DL10461K15S

diagnostyka laboratoryjna Journal of Laboratory Diagnostics
2010 • Volume 46 • Number 1 • 15-39
Kontrola jakości • Quality control
Programy sprawdzianów międzylaboratoryjnych
realizowane przez Centralny Ośrodek Badań Jakości
w Diagnostyce Laboratoryjnej w 2009 r.
EQA programmes organized by Centre for Quality Assessment in
Laboratory Medicine in Poland during 2009 year
Andrzej M. Brzeziński, Barbara Przybył-Hac
Centralny Ośrodek Badań Jakości w Diagnostyce Laboratoryjnej, Łódź
Streszczenie
W 2009r. Centralny Ośrodek Badań Jakości w Diagnostyce Laboratoryjnej przeprowadził w ramach 8 programów 27 różnych
sprawdzianów międzylaboratoryjnych i opracował 750 tysięcy nadesłanych wyników oznaczeń kontrolnych. Wszystkie realizowane przez Centralny Ośrodek programy mają charakter wyłącznie informacyjno-szkoleniowy, nie powodując żadnych
następstw administracyjnych. Ponieważ Ośrodek jest finansowany z budżetu przez Ministerstwo Zdrowia, udział w prowadzonych programach jest dla wszystkich polskich laboratoriów bezpłatny. Najstarszym z realizowanych programów jest tzw.
program centralny, prowadzony od 1975r. tj. od 35 lat dla grupy największych, wiodących laboratoriów kraju. Dla Centralnego
Ośrodka uczestnicy tego programu stanowią obecnie swoistą grupę referencyjną. Najnowszym programem jest podjęty w
2008r. program markerów kardiologicznych - poza oznaczaniem akt. CK oraz akt. i stęż. CK-MB obejmuje on oznaczenia
troponiny I i T, mioglobiny, homocysteiny, BNP i ProBNP. Ocena uzyskiwanych wyników nie jest łatwa, ponieważ jak wszystkie
oznaczenia immunochemiczne są one bardzo wrażliwe na efekt podłoża, więc wyznaczane wartości są silnie powiązane z
wykorzystywanymi systemami analitycznymi. Jest to szczególnie istotne przy niewielkiej liczbie uczestniczących w sprawdzianie laboratoriów. Mioglobinę poddało ocenie tylko 24 laboratoria, lecz wyniki nie mogły zostać ocenione ponieważ żadnym systemem nie posługiwało się co najmniej 6 pracowni. Praktycznie we wszystkich prowadzonych programach - dwóch
chemicznych, hematologicznym, koagulologicznym, dwóch różnych immunochemicznych oraz oceny parametrów równowagi
kwasowo-zasadowej - zaobserwowano nieznaczną lecz stałą poprawę wiarygodności nadsyłanych wyników. Dyskutowanych
jest szereg zagadnień związanych z przyszłością programów międzylaboratoryjnych w Polsce, lecz poza dużymi emocjami
nie prowadzą do wiążących ustaleń.
Summary
During 2009 year Centre for Quality Assessment in Laboratory Medicine has organised 27 different interlaboratory surveys in
eight programmes and nearly 750 thousands of control results have been evaluated. All external quality programmes in Poland
are information-educational only with no administrative consequences. As Ministry of Health sponsors the Centre, the participation in organised programmes is for all polish laboratories charge-free. The eldest programme is so called central one with
surveys organised once a month from 1975 i.e. lasting thirty-five years for 250 biggest leading polish laboratories. At present
they serve for our Centre as the reference group. The last programme started 2008 and includes cardiac markers - besides
CKact. and CK-MBact. and CK-MBmass likewise troponin T and I, myoglobin, homocysteine, BNP and ProBNP. The evaluation of
results is not easy, as all immunochemical estimations are extremely matrix effect dependent and outcomes obtained with various analytical systems are very different. It is especially important with very limited number of participating laboratories – myoglobin was estimate by 24 laboratories only but results were not evaluated as it was impossible to find 6 laboratories using the
same analytical system. Practically in all realised programmes - two chemical, haematological, coagulological, two different
immunochemical and acid-base balance - small but steady improvement of results are observed. A lot of problems connected
with future of quality programmes in Poland are under discussion but besides a lot of emotion with no other consequences.
Słowa kluczowe:sprawdziany międzylaboratoryjne, wartości umownie należne, granice dopuszczalnego błędu, opracowywanie wyników
Key words:words: interlaboratory surveys, target values, acceptable limits of errors, evaluation of results
15