Barwniki roślinne w liściach trzykrotki i czerwonej kapusty.

Barwniki roślinne w liściach trzykrotki i czerwonej kapusty.

Nr 1
1
Na dobry początek
W imieniu własnym i uczniów – autorów artykułów – zapraszam do lektury
pierwszego numeru „Szkolnej gazetki biologicznej”.
Gazetka to istny bazar pomysłów i inspiracji. Na pierwszych stronach
znajdziecie ciekawe sprawozdania z doświadczeń. Pierwszy eksperyment był
przperowadzany przez uczniów samodzielnie w domu, drugi wykonywaliśmy
wspólnie na zajęciach kółka biologicznego.
Tych, którzy wolą biologię terenową, na pewno zainteresuje relacja z
warsztatów biologicznych. Odbyły się one na torfowisku w Zebrzydowej.
Uczniowie w trakcie zajęć poznawali wyjątkowe rośliny, tzw. rośliny
owadożerne. Należą do nich m.in. rosiczki.
Są zadania domowe, których pomysłowość po prostu zadziwia nauczyciela.
Zamieszczamy takie zadanie w gazetce, żeby zadziwiło również Was czytelników ;) Prezentujemy wyjątkową ulotkę o chorobach wywoływanych
przez grzyby.
Na koniec zestaw łamigłówek i zadań, w których każdy chętny może sprawdzić
swoją wiedzę na temat bakterii, grzybów i protistów. I jeszcze FOTO-konkurs,
czyli konkurs na rozpoznawanie zwierząt przedstawionych na zdjęciach.
Zapraszamy do środka gazetki!
Barbara Dziublińska oraz zespół autorów ;)
Ala Basińska, Ala Filip, Wojtek Sęk,
Pola Juchaniuk, Emilka Rzepka, Dawid Feler
SPIS TREŚCI
Zrób to sam w domu! „Kierunek wzrostu łodygi i korzenia”........... 3
Kółko biologiczne. „Barwniki roślinne
w liściach czerwonej kapusty i trzykrotki”.............................................. 6
W terenie. „W poszukiwaniu rosiczek” ....................................................... 9
Galeria. „Na torfowisku” ...................................................................................... 12
Łamigłówki. „Czy znasz bakterie, grzyby i protisty?” .......................... 13
Foto-konkurs. „Jesienne motylobranie” ...................................................... 16
2
Ciekawy pomysł. „Ulotka – grzybice stóp” .................................................. 17
Gazetka biologiczna
Zrób to sam w domu!
Opisane poniżej doświadczenie zostało wykonane przez uczennicę kl.2 - Alicję
Basińską. Ala przeprowadziła eksperyment samodzielnie w domu, posługiwała się
jedynie instrukcją.
Eksperyment jest bardzo prosty w wykonaniu i tani. Poza cebulkami i ziemią potrzeba
jedynie trochę cierpliwości, aby poczekać na wyniki. Zachęcam do przeprowadzenia go
na własną rękę.
Wpływ kierunku zasadzenia cebulki na wzrost rośliny.
Wstęp teoretyczny.
Problem badawczy – to pytanie, jakie stawiamy przed rozpoczęciem
doświadczenia. Przeprowadzenie doświadczenia ma nam dostarczyć
odpowiedzi na problem badawczy.
Próba kontrolna – to doświadczenie pomocnicze. Jest przeprowadzane w tych
samych warunkach co próba badawcza, ale na obiekcie kontrolnym.
Próba badawcza – to właściwe doświadczenie, które pozwala nam odpowiedzieć
na problem badawczy.
Łodyga – jest łącznikiem pomiędzy
korzeniami a liśćmi. Spełnia funkcje
transportowe, przewodząc produkty
fotosyntezy do górnych i dolnych części
rośliny oraz wodę z solami mineralnymi
od korzeni w górę rośliny.
Pęd – jest naziemną częścią rośliny,
zazwyczaj są nim łodyga i liście.
Korzeń – jest podziemnym organem
rośliny, który służy głównie do
pobierana wody z solami mineralnymi
i utrzymania rośliny w podłożu.
Cebula – pęd podziemny o silnie skróconej łodydze i mięsistych liściach.
W kątach tych liści znajdują się pąki boczne, z których mogą powstawać
nowe cebule.
Nr 1
3
Zrób to sam w domu!
Opis doświadczenia.
Problem badawczy - Czy kierunek wzrostu łodygi i korzenia zależy od
kierunku zasadzenia cebulki?
próba kontrolna
W przeźroczystym
pojemniku z ziemią
ułożyłam pionowo,
korzeniami w dół dwie
cebulki.
próby badawcze
próba badawcza 1
próba badawcza 2
W pojemniku z ziemią
ułożyłam równolegle
do dna pojemnika dwie
cebulki.
W pojemniku ułożyłam
dwie cebulki pionowo
korzeniami do góry.
Rysunek pomocniczy.
Materiały - ziemia, 6 cebulek do
zasadzenia, przeźroczysty pojemnik,
podstawka.
Czas trwania doświadczenia –
doświadczenie trwało 13 dni od
04.06. do 16.06.
Opis warunków uprawy – cebulki rosły w pojemniku na parapecie okna
od strony południowo-zachodniej, w miejscu średnio nasłonecznionym.
Podlewałam je co 3 dni. Na dnie pojemnika wykonałam drenaż z keramzytu.
Fot.1.
Fot.2.
Fot.1. Układ doświadczalny. Uprawa cebuli w przeźroczystym pojemniku.
Fot.2. Wzrost pędu ku górze (geotropizm ujemny), a korzeni w dół (geotropizm dodatni).
Fot.3. Wyrośnięte cebule z próby kontrolnej i prób badawczych.
4
Gazetka biologiczna
Zrób to sam w domu!
Opis wyników prób.
Próba kontrolna – korzenie rosły
w dół, rozrosły się na dużym
obszarze pojemnika. Pęd rósł do
góry (w stronę światła).
Fot. 3.
Próba badawcza 1 – korzenie
najpierw rosły w stronę ścianki
pojemnika. Kiedy do niej dotarły,
skierowały się w dół. Gdy dotarły
do dna pojemnika zaczęły
rozrastać się w ten sam sposób jak w próbie kontrolnej, czyli płożyły się po
całej dolnej powierzchni opakowania. Pęd rósł do góry, dążył w kierunku
powierzchni. Kiedy wyrósł nad powierzchnię zaczął kierować się dalej ku
górze (w stronę światła).
Próba badawcza 2 – na początku korzenie urosły lekko do góry, później
rozrosły się na boki i w dół dążąc do dna pojemnika. Pęd skierowany do dołu
zaczął kierować się ku górze. Warto dodać, że cebulka siłą rozrostu pędu
została uniesiona w górę nad powierzchnię przykrywającej ją ziemi.
Wnioski.
Kierunek wzrostu łodygi i korzeni nie zależy od sposobu zasadzenia cebulki.
Bez względu na to, w jakim położeniu zasadzi się cebulkę, korzeń dąży do tego,
aby znaleźć się u dołu, tam, gdzie ma dostęp do wody i soli mineralnych. Pęd
natomiast rośnie ku górze. Osiąga w ten sposób dostęp do powietrza i energii
słonecznej, niezbędnej w procesie fotosyntezy. Sposób zasadzenia cebulek ma
jedynie wpływ na tempo wzrostu rośliny.
Podsumowanie.
Zjawisko, które zostało zaobserwowane w eksperymencie nosi nazwę
GEOTROPIZMU. Geotropizm to reakcja rośliny na bodziec, jakim jest
przyciąganie ziemskie. Geotropizm dodatni przejawiły korzenie, a geotropizm
ujemny przejawiły pędy rośliny.
Geotropizm dodatni – kierowanie się korzenia w dół, zgodnie z działaniem
siły grawitacji. Geotropizm ujemny – kierowanie się pędu do góry, przeciwnie
do kierunku działania grawitacji.
Tekst i zdjęcia - Alicja Basińska kl. 2a
Nr 1
5
Na kółku biologicznym
Barwniki roślinne w liściach trzykrotki
i czerwonej kapusty.
W roślinach występują takie barwniki jak: k a r o t e n y , a n t o c y j a n y
oraz c h l o r o f i l . Poszczególne barwniki różnią się kolorem – karoteny są
żółtopomarańczowe, antocyjany fioletowe, a chlorofil sprawia, że rośliny są
zielone. W komórkach roślinnych antocyjany znajdują się w wakuoli, natomiast
chlorofil w chloroplastach. Karoteny są obecne w strukturach komórkowych
podobnych do chloroplastów nazywanych chromoplastami.
Naszym obiektem badań były liście trzykrotki oraz liście czerwonej kapusty.
Przeprowadzając doświadczenie, chcieliśmy sprawdzić, jakie barwniki w nich
występują.
Problem badawczy: Jakie barwniki występują w liściach kapusty czerwonej,
a jakie w liściach trzykrotki?
Hipoteza: W liściach trzykrotki są antocyjany i chlorofil, a w liściach czerwonej
kapusty tylko antocyjany.
Fot.1.
Fot.1.
Fot.1. Obiekty naszych badań: czerwona kapusta i trzykrotka.
Czynności przez nas wykonane:
1. Cięliśmy liście obu roślin na paski o szerokości 3-4 mm.
2. Liście przenieśliśmy do dwóch zlewek i zalaliśmy wrzącą wodą (fot.2).
Miało to na celu uszkodzenie ścian komórkowych komórek roślinnych, tak
żeby z komórek mogły wydostać się barwniki.
3. W tym czasie do dwóch innych zlewek o pojemności 50 ml wlaliśmy ok.8 ml
alkoholu etylowego 96%.
6
Gazetka biologiczna
Na kółku biologicznym
4. Następnie do szklanego pojemnika wlaliśmy wrzącą wodę i wsadziliśmy do
niego zlewki z alkoholem. W ten sposób podgrzaliśmy alkohol (fot.3).
5. Gdy to zrobiliśmy, wyłowiliśmy fragmenty liści kapusty i trzykrotki z wody
i wsadziliśmy je do dwóch osobnych zlewek z ciepłym alkoholem (fot.4).
6. Przez 15 min trzymaliśmy zlewki z liśćmi w alkoholu etylowym w pojemniku
z gorącą wodą i lekko mieszaliśmy ich zawartość, uważając by woda nie dostała
się do środka zlewek (fot.5).
7. Po 15 min odlaliśmy po 2 ml ekstraktów (czyli wyciągu z barwnikami) do
dwóch osobnych cylindrów miarowych.
8. Dolaliśmy do nich po ok. 0,5-1 ml benzyny ekstrakcyjnej oraz 2 krople wody.
9. Zatkaliśmy kciukiem otwory cylindrów i wymieszaliśmy ich zawartość.
Następnie długo musieliśmy czekać, aż benzyna z alkoholem się oddzielą.
Fot.2.
Fot.3.
Fot.2. Pocięte liście czerwonej kapusty i trzykrotki zalane wrzącą wodą w zlewkach.
Fot.3. Podgrzewanie zlewek z alkoholem etylowym.
Fot.4.
Fot.5.
Fot.4. Wyłowienie fragmentów liści z wody i przeniesienie ich do zlewek z alkoholem.
Fot.5. Podgrzewanie fragmentów liści zanurzonych w zlewkach z alkoholem.
Nr 1
7
Na kółku biologicznym
Fot.6. Ekstrakty roślinne po dolaniu
benzyny ekstrakcyjnej i wody.
Wynik i obserwacje:
Po rozdzieleniu się benzyny i alkoholu etylowego na dwie warstwy, okazało
się, że w benzynie rozpuścił się zielony barwnik – chlorofil, a w alkoholu
znalazły się fioletowe antocyjany. W trzykrotce zidentyfikowaliśmy oba
rodzaje barwników - antocyjany i chlorofil (cylinder z lewej strony),
a w liściach czerwonej kapusty tylko antocyjany (cylinder z prawej strony).
Wnioski:
Po przeprowadzonym doświadczeniu zaobserwowaliśmy, iż rzeczywiście
w liściach trzykrotki są antocyjany i chlorofil, a w liściach czerwonej kapusty
tylko antocyjany. Można, więc stwierdzić, że wyniki potwierdzają naszą
hipotezę.
Opisane doświadczenie wykonaliśmy na kółku biologicznym 24 września br.
Tekst - Alicja Filip kl.1
Zdjęcia - Wojciech Sęk kl. 2b
8
Gazetka biologiczna
W terenie
W poszukiwaniu rosiczek
W piątek 10 października odbyły się warsztaty przyrodnicze zatytułowane
,,Tropiciele krwiożerczych roślin’’. Główna część zajęć odbyła się na terenie
torfowiska w okolicach Zebrzydowej. Poznaliśmy tam wiele ciekawych
gatunków roślin. Nauczyliśmy się rozróżniać gatunki rosiczek i poznaliśmy
pływacze. Oto opisy poznanych roślin.
ROSICZKA
Rosiczka jest owadożerną rośliną z rodziny rosiczkowatych. Na świecie
występuje ok. 185 gatunków tej rośliny, a w Polsce ok. 5 gatunków. Rosiczki
są zwykle roślinami wieloletnimi (rzadko jednorocznymi), formującymi
przyziemną lub pnącą rozetę liści. Rosną na ubogich glebach, w większości
kwaśnych, piaszczystych, kamienistych i bagiennych. Owadożerność
rekompensuje braki składników odżywczych, w szczególności przyswajalnego
azotu. Rosiczka jako roślina owadożerna działa aktywnie. Rosiczki wabią,
chwytają i trawią swoje ofiary przy pomocy włoskowatych gruczołów
pokrywających powierzchnię liścia. Gruczoły wydzielają błyszczącą, słodką
i kleistą substancję. Zwabiony owad przykleja się, a poruszone włoski zaginają
się i unieruchamiają go, uniemożliwiając ucieczkę. Ofiara ginie najczęściej
z wymęczenia lub uduszenia. Roślina zaczyna wtedy wydzielać enzymy
rozpuszczające ciało owada, a uwolnione składniki odżywcze są wchłaniane
przez liść. Po strawieniu ofiary liść się otwiera, a niestrawione pozostałości
zwykle są zdmuchiwane przez wiatr.
Na torfowisku spodziewaliśmy się zaobserwować trzy gatunki rosiczek rosiczkę okrągłolistną, rosiczkę pośrednią i rosiczkę długolistną. Udało się
nam odszukać tylko dwa pierwsze gatunki oraz pływacza.
Rys.1.
Fot.1.
Rys.1. Zasięg występowania rosiczek.
Fot.1. Włoskowate gruczoły pokrywające powierzchnię liści rosiczek służą do chwytania
owadów. [źródło - wikipedia.org]
Nr 1
9
W terenie
Fot.2. Odnaleziony przez nas na torfowisku w Zebrzydowej okaz rosiczki okrągłolistnej.
Rosiczka okrągłolistna - ma krótkie, okrągłe liście. [fot. Emilia Rzepka]
Fot.3. Rosiczka pośrednia - ma wydłużone
liście, zokrąglające się na końcach.
Fot.4. Rosiczka długolistna - ma
wydłużone liście.
[źródło - roslinyowadozerme.eu]
[źródło - wikipedia.org]
i
PLYWACZ
Rosną w zbiornikach wodnych. Najczęściej mają duże, paprociowate liście,
które dzielą się na liczne, niewielkie nitkowate fragmenty. Pułapki, służące do
chwytania niewielkich organizmów wodnych, którymi żywią się pływacze,
mogą występować na oddzielnych pędach lub między fragmentami liści.
10
Gazetka biologiczna
W terenie
Niektóre gatunki pływają swobodnie, inne chwytają się podłoża. Pułapki
pływaczy to niewielkie (1-2 mm) pęcherzyki z klapką otwieraną do wnętrza.
Roślina wypompowuje płyn z pułapki, wskutek czego w środku pułapki jest
niższe ciśnienie niż ciśnienie wody na zewnątrz. Przy podrażnieniu klapki
lub specjalnych włosków pułapka otwiera się w ułamku sekundy zasysając do
środka wodę wraz z ofiarą. Pułapka uwalnia enzymy trawienne i rozkłada ofiarę.
W zależności od wielkości owada trawienie trwa od kilku godzin do kilku dni.
Fot.5. Pęd pływacza z pułapkami. [źródło - wikipedia.org]
Fot.6. Okaz pływacza, który wyłowiliśmy z torfowiska w Zebrzydowej.
W warsztatach wzięli udział uczniowie kl. VI oraz kl. 1 i kl. 2 gimanzjum
- Julia Zatylny, Julia Stępień, Agata Pasierbiewicz, Tymoteusz Górski, Jakub
Herbut, Paweł Patreucha, Joanna Luboradzka, Emilia Rzepka, Żaklina Fusik.
Wyprawa była wspaniała i wiele się nauczyliśmy. Czekamy na więcej takich!
Tekst - Emilia Rzepka, kl. 2a
Fot.7. Uczestycy warsztatów i prowadzący - panie doktorantki
z Uniwersytetu Wrocławskiego - Paulina Turowicz oraz Katarzyna Turzańska
Nr 1
11
W terenie
Galeria „na torfowisku”
Fot.1.
Fot.1. Torfowisko w Zebrzydowej.
Fot.2. Jesienne kwiaty.
Fot.3. Mech płonnik.
Fot.4. Mech torfowiec.
Fot.5. Żuk gnojowy.
Zdjęcia - Emilia Rzepka
i Tymoteusz Górski
Fot.2.
Fot.4.
12
Fot.3.
Fot.5.
Gazetka biologiczna
Łamigłówki
Czy znasz bakterie, grzyby i protisty?
Sprawdź się! Rozwiąż zestaw zadań, który przygotowała Pola Juchaniuk z kl.2b.
Zadanie 1
Połącz pojęcia (do jednego pojęcia może być więcej niż jedna poprawna
odpowiedź):
a) oddychanie beztlenowe
1. grzybnia
b) ciało grzyba
2. rzęski
c) struktury służące protistom do
3. rytmicznie kurczące się pęcherzyki
przemieszczania się
w komórce pantofelka
d) cytoplazmatyczne wypustki
4. fermentacja
e) wodniczki tętniące
5. nibynóżki
6. wić
a) ......
b) ......
c) ......
d) ......
Zadanie 2
Podpisz zaznaczone na rysunku części grzyba:
Zadanie 3
Wyjaśnij, do czego służą wodniczki tętniące. ......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
Nr 1
13
Łamigłówki
Zadanie 4
Rozwiąż krzyżówkę - wpisz odpowiednie terminy w poziome rzędy. Hasło
utworzą litery w pogrubionych polach.
1. Małe koliste cząsteczki DNA decydujące o dodatkowych właściwościach komórki
bakteryjnej.
2. Bakterie odżywiające się martwą materią organiczną to bakterie ............... .
3. Większość bakterii porusza się dzięki ............... .
4. Bakterie tworzą je w niesprzyjających warunkach środowiska.
5. Protisty nie wykształcają tkanek ani organów, więc są ............... .
6. Protisty wydalają przez niego niestrawione resztki pokarmu.
7. Struktury w ciele grzybów, w których powstają zarodniki.
8. Sposób w jaki rozmnażają się drożdże.
9. Protisty dzielą się na zwierzęcopodobne, grzybopodobne i .................. .
10. Większość bakterii rozmnaża się przez .................. komórki.
11. Kolista cząsteczka DNA zanurzona w cytoplazmie podstawowej w komórce
bakterii, która stanowi odpowiednik jądra komórkowego.
12. Związek grzyba i rośliny.
Hasło:............................................to............................................................................
......................................................................................................................................
14
Gazetka biologiczna
Łamigłówki
Zadanie 5
Podpisz znane ci części komórki protista:
Zadanie 6
Wodniczka pokarmowa i tętniąca to struktury komórkowe występujące
u protistów. Które z wymienionych poniżej zdań prawidłowo określa ich
funkcję? Podkreśl właściwe zdanie.
1. Wodniczka pokarmowa i tętniąca pełnią tę samą funkcję w komórce.
2. Wodniczka pokarmowa trawi pokarm, a wodniczka tętniąca usuwa
niestrawione resztki pokarmu.
3. W wodniczce pokarmowej odbywa się trawienie pokarmu, a w wodniczce
tętniące usuwany jest nadmiar wody.
4. Wodniczka pokarmowa usuwa niestrawione resztki pokarmu, a w wodniczce
tętniącej trawiony jest pokarm.
Zadanie 7
Uzupełnij tekst, który opisuje sposoby odżywiania się niektórych
organizmów z królestwa protista.
Do organizmów (1) ................................., które muszą pobierać substancje
pokarmowe ze środowiska, należą pierwotniaki i protisty grzybopodobne.
Są wśród nich (2) ..............................., które przyczyniają się do obiegu
pierwiastków w przyrodzie, ponieważ odżywiają się martwą materią
organiczną oraz (3)............................ wywołujące groźne choroby roślin ludzi
i zwierząt.
Nr 1
15
Foto-konkurs
Jesienne motylobranie FOTO- KONKURS
Jesienią jest dużo mniej kwiatów niż
w pełni lata. Z tego względu w ogrodach,
gdzie kwitną astry i aksamitki, motyle
zlatują się w bardzo dużych ilościach. Nie
są to jednak zróżnicowane grupy. Widzimy
przedstawicieli zaledwie kilku gatunków.
Jesienne motyle piją żarłocznie nektar, by
zebrać siły na długie zimowe miesiące, które
spędzą w ukryciu. Niektóre gatunki posilają się
przed odlotem do cieplejszych krajów Europy.
1
2
Zadanie 1 - Policz wszystkie motyle, które
można zobaczyć na zdjęciach, znajdujących
się na tej stronie.
Zadanie 2 - Podaj nazwy gatunkowe motyli
przedstawionych na fotografiach 1 - 3.
Rozwiązania zadań należy mi dostarczyć
na kartce do 9 stycznia 2015 r. Osoby, które
udzielą prawidłowych rozwiązań, zostaną
nagrodzone :)
Barbara Dziublińska
3
16
Gazetka biologiczna
Ciekawy pomysł
Zapraszamy do zapoznania się z ulotką, którą zaprojektował Dawid Feler z kl. 2a.
Dawid wykonał ulotkę odręcznie, w gazetce prezentujemy jej skan.
Nr 1
17
Ciekawy pomysł
18
Gazetka biologiczna
Ciekawy pomysł
Nr 1
19