raport z badania - Program Kapitał Ludzki
Transkrypt
raport z badania - Program Kapitał Ludzki
RAPORT Z EWALUACJI EX – POST W PROJEKCIE: „WSPARCIE OSÓB Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI NA RYNKU PRACY” Opracowała : Małgorzata Połap Warszawa, Maj 2010 1|Strona Spis treści Wstęp............................................................................................................................................................ 3 Informacje o projekcie ................................................................................................................................ 5 Cel i założenia projektowe..................................................................................................................... 7 Zastosowane metody badawcze .............................................................................................................. 9 Komitet Sterujący...................................................................................................................................... 10 Postęp finansowy...................................................................................................................................... 13 Postęp rzeczowy ....................................................................................................................................... 14 Zarządzanie projektem ........................................................................................................................ 14 Rezultaty projektu ................................................................................................................................. 16 Beneficjenci Ostateczni ....................................................................................................................... 19 Produkty ................................................................................................................................................. 26 Promocja projektu ................................................................................................................................. 29 Rekomendacje .......................................................................................................................................... 31 2|Strona Wstęp Niniejszy raport jest końcową oceną realizowanych działań w ramach pilotażowego projektu pt. „Wsparcie osób z zaburzeniami psychicznymi na rynku pracy”1. Został sporządzony na podstawie przeprowadzonej autoewaluacji. Autoewaluacja jest metodą, która pozwala na poznanie efektów działań, jakie wykonały Podmioty. Zgromadzona wiedza pozwala spojrzeć na wykonane działania w szerszej perspektywie, a co z tym powiązane, ulepszać kolejne projekty. Raport z ewaluacji ex – post projektu pt. „Wsparcie osób z zaburzeniami psychicznymi na rynku pracy” adresowany jest przede wszystkim do osób bezpośrednio zaangażowanych w pracę przy projekcie. Okres trwania projektu objęty badaniami ewaluacyjnymi: od 1 kwietnia 2009 r. do 31 maja 2010 r.2 W raporcie został ujęty stan na dzień 31 maja 2010 r. Wszystkie informacje, które pojawiły się po tym okresie nie zostały umieszczone w niniejszym dokumencie. 1 Okres realizacji projektu pt. „Wsparcie osób z zaburzeniami psychicznymi na rynku pracy”, zgodnie z wnioskiem o dofinansowanie: od 29 grudnia 2008 r. do 31 maja 2010 r. 2 Od 1 kwietnia 2009 r. pracę przy projekcie rozpoczął Specjalista ds. ewaluacji i monitoringu. 3|Strona Skróty: BO – Beneficjent Ostateczny CRZL – Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich IP2 – Instytucja Pośrednicząca II stopnia IW – Instytucja Wdrażająca KM – Koordynator Merytoryczny KOP – Karta Opisu Produktu KP – Kierownik Projektu KR – Koordynator Regionalny KS – Komitet Sterujący ON – Osoby Niepełnosprawne OzP – Osoby z zaburzeniami psychicznymi PFRON – Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych PM – Produkt Merytoryczny PZ – Produkt Zarządczy 4|Strona Informacje o projekcie Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych uczestniczy w realizacji projektów systemowych w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Priorytet 1 Zatrudnienie i integracja społeczna, Działanie 1.3 Ogólnopolskie programy integracji i aktywizacji zawodowej, Poddziałanie 1.3.6, odgrywając w nich ważną rolę Beneficjenta. Instytucją Wdrażającą jest Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich. „Wsparcie osób z zaburzeniami psychicznymi na rynku pracy” był ogólnopolskim projektem systemowym, którego działania skierowano do osób niepełnosprawnych z zaburzeniami psychicznymi oraz ich otoczenia (rodzin oraz opiekunów). Realizacja tego przedsięwzięcia została zaplanowana na okres od 29 grudnia 2008 r. do 31 maja 2010 r., czyli 17 miesięcy, na podstawie umowy o dofinansowanie UDA.POKL.01.03.06-00-035/08-00 zawartej w dniu 20 lutego 2009 a Państwowym r. pomiędzy Centrum Funduszem Rozwoju Rehabilitacji Osób Zasobów Ludzkich, Niepełnosprawnych w Partnerstwie z : Związkiem Stowarzyszeń Rodzin i Opiekunów Osób Chorych Psychicznie „POL-FAMILIA” (na podstawie Umowy Partnerskiej nr 2009/03/07/1 zawartej z PFRON w dniu 19 marca 2009 r.); Stowarzyszeniem Klub Wsparcia Psychicznego (na podstawie Umowy Partnerskiej nr 2009/03/07/2 zawartej z PFRON w dniu 19 marca 2009 r.); Stowarzyszeniem Nadzieja dla Rodziny (na podstawie Umowy Partnerskiej nr 2009/03/07/3 zawartej z PFRON w dniu 19 marca 2009 r. ); 5|Strona Fundacją Klub Lokalnej Integracji „Lonia” (na podstawie Umowy Partnerskiej nr 2009/03/07/4 zawartej z PFRON w dniu 19 marca 2009 r.); Stowarzyszeniem Toruńskie Stowarzyszenie Współpraca (na podstawie Umowy Partnerskiej nr 2009/03/07/6 zawartej z PFRON w dniu 19 marca 2009 r.) Umowa o dofinansowanie niniejszego projektu została zmieniona Aneksem nr 1 z dnia 9 października 2009 r., Aneksem nr 2 z dnia 17 grudnia 2009 r. oraz Aneksem nr 3 z dnia 20 kwietnia 2010 r. Umowy Partnerskie również zostały zmienione Aneksem nr 1 z dnia 20 listopada 2009 r. oraz Aneksem nr 2 z dnia 31 maja 2010 r. Budżet projektu wynosi 2 967 294,06 PLN, w tym 85% współfinansowane jest z Europejskiego Funduszu Społecznego tj. nie więcej niż 2 522 199,95 PLN i 15% z wkładu własnego PFRON tj. 445 094,11 PLN. Zarządzanie projektem odbywało się zgodnie z elementami metodyki PRINCE 2., według której projekt definiowany jest, jako organizacja stworzona na pewien okres w celu wytworzenia jednego lub większej ilości produktów, zgodnie z założeniami i uzasadnieniem. Ostatni wniosek o dofinansowanie projektu „Wsparcie osób z zaburzeniami psychicznymi na rynku pracy” został zaktualizowany i zaakceptowany przez IP2 16 kwietnia 2010 r. Jest to wniosek o sumie kontrolnej 59C4-0F23-9AEF-2693. 6|Strona Cel i założenia projektowe Głównym celem projektu, zgodnie z jego założeniami, było opracowanie systemu wspierania aktywizacji społecznej i zawodowej osób z zaburzeniami psychicznymi obejmującego zindywidualizowane usługi adekwatne do ich potrzeb poprzez ponadregionalną współpracę organizacji zrzeszonych w Stowarzyszeniu „POL-FAMILIA”. Założono, że cel główny zostanie osiągnięty poprzez realizację celów szczegółowych tj.: 1. zapewnienie grupie docelowej – osobom z zaburzeniami psychicznymi, wsparcia we wchodzeniu i funkcjonowaniu na rynku pracy poprzez system doradztwa i poradnictwa zawodowego, wsparcie psychologiczne, staże i określenie ścieżki rozwoju zawodowego; 2. wzmocnienie osób z najbliższego otoczenia osób z zaburzeniami psychicznymi poprzez ujednolicenie i upowszechnienie standardu funkcjonowania i współpracy w ramach systemu; 3. nawiązanie współpracy z potencjalnymi pracodawcami poprzez pozyskiwanie ofert staży zawodowych i ofert pracy. W projekcie założono również osiągnięcie następujących rezultatów twardych: 1. uczestnictwo 400 osób niepełnosprawnych z zaburzeniami psychicznymi; 2. znalezienie pracy przez 20 uczestników; 7|Strona 3. skorzystanie z usług poradnictwa zawodowego przez 260 osób; 4. objęcie wsparciem psychologicznym 300 osób; 5. odbycie staży pracy przez 60 osób 6. objęcie wsparciem około 100 osób (rodzina, opiekunowie etc.) z najbliższego otoczenia osób z zaburzeniami psychicznymi, które skorzystały z fakultatywnych form wsparcia; 7. 5 konferencji w tym 1 inaugurująca rozpoczęcie projektu i 4 upowszechniające rezultaty; 8. 2 raporty ewaluacyjne: mid – term, ex – post. Założono również osiągnięcie następujących rezultatów miękkich: 1. zwiększenie kompetencji społecznych osób z zaburzeniami psychicznymi uczestniczących w projekcie; 2. rozwój umiejętności samodzielnego rozwiązywania problemów związanych z życiem w społeczeństwie oraz życiem zawodowym; 3. rozwój umiejętności samodzielnego i aktywnego poszukiwania pracy; 4. wzrost pewności siebie; 5. poprawa poziomu samooceny i wiary we własne możliwości; 6. zdobycie większej wiedzy na temat funkcjonowania rynku pracy; 7. poprawa zdolności łatwiejszego wchodzenia w interakcje społeczne, nawiązywanie kontaktu z otoczeniem; 8. wzrost odpowiedzialności za własny rozwój zawodowy; 9. rozwój umiejętności pracy w zespole; 10. nawiązywanie relacji zawodowych; 11. wzrost świadomości społecznej rodzin i opiekunów osób z zaburzeniami psychicznymi. 8|Strona Zastosowane metody badawcze Przedmiotem badań ewaluacyjnych projektu było zarządzanie projektem oraz Beneficjenci Ostateczni projektu. W trakcie ewaluacji przyjęto następujące kryteria: a) oceny skuteczności projektu: Czy osiągnięte zostały wszystkie zakładane w projekcie rezultaty? Czy udział w projekcie wpłynął na podniesienie poziomu kompetencji i umiejętności zawodowych wśród osób niepełnosprawnych? Czy projekt dostarczył osobom niepełnosprawnym informacji o możliwości znalezienia pracy i funkcjonowaniu rynku pracy? Czy udział w projekcie wpłynął na podniesienie poziomu samooceny, wiary we własne możliwości u OzP? Z jakim powodzeniem rekrutowane były osoby zaangażowane w proces aktywizacji zawodowej? b) oceny użyteczności projektu: W jakim procencie projekt pozwolił zaktywizować zawodowo grupę osób niepełnosprawnych z zaburzeniami psychicznymi? W raporcie wykorzystano: dokumentację związaną z zarządzaniem projektem; dokumenty zatwierdzone przez Komitet Sterujący; raporty z badań kwestionariuszowych przeprowadzonych wśród Beneficjentów Ostatecznych; comiesięczne ankiety ewaluacyjne wypełniane od kwietnia 2009 r. do zakończenia projektu przez Kierownika Projektu, Koordynatora Merytorycznego i Koordynatorów Regionalnych. 9|Strona Komitet Sterujący Zgodnie z wnioskiem i umową o dofinansowanie projekt realizowany był zgodnie z elementami metodyki PRINCE2. Według tego zapisu Komitet Sterujący odpowiadał za monitorowanie i nadzór nad realizacją projektu, zgodnie ze swoimi kompetencjami opisanymi w załączniku nr 1 do Regulaminu KS. W ramach projektu „Wsparcie osób z zaburzeniami psychicznymi na rynku pracy” Prezes Zarządu PFRON, Zarządzeniem nr 65/2009 z dnia 20 maja 2009 r., powołał Komitet Sterujący, w którego skład weszli: Przewodniczący KS reprezentowany przez przedstawiciela Lidera (PFRON), Członkowie KS – Główni Dostawcy reprezentowani przez przedstawicieli ze strony Partnerstwa3 oraz Członek KS – Główny Użytkownik reprezentujący przez przedstawiciela z ramienia Biura Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej. Ze względu na zmiany w składzie KS, Zarządzenie to zostało zmienione późniejszymi tj.: Zarządzeniem nr 123/2009 z dnia 25 listopada 2009 r. oraz 34/2010 z dnia 31 maja 2010 r. Dla zachowania zasady równości w Partnerstwie uznano, że przedstawiciele wszystkich instytucji mają prawo głosowania. Jednak, zgodnie z zasadami metodyki Prince 2 w sprawach spornych decydujący głos należał do Przewodniczącego Komitetu Sterującego. Od początku projektu do dnia 31 maja 2010 r., Komitet obradował jedenaście razy, w tym jeden raz w trybie nadzwyczajnym i dwa razy w trybie obiegowym. Na posiedzeniach podjęto 25 uchwał. Poniżej został przedstawiony ich rejestr: 3 w sumie 5 osób, po jednej osobie delegowanej przez każdego Partnera. 10 | S t r o n a Tabela nr 1 Rejestr uchwał podjętych w projekcie „Wsparcie osób z zaburzeniami psychicznymi na rynku pracy”. Data Nr uchwały Treść uchwały (w sprawie) podjęcia Za Przeciw Wstrzy mało uchwały się 1/09 W sprawie zatwierdzenia regulaminu 28.05.2009 r. 5 0 0 stanowisku 28.05.2009 r. 5 0 1 W sprawie zatwierdzenia protokołu z I 30.06.2009 r. 6 0 0 polityki 30.06.2009 r. 6 0 0 W sprawie zatwierdzenia polityki rozliczeń 30.06.2009 r. 6 0 0 30.06.2009 r. 6 0 0 30.06.2009 r. 6 0 0 28.07.2009 r. 6 0 0 28.07.2009 r. 4 2 0 28.07.2009 r. 6 0 0 28.07.2009 r. 6 0 0 Komitetu Sterującego 2/09 W sprawie zmiany na Koordynatora merytorycznego 3/09 posiedzenia Komitetu Sterującego 4/09 W sprawie zatwierdzenia monitoringu przepływów finansowych 5/09 finansowych 6/09 W sprawie zatwierdzenia strategii ewaluacji i monitoringu 7/09 W sprawie zatwierdzenia rejestru produktów wraz z wzorem karty szczegółowego opisu wypracowanego produktu 8/09 W sprawie zatwierdzenia protokołu z II posiedzenia Komitetu Sterującego W sprawie zatwierdzenia zmian w rejestrze 9/09 produktów oraz wzoru protokołu odbioru wypracowanego produktu W sprawie zatwierdzenia strategii promocji i 10/09 upowszechniania projektu „Wsparcie osób z zaburzeniami psychicznymi na rynku pracy” W 11/09 sprawie zatwierdzenia przepływu informacji w „Wsparcie osób z psychicznymi na rynku pracy” instrukcji projekcie pn. zaburzeniami 11 | S t r o n a 12/09 W sprawie zatwierdzenia protokołu z prac Komitetu Sterującego w trybie obiegowym W sprawie zatwierdzenia protokołu z IV 13/09 Nadzwyczajnego Posiedzenia 22.09.2009 r. 6 0 0 6 0 0 6 0 0 6 0 0 20.10.2009 r. 6 0 0 17.11.2009 r. 6 0 0 19.01.2010 r. 6 0 0 19.01.2010 r. 6 0 0 23.02.2010 r. 7 0 0 23.02.2010 r. 7 0 0 24.03.2010 r. 6 0 0 01.04.2010 r. 7 0 0 25.05.2010 r. 6 0 0 25.05.2010 r. 6 0 0 22.09.2009 r. Komitetu Sterującego 14/09 15/09 16/09 17/09 18/10 19/10 20/10 21/10 22/10 23/10 24/10 25/10 W sprawie zatwierdzenia zmian w rejestrze 22.09.2009 r. produktów W sprawie warunkowego odstąpienia od 22.09.2009 r. rozwiązania umowy W sprawie zatwierdzenia protokołu z V Posiedzenia Komitetu Sterującego W sprawie zatwierdzenia protokołu z VI Posiedzenia Komitetu Sterującego W sprawie zatwierdzenia protokołu z VII posiedzenia Komitetu Sterującego W sprawie zatwierdzenia raportu z ewaluacji mid - term W sprawie zatwierdzenia protokołu z VIII posiedzenia Komitetu Sterującego W sprawie zatwierdzenia zmian w rejestrze produktów W sprawie zatwierdzenia protokołu z IX posiedzenia Komitetu Sterującego W sprawie zatwierdzenia dokumentacji konferencyjnej W sprawie zatwierdzenia protokołu z X posiedzenia Komitetu Sterującego W sprawie zatwierdzenia zmian w rejestrze produktów 12 | S t r o n a W ostatniej fazie realizacji projektu w maju 2010 r. zmieniono osobę na stanowisku Przewodniczącego Komitetu Sterującego, co nie wpłynęło na realizację i zakończenie projektu. Wszystkie zmiany dotyczące składu KS zostały wprowadzone poprzez ww. Zarządzenia. Postęp finansowy Budżet projektu wynosił 2 967 294,06 PLN, w tym 85% została współfinansowana z Europejskiego Funduszu Społecznego tj. nie więcej niż 2 522 199, 95 PLN i 15% z wkładu własnego PFRON tj. 445 094, 11 PLN. Postęp finansowy w projekcie „Wsparcie osób z zaburzeniami psychicznymi na rynku pracy” w podziale na wkład własny (Lider – PFRON) i kwotę dofinansowania z Europejskiego Funduszu Społecznego w odniesieniu do całego budżetu został przedstawiony w poniższej tabeli. Tabela nr 2 Postęp finansowy w projekcie „Wsparcie osób z zaburzeniami psychicznymi na rynku pracy” Wnioski o płatność Ogółem (w PLN): Data zatwierdzenia przez CRZL 29.12.2009 r.– 33,00 30.06.2009 r. 401 308,96 07.10.2009 r. 01.-31.07.2009 r. 78 018,02 22.10.2009 r. 01.-31.08.2009 r. 194 403,67 26.11.2009 r. 01.-30.09.2009 r. 263 670,11 15.12.2009 r. 01.-31.10. 2009 r. 168 412,59 15.12.2009 r. 01.11-31.12.2009 r. 350 096,73 09.03.2010 r. 31.03.2009 r. 01.04.2009 r.– 31.06.2009 r. 13 | S t r o n a 01.-31.01.2010 r. 179 773,51 17.03.2010 r. 01.-28.02.2010 r. 189 185,26 19.04.2010 r. 01.-31.03.2010 r. 371 512,24 10.05.2010 r. Suma wszystkich 2 196 949,38 zaakceptowanych przez IW wniosków do dnia 31 maja 2010 r. W momencie opracowywania niniejszego dokumentu do Instytucji Wdrażającej został złożony wniosek o płatność za okres od 1 do 31 kwietnia 2010 r. na sumę 314 571,24 PLN jednak na obecnym etapie PFRON nie dysponuje informacją o ewentualnej akceptacji wniosku. Postęp rzeczowy Zarządzanie projektem Zarządzanie projektem (Zadanie 1) zgodnie z wnioskiem o dofinansowanie powinno rozpocząć się początkiem stycznia 2009 r. Jednak wszystkie działania rozpoczęły się w drugiej połowie marca 2009 r. Późne podpisanie (w odniesieniu do pierwotnej wersji Harmonogramu realizacji projektu) umowy o dofinansowanie oraz Umów Partnerskich, a także rezygnacja jednego z Partnerów z udziału w projekcie4 miało znaczący wpływ na terminowość w projekcie. Projekt według początkowych założeń (i taka też jest data uznana za początek projektu) powinien rozpocząć się 29 4 grudnia 2008 r. Jednak ostatecznie do podpisania Umowy Zgodnie z założeniami do projektu miało przystąpić pięciu Partnerów regionalnych i jeden Partner merytoryczny, jednak w dniu podpisania Umów Partnerskich jedno ze Stowarzyszeń zrezygnowało ze wspólnej realizacji projektu „Wsparcie osób z zaburzeniami psychicznymi na rynku pracy”. Zmiana ta nie wpłynęła na końcową realizację rezultatów, a w konsekwencji celów projektu. Pozostali Partnerzy przejęli zadania merytoryczne. 14 | S t r o n a o Dofinansowanie doszło 20 lutego 2009 r. a Umów Partnerskich 19 marca 2009 r. W związku z tym, rzeczywista realizacja projektu rozpoczęła się początkiem kwietnia 2009 r. Zatem, harmonogram realizacji w późniejszym okresie został dostosowany do powstałych opóźnień, a w konsekwencji czas trwania projektu został wydłużony o 3 miesiące5. Na przełomie marca i kwietnia 2009 r. został zatrudniony zespół zarządzający projektem – podpisano umowy z kluczowymi pracownikami projektu. Kluczowi pracownicy po stronie Partnerstwa zostali przeszkoleni podczas trzykrotnie zorganizowanych spotkań przez Lidera (dwudniowe szkolenia odbyły się w kwietniu, czerwcu oraz lipcu 2009 r.). W projekcie „Wsparcie osób z zaburzeniami psychicznymi na rynku pracy” do zarządzania projektem na cały okres realizacji zatrudnieni zostali: po stronie Lidera : Kierownik projektu, asystent kierownika projektu (od czerwca 2009 r.), radca prawny, specjalista ds. rozliczeń oraz specjalista ds. ewaluacji (od kwietnia 2009 r.); po stronie Partnera merytorycznego: Koordynator merytoryczny, specjalista ds. rozliczeń, koordynator ds. promocji projektu; po stronie Partnerów regionalnych: Koordynator regionalny; asystent koordynatora regionalnego (w Bydgoszczy, Gdańsku, Toruniu – od maja 2009 r.); specjalista ds. rozliczeń. W trakcie realizacji projektu pojawił się problem w wywiązywaniu się z obowiązków Koordynatora merytorycznego. Po wielu próbach naprawienia sytuacji, we wrześniu 2009 r. nastąpiła zmiana osoby na tym stanowisku. Z analizy comiesięcznych ankiet wypełnianych przez zespół zarządzający projektem (Kierownika projektu, Koordynatora merytorycznego oraz koordynatorów regionalnych) wynika, że najczęściej pojawiającym się problemem w trakcie realizacji projektu jest komunikacja pomiędzy Liderem – 5 Początkowy okres realizacji projektu to : 29.12.2008 r. – 28.02.2010 r. jednakże termin realizacji został wydłużony do 31.05.2010 r. m.in. ze względu na opóźnienia merytoryczne, które rzutowały na końcowe rozliczenie projektu. 15 | S t r o n a Partnerem merytorycznym – Partnerami regionalnymi. Jednak sytuacja ta od początku października 2009 r. (zmiana osoby zatrudnionej na stanowisku Koordynatora merytorycznego) zaczęła ulegać poprawie. Kolejną kwestią, która wpływała na jakość realizacji projektu była nieterminowość w nadsyłaniu dokumentów, o której powyżej zostało już wspomniane. Konsekwencją tej nieprawidłowości był brak możliwości przygotowania i terminowego składania przez Lidera stosownej dokumentacji do Instytucji Pośredniczącej II stopnia. Specjalista ds. ewaluacji zwrócił uwagę na ryzyko w braku możliwości reagowania na bieżące problemy, w związku z nierzetelnym wypełnianiem ankiet ewaluacyjnych przez Koordynatora merytorycznego i jednego z Koordynatorów regionalnych. Zapisy w wypełnianych ankietach powtarzały się w kolejnych miesiącach, a informacje w nich zawierane były niespójne i często nielogiczne. Sytuacja ta uległa zmianie od listopada 2009 r. Jednak brak informacji o problemach w projekcie ze strony Koordynatora merytorycznego oraz Koordynatorów regionalnych uniemożliwiało specjaliście ds. ewaluacji reagowanie na powstające ryzyka i zagrożenia. Rezultaty projektu Zgodnie z założeniami projektu „Wsparcie osób z zaburzeniami psychicznymi na rynku pracy”, które zostały opisane w rozdziale „Cele i założenia projektowe” niniejszego raportu, do końca maja 2010 r. osiągnięto niżej wymienione rezultaty twarde: 16 | S t r o n a Tabela nr 3 Osiągnięte rezultaty w projekcie „Wsparcie osób z zaburzeniami psychicznymi na rynku pracy” Zgodnie Rezultaty twarde z wnioskiem o Ogółem % realizacji K M 400 215 210 425 106,25 260 149 143 292 112,31 300 156 163 319 106,33 60 50 33 83 138,33 20 10 14 24 120,00 100 47 14 61 61,00 1 _ _ 1 100,00 4 _ _ 4 100,00 dofinansowanie osiągnięto wskaźnika Liczba podpisanych kontraktów Liczba osób objętych wsparciem doradcy zawodowego Liczba osób objętych wsparciem psychologicznym Liczba osób, które odbyły staż Liczba osób, które znalazły pracę Liczba osób z najbliższego otoczenia B.O. (rodzina, opiekunowie) Konferencja inaugurująca projekt Konferencje upowszechniające rezultaty projektu Trzeba jednak zauważyć, że podano stopień realizacji danego wskaźnika w odniesieniu do ostatniego aktualnego wniosku o dofinansowanie z 16 kwietnia 2010 r. o sumie kontrolnej 59C4-0F23-9AEF-2693. 17 | S t r o n a W ramach projektu „Wsparcie osób z zaburzeniami psychicznym na rynku pracy” założono również realizację rezultatów miękkich. Monitorując te wskaźniki, wykorzystano ankiety, które przeprowadzono na 120 Beneficjentach Ostatecznych (po 30 BO u każdego z Partnerów udzielających wsparcia). Wykres nr 1 Osiągnięte rezultaty miękkie w projekcie „Wsparcie osób z zaburzeniami psychicznymi na rynku pracy” (jednostka procentowa) Czy dzięki udziale w projekcie pt. „Wsparcie osób z zaburzeniami psychicznymi na rynku pracy”…. Wybrana losowo grupa Beneficjentów Ostatecznych, która brała udział w wypełnianiu ankiet przeszła przynajmniej 2 formy wsparcia. 18 | S t r o n a Z przedstawionych danych wynika, że 67% badanych polepszyła stan swojego samopoczucia w odniesieniu do rynku pracy. Dzięki wsparciu uzyskanemu w projekcie połowa ankietowanych (50%) dowiedziała się, jak umiejętnie radzić sobie ze stresem. Dobrej organizacji czasu nauczyło się 70% ankietowanych. Na pozytywną ocenę łatwiejszego nawiązywania relacji interpersonalnych zdecydowało się 74% osób. 67% ankietowanych pozytywnie oceniła wiedzę, jaką zdobyła w trakcie projektu dotyczącą dobrej prezentacji podczas rozmowy kwalifikacyjnej. Do polepszenia świadomości o swoich prawach na rynku pracy przyznało się 60% badanych. 70% dzięki udziale w projekcie jest bardziej świadoma swoich mocnych stron, a 74% respondentów jest bardziej pewna swoich umiejętności. Według 56% pytanych ich szanse na znalezienie pracy wzrosły. Podsumowując, zarówno założone rezultaty twarde, jak i miękkie w ramach projektu „Wsparcie osób z zaburzeniami psychicznymi na rynku pracy” zostały osiągnięte w stopniu zadawalającym. Beneficjenci Ostateczni Najważniejszym celem projektu pt. „Wsparcie osób z zaburzeniami psychicznymi na rynku pracy” było udzielenie wsparcia Beneficjentom Ostatecznym. Jednym z założonych rezultatów twardych było objęcie uczestnictwem w projekcie 400 osób z zaburzeniami psychicznymi. Wszystkie dane, które zostały opisane, odzwierciedlają stan na dzień 31 maja 2010 r. 19 | S t r o n a Wykres nr 2 Uczestnicy, którzy rozpoczęli udział w projekcie „Wsparcie osób z zaburzeniami psychicznymi na rynku pracy” 213 Mężczyźni 220 Kobiety 0 50 100 150 200 250 300 Do projektu zrekrutowano 433 osoby, w tym 220 kobiet i 213 mężczyzn. Wykres nr 3 Uczestnicy, którzy zakończyli udział w projekcie „Wsparcie osób z zaburzeniami psychicznymi na rynku pracy” 210 Mężczyźni 215 Kobiety 0 50 100 150 200 250 300 20 | S t r o n a Swój udział zakończyło 425 osób, 215 kobiet i 210 mężczyzn. Udzielane wsparcie przerwało 8 osób: 5 kobiet i 3 mężczyzn. Wykres nr 4 Zróżnicowanie ze względu na wiek wśród uczestników w projekcie „Wsparcie osób z zaburzeniami psychicznymi na rynku pracy” wiek Kobiety 55 - 64 lata 29 19 Mężczyźni 147 25 - 54 lata 178 15 - 24 lata 2113 0 50 100 150 200 250 300 BO 350 Wśród osób, które wzięły udział w projekcie „Wsparcie osób z zaburzeniami psychicznymi na rynku pracy” 34 osoby (21 kobiet i 13 mężczyzn) znajdują się w przedziale wiekowym między 15 a 24 rokiem życia. W kolejnej grupie wiekowej tj. między 25 a 54 rokiem życia wzięło udział w projekcie 333 osób (158 kobiet i 175 mężczyzn) – jest to najliczniejsza grupa beneficjentów ostatecznych. Ostatnią grupą uczestników są osoby mające od 55 do 64 lat. Ten przekrój wiekowy reprezentowało 66 osób (41 kobiet i 25 mężczyzn). 21 | S t r o n a Wykres nr 4 Zróżnicowanie osób, które wzięły udział w projekcie: „Wsparcie osób z zaburzeniami psychicznymi na wyższe 41 25 pomaturalne 41 33 rynku pracy” podstawowe, gimnazjalne i niższe 40 0 względu na wykształcenie. Kobiety Mężczyźni 98 ponadgimnazjalne ze 115 40 50 100 150 200 250 W ramach projektu „Wsparcie osób z zaburzeniami psychicznymi na rynku pracy” pomoc udzielana była osobą niepełnosprawnym, które zostały zrekrutowane bez względu na ich wykształcenie. Zatem wśród 433 BO znajdowało się 80 osób (40 kobiet i 40 mężczyzn) z wykształceniem podstawowym, gimnazjalnym bądź też niższym. Najbardziej liczną była grupa osób z wykształceniem ponadgimnazjalnym: 213 beneficjentów (98 kobiet i 115 mężczyzn). Osoby z wykształceniem pomaturalnym, które rozpoczęły udział w projekcie to grupa 74 osobowa (41 kobiet i 33 mężczyzn). Pomoc była również udzielana 66 niepełnosprawnym (41 kobiet i 25 mężczyzn) posiadającym wykształcenie wyższe. Powyższe zestawienia pokazują, że podczas rekrutacji osób zainteresowanych otrzymaniem wsparcia w ramach projektu „Wsparcie osób z zaburzeniami psychicznymi na rynku pracy”, została zachowana zasada równości szans kobiet i mężczyzn. 22 | S t r o n a W projekcie również udział wzięło 61 osób z otoczenia BO, w tym 47 kobiet i 14 mężczyzn. Partnerzy, jako główne problemy w osiągnięciu tego rezultatu6 uznali: brak zainteresowania rodzin; bardzo dużą liczba osób samotnych wśród BO; patologię wśród rodzin; brak możliwości udziału w projekcie osób z otoczenia BO z powodu braku czasu; uwarunkowania społeczne rodzin. Dla uczestników projektu przewidziane były różnego rodzaju formy wsparcia. Tabela nr 4 Formy wsparcia, z których skorzystali uczestnicy projektu: „Wsparcie osób z zaburzeniami psychicznymi na rynku pracy” w podziale na zadania i etapy zgodnie z wnioskiem o dofinansowanie. Zadanie Etap Opis Zadanie 3 Etap 3 Grupowe warsztaty psychologiczne Zadanie 3 Etap 4 Grupowe warsztaty doradztwa zawodowego Zadanie 3 Etap 5 Indywidualne konsultacje lekarskie Zadanie 3 Etap 6 Szkolenie Beneficjentów w roli Asystenta/ki osoby niepełnosprawnej Zadanie 3 Etap 7 Wstępna praktyka BO w roli Asystenta/ki osoby niepełnosprawnej Zadanie 3 6 Etap 8 Staż zawodowy BO w roli docelowo wsparcie miało zostać udzielone 100 osobom z otoczenia ON 23 | S t r o n a Asystenta/ki osoby niepełnosprawnej Zadanie 3 Etap 9 Szkolenie zawodowe, których ukończenie gwarantuje przywrócenie do zawodu Zadanie 3 Etap 10 Staż zawodowy BO związany z ukończeniem szkoleń zawodowych Zadanie 3 Etap 11 Szkolenie zawodowe umożliwiające BO zdobycie kwalifikacji zawodowych Zadanie 3 Etap 12 Staż zawodowy dla BO, którzy zdobyli nowe kwalifikacje zawodowe Zadanie 3 Etap 13 Grupy wsparcia dla BO Zadanie 3 Etap 14 Indywidualne konsultacje psychologiczne Zadanie 3 Etap 15 Indywidualne konsultacje w zakresie doradztwa zawodowego Zadanie 3 Etap 16 Indywidualne konsultacje z radcą prawnym Zadanie 4 Etap 1 Fakultatywne konsultacje indywidualne dla rodziców i opiekunów BO Zadanie 4 Etap 2 Fakultatywne grupy wsparcia dla rodzin BO Zadanie 5 Etap 1 Spotkania indywidualne Koordynatorów regionalnych z pracodawcami w celu uzyskania ofert pracy i staży 24 | S t r o n a Zadanie 5 Etap 2 Konsultacje z zakresu dostosowania i wyposażenia stanowisk pracy dla BO Zadanie 5 Etap 3 Przygotowanie pracodawcy i jego zespołu do przyjęcia osoby niepełnosprawnej jako pracownika/stażysty W trakcie realizacji projektu został zdiagnozowany problem dotyczący rekrutacji prowadzonej rekrutowanych do przez projektu, Partnerów nie regionalnych. posiadało Cześć orzeczeń o osób stopniu niepełnosprawności lub równoważnych dokumentów stwierdzających stopień niepełnosprawności. Źródło problemu zostało zdefiniowane w braku stosownych zapisów w dokumentacji rekrutacyjnej, a także w niewiedzy Partnerów, iż Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, który pełni rolę Lidera w projekcie systemowym „Wsparcie osób z zaburzeniami psychicznymi na rynku pracy”, działa w oparciu o ustawę z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Waga problemu była na tyle wysoka, że pojawiło niekwalifikowanych, się nie ryzyko zarówno osiągnięcia wygenerowania zamierzonych kosztów wskaźników, jak i przerwania realizacji projektu. Jednak po przeanalizowaniu sytuacji i oszacowaniu skali problemu, która wyniosła niecałe 10% podjęto decyzję o kontynuacji projektu. Część uczestniczących korzystała jedynie z zajęć warsztatowych, które i tak odbywały się z innymi uczestnikami wsparcia posiadającymi wymagane orzeczenia. Zatem skala kosztów, uznanych za niekwalifikowane ze względu na błąd, który wystąpił w procesie rekrutacji, w konsekwencji nie zagroziła prawidłowej realizacji projektu (osiągnięciu zakładanych rezultatów). 25 | S t r o n a Produkty Rejestr produktów w projekcie pn. "Wsparcie osób z zaburzeniami psychicznymi na rynku pracy" Lista produktów kod produktu Opisany przez Przewidywana data oddania produktu Nazwa produktu PZ - produkt zarządczy/ PM - produkt merytoryczny kto tworzy KOP/kto odbiera wynika z pierwotnego harmonogramu PZ1 KP/KS ZADANIA / ETAPY Obowiązująca data oddania produktu ZADANIE 1: ZARZĄDZANIE PROJEKTEM Procedury zarządzania Etap projektem i 3-4 komunikacji wewnętrznej Opracowane i złożone Etap okresowe wnioski o 13 płatność Opracowanie dokumentacji wspomagającej zarządzanie projektem Wniosek o płatność PZ2 Sp.ds.rozl./ Prezes 31.01.2009 1. 22.04.2009, 2. 21.07.2009, 3. 21.10.2009, 4. 22.01.2010, 5. 19.03.2010 14.07.2009 1. 17.06.2009 (01.01-31.03.09) 2. 10.07.2009 (01.04-31.05.09) 3. 21.07.2009 (01-30.06.09) 4. 21.08.2009 (01.31.07.09) 5. 21.09.2009 (01-31.08.09) 6. 21.10.2009 (01-30.09.09) 7. 23.11.2009 (01-31.10.09) 8. 21.12.2009 (01-30.11.09) 9. 22.01.2010 (01-31.12.09) 10. 19.02.2010 (01-31.01.10) 11. 19.03.2010 (01-28.02.10) 12. 22.04.2010 (01-31.03.10) 13. 24.05.2010 26 | S t r o n a (01-30.04.10) 14. 30.06.2010 (01-31.05.10) Strategia promocji i upowszechniania, System Identyfikacji Wizualnej Projektu PZ3a KPR/KM/KS 28.02.2009 10.07.2009 Strona internetowa projektu PZ3b KPR/KM/KP 28.02.2009 10.07.2009 Materiały promocyjne PZ3c KPR/KM/KP 28.02.2009 14.07.2009 Etap Inaugurująca 20 Konferencja Inaugurująca PZ3d KPR./KM/KP 28.02.2009 22.05.2009 Opracowanie Etap merytoryczne i 21 organizacyjne planowanej konferencji Komplet dokumentacji konferencjnej PZ3e KPR/KM/KS Konferencje promujące PZ3f KPR/KM/KP 31.01.2010 30.04.2010 Etap Zaprojektowana 24 strategia ewaluacji Strategia ewaluacji PZ7a Sp. ds. ewaluacji/KP/KS 31.01.2009 30.06.2009 Etap Strategia mid-term 25 Raport środkowy PZ7b Sp. ds. ewaluacji/KP/KS 31.08.2009 31.10.2009 Etap Strategia ex-post 26 Raport końcowy PZ7c Sp. ds. ewaluacji/KP/KS 31.03.2010 31.05.2010 Opracowanie strategii Etap promocji i 16 upowszechniania Opracowanie projektu Etap witryny internetowej 18 projektu Wykonany projekt i Etap produkcja materiałów 19 promocyjnych Konferencja rozpoczęcie projektu 28.02.2010 Cykl konferencji Etap podsumowujących 21 realizację projektu / promujących rezultaty ZADANIE 2: REKRUTACJA BENEFICJENTÓW OSTATECZNYCH 27 | S t r o n a Opracowanie Etap dokumentacji 2 rekrutacyjnej Procedury rekrutacyjne PM1a PR/KM/KP 31.01.2009 10.07.2009 Podpisane kontrakty PM1b PR/KM 31.03.2009 30.09.2009 Rekrutacja Etap zakończona 5 podpisaniem 400 kontraktów ZADANIE 3: AKTYWIZACJA SPOŁECZNO-ZAWODOWA BENEFICJENTÓW OSTATECZNYCH Rekrutacja, szkolenie i warsztaty dla osób Raport przebiegu Etap prowadzących BO pracy Osoby 1-2 podczas Staży i Prowadzącej BO Praktyk PM2 KR/KM 30.06.2009 30.04.2010 Lista obecności z warsztatów grupowych BO PM3a KR/KM 31.07.2009 31.10.2009 Etap konsultacje lekarskie 5 Faktura VAT za konsultacje lekarskie PM3b KR/KM 31.07.2009 28.02.2010 Etap Szkolenia, praktyki i 6-8 staże asystentów ON Raport z przebiegu aktywizacji zawodowej Asystentów ON PM4 KR/KM 31.08.2009 30.04.2010 Etap staże i grupy wsparcia 9-13 Raport z przebiegu szkoleń BO PM3c KR/KM 30.09.2009 30.04.2010 Indywidualne konsultacje Etap psychologiczne, w 14zakresie doradztwa 16 zawodowego i z radcą prawnym BO Raport z przebiegu konsultacji indywidualnych PM3d KR/KM 31.12.2009 30.04.2010 Etap Grupowe warsztaty BO 3-4 Indywidualne BO Szkolenia zawodowe, BO ZADANIE 4: PROMOCJA AKTYWNOŚCI SPOŁECZNO-ZAWODOWEJ BENEFICJENTÓW WŚRÓD ICH RODZIN Fakultatywne konsultacje Etap indywidualne oraz 1 grupy wsparcia dla rodziców i opiekunów BO Konsultacje i grupy wsparcia dla rodzin PM5 Psycholog/KR/KM 30.11.2009 30.04.2010 ZADANIE 5: WSPÓŁPRACA Z PRACODAWCAMI 28 | S t r o n a Przygotowanie pracodawców do Etap przyjęcia osoby 1-3 niepełnosprawnej jako pracownika/stażystę Przygotowanie pracodawcy PM6 KR/KM 28.02.2010 31.03.2010 Promocja projektu W okresie od początku realizacji projektu do końca kwietnia 2009 r. zadania w zakresie promocji nie były wykonywane. Sytuacja ta spowodowana była późnym rozpoczęciem wszystkich działań ze względu na nieterminowe podpisanie dokumentów umożliwiających rozpoczęcie działań projektowych, jak również merytorycznego, personalnymi który problemami odpowiadał za po zadania stronie Koordynatora dotyczące promocji i upowszechniania rezultatów projektu, w tym zatrudnienie Koordynatora ds. promocji projektu. W rezultacie pracownik zajmujący się promocją w projekcie „Wsparcie osób z zaburzeniami psychicznymi na rynku pracy” został zaangażowany na początku maja 2009 r. Jednak osoba pełniąca tę funkcję, po 8 miesiącach zrezygnowała z pracy w niniejszym projekcie. Od stycznia 2010 r. do zakończenia projektu promocją zajmowała się kolejna osoba. Strategia promocji i upowszechniania rezultatów projektu, przygotowana przez Koordynatora ds. promocji projektu wpłynęła do Lidera drogą mailową, po nasieniu poprawek została zaakceptowana i przyjęta w drodze głosowania Komitetu Sterującego w dniu 28 lipca 2009 r. Uchwałą nr 10/09. Jednak działania mające na celu promocję i upowszechnianie projektu rozpoczęły się wraz z zaangażowaniem specjalisty. 29 | S t r o n a Wśród prac, jakie zostały wykonane było m.in. zaprojektowanie i wydrukowanie ulotek oraz plakatów promujących projekt, stworzenie i uaktualnianie strony internetowej, utrzymywanie kontaktów z mediami, realizacja konferencji inaugurującej rozpoczęcie projektu oraz przygotowanie cyklu 4 konferencji upowszechniających rezultaty projektu. W trakcie rekrutacji – promocja wśród potencjalnych Beneficjentów Ostatecznych była jednym z najważniejszych działań projektowych. Ale oprócz działań wykonywanych przez koordynatora ds. promocji, zadania promocyjne wykonywali również koordynatorzy regionalni w ramach swojego obszaru działań. W ramach promocji dnia 22 maja 2009 r. została zorganizowana przez Partnera merytorycznego konferencja inaugurująca projekt. W jej realizacji stwierdzono następujące błędy oraz nieprawidłowości: zabrakło informacji o odbywającej się konferencji w miejscu realizacji, w sali konferencyjnej nie było informacji o współfinansowaniu konferencji ze środków Unii Europejskiej, materiały konferencyjne były niezgodnie z obowiązującymi wytycznymi, błędne materiały zostały rozesłane do mediów, przebieg konferencji nie pokrywał się z przedstawionym i rozpowszechnionym harmonogramem. W związku z błędami, które wystąpiły podczas realizacji konferencji inaugurującej projekt, wyciągnięto wnioski podczas przygotowywania cyklu 4 kolejnych konferencji upowszechniających rezultaty projektu. Konferencje odbyły się w: Toruniu – 23 kwietnia 2010 r., Łodzi – 26 kwietnia 2010 r., Bydgoszczy – 27 kwietnia 2010 r., Sopocie – 30 kwietnia 2010 r. W każdej z konferencji udział wziął przedstawiciel Lidera (PFRON). Konferencje te zostały przygotowane starannie, bez zastrzeżeń, zgodnie z obowiązującymi wytycznymi. Prowadzona była również strona internetowa, na której osoby zainteresowane projektem mogły przeczytać informację na temat aktualnych 30 | S t r o n a działań. Jednakże zauważono, iż wpisy na stronie internetowej w zakładce Forum, nie były kontrolowane przez Zarządcę Witryny Internetowej. Rekomendacje Podsumowując realizację projektu „Wsparcie osób z zaburzeniami psychicznymi na rynku pracy” należy zwrócić uwagę na sukces, jakim jest wysoki stopień realizacji wskaźników – rezultatów. Dzięki udzielonemu wsparciu zaktywizowano społecznie oraz zawodowo zarówno osoby niepełnosprawne, jak i osoby z otoczenia. Osiągnięcie zadawalających rezultatów wynika z dużego wkładu pracy zespołu realizującego projekt, a także z chęci do zmiany swojej sytuacji życiowej i motywacji Beneficjentów Ostatecznych. Doświadczenie projektowe pokazało, że bardzo potrzebnym działaniem jest promocja skierowana na aktywizację osób z otoczenia BO . Z analizy dokumentacji projektowej za okres od 29 grudnia 2008 r. do 31 maja 2010 r. wynika, że większość działań zgodnie z uaktualnianym harmonogramem realizacji projektu była realizowana terminowo. Odstępstwa od normy nie wpłynęły znacząco na postęp rzeczowy, a w związku z tym osiągnięto założone rezultaty. W związku z przeprowadzoną analizą materiału zgromadzonego w trakcie realizacji projektu pilotażowego pt. „Wsparcie osób z zaburzeniami psychicznymi na rynku pracy” rekomenduje się: 1. Wypracowanie precyzyjnych procedur realizacji projektu określających strukturę komunikacji oraz zarządzania projektem. 31 | S t r o n a 2. Poddanie analizie skuteczności form promocji projektu wykorzystanych w ramach zrealizowanego pilotażu, a w szczególności ulotek, plakatów, ogłoszeń w prasie bądź na stronach internetowych. Zaleca się również włączenie do zespołu projektowego po stronie Lidera projektu specjalisty ds. promocji. 3. Personel po stronie Partnerów po zapoznaniu się z wytycznymi w zakresie realizacji projektów w ramach PO KL 2007-2013 powinien mieć świadomość obowiązków monitoringowych, sprawozdawczych oraz w zakresie rozliczeń, którymi zobligowany jest Partner, Lider projektu (Beneficjent Systemowy) oraz CRZL. Zaleca się prowadzenie cyklicznych szkoleń z zakresu obowiązujących zasad monitoringu, rozliczeń oraz sprawozdawczości projektu personelu zatrudnionego w ramach projektu. 4. Organizację częstszych, wspólnych spotkań zespołów realizujących projekt w celu wymiany doświadczeń, dyskusji nad wątpliwościami w interpretacji dokumentów oraz innymi sprawami. 5. Aby zapewnić wysoką jakość realizowanego projektu zaleca się zwiększenie personelu w regionach, w których realizowany jest projekt. Nadmiar obowiązków, którymi obarczony zostaje personel, powoduje ryzyko niewywiązywania się z powierzonych zadań oraz ryzyko niewłaściwego wykonywania obowiązków. 6. Dla przeprowadzenia rzetelnej i efektywnej ewaluacji, zaleca się zlecenie zadania Podmiotowi zewnętrznemu, który w porozumieniu ze specjalistą po stronie Lidera, dokonywać będzie badań ewaluacyjnych i interpretacji wyników. Aby zapewnić rzetelność oraz wysoki poziom badań ewaluacyjnych drugiej edycji projektu, zaleca się opracowanie kosztorysu przeprowadzenia ewaluacji, w oparciu o realne stawki na rynku badawczym (koszt opracowania strategii, opracowania narzędzi badawczych, przeprowadzenia badania w terenie, wprowadzania oraz analizy danych, opracowania raportów). Jednocześnie zaleca się stworzenie realnego harmonogramu realizacji badań ewaluacyjnych z uwzględnieniem czasu na odbiór raportu końcowego. Istnieje także wyraźna potrzeba zwiększenia liczby etatów zespołu badawczego 32 | S t r o n a przeprowadzającego ewaluację na tak dużej grupie respondentów oraz przy znacznej liczbie Partnerów projektu. 7. Pilnowanie terminowego składania wymaganych dokumentów przez Partnerów przyczyni się do usprawnienia przygotowywanej dokumentacji przez Lidera dla Instytucji Nadrzędnych; 8. Zaleca się również wsparcie osób niepełnosprawnych, którzy podjęli zatrudnienie i pozostają pod nadzorem Partnera projektu. 9. Podczas trwania projektu pojawiło się zainteresowanie stażem jako formą umożliwiającą zdobycie quasi – doświadczenia zawodowego, przez które BO próbują zmierzyć się z prawdziwym życiem zawodowym. przełamywać Beneficjentom tym oprócz psychologiczno-zawodowe warsztatów bariery, uczących szkoleń podnoszących umiejętności, kwalifikacje, potrzeba działań, które pozwalają wejść w rolę pracownika i nauczyć się relacji zawodowych z pracodawcą i współpracownikami. W związku z powyższym, zaleca się przy kontynuacji projektu zwiększenie nakładów finansowych na staże dla osób niepełnosprawnych tak, aby znacznie większa liczba osób niepełnosprawnych została objęta wsparciem. 10. Poprawa komunikacji między Beneficjentami realizującymi projekt poprzez m.in. częstsze spotkania monitoringowe Koordynatorów lokalnych i Kierownika projektu. Również Partnerzy wskazują, że do poprawy jakości współpracy przyczyni się usprawnienie przepływu informacji oraz ścieżki decyzyjnej u Lidera Projektu. 11. Należy rozważyć możliwość rezygnacji z Partnera merytorycznego, ponieważ po analizie comiesięcznych ankiet koordynatorów, nie odnotowano znaczącej roli Koordynacji merytorycznej. Partnerzy regionalni bezpośrednio kontaktowali się z Liderem. Działanie, za które odpowiedzialny był Partner merytoryczny m.in. Promocja i upowszechnianie projektu, może zostać przejęte przez Lidera, jak również zaleca się w tym wypadku zatrudnienie u każdego z Partnerów osoby odpowiedzialnej za promocję. Każdy z regionów powinien w inny, specyficzny dla swojego środowiska prowadzić bieżącą promocję projektu. Przez promocję w niniejszym projekcie rozumie się nie tylko nagłośnienie medialne, ale przede wszystkim 33 | S t r o n a bezpośrednie dotarcie do BO oraz jego bliskiego otoczenia (np. za pośrednictwem lekarzy). 12. Realizacja działań projektowych, przez wiele czynników m.in. takich jak zbyt długie prace nad dokumentacją dotyczącą rekrutacji, czy formularzy stażowych etc., trwała ryzykownie długo i mogła wpłynąć negatywnie na poprawną realizację projektu. Zaleca się, aby najpóźniej w pierwszym miesiącu realizacji projektu wygenerować najważniejsze dokumenty. Odpowiedzialność za pracę nad ww. dokumentami powinna spoczywać na Liderze projektu, który w tej kwestii powinien współpracować z Partnerami. 34 | S t r o n a