instytucja lub osoba przygotowująca wniosek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
54
1.7. Daty wskazania oraz objęcia formą ochrony/klasyfikacji terenu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
55
2. POŁOŻENIE TERENU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
2.1. Położenie centralnego punktu terenu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
55
2.2. Powierzchnia terenu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
55
2.3. Procentowy udział obszarów morskich w terenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
55
2.4. Długość terenu (opcjonalnie): . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
56
2.5. Kod i nazwa regionu administracyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
56
2.6. Region biogeograficzny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
56
3. INFORMACJE PRZYRODNICZE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
3.1. Typy siedlisk przyrodniczych występujących na terenie i ocena terenu pod ich kątem . . . . . . . . . . . . .
56
3.2. Gatunki objęte art. 4 dyrektywy 2009/147/WE i gatunki wymienione w załączniku 92/43/EWG oraz
ocena terenu pod kątem tych gatunków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
3.3. Inne ważne gatunki flory i fauny (opcjonalnie) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
64
4. OPIS TERENU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65
4.1. Ogólna charakterystyka terenu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
65
4.2. Jakość i znaczenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
65
4.3. Zagrożenia, presje i działalność mające wpływ na teren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
65
4.4. Własność (opcjonalnie) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
66
4.5. Dokumentacja (opcjonalnie) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
66
5. STATUS OCHRONY TERENU (OPCJONALNIE) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
5.1. Status ochrony na poziomie krajowym i regionalnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
67
PL
30.7.2011
L 198/51
5.2. Powiązanie opisanego terenu z innymi formami ochrony (sąsiadujące tereny oraz tereny objęte różnymi
rodzajami formy ochrony) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
5.3. Forma ochrony terenu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
68
6. ZARZĄDZANIE TERENEM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
6.1. Organ odpowiedzialny za zarządzanie terenem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
68
6.2. Plan zarządzania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
68
6.3. Środki ochrony (opcjonalnie) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
68
7. MAPA TERENU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
Dodatek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69
Lista skrótów:
WE
Wspólnoty Europejskie
EWG
Europejska Wspólnota Gospodarcza
GIS
system informacji geograficznej
INSPIRE Infrastruktura Informacji Przestrzennej w Europie
pOZW
proponowany obszar mający znaczenie dla Wspólnoty
OZW
obszar mający znaczenie dla Wspólnoty
SOO
specjalny obszar ochrony
SFD
standardowy formularz danych
OSO
obszar specjalnej ochrony
L 198/52
PL
WPROWADZENIE
NATURA 2000 to ekologiczna sieć ochrony gatunków dzikich zwierząt i roślin oraz siedlisk przyrodniczych o znaczeniu
wspólnotowym w obrębie Unii. Na sieć składają się obszary sklasyfikowane w dyrektywie ptasiej przyjętej po raz pierwszy
w 1979 r. (dyrektywa 2009/147/WE) i dyrektywie siedliskowej przyjętej w 1992 r. (dyrektywa 92/43/EWG).
Dla powodzenia sieci NATURA 2000 kluczowe znaczenie ma poziom informacji o siedliskach oraz gatunkach ważnych
dla Wspólnoty. Dlatego też dane i informacje muszą mieć uporządkowany i porównywalny format.
Podstawa prawna dostarczania danych służących do wdrożenia tego etapu NATURA 2000 została omówiona w art. 4
ust. 1 dyrektywy siedliskowej, w którym przewidziano, że „taka informacja obejmuje mapę terenu, jego nazwę, lokali
zację, wielkość oraz dane wynikające z zastosowania kryteriów wymienionych w załączniku III (etap I), przedstawione na
formularzu określonym przez Komisję zgodnie z procedurą ustanowioną w art. 21”. Na mocy art. 4 ust. 3 dyrektywy
ptasiej państwa członkowskie mają już obowiązek przekazywać „Komisji wszelkie stosowne informacje, tak aby mogła
ona podjąć odpowiednie inicjatywy w celu koordynacji koniecznej dla zapewnienia, aby obszary określone w (art. 4) ust.
1 i 2 stanowiły spójną całość, która spełnia wymogi ochrony tych gatunków w ramach morskiego i lądowego obszaru
geograficznego, do którego niniejsza dyrektywa ma zastosowanie”.
Cel i zastosowanie standardowego formularza danych
Główne cele standardowego formularza danych (SFD) NATURA 2000 i powstającej w oparciu o niego bazy danych to:
1) dostarczenie niezbędnych informacji, aby umożliwić Komisji, we współpracy z państwami członkowskimi, koordy
nację środków dla stworzenia i utrzymania spójnej sieci NATURA 2000 oraz do oceny jej efektywności w zakresie
ochrony siedlisk przyrodniczych wymienionych w załączniku I oraz siedlisk przyrodniczych gatunków wymienionych
w załączniku II do dyrektywy 92/43/EWG, jak również siedlisk przyrodniczych gatunków ptactwa wymienionych
w załączniku I oraz innych gatunków wędrownych ptactwa objętych dyrektywą 2009/147/WE;
2) aktualizowanie unijnych wykazów OZW/SOO zawartych w dyrektywie siedliskowej;
3) dostarczenie informacji, które będą przydatne dla Komisji przy podejmowaniu innych decyzji, aby sieć NATURA 2000
była w pełni uwzględniana w innych obszarach polityki oraz sektorach działalności Komisji, w szczególności
w polityce regionalnej, rolnej, energetycznej, transportowej i turystycznej;
4) wsparcie dla Komisji oraz odpowiednich komitetów w doborze działań finansowanych w ramach instrumentu LIFE +
oraz innych instrumentów finansowych, w przypadku których dane mające znaczenie dla ochrony obszarów mogą
ułatwić proces podejmowania decyzji;
5) zapewnienie spójnego i przydatnego formatu na potrzeby wymiany i przekazywania informacji o obszarach Natura
2000, zgodnie z przepisami rozporządzenia dotyczącego INSPIRE oraz innych aktów prawnych Komisji i umów na
temat dostępu do informacji (np. konwencji z Aarhus);
6) wykorzystanie w badaniach i planowaniu oraz na inne potrzeby w ramach polityki ochrony środowiska;
7) zapewnienie wiarygodnego źródła odniesień i informacji na potrzeby oceny konkretnych problemów w przypadku
potencjalnego naruszenia prawa unijnego.
Standardowe formularze danych – jako dokumentacja sieci NATURA 2000 na poziomie unijnym – są uznawane za
istotne źródło informacji wykorzystywanych do wszystkich tych celów. Przedmiotową dokumentację należy zatem
aktualizować w rozsądny sposób, tak aby właściwie wypełniała te zróżnicowane cele. Dlatego też usilnie zaleca się
regularne aktualizowanie tych danych przez państwa członkowskie w oparciu o najlepsze dostępne informacje. Źródłem
nowych informacji, które powinny zostać odzwierciedlone w zaktualizowanych SFD, są na przykład wyniki nadzoru
prowadzonego zgodnie z art. 11, planowanie zarządzania, oceny oddziaływania itd. Dyrektywa siedliskowa nie wymaga
jednak wyraźnie szczegółowego nadzoru nad każdym obszarem poza nadzorem przewidzianym na mocy jej art. 11.
Niektóre zmiany wprowadzone przez państwa członkowskie do SFD mogą mieć konsekwencje prawne (np. zmiany
wprowadzone decyzją Komisji do wykazów unijnych), jednakże zmiana wpisów w SFD jako taka nie powoduje auto
matycznie skutków prawnych: na przykład zniknięcie gatunku z danego obszaru nie musi być koniecznie interpretowane
jako wynik niewłaściwego zarządzania i nie wywołuje automatycznie działań prawnych. Podobnie, podana w SFD
informacja na temat zagrożeń i presji o negatywnych oddziaływaniach nie musi oznaczać, że państwo członkowskie
nie spełnia swoich obowiązków, ponieważ takie informacje należy interpretować kontekstowo.
30.7.2011
30.7.2011
PL
Zmieniony standardowy formularz danych
Pierwszy „standardowy formularz danych” (SFD) został przyjęty w 1997 r. (decyzja 97/266/WE). W 2008 r. państwa
członkowskie i Komisja stwierdziły, że istnieje potrzeba ulepszenia, uproszczenia i unowocześnienia przepływu danych
w związku z obiema dyrektywami, i w tych ramach rozpoczęto zmianę SFD. Przeprowadzono ją w ścisłej współpracy
z państwami członkowskimi w ramach technicznej grupy roboczej („Grupa Ekspertów ds. Sprawozdawczości”).
Zmiany w SFD zostały wprowadzone w celu poprawienia dostępności i jakości danych, które są z założenia potrzebne
w odniesieniu do sieci NATURA 2000. Dlatego też niektóre części starego formularza zostały usunięte, ponieważ okazały
się zbędne; uwzględnia się tu w szczególności zwiększoną dostępność cyfrowych danych przestrzennych
w infrastrukturze informacji przestrzennej. Dodatkowo uzupełniono niektóre luki informacyjne (np. informację
o odsetku obszarów morskich w obrębie terenów) i dokonano niezbędnych ulepszeń w strukturze danych z grupy
informacji przyrodniczych.
Kolejną przyczyną dokonania zmiany był szybki rozwój technologii informacyjnych zarządzania danymi (np. automa
tycznych kontroli jakości czy dokładnego śledzenia zmian pomiędzy dostarczanymi danymi), jak również rosnąca
dostępność cyfrowych informacji geograficznych i narzędzi analizy. Dlatego też nie wymaga się już papierowych map
ani formularzy, a dane dostarcza się tylko w formacie elektronicznym.
W niniejszym dokumencie zawarto informacje na temat różnych pól danych w SFD oraz potrzebnych informacji
geograficznych i wskazano, w jaki sposób należy je wpisywać.
Portal referencyjny NATURA 2000
Niektóre elementy będą jednakże podlegały zmianom w czasie oraz zmianom wynikającym z rozwoju technicznego.
Elementy te będzie można znaleźć na „Portalu referencyjnym NATURA 2000”, na którym będą one aktualizowane
i udostępniane. Elementy te dotyczą: dokumentów referencyjnych (np. kodów gatunków), materiałów wsparcia technicz
nego (np. modeli danych, aplikacji), wytycznych zapewniających spójne stosowanie SFD przez wszystkie państwa człon
kowskie oraz wytycznych dla procedur technicznych i administracyjnych dotyczących dostarczania danych Komisji.
Ponieważ portal referencyjny jest ważną częścią dokumentacji SFD, wszelkie adaptacje lub zmiany w tych dokumentach
na portalu, zarządzanym przez Komitet DG ds. Środowiska i Siedlisk Przyrodniczych (zob. rozróżnienie w załączniku),
powinny być wcześniej zatwierdzane przez Komitet ds. Siedlisk Przyrodniczych (1). Portal referencyjny umieszczony jest
na stronach internetowych Komisji, DG ds. Środowiska. Dokumenty referencyjne dostępne na tym portalu wymienione są
w załączniku.
Standardowy formularz danych Natura 2000 i jego baza danych
W odniesieniu do każdego zaproponowanego, objętego formą ochrony bądź sklasyfikowanego obszaru musi zostać
wypełniony standardowy formularz danych. Możliwe są przypadki, w których występuje relacja pomiędzy co najmniej
dwoma obszarami Natura 2000. Na rys. 1 wskazano trzy istotne możliwe relacje pomiędzy dwoma obszarami Natura
2000. W przypadku nakładania się na siebie dwóch obszarów (które nie są identyczne) lub jeśli jeden obszar mieści się
w obrębie drugiego, konieczne jest wypełnienie dwóch odrębnych formularzy.
Wszystkie pola SFD są obowiązkowe, chyba że wyraźnie wskazano inaczej.
1.1. Typ obszaru
Ten jednoznakowy kod wskazuje, czy obszar jest terenem kwalifikującym się w myśl dyrektywy siedliskowej (pOZW,
OZW lub SOO), czy sklasyfikowanym obszarem specjalnej ochrony (OSO), czy też należy do obu kategorii. Jeśli OZW
i OSO nakładają się na siebie, ale nie są identyczne, traktuje się je jak odrębne obiekty.
Rysunek 1
Możliwe relacje między obszarami
A
Forma ochrony OSO
Należy wypełnić jeden formularz dla OSO
(1) Z wyjątkiem drobnych zmian na stronie internetowej, takich jak poprawienie błędów literowych czy dostosowanie do najnowszych
norm technicznych.
L 198/53
L 198/54
PL
B
pOZW, OZW lub SOO
Należy wypełnić jeden formularz dla pOZW/OZW/SOO
Obszar pOZW/OZW/SOO taki sam jak obszar OSO
C
Należy wypełnić jeden formularz zarówno dla (pOZW/OZW/SOO),
jak i OSO.
Jeśli OZW i OSO nakładają się na siebie, ale nie są identyczne, traktuje
się je jako odrębne. Dla każdego z nich należy wypełnić osobny
formularz.
1.2. Kod obszaru
Każdy obszar jest określony niepowtarzalnym kodem, który składa się z dziewięciu znaków i obejmuje dwa składniki:
1. Pierwsze dwa znaki kodu to oznaczenia państwa. Należy zastosować unijną zasadę wykorzystywania 2-literowego
kodu kraju ISO-3166 (zob. portal referencyjny) (1).
2. Pozostałe siedem znaków, które służą do stworzenia niepowtarzalnego alfanumerycznego kodu dla każdego obszaru,
ma zostać przyznanych z zachowaniem logicznego i spójnego systemu określonego przez właściwy organ krajowy.
Ponieważ kody służą do identyfikacji terenu, nie powinny zmieniać się upływem czasu.
1.3. Nazwa obszaru
Nazwę terenu wprowadza się w języku lokalnym. W ten sposób unika się trudności tłumaczeniowych, a integracja
istniejących danych na poziomie krajowym lub lokalnym jest prosta. W przypadku stosowania nietypowych znaków
(np. alfabet grecki i cyrylica) niezbędna jest transliteracja nazw na alfabet łaciński. Nazw terenów nie należy podawać
kapitalikami (np. „Gave de Pau”, a NIE „GAVE DE PAU”).
1.4. Data pierwszego sporządzenia
Należy wprowadzić datę, jaka ma być widoczna jako „data opracowania” dla informacji zapisanej w SFD. W polu daty
wpisywany jest w formie liczbowej najpierw rok (w postaci czterech cyfr), a następnie miesiąc (dwie cyfry).
Przykład: 199305: dane po raz pierwszy zestawione w maju 1993 r.
W przypadku powiększenia terenu należy pozostawić „datę opracowania” bez zmian, ponieważ data ta odnosi się
wyłącznie do pierwszego zgłoszenia terenu. Należy natomiast wpisać datę powiększenia terenu w polu „data aktualizacji”
(zob. 1.5).
Datę ostatniej zmiany informacji na temat danego obszaru należy podać w tym samym formacie jak w pkt 1.4.
W przypadku rejestracji nowego obszaru należy pozostawić pole „data aktualizacji” puste. Jeśli dane były aktualizowane
kilkakrotnie, pole to zawiera datę ostatniej zmiany informacji.
1.6. Instytucja lub osoba przygotowująca wniosek
Należy tutaj wpisać oficjalne dane kontaktowe organizacji (np. właściwego organu administracyjnego), która zestawiła
informacje zawarte w zapisie. Organizacja gromadząca dane powinna być punktem kontaktowym w sprawach technicz
nych; może to być stanowisko w organizacji (np. osoba w określonej jednostce).
(1) Wyjątek: zamiast skrótu GB stosuje się skrót UK celem zachowania dotychczasowego kodowania identyfikatorów terenu.
30.7.2011
PL
30.7.2011
1.7. Daty wskazania oraz objęcia formą ochrony/klasyfikacji obszaru
W tej pozycji mogą występować trzy obowiązkowe daty: daty sklasyfikowania terenu jako OSO; daty zaproponowania
terenu jako OZW; oraz daty objęcia terenu formą ochrony na poziomie krajowym jako SOO. Pola niższego rzędu
wskazują rok i miesiąc tych dat. Jeśli teren został objęty ochroną, a następnie powiększony, zachowuje się rok pierwo
tnego wprowadzenia go do wykazu oraz podaje się jego ostatnią ogólną powierzchnię.
„Data potwierdzenia terenu jako OZW” to pole wypełniane przez państwa członkowskie opcjonalnie; data potwierdzenia/
przyjęcia odpowiedniego wykazu unijnego dokumentowana jest przez DG ds. Środowiska.
W odpowiednim polu tekstowym należy wpisać krajowe odniesienie prawne dla objęcia terenu formą ochrony
SOO/OSO. Dodatkowe wyjaśnienia można podać w opcjonalnym polu tekstowym „wyjaśnienia” – np. w odniesieniu
do klasyfikacji lub objęcia formą ochrony terenów składających się z pierwotnie odrębnych OSO lub OZW.
2.
POŁOŻENIE OBSZARU
2.1. Położenie centralnego punktu obszaru
Współrzędne geograficzne (długość i szerokość geograficzna) centralnego punktu terenu muszą być wprowadzone
w stopniach, minutach i sekundach. Stopnie długości geograficznej zachodniej od południka w Greenwich są podawane
w wartościach ujemnych, natomiast stopnie długości geograficznej wschodniej w wartościach dodatnich (co jest potwier
dzane znakiem „+” lub tak rozumiane, jeśli znak ten nie występuje).
Jeśli obszar składa się z kilku odrębnych obszarów należy podać współrzędne geograficzne dotyczące najważniejszego
obszaru (ze względów praktycznych sugerujemy wykorzystanie największego obszaru). Współrzędne podane
w odniesieniu do obszaru muszą znajdować się w jego obrębie. Szczególną ostrożność należy zachować przy automa
tycznym generowaniu współrzędnych centralnego punktu terenu: w poniższym przykładzie obszar składa się z kilku
wielokątów; pierwsza ilustracja (a) pokazuje automatyczne wygenerowanie współrzędnych, należy jednak zauważyć, że
współrzędna centralnego punktu największego wielokąta znajduje się poza obrębem tego wielokąta; na drugiej ilustracji
(b) wygenerowano pojedynczą współrzędną centralnego punktu największego obszaru, jednak leży ona poza obszarem;
na trzeciej ilustracji (c) wygenerowano współrzędną centralnego punktu największego obszaru, która leży w obrębie tego
wielokąta. Prawidłowy jest tylko ostatni przykład (1).
Przeliczanie ze stopni (D), minut (M) i sekund (S) (DMS) jest proste. Wartość DMS przekształca się na stopnie dziesiętne
przy wykorzystaniu wzoru (D + M/60 + S/3600), np. długość 9° 15′ 30″ W, szerokość 54° 36′ 30″ daje długość
– 9,2583, szerokość 54,6083.
2.2. Powierzchnia obszaru
Należy podać jak najdokładniejszą całkowitą powierzchnię w hektarach; można z dokładnością do wartości dziesiętnych.
Jeśli podanie powierzchni jest niewykonalne, należy podać długość terenu w polu 2.4 („długość terenu”) i jedynie w takim
przypadku pole „powierzchnia” może pozostać puste.
Jaskinie: zachęca się państwa członkowskie do podawania w miarę możliwości przewidywanej powierzchni jaskiń;
w przeciwnym wypadku należy wypełnić pole 2.4.
Jeśli obszar terenu zmienił się z czasem, należy podać najbardziej aktualną wartość.
2.3. Procentowy udział obszarów morskich w obszarze
Należy podać procentowy udział powierzchni obszarów morskich w powierzchni obszaru. Definicja linii brzegowej
wykorzystanej do określenia granicy morskiej powinna być zgodna z przepisami międzynarodowymi (np. Konwencja
Narodów Zjednoczonych o prawie morza – UNCLOS) bądź krajowymi. Każde państwo członkowskie powinno podać
Komisji opis wykorzystywanej granicy; zostanie on udostępniony na portalu referencyjnym (np. „obszar poniżej granicy
dolnego pływu syzygijnego”).
Jeśli dokładne dane nie są dostępne, należy wykorzystać dane szacunkowe. Jeśli procentowy udział obszarów morskich
w obszarze uległ z czasem zmianie, należy podać najbardziej aktualną wartość.
(1) Większość oprogramowania systemu informacji geograficznej posiada funkcję automatycznego obliczania współrzędnych centrum
największej powierzchni w ramach danego obszaru.
L 198/55
PL
L 198/56
2.4. Długość obszaru (opcjonalnie):
Pole to należy wypełnić, jeśli długość jest istotnym elementem (np. w przypadku klifów). Długość obszaru podaje się
w kilometrach.
Jeśli w polu 2.2 nie jest podana powierzchnia obszaru, należy tu wpisać szacunkową długość obszaru.
Jeśli długość obszaru ulega z czasem zmianie, należy podać najbardziej aktualną wartość.
Eurostat opracował standardowy hierarchiczny system kodowania dla regionów Unii do celów odniesień do danych
statystycznych. Ten system kodowania musi być stosowany do całej klasyfikacji regionalnej w Komisji (zob. rozporzą
dzenie (WE) nr 1059/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady (1)). Pełny opis można znaleźć na stronie internetowej
Eurostatu.
Kody NUTS-2 podawane są w odniesieniu do każdego terenu; jeden kod jest obowiązkowy. Jeśli teren podzielony jest
pomiędzy co najmniej dwa regiony, w bazie danych podaje się tyle kodów, ile jest regionów, których to dotyczy. Nazwa
regionu jest wymagana na potrzeby sprawdzenia. Jeśli teren nie jest objęty regionem NUTS, należy podać kod NUTS dla
„regionu dodatkowego” (np. prawidłowy kod dla regionu dodatkowego w Belgii na poziomie 2 to „BEZZ”,
a nieprawidłowy: „BE0”). Kody można znaleźć na portalu referencyjnym.
W odniesieniu do mapy regionów biogeograficznych (zob. portal referencyjny) należy wskazać, w którym regionie
występują tereny, poprzez zaznaczenie odpowiednich kratek; zasada ta ma również zastosowanie do regionów morskich.
Jeśli teren jest położony na obszarze większej liczby regionów niż jeden, należy podać (opcjonalnie) wartość procentową
pokrycia w odniesieniu do danego regionu.
Dodatkowe informacje na temat regionów morskich: wskazanie regionów morskich w SFD wynika z przyczyn praktycz
nych/technicznych i dotyczy tych państw członkowskich, w których jeden lądowy obszar biogeograficzny graniczy
z dwoma regionami morskimi; nie ma ono żadnych innych implikacji. Najbardziej aktualne granice regionów biogeo
graficznych i regionów morskich oraz kody można pobrać z portalu referencyjnego.
3.
INFORMACJE PRZYRODNICZE
W odniesieniu do terenów sklasyfikowanych jako OSO na mocy dyrektywy ptasiej państwa członkowskie podają:
— wszystkie istotne informacje na temat gatunków objętych art. 4 dyrektywy ptasiej, tzn. gatunków wymienionych
w załączniku I oraz regularne pojawiających się gatunków wędrownych nieobjętych załącznikiem I (sekcja 3.2)
(obowiązkowo),
— informacje dotyczące siedlisk przyrodniczych z załącznika I (pkt 3.1) oraz gatunków fauny i flory z załącznika II (pkt
3.2) w odniesieniu do całości lub tej części terenu, jeśli jest ona również uznawana za mającą znaczenie dla
Wspólnoty zgodnie z dyrektywą 92/43/EWG lub też jest jednocześnie wyznaczona jako pOZW/OZW/SOO (opcjo
nalnie),
— pożądane są również inne istotne informacje na temat ważnych gatunków fauny i flory (sekcja 3.3) (opcjonalnie),
— w przypadku obszaru zaklasyfikowanego jako OSO i nie uznanego w całości lub części jako mający znaczenie dla
Wspólnoty na mocy dyrektywy 92/43/EWG, lecz w przypadku którego niektóre informacje na temat siedlisk przy
rodniczych lub gatunków fauny i flory mają znaczenie dla ochrony gatunków ptactwa, z powodu których nastąpiła
klasyfikacja jako OSO, informacje takie są pożądane (opcjonalnie).
W odniesieniu do terenów objętych dyrektywą siedliskową (pOZW/OZW/SOO) państwa członkowskie podają:
— wszelkie istotne informacje dotyczące typów siedlisk przyrodniczych wymienionych w załączniku I (pkt 3.1) oraz
gatunków fauny i flory z załącznika II (pkt 3.2) (obowiązkowo),
— wszelkie istotne informacje dotyczące gatunków ptactwa wymienionych w załączniku I oraz gatunków wędrownych
zgodnie z dyrektywą 2009/147/WE (pkt 3.2) w odniesieniu do całości lub tej części terenu, która jest jednocześnie
sklasyfikowana jako OSO (opcjonalnie),
— pożądane są również inne istotne informacje na temat ważnych gatunków fauny i flory (sekcja 3.3) (opcjonalnie).
3.1. Typy siedlisk przyrodniczych występujących na terenie obszaru i ocena znaczenia obszaru dla tych siedlisk
(i) Kody i pokrycie siedlisk przyrodniczych z załącznika I w obrębie obszaru
Kod: należy tu podać składający się z czterech znaków kod typu siedliska z załącznika I do dyrektywy 92/43/EWG.
Należy stosować tylko kody pojawiające się w aktualnym załączniku I do dyrektywy siedliskowej; nie należy stosować
kodów z wcześniejszych wersji podręcznika interpretacji.
(1) Dz.U. L 154 z 21.6.2003, s. 1.
30.7.2011
30.7.2011
PL
Formy priorytetowe (PF): uwaga: jeśli formy priorytetowe siedlisk przyrodniczych 6210, 7130 i 9430 występują w obrębie
obszaru (w zależności od ich właściwości siedliska te mogą mieć formę priorytetową lub niepriorytetową) należy wskazać
obecność formy priorytetowej, wpisując „x” w kolumnie „PF” (zob. przykład poniżej). Ze względów technicznych znak „*”
używany jako część kodu w załączniku I zastępowany jest znakiem „x” w tej dodatkowej kolumnie. (Jeśli w obrębie
obszaru występują zarówno formy priorytetowe, jak i niepriorytetowe, należy dokonać osobnych wpisów w odniesieniu
do każdej z form.)
Nie występuje (NP) (opcjonalnie): jeśli typ siedliska przyrodniczego z załącznika I, dla którego obszar został pierwotnie
stworzony (tzn. który był pierwotnie obecny), nie występuje już w obrębie obszaru, usilnie zaleca się wskazanie tego
faktu przez wstawienie „x” w kolumnie „NP” (jest to rozwiązanie alternatywne dla usunięcia informacji na temat tego
siedliska przyrodniczego z SFD).
Pokrycie: należy wskazać wszystkie siedliska przyrodnicze załącznika I występujące na danym obszarze i podać pokrycie
w hektarach (zob. rys. 2). Można podawać z dokładnością do wartości dziesiętnych.
Istnieją sytuacje, w których siedliska przyrodnicze załącznika I mogą częściowo pokrywać się ze sobą (np. piaszczyste
brzegi w ujściu rzeki). W takim przypadku należy wpisać powierzchnię każdego z siedlisk (np. wpisać powierzchnię ujścia
i wielkość piaszczystych brzegów); w takich przypadkach całkowity obszar siedlisk przyrodniczych z załącznika I może
być większy od obszaru danego obszaru. W przypadku uznania, że nie jest to możliwe, należy odjąć powierzchnię
mniejszego siedliska od powierzchni większego.
Uwaga: w przypadkach, w których należy wskazać, że siedlisko przyrodnicze jest traktowane jako kandydat do wprowa
dzenia na terenie obszaru, w polu „wielkość” należy wpisać „– 1”.
Jaskinie: w przypadku jaskiń (8310, 8330) można wpisać liczbę jaskiń, jeśli brak jest szacunkowych danych na temat
powierzchni jaskiń.
Jakość danych: należy podać jakość pomiarów dotyczących jakości danych uzyskanych w terenie. Jakość danych należy
wskazać jak najdokładniej: G = „wysoka” (np. na podstawie badań); M = „przeciętna” (np. na podstawie częściowych
danych i ekstrapolacji); P = „niska” (np. zgrubne dane szacunkowe)
(ii) Kryteria oceny terenu w odniesieniu do danego typu siedliska przyrodniczego z załącznika I (zgodnie z sekcją A załącznika III).
— REPREZENTATYWNOŚĆ = sekcja A lit. a) z załącznika III: stopień reprezentatywności typu siedliska przyrodniczego
na terenie.
Kryterium A lit. a) z załącznika III powinno być powiązane z podręcznikiem interpretacji typów siedlisk przyrodniczych
z załącznika I, ponieważ podręcznik ten zawiera definicję, wykaz charakterystycznych gatunków oraz inne istotne
elementy. Stopień reprezentatywności określa „typowość” danego siedliska przyrodniczego. W razie potrzeby ocena ta
powinna uwzględniać reprezentatywność typu siedliska przyrodniczego na danym obszarze albo grupy typów siedlisk
przyrodniczych albo poszczególnych kombinacji różnych typów siedlisk przyrodniczych.
Jeśli porównawcze dane terenowe, a mianowicie dane ilościowe, nie istnieją, lub jeśli pomiar kryterium nie jest możliwy,
można wykorzystać „najlepszą ocenę ekspercką” w celu ustalenia stopnia reprezentatywności typu siedliska przyrodni
czego.
Należy zastosować następujący system oceny reprezentatywności:
A: doskonała,
B: dobra,
C: znacząca.
Ponadto ilekroć typ siedliska przyrodniczego występuje na danym obszarze w sposób nieznaczący, musi być wskazany
jako czwarta kategoria:
D: nieistotna reprezentatywność.
W przypadku gdy w obrębie danego terenu występują tylko formy siedliska przyrodniczego wymienione w załączniku I o
niewielkiej wartości ochronnej, należy zaznaczyć „D” (nieistotna reprezentatywność). Przykładowo, jako „D” wskazać
można występujący bardzo zdegradowany teren zalesiony, w którym nie występuje wiele typowych gatunków.
Jeżeli reprezentatywność terenu dla danego typu siedliska przyrodniczego jest sklasyfikowana jako „D: nieistotna”, nie jest
wymagane żadne inne wskazanie innego kryterium oceny dotyczącego tego typu siedlisk przyrodniczych na danym
obszarze. W takich przypadkach kryteria „Powierzchnia względna”, „Stan ochrony” oraz „Ocena ogólna” nie powinny
być zaznaczone.
L 198/57
PL
L 198/58
— POWIERZCHNIA WZGLĘDNA = sekcja A lit. b) z załącznika III: powierzchnia terenu pokryta przez typ siedliska
przyrodniczego w stosunku do ogólnej powierzchni pokrytej przez ten typ siedliska przyrodniczego w obrębie
terytorium państwa.
Teoretycznie, dla dokonania oceny kryterium sekcji A lit. b) należy zmierzyć powierzchnię, jaką zajmuje typ siedliska
przyrodniczego na obszarze, oraz ogólną powierzchnię terytorium państwa, na jakiej występuje ten sam typ siedliska
przyrodniczego. Choć jest to oczywiste, dokonanie powyższych pomiarów może być niezmiernie trudne, zwłaszcza
w przypadku pomiarów dotyczących powierzchni odniesienia kraju.
To kryterium powinno być wyrażone jako wielkość procentowa „p”. Bez względu na to, czy oba pomiary istnieją lub
mogą być uzyskane (co daje możliwość obliczenia wielkości procentowej), czy też wynik powstaje w skutek oszacowania
zgodnie z najlepszą oceną (co jest bardziej prawdopodobne), ocena „p” w ramach przedziałów klas powinna być
dokonana z wykorzystaniem poniższego modelu progresywnego:
A: 100 ≥ p > 15 %
B:
15 ≥ p > 2 %
C:
2 ≥ p > 0%
— STAN ZACHOWANIA = sekcja A lit. c) z załącznika III: Stan zachowania struktury i funkcji danego typu siedliska
przyrodniczego i możliwości odtworzenia.
Kryterium to obejmuje trzy podkryteria:
(i) stopień zachowania struktury;
(ii) stopień zachowania funkcji;
(iii) możliwość odtworzenia.
Chociaż powyższe podkryteria mogą być oceniane oddzielnie, powinny jednak być połączone na potrzeby wymogów
wyboru obszarów proponowanych w wykazie krajowym, gdyż mają one skomplikowany i współzależny wpływ na
proces.
(i) S t o p i e ń z a c h o w a n i a s t r u k t u r y
To podkryterium powinno być powiązane z podręcznikiem interpretacji siedlisk przyrodniczych z załącznika I, ponieważ
podręcznik ten wprowadza definicję, wykaz charakterystycznych gatunków oraz inne istotne elementy.
Przy porównaniu struktury danego typu siedliska przyrodniczego występującego na obszarze z danymi z podręcznika
interpretacji (oraz innymi istotnymi informacjami naukowymi), a nawet z tym samym typem siedliska przyrodniczego na
innych obszarach, powinna istnieć możliwość ustanowienia poniższego systemu, z wykorzystaniem „najlepszej oceny
eksperckiej”:
I: doskonała,
II: dobrze zachowana,
III: średnio zachowana lub częściowo zdegradowana.
W przypadkach wskazania podklasy „doskonała”, kryterium A lit. c) powinno być w całości sklasyfikowane jako „A:
doskonała”, niezależnie od klasyfikacji pozostałych dwóch podkryteriów.
Jeżeli struktura danego typu siedliska przyrodniczego na danym terenie nie jest doskonała, konieczne jest dokonanie
oceny pozostałych dwóch podkryteriów.
(ii) S t o p i e ń z a c h o w a n i a f u n k c j i
Zdefiniowanie i zmierzenie funkcji poszczególnych typów siedlisk przyrodniczych na określonym terenie oraz ich
zachowania, niezależnie od innych typów siedlisk przyrodniczych, może być trudne. Z tego powodu przydatne jest
wyrażenie „zachowania funkcji” perspektywami (zasobami i prawdopodobieństwem) utrzymania w przyszłości struktury
danego typu siedliska przyrodniczego, mając na uwadze z jednej strony możliwe niekorzystne wpływy, a z drugiej strony
wszelkie możliwe starania zachowania siedliska.
I: doskonałe perspektywy,
II: dobre perspektywy,
III: średnie lub niekorzystne perspektywy.
30.7.2011
30.7.2011
PL
W przypadkach, w których podklasa „I: doskonałe perspektywy” lub „II: dobre perspektywy” jest połączona z klasyfikacją
„II: struktura dobrze zachowana” z pierwszego podkryterium, kryterium sekcji A lit. c) powinno być całkowicie sklasy
fikowane jako odpowiednio „A: doskonała” lub „B: dobrze zachowana”, niezależnie od klasyfikacji wg trzeciego podkry
terium, które nie powinno być dalej brane pod uwagę.
W przypadku gdy podklasa „III: średnie lub niekorzystne perspektywy” jest połączona z klasyfikacją „III: średnio zacho
wana lub częściowo zdegradowana” z pierwszego podkryterium, kryterium sekcji A lit. c) powinno być całkowicie
sklasyfikowane jako „C: zachowanie w średnim lub zubożonym stanie”, niezależnie od klasyfikacji trzeciego podkryte
rium, które nie powinno być dalej brane pod uwagę.
(iii) M o ż l i w o ś c i o d t w o r z e n i a
To podkryterium jest stosowane do oceny, w jakim zakresie możliwe jest odtworzenie typu siedliska przyrodniczego na
danym obszarze.
Pierwszą kwestią, która wymaga oceny, jest wykonalność takiego zadania z punktu widzenia naukowego: czy obecny stan
wiedzy pozwala uzyskać odpowiedź na pytanie „co robić i jak to robić”? Zakłada to pełną wiedzę na temat struktury
i funkcji typu siedliska przyrodniczego oraz konkretnych planów zarządzania i zaleceń niezbędnych do jego odtworzenia,
tj. do stabilizacji lub zwiększenia procentowego udziału powierzchni pokrytej tym siedliskiem przyrodniczym w celu
ponownego ustanowienia specjalnej struktury i funkcji, które są niezbędne dla jego długoterminowego utrzymania, oraz
w celu utrzymania lub odtworzenia właściwego stanu ochrony jego typowych gatunków.
Drugie pytanie, jakie można zadać to: czy jest to racjonalne pod względem kosztów z punktu widzenia ochrony
przyrody? Ocena powyższa powinna wziąć pod uwagę stopień zagrożenia oraz częstotliwość występowania typu siedliska
przyrodniczego.
System klasyfikacji powinien być następujący przy wykorzystaniu „najlepszej oceny eksperckiej”:
I: łatwe odtworzenie,
II: odtworzenie możliwe przy średnim nakładzie wysiłków,
III: odtworzenie trudne lub niemożliwe.
Synteza: zastosowanie do ogólnej klasyfikacji trzech podkryteriów
A: doskonałe zachowanie
= doskonała struktura, niezależnie od pozostałych dwóch podkryteriów,
= dobrze zachowana struktura i doskonałe perspektywy niezależnie od trzeciego kryterium,
B: dobre zachowanie
= dobrze zachowana struktura i dobre perspektywy, niezależnie od trzeciego podkryterium,
= dobrze zachowana struktura i średnie/ewentualnie niekorzystne perspektywy oraz łatwe lub możliwe odtworzenie przy
średnim nakładzie wysiłków,
= średnio zachowana/częściowo zdegradowana struktura, doskonałe perspektywy oraz łatwe lub możliwe odtworzenie
przy średnim nakładzie wysiłków,
= średnio zachowana/częściowo zdegradowana struktura, dobre perspektywy i łatwe odtworzenie.
C: zachowanie w średnim lub zubożałym stanie
= wszystkie pozostałe kombinacje.
— OCENA OGÓLNA = sekcja A lit. d) z załącznika III: Ogólna ocena wartości obszaru dla ochrony danego typu
siedliska przyrodniczego.
Przedmiotowe kryterium ma zastosowanie do ogólnej oceny wartości terenu dla zachowania danego typu siedliska
przyrodniczego. Kryterium to należy stosować do oceny poprzednich kryteriów w sposób zintegrowany oraz
z uwzględnieniem różnej wagi, jaką mogą mieć dla ocenianego siedliska przyrodniczego. Można uwzględnić inne aspekty
w odniesieniu do oceny najbardziej istotnych elementów w celu dokonania ogólnej oceny ich pozytywnego
i negatywnego wpływu na zachowanie typu siedliska przyrodniczego. „Najbardziej istotne” elementy mogą różnić się
w zależności od typu siedliska przyrodniczego; mogą one obejmować działalność ludzką – zarówno w obrębie obszaru,
jak i na sąsiadujących z nim terenach – która może mieć wpływ na stan ochrony typu siedliska przyrodniczego, strukturę
własności gruntów, obecny stan prawny terenu, relacje ekologiczne między różnymi typami siedlisk przyrodniczych
i gatunków itp.
L 198/59
PL
L 198/60
30.7.2011
Możliwe jest wykorzystanie „najlepszej oceny eksperckiej” do oceny tej ogólnej wartości, zaś do jej wyrażenia należy
zastosować następujący system klasyfikacji:
A: doskonała wartość,
B: dobra wartość,
C: znacząca wartość.
Należy zwrócić uwagę na fakt, że standardowy formularz danych jest stosowany do oceny ochrony siedliska przyrodni
czego lub gatunku na konkretnym obszarze, natomiast ocena na potrzeby art. 17 dotyczy statusu we wszystkich
regionach biogeograficznych w państwie członkowskim. Termin „stan ochrony” zdefiniowany jest w art. 1 lit. e) oraz
art. 1 lit. i) dyrektywy siedliskowej jako termin opisujący ogólny status typu siedliska przyrodniczego lub gatunku
w regionie biogeograficznym. Ten status ochrony jest obecnie regularnie oceniany w ramach sprawozdań z postępu
składanych co 6 lat na mocy art. 17 dyrektywy siedliskowej. Ocena obszarów zgodnie z kryteriami zawartymi
w załączniku III do dyrektywy siedliskowej obejmuje ocenę „stopnia ochrony” typu siedliska przyrodniczego lub gatunku
na konkretnym obszarze.
Rysunek 2
Przykład danych dotyczących typów siedlisk przyrodniczych występujących na obszarze i ocena znaczenia
obszaru dla tych siedlisk (3.1)
Typy siedlisk przyrodniczych według załącznika I
Ocena obszaru
A | B | C |D
Kod
PF
7130
x
NP
Pokrycie [ha] Jaskinie
Jakość danych
2 212,70
3
A | B | C
Reprezentatywność
Powierzchnia
względna
Stan
zachowania
Ocena
ogólna
G
B
B
B
B
P
C
C
C
C
8310
0
3150
921
G
A
C
B
C
1110
1 700
P
C
A
A
B
Rysunek 3
Przykład danych dotyczących gatunków, o których mowa w art. 4 dyrektywy ptasiej lub wymienionych
w załączniku II do dyrektywy siedliskowej, i ocena znaczenia obszaru dla nich (3.2)
Gatunek
Wielkość
Grupa
Kod
Nazwa
S NB
Jednostka
Rodzaj
Min
Maks
Ocena obszaru
Kate
goria
Jakość
danych
A|B|C|D
A|B|C
C|R|V|P G|M|P|DD Populacja Zachowanie Izolacja Ogólnie
B
A0
38
Cygnus
cygnus
w
800
1 000
I
M
B
B
C
B
B
A0
38
Cygnus
cygnus
c
1 500
1 500
I
P
A
B
A
B
P
19
03
Liparis
loeselii
p
20
30
I
G
C
A
C
A
I
10
14
Vertigo
angus
tior
p
DD
C
B
B
B
R
3.2. Gatunki objęte art. 4 dyrektywy 2009/147/WE i gatunki wymienione w załączniku II do dyrektywy
92/43/EWG oraz ocena znaczenia obszaru dla tych gatunków
(i) Kod, nazwa i dane na temat populacji gatunków
Dla obszarów należy odpowiednio podać grupę, kod i nazwę naukową wszystkich gatunków ptaków, do których odnosi
się art. 4 ust. 1 i 2 dyrektywy 2009/147/WE oraz wszystkich gatunków flory i fauny wymienionych w załączniku II do
dyrektywy 92/43/EWG, które występują na terenie, ze wskazaniem ich populacji na tym terenie (zob. poniżej).
30.7.2011
PL
Grupa: A = płazy, B = ptaki, F = ryby, I = bezkręgowce, M = ssaki, P = rośliny, R = gady
Kod: czteroznakowy, sekwencyjny kod dla każdego gatunku można znaleźć na portalu referencyjnym.
Wrażliwość (S): w tym polu należy wskazać, czy publiczny dostęp do informacji podawanych dla niektórych gatunków
mógłby być szkodliwy dla ich ochrony, na przykład ze względu na to, że są one przedmiotem nielegalnego kolek
cjonowania, a publiczny dostęp do informacji przechowywanych w SFD mógłby znacząco zwiększyć zagrożenie.
W takim przypadku należy w tym polu wpisać „tak”. Jeżeli gatunek jest oznaczony jako szczególnie chroniony, jego
występowanie na terenie nie zostanie ujawnione opinii publicznej przez Komisję z jej własnej inicjatywy (na przykład
w wyniku umieszczenia tych informacji w publicznie dostępnej bazie danych lub na stronie internetowej). Jeżeli infor
macje na temat występowania tego gatunku na pewnym obszarze są już udostępnione publicznie, np. jako informacje online, nie można uznać oznaczenia gatunku jako szczególnie chronionego za uzasadnione.
Brak występowania (NP) (opcjonalne): jeżeli gatunek, dla którego obszar został pierwotnie wznaczony (np. który wystę
pował wcześniej na tym obszarze) nie występuje już na nim, zaleca się usilnie podanie tej informacji poprzez umiesz
czenie znaku „x” w kolumnie NP (alternatywa dla usunięcia informacji o tym gatunku z SFD). Gatunek, który nie
występował na obszarze od momentu wejścia w życie dyrektywy, oraz „historyczne przypadki występowania” nie
powinny być odnotowywane.
UWAGA: gatunek uznaje się za już niewystępujący na danym obszarze, jeżeli na przykład nie można go było na nim
zaobserwować przez dłuższy okres. Powyższy okres będzie zależał od gatunku – niewystępowanie przez kilka lat
w przypadku gatunku łatwego do zaobserwowania prawdopodobnie będzie oznaką jego zaniku, natomiast
w przypadku gatunku trudnego do zaobserwowania, takiego jak mszaki lub niektóre owady, brak pojawienia się gatunku
przez kilka lat niekoniecznie oznacza brak jego występowania, jeżeli siedlisko przyrodnicze nie uległo zmianie.
Rodzaj: należy stosować następujące kategorie:
Osiadłe (p):
znajdują się na terenie przez cały rok (gatunki niemigrujące lub rośliny, populacja zamieszkała
gatunków migrujących)
Wydające potomstwo (w): wykorzystują teren do wychowywania młodych (np. wylęg, gniazdowanie)
Przelotne (c):
teren wykorzystywany do gromadzenia lub w okresie wędrówek lub pierzenia poza terenami
wylęgu i z wyłączeniem zimujących
Zimujące (w):
wykorzystują teren w zimie
Jeśli populacja niezamieszkująca jest obecna na terenie dłużej niż przez jedną porę roku, należy odrębnie wprowadzić taki
„typ populacji” (zob. przykład na rys. 3). Przykładowo, jeżeli pewna liczba gatunków fauny, w szczególności wiele
gatunków ptaków, należy do gatunków wędrownych, obszar może być ważny z uwagi na różne aspekty cyklu życia
takich gatunków.
Jeżeli niemożliwe jest wprowadzenie danych dotyczących różnych pór roku, należy wprowadzić dane dotyczące najważ
niejszych kategorii (tj. zimowanie lub migracja).
Wielkość: w odniesieniu do liczebności należy podać odpowiednie dane o populacji, jeśli są one dostępne. Jeśli wielkość
populacji jest znana, należy wpisać w obu polach (wartość minimalna i maksymalna) tę samą wartość. Jeżeli bardziej
właściwe jest podanie przedziału liczebności populacji, należy wpisać szacunkowe dane dla dolnej granicy (wartość
minimalna) i górnej granicy (wartość maksymalna) tego przedziału. Jeżeli przedział liczebności populacji nie jest znany,
ale istnieją informacje dotyczące minimalnej lub maksymalnej liczebności populacji, należy oszacować brakującą wartość
przedziału. Należy zwrócić uwagę, że wartości minimalne i maksymalne powinny być średnimi z kilku lat, a nie
wartościami skrajnymi.
Jeśli nie możliwości nawet uproszczonego oszacowania liczebności populacji, należy wskazać typ populacji (np. osiadłe)
i podać w polu „jakość danych” wartość DD (brak danych). W tym przypadku można pozostawić pole wielkości populacji
puste i zamiast niego wykorzystać pole „liczebność” (powszechne (C), rzadkie (R), bardzo rzadkie (V), obecne (P)).
Charakter populacji na terenie może być dalej opisany w polu tekstowym „jakość i istotność” (4.2), które opisuje naturę
populacji (np. gęsta, rozproszona lub izolowana). Kategorie liczebności mogą być użyte jako uzupełnienie rozmiaru
populacji.
Uwaga: jeżeli należy wskazać, że gatunki są uwzględniane jako gatunki kandydujące do wprowadzenia na teren, należy
wpisać „– 1” w polu „wielkość”.
Jednostka: w odpowiednim polu należy podać jednostkę populacji. Jeżeli jest to możliwe, zalecane jednostki to poje
dyncze osobniki (= i) lub pary (= p), w przeciwnym wypadku należy zastosować najdokładniejszą dostępną jednostkę
zgodnie ze standardowym wykazem jednostek populacji i kodów sporządzonym w ramach sprawozdań wymaganych
w art. 12 i 17 (zob. portal referencyjny).
L 198/61
PL
L 198/62
Kategoria liczebności (Cat.): zob. wyjaśnienia powyżej w części poświęconej „wielkości” – C = powszechne, R = rzadkie,
V = bardzo rzadkie, P = obecne – to pole należy wypełnić, jeżeli brak jest danych i nie można oszacować wielkości
populacji lub jako uzupełnienie liczbowych szacunków wielkości populacji.
Jakość danych: należy określić jakość danych za pomocą następujących kodów: G = „wysoka” (np. na podstawie badań);
M = „przeciętna” (np. na podstawie częściowych danych i ekstrapolacji); P = „niska” (np. zgrubne dane szacunkowe); DD =
brak danych (zaleca się wprowadzenie tego kodu, nawet jeżeli nie można oszacować wielkości populacji).
(ii) Kryteria oceny znaczenia obszaru dla danego gatunku objętego art. 4 dyrektywy 2009/147/WE i gatunków wymienionych
w załączniku II do dyrektywy 92/43/EWG (zgodnie z pkt B załącznika III)
— POPULACJA = pkt B lit. a) załącznika III: wielkość i zagęszczenie populacji gatunku żyjącej na terenie w stosunku do
populacji żyjących w obrębie terytorium państwa.
Kryterium ma na celu ocenę względnej wielkości i zagęszczenia populacji na terenie w stosunku do populacji w danym
państwie.
Ocena tego ostatniego aspektu jest zazwyczaj dość trudna. Optymalny pomiar to udział procentowy, wynikający ze
stosunku populacji na terenie do populacji na terytorium państwa. Tak jak w przypadku propozycji dla kryterium A
lit. b), należy wykorzystywać szacunki lub przedział klas zgodnie z następującym stopniującym wzorem:
A: 100 % ≥ p > 15 %,
B:
15 % ≥ p > 2 %,
C:
2 % ≥ p > 0 %.
Ponadto wszelkie przypadki, w których występowanie populacji danego gatunku na danym terenie jest nieznaczące,
muszą być wykazane w czwartej kategorii.
D: populacja nieistotna
Jeśli gatunek rzadko pojawia się na obszarze, na przykład tylko jako gatunek przelotny, nie uznaje się tej populacji za
znaczącą i należy ją zapisać jako „D”.
Jeżeli reprezentatywność obszaru w odniesieniu do danej populacji jest sklasyfikowana jako „D: nieznacząca”, nie jest
wymagane żadne inne wskazanie dla pozostałych kryteriów oceny dotyczących danego typu siedliska przyrodniczego na
danym obszarze. W tych przypadkach kryteria „Zachowanie”, „Izolacja” i „Ocena ogólna” nie powinny być zaznaczone.
— STAN ZACHOWANIA = pkt B lit. a) załącznika III: Stan zachowania cech siedliska przyrodniczego, które są ważne
dla danego gatunku i możliwości odtworzenia.
Kryterium to obejmuje dwa podkryteria:
(i) stan zachowania cech siedliska przyrodniczego istotnych dla gatunku;
(ii) możliwości odtworzenia.
(i) S t a n z a c h o w a n i a c e c h s i e d l i s k a p r z y r o d n i c z e g o i s t o t n y c h d l a g a t u n k u
Kryterium (i) wymaga ogólnej oceny cech siedliska przyrodniczego w odniesieniu do wymogów biologicznych danego
gatunku. Cechy dotyczące dynamiki populacji są najwłaściwsze dla gatunków zwierząt i roślin. Ocenie podlega struktura
siedliska przyrodniczego oraz niektóre cechy abiotyczne.
„Najlepsza ocena ekspercka” powinna być wykorzystywana do klasyfikacji tego kryterium:
I: elementy w doskonałym stanie,
II: elementy dobrze zachowane,
III: elementy w średnim lub częściowo zdegradowanym stanie.
W przypadkach, w których podana jest podklasa „I: elementy w doskonałym stanie” lub „II: elementy dobrze zachowane”,
kryterium B lit. b) powinno być w całości zaklasyfikowane odpowiednio jako „A: doskonała ochrona” lub „B: dobra
ochrona”, niezależnie od klasyfikacji pozostałych podkryteriów.
30.7.2011
30.7.2011
PL
(ii) M o ż l i w o ś c i o d t w o r z e n i a
W przypadku tego podkryterium, które powinno być brane pod uwagę tylko wówczas, gdy elementy są średnio lub
częściowo zdegradowane, należy zastosować podejście analogiczne do tego z kryterium A lit. c) ppkt (iii), dodając ocenę
żywotności rozważanej populacji. Powinno to dać w wyniku następujący system klasyfikacji:
I: łatwe odtworzenie,
II: odtworzenie możliwe przy średnich wysiłkach,
III: trudne lub niemożliwe odtworzenie.
Synteza mająca zastosowanie do klasyfikacji dwóch podkryteriów
A: doskonały stan zachowania
= elementy w doskonałym stanie, niezależnie od klasyfikacji możliwości odtworzenia,
B: dobry stan zachowania
= elementy dobrze zachowane, niezależnie od klasyfikacji możliwości odtworzenia,
= elementy w średnim lub częściowo zdegradowanym stanie oraz łatwe do odtworzenia,
C: przeciętny lub zdegradowany stan zachowania
= wszystkie inne kombinacje.
— IZOLACJA = pkt B lit. c) załącznika III: stopień izolacji populacji występującej na terenie w stosunku do naturalnego
występowania różnych gatunków.
Kryterium to może być interpretowane jako przybliżony pomiar udziału danej populacji w różnorodności genetycznej
gatunku i jednocześnie niestabilności tej konkretnej populacji. Stosując uproszczone podejście, można powiedzieć, że im
bardziej populacja jest odizolowana (w stosunku do swojego naturalnego zasięgu), tym większy jest jej udział
w różnorodności genetycznej gatunku. W konsekwencji termin „izolacja” powinno się postrzegać w szerszym kontekście,
stosując go w takim samym stopniu do gatunków ściśle endemicznych, podgatunków/odmian/ras, jak do subpopulacji
wchodzących w skład metapopulacji. W tym kontekście stosuje się następującą klasyfikację:
A: populacja (prawie) odizolowana,
B: populacja nieizolowana, ale występująca na peryferiach zasięgu gatunku,
C: populacja nieodizolowana w obrębie rozległego obszaru występowania.
— OCENA OGÓLNA = pkt B lit. d) załącznika III: ogólna ocena wartości terenu dla ochrony danego gatunku.
Kryterium to odnosi się do ogólnej oceny wartości obszaru dla ochrony danych gatunków. Może być wykorzystywane do
podsumowania poprzednich kryteriów, jak również w celu oceny innych cech obszaru, które mogą mieć znaczenie dla
danego gatunku. Powyższe cechy mogą różnić się w zależności od gatunku i obejmować działalność człowieka na terenie
obszaru lub w jego pobliżu, która może mieć wpływ na stan ochrony gatunków, gospodarkę gruntami, ustawową
ochronę obszaru, relacje ekologiczne między różnymi typami siedlisk przyrodniczych oraz gatunków itp.
Do ogólnej oceny może być wykorzystana „najlepsza ocena ekspercka” na podstawie następującego systemu klasyfikacji:
A: znakomita,
B: dobra,
C: znacząca.
Należy zauważyć, że standardowy formularz danych służy do oceny zachowania siedliska przyrodniczego lub gatunku na
określonym obszarze, natomiast oceny dokonywane w myśl art. 17 odnoszą się do stanu w całym regionie biogeo
graficznym w obrębie państwa członkowskiego. Termin „stan zachowania” został zdefiniowany w art. 1 lit. e) i i)
dyrektywy siedliskowej jako termin opisujący ogólny stan w odniesieniu do typu siedliska przyrodniczego lub gatunku
w regionie biogeograficznym. Ten stan zachowania jest obecnie regularnie oceniany w ramach sześcioletnich sprawozdań
z postępów zgodnie z art. 17 dyrektywy siedliskowej. Ocena obszarów zgodnie z kryteriami z załącznika III do
dyrektywy siedliskowej obejmuje ocenę „stanu zachowania” typu siedliska przyrodniczego lub gatunku na określonym
obszarze.
L 198/63
L 198/64
PL
3.3. Inne ważne gatunki flory i fauny (opcjonalnie)
Wszystkie inne ważne gatunki flory i fauny mogą być wprowadzone później, jeśli mają znaczenie dla ochrony obszaru
i zarządzania nim, zgodnie z następującą procedurą:
— Grupa: należy wprowadzić kodowe oznaczenie odpowiedniej grupy gatunków (A = płazy, B = ptaki, F = ryby,
Fu = grzyby, I = bezkręgowce, L = porosty, M = ssaki, P = rośliny, R = gady).
— Nazwa i kod: należy podać nazwę naukową gatunku; w odniesieniu do ptaków z gatunków wymienionych
w załączniku IV i V należy zastosować kod podany na portalu referencyjnym oraz nazwę naukową.
— Wrażliwość (S): w tym polu należy wskazać, czy publiczny dostęp do informacji podawanych dla niektórych
gatunków mógłby być szkodliwy dla ich ochrony, na przykład ze względu na to, że są one przedmiotem nielegalnego
kolekcjonowania, a publiczny dostęp do informacji przechowywanych w SFD mógłby znacząco zwiększyć zagrożenie.
W takim przypadku należy w tym polu wpisać „tak”. Jeżeli gatunek jest oznaczony jako szczególnie chroniony, jego
występowanie na terenie nie zostanie ujawnione opinii publicznej przez Komisję z jej własnej inicjatywy (na przykład
w wyniku umieszczenia tych informacji w publicznie dostępnej bazie danych lub na stronie internetowej). Jeżeli
informacje na temat występowania tego gatunku na pewnym obszarze są już udostępnione publicznie, np. jako
informacje on-line, nie można uznać oznaczenia gatunku jako szczególnie chronionego za uzasadnione.
— Brak występowania (NP) (opcjonalnie): jeżeli gatunek niegdyś występujący na terenie nie występuje na nim obecnie,
należy wpisać „x” w kolumnie NP (alternatywa dla usunięcia informacji o tym gatunku z SFD).
UWAGA: gatunek uznaje się za już niewystępujący na danym terenie, jeżeli na przykład nie można go było na nim
zaobserwować przez dłuższy okres. Powyższy okres będzie zależał od gatunku – niewystępowanie przez kilka lat
w przypadku gatunku łatwego do zaobserwowania prawdopodobnie będzie oznaką jego zaniku, natomiast
w przypadku gatunku trudnego do zaobserwowania, takiego jak mszaki lub niektóre owady, brak pojawienia się gatunku
przez kilka lat niekoniecznie oznacza brak jego występowania, jeżeli siedlisko przyrodnicze nie uległo zmianie.
— Wielkość: Należy podać informacje o wielkości populacji. Jeśli dokładana liczba nie jest znana, należy w miarę
możliwości podać przedział liczebności populacji, wprowadzając wartość dolnej granicy (wartość minimalna)
i górnej granicy (wartość maksymalna) tego przedziału. Jeżeli przedział liczebności populacji nie jest znany, ale
istnieją informacje dotyczące minimalnej lub maksymalnej liczebności populacji, należy oszacować brakującą wartość
dla przedziału. Należy wskazać jednostkę liczebności populacji w odpowiednim polu. Jeżeli jest to możliwe, zalecane
jednostki powinny być parami (= p) lub pojedynczymi osobnikami (= i), w przeciwnym przypadku należy zastosować
się do standardowego wykazu jednostek populacji i kodów sporządzonego w myśl art. 17 (zob. portal referencyjny).
W razie konieczności należy podać jednostki inne niż te stosowane w sprawozdaniach wymaganych w art. 17.
— Kategoria: w razie braku danych ilościowych należy wskazać, czy gatunek jest powszechny (C), rzadki (R) czy bardzo
rzadki (V). W przypadku braku jakichkolwiek danych na temat populacji należy wskazać ją jako obecną (P) (zob. na
przykład rys. 4).
Proszę podać motywację dla umieszczenia w wykazie każdego gatunku, wykorzystując następujące kategorie:
— IV gatunki z załącznika IV (dyrektywa siedliskowa),
— V gatunki z załącznik V (dyrektywa siedliskowa),
— A. krajowa czerwona lista,
— B. endemity,
— C. konwencje międzynarodowe (w tym berneńska, z Bonn i o różnorodności biologicznej),
— D. inne powody.
Można wprowadzić kilka kategorii. Więcej szczegółów na temat motywacji wykazu poszczególnych gatunków,
w szczególności w odniesieniu do kategorii D, można podać w pkt 4.2, który stanowi otwarte pole przeznaczone do
opisu jakości i znaczenia terenu.
Należy zastosować kody nazw gatunków ptaków, gatunków z załącznika IV i V (zob. portal referencyjny). Nie przepro
wadza się oceny obszaru dla gatunków.
30.7.2011
PL
30.7.2011
L 198/65
Rysunek 4
Przykłady danych na temat innych gatunków (3.3)
Gatunek
Grupa
Kod
Nazwa
S
NP
Wielkość
Min
Jednostka
Maks
Motywacja
Kategoria
C|R|V|P
Gatunki
wymienione
w załączniku
IV
p
Acer heldreichii
51
100
I
P
Accipter nisus
2
4
I
M
Eptesicus serotinus
150
200
I
I
Ectemnius massiliensis
R
R
Elaphe longissima
C
x
P
Campanula morettiana
C
x
V
Inne kategorie
A
B
C
D
x
x
x
x
x
x
x
4. OPIS OBSZARU
W tym polu powinny znaleźć się informacje dające ogólny „obraz” obszaru. Należy tu podsumować ogólne cechy
obszaru, rozpoczynając od wskazania ogólnego podziału obszaru na klasy siedlisk przyrodniczych z wykorzystaniem
najlepszej eksperckiej oceny dla oszacowania pokrycia wyrażonego w procentach (klasy siedlisk przyrodniczych są
wymienione wraz z odpowiadającymi im kodami na portalu referencyjnym). Całkowite pokrycie klas siedlisk przyrodni
czych powinno wynosić 100 % i odpowiadać całkowitej powierzchni obszaru. Nie należy oczekiwać, że informacje w tej
części będą zawsze zgodne z informacjami podanymi w pkt 3.1 (typy siedlisk przyrodniczych ujętych w załączniku I) ze
względu na korzystanie z różnych źródeł danych.
„Dodatkowa charakterystyka terenu”: w części opisowej pola pkt 4.1 opisuje się główne istotne cechy geologiczne,
geomorfologiczne i krajobrazowe. W stosownych przypadkach należy wskazać dominujące typy roślinności. Należy
również wymienić inne siedliska przyrodnicze nieuwzględnione w załączniku I lub gatunki przedmiotowe niewymienione
w załączniku, ale mające znaczenie dla ochrony obszaru. Jeżeli dla zachowania obszaru istotne są dalsze szczegółowe
informacje na temat klas siedlisk przyrodniczych (np. czy dehesas lub winnice), można je podać w polu opisowym.
Informacje dotyczące małych szeregowo i mozaikowo zadrzewionych terenów (żywopłoty, krzewy, szeregi drzew)
również powinny być przedstawione w tym ogólnym polu.
Należy zamieścić ogólne informacje dotyczące jakości i znaczenia terenu w świetle celów ochrony wynikających
z dyrektyw.
W przypadku terenów podmokłych o międzynarodowym znaczeniu, na których regularnie przebywa ponad 20 000
sztuk ptactwa wodnego, fakt ten powinien zostać podany w tym miejscu.
Jeżeli gatunek jest wymieniony w ppkt 3.3 z motywacją D, należy wskazać podstawę jego włączenia.
4.3. Zagrożenia, presje i działalność mające wpływ na obszar
Oddziaływania wiążą się z wszelką działalnością człowieka i naturalnymi procesami, które mogą mieć negatywny lub
pozytywy wpływ na ochronę obszaru i zarządzanie nim. Uznaje się, że wpływ może być negatywny dla jednego siedliska
przyrodniczego lub gatunku na terenie, a pozytywny dla innego. Niemniej jednak celem tego pola jest zebranie informacji
o zagrożeniach, presjach i działalności, które są najistotniejsze dla obszaru, a nie podawanie szczegółów. Należy również
uwzględnić zagrożenia, presje i działalność w otoczeniu obszaru, jeżeli wpływają one na jego integralność. Zależy to
między innymi od lokalnej topografii, wielkości i charakteru obszaru oraz rodzaju działalności ludzkiej. Informacje
powinny odzwierciedlać najbardziej aktualną sytuację. Przyjmuje się, że zagrożeniom, presjom i działalności
o negatywnych skutkach można zapobiec za pomocą środków zarządzania. W związku z tym informacje dotyczące
tych środków należy odczytywać i interpretować w powiązaniu z np. planami zarządzania dla obszaru.
Aktualną listę referencyjną zagrożeń, presji i działalności można znaleźć na portalu referencyjnym. Uwzględniając najis
totniejsze zagrożenia, presje i działalność mające wpływ na teren jako taki, należy podać odpowiedni kod kategorii
poziomu 3; jeżeli kategorie poziomu 3 nie mają zastosowania, można zastosować poziom 2. Wykaz kodów jest taki sam,
jak wykaz wykorzystywany do zgłaszania oddziaływań i działalności określony w art. 17 dyrektywy siedliskowej.
L 198/66
PL
Względne znaczenie zagrożenia, presji lub działalności należy sklasyfikować według trzech kategorii:
H: Duże znaczenie/oddziaływanie:
duży bezpośredni lub natychmiastowy wpływ lub oddziaływanie na dużej
powierzchni
M: Średnie znaczenie/oddziaływanie: średni bezpośredni lub natychmiastowy wpływ, głównie wpływ pośredni lub
oddziaływanie na średnią część obszaru/wyłącznie regionalne
L: Niskie znaczenie/oddziaływanie:
niski bezpośredni lub natychmiastowy wpływ, wpływ pośredni lub oddziaływanie
na niewielką część obszaru/wyłącznie lokalne
Wprowadzanie danych dotyczących kategorii największego oddziaływania są ograniczone maksymalnie do 5 negatyw
nych i 5 pozytywnych skutków. Minimalna obowiązkowa liczba danych dla każdej tabelki odpowiada jednemu oddzia
ływaniu. Jeżeli nie ma żadnego oddziaływania, które należałoby zgłosić, należy wpisać „x”. W obrębie poszczególnych
kategorii (H, M lub L) nie ma żadnego podziału. Dane dotyczące oddziaływań i działalności o niskim lub średnim
znaczeniu można podawać w ilości nie przekraczającej 20 danych. Zaleca się jednak skoncentrowanie na oddziaływa
niach i działalności, które są najistotniejsze dla obszaru.
Wskaźnik zanieczyszczenia (opcjonalnie)
Ponieważ zanieczyszczenie może mieć stosunkowo różne skutki w zależności od substancji i ma dość zróżnicowane
źródła (na przykład kwestia wpływu azotu i fosforanu na ekosystemy wodne lub wpływu azotu atmosferycznego na
oligotroficzne siedliska przyrodnicze na powierzchni ziemi) można zastosować dodatkowy wskaźnik dla szczególnego
rodzaju substancji zanieczyszczających.
Można zastosować następujące wskaźniki:
N: stosowanie azotu
T: toksyczne chemikalia nieorganiczne
P: stosowanie fosforu/fosforanów
O: toksyczne chemikalia organiczne
A: stosowanie kwasów/zakwaszanie X: Zanieczyszczenie mieszane
Wskaźnik zanieczyszczeń wewnętrznych/zewnętrznych
Należy wskazać, czy zagrożenie, presja lub działalność występują/funkcjonują wewnątrz lub na zewnątrz obszaru lub
jednocześnie wewnątrz i na zewnątrz.
Należy wprowadzić ogólny opis form własności terenu, stosując podane klasy własności. Należy uwzględnić szacunkowy
procentowy udział powierzchni terenu w każdej klasie własności. Należy zastosować klasy analogiczne do klas wyko
rzystanych w obrębie Ogólnoświatowej Bazy Danych o Obszarach Chronionych (WDPA).
Publiczna:
— krajowa/federalna: ziemia należy do wszystkich obywateli i jest w posiadaniu administracji krajowej/federalnej,
— kraj związkowy/województwo: ziemia należy do wszystkich obywateli i jest w posiadaniu publicznej administracji
kraju związkowego/prowincji,
— lokalna/samorządowa: ziemia należy do wszystkich obywateli i jest w posiadaniu administracji lokalnej/samorządowej.
Własność łączna lub współwłasność: własność łączna/współwłasność co najmniej dwóch podmiotów (np. publicznego
i prywatnego)
Prywatna: ziemia nie jest publiczną własnością, np. należy organizacji pozarządowej, osób fizycznych, korporacji
Dla każdego obszaru podaje się odniesienie do stosownych publikacji lub danych naukowych dotyczących obszaru, jeżeli
takie są dostępne. Wprowadzanie informacji powinno być zgodne ze standardową konwencją przyjętą dla odniesień
naukowych. Należy również podać dokumenty niepublikowane lub zawiadomienia dotyczące informacji podanej
w formie zapisów, jeżeli są użyteczne. W przypadku źródeł dostępnych w internecie należy uwzględnić, że z zasady
linki w formacie URL często się zmieniają i tym samym należy unikać wpisywania niestałych adresów URL. Pole to
można wykorzystać również do wprowadzenia innych informacji ważnych dla dokumentacji terenu.
30.7.2011
PL
30.7.2011
5.
STATUS OCHRONY OBSZARU (OPCJONALNIE)
5.1. Status ochrony na poziomie krajowym i regionalnym
W przypadku każdego państwa członkowskiego sekwencyjny wykaz stosownych rodzajów formy ochrony przyrody,
które korzystają z ochrony ustawowej, oraz ich definicji na poziomie krajowym/regionalnym jest prowadzony przez
Europejską Agencję Środowiska i można go znaleźć na portalu referencyjnym. Trzy wykazy rodzajów ochrony obejmują
trzy następujące kategorie:
A. Rodzaje formy ochrony wykorzystywane w celu ochrony fauny, flory, siedlisk przyrodniczych i krajobrazów (te
ostatnie pod względem znaczenia dla ochrony fauny, flory oraz siedlisk przyrodniczych);
B. Przepisy aktów prawnych i administracyjnych w poszczególnych sektorach, w szczególności leśnictwa, zapewniają
odpowiednią ochronę fauny, flory i siedlisk przyrodniczych;
C. Prawo prywatne zapewniające trwałą ochronę fauny, flory lub siedlisk przyrodniczych.
Rodzaje ochrony są uszeregowane według restryktywności ochrony, poczynając od najbardziej restryktywnych przepisów.
Jeżeli nie ma żadnego statusu ochrony w odniesieniu do obszaru, należy to zgłosić, stosując krajowy kod odpowiadający
określeniu „Brak statusu ochrony”.
W odniesieniu do każdego obszaru należy wprowadzić kody odpowiednich rodzajów formy ochrony, wraz
z procentowym udziałem pokrycia w obrębie obszaru dla każdego rodzaju formy ochrony. Informacja zapisana
w tym polu dotyczy poziomów różnych rodzajów formy ochrony. Jeżeli do odnotowanego obszaru włączonych jest
na przykład kilka rezerwatów przyrody tego samego rodzaju, podaje się procentowy udział całkowitej powierzchni
pokrytej tymi rezerwatami.
Stosunek poszczególnych powierzchni objętych ochroną do danego obszaru jest zapisywany oddzielnie (zob. ppkt 5.2).
5.2. Powiązanie opisanego obszaru z innymi formami ochrony (sąsiadujące obszary oraz obszary objęte
różnymi rodzajami formy ochrony)
Ta część formularza danych pozwala na wskazanie sąsiadujących obszarów lub obszarów objętych różnymi rodzajami
form ochrony, które nakładają się na siebie lub sąsiadują ze sobą. Wzajemne relacje między różnymi rodzajami są
również określane przez ich odniesienie. Wszelkie ewentualne relacje są kodowane za pomocą jednego z poniższych
znaków:
— obszary pokrywają się (należy użyć kodu =),
— opisany obszar obejmuje całkowicie inny obszar (należy użyć kodu +),
— inny obszar obejmuje całkowicie opisany obszar (należy użyć kodu -),
— dwa obszary częściowo się pokrywają (należy użyć kodu *).
Oprócz wprowadzania powyższych kodów należy wprowadzić procentowy udział powierzchni opisanego obszaru nakła
dającej się na inny obszar.
— Sąsiadujące tereny są oznaczone kodem „/”.
Ponadto formularz uwzględnia możliwe rodzaje formy ochrony na poziomie międzynarodowym: tereny objęte
konwencją ramsarską, rezerwaty biogenetyczne, tereny objęte europejskimi dyplomami, konwencją barcelońską, rezerwaty
biosfery, tereny zaliczane do dziedzictwa światowego, OSPAR, HELCOM, tereny objęte konwencją bukaresztańską,
morskie obszary chronione i inne.
Należy wpisać krajowe formy ochrony z nazwą obszaru wraz z rodzajem powiązania (zob. powyżej) i podać procentową
wielkość powierzchni nakładającej się w odniesieniu do opisanego obszaru.
L 198/67
PL
L 198/68
5.3. Forma ochrony obszaru
Należy opisać wszelkie aspekty formy ochrony, które nie są w sposób wystarczający objęte kodami wykorzystanymi
w polach dotyczących kodu formy ochrony w pkt 5.1 lub 5.2.
6.
ZARZĄDZANIE OBSZAREM
6.1. Organ odpowiedzialny za zarządzanie obszarem
Należy podać informacje dotyczące organu lub organów odpowiedzialnych za zarządzanie terenem.
Należy wprowadzić pełne dane, w tym nazwę, adres oraz telefon/faks i adres e-mail: organu lub osoby odpowiedzialnej za
zarządzanie obszarem.
Można wpisać pełne odniesienie dla więcej niż jednego organu.
6.2. Plan zarządzania
Należy wskazać, czy istnieje specjalny i rzeczywisty plan zarządzania obszarem lub czy jest on w przygotowaniu. Chociaż
uznano, że plany zarządzania nie są wymogiem w myśl dyrektywy, informacja ta ma szczególne znaczenie dla zrozu
mienia instrumentów, jakie państwa członkowskie stosują w celu zarządzania swoją siecią, oraz dla uzyskania w razie
potrzeby bardziej szczegółowych informacji.
Jeżeli istnieje rzeczywisty plan zarządzania, należy podać jego nazwę i link do właściwych źródeł w internecie (np. link do
strony internetowej krajowego systemu informacyjnego). Należy uwzględnić, że z zasady linki w formacie URL często się
zmieniają i tym samym należy unikać wpisywania zmiennych adresów URL.
6.3. Środki ochrony (opcjonalnie)
W otwartym polu można zamieścić informacje dotyczące podjętych lub niezbędnych dla ochrony obszaru środków.
7.
MAPA OBSZARU
Warunkiem wstępnym dla tej zmienionej wersji standardowego formularza danych jest dostępność georeferencyjnych
cyfrowych granic obszaru. Właściwe informacje, np. do celów statystycznych, będą uzyskiwane dzięki ich połączeniu
z innymi cyfrowymi danymi o powierzchni (dane z systemu informacji geograficznej). W związku z tym podanie
georeferencyjnych cyfrowych granic obszaru ma zasadnicze znaczenie.
Granice terenów należy pobrać z opublikowanych map topograficznych lub zestawów danych w skali 50 000 lub
dokładniejszej. Przestrzenna kartograficzna dokładność nie może być niższa niż 1,0 mm w skali 1: 50 000, co odpowiada
50 m na powierzchni przy porównaniu z oryginałem. Dane z systemu informacji geograficznej muszą obejmować
metadane zgodnie z rozporządzeniem w sprawie metadanych INSPIRE w najnowszej zatwierdzonej wersji.
Identyfikator INSPIRE: ten identyfikator to zewnętrzny indywidualny identyfikator obiektów chronionego terenu, który
jest publikowany przez właściwy organ. Jest on wykorzystywany przez zewnętrzne aplikacje do lokalizowania obiektu
przestrzennego. Identyfikator INSPIRE stanie się obowiązkowy wraz z wejściem w życie odpowiedniego rozporządzenia
wykonawczego INSPIRE.
PDF: państwo członkowskie możne oprócz elektronicznych granic dostarczyć elektroniczną mapę zgodną z ISO 190051: Zarządzanie dokumentacją – Format pliku dokumentu elektronicznego do długoterminowego zabezpieczenia. Identy
fikator terenów (kod terenu) i data utworzenia mapy muszą być włączone do pliku pdf w taki sposób, by można było
przeszukiwać dokument elektronicznie według kodu terenu i daty utworzenia (opcjonalnie).
Odniesienie(-a) (opcjonalnie): należy wpisać tutaj krajowe odniesienia do oryginalnej mapy wykorzystane do digitalizacji
granic elektronicznych. Odniesieniem może być na przykład oficjalny(-e) numer(-y) identyfikacyjny(-e) i nazwa(-y) mapy
(map) topograficznej(-ych).
30.7.2011
30.7.2011
PL
Załącznik
Spis treści portalu referencyjnego Natura 2000
1. Tytuł: Kody krajów ISO 3166
Instytucja odpowiedzialna: Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna (ISO)
Pole SFD: 1.2
2. Tytuł: Wykaz obszarów mających znaczenie dla Wspólnoty według regionów biogeograficznych
Instytucja odpowiedzialna: DG ds. Środowiska i Europejska Agencja Środowiska (EEA) (*)
Pole SFD: 1.7
3. Tytuł: Przegląd definicji granic morskich stosowanych przez państwa członkowskie
Pole SFD: 2.3
4. Tytuł: Regiony NTS, poziom 2
Instytucja odpowiedzialna: EUROSTAT
Pole SFD: 2.5
5. Tytuł: Regiony biogeograficzne w Europie
Pole SFD: 2.6
6. Tytuł: Wykaz kodów siedlisk przyrodniczych wymienionych w załączniku I zgodnie z dyrektywą 92/43/EWG
Pole SFD: 3.1
7. Tytuł: Kody odpowiednich grup gatunków, jakość danych, kategorie liczebności, kategorie motywacji
Pole SFD: 3.2, 3.3
8. Tytuł: Wykaz kodów dla gatunków ptaków zgodnie z dyrektywą 2009/147/WE
Pole SFD: 3.2, 3.3
L 198/69
L 198/70
PL
9. Tytuł: Wykaz kodów dla gatunków zgodnie z dyrektywą 92/43/WE (załącznik II, IV, V)
Pole SFD: 3.2, 3.3
10. Tytuł: Wykaz jednostek i kodów populacji (zgodnie z art. 17)
Pole SFD: 3.2, 3.3
11. Tytuł: Klasy siedlisk przyrodniczych do określania ogólnego charakteru siedlisk
Pole SFD: 4.1
12. Tytuł: Lista referencyjna zagrożeń, oddziaływań i działań (zgodnie z art. 17)
Pole SFD: 4.3
13. Tytuł: Wykaz właściwych rodzajów form ochrony przyrody, które korzystają z ochrony ustawowej
Instytucja odpowiedzialna: Europejska Agencja Środowiska (EEA)
Pole SFD: 5.1
14. Tytuł: IDENTYFIKATOR INSPIRE
Instytucja odpowiedzialna: państwa członkowskie zgodnie z rozporządzeniem wykonawczym INSPIRE
Pole SFD: 7
15. Tytuł: Techniczne i administracyjne wytyczne dotyczące przedkładania Komisji danych Natura 2000
(*) materiały referencyjne w gestii DG ds. Środowiska i Komitetu ds. Siedlisk
30.7.2011
Monitoring gatunków i siedlisk przyrodniczych ze szczególnym uwzględnieniem specjalnych obszarów ochrony siedlisk Natura 2000
METODYKA MONITORINGU
Modyfikacja metodyki
Pachnica dębowa Osmoderma eremita
Modyfikacja metodyki monitoringu opublikowanej w Makomaska-Juchiewicz M. (red.) 2010. Monitoring
gatunków zwierząt. Przewodnik metodyczny. Część I. GIOŚ, Warszawa.
Data wprowadzenia modyfikacji do prac monitoringowych (prowadzonych na zlecenie GIOŚ):
2015-07-17
Zmiana zapisu w rozdziale:
- Wybór powierzchni monitoringowych i ich sugerowana wielkość:
Dodanie zapisu: „Kształt powierzchni powinien być jak najmniej skomplikowany, tak by w kolejnym
powtórzeniu badań monitoringowych dało się przeprowadzić badania drzew na tej samej powierzchni. W
przypadku zadrzewień w krajobrazach kulturowych, powierzchnie będą obejmowały głównie fragmenty
liniowych zadrzewień wzdłuż dróg lub innych form zagospodarowania terenu (aleje, szpalery drzew wzdłuż
rowów melioracyjnych), w lasach powierzchnie mogą mieć kształt wielokątów pokrywających się z
wydzieleniami leśnymi.”
Uwaga! Poniższy tekst przedstawia pierwotną, niezmieniona wersję przewodnika metodycznego.
COPYRIGHT © GIOŚ
*Pachnica d bowa
Osmoderma eremita
Fot. 1. Samiec pachnicy d bowej Osmoderma eremita
posiada wyra n bruzd i wypuk o ci na przedpleczu
( A. Oleksa)
Fot. 2. U samicy pachnicy d bowej wszelkie zag bienia
i wypuk o ci przedplecza i g owy s s abiej wykszta cone
ni u samca ( A. Oleksa)
I. INFORMACJA O GATUNKU
1. Przynale no systematyczna
Rz d: chrz szcze COLEOPTERA
Rodzina: po wi tnikowate SCARABEIDAE
Problem podzia u systematycznego europejskich przedstawicieli rodzaju Osmoderma jest
w ostatnich latach przedmiotem intensywnej debaty (Audisio i in. 2007, 2009). Dane molekularne przemawiaj za podzia em dotychczasowego gatunku O. eremita na kilka (z kt rych
w Polsce wyst puje O. barnabita Motschulski), jednak hipoteza ta znajduje s abe wsparcie
wynikami bada ekologicznych i morfologicznych (szerszy komentarz w rozdz. 3).
2. Status prawny i zagro enie gatunku
Prawo mi dzynarodowe
Dyrektywa Siedliskowa Za czniki II (gatunek priorytetowy) i IV
Konwencja Berne ska Za cznik II
Prawo krajowe
Ochrona gatunkowa ochrona cis a (gatunek wymagaj cy ochrony czynnej)
Kategoria zagro enia IUCN
Europejska czerwona lista chrz szczy saproksylicznych NT
Czerwona lista zwierz t zagro onych w Polsce VU
Polska czerwona ksi ga VU
Czerwona lista dla Karpat EN (w Polsce CR)
90
BIBLIOTEKA MONITORINGU RODOWISKA
Pachnica d bowa Osmoderma eremita (Scopoli, 1763)
3. Opis gatunku
Pachnica, podobnie jak i inne po wi tnikowate, nale y do chrz szczy dobrze znanych
(Bunalski 1999), je li nie szerokiemu og owi spo ecze stwa, to przynajmniej przyrodnikom, chocia by ze wzgl du na intryguj cy zapach przypominaj cy liwki (Larsson i in.
2003, Svensson i in. 2003, 2009). Gatunek zosta opisany ju u zarania wsp czesnej taksonomii, w roku 1763 przez Giovanniego A. Scopoli na podstawie okaz w pochodz cych
ze S owenii i a do pocz tku lat 90. XX w. wydawa o si , e w Europie wyst puje tylko
jeden gatunek z rodzaju Osmoderma. Baraud i Tauzin (1991), por wnuj c drobne r nice morfologiczne pomi dzy pachnicami ze wschodniej i zachodniej cz ci kontynentu
Europejskiego, zaproponowali podzielenie gatunku na dwa nowe taksony: Osmoderma
eremita i Osmoderma lassalei. Sparacio (1994) zaproponowa dodatkowo nadanie statusu
odr bnego gatunku pachnicom z Sycylii. Poniewa dowiedziono p niej (Krell 1997), e
cechy morfologiczne wskazane jako kluczowe dla wyodr bnia gatunk w wykazuj ci g
zmienno geograficzn , a tak e zawieraj si w zakresie zmienno ci O. eremita, nowo
wyr nione taksony zosta y uznane co najwy ej za podgatunki w ramach jednego gatunku
europejskiego (Krell 1997). Problem podzia u systematycznego pachnic na kontynencie europejskim powr ci ostatnio za spraw wynik w Audisio et al. (2007, 2009). Przeprowadzili oni
por wnanie sekwencji pierwszej jednostki genu oksydazy cytochromowej (COI) osobnik w
z r nych cz ci area u. Uzyskane wyniki mocno wspar y og ln koncepcj podzia u europejskich pachnic na co najmniej dwie dobrze wyr niaj ce si ga zie ewolucyjne, kt rych
odr bno wi e si z dawn izolacj w odr bnych refugiach w czasie plejstocenu, tj. na
P wyspie Apeni skim i na Ba kanach. Niemniej jednak nale y podkre li , e badania zr nicowania molekularnego europejskich pachnic zosta y przeprowadzone na sekwencji tylko
jednego genu, a ponadto na bardzo ma ym materiale (26 osobnik w, g wnie z zachodniej
Europy). Wykre lanie zasi g w gatunk w wydaje si wi c przedwczesne. Ponadto, w dalszym ci gu nie dowiedziono istnienia r nic morfologicznych i ekologicznych pomi dzy
tymi taksonami o niejasnej randze, co wi cej okaza o si , e populacje wschodnioeuropejskie wykorzystuj ten sam feromon co zachodnioeuropejskie (Svensson i in. 2009).
Zauwa y te nale y, e Scopoli opisa gatunek na podstawie okaz w ze S owenii,
czyli kraju, w kt rym wyst powanie O. eremita (O. italicum?) jest r wnie prawdopodobne
jak O. barnabita (Audisio i in. 2007). By mo e zgodnie z prawem priorytetu to w a nie
ga zi wschodnioeuropejskiej (pochodz cej z refugium ba ka skiego) przys uguje nazwa
O. eremita, a dla pachnic zachodnioeuropejskich (wywodz cych si z refugium apeni skiego) nale a oby przyj inn nazw . Tezy tej jednak nie spos b zweryfikowa , gdy
okazy typowe zebrane przez Scopoliego ju nie istniej .
Zgodnie z og lnym rozmieszczeniem wyr nionych takson w obszar Polski powinien
zasiedla gatunek O. barnabita (nazwa O. lassalei przys uguje obecnie pachnicom z Grecji,
tak e podniesionym do rangi gatunku Audisio et al. 2007), jednak w zachodniej cz ci
Polski nie do ko ca da si jednak wykluczy obecno ci O. eremita, czy nawet strefy hybrydyzacji mi dzy tymi populacjami czy taksonami, jak ma to miejsce w przypadku innych
gatunk w, kt re uleg y niedawnej specjacji. Dlatego w niniejszym opracowaniu w dalszym
ci gu u ywam okre lenia Osmoderma eremita, maj c na my li ca y kompleks gatunk w
o niewyja nionej do ko ca randze. Nale y jednak pami ta , e kraj nasz zasiedla g wnie
O. barnabita w rozumieniu Audisio i in. 2007.
91
Monitoring gatunk w zwierz t
Czy bie ce zmiany w systematyce rodzaju Osmoderma wp ywaj w jakikolwiek spos b na konieczno zmiany podej cia do ochrony pachnicy? Zdecydowanie nie, bowiem
zgodnie z liter prawa ochron zosta obj ty takson w kszta cie odpowiadaj cym pogl dom
w momencie tworzenia aktu prawnego (Dyrektywy Siedliskowej, rozporz dzenia o ochronie gatunkowej). W wietle obowi zuj cego prawa pachnicy Osmoderma barnabita przys uguje taka sama ochrona jak taksonowi Osmoderma eremita, chocia niew tpliwie stan
populacji pachnicy w rodkowo-wschodniej Europie jest o wiele lepszy ni na Zachodzie
(Ranius i in. 2005).
Pachnica d bowa Osmoderma eremita to jeden z najwi kszych gatunk w chrz szczy,
wyst puj cych w Polsce. Polsk nazw gatunek ten zawdzi cza przyjemnemu, do silnemu zapachowi, kt ry jest feromonem wydzielanym przez samce. D ugo cia a wynosi
zazwyczaj 28 32 mm, a wyj tkowo nawet do 40 mm przy masie cia a ok. 2 g. Ubarwienie
brunatne z oliwkowo-metalicznym po yskiem. Cia o z wierzchu pozbawione ow osienia,
jedynie sp d i boki z bardzo delikatnymi, s abo widocznymi, przylegaj cymi w oskami.
G owa znacznie w sza od przedplecza, z wyci gni tym, prostok tnym nadustkiem. Przed
oczami, u nasady czu k w dwa wysokie guzki; u samca po czone poprzeczn listw ,
u samicy mniejsze i bez po czenia. Czu ki kolankowato za amane, 10-cz onowe, zako czone tr jcz onow bu awk . Przedplecze wyra nie w sze od pokryw; jego boki mocno
zaokr glone, przednie i tylne k ty s abo zaznaczone.
rodek przedplecza u samca z g bokim, pod u nym zag bieniem, obramowanym po
bokach wystaj cymi wypuk o ciami (fot. 1). U samicy cecha ta jest znacznie s abiej wykszta cona (fot. 2). Tarczka du a, tr jk tna, po o ona w wyra nym zag bieniu pokryw.
Pokrywy w zarysie prawie prostok tne, o wydatnych barkach i prawie prosto obci tym
wierzcho ku. Mikrorze ba pokryw z o ona jest z drobnego, rzadkiego punktowania oraz
nieregularnych zmarszczek i fa dek. Nogi masywne, mocne, uda i golenie wyra nie sp aszczone. Golenie na zewn trznej kraw dzi z trzema ostrymi z bami, stopy 5-cz onowe.
Charakterystyczny kszta t cia a w po czeniu z du ymi rozmiarami powoduj , e posta
doros a pachnicy d bowej jest trudna do pomylenia z jakimkolwiek gatunkiem chrz szcza
wyst puj cym w Polsce. Nieco podobne pod wzgl dem kszta tu gatunki z rodzaju zacnik
(Gnorimus spp.) s o wiele mniejsze (d ugo cia a zazwyczaj poni ej 23 mm, zwykle
oko o 15 mm), a ponadto ich ubarwienie jest metalicznie zielone lub matowoczarne, z wyra nymi bia ymi plamkami na wierzchu cia a.
Larwa pachnicy d bowej to p drak, typowy dla chrz szczy z nadrodziny uk w Scarabaeoidea, o bia awym ciele, zagi tym w kszta cie litery C (fot. 3). Pr chnowiska s miejscem wyst powania larw kilku gatunk w kruszczycowatych Cetoniidae o podobnym wygl dzie: larwy z rodzaju zacnik Gnorimus, kruszczyca Cetonia aurata, kwietnica (wepa)
Protaetia. Gatunkiem o zbli onych wymaganiach ekologicznych do pachnicy jest wepa
marmurkowana Protaetia marmorata, kt rej larwy mo na niekiedy spotka w tych samych
pr chnowiskach. Pomy ka z innymi po wi tnikowatymi mo e dotyczy w szczeg lno ci
larw pachnicy w m odszych stadiach. W pe ni wyro ni te larwy wyr nia znaczna wielko . Osi gaj one do 60 mm d ugo ci i nawet 12 g masy. Kluczow cech jest uk ad
szczecinek na spodniej stronie ostatniego segmentu cia a, kt re u larw pachnicy d bowej
s r wnomiernie rozproszone po powierzchni, za u pozosta ych gatunk w tworz skupienie w postaci wyd u onego owalu (ryc. 1).
92
Fot. 3. Larwy pachnicy d bowej (
A. Oleksa)
Ryc. 1. Ostatnie sternity larw po wi tnikowatych wyst puj cych w pr chnowiskach z charakterystycznym
uk adem szczecinek: A pachnica d bowa Osmoderma
eremita, B zacnik Gnorimus octopunctatus, C kruszczyca z otawka Cetonia aurata, D wepa marmurkowana Protaetia marmorata (z Arnoldi 1964).
4. Biologia gatunku
Wszystkie stadia rozwojowe pachnicy d bowej zwi zane s z pr chnowiskami w obr bie
dziupli drzew. Larwy od ywiaj si pr chnem r nych gatunk w drzew i przechodz rozw j we wn trzu dziupli. Ze wzgl du na nisk warto od ywcz pokarmu rozw j trwa nawet do 4 lat (zwykle 3 lata). Larwy wykorzystuj drewno wst pnie roz o one przez grzyby,
za trawienie tego trudno przyswajalnego pokarmu wi e si z obecno ci symbiotycznych
mikroorganizm w w ich jelitach. Odchody larw (i co za tym idzie tworz cy si z nich
mursz) cechuje zwi kszona zawarto azotu, przyczynia si wi c do u y niania gleby.
W dziuplach zasiedlonych przez pachnic d bow z regu y spotka mo na nagromadzenie du ych ilo ci odchod w larw i innych pozosta o ci i szcz tk w owad w.
Przepoczwarczenie odbywa si w kokolicie swego rodzaju kokonie budowanym
przez larw z cz stek murszu. Postacie doros e wyl gaj si , w zale no ci od warunk w
pogodowych, w czerwcu lub lipcu.
Chrz szcze przebywaj zazwyczaj w dziuplach i ich bezpo rednim otoczeniu. Zazwyczaj naj atwiej mo na zaobserwowa samce, przesiaduj ce w nas onecznionych miejscach
w pobli u otwor w dziupli przy dobrych warunkach pogodowych. Zachowanie to wi e
si z wydzielaniem feromonu, tote cz sto zapach takich osobnik w jest wyczuwalny nawet dla cz owieka.
Postacie doros e od ywiaj si sokiem wyciekaj cym ze zranionych drzew lub ze spadych owoc w, jednak przyjmuj stosunkowo niewiele pokarmu i yj w g wnej mierze
kosztem tkanki t uszczowej zgromadzonej w stadiach larwalnych.
Ocenia si , e pachnica d bowa jest gatunkiem o wyj tkowo niskich zdolno ciach
dyspersyjnych. Lot chrz szczy jest oci a y i powolny, towarzyszy mu charakterystyczne
g o ne brz czenie. W oparciu o badania prowadzone na populacjach szwedzkich z wykorzystaniem metody znakowania i powt rnych z owie oraz radiotelemetri oceniono,
e redni zasi g dyspersji wynosi jedynie 60 m, jednak w polskich populacjach mo na si
spodziewa wi kszych zdolno ci dyspersyjnych (Oleksa i in. w przygot.; szerzej zagadnienie to zosta o om wione w rozdziale Wska niki stanu siedliska).
93
5. Wymagania siedliskowe
Optymalne siedliska pachnicy d bowej s typowe dla dw ch kra c w spektrum antropogenicznych przekszta ce naszych rodzimych ekosystem w: z jednej strony s to lasy naturalne
bogate w wiekowe drzewa li ciaste i luki powsta e na skutek rozpadu drzewostanu, a z drugiej strony krajobrazy kulturowe o odpowiednio wysokim zag szczeniu zadrzewie .
Przyczyn takiego wzorca wyst powania gatunku jest preferowanie du ych, dziuplastych drzew rosn cych w dobrze nas onecznionych miejscach. Stanowiska zacienione s
zasiedlane znaczniej s abiej, prawdopodobnie ze wzgl du na niekorzystne warunki termiczne. St d stosunkowo niewiele znanych z Polski stanowisk pachnicy d bowej znajduje si
w lasach gospodarczych, gdzie drzewa w starszych klasach wiekowych s rzadkie, a ponadto wyr wnana struktura przestrzenna sprzyja zacienieniu pni. Przyk adowo na Pojezierzu
I awskim na ponad 200 drzew zasiedlonych przez pachnic (Oleksa i in. 2007, Gawro ski,
Oleksa mat. niepubl.) tylko kilkana cie zlokalizowanych by o w lasach, a i to w miejscach
silnie prze wietlonych, takich jak np. stare aleje otoczone m odymi uprawami le nymi na
gruntach porolnych. Gatunek z regu y zasiedla drzewa starsze, maj ce powy ej 100 lat.
G wnym miejscem wyst powania pachnicy w Polsce s krajobrazy kulturowe przede wszystkim zadrzewienia przydro ne, ale tak e parki i cmentarze, sady, zadrzewienia
w obr bie k i pastwisk. W Polsce p nocnej przesz o 90% zasiedlonych drzew ro nie
w alejach i szpalerach przydro nych.
Pachnica d bowa zasiedla dziuplaste, lecz wci
ywe i stoj ce drzewa. Z regu y dziuple odpowiednie do zasiedlenia przez pachnic d bow tworz si w pniach drzew o piernicy powy ej 100 cm, jednak niekiedy zasiedlane s r wnie cie sze okazy drzew (nawet
o pier nicy 25 cm). Wi kszo d b w zasiedlanych w Szwecji jest w wieku 150 400 lat,
podczas gdy lipy na Pojezierzu I awskim w wieku ok. 100 lat. Znane s tak e przypadki
zasiedlania dziupli zupe nie martwych, lecz stoj cych drzew, a ju zupe nie wyj tkowo
Fot. 4. Wbrew utartym opiniom, pachnica d bowa nie
wykazuje szczeg lnego upodobania do d b w. Odpowiednie dla niej dziuple powstaj z regu y dopiero
w stukilkudziesi cioletnich d bach o pier nicach powyej 110 cm ( A. Oleksa)
94
Fot. 5. W dolinach rzecznych najcz ciej zasiedlanymi
przez pachnic d bow drzewami s og owione wierzby
( A. Oleksa)
gatunek by stwierdzany w le cych martwych pniach. Niekiedy larwy i poczwarki mo na
odnale w pie kach po ci tych drzewach, jednak w tym przypadku ma o prawdopodobne
jest pomy lne uko czenie rozwoju ze wzgl du na ma o stabilne warunki mikroklimatyczne
i wzmo one drapie nictwo ze strony ptak w i drobnych ssak w. Niekiedy er stwierdzany
by w pr chnowiskach powstaj cych pod grub kor konar w i pni drzew (d b w).
Pachnica d bowa by a wykazywana z wielu gatunk w drzew, cho w literaturze stosunkowo najcz ciej wymieniany jest d b (fot. 4).
Krytyczne por wnanie cz sto ci zasiedlania drzew r nych gatunk w dowodzi jednak,
e przypisywanie pachnicy d bowej wybi rczo ci wobec d bu nie jest uzasadnione. W alejach na Pojezierzu I awskim silnie preferowanym gatunkiem jest lipa, ale tak e olsza i og owione wierzby drzewa o du ej podatno ci na pr chnienie, cz sto wykszta caj ce obszerne pr chnowiska. Na niskich terasach rodkowej i dolnej Wis y pachnica wyst puje g wnie
w og awianych wierzbach (bia ej i kruchej, fot. 5). W ca ej Polsce rola d bu ograniczona
jest zwykle niewielk dost pno ci drzew z du ymi pr chnowiskami, gdy ze wzgl du na
wysok odporno jego drewna odpowiednio du e pr chnowiska wykszta caj si dopiero
u drzew stukilkudziesi cioletnich czy nawet jeszcze starszych (Ranius i in. 2009).
6. Rozmieszczenie gatunku w Polsce
Jeszcze kilkana cie lat temu (Szwa ko 1992) pachnica d bowa znana by a z nielicznych
stanowisk, w wi kszo ci niepotwierdzonych od kilkudziesi ciu lat. Obecnie, dzi ki rosn cemu zainteresowaniu gatunkiem w wyniku prac nad tworzeniem sieci Natura 2000,
pachnica d bowa zosta a stwierdzona na wielu stanowiskach na terenie niemal ca ej Polski
(ryc. 2). Z ca pewno ci w wiedzy na temat rozmieszczenia pachnicy w Polsce istniej powa ne luki, jako e tylko nieliczne regiony poddane zosta y systematycznej inwentaryzacji
(Pojezierze I awskie Gawro ski, Oleksa 2006, Oleksa i in. 2007, Dolny l sk Kadej i in.
2007). Do wzbogacenia wiedzy na temat wyst powania pachnicy w Polsce przyczyni a si
r wnie inwentaryzacja gatunk w z za cznik w II i IV Dyrektywy rodowiskowej, przeprowadzona w roku 2007 w Lasach Pa stwowych. Pewn jej wad by jednak brak ujednoliconej metodyki prac oraz zr nicowane umiej tno ci os b wykonuj cych prace terenowe, co uniemo liwia por wnywanie wynik w uzyskiwanych w r nych cz ciach kraju.
W wietle obecnej wiedzy mo na stwierdzi , e pachnica d bowa jest stosunkowo szeroko
rozprzestrzeniona w wojew dztwach wi tokrzyskim, opolskim, dolno l skim, lubuskim,
wielkopolskim i warmi sko-mazurskim oraz lokalnie w wojew dztwach zachodniopomorskim, kujawsko-pomorskim i pomorskim. Z Ma opolski istnieje du a liczba danych, jednak
w wi kszo ci niepotwierdzonych w ci gu ostatnich dwudziestu lat. Niewielka liczba stanowisk znana jest z Lubelszczyzny, Podlasia (poza Puszcz Bia owiesk ) i znacznych po aci
Mazowsza. W wietle obecnej wiedzy obszary wsp czesnego licznego wyst powania zaskakuj co pokrywaj si wi c z zasi giem ziem obj tych zaborem pruskim. By mo e ma
to zwi zek z obecno ci charakterystycznych cech krajobrazu kulturowego tych teren w,
to jest historycznie i kulturowo ukszta towanej zieleni przydro nej, szpaler w drzew i alei
wzd u dr g, a tak e park w wiejskich. Zadrzewienia te stanowi bardzo wa n cze krajobrazu otwartego, pozostaj cego w cis ym zwi zku z osadnictwem i uk adem komunikacyjnym. Wi ksza cz
aktualnie znanych stanowisk pachnicy d bowej w Polsce zwi zana
95
Ryc. 2. Zasi g wyst powania pachnicy d bowej Osmoderma eremita w Polsce (wg raportu dla Komisji Europejskiej
2007), stanowiska monitorowane w latach 2006 2007 w ramach zadania: Monitoring gatunk w i siedlisk przyrodniczych ze szczeg lnym uwzgl dnieniem specjalnych obszar w ochrony siedlisk Natura 2000 faza pierwsza i faza
druga oraz dodatkowe stanowiska proponowane do monitoringu.
jest w a nie z tego rodzaju zadrzewieniami w krajobrazach kulturowych. S to obecnie
rodowiska silnie nara one na likwidacj , zw aszcza w wyniku przebudowy infrastruktury
drogowej oraz zmian struktury krajobrazu rolniczego.
Obserwowane ostatnio zwi kszanie liczby znanych stanowisk nie wiadczy o wzrostowym trendzie populacji pachnicy d bowej w Polsce, a jedynie o wzro cie zainteresowania
tym gatunkiem. Obserwujemy raczej sta e zmniejszanie liczby stanowisk, gdy siedliska
pachnicy d bowej zanikaj obecnie w znacznie szybszym tempie ni powstaj nowe, a ponadto rozerwana zostaje ich ci g o .
Konieczne s dalsze badania terenowe nad wyst powaniem pachnicy d bowej, szczeg lnie w regionach o niewielkiej liczbie znanych stanowisk. Pozwol one oceni , czy
obecna wiedza o rozmieszczeniu gatunku w Polsce pokrywa si z rzeczywistym wzorcem,
czy jest tylko artefaktem zwi zanym z nier wnomiernym rozpoznaniem.
II. METODYKA
1. Koncepcja monitoringu gatunku
Monitoring pachnicy d bowej zosta zapocz tkowany w latach 2006 2008 przez Instytut
Ochrony Przyrody PAN w ramach zlecenia G wnego Inspektoratu Ochrony rodowiska.
96
Monitoring prowadzony jest na wybranych obszarach na terenie Polski, z kt rych znaczn
stanowi istniej ce i projektowane specjalne obszary ochrony siedlisk Natura 2000.
cz
Celem prac jest ocena stanu populacji oraz niezb dnych dla jej przetrwania atrybut w siedlisk, tj. dziuplastych drzew z obszernymi pr chnowiskami. Wst pne badania monitoringowe,
zmierzaj ce do u ci lenia metodyki prac, prowadzono w roku 2006 na 21 stanowiskach w 14
obszarach, za w roku 2007 na 12 stanowiskach reprezentuj cych 11 obszar w (ryc. 2).
Z regu y monitoring populacji ro lin i zwierz t bazuje na regularnym badaniu liczebno ci, wzgl dnie zag szczenia osobnik w, w celu uzyskania informacji o zmianach tych
parametr w w czasie. W przypadku pachnicy d bowej, tego rodzaju ocena wielko ci populacji okazuje si niezmiernie trudna ze wzgl du na sw czasoch onno (metoda znakowania i powt rnego od owu). W du ych pr chnowiskach mo e y r wnocze nie nawet kilkadziesi t (skrajnie kilkaset) larw pachnicy d bowej, dlatego poszczeg lne drzewa
mog by traktowane jako pojedyncze p aty rodowiska zasiedlone przez subpopulacj ,
za zbi r drzew izolowanych nie bardziej jak ok. 200 m (wi kszy dystans jest w stanie
pokona zaledwie kilka procent osobnik w) jako populacj . Nale y przypuszcza , e
rokrocznie w ka dym zasiedlonym drzewie rozwija si co najmniej kilka owad w doros ych, w zale no ci od dost pnych zasob w (obj to ci pr chnowisk w dziuplach), co
z kolei skorelowane jest dodatnio z rozmiarami drzew. Monitoring gatunku nie zak ada
szczeg owego ledzenia demografii ka dej z subpopulacji (czyli na poziomie ka dego
zasiedlonego drzewa). W trakcie prac odnotowywana jest obecno lub brak pachnicy
d bowej w badanych drzewach, co dostarcza informacji co do og lnej liczby zasiedlonych drzew na stanowisku. Wielko ta koreluje z og ln liczebno ci populacji. Ponadto,
zgromadzone charakterystyki drzew pozwalaj oceni og ln przydatno stanowiska dla
pachnicy d bowej oraz trendy zmian.
2. Wska niki i ocena stanu ochrony gatunku
Stan populacji oraz siedlisk pachnicy d bowej na podlegaj cych monitoringowi stanowiskach mo na opisa przy pomocy nast puj cych wska nik w:
Wska niki stanu populacji
liczba zasiedlonych drzew w przeliczeniu na 100 drzew dziuplastych,
liczba zasiedlonych drzew w przeliczeniu na 100 drzew dziuplastych dost pnych do
kontroli,
liczba drzew zasiedlonych w przeliczeniu na 1 ha.
Zmienn bran pod uwag przy ocenie wzgl dnej liczebno ci populacji pachnicy d bowej jest liczba wykrytych zasiedlonych drzew (liczba subpopulacji). Wyniki nale y przeliczy na jednakow liczb (100) drzew dziuplastych i drzew dziuplastych dost pnych do
kontroli, tj. takich, gdzie mo na pobra mursz z pr chnowiska do ogl dzin. Nale y bra
pod uwag obydwie te warto ci, bowiem w optymalnych warunkach obserwacji mo liwe
jest stwierdzenie zasiedlenia drzew niedost pnych dzi ki obserwacji osobnik w siedz cych przy dziuplach. Dla por wnania mi dzy stanowiskami nale y tak e przeliczy liczb
zasiedlonych drzew na jednostk powierzchni (1 ha), tak, aby wyeliminowa wp yw nier wnej wielko ci stanowisk. Spos b wyskalowania wska nik w pokazuje tabela 1.
97
Wska niki stanu siedliska
liczba drzew dziuplastych w przeliczeniu na 100 drzew,
liczba drzew dziuplastych w przeliczeniu na 1 ha,
liczba grubych dziuplastych drzew w przeliczeniu na 100 drzew (lipy o pier nicy 90
cm, d by o pier nicy 110 cm, inne drzewa li ciaste o pier nicy 100 cm),
liczba grubych drzew dziuplastych w przeliczeniu na 1 ha (kryteria uznania drzewa za
grube jw.),
izolacja brak ci g o ci pomi dzy badanym stanowiskiem a innymi potencjalnymi lub
aktualnymi stanowiskami w okolicy,
rednie zacienienie drzew.
Miar stanu siedliska jest przede wszystkim liczba odpowiednich do zasiedlenia, dziuplastych drzew na stanowisku. U pachnicy d bowej wykazano preferencje wzgl dem
okre lonych gatunk w drzew, ich obwod w, stanu zdrowotnego (Oleksa i in. 2007) oraz
zacienienia (Ranius, Nilsson 1997), st d w praktyce nie wszystkie dziuplaste drzewa b d
zasiedlane z jednakowym prawdopodobie stwem. Opr cz podstawowej miary, jak jest
liczba drzew, zasadne jest tak e scharakteryzowanie stanowisk pod wzgl dem obecno ci
drzew wybranych gatunk w i grubo ci pni, preferowanych przez pachnic d bow .
Za wska niki opisuj ce stan siedliska pachnicy d bowej przyj to liczb drzew dziuplastych, w przeliczeniu na 100 drzew oraz na powierzchni 1 ha. W r d drzew dziuplastych
szczeg lne znaczenie maj drzewa o du ej rednicy pnia, kt re s wyra nie preferowane,
dlatego osobny wska nik uwzgl dnia obecno grubych drzew.
Zachowanie ci g o ci pomi dzy badanym stanowiskiem a innymi potencjalnymi lub
aktualnymi stanowiskami w okolicy zosta o poddane ocenie wg trzystopniowej skali. Za
stan w a ciwy przyj to obecno odpowiednich do zasiedlenia drzew (potencjalnie lub
aktualnie zasiedlonych) w promieniu mniejszym ni 200 m wok stanowiska. Za stan niezadowalaj cy przyj to wyst powanie tego rodzaju drzew w odleg o ci od 200 do 1000 m
od stanowiska, za za z y izolacj s siednich potencjalnych lub aktualnych stanowisk
przez ponad 1 km terenu bez odpowiednich drzew. Trzeba jednak podkre li , e przyj te
tu kryteria s by mo e zbyt restrykcyjne i w przysz o ci wska nik ten ulegnie najprawdopodobniej rewaloryzacji (Oleksa i in. w przygot.). Przyj ta warto progowa (200 m) opiera
si na wynikach bada przeprowadzonych w Szwecji w oparciu o metody znakowania
i powt rnych z owie (Ranius, Hedin 2001) oraz ledzenie przemieszcze osobnik w zaopatrzonych w nadajniki radiowe (Hedin, Ranius 2002, Hedin i in. 2003). Obydwie metody dostarczy y zbie nych informacji na temat zdolno ci dyspersyjnej pachnic. rednia
odleg o dyspersji oceniona zosta a na 60 m, przy czym tylko 15% doros ych chrz szczy
opu ci o drzewo, w kt rym nast pi ich rozw j, za maksymalny zaobserwowany dystans
przemieszczenia wyni s 180 m (Hedin et al. 2008). Przy za o eniu, e rozk ad dyspersji
odpowiada modelowi ujemnej funkcji wyk adniczej, mo na oszacowa , e dystans wi kszy ni 200 m osi ga mniej ni 5% osobnik w, za przeloty dalsze ni wier kilometra
s skrajnie nieprawdopodobne (Ranius 2006). Nale y si jednak spodziewa , e zdolno ci
dyspersyjne osobnik w z polskich populacji s wi ksze ni w Szwecji. Wskazuje na to
obserwacja Mokrzyckiego i in. (2008) przelotu wynosz cego co najmniej 400 metr w,
a tak e przemieszczenie samicy wynosz ce 780 m mi dzy miejscem oznakowania i miejscem ponownego od owu (Oleksa i in. mat. niepubl.). Obserwacje te s zbie ne z oce98
n redniej odleg o ci dyspersji w oparciu o przestrzenn struktur genetyczn populacji
(Oleksa i in., w przygot.), szacowan na kilkaset metr w. Znaczne r nice w zdolno ciach
dyspersyjnych pomi dzy polskimi i szwedzkimi populacjami pachnicy s prawdopodobnie
wynikiem ewolucji w rodowiskach o odmiennej konfiguracji przestrzennej (ma e, silnie
izolowane stanowiska w Szwecji i du e stanowiska w Polsce, w przypadku alei przydro nych niekiedy cechuj ce si ci g o ci w skali kilkudziesi ciu kilometr w).
Zacienienie poszczeg lnych drzew nale y oceni wed ug trzystopniowej skali:
(1 otwarta przestrze , w promieniu 10 metr w co najwy ej 2 lub trzy inne drzewa, tak jak
w alejach; 2 p otwarcie, np. skraj lasu, 3 zwarte korony drzew dooko a, np. wewn trz
lasu). Nast pnie nale y obliczy redni arytmetyczn zacienienia wszystkich zbadanych
drzew.
Spos b wyskalowania wska nik w pokazano w tabeli 1.
Tab. 1. Waloryzacja wska nik w stanu populacji i stanu siedliska pachnicy d bowej
Wska nik/Ocena*
FV
U1
U2
Populacja
Udzia procentowy drzew zasiedlonych
w r d drzew dziuplastych
15
<15 i 5
<5
Udzia procentowy drzew zasiedlonych
w r d drzew dziuplastych dost pnych do kontroli
40
<40 i 10
<10
Liczba drzew zasiedlonych w przeliczeniu na 1 ha
2
<2 i 1
<1
Udzia procentowy drzew dziuplastych
w r d wszystkich drzew
20
<20 i 10
<10
Liczba drzew dziuplastych w przeliczeniu na 1 ha
10
<10 i 5
<5
Udzia procentowy drzew grubych w r d drzew dziuplastych (lipy o pier nicy 90 cm i d by o pier nicy
110 cm i inne drzewa li ciaste o pier nicy 100 cm)
5
<5 i 1
<1
Liczba grubych drzew dziuplastych w przeliczeniu
na 1 ha (kryteria uznania drzewa za grube jw.)
4
<4 i 2
<2
Izolacja (odleg o do najbli szych aktualnych lub
potencjalnych siedlisk)
200 m
>200 m
i 1000 m
>1000 m
1,5
>1,5 i 2,5
>2,5
Siedlisko
rednia z ocen zacienienia drzew na stanowisku
*FV
stan w a ciwy, U1
stan niezadowalaj cy, U2
stan z y
Wska niki kardynalne
brak
Ocena stanu populacji
Og ln ocen stanu populacji nale y wyprowadzi poprzez u rednienie ocen badanych
wska nik w, zak adaj c, e FV = 3, U1 = 2 i U2 = 1. Przyk adowo, rednia (FV + FV + U2)
= rednia (3 + 3 + 2) = 2,667 3 = FV
99
Ocena stanu siedliska
Og ln ocen stanu siedliska nale y wyprowadzi poprzez u rednienie ocen badanych
wska nik w. Spos b obliczenia jak wy ej.
Perspektywy zachowania
Ocen perspektyw zachowania pachnicy d bowej na stanowisku opiera si na przewidywaniach utrzymania odpowiednich dla gatunku siedlisk, tj. dziuplastych drzew z obszernymi, kilkudziesi ciolitrowymi pr chnowiskami. Nale y mie na uwadze, e tego rodzaju pr chnowiska powstaj najwcze niej u drzew 50 60-letnich w przypadku gatunk w
o mi kkim drewnie (wierzba, lipa). Gatunki o drewnie twardym (d b, buk) wykszta caj
dziuple dopiero w wieku powy ej 100 czy nawet 200 lat. Z drugiej strony dojrza e, dziuplaste drzewa maj ograniczon trwa o , tote aby zagwarantowa istnienie odpowiednich mikrosiedlisk na stanowisku, zamieraj ce drzewa z czasem powinny by zast powane
przez nowe pokolenie starzej cych si drzew. Dla trwa o ci populacji pachnicy d bowej
w przysz o ci wa na jest wi c w a ciwa, zr nicowana struktura wiekowa drzewostanu.
Na naturalne procesy zaniku i powstawania dziupli nak ada si oczywi cie intensywne
oddzia ywanie cz owieka. Wp yw ten polega z regu y na usuwaniu dojrza ych okaz w
drzew, zar wno na obszarach las w gospodarczych, czy nawet rezerwat w przyrody, jak
i w krajobrazach kulturowych. Na szczeg lnie du skal prowadzona jest wycinka drzew
przydro nych, zwykle uzasadniana konieczno ci poprawy bezpiecze stwa ruchu drogowego. Ocena perspektyw zachowania pachnicy przeprowadzana przez eksperta lokalnego
powinna uwzgl dnia plany u ytkowania drzewostanu i plany inwestycji (w szczeg lno ci
drogowych) w okresie najbli szych lat. Niezb dne w tym celu mog okaza si konsultacje
z organami administracji le nej czy samorz dowej.
Perspektywy zachowania pachnicy d bowej na stanowisku mo na rozpatrywa w r nej
skali czasowej. O ile dla zachowania gatunku przez d ugi okres czasu (obejmuj cy kilkanacie pokole owada) du y wp yw ma struktura wiekowa drzewostanu i wzajemna r wnowaga proces w zaniku i powstawania nowych dziupli, tak w kr tkiej perspektywie czasowej
(do kilku pokole ) krytyczne znaczenie mo e mie bezpo redni wp yw cz owieka.
Ocen perspektyw u atwi mo e nast puj cy klucz:
1. Drzewa stanowi ce aktualne lub potencjalne siedlisko pachnicy d bowej na stanowisku zagro one s wycink w ci gu najbli szych kilku lat U2,
Drzewa stanowi ce aktualne lub potencjalne siedlisko pachnicy d bowej na stanowisku nie s zagro one wycink w ci gu najbli szych kilku lat patrz p. 2,
2. Na stanowisku pojedyncze drzewa dziuplaste (<5), a zatem ryzyko wypadni cia wszystkich na skutek zdarze losowych umiarkowanie wysokie U1,
Na stanowisku liczne drzewa dziuplaste (>5), ma e ryzyko wypadni cia wszystkich
w kr tkim okresie czasu FV.
Ocena og lna
Przy dokonywaniu oceny og lnej nale y wzi pod uwag zar wno stan siedlisk, jak i perspektywy ochrony oraz stan populacji pachnicy d bowej. Waga tych trzech parametr w
dla wyprowadzenia oceny og lnej nie jest jednak jednakowa, gdy podstawowe znaczenie
nale y przypisa stanowi populacji. Je li w trakcie bada nie wykazano obecno ci gatunku
100
lub stan populacji oceniono jako z y (U2), wtedy ocena og lna tak e wypada le (U2).
O ile stan populacji pachnicy zosta oceniany jako w a ciwy (FV) lub niezadowalaj cy
(U1), ocena og lna na poziomie stanowiska dokonywana jest przez u rednienie ocen populacji, siedlisk i perspektyw ochrony, chyba e stan populacji ma ocen U2, wtedy ocena
og lna r wnie U2.
3. Opis bada monitoringowych
Wyb r powierzchni monitoringowych i ich sugerowana wielko
Jako stanowisko monitoringowe przyj nale y grup ok. 200 drzew o pier nicach przekraczaj cych 30 cm (warto progowa, poni ej kt rej istnienie dziupli z obszernym, co
najmniej kilkulitrowym pr chnowiskiem jest ma o prawdopodobne). Wielko stanowiska
zale y od zag szczenia drzew o odpowiedniej pier nicy, z regu y wynosi kilka hektar w.
Bior c pod uwag szerokie rozprzestrzenienie pachnicy d bowej w Polsce, monitoring
powinien obejmowa co najmniej po kilka stanowisk r nego typu (aleja przydro na, park,
las) w ka dym wojew dztwie, tak by mo liwe by o wychwycenie trend w zmian populacji
pachnicy d bowej oraz jej siedlisk. cznie daje to minimum 50 stanowisk monitoringowych w ca ej Polsce, w tym minimum 45 stanowisk monitoringowych w regionie kontynentalnym i minimum 5 w regionie alpejskim.
Przed przyst pieniem do bada monitoringowych w terenie, je li wykonujemy badania
po raz pierwszy, nale y zdefiniowa obszar stanowiska w oparciu o wcze niejsze rozpoznanie terenowe i dost pne dane kartograficzne. Nie oznacza to, e do bada nale y
wybiera tylko te miejsca, gdzie uprzednio stwierdzono obecno pachnicy d bowej, niemniej jednak ze wzgl du na obecno okaz w dojrza ych drzew z pr chnowiskami musi
istnie przynajmniej cie szansy na wyst powanie gatunku.
Aby zapewni powtarzalno bada monitoringowych w przysz o ci, nale y zadba
o precyzyjne okre lenie granic badanego stanowiska. Nie jest to trudne w przypadku izolowanych zadrzewie , takich jak np. parki otoczone przez rodowiska otwarte czy aleje
przydro ne. Wi cej problem w mo e sprawi wytyczenie granic stanowiska w lasach.
W sytuacjach, gdy powierzchnia monitoringowa nie pokrywa si z wydzieleniami le nymi
b d nie jest ograniczona wyra nymi elementami orientacyjnymi w terenie (strumienie,
drogi itp.), wskazane jest wykonanie oznakowania granic powierzchni przy pomocy farby
lub plakietek przyczepianych do drzew, jednak nale y pami ta , e wymaga to zgody w aciciela/zarz dcy terenu. Nale y dok adne r wnie skartowa wszystkich badane drzewa
przy pomocy odbiornika GPS.
Spos b wykonywania bada
Za o eniem proponowanego monitoringu jest zdobycie danych na temat aktualnego wyst powania pachnicy d bowej w drzewach na stanowisku w odniesieniu do charakterystyk
wszystkich drzew, tote istotne jest systematyczne i niewybi rcze zbadanie wszystkich
drzew o pier nicy wi kszej ni 30 cm. Zebrana pr ba powinna z za o enia odzwierciedla stan drzewostanu w danym miejscu oraz poziom jego zasiedlenia przez pachnic .
W terenie obserwator przemieszcza si pomi dzy kolejnymi drzewami, notuj c obecno
pachnicy oraz wybrane charakterystyki wszystkich drzew powy ej rednicy progowej.
101
W praktyce wykrywalno pachnicy d bowej jest ograniczona przez skryty tryb ycia.
W warunkach Polski doros e chrz szcze mo na zaobserwowa na zewn trz zasiedlonych
dziupli tylko przez ok. 2 miesi ce w roku. Podstawow metod oceny poziomu zasiedlenia
stanowisk pozostaje w zwi zku z tym poszukiwanie larw, kokolit w i pozosta o ci (odchody, szcz tki owad w i kokolit w) w dziuplach, a niekiedy nawet poza nimi, u podstawy pnia
drzewa. Najcz ciej znajdowanymi ladami obecno ci pachnicy d bowej s odchody larw
(ryc. 3). Zwykle pozosta o ci dowodz , je li nie aktualnego, to przynajmniej niedawnego
zasiedlenia dziupli, gdy ich trwa o jest ograniczona (Paw owski 1961, Ranius, Nilsson
1997). W typowych warunkach wilgotno ciowych w ci gu najwy ej kilku lat nast puje ich
rozdrobnienie przez organizmy zamieszkuj ce dziupl . Paw owski (1961) okre la czas do
zatracenia kszta tu przez odchody na 3 do 5 lat. Co najwy ej w wybitnie suchych dziuplach
mog przetrwa d u ej. Cz sto nawet przy braku mo liwo ci pobrania do ogl dzin du ych
ilo ci murszu (w skie, szczelinowate otwory w pniu) obecno gatunku jest wyra na, gdy
odchody mog wysypywa si na zewn trz pnia. Tworz one niekiedy wyra ne sto ki
przy szyi korzeniowej drzewa. Bywa, e odchody s wynoszone z wn trza drzewa przez
dendrofilne mr wki hurtnice Lasius fuliginosus i L. brunneus. W warunkach ok. 100-letnich
Ryc. 3. Najcz ciej odnajdywanymi ladami zasiedlenia dziupli przez pachnic d bow s fragmenty kokolit w
i odchody, kt re mo na odr ni od odchod w gatunk w o zbli onej ekologii na podstawie wielko ci i kszta tu:
u g ry po prawej odchody, u do u po lewej kokolity, przekroje pod u ne i poprzeczne (A Osmoderma eremita,
B Protaetia marmorata; A. Oleksa, rys. z Paw owskiego 1961).
102
lipowych alei przydro nych na Pojezierzu I awskim ju jednorazowa kontrola pozwala a
wykry w przybli eniu 1/3 zasiedlonych drzew (Oleksa, Gawro ski 2008).
Wykonywane w ramach monitoringu prace terenowe w zakresie podstawowym (opisanie drzew na stanowisku, po czone z przesiewaniem murszu pobranego z dziupli) wymagaj po wi cenia co najmniej jednego dnia. Wskazane s dalsze 2 3 kontrole w warunkach najwi kszej aktywno ci pachnicy d bowej (upalne popo udnia, na prze omie lipca
i sierpnia najlepiej mi dzy godzin 16:00 a 18:00), po wi cone na obserwacje osobnik w
przy otworach niedost pnych dziupli. Nak ad czasowy wzrasta zw aszcza na stanowiskach
z du ilo ci drzew dziuplastych, gdzie ka demu drzewu trzeba po wi ci co najmniej 15
minut na pobranie i przesianie murszu. W pracach powinien bra udzia zesp dwu- lub
nawet trzyosobowy, co wynika g wnie z konieczno ci noszenia du ej ilo ci sprz tu (drabina, rednicomierz, sita i pojemniki do przesiewania, odbiornik GPS wraz z wysi gnikiem,
notatnik wzgl dnie palmtop i inne).
Lista gromadzonych w terenie danych
W trakcie prac terenowych nale y gromadzi dane dotycz ce wszystkich drzew na stanowisku, uwzgl dniaj c:
gatunek drzewa,
stan zdrowotny drzewa wg skali Pacyniaka (Pacyniak i Sm lski 1973): 1 pie i korona zdrowe; 2 obecne dziuple lub martwice, do 25% korony martwej (utraconej);
3 obecne dziuple lub martwice, 25 50% korony martwej (utraconej); 4 obecne
dziuple lub martwice, 50 75% korony martwej (utraconej); 5 obecne dziuple lub
martwice, powy ej 75% korony martwej (utraconej),
obecno dziupli lub martwic (0 lub 1),
dost pno dziupli (mo liwo zbadania 1, brak mo liwo ci 0),
obj to pr chnowisk (ma a, tj. poni ej 10 l, wzgl dnie du a 0 lub 1),
zacienienie drzewa (1 otwarta przestrze , w promieniu 10 metr w co najwy ej 2
lub 3 inne drzewa, tak jak w alejach; 2 p otwarcie, np. skraj lasu, 3 zwarte korony
drzew dooko a, np. wewn trz lasu),
rednica drzewa na wysoko ci 130 cm nad ziemi ,
brak/obecno pachnicy d bowej oraz kryterium, wg jakiego zosta o to ustalone (odchody, szcz tki, larwy, kokolity, imagines),
wsp rz dne geograficzne drzewa (pozycja GPS).
Aby umo liwi kontynuacj monitoringu w przysz o ci w obr bie tych samych granic
przestrzennych (tych samych drzew), konieczne jest dok adne pozycjonowanie wszystkich
badanych drzew przy pomocy odbiornika GPS. W przypadku braku mo liwo ci okre lenia
wsp rz dnych (brak dost pu do wystarczaj co precyzyjnych odbiornik w lub niedostateczny sygna w warunkach le nych), przynajmniej pozycj zasiedlonych drzew nale y
okre li na podstawie dost pnych ortofotomap i map topograficznych.
Termin i cz stotliwo bada
Przez niemal ca y rok opr cz miesi cy zimowych mo na identyfikowa zasiedlone drzewa w oparciu o obecno w pr chnowiskach larw, pozosta o ci (odchody, fragmenty
103
kokolit w) i szcz tk w chrz szczy. Optymalnym terminem bada monitoringowych jest
jednak okres mi dzy po ow lipca a po ow sierpnia, gdy na miesi ce te przypada pojawianie si postaci doros ych pachnicy d bowej i mo liwe jest wykazanie zasiedlenia niedost pnych drzew w oparciu o obserwacje postaci doros ych. Aktywno chrz szczy jest
w znacznym stopniu uzale niona od warunk w pogodowych, tote najlepsze rezultaty
przynosz obserwacje prowadzone przy s onecznej i ciep ej pogodzie, w temperaturach
bliskich 30oC, a przynajmniej powy ej 20oC. Imagines s wybitnie helio- i termofilne,
wykazuj najwi ksz aktywno w godzinach popo udniowych (mi dzy 14:00 a 17:00),
przy temperaturze powietrza przekraczaj cej 20oC. Wskazane jest 2 3-krotne odwiedzenie stanowiska w 1 2-tygodniowych odst pach, bo zwi ksza to szanse zaobserwowania
postaci doros ych.
Badania monitoringowe nale y prowadzi z cz stotliwo ci raz na 3 lata, tj. w interwaach zbli onych do d ugo ci cyklu rozwojowego pachnicy d bowej.
Sprz t i materia y do bada
sito o wielko ci oczek ok. 4 5 mm i miska (ewentualnie kawa ceraty czy podobnego materia u) do przesiewania murszu pobranego z pr chnowisk. Odpowiednie sito
mo na wykona z plastikowej miski o rednicy ok. 30 cm z odci tym dnem z przyklejon odpowiedni siatk (dobrze do tego celu nadaje si stosowana w budownictwie
siatka podtynkowa),
rednicomierz (klupa) do pomiaru pier nicy drzew (ew. rozwijana ta ma miernicza do
pomiaru obwodu),
odbiornik GPS do odnotowania pozycji badanych drzew oraz zapasowe baterie,
drabina umo liwia pob r murszu z wy ej po o onych dziupli; z regu y wystarcza d ugo do 2 3 metr w (korzy ci z noszenia wi kszej i co za tym idzie ci szej drabiny
s zazwyczaj niewsp miernie ma e do wysi ku zwi zanego z jej noszeniem),
2 3 torby z folii polietylenowej (reklam wki),
pojemniczki na pr bki ekskrement w,
p seta,
lupa,
czerpak entomologiczny na bazie podbieraka w dkarskiego z elastyczn przedni kraw dzi , umo liwiaj c przystawienie do pnia u podstawy otworu dziupli.
Zalecana jest praca w r kawicach do prac ogrodowych cz sto w dziuplach znajduj
si niebezpieczne przedmioty, takie jak np. pot uczone butelki, kawa ki drutu i inne mieci.
Nale y pami ta o zabraniu wody utlenionej i opatrunk w, np. w postaci plastr w samoprzylepnych. Pr chno jest czasem przesuszone i mocno si pyli, uwaga na zapr szenie
oczu. Przydaj si wtedy krople do przemycia oka.
Ze wzgl du na du ilo sprz tu trudno prowadzi badania monitoringowe inaczej jak
w 2 3-osobowym zespole.
Niezale nie od standardowej karty zapisu wynik w bada monitoringowych gatunku
na stanowisku zaproponowano dodatkow kart zapisu danych zbieranych w terenie:
104
Robocza karta obserwacji gatunku
pachnica d bowa
Stanowisko:
Data:
Obserwator:
Wsp rz dne
GPS (WGS 84,
hddd.dddddo)
Charakterystyki drzewa
0
0
0
1 5 lub lub 1 3 lub
1
1
1
Wyst powanie pachnicy d bowej
0
lub
1
0
0
0
0
0 0
lub lub lub lub lub lub
1
1
1
1
1 1
4. Przyk ad wype nionej karty obserwacji gatunku dla stanowiska
Karta obserwacji gatunku dla stanowiska
Kod gatunku
Nazwa gatunku
Kod obszaru
Nazwa obszaru
Kod stanowiska
Nazwa stanowiska
Kod gatunku wg Dyrektywy Siedliskowej
*1084
Nazwa polska, aci ska, autor wg aktualnie obowi zuj cej nomenklatury
Pachnica d bowa Osmoderma eremita Scopoli, 1763
Wype nia instytucja koordynuj ca
Nazwa obszaru monitorowanego
Wysoczyzna Elbl ska
Wype nia instytucja koordynuj ca
Nazwa stanowiska monitorowanego
Kadyny-Tolkmicko
Obszary chronio- Natura 2000, rezerwaty przyrody, parki narodowe i krajobrazowe,
u ytki ekologiczne, stanowiska dokumentacyjne, itd.
ne, na kt rych
znajduje si stanowisko
Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbl skiej, pSOO (Shadow List)
Wsp rz dne
geograficzne
Poda wsp rz dne geograficzne (GPS) stanowiska
19o 30
54o 18
E
N
105
Wysoko
n.p.m.
10 m n.p.m.
Opis rodzaju zadrzewienia stanowi cego siedlisko gatunku. Og lna charakterystyka krajobrazu w otoczeniu stanowiska
Charakterystyka
siedliska
gatunku
na stanowisku
og lny charakter: aleje przydro na przy drodze wojew dzkiej nr 503 od
granicy Tolkmicka do Kadyn
typ siedliska przyrodniczego: aleja otoczona przez agrocenozy, (przeplatane przez sieci zadrzewie wzd u dr g i ciek w wodnych) oraz niewielki
fragment lasu li ciastego o charakterze gr du; s siednie wzg rza poro ni te
przez yzne buczyny (9130), kwa ne buczyny (9110), lokalnie w dolinach
strumieni gi jesionowo-olszowe (91E0*)
wystawa: r wnina nad Zalewem Wi lanym teren p aski
Syntetyczne informacje o wyst powaniu gatunku na stanowisku, dotychczasowe badania i inne istotne fakty. Wyniki monitoringu z lat poprzednich
Informacja
o gatunku
na stanowisku
Ostatnia
weryfikacja
w terenie
Obserwator
Daty obserwacji
Data wype nienia
Wyst powanie pachnicy d bowej w Kadynach udokumentowane zosta o przez
Paw owskiego (1961). Pr chnojady blaszkoro ne w biocenozie le nej Polski.
Ekologia Polska s. A, 9(21): 355 437.
Wcze niejsze badania autor w sprawozdania zdaj si wskazywa na powszechne wyst powanie pachnicy d bowej na ca ym Wzniesieniu Elbl skim,
jednak okolica Kadyn jest prawdopodobnie miejscem nagromadzenia najwi kszej liczby odpowiednich do zasiedlenia drzew.
Data ostatniej potwierdzonej obserwacji gatunku na stanowisku
24.07.2007
Imi i nazwisko eksperta lokalnego odpowiedzialnego za stanowisko
Andrzej Oleksa, Robert Gawro ski
Daty wszystkich obserwacji
24.07.2007
Data wype nienia formularza przez eksperta
20.10.2007
Data wpisania
Data wpisania do bazy danych
wype nia instytucja koordynuj ca
Data zatwierdzenia
Data zatwierdzenia przez osob upowa nion
instytucja koordynuj ca
wype nia
Stan ochrony gatunku na stanowisku
Parametr/Wska niki
Warto
wska nika i ewentualnie komentarz
Ocena
Populacja
Udzia procentowy drzew
zasiedlonych w r d drzew 13,33
dziuplastych
zasiedlonych w r d drzew
48,28
dziuplastych dost pnych do
kontroli
Liczba drzew zasiedlonych
3,65
w przeliczeniu na 1 ha
106
U1
FV FV
FV
Siedlisko
dziuplastych w r d wszyst- 47,95
kich drzew
FV
Liczba drzew dziuplastych
w przeliczeniu na 1 ha
FV
27,41
lipy o pier nicy 90 cm
5,94
Udzia procentowy
drzew grubych w r d
drzew dziuplastych
d by o pier nicy 110
0
suma
5,94
FV
inne drzewa li ciaste o pier nicy 100 cm
0
FV
lipy o pier nicy 90 cm
3,39
Liczba grubych drzew
d by o pier nicy 110 cm
suma
dziuplastych w przeliczeniu 0
3,39
na 1 ha
inne drzewa li ciaste o pier nicy 100 cm
0
Izolacja (odleg o do
najbli szych aktualnych
lub potencjalnych siedlisk)
dzi ki obecno ci sieci zadrzewie przydro nych bardzo
dobra czno
rednia z ocen zacienienia
1,00
drzew na stanowisku
U1
FV
FV
Perspektywy utrzymania si gatunku na stanowisku w kontek cie utrzymania si populacji oraz dost pno ci odpowiedniego siedliska w obliczu istniej cych i potencjalnych
zagro e , a tak e innych informacji, np. w asnych wczeniejszych danych
Perspektywy
zachowania
Ze wzgl du na du liczb odpowiednich do zasiedlenia
drzew, wyst puj cych w formie dobrze po czonego ci gu,
teoretycznie pachnica d bowa ma bardzo dobre perspektywy utrzymania si w obr bie stanowiska. Jednak zwa ywszy
na to, e aleje przydro ne s cz sto zagro one wycink ,
a drzewa stanowi ce siedlisko pachnicy s na og silnie
spr chnia e, perspektywy ochrony s trudne do oceny.
Ocena og lna
XX
FV
Lista najwa niejszych aktualnych i przewidywanych oddzia ywa (zagro e ) na gatunek i jego
siedlisko na badanym stanowisku (w tym aktualny spos b u ytkowania, planowane inwestycje,
planowane zmiany w zarz dzaniu i u ytkowaniu); kodowanie oddzia ywa /zagro e zgodne
z Za cznikiem E do Standardowego Formularza Danych dla obszar w Natura 2000; wp yw
oddzia ywania: +
pozytywny,
negatywny, 0
neutralny; intensywno oddzia ywania: A silna, B umiarkowana, C s aba
Aktualne oddzia ywania
Kod
Nazwa dzia alno ci
Intensywno
Wp yw
Syntetyczny opis
166
Usuwanie martwych
i umieraj cych drzew
C
Sporadyczna wycinka
starych drzew
424
Inne odpady
C
Pozostawianie mieci w pr chnowiskach
107
950
Ewolucja
biocenotyczna
Zarastanie stanowisk krzewami, powoduj ce pogorszenie warunk w mikroklimatycznych (wzrost zacienienia)
C
Zagro enia (przysz e, przewidywane oddzia ywania)
Kod
166
Nazwa
Intensywno
Usuwanie martwych
i umieraj cych drzew
Wycinka zadrzewie
Wp yw
Syntetyczny opis
C
Wycinka zamieraj cych drzew w pasach
drogowych, uzasadniona utrzymaniem
bezpiecze stwa ruchu
A
Usuni cie kilkuset lip (likwidacja zadrzewie !) z pasa drogowego DW503,
w wi kszo ci stanowi cych rzeczywiste
i potencjalne mikrosiedlisko gatunku
Inne informacje
Inne
warto ci
przyrodnicze
Inne obserwowane gatunki zwierz t i ro lin z za cznik w Dyrektyw Siedliskowej i Ptasiej, inne gatunki zagro one (Czerwona ksi ga), gatunki chronione
(poda liczebno w skali: liczny, rednio liczny, rzadki); inne wyj tkowe
walory obszaru
Protaetia marmorata
Gatunki
obce i inwazyjne
Obserwowane gatunki obce i inwazyjne
Nie obserwowano
Inne uwagi
Wszelkie informacje pomocne przy interpretacji wynik w
Dokumentacja
fotograficzna
MN000017 _OsmodermaEremita_KadynyTolkmicko_Foto1.jpg
5. Gatunki o podobnych wymaganiach ekologicznych,
dla kt rych mo na zaadaptowa opracowan metodyk
Wsp wyst puj cym gatunkiem o zbli onych wymaganiach ekologicznych jest wepa marmurkowana Protaetia marmorata. Chrz szcz ten figuruje na czerwonych listach w wielu
krajach zasi gu wyst powania, jak np. w Niemczech, Szwecji czy Czechach. W Polsce
nale a oby rozwa y wykorzystanie wepy marmurkowanej jako dodatkowego gatunku
wska nikowego dla stanowisk o du ej ci g o ci przestrzennej i czasowej dziuplastych
drzew. W przypadku wzbogacenia monitoringu o pu apki feromonowe, mo na spodziewa si r wnie z owie t gosza rdzawego Elater ferrugineus, najwi kszego krajowego
spr yka, obj tego ochron gatunkow i figuruj cego w Polskiej Czerwonej Ksi dze Zwierz t z kategori VU. Dekalakton b d cy feromonem p ciowym pachnicy d bowej, pe ni
zarazem funkcj kairomonu, tj. substancji wabi cej wyspecjalizowanego drapie nika, jakim jest t gosz rdzawy (larwy tego gatunku poluj na p draki pachnicy d bowej i innych
po wi tnikowatych).
108
6. Ochrona gatunku
W Polsce, podobnie jak we wszystkich krajach w zasi gu wyst powania, gatunki z kompleksu Osmoderma eremita podlegaj ochronie prawnej. Zgodnie z obowi zuj cym rozporz dzeniem Ministra rodowiska w sprawie gatunk w dziko wyst puj cych zwierz t obj tych
ochron , wobec pachnicy nie stosuje si okre lonych w 8 rozporz dzenia odst pstw od
zakaz w ze wzgl du na wykonywanie czynno ci zwi zanych z prowadzeniem racjonalnej
gospodarki, za potrzeby ochrony pachnicy d bowej s nadrz dne wobec wszelkich potrzeb
gospodarczych. Ponadto, rozporz dzenie stanowi, e gatunek wymaga ochrony czynnej.
Pachnica d bowa zosta a uj ta w krajowych czerwonych listach i ksi gach gatunk w
zagro onych we wszystkich krajach zasi gu wyst powania. W Polsce przyznano jej kategori zagro enia VU. Na Czerwonej Li cie wiatowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN 2006)
gatunek zosta przyporz dkowany do kategorii VU A1c, obejmuj c gatunki wysokiego
ryzyka, nara one na wygini cie ze wzgl du na post puj cy spadek populacyjny (cho by tylko lokalny), straty siedliskowe lub nadmiern eksploatacj , oceniany na przynajmniej 80% w ci gu ostatnich 10 lat, jednak podczas ostatniej ewaluacji stopnia zagro enia
chrz szczy saproksylicznych Europy (Nieto, Alexander 2010) umieszczony w kategorii NT
(bliski zagro enia). W Europie, szczeg ln rol w zachowaniu pachnicy d bowej odgrywaj kraje Europy rodkowej oraz po udniowa Szwecja, jako e tu w a nie zlokalizowanych
jest wi kszo stanowisk tego gatunku, wymar ego na wi kszo ci stanowisk w zachodniej
cz ci kontynentu (Ranius i in. 2005).
Pachnica d bowa jest gatunkiem skrajnie uzale nionym od starych, dziuplastych drzew
z obszernymi pr chnowiskami, a zatem jej ochrona jest to sama z utrzymaniem w krajobrazie odpowiednio wysokiego zag szczenia tego rodzaju drzew. Obj cie pachnicy d bowej ochron gatunkow , a tak e fakt e figuruje ona w II i IV Za czniku Dyrektywy rodowiskowej UE, s niew tpliwie wa nym argumentem formalnoprawnym zapobiegaj cym
niszczeniu siedlisk pachnicy d bowej. Wa ne jest jednak konsekwentne przestrzeganie
obowi zuj cych akt w prawnych, w czym istotn rol maj do odegrania organy administracji publicznej wydaj ce pozwolenia na wyci cie drzew. Najwi kszym aktualnym
zagro eniem dla gatunku jest prowadzona na masow skal wycinka alei przydro nych,
zwykle uzasadniana konieczno ci modernizacji dr g. Ponadto drzewa w rodowiskach
nadrzecznych usuwane s w zwi zku z inwestycjami z zakresu ochrony przeciwpowodziowej, za zadrzewienia r dpolne s niszczone ze wzgl du na post puj c mechanizacj rolnictwa. Zgodnie z Dyrektyw rodowiskow UE, wszelkie inwestycje wi ce
si z likwidacj aktualnych i potencjalnych siedlisk pachnicy d bowej zawsze powinny
by poprzedzone dok adn analiz wszystkich mo liwych wariant w wykonania przedsi wzi cia i wybraniem spo r d nich rozwi zania najbardziej korzystnego dla chronionego
gatunku. W przypadku zniszczenia siedlisk gatunku nieodzowna jest odpowiednia kompensacja przyrodnicza. Odtwarzanie siedlisk pachnicy d bowej wymaga jednak d ugiego
czasu, por wnywalnego z d ugo ci trwania jednego do trzech pokole u cz owieka, a zatem ochrona gatunku powinna by realizowana poprzez zachowanie we w a ciwym stanie
istniej cych stanowisk oraz kreowanie nowych zadrzewie w krajobrazach kulturowych,
kt re zapewni byt pachnicy d bowej najpr dzej za kilkadziesi t lat.
Wszelkie programy ochrony pachnicy d bowej powinny by strategiami d ugofalowymi, wymagaj cymi tak e odpowiedniego planowania przestrzennego, a nie tylko dzia aniami dora nymi.
109
Dla konsekwentnego wdra ania ochrony pachnicy d bowej niezb dne s trzy kroki:
Identyfikacja aktualnych i potencjalnych ostoi gatunku. Poniewa wyst powanie pachnicy d bowej mo na do dobrze przewidzie na podstawie samych parametr w drzew,
wst pnie mo na skupi si na inwentaryzacji zadrzewie w krajobrazach kulturowych,
a tak e identyfikacji drzewostan w o szczeg lnym nagromadzeniu starych drzew na terenach le nych. Tego rodzaju prace mog by wykonane przez osoby bez specjalistycznej wiedzy entomologicznej. Nast pnie wytypowane stanowiska powinny by badane
pod k tem wyst powania pachnicy d bowej przez przeszkolonych ekspert w.
Konsekwentna ochrona zasiedlonych drzew oraz drzew stanowi cych potencjalne siedlisko gatunku. Nale y pami ta o zabezpieczeniu ci g o ci pokoleniowej drzew na
stanowisku, tj. o dosadzaniu w zadrzewieniach kulturowych nowego pokolenia m odych drzewek. W lasach nale y bezwzgl dnie pozostawia du e, dziuplaste okazy
drzew. Tam, gdzie stwierdzono wyst powanie pachnicy d bowej, nale y rozwa y
przeprowadzenie ci prze wietlaj cych drzewostan.
Odtwarzanie ci g w migracyjnych (stepping-stones) pomi dzy istniej cymi stanowiskami poprzez sadzenie zadrzewie (aleje r dpolne, szpalery drzew wzd u ciek w
wodnych itp.). Tam, gdzie istnieje pilna potrzeba odtworzenia ci g o ci, dobrze spisuj
si gatunki drzew o mi kkim drewnie (lipa, g owiaste wierzby), kt re wykszta caj dziuple ju w perspektywie kilkudziesi cioletniej.
Obecnie du a liczba znanych stanowisk pachnicy d bowej znajduje si na obszarach
obj tych powierzchniowymi formami ochrony przyrody. Wiele stanowisk zlokalizowanych jest jednak poza tego rodzaju obszarami i nie wydaje si , aby stan populacji obj tych
powierzchniowymi formami ochrony by lepszy ni tych niechronionych. Przyczyn takiego stanu rzeczy jest cz sty fakt nieuwzgl dniania potrzeb ochrony pachnicy d bowej czy
innych organizm w saproksylicznych w lokalnych planach ochrony przyrody. Z ca pewno ci ochrona tych gatunk w powinna wyj poza tradycyjnie rozumiane ramy ochrony
rezerwatowej. Konieczne s aktywne dzia ania chroni ce tradycyjny krajobraz teren w
wiejskich, z alejami i szpalerami rodzimych gatunk w drzew wzd u dr g, parkami wiejskimi oraz g owiastymi wierzbami na terenach wilgotnych.
7. Literatura
Arnoldi L.V. (red.) 1964. Opredelitel obitaju ich v po ve li inok nasekomych. Izdatielstvo
Nauka , Moskva.
Audisio P., Brustel H., Carpaneto G.M. Coletti G., Mancini E., Piattella E., Trizzino M., Dutto
M., Antonini G., De Biase A. 2007. Updating the taxonomy and distribution of the European Osmoderma, and strategies for their conservation (Coleoptera, Scarabaeidae, Cetoniinae). Fragm.
Entomol. 39: 273 290.
Audisio P., Brustel H., Carpaneto G.M., Coletti G., Mancini E., Trizzino M., Antonini G., De
Biase A. 2009. Data on molecular taxonomy and genetic diversification of the European Hermit
beetles, a species-complex of endangered insects (Coleoptera: Scarabaeidae, Cetoniinae, Osmoderma). J. Zool. Syst. Evol. 47, 1: 88 95.
Baraud J., Tauzin P. 1991. Une nouvelle esp ce Europ enne du genre Osmoderma Serville (Coleoptera, Cetonidae, Trichiinae). Lambillionea 91: 159 166.
Bunalski M. 1999. Die Blatthornk fer Mitteleuropas (Coleoptera, Scarabaeoidea). BestimmungVerbreitung- kologie. Slamka edit., Bratislava.
110
Gawro ski R., Oleksa A. 2006. Wst pna waloryzacja alei r dpolnych Parku Krajobrazowego
Pojezierza I awskiego na podstawie chrz szczy saproksylicznych. Parki Nar. Rez. Przyr. 25(1):
85 107.
Kadej M., Ruta R., Malkiewicz A., Smolis A., Stelmaszczyk R., Tarnawski D., uk K., Kania J.,
Suchan T. 2007. Nowe dane o wyst powaniu pachnicy d bowej Osmoderma eremita (Scopoli,
1763) (Coleoptera, Scarabaeidae) na Dolnym l sku. Przyroda Sudet w 10: 135 150.
Krell, F.-T. 1997. Zur Taxonomie, Chorologie und Eidonomie einiger westpal arktischer Lamellicornia (Coleoptera). Entomologische Nachrichten und Berichte, 40 (4): 217 229.
Larsson M.C., Hedin J., Svensson G.P., Tolasch T., Francke W. 2003. Characteristic odor of Osmoderma eremita identified as a male-released pheromone. J. Chem. Ecol. 29: 575 587.
Mokrzycki T., Byk A., Borowski J. 2008. Rzadkie i reliktowe saproksyliczne chrz szcze (Coleoptera) starych d b w Rogali skiego Parku Krajobrazowego. Parki Nar. Rez. Przyr. 27, 4: 43 56.
Nieto A., Alexander K.N.A. 2010. European Red List of Saproxylic Beetles. Luxembourg: Publications Office of the European Union.
Oleksa A., Gawro ski R., 2008. Wp yw pogody i pory dnia na aktywno pachnicy d bowej
(Osmoderma eremita Scop.) oraz ich konsekwencje dla monitoringu. Parki Nar. Rez. Przyr. 27
(3): 63 73.
Oleksa A., Szwa ko P., Gawro ski R. 2003. Pachnica Osmoderma eremita (Scopoli, 1763) (Coleoptera: Scarabaeoidea) w Polsce wyst powanie, zagro enia i ochrona. Rocznik naukowy
PTOP Salamandra 7: 101 123.
Oleksa A., Ulrich W., Gawro ski R. 2007. Host tree preferences of hermit beetles (Osmoderma
eremita Scop., Coleoptera) in a network of rural avenues in Poland. Pol. J. Ecol., 55: 315 323.
Oleksa A., Chybicki I.J., Gawro ski R., Svensson G.P., Burczyk J. (w przygotowaniu). Isolation
by distance in saproxylic beetles increases with niche specialization. Msc.
Pacyniak C., Sm lski S. 1973. Drzewa godne uznania za pomniki przyrody oraz stan dotychczasowej ochrony drzew pomnikowych w Polsce. Roczniki AR w Poznaniu. LXVII: 41 65.
Paw owski J. 1961. Pr chnojady blaszkoro ne w biocenozie le nej Polski. Ekologia Polska
Ser. A, IX/21: 355 437.
Ranius T., Aguado L.O., Antonsson K., Audisio P., Ballerio A., Carpaneto G.M., Chobot K., Gjura in, B., Hanssen O., Huijbregts H., Lakatos F., Martin O., Neculiseanu Z., Nikitsky N.B., Paill
W., Pirnat A., Rizun V., Ruic nescu A., Stegner J., S da I., Szwa ko P., Tamutis V., Telnov D.,
Tsinkevich V., Versteirt V., Vignon V., V geli M., Zach, P., 2005. Osmoderma eremita (Coleoptera, Scarabaeidae, Cetoniinae) in Europe. Anim. Biodiv. Cons. 28.1: 1 44.
Ranius T., Niklasson M., Berg N. 2009. Development of tree hollows in pedunculate oak (Quercus robur). Forest Ecol. Management 257: 303 310.
Ranius T., Nilsson S.G. 1997. Habitat of Osmoderma eremita Scop. (Coleoptera: Scarabaeidae),
a beetle living in hollow trees. J. Ins. Cons. 1: 193 204.
Sparacio I. 1994. Osmoderma cristinae n. sp. di Sicilia (Insecta Coleoptera: Cetoniidae). Naturalista siciliano, IV series, 17 (3 4): 305 310.
Svensson G.P., Larsson M.C., Hedin J. 2003: Air sampling of its pheromone to monitor the occurrence of Osmoderma eremita, a threatened beetle inhabiting hollow trees. J. Ins. Cons. 7:
189 198.
Svensson G.P., Oleksa A., Gawro ski R., Lassance J.-M., Larsson M.C. 2009. Enantiomeric conservation of the male-produced sex pheromone facilitates monitoring of threatened European
hermit beetles (Osmoderma sp.). Entomologia Experimentalis et Applicata 133 (3): 276 282.
Szwa ko P. 1992. Osmoderma eremita (Scopoli, 1763), Pachnica (Coleoptera, Scarabaeidae).
[w:] Polska czerwona ksi ga zwierz t. Z. G owaci ski (red.) PWRiL Warszawa: 298 300.
Opracowa : Andrzej Oleksa
111
Monitoring gatunków i siedlisk przyrodniczych ze szczególnym uwzględnieniem specjalnych obszarów ochrony siedlisk Natura 2000
METODYKA MONITORINGU
Modyfikacja metodyki
Modraszek nausitous Phengaris nausithous
Modyfikacja metodyki monitoringu opublikowanej w Makomaska-Juchiewicz M., Baran P. (red.) 2012.
Monitoring gatunków zwierząt. Przewodnik metodyczny. Część II. GIOŚ, Warszawa.
Data wprowadzenia modyfikacji do prac monitoringowych (prowadzonych na zlecenie GIOŚ):
2015-07-17
Zmiana sposobu określania wskaźnika:
- Dostępność roślin żywicielskich: Wprowadzenie zapisu: „W przypadku, gdy roślina jest mniej liczna
(rośnie w rozproszeniu) nie należy określać stopnia pokrycia, ale zagęszczenie (w oparciu o powierzchnie
próbne).”
Zmiana zapisu w rozdziale:
- Sposób wykonywania badań: Wprowadzenie zapisu: „Badanie wskaźnika dostępność mrówek
gospodarzy tylko na części stanowisk (25-30%) (z uwagi na trudności w określaniu wskaźnika).”
Uwaga! Poniższy tekst przedstawia pierwotną, niezmieniona wersję przewodnika metodycznego.
COPYRIGHT © GIOŚ
Phengaris (Maculinea) nausithous
Maculinea teleius
M. nausithous
Maculinea
Maculinea nausithous
Maculinea
M. teleius
Maculinea teleius
M. nausithous
Maculinea teleius
Maculinea
Phengaris Maculinea
M. nausithous
Wykonawca:
……………………
……………………
WYKAZ OSÓB, KTÓRE BĘDĄ UCZESTNICZYĆ
W WYKONYWANIU ZAMÓWIENIA
Składając ofertę w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego prowadzonym w trybie przetargu nieograniczonego, którego
przedmiotem jest ……………………………………………………………………………………………… oświadczamy, że niżej
przedstawione osoby będą uczestniczyć w wykonywaniu zamówienia:
Lp. Imię i nazwisko Wykształcenie i specjalność,
tytuł naukowy
Doświadczenie/ publikacje naukowe/działanie
Zakres czynności, które będą
wykonywane przez osobę
podczas realizacji przedmiotu
zamówienia
Informacja
o podstawie do
dysponowania osobą
Miejscowość: .........................., dnia .................... r.
………………….................................................................................
podpis osoby (osób) upoważnionej/-ych do występowania
w imieniu Wykonawcy
(pożądany czytelny podpis albo podpis i pieczątka
z imieniem i nazwiskiem)

Zamówienie WOF-I.261.36.2016 - bip regionalna dyrekcja ochrony

Transkrypt

Podobne dokumenty

Hodowla i ekspozycja bezkręgowców w Ogrodzie Zoologicznym w

6. Informacje z otwarcia ofert

Załącznik nr 4 - inf

Warszawa, dnia 20 lutego 2017 r. INFORMACJA Z SESJI

Dot. ZP WORD 2/pojazd + wideo/2015 W oparciu o art. 38 ustawy

Wszyscy uczestnicy postępowania Znak: P

Załącznik nr 2 FORMULARZ OFERTOWY Przedmiot zamówienia

Wynagrodzenie wykonawcy Ustala się stawkę wynagrodzenia za

Załącznik nr 10 do SIWZ Oświadczenie o części