Pojęcie i właściwości przemocy (opr. Agata Jarzyna)

Kampania 1997
1
Warto rozróŜnić 3 pojęcia:
złość – jest to uczucie
nie mamy wpływu na emocje, one powstają jako reakcja na
potrzeby
agresja – jest to zachowanie skierowane przeciwko sobie i
innym
związane często z uczuciem złości, wściekłości ale teŜ wstydu,
bezradności; moŜemy wpływać na zachowania
przemoc – to zachowanie agresywne z wykorzystaniem
przewagi fizycznej, ekonomicznej, liczebnej, wiekowej, pozycji
społecznej, władzy
ZACHOWANIE AGRESYWNE staje się PRZEMOCĄ gdy:
Jest intencjonalne
Narusza prawa i dobra drugiego
Istnieje znacząca przewaga jednej ze stron
nad drugą
Powoduje szkody fizyczne i psychiczne
Przemoc w rodzinie to zamierzone i wykorzystujące przewagę
sił działanie przeciw członkowi rodziny,
naruszające prawa i dobra osobiste,
powodujące cierpienie oraz
szkody fizyczne i psychiczne.
4
Formy przemocy w rodzinie:
•
przemoc fizyczna - popychanie, odpychanie,
obezwładnianie, przytrzymywanie,
policzkowanie, szczypanie, kopanie, duszenie,
bicie otwartą ręką i pięściami, bicie
przedmiotami, ciskanie w kogoś
przedmiotami, parzenie, polewanie
substancjami żrącymi, użycie broni,
porzucanie w niebezpiecznej okolicy,
nieudzielanie koniecznej pomocy, itp.
Formy przemocy w rodzinie
•
przemoc psychiczna - wyśmiewanie poglądów,
religii, pochodzenia, narzucanie własnych poglądów,
karanie przez odmowę uczuć, zainteresowania,
szacunku, stała krytyka, wmawianie choroby
psychicznej, izolacja społeczna (kontrolowanie i
ograniczanie kontaktów z innymi osobami),
domaganie się posłuszeństwa, ograniczanie snu i
pożywienia, degradacja werbalna (wyzywanie,
poniżanie, upokarzanie, zawstydzanie),stosowanie
gróźb, itp.
Formy przemocy w rodzinie
•
•
przemoc seksualna - wymuszanie pożycia
seksualnego, wymuszanie nieakceptowanych
pieszczot i praktyk seksualnych, wymuszanie seksu z
osobami trzecimi, sadystyczne formy współżycia
seksualnego, demonstrowanie zazdrości, krytyka
zachowań seksualnych kobiety,
itp.
przemoc ekonomiczna odbieranie zarobionych
pieniędzy, uniemożliwianie podjęcia pracy
zarobkowej, nie zaspakajanie podstawowych,
materialnych potrzeb rodziny, itp.
Teorie wyjaśniające zjawisko
przemocy w rodzinie
Cykle przemocy
•
•
1. Faza narastania napięcia - w tej fazie
partner jest napięty i stale poirytowany. Każdy
drobiazg wywołuje jego złość
2. Faza gwałtownej przemocy – w tej fazie
partner staje się gwałtowny. Wpada w szał i
wyładowuje się. Eksplozję wywołuje zazwyczaj
jakiś drobiazg, np. porozrzucane zabawki
dzieci
Cykle przemocy
3. Faza miodowego miesiąca - gdy sprawca
wyładował już swoją złość i wie że posunął się za daleko
nagle staje się inną osobą. Szczerze żałuje za to, co
zrobił, okazuje skruchę i obiecuje, że to się nigdy nie
powtórzy. Stara się znaleźć jakieś wytłumaczenie dla
tego, co zrobił i przekonuje , że to był jednorazowy,
wyjątkowy incydent, który już się nigdy nie zdarzy.
Sprawca okazuje ciepło i miłość.
Cykle przemocy
Cykle przemocy mogą trwać przez wiele lat –
przy czym zwykle skracają się fazy „miodowego
miesiąca”, wydłużają i bardziej dramatycznie
przebiegają fazy narastania napięcia i nasila
brutalność sprawcy
Syndrom wyuczonej bezradności
Syndrom wyuczonej bezradności - wyuczona
bezradność jest poddaniem się, zaprzestaniem
działania, które wynika z przekonania, że cokolwiek się
zrobi, nie będzie to miało żadnego znaczenia, gdyż
zawsze znajdzie się powód do zachowań agresywnych.
Wyuczona bezradność jest najczęstszym objawem u
osób doznających przemocy i prowadzi do wielu
negatywnych skutków, które mogą przejawiać się w
trzech sferach:
Syndrom wyuczonej bezradności
1. Deficyty poznawcze - ogólne przekonanie, że nie
ma takich
sytuacji, w których możliwa jest zmiana, że w
konkretnej sytuacji nic nie można zrobić i nikt nie jest w stanie pomóc;
2. Deficyty motywacyjne - osoba zachowuje się
biernie, jest zrezygnowana, nie podejmuje żadnych
działań, aby zmienić swoją sytuację;
3. Deficyty emocjonalne - objawiają się stanami apatii,
lęku, depresji, uczucia
zmęczenia, niekompetencji i wrogości.
Zjawisko „prania mózgu”
•
izolacja, monopolizacja uwagi, doprowadzenie
do wyczerpania, wywoływanie lęku i depresji,
naprzemienność kary i nagrody,
demonstrowanie wszechmocy i
wszechwładzy, wymuszanie drobnych
przysług
Konsekwencje „prania mózgu”
•
•
degradacja własnego obrazu - zmniejszenie aktywności,
wycofanie z działania i unikane podejmowania trudnych
zadań, przekonanie, że są głupie i mało zdolne. Łatwo ulegają
sugestiom i manipulacjom. Zmieniają swoje poglądy,
przyzwyczajenia, by dostosować się do życzeń sprawcy.
przeżywanie silnego poczucia lęku i zagrożenia - ofiary mają
duże poczucie winy, wstydu i lęku. Od sprawcy oczekują
jedynie kary, ponieważ wiedzą, że są pełne wad, a wszystko
co robią jest niewłaściwe. Przeżywanie silnego poczucia winy
kieru-je
Konsekwencje „prania mózgu”
•
•
•
•
złość i agresywność w stronę własnej osoby, to z kolei
powoduje, że sprawca może czuć się bezkarnie.
wyzwalanie silnych stanów regresji - regresja jest
mechanizmem obronnym, polegającym na nawrotach do
zachowań i sposobów działania z wcześniejszych okresów
życia.
zmiany w osobowości ofiar takich jak : bezradność, zanik
krytycznego myślenia, powrót do myślenia życzeniowego,
czasami zanik uczuć wyższych.
całkowite podporządkowanie, utratę poczucia własnej
wartości i własnych przekonań oraz bezkrytyczne
przyjmowanie rzeczywistości, wykreowanej przez sprawcę.
Zespół stresu pourazowego-PTSD
•
zespół stresu pourazowego- u osób, które
przeżyły katastrofy, jak również u ofiar
napadów gwałtów osób krzywdzonych w
rodzinie mogą występować objawy zaburzeń,
a czasami poważne schorzenia psychiczne.
(PTSD wg. DSMIV i ICD-10)