Podstawowe definicje i hasła

Podstawowe definicje i hasła :
. System policyjny III Rzeszy w roku 1944 ( pozwoliłem sobie na przekreślenie
„Rzeźnika z Pragi”, bowiem w roku 1944 juŜ nie Ŝył – dla ciekawskich – szukajcie
„Operacja Anthropoid”)
Teraz po kolei :
RSHA i SIPO wyjaśnią się „ po drodze”. Idziemy do KRIPO:
Kripo (niem. Kriminalpo
polizei
- Policja kryminalna) - Do 1936 Kripo stanowiło część
Kri
po
administracji landów, lecz po przeprowadzeniu centralizacji niemieckiej policji przez
Heinricha Himmlera policja kryminalna wszystkich landów włączona została do pruskiej
policji kryminalnej. W 1937 powstało Biuro Policji Kryminalnej Rzeszy
(Reichskriminalpolizeiamt). Kripo wraz Gestapo (hitlerowską policją polityczną) stały
się częścią Głównego Urzędu Policji Bezpieczeństwa Rzeszy (Hauptamt Sicherheitspolizei,
Sipo). Wreszcie w 1939 po utworzeniu RSHA Kripo, Gestapo oraz SD (SłuŜba Bezpieczeństwa
SS) weszły w skład RSHA (Kripo stało się Departamentem V Głównego Urzędu Bezpieczeństwa
Rzeszy). Niemiecką policją kryminalną zarządzał Arthur Nebe, pod koniec wojny
zastąpiony przez Friedricha Panzingera. Kripo formalnie zajmowała się oczywiście
głównie sprawami kryminalnymi, pozostawiając Gestapo sprawy polityczne i
organizowanie terroru. Na obszarze Rzeszy członkowie Kripo ubierali się po cywilnemu,
natomiast w krajach okupowanych przez Niemcy mieli obowiązek noszenia mundurów SS
(nawet,jeśli do SS nie naleŜeli) wraz z insygniami odpowiednimi do ich stanowisk w
policji kryminalnej.
Gestapo (niem. Ge
Geheime Sta
Staatspo
polizei, Tajna Policja Państwowa) – tajna policja
po
utworzona w nazistowskich Niemczech 26 kwietnia 1933, która w sposób bezwzględny
zwalczała wszelkie przejawy oporu. W latach 1939–1945 Gestapo wchodziło w skład Głównego
Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy Reichssicherheitshauptamt – RSHA) jako jego IV Urząd.
Gestapo działało na terenie państwa niemieckiego, oraz we wszystkich okupowanych
przez III Rzeszę państwach europejskich, stanowiąc główny czynnik terroru i odgrywając
główną rolę w inspirowaniu i realizowaniu zbrodniczych planów rasistowskiej polityki
narodowych socjalistów. Wielu członków Gestapo przydzielanych było takŜe do jednostek
Einsatzgruppen. Gestapo liczyło ok. 40 000 funkcjonariuszy i personelu pomocniczego.
Podstawowe funkcje GESTAPO jako organu defensywnego struktur bezpieczeństwa III
Rzeszy to:
. Inwigilacja i zwalczanie przeciwników reŜimu w granicach III Rzeszy i na
obszarach okupowanych
2. Prowadzenie działań kontrwywiadowczych
3. Przeciwdziałanie dywersji
4. Egzekutywa policyjna
Na początku marca 194 w Zakopanem miała miejsce wspólna konferencja NKWD i Gestapo,
na której omówiono metody pracy operacyjnej przeciwko podziemiu polskiemu i
wymieniono się informacjami, Działania Gestapo nie podlegały Ŝadnej kontroli, ani
zaskarŜeniu przed sądem. Współpracownik Himmlera, dr Werner Best (Pierwszy szef
Departamentu II RSHA) ujął to następująco: Dopóki policja wykonuje polecenia
przywództwa, działa legalnie.
We wrześniu 1939 roku Gestapo zostało włączone do nowo utworzonego scentralizowanego
organu bezpieczeństwa, zwanego Reichssicherheitshauptamt (sk.RSHA) – czyli Główny
Amt IV),
Urząd Bezpieczeństwa Rzeszy jako Urząd IV (Amt
IV i pozostało w jego ramach aŜ do
rozwiązania w 1945 roku. Po wybuchu II wojny światowej utworzono równolegle
Departament IV/B. W okresie późniejszym dotychczasowe jednostki skomasowano w jeden
Wydział IV/A, a Departament IV/B przekształcono w Wydział IV/B.
ZaleŜnie od wymogów wojny struktura organizacyjna Gestapo ulegała dalszym zmianom, i
na początku 1944 roku przedstawiała się następująco:
Amt IV RSHA
GESTAPO (badanie i zwalczanie nieprzyjaciela) - szef SS-Gruppenführer
RSH
und General der Polizei Heinrich Müller
•
•
IV A - Fachreferaten referaty specjalistyczne
o IV A : zwalczanie opozycji;
Ia - komunizm, marksizm i podobnego charakteru organizacje, wroga
propaganda, działania partyzanckie w Niemczech, niemieccy jency w
obozach radzieckich
Ib - ruchy reakcyjne działania opozycyjne, monarchizm, pacyfizm,
defetyzm itp
o IV A2:
A2 sabotaŜ
2a - wykrywanie i zwalczanie aktów sabotaŜu, zabójstwa polityczne,
terroryzm
2b - agenci-spadochroniarze, wykrywanie tajnych radiostacji.
o IV A3:
A3 kontrwywiad
3a - zwalczanie obcego szpiegostwa politycznego i ujawniania
tajemnicy państwowej
3b - zwalczanie szpiegostwa gospodarczego, śledzenie sytuacji w
Szwajcarii, nielegalny handel walutą.
3c - obserwacja wydarzeń na i za granicami kraju, działania
kontrwywiadowcze, nielegalne poruszanie się środkami transportu.
o IV A4:
A4 opozycja ideologiczna
4a - katolicy, protestanci, organizacje religijne sekty, masoni.
4b - śydzi, emigranci, pozbawianie obywatelstwa niemieckiego i inne.
o IV A5:
A5 sprawy specjalne
5a - ochrona kierownictwa partii i rządu, zadania specjalne i inne
5b - sprawy partii i prasy
o IV A6:
A6 słuŜba rejestracyjna i poszukiwania:
6a - rejestry osób poszukiwanych, kartoteka fotograficzna,
informacja
6b - areszty zapobiegawcze
6c - robotnicy cudzoziemcy i jeńcy wojenni (obozy koncentracyjne i
obozy pracy)
IV B: Länderreferaten - referaty terytorialne kontrwywiadu
o IV B : terytoria zachodnie
a - Francja, Belgia
b - Holandia, Anglia, USA, Kanada
c - kraje skandynawskie
o IV B2:
B2 terytoria wschodnie
2a - tereny wschodnie i Związek Radziecki
2b - Polska
2c - Protektorat Czech i Moraw, Słowacja
o IV B3:
B3 terytoria Europy Południowo-Zachodniej, Afryka i Ameryka
Południowa
3a - kraje bałkańskie, Turcja, Bliski Wschód
3b - Szwajcaria Włochy, Hiszpania, Portugalia, Afryka, Ameryka
Południowa
o IV B4:
B4 paszporty i dowodu osobiste
4a - paszporty
4b - dokumenty toŜsamości, rejestracja obco krajowców i ich kontrola
o
o
4c - wydawanie wiz
IV B/A:
B/A Arbeit - praca dostarczanie siły roboczej
IV B/G:
B/G Grenzpolizei - Policja Graniczna oraz wchodzący w skład referatu:
Zollgrenzschutz - Urząd Celny - inspekcja graniczna, ochrona i rewizje
Sicherheitsdienst des ReichsführersSD,
Reichsführers-SS (SD
SD pol. SłuŜba Bezpieczeństwa Reichsführera
SS) – organ wywiadu, kontrwywiadu i słuŜby bezpieczeństwa SS, działający w III Rzeszy w
latach 193 -1945.
Gdy na początku lat trzydziestych ruch narodowo-socjalistyczny w Niemczech
przybierał na sile, wzrastało jego zapotrzebowanie na informacje o przeciwnikach
politycznych (zarówno na terenie Niemiec, jak i za granicą). Utworzona w 193 r.
wewnątrz partii narodowo-socjalistycznej NSDAP słuŜba bezpieczeństwa operowała
początkowo pod kryptonimem IC,
IC natomiast w sierpniu tego samego roku powstał Wydział
Wydzia
IC,
IC który następnie przekształcony został w SłuŜbę Bezpieczeństwa (Sicherheitsdienst, w
skrócie SD). Organizatorem, a od 1932 r. szefem SD był Reinhard Heydrich, który
rozszerzał stopniowo zakres działalności informacyjno-wywiadowczej.
Kolejnym krokiem było mianowanie Heydricha szefem Policji Bezpieczeństwa (Sipo) - w
ten sposób pod kontrolą SD znalazła się policja państwowa (w tym policja polityczna
Gestapo oraz policja kryminalna Kripo). Sytuacja ta spowodowała konflikty
kompetencyjne pomiędzy SD a Abwehrą (wywiadem wojskowym). W 1939 r. SD została włączona
do Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy – Reichssicherheitshauptamt (RSHA), na czele
którego stanął Heydrich.
W pierwszych latach funkcjonowania, SD działała jako organizacja ochrony NSDAP, a po
dojściu Adolfa Hitlera do władzy, umacniała system nazistowski w Niemczech. Od chwili
utworzenia RSHA, SD prowadziła trzy departamenty:
•
•
•
Departament I – działalność wewnątrz kraju
Departament II – działalność za granicą
Departament III – badania światopoglądowe.
Sicherheitsdienst na drodze działań szpiegowskich miała bardzo skromne początki i
działała jako jedna z pobocznych organizacji wymyślonych przez Heinricha Himmlera.
Mimo to dzięki poparciu Hitlera szeregi i struktura SD w latach trzydziestych uległy
znacznemu rozbudowaniu, zatrudniając 3000 pracowników etatowych i być moŜe nawet ok.
tys. informatorów. SD przyjmowała w swoje szeregi zarówno ludzi o ponadprzeciętnej
inteligencji, jak i zwykłych brutali. Podobnie jak Gestapo, SD prowadziła infiltrację
na szeroką skalę wykorzystując prawa, które powierzały jej ochronę nazistowskiego
państwa, a nawet łamiąc oficjalne prawo (posuwała się do np. naruszenia tajemnicy
głosowania, aby zidentyfikować osoby opozycyjne wobec narodowego socjalizmu).
W latach II wojny światowej rozbudowana do znacznych rozmiarów (biura lokalne w
kaŜdej większej miejscowości oraz działające pod komendą SD i Sipo bataliony
bezpieczeństwa w całej okupowanej Europie) SD zajmowała się róŜnymi zadaniami
dotyczącymi bezpieczeństwa Rzeszy Niemieckiej i na podbitych terytoriach.
Jednym z głownych zadań organizacji było zwalczanie ruchu oporu. Sicherheitsdienst z
dyspozycji Hitlera wydanej w grudniu 194 r. i rozkazu OKW, prowadziła m.in. akcję
Nacht und Nebel ("noc i mgła"), polegającą na aresztowaniach i potajemnych wywózkach w
nieznane uczestników ruchu oporu z krajów okupowanych: tysiące ludzi znikało bez
jakichkolwiek śladów, czyli jak mówi kryptonim akcji: "rozpłynęli się w mgle".
Funkcjonariusze SD brali takŜe udział w operacjach masowej eksterminacji ludności
Ŝydowskiej w Polsce i ZSRR oraz inteligencji polskiej i innych ofiar, przewodząc w
działaniach oddziałów Einsatzgruppen (formowanych z róznych niemieckich formacji
bezpieczeństwa, lecz pod kierownictwem zwykle oficerów SD), które rozstrzelały ok. 2
milionów cywilów, w tym pona 900 000 śydów i setki tysięcy przedwojennych obywateli
polskich.
W lutym 1944 r. Sicherheitsdienst przejęła takŜe kierownictwo nad Abwehrą, wywiadem
wojskowym do tamtej pory niezaleŜnym od SS. Po zamachu w 1942 r., w wyniku którego
zginął Heydrich (Operacja Anthropoid), kierownictwo nad SD przejął w styczniu 1943 r.
Ernst Kaltenbrunner i sprawował je do końca wojny.
Allgemeine SS (niem. Ogólna SS) - organizacja powstała w roku 1934, podczas rozbudowy
struktur Schutzstaffel der NSDAP (SS), jako samodzielna formacja w ramach NSDAP z
Heinrichem Himmlerem jako Reichsführerem-SS.
W 1935 jednostki administracyjne SS przyjęły nazwę Algemeine SS (zwane takŜe Heimat SS
oraz Schwarze SS), w celu odróŜnienia ich od SS-Totenkopfverbände (załogi obozów
koncentracyjnych) i SS-Verfügungstruppen (późniejsze Waffen-SS).
NSDAP (niem. Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei —Narodowosocjalistyczna
Narodowosocjalistyczna
Niemiecka Partia Robotników
Robotnik w) — niemiecka partia polityczna, zwana kolokwialnie
nazistowską, sprawująca totalitarną władzę w III Rzeszy w latach 1933-1945 z Adolfem
Hitlerem jako kanclerzem Rzeszy (od 30 stycznia 1933) , a od sierpnia 1934 Führerem i
kanclerzem Rzeszy. Hierarchiczna struktura NSDAP była zbudowana według zasady
wodzostwa. Członkowie NSDAP na co dzień nosili odznakę partyjną (ze swastyką), a gdy
występowali oficjalnie obowiązywał ich mundur w specyficznym kolorze jasnobrunatnym.
W hierarchii partyjnej było 30 stopni słuŜbowych od kandydata do Reichsleitera. Według
etykiety partyjnej członkowie NSDAP byli określani jako towarzysz partyjny
(Parteigenosse Pg). Do partii przyjmowano tylko męŜczyzn. Na czele partii stał wódz (Der
Führer) Adolf Hitler; sprawował niepodzielną władzę, a jego decyzje były ostateczne i
niepodwaŜalne. Wszystkie instancje partyjne były jemu podporządkowane i musiały
postępować według jego poleceń. Do ścisłego kierownictwa partyjnego zaliczali się
nadkomisarze, określani jako Reichsleiter. Było ich 18; był to najwyŜszy szczebel w
hierarchii partyjnej; podlegali bezpośrednio Hitlerowi lub jego zastępcy. Niektórzy z
nich byli równieŜ ministrami w rządzie Rzeszy. Nadkomisarze nadzorowali wszelkie
dziedziny Ŝycia na terenie całego państwa niemieckiego.
Przykłady:
Joseph Goebbels Reichsleiter od 1929; załoŜyciel Izby Kultury Rzeszy
Reichskulturkammer; nadzorował radio, film i kulturę, był odpowiedzialny za aktywną
propagandę. Jednocześnie od 1933 roku był ministrem Rzeszy do spraw propagandy,
oświecenia publicznego i informacji.
Heinrich Himmler bezpośrednio podlegał Hitlerowi; Reichsleiter od 6 stycznia 1929;
do 3 kwietnia 1945 komendant główny SS, szef Policji, SłuŜby Bezpieczeństwa SD i
Gestapo; od 1943 minister spraw wewnętrznych Rzeszy.
Obszar Niemiec podzielono na okręgi (Gau), których było początkowo 33, a po zagarnięciu
nowych obszarów liczba okręgów wzrosła do 43. Te okręgi partyjne pokrywały się z
okręgami struktury państwowej (Reichsgau). Okręgi dzielono na mniejsze jednostki,
których liczba wynosiła (połowa 1939):
•
•
•
•
powiaty (Kreis 813),
gminy (Ortsgruppe 26138),
komórki (Zelle 97 tysięcy),
bloki (Block około 512 tysięcy), blok obejmował od 40 do 60 gospodarstw domowych.
Partyjne jednostki organizacyjne pełniły czasami funkcje administracyjne; np.
naczelnik powiatowej organizacji partyjnej był odpowiedzialny za organizowanie w
czasie wojny pomocy mieszkańcom zbombardowanych miejscowości. Natomiast
funkcjonariusze nadzorujący bloki (tzw. blokowi) roznosili po domach co 4 tygodnie
kartki Ŝywnościowe badając przy tej okazji nastroje ludności.