na diecie niskowglowej na diecie niskowglowej

Komisja Europejska
KH-AD-07-026-PL-C
D y r e k c j a
G e n e r a l n a
d o
s p r a w
No 26
Marzec 2007
r o d o w i s k a
ISSN 1725-9800
Zmiany klimatu
Europa
na diecie
niskow glowej
© Roberto Trioschi
> Praktyka dobrego zarz dzania rodowiskiem rozszerza si na Wschód
> Zwalczanie przest pstw przeciwko rodowisku
> Ochrona przeciwpowodziowa: Przygotowania do przełomowej inicjatywy
PL.indd 17
29/03/07 10:37:02
2
Marzec 2007
N o 12 86
Przyroda dla Europejczyków
Spis tre ci
Rozszerzenie
3
Dobre zarz dzanie rodowiskiem rozszerza si na Wschód
Ochrona przeciwpowodziowa
4
Przygotowania do przełomowej inicjatywy
System Informacyjny na temat Wody dla Europy (WISE)
5
Tworzenie mapy zdrowia i jako ci europejskich wód
50. rocznica Traktatu Rzymskiego
6
Zielony Tydzie 2007: Polityka ochrony rodowiska w zbli eniu
Strategia tematyczna w sprawie pestycydów
7
Stosowanie pestycydów pod lup
Zmiany klimatu
8
Europa na diecie niskow glowej
Kampania na rzecz zmian klimatu
10
Słoneczna prognoza dla kampanii informacyjnej
Bioró norodno ć
11
ycie w Schwarzwaldzie
Horyzont 2020
12
Oczyszczanie Morza ródziemnego
WA NE SPRAWY
13
Co dalej z informacjami naukowymi w zakresie ochrony rodowiska?
Prawodawstwo dotycz ce ochrony rodowiska
14
Rozwi zanie problemu przest pstw przeciwko rodowisku
Nowe publikacje
Kalendarz wydarze
15
Wiadomo ci w skrócie
Chemikalia pod ci lejszym nadzorem
• Ochrona rodowiska: podwójna szansa dla Niemiec
• Miasto w Hiszpanii zwyci zc nagrody Europejskiego
Tygo dnia Mobilno ci
• Zmiany klimatu zbieraj
niwo na europejskich morzach
16
•
Od redakcji
Niniejsze wydanie Przyrody dla Europejczyków zbiega si z obchodami 50. rocznicy Traktatu Rzymskiego. W kolejnych dwóch
numerach przyjrzymy si z bliska wydarzeniom powi zanym z
tematyk ochrony rodowiska, i zorganizowanym z okazji tego
wa nego jubileuszu. Punktem kulminacyjnym b dzie tegoroczna
edycja Zielonego Tygodnia (Green Week), który Komisja Europejska
organizuje w czerwcu w Brukseli.
Podczas gdy tematem Zielonego Tygodnia b d lekcje z przeszłoci i wyzwania na przyszło ć, niniejsze wydanie zdecydowanie
skupia si na przyszło ci. Opisano w nim mi dzy innymi przyj ty
w styczniu przez Komisj pakiet dotycz cy energii i klimatu pt.
„Energia dla zmieniaj cego si wiata” („Energy for a changing
world”), w którym wyznaczono ambitne cele na kolejn rund
negocjacji klimatycznych z Kyoto. Ponadto pakiet zawiera kilka
zakrojonych na szerok skal inicjatyw w dziedzinie polityki energetycznej maj cych zagwarantować, e Wspólnota b dzie potrafiła
wywi zać si z podj tych zobowi za . Inne artykuły z tego numeru
dotycz planów oczyszczenia Morza ródziemnego do 2020 roku
oraz tematycznej strategii w sprawie pestycydów, która obejmuje
tak e rednio- i długoterminowe podej cie do kwestii ochrony
rodowiska i zdrowia ludzi... Po wi camy ponadto troch miejsca
przełomowej propozycji Komisji, zakładaj cej stosowanie krajowego prawa karnego w przypadkach powa nych narusze przepisów
rodowiskowych, tym samym ł cz c „stare” kompetencje EU w
zakresie ochrony rodowiska z nowym obszarem Sprawiedliwo ci,
Wolno ci i Bezpiecze stwa.
Nast pne wydanie Przyrody dla Europejczyków, które ma si ukazać
w czasie Zielonego Tygodnia, b dzie zawierało szereg niespodzianek – przede wszystkim now szat graficzn oraz nowy styl redakcyjny, zarówno w wydaniu papierowym jak i internetowym!
Informacje od redakcji
Przyroda dla Europejczyków jest pismem publikowanym przez Wydział Komunikacji Dyrekcji Generalnej ds. rodowiska.
Redaktor naczelny: Nicholas Hanley. Koordynator: Francis Whyte. Kwartalnik
Przyroda dla Europejczyków jest dost pny w j zyku angielskim, francuskim, niemieckim, włoskim, hiszpa skim, polskim i greckim. Prenumerata jest bezpłatna
(patrz poni ej). Aby uzyskać wi cej informacji prosimy o kontakt z Działem
Komunikacji:
Faks: (32-2) 29-86327
Informacje i dokumenty: ec.europa.eu/environment/env-informa/
Strona internetowa Przyrody dla Europejczyków:
ec.europa.eu/environment/news/efe/index.htm
Uwaga prawna
Komisja Europejska ani adna osoba działaj ca w imieniu Komisji nie ponosi
odpowiedzialno ci za ewentualne skutki wykorzystania informacji zawartych
w tej publikacji, ani za pomyłki, które mogły si pojawić, mimo starannego
przygotowania i kontroli podczas drukowania publikacji.
Luksemburg: Urz d Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich, 2007
ISSN 1725-9800
© Wspólnoty Europejskie, 2007
Powielanie dozwolone, pod warunkiem podania ródła.
Wydrukowano w Belgii
Wydrukowano na papierze z recyklingu, wyró nionym
odznak ekologiczn UE dla papieru graficznego
(http://ec.europa.eu/environment/ecolabel)
Prenumerata
Pragn otrzymywać bezpłatnie jeden egzemplarz kwartalnika Przyroda
dla Europejczyków
○ po angielsku ○ po francusku ○ po niemiecku ○ po włosku ○ po hiszpa sku
○ po polsku
Nazwisko: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Organizacja: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ulica: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nr: . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Skrytka pocztowa: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kod pocztowy: . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Miasto: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kraj: . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tel.: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Faks: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ochrona rodowiska w Internecie
Co robi Unia Europejska, aby chronić rodowisko, czym jest zintegrowana
polityka produktowa i jak uzyskać etykiet ekologiczn ? Odpowiedzi
na te pytania i nie tylko mo na znale ć na stronie internetowej
DG ds. rodowiska: ec.europa.eu/environment/index_en.htm.
PL.indd 2
E-mail: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Formularz do wysłania lub przefaksowania do Dyrekcji Generalnej ds.
rodowiska – Wydział „Komunikacja”:
Rue de la Loi/Wetstraat 200, B-1049 Bruksela - Faks: (32-2) 29-86327
Mo na tak e zamówić prenumerat on-line na stronie: ec.europa.eu/
environment/mailingregistration/main/mailing_reg.cfm
29/03/07 10:35:12
Przyroda dla Europejczyków
No 26
Marzec 2007
3
> Rozszerzenie
Bułgaria i Rumunia, kraje obdarzone bogactwem ekologicznym
i ró norodno ci biologiczn , niedawno wst piły do Unii
Europejskiej (UE). Oba pa stwa szybko przyjmuj unijne
przepisy rodowiskowe, ale nadal musz si zmierzyć ze
skutkami trwaj cych dziesi tki lat zaniedba w dziedzinie
ochrony rodowiska oraz z problemem zanieczyszcze
przemysłowych. Bardzo wa ny jest przy tym aktywny udział
organizacji pozarz dowych i przedstawicieli biznesu.
Praktyka dobrego
zarz dzania rodowiskiem
P
rozszerza si na Wschód
© EPA PHOTO / PAUL BUCIUTA
rzyst pienie Bułgarii i Rumunii do UE
1 stycznia 2007 roku otwiera korzystne perspektywy dla rodowiska. Jest to
kamie milowy w długim procesie, w
którym oba kraje zobowi zały si do stosowania rygorystycznych, europejskich
standardów w dziedzinie ochrony rodowiska we wszystkich dziedzinach – od
odpadów po jako ć wody.
Przyj cie standardów rodowiskowych
UE jest trudnym zadaniem dla nowych
Pa stw Członkowskich. Oznacza ono
poprzedzaj c akcesj transpozycj około
300 aktów prawnych do prawa krajowego. Jest to du e wyzwanie dla tych dwóch
krajów, z uwagi na brak odpowiednich
instytucji i zasobów oraz złe zarz dzanie
ochron rodowiska w przeszło ci.
Niemniej jednak dobre zarz dzanie rodowiskiem ma obecnie wymierne znaczenie dla obywateli tych krajów. Dziesi ć lat temu, kwestie zwi zane z ochron
rodowiska były rzadko tematem wiadomo ci. Obecnie, organizacje pozarz dowe i przedstawiciele biznesu bior udział
w zakrojonym na szerok skal dialogu
na temat rodowiska. Cz sto proponuj
oni nowe rozwi zania w zakresie wdraania przepisów rodowiskowych UE.
Na przykład w Bukareszcie, prywatna
firma b d ca w 85% własno ci du ej,
francuskiej spółki a w 15% samego miasta, zarz dza systemem wodno-kanalizacyjnym na mocy umowy podpisanej na
najbli sze 25 lat.
Dostosowanie kraju do unijnych standardów – w dziedzinie ochrony rodowiska
lub w innych – b dzie kosztowne. Jest
to szczególnie widoczne w tych regio-
nach Bułgarii i Rumunii, w których przemysł ci ki pozostawił po sobie spadek w
postaci toksycznych emisji i zanieczyszczonych rzek. UE zdaje sobie spraw z
tych problemów. W okresie przedakcesyjnym Unia przekazała rodki pieni ne w
celu zwi kszenia zdolno ci administracyjnych oraz – generalnie – inwestycji w
rodowisko.
Według niektórych szacunków, Rumunia musi do 2018 roku zainwestować 29
miliardów euro, aby wywi zać si ze
wszystkich zobowi za podj tych w dziedzinie ochrony rodowiska. Znaczna cz ć
tych rodków powinna zostać przeznaczona na kolektory i oczyszczalnie cieków. Wsparcie finansowe UE przyznane
dla rumu skich projektów rodowiskowych na ten okres wynosi 3,9 miliarda
euro (2007-2013). Bułgaria boryka si z
podobnymi problemami. Otrzyma ona
w tym samym okresie 1,4 miliarda euro
wsparcia z funduszy unijnych na potrzeby
zwi zane z ochron rodowiska.
Wi kszo ć funduszy na finansowanie
ochrony rodowiska b dzie pochodziło
ze rodków własnych obu pa stw, ale bez
pomocy UE Bułgaria i Rumunia miałyby
kłopot z wypełnieniem zobowi za . Sektor prywatny tak e odegra wa n rol w
projektach infrastrukturalnych.
Dodatkowy czas
Je li Bułgaria i Rumunia chc spełniać
surowe, unijne standardy rodowiskowe, nadal jest przed nimi wiele pracy.
Komisja Europejska wyznaczyła okresy
przej ciowe dla stosowania niektórych
przepisów unijnych, w obszarach takich
jak odpady, zanieczyszczenie powietrza,
woda oraz stosowanie najlepszych z
dost pnych technik w przemy le. Do 2018
roku Rumunia musi spełnić kryteria w 11
obszarach polityki. W przypadku Bułgarii
tych okresów jest 9, ostatni z nich upływa
w 2014 roku.
Du e inwestycje i długoterminowe plany
s potrzebne w Bułgarii i Rumunii w
dziedzinie infrastruktury wodno-kanalizacyjnej, poprawy jako ci powietrza i
zarz dzania odpadami. Kiedy w stolicy Bułgarii, Sofii, próbowano rozwi zać
problem nadmiaru odpadów poprzez
składowanie ich na powietrzu w plastikowych balach, skutkiem było powstanie
nieprzyjemnych zapachów i wycieków.
Władze planuj teraz opracowanie rozwi zania długoterminowego, w postaci
nowej instalacji dla zarz dzania odpadami, która mo e być cz ciowo finansowana ze rodków UE.
Rozwi zywanie innych
problemów
Oba kraje musz stawić czoła dodatkowym wyzwaniom zwi zanym z niektórymi obszarami polityki rodowiskowej
UE. Na przykład Komisja nadzoruje rumu skie zezwolenia rodowiskowe wydawane dla aktywnych obszarów przemysłowych, aby zapewnić, e ich jako ć
nie ucierpi z powodu zbyt szybkiego
rozwoju.
Rumunia i Bułgaria wspieraj tak e swoje władze zajmuj ce si ochron rodowiska oraz rozpowszechniaj dobre praktyki. Oba kraje s wiadome równie ,
e musz w wi kszym stopniu wł czyć
kwestie zwi zane z ochron rodowiska
do innych obszarów polityki, szczególnie w celu osi gni cia zrównowa onego
❚
rozwoju.
Wi cej informacji
ec.europa.eu/environment/
enlarg/index_en.htm
ec.europa.eu/european_
countries/eu_members/bulgaria/
index_en.htm
ec.europa.eu/european_
countries/eu_members/romania/
index_en.htm
© DG REGIO
PL.indd 3
29/03/07 10:35:21
4
Marzec 2007
No 26
Przyroda dla Europejczyków
> Ochrona przeciwpowodziowa
Powodzie mog mieć tragiczne skutki dla
ludzi, gospodarki i rodowiska. Zniszczenia,
które powoduj , zwi kszyły si w ostatnich
dziesi cioleciach – głównie z powodu działalno ci
człowieka – a sytuacja b dzie coraz trudniejsza. Ale
Europejczyków mo e pocieszyć fakt, e prace nad
nowym ustawodawstwem w sprawie zarz dzania
ryzykiem powodziowym przebiegaj płynnie i
przepisy zostan ostatecznie zatwierdzone najpó niej
na pocz tku 2008 roku.
©ESA
Przygotowania do przełomowej
inicjatywy
S
tatystyki powodziowe w Europie s
zatrwa aj ce. W XX wieku, powodzie pochłon ły 9500 ofiar, dotkn ły
dalsze 10 milionów i spowodowały
około 70 miliardów euro strat. Wraz z
upływem czasu, du e powodzie stały
si coraz bardziej powszechne. Dlatego
te ta kwestia budzi coraz wi kszy niepokój. W czasach, kiedy zmiany klimatyczne stały si faktem, istnieje coraz
wi ksze ryzyko wyst pienia w całej
Europie powodzi wywołanych gwałtownymi deszczami oraz zimowych i
spowodowanych roztopami powodzi
w Europie rodkowej, Wschodniej i
Północnej. Niektórzy naukowcy ostrzegaj , e te zmiany b d widoczne ju w
latach 20. XXI wieku. To wyra nie ukazuje potrzeb utworzenia wczesnego,
spójnego i długoterminowego podejcia do kwestii zarz dzania ryzykiem
powodziowym w całej Europie.
Wi ksza dynamika
Prace nad zaproponowan dyrektyw
powodziow przebiegaj w rekordowym tempie. Po przedstawieniu propozycji przez Komisj Europejsk w
styczniu 2006 roku, dyrektywa była
tematem wspólnego stanowiska Rady
ds. Ochrony rodowiska pi ć miesi cy pó niej. Dyrektywa mo e zostać
przyj ta ju w kwietniu 2007 roku lub
najpó niej do stycznia 2008 roku. Dla
porównania, ten sam proces w przypadku Ramowej Dyrektywy Wodnej
(RDW) zaj ł trzy lata.
Istnieje kilka powodów, dla których
nowe przepisy prawa s tak szybko
przyjmowane przez unijne instytucje. Po pierwsze, Komisja Europejska
przeprowadziła w 2005 roku zakrojone na szerok skal konsultacje z rz -
PL.indd 4
dami, organizacjami pozarz dowymi,
naukowcami i społecze stwem. Ich
wynikiem było ogromne poparcie dla
proponowanej dyrektywy w sprawie
powodzi, wzmocnione tym, e wielu
Europejczyków obecnie rozumie piln
potrzeb podj cia działa w tej dziedzinie. Po drugie, czas i wysiłki przeznaczone na przygotowanie wdro enia
RDW tak e utorowały drog dla nowego podej cia uj tego w dyrektywie,
zgodnie z którym nacisk kładziony jest
na zintegrowane zarz dzanie zasobami wodnymi na poziomie dorzecza, a
nie na poziomie tradycyjnych barier
geopolitycznych.
Wł czenie dyrektywy powodziowej do
europejskich kodeksów w pierwszej
połowie 2007 roku byłoby powodem
do dumy dla Niemiec, które przewodnicz Unii Europejskiej w tym okresie.
Jednak Niemcy maj kilka innych,
wa nych powodów, dla których powi caj tak du uwag tej kwestii.
ludzi, dóbr i rodowiska. Zgodnie z
trzystopniowym podej ciem, Pa stwa
Członkowskie musiałyby najpierw
przeprowadzić wst pn ocen , aby
okre lić, które dorzecza i przynale ce
do nich obszary wybrze a s nara one
na ryzyko powodzi. Po zidentyfikowaniu tych stref, potrzebne jest opracowanie map ryzyka powodziowego,
a nast pnie sporz dzenie planów zarz dzania ryzykiem powodziowym,
kład cych szczególny nacisk na zapobieganie, ochron i przygotowanie.
Dla niemieckiej prezydencji w UE oraz
jej nast pców, kluczow kwesti jest
wzajemne oddziaływanie ochrony rodowiska i interesów ekonomicznych.
Coraz wi cej osób u wiadamia sobie,
e być mo e Europa w przyszło ci nie
b dzie mogła sobie pozwolić na dalsze
budowanie na obszarach zagro onych
powodzi , nie ponosz c pó niej zwi zanych z tym konsekwencji.
❚
Koordynacja na poziomie
mi dzynarodowym
Niemcy same do wiadczyły kilku najwi kszych powodzi w Europie, mi dzy
innymi wyst pienia z brzegów Dunaju
i Łaby latem 2002 roku. Ponadto naród
ten zrozumiał, e warto ci le współpracować z innymi krajami w dorzeczach Renu, Łaby, Odry i Dunaju. Na
przykład działania podj te na Dunaju
i Renie pokazuj korzy ci płyn ce z
koordynacji i harmonizacji działa na
rzecz zapobiegania powodziom dla
Pa stw Członkowskich, które w bior
w nich udział.
Proponowana dyrektywa powodziowa
ma na celu ograniczenie oraz ujarzmienie ryzyka, jakie powodzie nios dla
Wi cej informacji
Polityka UE w sprawie zarz dzania
ryzykiem powodziowym
www.ec.europa.eu/environment/
water/flood_risk/index.htm
Mi dzynarodowa Komisja ochrony
Renu (International Commission for the
Protection of the Rhine, ICPR)
www.iksr.de
Mi dzynarodowa Komisja ochrony
Dunaju (International Commission
for the Protection of the Danube River,
ICPDR)
www.icpdr.org
29/03/07 10:35:27
Przyroda dla Europejczyków
No 26
Marzec 2007
5
> S y s t e m I n f o r m a c y j n y n a t e m a t Wo d y d l a E u r o p y ( W I S E )
Tworzenie mapy zdrowia
i jako ci europejskich
wód
Jak czyste s rzeki lub pla e w moim regionie? Od 22 marca 2007 roku,
odwiedzaj c interaktywn aplikacj mapow , Europejczycy b d mogli
znale ć odpowiedzi na pytania dotycz ce zanieczyszczenia wód i nie
tylko. Nowa aplikacja, umieszczona w portalu Systemu Informacyjnego
na temat Wody dla Europy (Water Information System for Europe, WISE),
jest cz ci szerszej inicjatywy maj cej na celu usprawnienie zbierania i
rozpowszechniania danych dotycz cych wdro enia wspólnotowej polityki
wodnej.
W
ISE, projekt współpracy Dyrekcji
Generalnej Komisji Europejskiej ds.
rodowiska, Wspólnotowego Centrum
Badawczego (Joint Research Centre,
JRC), Eurostatu i Europejskiej Agencji
rodowiska (EEA), jest oparty na
Ramowej Dyrektywie Wodnej. Do 2010
roku, w systemie WISE znajd si informacje na temat wszystkiego, co si wi e z ochron i wykorzystaniem wody w
Europie. B d si na niego mi dzy innymi składały narz dzia, które zapewni
zgodno ć danych pomi dzy systemami
na poziomie krajowym i europejskim.
Nowy portal po wi cony tematyce
wody, słu cy jako strona wej ciowa
do systemu WISE, został uruchomiony
22 marca 2007 roku ( wiatowy Dzie
Wody) podczas Europejskiej Konferencji
na temat Wody 2007. W trakcie konferencji został ponadto przedstawiony pierwszy raport Komisji w sprawie dotychczasowych osi gni ć w dziedzinie polityki
wodnej we Wspólnocie oraz wyzwa na
przyszło ć.
Cztery działy
Przegl daj c portal, internauci mog zapoznać si z kilkoma głównymi działami
po wi conymi tematyce wody: polityka europejska, dane, tematy i projekty.
DG Komisji Europejskiej ds. rodowiska
dostarcza informacje na temat polityki,
podzielone na obszary takie jak wody
słodkie, marynarka oraz powodzie, w
tym akty prawne, ich wdro enie oraz
rezultaty w poszczególnych Pa stwach
Członkowskich. Za sekcje tematyczne
PL.indd 5
(jako ć wody, ilo ć, zarz dzanie i tak
dalej) oraz dział z danymi odpowiedzialna jest EEA. Ostatni dział po wi cony projektom zawiera informacje
przekazane przez DG Komisji ds. Bada
Naukowych oraz Instytut rodowiska i
Zrównowa enia (Institute for Environment
and Sustainability, IES) Wspólnotowego
Centrum Badawczego.
„Jest to innowacyjny portal z uwagi
na sposób, w jaki umieszczono na nim
ogromne ilo ci danych dost pnych
dla społecze stwa,” powiedział Stefan
Jensen, kierownik projektu WISE z ramienia EEA. „Po raz pierwszy ludzie
mog odwiedzić stron internetow i
znale ć ró ne dane na temat wody z całej
Europy, takie jak biologiczny i chemiczny
status wody oraz to, w jaki sposób działalno ć człowieka wpływa na stan rzek.
Umie cili my tak e informacje na temat
cieków komunalnych a niedługo dodamy dane dotycz ce wód w k pieliskach.”
Szczegóły
Jensen dodaje, e jego agencja opracowała unikaln
aplikacj mapow ,
zawieraj c dane dostarczone przez
Pa stwa Członkowskie UE, DG Komisji
ds. rodowiska, JRC oraz Eurostat.
U ytkownicy strony internetowej mog
na przykład obejrzeć dorzecze w swoim regionie i uzyskać informacje na jego
temat w postaci map i wykresów kołowych. Mo na tak e obejrzeć w zbli eniu
konkretne pla e i poszczególne stacje
uzdatniania wody. Po jakim czasie prze-
© Zefa
konamy si , w jakim stopniu nowe rozwi zanie wpłynie na długoterminowe
plany wakacyjne obywateli lub decyzje
infrastrukturalne podejmowane przez
władze lokalne.
Nowy interfejs portalu b dzie stale udoskonalany tak, aby czytelnicy mogli zobaczyć i uzyskać jeszcze wi cej informacji w
zakresie wody. W ramach systemu WISE
proces ten ulegnie przyspieszeniu dzi ki uproszczonej metodzie zbierania danych z całej Europy oraz dzi ki skuteczniejszemu wykorzystaniu tych danych.
Partnerzy WISE b d chcieli uzyskać komentarze i opinie na temat nowego portalu w pó niejszych miesi cach bie cego
roku tak, aby strona stała si skutecznym
ródłem danych dla obywateli Europy.
Komisja wierzy, e „zintegrowany pakiet danych” WISE – którego tre ci s
zgodne z zało eniami Dyrektywy Inspire
(Infrastruktury Danych Przestrzennych
w Europie) – ułatwi tworzenie wspólnotowej polityki wodnej. Ponadto Komisja
ma nadziej , e portal ten jest krokiem w
stron szerszego rozpowszechniania informacji na temat rodowiska.
❚
Wi cej informacji
System Informacyjny na temat Wody
dla Europy (WISE)
ec.europa.eu/environment/water/
index_en.htm
Nowy, europejski portal wody
water.europa.eu
29/03/07 10:35:32
6
Marzec 2007
No 26
Przyroda dla Europejczyków
> 5 0 . r o c z n i c a Tr a k t a t u R z y m s k i e g o
od 1957
rodowisko b dzie jednym z głównych tematów
obchodów 50. rocznicy Traktatu Rzymskiego
w czerwcu bie cego roku. W czasie Zielonego
Tygodnia 2007 eksperci przyjad do Brukseli, aby
dokonać rewizji europejskiej polityki w zakresie
ochrony rodowiska oraz nadchodz cych wyzwa .
Celem tej polityki jest znaczna poprawa w kwestii
jako ci powietrza i wody, wyeliminowanie substancji
zanieczyszczaj cych, takich jak ołów w benzynie,
oraz wymierne post py w dziedzinie zarz dzania
odpadami i recyklingu. Ponadto, to wła nie dzi ki
tym działaniom Unia Europejska (UE) została
wiatowym liderem w walce ze zmianami klimatu i
utrat bioró norodno ci.
Zielony Tydzie 2007:
polityka ochrony rodowiska
w zbli eniu
S
iódma edycja Zielonego Tygodnia,
zatytułowana „Lekcje z przeszło ci,
wyzwania na przyszło ć”, odb dzie
si w Brukseli w dniach 12-15 czerwca 2007 roku. Organizatorzy chcieliby
wykorzystać sukces ubiegłorocznej
imprezy, której tematem była bioró norodno ć i która przyci gn ła ponad
4000 przedstawicieli wiata biznesu,
organów rz dowych, organizacji pozarz dowych i instytucji non-profit.
W ramach Zielonego Tygodnia 2007
odb dzie si „tradycyjna” konferencja oraz wystawa w budynku Komisji
Charlemagne, a tak e du a wystawa
w dniach 3-15 czerwca, po wi cona
innowacyjnym rozwi zaniom i technologiom w dziedzinie ochrony rodowiska. Zostanie ona zaprezentowana w
namiocie o powierzchni 1600 metrów
kwadratowych, ustawionym w Parku
Cinquantenaire obok głównej siedziby Komisji, budynku Berlaymont.
Oficjalne otwarcie wystawy nast pi
3 czerwca, co zbiegnie si z Brukselskimi
Targami Ochrony rodowiska.
Inspiracja do przemy le
Program tegorocznej konferencji rozpoczyna si od przegl du najwi kszych osi gni ć unijnej polityki w dziedzinie ochrony rodowiska w ostatnim
półwieczu. Obecnie obowi zuje ponad
220 aktów prawnych UE, a około 80%
krajowych przepisów rodowiskowych
opiera si na tym ustawodawstwie.
Problemy zwi zane z ochron rodowiska wykraczaj poza granice pa stw
i oczywiste jest, e je li chcemy je
skutecznie rozwi zać, rozs dniej jest
si nimi zaj ć na szczeblu UE.
Sesje dotycz ce obecnej sytuacji b d
obejmować tematy takie jak zmiany
PL.indd 6
klimatu, zdrowie, zasoby, bioró norodno ć i wykorzystanie ziemi. Ale
uczestnicy dokonaj tak e oceny tych
obszarów, w których jest miejsce na
udoskonalenie polityki – oczywistym
tematem s odpady.
W drugiej połowie Zielonego Tygodnia
główna uwaga zostanie po wi cona
przyszłym wyzwaniom dla rodowiska. Dyskusje skupi si na nast puj cych kwestiach: sposoby na zapewnienie bardziej skutecznej współpracy
mi dzynarodowej; sektory gospodarki;
wyzwanie polegaj ce na wł czeniu
kwestii rodowiskowych do głównego
nurtu polityki transportowej, rolnictwa i przemysłu; wa ne podmioty
w społecze stwie; nowe sposoby na
zaanga owanie obywateli, miast i
przedstawiciele biznesu; i wreszcie
odpowied na pytanie: które polityki i narz dzia b d skuteczne w
przyszło ci? Konferencja zako czy si
15 czerwca debat podsumowuj c ,
która b dzie stanowić wkład Zielonego
Tygodnia w opracowanie programu
politycznego w zakresie ochrony
rodowiska.
Filmy dokumentalne
Szereg kusz cych zapowiedzi czerwco-wego wydarzenia ma si pojawić
ju w marcu. Ma to na celu pomoc
mediom w przedstawieniu licz cej 50
lat europejskiej polityki rodowiskowej
i jej osi gni ć. Zwiastuny te to mi dzy
innymi siedem nowych filmów informacyjnych po wi conych ochronie rodowiska, poruszaj cych tematy takie
jak woda, odpady, czyste powietrze,
ochrona ludno ci, przyroda i bioró norodno ć, chemikalia i zmiany klimatu.
Pi ciominutowe prezentacje zostan
uzupełnione krótszymi i bardziej zwi złymi filmikami o tej samej tematyce.
Wspomniane filmy, które maj być
dost pne od 25 marca 2007 roku, w 50.
rocznic Traktatu Rzymskiego, b d
bezpłatnie dystrybuowane do stacji
telewizyjnych w całej Europie poprzez
stron internetow TV Link Europe.
Komisja Europejska przygotowała
tak e du y plakat ukazuj cy histori
unijnej polityki ochrony rodowiska
w ostatnich dziesi cioleciach. Wa ne
wydarzenia przedstawione na plakacie rozpoczynaj si od wysiłków na
rzecz ograniczenia pami tnego smogu
londy skiego w latach 50. XX wieku a
ko cz na współczesnych inicjatywach
dotycz cych globalnego ocieplenia.
Plakat b dzie wydany zarówno w formie papierowej jak i w wersji elektronicznej.
Obchody 50. rocznicy UE, skupiaj ce
si
na ochronie rodowiska, nie
ogranicz si jednak tylko do Brukseli.
Wiosna 2007 roku rozpocznie si
od szeregu imprez tematycznych w
całej Unii, od debaty na temat ochrony
rodowiska podczas europejskiego
szczytu młodzie y w Rzymie po
uroczysto ć sadzenia drzew w stolicy
Łotwy, Rydze.
❚
Wi cej informacji
50. rocznica Traktatu Rzymskiego
europa.eu/50/
Zielony Tydzie 2007
ec.europa.eu/environment/
greenweek/index_en.htm
Filmy informacyjne 2007
www.tvlink.org
29/03/07 10:35:35
Przyroda dla Europejczyków
No 26
Marzec 2007
7
> Strategia tematyczna w sprawie pestycydów
Stosowanie
pestycydów
pod lup
Mimo e uregulowano kwestie zwi zane z ich
produkcj i utylizacj , pestycydy nadal s zagro eniem
dla rodowiska i zdrowia ludzi, poniewa zakres i
metody ich stosowania nie zostały sprecyzowane w
prawodawstwie unijnym. Pewne jest, e tocz ca si w
2007 roku debata zainspirowana now strategi Komisji
Europejskiej w sprawie stosowania pestycydów w
UE b dzie gwałtowna i rozległa, poniewa w strategii
zaproponowano szereg nowych przepisów.
© Wspólnoty Europejskie
P
ierwsze, ustanowione na poziomie
unijnym prawodawstwo w dziedzinie pestycydów wprowadzono w 1979
roku. Z biegiem lat wzmógł si stopie
kontroli z uwagi na wzrastaj ce obawy
co do niekorzystnego wpływu pestycydów na wod , powietrze, gleby oraz
zdrowie ludzi. Jednak w okresie pomi dzy 1992 a 2003 rokiem nie odnotowano
zmniejszenia ilo ci aktywnych substancji wykorzystywanych w pestycydach
w UE. Niepokoj co wysokie poziomy
pozostało ci pestycydów s nadal odnotowywane w próbkach ywno ci i pasz
oraz w zbiornikach wodnych.
Aby zaradzić tym problemom, w czerwcu 2006 roku UE przyj ła now strategi
w sprawie stosowania pestycydów we
Wspólnocie. W ród przewidzianych
rozwi za s krajowe plany działania,
szkolenia dla profesjonalistów wykorzystuj cych pestycydy przy pracy, certyfikaty i zasady konserwacji sprz tu oraz
szereg ogranicze dotycz cych stosowania pestycydów. Jedn z propozycji
jest niemal całkowity zakaz prowadzenia oprysków z powietrza. Obecnie strategia skupia si na najwi kszej grupie
pestycydów – rodkach ochrony ro lin
(ang. plant protection products – PPP).
Produkty biobójcze, takie jak rodki odka aj ce i rodki ochrony drewna take mog zostać niedługo wł czone do
przepisów.
Pakiet cało ciowy
Strategia zakłada przyj cie dyrektywy
ramowej w sprawie zrównowa onego
stosowania pestycydów w celu ustalenia minimalnych wymogów dotycz -
PL.indd 7
cych ich wykorzystania we Wspólnocie.
Dyrektywa z 1991 roku w sprawie wprowadzania na rynek rodków ochrony rolin zostanie poddana rewizji. Ponadto
zostan opracowane przepisy odno nie
do gromadzenia danych na temat tych
produktów oraz certyfikacji sprz tu do
stosowania pestycydów. Innymi słowy,
powstanie cało ciowy pakiet dotycz cy
tej kwestii.
Dyskusje na temat dwóch pierwszych
propozycji UE w sprawie pestycydów
zostały ju zainicjowane w Radzie i w
Parlamencie Europejskim. Rozmowy te
s prowadzone równolegle tak, aby zapewnić ich spójno ć.
W czasie trwania fi skiej prezydencji
w UE w 2006 roku, strategia w sprawie
pestycydów i proponowana dyrektywa ramowa zostały omówione przez
zło on z unijnych ministrów Rad ds.
Ochrony rodowiska. Jednak obecna,
niemiecka prezydencja UE zdecydowała si przenie ć te propozycje przepisów
do Rady ds. Rolnictwa. Komisja podkrela potrzeb dalszego udziału Rady ds.
Ochrony rodowiska, jako e strategia
ma na celu ochron zdrowia ludzi oraz
rodowiska, opiera si na „ rodowiskowych” podstawach prawnych i dotyczy
tak e wykorzystania pestycydów do celów nierolniczych.
Kontrowersyjny termin
Propozycj t , Komisja podkre la szeroki zakres terminu „pestycydy”. Dlatego
te KE d y do jak najszybszego rozszerzenia zasi gu Strategii na rodki biobójcze. Niektóre Pa stwa Członkowskie
UE najwyra niej chciałyby zast pić wyraz „pestycydy” wyra eniem „ rodki
ochrony ro lin” argumentuj c, e „pestycydy” budz negatywne skojarzenia.
Podczas spotkania Rady ds. Ochrony
rodowiska 20 lutego 2007 w Brukseli
przyj to wnioski Rady w sprawie strategii tematycznej dotycz cej pestycydów,
opracowane wcze niej przez przedstawicieli prezydencji UE. Prowadzono
tak e dalsze dyskusje na temat raportów o post pach w sprawie propozycji
przepisów uj tych w pakiecie.
Strategia tematyczna o zrównowa onym
wykorzystaniu pestycydów jest jedn z
siedmiu strategii tematycznych w dziedzinie ochrony rodowiska. Zostały one
opracowane w celu ustalenia jasnych i
długoterminowych celów zwi zanych
z ochron rodowiska dla UE w ramach
szóstego programu działania w zakresie
rodowiska naturalnego. Inne strategie
dotycz zanieczyszczenia powietrza,
rodowiska morskiego, zapobiegania
powstawaniu odpadów i recyklingu,
zasobów naturalnych, rodowiska miejskiego oraz gleb.
❚
Wi cej informacji
Strategia tematyczna w sprawie
zrównowa onego stosowania
pestycydów
ec.europa.eu/environment/ppps/
home.htm
Siedem strategii tematycznych w
sprawie ochrony rodowiska
ec.europa.eu/environment/
newprg/strategies_en.htm
29/03/07 10:35:38
8
Marzec 2007
No 26
Przyroda dla Europejczyków
> Zmiany klimatu
W czasach, w których wywołane przez
człowieka zmiany klimatu s coraz
bardziej odczuwalne, Unia Europejska (UE)
modernizuje swoje polityki w zakresie
energii w celu stworzenia niskoemisyjnej
gospodarki i toruje drog dla nowego,
wiatowego porozumienia w sprawie
ograniczenia emisji gazów cieplarnianych.
Europa na diecie niskow glowej
odczas wiosennego szczytu w Brukseli
w dniach 8-9 marca – po odnotowaniu
najcieplejszej zimy w wi kszo ci krajów
Europy i na innych obszarach półkuli
północnej – szefowie pa stw i rz dów 27
Pa stw Członkowskich potwierdzili wiod c rol UE w wiecie poprzez zatwierdzenie przełomowego pakietu propozycji
dotycz cych energii i klimatu, przedstawionych przez Komisj w styczniu.
P
W pakiecie tym zwalczanie zmian klimatu uznano za kluczowy element Polityki Energetycznej dla Europy, która
ma wspierać zarówno bezpiecze stwo
energetyczne Unii (poprzez ograniczenie
konieczno ci importu energii) oraz jej
konkurencyjno ć gospodarcz (poprzez
popraw efektywno ci energetycznej).
Przewodnicz cy Komisji, José Manuel Barroso opisał pakiet jako zwiastun
„nowej rewolucji przemysłowej”, zapowiadaj cy stworzenie niskoemisyjnej
gospodarki przyszło ci.
Efektywno ć energetyczna
PL.indd 8
wanie i składowanie dwutlenku w gla).
Dzi ki tej technologii, emisje dwutlenku w gla (CO2) powstaj ce w wyniku
procesów przemysłowych, mog zostać
wychwycone zanim przedostan si do
atmosfery. Nast pnie s one wtłaczane
pod ziemi , gdzie mog być przechowywane przez długi czas. CCS b dzie wa nym narz dziem pozwalaj cym pomóc
ograniczyć w długoterminowej perspektywie emisje CO2 w krajach zale nych od
w gla, takich jak Chiny czy Indie.
Oprócz tych wa nych, nowych inicjatyw
energetycznych, zintegrowany pakiet w
dziedzinie energii i zmian klimatu, ciesz cy si szerokim poparciem w ród liderów UE, opisuje kolejne, konieczne etapy
działania potrzebne Unii Europejskiej i
reszcie wiata do zahamowania zmian
klimatu, zanim osi gn one niebezpieczny poziom. Niezb dne jest podpisanie
nowego, kompleksowego i globalnego
porozumienia w sprawie zmian klimatycznych, poniewa indykatywne cele
Protokołu z Kyoto dotycz ce redukcji
emisji CO2 w krajach rozwini tych przestan obowi zywać w 2012 roku.
© Roberto Trioschi
wzrosła o 0.76°C od czasów sprzed
industrializacji i ostrzegaj , e bez podj cia kolejnych działa maj cych na celu
ograniczenie emisji, prawdopodobny
jest dalszy wzrost temperatury w tym
stuleciu od 1.8° do 4°C. Nawet minimalny wzrost z zakresu tego przedziału
sprawi, e temperatura znajdzie si na
niebezpiecznym poziomie.
Przywódcy UE zatwierdzili wraz z
Komisj
działania, które powinny
zostać podj te na poziomie globalnym
– zarówno przez pa stwa rozwini te
jak i rozwijaj ce si . Pa stwa rozwini te
powinny kontynuować przewodnictwo
w walce ze zmianami klimatu poprzez
zobowi zanie do ograniczenia do
2020 roku emisji gazów cieplarnianych
do 30% poni ej poziomu z 1990 roku, z
dalsz perspektyw ograniczenia emisji o 60-80% do roku 2050, powiedzieli
eksperci.
Zaplanowane kluczowe działania s
ambitne, ale mo liwe do zrealizowania.
Dzi ki planowi działania na rzecz poprawy efektywno ci wykorzystania energii b dzie mo liwe ograniczenie o 20%
unijnego zu ycia energii. Udział energii
ze ródeł odnawialnych w całkowitym
zu yciu energii, który obecnie wynosi
7%, zostanie zwi kszony do poziomu
20%. Udział biopaliw w rynku paliw,
który wynosi obecnie zaledwie 1%, ma
wynosić 10%. Wszystkie wymienione
warto ci docelowe powinny zostać osi gni te do 2020 roku. Ponadto planowane
jest wypracowanie mi dzynarodowego
porozumienia w sprawie efektywnego
wykorzystania energii.
W przypadku UE, działania po 2012 roku
powinny si skupiać na ograniczeniu globalnego ocieplenia do maksymalnie 2°C
powy ej poziomu sprzed industrializacji.
Wi kszy wzrost temperatury znacznie
zwi kszy ryzyko wyst pienia nieodwracalnych i mog cych mieć katastrofalne
skutki zmian. Aby wiat miał równe
szanse w osi gni ciu tego celu, globalna
emisja CO2 powinna osi gn ć szczytowe
warto ci około 2020 roku, a nast pnie do
roku 2050 spa ć do 50% wielko ci emisji
z 1990 roku.
Pilny problem
Unia Europejska jest gotowa ograniczyć
o 30% emisje do 2020 roku w ramach
nowego, globalnego porozumienia, pod
warunkiem, e inne rozwini te kraje
oraz bardziej zaawansowane kraje
rozwijaj ce si tak e przyst pi do tej
umowy. Kraje rozwijaj ce si b d potrzebowały pomocy przy spowalnianiu,
a nast pnie odwróceniu wzrostu emisji,
które – zgodnie z szacunkami – przekrocz około 2020 roku poziomy emisji
krajów rozwini tych.
UE chce tak e promować zrównowa one
wykorzystanie paliw kopalnych, szczególnie poprzez opracowanie ram prawnych dla stosowanie w elektrowniach
bezpiecznej dla rodowiska, obiecuj cej
technologii, znanej pod nazw CCS (ang.
carbon capture and storage – wychwyty-
Ostatni raport Mi dzyrz dowego Zespołu do spraw Zmian Klimatu (Intergovernmental Panel on Climate Change, IPCC),
opublikowany w lutym, podkre lił pilno ć tego problemu. Główni wiatowi
specjali ci ds. zmian klimatu twierdz ,
e rednia, globalna temperatura ju
Oczekuj c na wynegocjowanie i podpisanie nowego, globalnego porozumienia, przywódcy UE niezale nie i
zdecydowanie podj li zobowi zanie
zmniejszenia do 2020 roku emisji w Unii
Europejskiej o przynajmniej 20% poni ej
poziomu z 1990 roku. Te ograniczenia
W stron 30%
»
29/03/07 10:35:42
Przyroda dla Europejczyków
No 26
Marzec 2007
© Wspólnoty Europejskie
Kluczowe elementy pakietu UE w zakresie energii i klimatu
❚ Kraje rozwini te powinny ograniczyć emisje gazów cieplarnianych do
30% poni ej poziomu z 1990 roku do 2020 roku, w ramach nowego,
wiatowego porozumienia w sprawie walki ze zmianami klimatu
❚ UE zobowi zuje si sama ograniczyć o przynajmniej 20% emisje CO2,
nie czekaj c na wiatowe porozumienie
❚ Ograniczenie unijnego zu ycia energii o 20% do 2020 roku poprzez
wi ksz efektywno ć energetyczn , np. sprz tu AGD, samochodów i
budynków
❚ Tak e do 2020 roku, zwi kszenie udziału odnawialnych ródeł w
zu yciu energii przez UE do 20% oraz udziału biopaliw w sektorze
transportu do 10%
❚ D enie do podpisania mi dzynarodowego porozumienia w sprawie
efektywno ci energetycznej
❚ Promowanie bezpiecznej dla rodowiska technologii wychwytywania i
składowania dwutlenku w gla
© Wspólnoty Europejskie
wynikaj z działa opisanych w pakiecie
dotycz cym energii i klimatu oraz w innych istniej cych lub planowanych politykach wspólnotowych. Wspomniane inicjatywy obejmuj pionierski, europejski
system handlu uprawnieniami do emisji
dwutlenku w gla (Emissions Trading
Scheme), w którym bierze udział 10 000
zakładów przemysłowych a od 2011 planowane jest rozszerzenie systemu tak e
na sektor lotnictwa.
Indywidualne zobowi zanie UE do ograniczenia emisji o przynajmniej 20% stanowi dobry przykład dla innych krajów
rozwini tych i wysyła jasny sygnał do
krajów rozwijaj cych si , e UE powa nie podchodzi do kwestii ponoszenia odpowiedzialno ci za ograniczenie emisji.
Działania te tworz tak e solidn podstaw dla europejskiego systemu handlu
uprawnieniami do emisji dwutlenku w gla do 2020 roku, pokazuj c przedsi biorcom, e inwestycje w technologie niskoemisyjne powinny być kontynuowane.
Handel uprawnieniami do emisji na globalnym rynku dwutlenku w gla b dzie
wa nym narz dziem umo liwiaj cym
PL.indd 9
wypracowanie niezb dnych, znacznych
ogranicze w wiatowej emisji CO2 w
sposób gwarantuj cy efektywno ć kosztów. Analiza przeprowadzona przez
Komisj pokazuje, e inwestycje w ograniczanie emisji tylko nieznacznie zmniejsz roczny wzrost wiatowego PKB do
2030 roku – przy czym w szacunkach
nie wzi to pod uwag innych korzy ci,
takich jak mniejsze zanieczyszczenie powietrza i wi ksze bezpiecze stwo energetyczne. Dla porównania, zgodnie z ubiegłorocznym Raportem Sterna na temat
ekonomiki zmian klimatycznych, dalsze
niekontrolowane zmiany klimatu mogłyby spowodować w dłu szej perspektywie
straty wynosz ce od 5% do nawet 20%
wiatowego PKB.
Nie mo na sobie pozwolić na wstrzymanie dyskusji na temat działa , które nale y podj ć po 2012 roku. Poprzez jasne
przedstawienie swoich planów, UE ma
nadziej nadać now dynamik działaniom w tej kwestii i utorować drog dla
negocjacji w sprawie globalnego porozumienia, które maj si rozpocz ć na
najbli szej, corocznej konferencji ministerialnej w sprawie zmian klimatu, organi-
9
zowanej przez ONZ w grudniu w Bali,
w Indonezji.
Cele dla transportu
Emisje gazów cieplarnianych wytwarzane przez unijny sektor transportu
stale rosn , podczas gdy w innych sektorach s one ograniczane. Dlatego te
Komisja przedstawiła szereg inicjatyw
maj cych na celu zmniejszenie emisji z
nowych samochodów i lekkich pojazdów dostawczych oraz paliw.
Komisja zdecydowała si wydać nowe
przepisy, aby zagwarantować, e UE
osi gnie swój długoterminowy cel polegaj cy na zmniejszeniu emisji CO2 z
nowych samochodów do redniego
poziomu wynosz cego 120 gramów na
kilometr do 2012 roku. Zaproponowano
tak e przegl d ustawodawstwa w sprawie jako ci paliw w UE, które promuje
bardziej powszechne wykorzystanie
biopaliw i zakłada 10% ograniczenie
emisji gazów cieplarnianych z benzyny
i oleju nap dowego do 2020 roku.
❚
Wi cej informacji
Zmiany klimatu
ec.europa.eu/environment/
climat/future_action.htm
Zintegrowany pakiet działa w
obszarze energii i zmian klimatu
europa.eu/rapid/pressReleasesAction.do?reference=IP/07/ 29&
format=HTML&aged=0&language
=PL&guiLanguage=en
Pakiet w sprawie energii
europa.eu/press_room/
presspacks/energy/index_en.htm
Nowe standardy dla paliw
ec.europa.eu/environment/air/
transport.htm
Samochody i emisja CO2
ec.europa.eu/environment/
co2/co2_home.htm
29/03/07 10:35:47
10
Marzec 2007
No 26
Przyroda dla Europejczyków
> Kampania na temat zmian klimatu
© Komisja Europejska
Ponad 45 meteorologów i prezenterów pogody z
całej Unii Europejskiej (UE) zebrało si w Brukseli na
konferencji po wi conej informowaniu o zmianach
klimatycznych zorganizowanej przez Komisj Europejsk
(KE). Uczestnicy spotkania z 16 lutego 2007 roku dokonali
ponadto przegl du kampanii UE pt. „Ty te masz wpływ
na zmiany klimatu”.
Słoneczna prognoza dla kampanii
informacyjnej
K
onferencja stała si dla meteorologów
– jako osób informuj cych o zmianach
klimatycznych – okazj do wymiany dowiadcze . Spotkanie umo liwiło tak e
dyskusje na temat ostatnich wydarze
z kluczowymi ekspertami z Komisji i
wiatowej Organizacji Meteorologicznej
(World Meteorological Organisation,
WMO) oraz z głównymi autorami nowego
raportu oceniaj cego zmiany klimatyczne
z Mi dzyrz dowego Zespołu do spraw
Zmian Klimatu (Intergovernmental Panel
on Climate Change, IPCC).
Pomoc dla laików
Rosn cy wpływ
Strona internetowa kampanii wyja nia prostym j zykiem, czym s zmiany klimatyczne oraz ich skutki. Ponadto
umieszczono na niej 50 praktycznych
porad dotycz cych ograniczania emisji,
od wył czania ogrzewania w domach,
po drukowanie po obu stronach kartki
papieru. Niezwykł popularno ci cieszy
si kalkulator dwutlenku w gla (CO2),
który mo na pobrać ze strony internetowej. Umo liwia on obliczenie, ile CO2
mo na zaoszcz dzić na ka dej czynno ci.
Komisja zach ciła grup do utworzenia
sieci. Prezenterzy pogody to zarówno
meteorolodzy jak i osobowo ci medialne
w krajach, w których pracuj . Zatem zajmuj oni doskonał pozycj do wspierania działa maj cych na celu podnoszenie wiadomo ci społecze stwa w
zakresie zmian klimatycznych oraz tego,
co poszczególne osoby mog zrobić w
celu ograniczenia emisji gazów cieplarnianych.
Aby zach cić internautów do ponownego odwiedzenia portalu, regularnie
umieszczane s na nim nowe informacje.
Obejmuj one mi dzy innymi animowany
przewodnik na temat oszcz dzania energii przy korzystaniu z komputera oraz
podcasty, gry online i materiały dla szkół.
Najnowsz atrakcj jest 40-sekundowy,
kolorowy i zabawny film typu Manga
przedstawiaj cy czterech „superbohaterów zmian klimatu”. Film autorstwa
japo skiego twórcy filmów animowanych
Yuko Kondo, został ju wyemitowany w
kanałach telewizji satelitarnej skierowanych do młodzie y. Strona została uruchomiona w 19 wersjach j zykowych i niedługo b dzie tak e dost pna w j zykach
rumu skim i bułgarskim.
Szacuje si , e filmik wideo promuj cy
kampani , wyemitowany w kanałach
takich jak BBC World i MTV obejrzało
ponad 19 milionów widzów. W okresie
od grudnia 2006 do lutego 2007 roku,
tysi ce narciarzy szusuj cych na wybranych stokach w Austrii i Szwajcarii take ogl dało reklamówk na ogromnych
ekranach. Filmik mo na teraz bezpłatnie obejrzeć na popularnych stronach
internetowych skupiaj cych społecznoci internautów, takich jak MySpace czy
YouTube.
Inicjatywa ta opiera si na innych, licznych działaniach Wspólnoty organizowanych od czerwca 2006 roku w ramach
unijnej kampanii „Change” („Zmie ”),
zach caj cej mieszka ców do zmiany
zachowa w celu ograniczenia emisji
gazów cieplarnianych. Inicjatywami
godnymi uwagi, zrealizowanymi w
ubiegłych miesi cach, były: program
podnosz cy wiadomo ć dla uczniów
szkół ponadpodstawowych, ogólnoeuropejskie reklamy telewizyjne i drukowane oraz konkursy maj ce na celu
zach cenie obywateli do odwiedzenia
strony internetowej po wi conej tej
tematyce.
PL.indd 10
Ponadto konferencja w Brukseli była
okazj do przyjrzenia si pierwszemu
etapowi kampanii. Wst pne wnioski s
pozytywne, szczególnie te dotycz ce
docelowych, młodych odbiorców. Ponad
milion europejskich uczniów posiada
własne materiały wykorzystane w kampanii a ponad 30 000 zadeklarowało, e
b dzie walczyć ze zmianami klimatu
poprzez ograniczenie emisji CO2.
Zajmuj ce cał stron reklamy kampanii
przez kilka miesi cy ukazywały si w
dziennikach z wy szej półki w 14 krajach UE. Kampani wspierały reklamy
zewn trzne na billboardach i w autobusach w 15 krajach. Ogromne tablice reklamowe, przedstawiaj ce Ziemi
wraz z termostatem mierz cym rosn c
temperatur , wisiały na rzucaj cych si
w oczy budynkach w dwóch trzecich
stolic unijnych. Ponadto organizatorzy
kampanii utworzyli szereg partnerstw z
oficjalnymi organami oraz organizacjami pozarz dowymi w całej Wspólnocie.
W drugim roku trwania, kampanii
„Change” przyznano niedawno nagrod
AICA 2006 (International Association for
Environmental Communication – Mi dzynarodowe Stowarzyszenie na rzecz
informowania o ochronie rodowiska)
za informowanie o zmianach klimatu. ❚
Wi cej informacji
Kampania na temat zmian klimatu
www.climatechange.eu.com
29/03/07 10:36:01
Przyroda dla Europejczyków
No 26
Marzec 2007
11
> Bioró norodno ć
ycie w
Schwarzwaldzie
Jeden z najnowszych projektów LIFE-Natura, skupiaj cy si na poło onym
w Schwarzwaldzie malowniczym rejonie Grindenschwarzwald, ma na celu
znaczne usprawnienie zarz dzania bioró norodno ci i krajobrazem w tej cz ci
europejskiej sieci Natura 2000. Szczególna uwaga jest po wi cana konfliktowi
pomi dzy turystyk a ochron dzikiej przyrody.
G
rindenschwarzwald, poło ony w
pobli u aglomeracji miejskiej na
równinie wzdłu Górnego Renu, jest
jednym z głównych bastionów sieci
Natura 2000 w regionie Badenii-Wirtembergii. Obszar ten słynie z mozaiki
lasów, torfowisk i górskich wrzosowisk,
które s domem dla licznych gatunków
zwierz t i ro lin. Region ten, poło ony
na wysoko ci od 900 do 1100 metrów
lub wi cej nad poziomem morza, jest
jednym z nielicznych, istniej cych siedlisk ptaków górskich w Niemczech poza
Alpami. yj w nim głuszec (Tetrao urogallus), dzi cioł trójpalczasty (Picoides
tridactylus) oraz sóweczka (Glaucidium
passerinum).
Grindenschwarzwald ma ponadto du e
znaczenie rekreacyjne – codziennie
region przyci ga nawet 3 000 turystów.
Ptaki wra liwe na zakłócenia spokoju ucierpiały z powodu tego napływu
ludzi i przed rozpocz ciem projektu ich
populacja stopniowo malała.
Wiele gatunków ro lin i zwierz t w
tym regionie zale y od tradycyjnego
wykorzystania ziemi, np. od wypasu
zwierz t na podgórskich ł kach. Jednak powierzchnia charakterystycznych
„Grinden” (lokalnych wrzosowisk górskich powstałych w wyniku wypasu
zwierz t i sianokosów) wyra nie si
zmniejsza od pocz tku XX wieku. Na
skutek tego zjawiska, wiele typowych
dla opisywanego obszaru gatunków
ro lin, owadów i ptaków znalazło si
na skraju wygini cia. Jednak w latach
90. XX wieku u wiadomiono sobie, e
im wi cej ten obszar straci warto ci
przyrodniczych, tym mniejszy b dzie
jego potencjał turystyczny.
W styczniu 2001 roku, dziesi ciu lokalnych partnerów – zarówno z sektora
publicznego jak i prywatnego – poł -
PL.indd 11
czyło siły w ramach inicjatywy LIFE,
maj cej na celu ochron przyrody i krajobrazu Grindenschwarzwaldu. LIFE
jest instrumentem finansowym Unii
Europejskiej, wspieraj cym projekty w
zakresie rodowiska i ochrony przyrody. Na czele projektu stan ł obecny
departament ds. ochrony przyrody w
organach władzy regionalnej Karlsruhe
Regierungspräsidium.
Ochrona rodowiska
naturalnego
Zespół projektu skupił si na wrzosowiskach górskich i naturalnych
terenach le nych. Przywrócono około
110 hektarów wrzosowisk górskich
dzi ki usuni ciu młodych krzewów i
drzewek. Ponad 200 hektarów lasów
zostało przystosowanych do potrzeb
głuszców i innych ptaków le nych,
mi dzy innymi poprzez wybiórcz
wycink drzew i przerzedzenie koron.
Wyniki godne uwagi to: rozszerzenie
i poprawa ochrony zdegradowanych
wrzosowisk i muraw bli niczkowych;
pomoc dla zagro onych gatunków ptaków, gadów i motyli na otwartych wrzosowiskach, ł kach i w lasach; poprawa
ochrony wysokich torfowisk i skał. Co
wa ne, w ramach projektu utworzono
tak e dobry system współpracy pomi dzy przedstawicielami ochrony przyrody, le nictwa, rolnictwa i turystyki tego
regionu.
Dobra komunikacja
Zespół po wi cił tak e du o pracy
kwestii public relations – zorganizował
ponad 200 imprez informuj cych o projekcie i siedliskach, które s w ramach
niego chronione. Utworzono pi tnacie punktów informacyjny, wytyczono 2 szlaki, opracowano wiele nowych
© Komisja Europejska
broszur, ksi k , a nawet krótki film.
Inne działania dotyczyły zarz dzania odwiedzaj cymi region turystami.
Obejmowały one mi dzy innymi utworzenie grupy przewodników ucz cych
turystów zasad odpowiedniego post powania oraz dbaj cych o to, by odwiedzaj cy stosowali si do przepisów w
sprawie ochrony przyrody.
W ramach projektu wytyczono take „burzowy szlak”, umo liwiaj cy
turystom przyjrzenie si procesowi
naturalnej regeneracji lasów w trakcie spaceru przez obszar zniszczony
w wyniku gwałtownej burzy w 1999
roku. cie ka ta jest bardzo popularna
i była wielokrotnie opisywana w niemieckiej prasie.
Na szczególn uwag zasługuj wysiłki na rzecz porozumienia pomi dzy
partnerami i innymi grupami interesu.
Dzi ki trwaj cej pi ć lat promocji i
innym działaniom, zarówno tury ci
jak i mieszka cy regionu znaj zasady
projektu LIFE. Cele i realizowane w
ramach projektu działania ciesz si
❚
szerokim poparciem.
Wi cej informacji
Strona internetowa projektu
www.rp.baden-wuerttemberg.de/
servlet/PB/menu/1192505/index.
html
Strona internetowa programu LIFE
ec.europa.eu/life (patrz: baza
danych projektu)
29/03/07 10:36:06
12
Marzec 2007
No 26
Przyroda dla Europejczyków
> Horyzont 2020
© Wspólnoty Europejskie/P.Odul
Oczyszczanie
Morza ródziemnego
Sytuacja Morza ródziemnego jest coraz bardziej nagl ca. W listopadzie
2006 roku ministrowie z 19 krajów Unii Europejskiej (UE) oraz pa stw
i terytoriów s siaduj cych uzgodnili harmonogram działania w kwestii
zanieczyszczenia rodowiska. Jest to jedno z najwi kszych wyzwa regionu
zwi zanych z ochron rodowiska. Nowy plan b dzie słu ył wdro eniu
programu Horyzont 2020, euro ródziemnomorskiej inicjatywy zajmuj cej si
wszystkimi problemami dotycz cymi ochrony rodowiska w tym regionie.
R
egion Morza ródziemnego, zamieszkany przez ponad 400 milionów ludzi yj cych w 22 krajach, jest w coraz wi kszym
stopniu eksploatowany w wyniku gospodarczej i społecznej działalno ci człowieka.
Ponadto, łagodny klimat i pi kny krajobraz
sprawiaj , e region ten odwiedza 175 milionów turystów rocznie. Szacuje si , e do
2025 roku połowa wybrze a morskiego zostanie zabudowana.
Skutki tego wszystkiego mo na łatwo
przewidzieć: zanieczyszczenie przez przemysł, eglug i gospodarstwa domowe,
utrata otwartych przestrzeni oraz zniszczenie przybrze nych ekosystemów. Dla
niektórych krajów Afryki Północnej le cych nad Morzem ródziemnym, koszty tej
degradacji rodowiska mog wynie ć od
3 do 6% PKB.
Nie mo na czekać z
zało onymi r kami
W ci gu ostatnich 30 lat podj to wiele
działa na poziomie mi dzynarodowym,
słu cych oczyszczeniu tego wra liwego
i ulegaj cego szybkiej degradacji obszaru.
Efekty były mniejsze od zamierzonych, poniewa strategie nie zostały w pełni wdroone, ochrona rodowiska miała niewielkie
znaczenie dla rz dów lub poniewa poszczególni partnerzy nie potrafili skutecznie współpracować.
Horyzont 2020 nadaje nowy rozp d współpracy na rzecz oczyszczenia regionu.
Inicjatywa narodziła si podczas szczytu
euro ródziemnomorskiego w listopadzie
2005 roku. Skupia ona organizacje mi dzynarodowe, organizacje pozarz dowe,
mi dzynarodowe instytucje finansowe,
władze lokalne i przedstawicieli wiata
biznesu. Rok pó niej w Kairze, podczas
pierwszej euro- ródziemnomorskiej konferencji ministrów po wi conej tematyce
PL.indd 12
ochrony rodowiska zorganizowanej poza
UE, uzgodniono harmonogram działa dla
tego programu.
Działania skupi si na czterech obszarach. Pierwszy dotyczy najpowa niejszego problemu regionu i b dzie polegał na
finansowaniu projektów ograniczaj cych
najwi ksze ródła zanieczyszcze . Cztery
pi te zanieczyszcze w regionie Morza
ródziemnego to zanieczyszczenia przemysłowe, odpady miejskie i cieki komunalne. Trzy pozostałe obszary działania
obejmuj rozwijanie zdolno ci administracyjnych w celu tworzenia lub wspierania
krajowych, regionalnych i lokalnych władz
zajmuj cych si ochron rodowiska oraz
społecze stwa obywatelskiego, promowanie bada naukowych w zakresie poszczególnych zagadnie zwi zanych z ochron
rodowiska i dzielenie si ich wynikami
oraz opracowanie wska ników umo liwiaj cych monitorowanie osi gni ć projektu
Horyzont 2020.
Wszystkie te działania dotycz pierwszego etapu inicjatywy, który b dzie trwał do
2013 roku. W ci gu najbli szych miesi cy
partnerzy nanios poprawki w nowym
harmonogramie, utworz komitet steruj cy i opracuj list priorytetowych działa ,
które powinny zostać wdro one w nadchodz cych latach.
Badanie naukowe sił
nap dow
W kwestii projektów, inicjatywa b dzie
si opierała na wcze niejszych i obecnych
badaniach naukowych UE. Na przykład
zostan wykorzystane dobre praktyki i
technologie opracowywane dla tego regionu od 1999 roku w ramach programu
LIFE oraz programu działa krótko- i
rednioterminowych (Euro-Mediterranean
Partnership’s Short and Medium-Term
Priority Environmental Action Programme,
SMAP). Nowe działania b d polegały na
tworzeniu projektów wraz z Europejskim
Bankiem Inwestycyjnym i innymi mi dzynarodowymi instytucjami finansowymi.
Europejska Agencja rodowiska b dzie
kierowała pracami słu cymi opracowaniu wska ników.
UE dysponuje ograniczonymi rodkami
przeznaczonymi na ochron tego wspólnego dziedzictwa i b dzie działać wraz tymi
krajami partnerskimi, które tak e chc
mieć swój udział w projekcie. To, co Europa
mo e zrobić, to podzielić si determinacj
polityczn , gł bok znajomo ci tematu i wiedz . Instytucje takie jak Komisja
Europejska mog si istotnie przyczynić
do powodzenia inicjatywy, jako e z racji
swojej pozycji s one najodpowiedniejszymi organami do prowadzenia rozmów z
organami rz dowymi i mi dzynarodowymi. Oczywi cie nie zdejmuje to z wszystkich krajów obowi zku podejmowania
własnych działa na rzecz ochrony tego
wspólnego dziedzictwa.
Współpraca w dziedzinie ochrony rodowiska pomi dzy Wspólnot Europejsk a
partnerami z regionu Morza ródziemnego
wykroczy poza t jedn inicjatyw w dziedzinie zanieczyszcze i obejmie inne kwestie rodowiskowe, zgodnie z Europejsk
Polityk
S siedztwa i Partnerstwem
Euro ródziemnomorskim.
UE sama nie jest w stanie rozwi zać
wszystkich problemów regionu, ale jest gotowa wykorzystać swoje zasoby, aby razem
z s siednimi krajami chronić wspólne dziedzictwo, jakim jest Morze ródziemne. ❚
Wi cej informacji
HORYZONT 2020
ec.europa.eu/environment/enlarg/
med/horizon_2020_en.htm
LIFE
ec.europa.eu/environment/life/
project/projectsbythemes.htm
SMAP
ec.europa.eu/environment/smap/
pdf/smapen.pdf
29/03/07 10:36:09
?
Przyroda dla Europejczyków
No 26
Marzec 2007
13
WA NE SPRAWY
Co dalej z informacjami naukowycmi w
zakresie ochrony rodowiska?
Solidne podstawy naukowe tworz
dobr polityk wspólnotow
To adna tajemnica. Naukowcy mog sp dzić lata nad wa nymi badaniami
naukowymi jedynie po to by si przekonać, e nikt nie rozumie wyników ich pracy lub
nie po wi ca im nale ytej uwagi. Niemniej jednak ro nie przekonanie, e skuteczna
polityka w dziedzinie ochrony rodowiska zale y od lepszego dost pu do informacji.
W niniejszym artykule opisano nowy serwis informacyjny rozsyłany za pomoc
poczty e-mail oraz stron internetow , które ułatwiaj prac europejskich decydentów
politycznych i które dostarczaj społecze stwu informacji na tematy zwi zane z
ochron rodowiska.
N
auka na rzecz Polityki Ochrony rodowiska (Science for
Environment Policy), jest uruchomionym w styczniu 2006 roku
serwisem informacyjnym DG Komisji Europejskiej ds. rodowiska,
po wi conym ochronie rodowiska. Powiadomienia s wysyłane
bezpłatnie do około 5000 abonentów w Unii Europejskiej (UE) i
poza jej granicami. Serwis jest skierowany do decydentów politycznych i szerokiej publiczno ci. Ostatnia ankieta przeprowadzona w ród u ytkowników pokazała, e ponad jedna czwarta respondentów pracuje w organach administracji pa stwowej na poziomie krajowym, regionalnym lub lokalnym. Pozostali czytelnicy
to naukowcy, nauczyciele, szkoleniowcy i studenci (23%), przedstawiciele przemysłu i sektora biznesu (16%) oraz ludzie pracuj cy w organizacjach pozarz dowych lub niezale nych o rodkach
badawczych (11%).
Powiadomienia zawieraj przyst pne informacje na temat ostatnich odkryć naukowych. Ich tematyka obejmuje główne obszary
polityki w dziedzinie ochrony rodowiska, w tym zanieczyszczenie
powietrza, bioró norodno ć, zmiany klimatyczne oraz zrównowaon produkcj i konsumpcj . Na przykład w ostatnim wydaniu
opisano austriackie badania dotycz ce wpływu działalno ci człowieka na ryby słodkowodne. Tematy s wybierane tak, aby wpoić
społecze stwu zrozumienie dla kwestii ochrony rodowiska oraz
aby wzmocnić wi zi pomi dzy wiatem nauki a polityk .
© Ryan McVay/Getty Images
Serwis cieszy si popularno ci w ród docelowej grupy odbiorców. Ponad 90% respondentów ankiety powiedziało, e powiadomienia s „przydatnym narz dziem w ich pracy”. Podobna liczba
u ytkowników stwierdziła, e serwis przekazał im nowe wyniki,
o których wcze niej nie słyszeli lub dostarczył odpowiednich i aktualnych informacji. Ponad 80% ankietowanych podobało si to, e
powiadomienia zawieraj przydatne streszczenia spełniaj ce rygory rzetelno ci naukowej. Ponad dwie trzecie abonentów stwierdziło, e powiadomienia s dla nich głównym ródłem nowinek
naukowych w zakresie ochrony rodowiska, plasuj c si przed
stron internetow EUROPA rodowisko (43%), wyszukiwarkami internetowymi (39%) oraz innymi serwisami informacyjnymi
(33%).
PL.indd 13
Pełne wersje artykułów opisanych w powiadomieniach, wraz w
linkami do ródeł informacji s dost pne na stronie internetowej „Nauka na rzecz Polityki Ochrony rodowiska” (Science for
Environment Policy). Na stronie znajduje si internetowe archiwum sortuj ce informacje według tematu lub daty.
GreenFacts
Nawet najbardziej skomplikowane informacje naukowe
mo na skutecznie przekazać osobom nie b d cym specjalistami. Na
takim zało eniu opiera si GreenFacts, maj ca siedzib w Brukseli
niezale na, obiektywna organizacja typu non-profit, zało ona
w 2001 roku. Na jej stronie internetowej znajduje si obecnie
30 streszcze opartych na konsensusach naukowych raportów w
dziedzinie zdrowia i ochrony rodowiska.
Obecnie na stronie internetowej mo na znale ć raport Organizacji
ds. Wy ywienia i Rolnictwa (FAO) na temat lasów z 2006 roku
oraz raport w sprawie zmian klimatycznych opublikowany w 2004
roku przez organizacj zajmuj c si badaniem wpływu zmian
klimatycznych na ekosystem Arktyki (Arctic Climate Impact
Assessment, ACIA). Inne niedawno opublikowane badania nad
rodowiskiem dotycz pustynnienia, bioró norodno ci i zmian
klimatycznych.
„Sporz dzamy wiarygodne streszczenia raportów, rozdział po
rozdziale”, powiedział dyrektor zarz dzaj cy Jacques de Selliers.
„Odwiedzaj cy stron internetow mog przegl dać streszczenia
dzi ki pytaniom i odpowiedziom, które dostarczaj coraz bardziej
szczegółowych i zło onych informacji.” Przed opublikowaniem
na stronie internetowej raporty s przekazywane ekspertom naukowym w celu weryfikacji. Nast pnie s one publikowane pod
auspicjami Rady Naukowej.
W 2006 roku stron internetow GreenFacts odwiedziło ponad
2 miliony u ytkowników. Wi kszo ć z nich to dziennikarze naukowi, politycy i decydenci oraz przedstawiciele organizacji pozarz dowych i sektora przemysłu.
rodowisko i badania naukowe
W szóstym wspólnotowym programie działa w zakresie rodowiska naturalnego (Environment Action Programme, 6th EAP) zaznaczono, e polityki musz si opierać na solidnych podstawach
naukowych. Faktycznie, solidne podstawy naukowe s coraz wa niejsze przy tworzeniu dobrej polityki wspólnotowej. To zało enie
zostało uj te w Ramowych Programach Bada Unii Europejskiej
(UE), wspieraj cych szósty wspólnotowy program działa , jego
priorytety polityczne i strategie tematyczne.
W ramach niedawno zainaugurowanego Siódmego Ramowego
Programu Bada UE (FP7) na lata 2007-2013, przeznaczono
1 980 milionów euro na badania i rozwój w dziedzinie ochrony rodowiska. Kwota ta jest prawie o 60% wy sza od tej w poprzednim
❚
programie (FP6)."
Wi cej informacji
Nauka na rzecz Polityki Ochrony rodowiska
(Zapoznaj si z serwisem i bezpłatnie zaprenumeruj)
ec.europa.eu/environment/integration/research/research_
alert_en.htm
Greenfacts : www.greenfacts.org
Siódmy Ramowy Program Bada UE (FP7) : cordis.europa.eu/fp7/
29/03/07 10:36:15
14
Marzec 2007
No 26
Przyroda dla Europejczyków
> Prawodawstwo w zakresie ochrony
rodowiska
Zwalczanie przest pstw
przeciwko rodowisku
© Reporters
Kiedy w sierpniu 2006 roku w Abid anie, na Wybrze u Ko ci Słoniowej, dokonano
nielegalnego zrzutu toksycznych odpadów, wezwania do bardziej skutecznego egzekwowania
przepisów dotycz cych ochrony rodowiska stały si lepiej słyszalne. Reakcj Komisji
Europejskiej (KE) była propozycja dyrektywy, która po raz pierwszy w historii pozwoli ukarać
sprawców powa nych przest pstw przeciwko rodowisku na mocy krajowego prawa karnego.
P
rzest pstwa te obejmuj nielegalne
zrzuty niebezpiecznych substancji do
powietrza, wody lub gleby, które powoduj lub mog spowodować mierć lub
obra enia osób lub w powa ny sposób zaszkodzić rodowisku; nielegaln
obróbk odpadów – w tym odpadów
radioaktywnych – co powoduje lub mo e
powodować mierć lub gro ne obra enia
osób lub w powa ny sposób zaszkodzić
rodowisku; nielegaln wysyłk odpadów dla osi gni cia zysków lub wysyłk
du ych ilo ci odpadów; oraz nielegalny
handel zagro onymi gatunkami i nielegalny handel substancjami zubo aj cymi warstw ozonow .
Pa stwa Członkowskie b d zobowi zane zapewnić, e za wymienione przest pstwa przewidziane s odstraszaj ce, proporcjonalne i skuteczne sankcje
karne. Ponadto Pa stwa Członkowskie
musz zapewnić, e dana osoba prawna (spółka lub korporacja) mo e tak e
zostać poci gni ta do odpowiedzialnoci na mocy prawa karnego lub administracyjnego.
Proporcjonalne kary
Za najpowa niejsze przest pstwa przeciwko rodowisku, takie jak te prowadz ce do czyjej mierci lub powa nych
obra e albo istotnych szkód dla rodowiska, w całej Unii Europejskiego zostan ustalone jednolite maksymalne kary.
PL.indd 14
Obecnie kary ró ni si – w zale no ci
od kraju – w stosunku 1 do 350. Kary
wi zienia mog wynosić przynajmniej
5 lat a minimalne grzywny dla przedsi biorstw 750 000 euro.
Koniec z bezkarno ci
Jednak stosowanie prawa karnego w
przypadku przest pstw przeciwko
rodowisku to zaledwie jedno z wielu
narz dzi KE słu cych usprawnieniu
wdra ania unijnych przepisów w zakresie ochrony rodowiska. Tam, gdzie
jest to konieczne, Komisja podejmuje
działania prawne przeciwko Pa stwom
Członkowskim, które toleruj nielegalne
czyny przeciwko rodowisku oraz działa prewencyjnie. Na przykład Komisja
aktywnie uczestniczy w pracach Europejskiej Sieci ds. Wdra ania i Egzekucji
Prawa Ochrony rodowiska (European
Network for the Implementation and
Enforcement of Environmental Law,
IMPEL), nieformalnej instytucji wspieraj cej Pa stwa Członkowskie we wdraaniu unijnych przepisów dotycz cych
ochrony rodowiska. IMPEL opracowuje wytyczne dla stosowania niektórych
przepisów i organizuje spotkania, podczas których omawiane s problemy z
ich wdro eniem w poszczególnych Pa stwach Członkowskich.
Innym narz dziem jest dyrektywa w
sprawie odpowiedzialno ci za rodowi-
sko naturalne, która wchodzi w ycie w
marcu 2007 roku. W pó niejszych miesi cach bie cego roku Komisja dokona
tak e przegl du całej strategii zwi zanej
z wdra aniem i egzekwowaniem przepisów w dziedzinie ochrony rodowiska.
Dyrektywa w sprawie przest pstw przeciwko rodowisku nie wpłynie na kontrol poszczególnych pa stw nad prawem
krajowym i karnym. Na mocy obecnej
propozycji Komisji, Pa stwa Członkowskie b d nadal dysponowały na tym
polu wystarczaj c swobod działania.
Nowym aspektem jest poziom harmonizacji. Odt d nie b dzie ogromnych ró nic
w przepisach dotycz cych przest pstw
przeciwko rodowisku w poszczególnych krajach. S dy b d mogły stosować
wspólne definicje przest pstw i wspólne poziomy kar za powa ne naruszenia
prawa. To ułatwi współprac mi dzynarodow i utrudni ycie przest pcom,
którzy przenosz si z jednego Pa stwa
Członkowskiego do kolejnego, aby unik❚
n ć kar.
Wi cej informacji
Przest pstwa przeciwko rodowisku
ec.europa.eu/environment/crime/
index.htm
europa.eu/scadplus/leg/en/lvb/
l33148.htm
29/03/07 10:36:25
Przyroda dla Europejczyków
No 26
Marzec 2007
15
Nowe publikacje DG
ds. rodowiska
Best LIFE-Environment Projects
2005-2006
Ochrona gleb – nowa polityka dla UE
nr katalogowy: KH-15-04-014-EN-C
Zestaw informacji, dost pny w j zyku angielskim,
pozostałe j zyki dost pne w połowie 2007 roku
Kluczowe dane na temat tych wa nych zasobów
naturalnych oraz opis pierwszej strategii UE maj cej
na celu ochron gleb dla przyszłych pokole .
Najlepsze projekty programu
LIFE- rodowisko 2005-2006
ISBN: 92-79-02123-0
nr katalogowy: KH-AJ-06-001-EN-C
Broszura dost pna jedynie w j zyku
angielskim. Prezentacja najlepszych
projektów finansowanych w ramach
programu LIFE- rodowisko w latach
2005-2006.
Zdrowi ludzie w zdrowym rodowisku
ISBN: 92-79-02356-X
nr katalogowy: KH-76-06-139-EN-C
Przegl d, dost pny w j zyku angielskim, francuskim
i niemieckim
W niniejszym przegl dzie dokonano oceny bazy
informacji wykorzystywanej do ochrony naszego
zdrowia, wyszczególniono jej słabe strony i zaproponowano konkretne działania w celu lepszego wykorzystania tych danych. Przegl d ma tak e na celu zidentyfikowanie
danych potrzebnych do ochrony ludzi przed nowymi zagro eniami
dla zdrowia oraz do kontrolowania wpływu istniej cych zagro e .
HEALTHY PEOPLE
IN A HEALTHY ENVIRONMENT
Environmental impacts on health:
better understanding for better protection
Powi zania mi dzy polityk zatrudnienia
a polityk w sprawie ochrony rodowiska
ISBN: 92-79-01857-4
nr katalogowy: KH-75-06-655-EN-C
Broszura dost pna jedynie w j zyku
angielskim
Badanie powi za mi dzy tymi dwiema
politykami w Unii Europejskiej d cej do
zapewnienia zrównowa onego rozwoju.
W broszurze opisano dobre praktyki i
pokazano, w jaki sposób polityka zatrudnienia mo e si
przyczynić do osi gni cia celów zwi zanych z ochron
rodowiska i vice versa.
Links between employment policies
and environmental policies
Je li nie podano innego ródła, publikacje s bezpłatnie
dost pne na stronie serwisu EU Bookshop, bookshop.
europa.eu lub w Centrum Informacji (BU-9 0/11), DG
ds. rodowiska, Komisja Europejska, B-1049 Bruksela,
Belgia. Faks +32.2.29 96198
Kalendarz wydarze
12-27 kwietnia
7. sesja Forum Le nego Organizacji Narodów
Zjednoczonych, Nowy Jork, Stany Zjednoczone.
Temat: Program Pracy 2015 oraz niewi ce prawnie
instrumenty dotycz ce lasów.
www.un.org/esa/forests/session.html
7-18 maja
Mi dzysesyjne spotkanie organów Ramowej Konwencji
Narodów Zjednoczonych w sprawie Zmian Klimatu
(UNFCCC) oraz Protokołu z Kyoto, Bonn, Niemcy.
W tym dyskusje na temat działa po 2012 roku.
unfccc.int/meetings/sb26/items/3919.php
13-14 kwietnia
11. mi dzynarodowa konferencja na temat domów
pasywnych, Bregenz, Austria Temat: nowo ci w
dziedzinie architektury energooszcz dnej.
www.passivhaustagung.de/elfte/english/
01_start_home.html
3-15 czerwca
14. spotkanie Konferencji Stron Konwencji CITES w
Hadze, w Holandii. Cel: dyskusje w szczególno ci na
temat strategicznej polityki na lata 2008-2013 oraz przegl d
krajowych polityk w zakresie handlu dzikimi zwierz tami i
ro linami gatunków zagro onych wygini ciem.
www.cites.org/eng/cop/index.shtml
30 kwietnia – 11 maja
15. sesja Komisji Narodów Zjednoczonych ds.
Zrównowa onego Rozwoju, Nowy Jork, Stany Zjednoczone.
Główne tematy: zanieczyszczenie powietrza, rozwój
przemysłowy, energia i zmiany klimatu.
www.un.org/esa/sustdev/csd/policy.htm
7-11 maja
Europejska Konferencja i Wystawa na temat Biomasy,
pt. „Od bada do wprowadzenia na rynek – biomasa
w sektorze energii, przemysłu i ochrony klimatu”,
Berlin, Niemcy.
www.conference-biomass.com/Biomass_2007/welcome.asp
6-8 czerwca
Szczyt Grupy G8 – dyskusje na temat zmian klimatu,
energii, bioró norodno ci, Heiligendamm, Niemcy.
www.g-8.de/Webs/G8/EN/Homepage/home.html
12-15 czerwca
Zielony Tydzie 2007, Bruksela, Belgia. Podczas tegorocznej
edycji Tygodnia, zatytułowanego „Lekcje z przeszło ci,
wyzwania na przyszło ć”, zostanie dokonany przegl d
50-letniej, unijnej polityki ochrony rodowiska. Impreza
poł czona z obchodami 50. rocznicy Traktatu Rzymskiego.
ec.europa.eu/environment/greenweek/index_en.htm
Wi cej informacji na temat najnowszych projektów prawnych: eur-lex.europa.eu/pl/index.htm
PL.indd 15
29/03/07 10:36:30
16
Marzec 2007
No 26
Przyroda dla Europejczyków
Wi a d o m o c i w s k r ó c i e . . . Wi a d o m o c i w s k r ó c i e . . . Wi a d o m o c i w s k r ó c i e . . .
Mydło, zabawki dla dzieci, plastikowe butelki, tekstylia, farby i produkty do ogrodu
– wszystkie zawieraj substancje chemiczne.
Codziennie mamy z nimi kontakt, cz sto
nawet nie zdaj c sobie z tego sprawy. Jednak
podejrzewa si , e niektóre z tych substancji
maj negatywny wpływ na nasze zdrowie
i rodowisko. W niektórych przypadkach,
nara enie na działanie chemikaliów mo e
wywołać alergie, astm , niektóre rodzaje
nowotworów i problemy z płodno ci .
Nowe przepisy gwarantuj wysoki poziom
bezpiecze stwa dla społecze stwa i rodowiska, jednocze nie utrzymuj c konkurencyjno ć przemysłu chemicznego. Producenci i importerzy b d mieli obowi zek
dostarczyć informacje na temat wła ciwo ci
chemikaliów, które produkuj lub importuj do UE w ilo ciach wi kszych ni 1 tona
rocznie. Informacje b d rejestrowane przez
now Europejsk Agencj ds. Chemikaliów
w Finlandii i wprowadzane do centralnej
© Andy Sotiriou/Getty Images
León, miasto poło one w północnozachodniej Hiszpanii, zostało wyró nione za wysiłki na rzecz promowania
zrównowa onej mobilno ci. Miasto
otrzymało pierwsz nagrod w ramach
Europejskiego Tygodnia Mobilno ci
(European Mobility Week, EMW) we
wrze niu 2006 roku. Kolejne miejsca
zaj ły Budapeszt i Bolonia.
Hiszpa skie miasto zorganizowało sprawnie
prowadzon kampani informacyjn , w ramach której odbyło si wiele wystaw i imprez
zwi kszaj cych wiadomo ć po wi conych
tematyce zmian klimatycznych oraz
zrównowa onej mobilno ci miejskiej.
Poszczególne wydarzenia zorganizowane
w ci gu Tygodnia Mobilno ci przyci gn ły
tłumy uczestników. Z długoterminowych
bazy danych, która w du ej cz ci b dzie
bezpłatnie dost pna w Internecie.
Gromadzenie i rejestrowanie tych informacji pomo e wszystkim stronom lepiej
zarz dzać ryzykiem zwi zanym z chemikaliami. Opisany proces, który ma zostać
zako czony do 2018 roku, dotyczy około
30 000 obecnie stosowanych substancji. W przypadku podejrzenia istnienia
dodatkowego ryzyka, konieczne mo e
być zebranie wi kszej ilo ci informacji
i przeprowadzenie testów. Najbardziej
niebezpieczne chemikalia (jest ich około
1500) b d musiały uzyskać zezwolenie
Europejskiej Agencji ds. Chemikaliów, a
w miar mo liwo ci stopniowo zast pi
je bezpieczniejsze odpowiedniki.
System REACH zakłada harmonizacj
podstawowych zasad dotycz cych substancji chemicznych w UE. Zast puje
on 40 ró nych przepisów jednym aktem
prawnym i jednym systemem. REACH
pozwoli tak e wypełnić szereg luk w
naszej wiedzy na temat zdecydowanej
wi kszo ci substancji chemicznych stosowanych w UE.
Ochrona rodowiska: podwójna szansa dla Niemiec
W pierwszej połowie 2007 roku
Niemcy przewodnicz zarówno
Unii Europejskiej (UE) jak i Grupie
G8. Ten zbieg okoliczno ci daje
temu pa stwu wyj tkow szans
na poczynienie realnych post pów
w dziedzinie energii i zmian
klimatycznych, które s niemieckimi
priorytetami dla rodowiska.
Przewodnicz c obu instytucjom, Niemcy skupiaj si na indykatywnych
warto ciach docelowych zwi zanych
z ograniczeniem emisji gazów cieplarnianych czy wykorzystaniem biopaliw,
zach caj c do transferu technologii do
krajów rozwijaj cych si , dokonuj c
przegl du systemów handlu emisjami
oraz promuj c efektywno ć energetyczn i wykorzystanie odnawialnych ródeł energii.
Podczas corocznego szczytu G8 w
dniach 6-8 czerwca 2007, którego gospodarzem b d Niemcy, osiem najbardziej
wpływowych, uprzemysłowionych krajów wiata b dzie mogło dokonać oceny
swoich post pów w realizowaniu indy-
PL.indd 16
katywnych wielko ci docelowych
w dziedzinie rodowiska, np. tych,
które zostały zapisane w planach
działania w sprawie zmian klimatu
i globalnego bezpiecze stwa energetycznego. B dzie to tak e szansa dla
niemieckiej prezydencji, aby poruszyć kluczowe kwestie mi dzynarodowe, takie jak porozumienie po
wyga ni ciu Protokołu z Kyoto oraz
przygotowanie spotkania stron Konwencji o ró norodno ci biologicznej,
które ma si odbyć w maju 2008 roku.
Wszystkie wymienione tematy maj
tak e du e znaczenie dla UE.
Pa stwa wchodz ce w skład Grupy
G8 to Kanada, Niemcy, Francja, Włochy, Japonia, Rosja, Wielka Brytania
i Stany Zjednoczone. We wszystkich
spotkaniach uczestnicz tak e przedstawiciele Komisji Europejskiej.
Wi cej informacji
inicjatyw, w León utworzono now lini
autobusow , kontynuowane s prace
nad budow nowej cie ki rowerowej
oraz uruchomiono serwis informacyjny
na temat transportu miejskiego na portalu internetowym miasta.
W edycji EMW z 2006 roku wzi ło udział
ponad 1300 miast oraz 20 milionów ludzi
z 38 krajów z Europy i innych cz ci
wiata. Jednym z głównych wydarze
tygodnia był – jak zwykle – przypadaj cy
22 wrze nia Dzie bez Samochodu, kiedy
to władz nad ulicami przejmuj piesi i
rowerzy ci.
Kolejna edycja EMW odb dzie si w
dniach 16-22 wrze nia 2007 roku, a jej
tematem b dzie „Ulice dla ludzi” (Streets
for the people).
Wi cej informacji
Strona internetowa Tygodnia Mobilno ci
www.mobilityweek.eu
Wi cej informacji
ec.europa.eu/environment/chemicals/
reach/reach_intro.htm
© Van Parys Media
Zmiany klimatu zbieraj niwo
na europejskich morzach
Poziom mórz i temperatura wody podnosz
si , ekosystemy morskie zmieniaj si a
Europ dotyka coraz wi cej wyniszczaj cych
susz, burz i powodzi. Według niedawno
opublikowanego raportu Wspólnotowego
Centrum Badawczego Komisji Europejskiej
(Joint Research Centre, JRC),wszystkie te
zjawiska s w pewien sposób i w pewnym
stopniu zwi zane ze zmieniaj cym si
klimatem.
Raport, zatytułowany „Morski i przybrze ny
wymiar zmian klimatu w Europie” (Marine and
Coastal Dimension of Climate Change in Europe)
nie tylko mierzy wpływ zmian klimatu na nasze
morza i obszary przybrze ne, ale zawiera tak e
szereg propozycji działa maj cych na celu
przeciwstawienie si istniej cym wyzwaniom.
Propozycje obejmuj inwestycje w badania i
opracowanie bardziej zintegrowanego podej cia
w kwestii zarz dzania tymi zasobami.
Autorzy podkre laj , e zmiany klimatu to
nie jedyny czynnik wywieraj cy wpływ na
europejskie wybrze a. Rybołówstwo, turystyka,
produkcja energii i inne działania – je li nie
s odpowiednio zarz dzane – mog zniszczyć
nasze morza. Prawd jest, e skutki zmian
klimatu i intensywnej działalno ci człowieka
s cz sto ze sob powi zane i musimy zaj ć si
oboma czynnikami na raz, aby chronić morza
Europy.
Wi cej informacji
© Roberto Trioschi
Nowe, unijne ramy prawne dotycz ce
rejestracji, oceny, udzielania zezwole
i stosowanych ogranicze w zakresie
chemikaliów (REACH) zostały ostatecznie
zatwierdzone przez ministrów ds. ochrony
rodowiska pa stw UE w dniu 18 grudnia
2006 roku i wejd w ycie 1 czerwca 2007
roku. Przepisy maj na celu ochron ludzi i
rodowiska poprzez podniesienie naszego
poziomu wiedzy i sposobu wykorzystania
chemikaliów wyst puj cych w tysi cach
produktów codziennego u ytku.
Miasto w Hiszpanii zwyci zc
nagrody Europejskiego
Tygodnia Mobilno ci
KH-AD-07-026-PL-C
Chemikalia pod ci lejszym
nadzorem
ies.jrc.ec.europa.eu/
www.eu2007.de/en/index.html
www.g-8.de/Webs/G8/EN/
Homepage/home.html
29/03/07 10:36:38