topiarius 1 - Uniwersytet Rzeszowski

TOPIARIUS 1
Studia Krajobrazowe
WYDAWCA:
Uniwersytet Rzeszowski, Wydział Biologiczno-Rolniczy
Zakład Architektury Krajobrazu
ul. Ćwiklińskiej 1A, 35-601 Rzeszów
serwis internetowy czasopisma: www.topiarius.ur.edu.pl
REDAKTORZY TOMU:
dr hab. inż. arch. Piotr Patoczka, dr Piotr Kołodziejczyk
WSPÓŁPRACA REDAKCYJNA:
dr inż. arch. kraj. Agata Gajdek
dr inż. arch. Anna Sołtysik
RADA NAUKOWA:
prof. dr hab. inż. arch. Aleksander Böhm
prof. dr hab. inż. arch. Andrzej Kadłuczka
dr hab. inż. Zbigniew Czerniakowski
dr hab. inż. arch. Mykoła Bewz
dr hab. inż. arch. Piotr Patoczka
RECENZENCI TOMU:
dr hab. inż. arch. Dominika Kuśnierz-Krupa
dr hab. Klaudia Stala
dr inż. Michał Wasilewski
dr inż. Tomasz Olbrycht
KOREKTA:
dr Piotr Kołodziejczyk
TŁUMACZENIA STRESZCZEŃ:
autorzy tekstów
SKŁAD I PROJEKT OKŁADKI:
Wydawnictwo Profil-Archeo
Czasopismo TOPIARIUS: Studia krajobrazowe to recenzowane czasopismo naukowe,
którego podstawową wersją jest wersja papierowa.
Wszelkie prawa zastrzeżone. Książka, ani żaden jej fragment, nie mogą być drukowane ani reprodukowane bez pisemnej zgody wydawcy.
All rights reserved. No part of this book may be printed or reproduced without permission in writing from the publisher.
ISSN 2449-9595
WYDAWCA WYKONAWCZY:
Wydawnictwo i Pracownia Archeologiczna PROFIL-ARCHEO
ul. Jurajska 23, 32-087 Pękowice k/Krakowa
tel. (12) 665-10-11; 600-853-614
[email protected]
www.pracowniaprofil.pl
Uniwersytet Rzeszowski
Wydział Biologiczno-Rolniczy
Zakład Architektury Krajobrazu
TOPIARIUS 1
Studia Krajobrazowe
Rzeszów 2015
TOPIARIUS • Studia krajobrazowe • 1/2015
SPIS TREŚCI
Od redakcji
7
ARCHITEKTURA KRAJOBRAZU
Agata Gajdek
Rekonstrukcja ogrodu kwiatowego w Kromieryżu (Czechy) - kulturowe,
edukacyjne i turystyczne znaczenie ogrodów zabytkowych
11
Agnieszka Wójcik
Widoki zapożyczone w zabytkowych ogrodach rezydencjonalnych –
problematyka ochrony
25
Piotr Patoczka
Stara i nowa drewniana zagroda w Rzeszowie
35
Anna Sołtysik
Stanisław Niemczyk – (od)twórca architektury
49
WOKÓŁ KRAJOBRAZU
Jacek Karmowski
Krajobraz osadniczy z okresu pre- i wczesnodynastycznego na terenie
Egiptu
63
Bartłomiej Michał Żukowski
Krajobraz symetryzujący w przestrzeni malarskiej – inspiracje i założenia
procesu twórczego
75
Jarosław Łyczak
Krajobraz kulturowy starego Podgórza (Kraków)
85
RECENZJE
Katarzyna Kołodziejczyk
Art & Place: Site Specific Art of the Americas
107
VARIA
Piotr Kołodziejczyk
Projekt LAS – Landscape Analysis and Surveys. Propozycja meta-projektu badawczo-dydaktycznego
113
OD REDAKCJI
Piotr Patoczka, Piotr Kołodziejczyk
Zadaniem architektury krajobrazu jest tworzenie piękna w naszym otoczeniu. Walor ten, obecnie zagrożony, wymaga ochrony i kształtowania zgodnie
z powszechnie akceptowanymi zasadami. Te z kolei formułować i aktualizować
należy poprzez studiowanie wszystkich typów i rodzajów krajobrazu. Cel ten
można osiągnąć jedynie poprzez zaangażowanie i integrację wysiłków wszystkich fachowców i badaczy zajmujących się zarówno kształtowaniem jak i badaniem, opisem i percepcją zjawisk krajobrazowych. Prezentujemy Państwu
pierwszy, inicjalny numer czasopisma TOPIARIUS. STUDIA KRAJOBRAZOWE powstającego z inicjatywy pracowników Zakładu Architektury Krajobrazu, Wydziału Biologiczno-Rolniczego, Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Periodyk, którego pierwszy numer trzymają Państwo w dłoni stawia sobie
za cel publikowanie artykułów o pięknie formy, bogactwie treści i użyteczności krajobrazu. Chcielibyśmy by kierowało uwagę czytelników na trudne,
ale i ważne zagadnienia związane z aktualnymi badaniami i trendami oraz zagrożeniami. Zapraszamy Państwa do współtworzenia przestrzeni czasopisma,
w którym spróbujemy połączyć wysiłki fachowców różnych specjalności, badających, interpretujących oraz tworzących krajobraz. Chcemy wspólnie zastanawiać się nad definicjami i rozumieniem zagadnień krajobrazowych przez
ludzi odmiennych kultur, analizować rolę badań krajobrazowych w zgłębianiu
przeszłości człowieka a także próbować opisywać współczesną percepcję krajobrazu i metody jego ochrony oraz zrównoważonego przekształcania. Jesteśmy
głęboko przekonani, że działalność architektów krajobrazu musi być mocno
zakorzeniona w wiedzy o przeszłości krajobrazu, jego elementach składowych
a także musi mieć walor poznawczy i ochronny, obejmujący zarówno przyrodnicze jak i antropogeniczne komponenty przestrzeni krajobrazowej.
Istotnym celem działalności czasopisma będzie także systematyczne publikowanie przykładów skutecznego działania na rzecz ochrony krajobrazu, co
może przyczynić się nieco do zmniejszenia tych, obserwowanych wokół nas,
niekorzystnych zmian. Pragniemy także pokazywać najnowsze, pozytywne
i warte uwagi projekty i działania podejmowane w obiektach historycznych jak i w dotychczas niezagospodarowanej przestrzeni krajobrazowej lub w istniejących zespołach architektonicznych. Szczególne
miejsce w tych studiach chcielibyśmy oddać parkom i ogrodom, oraz wszelkim terenom zielonym, które
mają nadal zbyt mało obrońców, a na które skierowana jest ostatnio ogromna presja publicznych i deweloperskich zamierzeń budowlanych. W tym kontekście podkreślić należy także nasze zainteresowanie próbami zdefiniowania «środowiska» rozumianego holistycznie, jako układ powiązanych ze sobą
elementów ożywionych i nieożywionych, które są zarówno dziełem przyrody jak i aktywności człowieka. Naszym zdaniem istnieje silna potrzeba połączenia działań na rzecz konserwacji przyrody i ochrony
dziedzictwa kulturowego – dziś często rozdzielonych a więc i nierzadko nieefektywnych. Interesującym
nas problemem są także same terminy: kultura i natura oraz ich ideowe źródła a także problemy szeroko
pojętej ekologii i świadomości ekologicznej jak również próby określania granic ingerencji człowieka
w przyrodę, zwłaszcza na obszarach chronionych.
Zachęcamy Państwa do nadsyłania artykułów zawierających studia dotyczące wszystkich powyższych tematów oraz do współpracy i dzielenia się opiniami. Wierzymy, że wspólną pracą i dzięki wymianie doświadczeń przyczynimy się do rozwoju dyskusji a może nawet wpłyniemy pozytywnie trochę na
krajobraz kulturowy miejsc nam bliskich.
Wszyscy, którym bliski jest krajobraz wiedzą doskonale, że w nim właśnie zapisana jest kulturowa
„wielowarstwowość” naszej egzystencji, która czyni z niego rodzaj palimpsestu. Ten ponadczasowy
przekaz zawarty w krajobrazie to coś znacznie więcej niż żywiołowe przekształcenia lica ziemi w nijakie i bezwartościowe strefy zurbanizowane, z którymi jakże często mamy dziś do czynienia. To żywa,
wrażliwa tkanka, przesiąknięta pamięcią, energią i śladami minionych a także obecnych pokoleń. Tylko
zintegrowane i przemyślane działania pozwolą nam przekazać ją naszym następcom, by mogli czerpać
z jej skarbca pełnymi garściami.
8