habiter la natureautrement mieszkać w zgodzie z naturą

Transkrypt

habiter
la nature autrement
pour un urbanisme durable
mieszkać w zgodzie
zrównoważona urbanizacja
z naturą
sommaire
spis treści
avant propos du Parc naturel régional des Vosges du Nord ............................................................................ 4
Regionalny Park Naturalny Wogezy Północne: słowo wstępne ....................................................................... 5
introduction du Parc national de Kampinos ....................................................................................................... 6
Kampinoski Park Narodowy: słowo wstępne ..................................................................................................... 7
contexte .................................................................................................................................................................. 8
tło projektu .............................................................................................................................................................. 9
remerciements ....................................................................................................................................................... 10
podziękowania ....................................................................................................................................................... 10
les cinq sites ........................................................................................................................................................ 13
pięć reprezentatywnych obszarów objętych projektem .................................................................................... 13
situation des trois communes dans le Parc français ..................................................................................................................................
położenie trzech obszarów objętych projektem we Francji .........................................................................................................................
situation des deux communes dans le Parc polonais ................................................................................................................................
położenie dwóch obszarów objętych projektem w Polsce ..........................................................................................................................
14
14
15
15
site 1 : reconversion de friche à Preuschdorf ..............................................................................................................................................
obszar 1: rewitalizacja terenów poprzemysłowych w Preuschdorf .............................................................................................................
site 2 : reconversion de friche militaire à Bitche ..........................................................................................................................................
obszar 2: rewitalizacja dawnych terenów wojskowych w Bitche .................................................................................................................
site 3 : renforcer la centralité du bourg de Diemerigen .............................................................................................................................
obszar 3: rozbudowa i wzmocnienie części centralnej miasta Diemerigen .................................................................................................
site 4 : extension du village Mariew .............................................................................................................................................................
obszar 4: rozwój wsi Mariew .......................................................................................................................................................................
site 5 : repenser l’intégration du village Sieraków .......................................................................................................................................
obszar 5: integracja wsi Sieraków z otaczającym krajobrazem ..................................................................................................................
16
16
18
18
20
20
22
22
24
24
urbaniser autrement : renouvellement urbain .................................................................................................... 27
alternatywna forma zagospodarowania terenu: odbudowa i renowacja istniejącej zabudowy .................... 27
réhabilitation et requalification ..................................................................................................................................................................... 28
przywrócenie wartości i przekwalifikowanie ................................................................................................................................................ 28
2
programme multifonctionnel ........................................................................................................................................................................
program wielofunkcyjny ...............................................................................................................................................................................
densification et dents creuses .....................................................................................................................................................................
uzupełnienie i zagęszczenie zabudowy ...................................................................................................................................................... friches urbaines ..........................................................................................................................................................................................
przestrzenie niczyje w mieście ....................................................................................................................................................................
30
30
32
32
34
34
vivre ensemble : habitants citoyens ................................................................................................................... 37
wspólnota: mieszkańcy-obywatele ..................................................................................................................... 37
espaces publics supports de liens sociaux .................................................................................................................................................
przestrzeń publiczna jako element więzi społecznych ................................................................................................................................ rassembler les services, les équipements et les commerces .....................................................................................................................
koncentracja punktów usługowych i handlowych ........................................................................................................................................ mobilité, les déplacements doux, le stationnement .....................................................................................................................................
mobilność, przepływ ludności, parkowanie .................................................................................................................................................
l’intimité des espaces privés .......................................................................................................................................................................
poszanowanie potrzeby prywatności ..........................................................................................................................................................
38
38
40
40
42
42
44
44
articuler nature et urbanisation : symbiose ....................................................................................................... 47
równowaga przyrody i urbanizacji: symbioza .................................................................................................... 47
les trames vertes et bleues .........................................................................................................................................................................
korytarze ekologiczne .................................................................................................................................................................................
le paysage, reconsidérer les transitions ......................................................................................................................................................
krajobraz, próba połączenia różnych obszarów ..........................................................................................................................................
stratégie d’extension, le choix des sites .....................................................................................................................................................
strategia rozwoju, uzasadnienie wyboru obszarów objętych projektem .....................................................................................................
repenser les formes urbaines, innover .......................................................................................................................................................
przemyślenie form zabudowy, innowacyjność ............................................................................................................................................
48
48
50
50
52
52
54
54
conclusion : inscrire les projets urbains dans une temporalité longue .......................................................... 56
podsumowanie: wpisanie projektów urbanizacyjnych w strategię długofalową ............................................ 57
méthode pour un projet d’urbanisme durable ................................................................................................... 58
metoda realizacji ideii zrównoważonej urbanizacji (na przykładzie Francji) ................................................... 59
3
avant propos du Parc naturel régional des Vosges du Nord
Un urbanisme durable rural a pour vocation principale de trouver un équilibre entre logique économique, respect de l’environnement et bien
être des habitants. L’économie des ressources, une plus grande maîtrise budgétaire, l’implication des habitants, la valorisation de projets
collectifs, et l’adaptation des pratiques au maintien de la biodiversité permettent une vitalisation mieux maitrisée des tissus urbains.
Un Parc naturel régional est un territoire qui s’illustre par sa biodiversité, la qualité de ses paysages et de son patrimoine bâti. Face aux dynamiques actuelles, notamment l’augmentation de la consommation d’espace et une tendance à la banalisation des formes urbaines et de
l’architecture, les efforts de préservation de ces espaces doivent être accrus.
La mise en œuvre de cet objectif de préservation impose de rééquilibrer l’intérêt pour la réhabilitation par rapport à la construction neuve, et
de maintenir la vitalité des communes.
De nouveaux défis attendent ces espaces ruraux : anticiper les effets du vieillissement de la population, adapter la taille des logements, améliorer les performances énergétiques de l’habitat et limiter la périurbanisation.
Une planification efficace et juste doit tenir compte de ces enjeux et s’appuyer sur la définition de stratégies de développement supra-communales ambitieuses.
L’exigence de la protection des habitats, de la biodiversité et des paysages, doit conduire les communes, les élus, à innover dans l’art d’habiter
leur territoire. Il s’agit aujourd’hui d’urbaniser autrement :
- d’innover dans l’occupation de l’espace et les choix de développement (en privilégiant le renouvellement urbain),
- de déployer des projets permettant de mieux vivre ensemble,
- d’améliorer l’articulation entre espaces naturels et bâtis pour sortir de l’opposition et retrouver des interactions positives.
Pour atteindre ces objectifs, les procédés de mise en oeuvre d’une démarche de projet doivent être consolidés. Pour cela les communes devraient s’entourer de professionnels, sur la base de cahiers des charges fixant leurs ambitions de développement urbain. Par la suite, il s’agit
de faire émerger des concours d’urbanisme ou d’architecture qui, à la manière de la diversité des travaux étudiants proposés, permettraient
de faire des choix éclairés sur l’avenir de leurs communes.
Michaël Weber
Président du sycoparc
Parc naturel régional des Vosges du Nord
4
Regionalny Park Naturalny Wogezy Północne: słowo wstępne
Wprowadzenie zasady zagospodarowania terenu realizowanego zgodnie z ideą zrównoważonego rozwoju na obszarach wiejskich ma na celu
osiągnięcie równowagi pomiędzy oszczędnością środków finansowych a wykorzystaniem przewidzianego budżetu, zaangażowanie lokalnych
społeczności, zwiększenie liczby wspólnych projektów oraz dostosowanie działań w samorządach do polityki utrzymania różnorodności biologicznej. Realizacja tych celów umożliwi kontrolowany rozwój terenów wiejskich, w sposób przemyślany i zorganizowany.
Parki narodowe (Polska) i regionalne (Francja) stanowią obszary charakteryzujące się wysoką różnorodnością biologiczną, wartościami krajobrazowymi oraz kulturowymi. Biorąc pod uwagę współczesną dynamikę rozwoju terenów wiejskich, zwłaszcza zagospodarowanie rozległych
przestrzeni otwartych o cechach naturalnych oraz tendencję do upraszczania form architektonicznych, wysiłki kierowane w stronę ochrony
jakości przestrzeni powinny być zwielokrotnione. Realizacja powyższego celu powinna być prowadzona poprzez zwiększenie liczby działań
służących poprawie jakości przestrzeni już zagospodarowanych oraz poprzez utrzymanie aktywności społeczności lokalnych, a w znacznie
mniejszym stopniu poprzez wprowadzanie nowych inwestycji budowlanych.
Przed terenami wiejskimi rysują się także nowe wyzwania: w jaki sposób przewidzieć konsekwencje starzenia się społeczeństwa oraz dostosować do nich wielkość zabudowy mieszkaniowej i ulepszyć politykę energetyczną, a także jak ograniczyć proces migracji ludności na peryferia danego miasta (tzw. proces periurbanizacji). Skuteczne i słuszne zaplanowanie działań w danym regionie musi wynikać z powyższych
kwestii i opierać się na zdefiniowaniu dalekosiężnej strategii rozwoju ponad podziałami lokalnymi.
Wymóg ochrony siedlisk przyrodniczych oraz zróżnicowanego krajobrazu powinien zmuszać władze samorządowe do wykorzystywania kreatywnych i nowatorskich metod zagospodarowania terenu. W dzisiejszych realiach gospodarkę przestrzenną gmin wiejskich należy prowadzić
w nieco inny sposób niż dawniej. Powinno się:
- stworzyć kreatywne sposoby zagospodarowania terenu (dając pierwszeństwo odnawianiu i poprawie jakości przestrzeni już zabudowanych),
- tworzyć „wygodne” przestrzenie wspólne,
- stworzyć równowagę pomiędzy przestrzenią otwartą o cechach naturalnych a zabudowaną, umożliwiając zachowanie pozytywnych relacji
między obiema strefami.
Aby te cele zostały osiągnięte, muszą zostać wprowadzone procedury realizacji projektu krok po kroku. Dlatego też władze samorządowe powinny korzystać z wiedzy i doświadczenia ekspertów w danej dziedzinie oraz opierać się na konkretnym planie działań biorącym pod uwagę
cele i ambicje danej społeczności. Następnie zalecane jest przeprowadzanie konkursów z dziedziny zagospodarowania terenu i architektury,
które to, tak jak przedstawiane w niniejszej publikacji prace studentów, mogłyby stanowić zestaw gotowych propozycji wychodzący naprzeciw
przyszłym oczekiwaniom danej społeczności lokalnej.
Michaël Weber
Prezydent sycoparc
Regionalny Park Naturalny Wogezy Północne
5
introduction du Parc national de Kampinos
Les terrains inclus dans un périmètre de parc national sont soumis à une loi de protection du paysage, qui est la forme de protection du paysage la
plus stricte en Pologne. Actuellement, les parcs nationaux, au nombre de 23, couvrent une surface d’environ 317 000 hectares, soit 1% de la surface
du pays. Ce sont des terrains de très haute qualité naturelle et paysagère(1). Ces terrains constituent un abri pour la flore, la faune, les champignons
et leur biocénose ; la topographie naturelle, ainsi que le déroulement des processus géologiques et écologiques y sont encore intacts. Le Parc national de Kampinos, situé près de la capitale et d’une surface de 38 548 hectares, occupe une place importante parmi les parcs nationaux polonais.
La spécificité de la situation géographique du Parc national de Kampinos réside d’une part dans la proximité de Varsovie, et d’autre part dans la
nature diversifiée de son paysage agricole, menacé ces dernières années par l‘accélération du processus d’urbanisation. La proximité de l’agglomération de Varsovie implique une recherche de terrains à urbaniser pour faire face à la demande en termes de logements, services, moyens de
communication, etc. Les terrains les plus touchés par cette urbanisation non maîtrisée se situent principalement autour du parc national, mais cette
urbanisation touche également des sites situés à l’intérieur du Parc. Le contrôle du processus de développement économique et de toute forme
d’activités apparaît ainsi comme primordial pour l’écosystème du Parc, afin de limiter au maximum toute menace liée à l’activité humaine. Il s’agit
de définir d’une manière stricte l’aménagement des zones agricoles traditionnelles à l’intérieur du Parc, et de mettre en place une politique de
développement durable pour l’extension des communes situées dans la zone tampon du Parc (zone de protection du paysage autour du Parc), en
prenant en compte les contraintes de protection de l’environnement, dont les ressources naturelles du Parc, et en guidant les futurs investisseurs en
considérant l’empreinte spatiale de l’opération, en réinterprétant le paysage rural traditionnel, ainsi qu’en respectant les conditions du terrain naturel.
Cette problématique est primordiale face à la faiblesse des lois polonaises sur la planification et l’aménagement du territoire, qui autorise la négociation des conditions d’aménagement pour des opérations individuelles sur des terrains qui ne sont pas soumis à un plan local d’urbanisme. Ce type
d’opération n’est pas seulement une violation de l’ordre écologique, mais conduit également à une violation évidente de logiques spatiales(2). Il s’agit
d’autant plus de réfléchir à des propositions d’aménagement maîtrisées et soigneusement conçues, intégrées au paysage de manière harmonieuse,
et pouvant même constituer des points d’intérêt touristiques.
Deux sites ont été choisis pour permettre aux groupes d’étudiants français et polonais d’effectuer des analyses et réfléchir à des propositions
d’aménagement optimales :
- une enclave non bâtie dans le village Mariew, située dans la zone tampon du Parc national, où l’espace encore vierge permet un nombre infini de
possibilités d’aménagement,
- le village de Sieraków situé à l’intérieur du Parc national, dont la structure de village rue traditionnel conditionne les propositions d’aménagement
futures aussi bien au niveau urbain qu’architectural.
Il faut souligner que le village Sieraków a été choisi uniquement pour des raisons d’organisation du travail des étudiants, étant donné qu’il est actuellement envisagé d’en faire disparaître les bâtiments au vu de sa situation spécifique dans une zone de protection stricte du paysage. Mais le
caractère générique de ce village permet de transposer les projets réalisés sur ce site à d’autres lieux du Parc et de sa zone tampon.
Mirosław Markowski
directeur adjoint
Parc national de Kampinos
Références bibliographiques :
(1) Olaczek R., 2008, Skarby przyrody i krajobrazu Polski (Les trésors de la nature et du paysage en Pologne), Ed. Multico Ofic., Warszawa: 1-765.
(2) Szulczewska B., Markowski M., 2005, Bezsilność w otulinie (Impuissance dans la zone tampon), Article du magazine Urbanista10, Warszawa: 31-33.
6
Kampinoski Park Narodowy: słowo wstępne
Park narodowy jest najwyższą formą ochrony przyrody w Polsce. Obecnie jest ich 23 i zajmują łącznie prawie 317 tys. ha, tj. ok. 1% powierzchni kraju. Są to obszary o wysokiej wartości przyrodniczej i krajobrazowej(1). Stanowią ostoję dla roślin, zwierząt, grzybów i ich biocenoz, zachowują istniejącą rzeźbę terenu i niezakłócony bieg procesów geologicznych i ekologicznych. Ważne miejsce wśród polskich parków narodowych zajmuje podstołeczny Kampinoski Park Narodowy o powierzchni 38 548 ha.
Specyfika położenia Kampinoskiego Parku Narodowego to z jednej strony bezpośrednie sąsiedztwo stolicy Polski – Warszawy, z drugiej zaś
urozmaicony krajobraz obszarów rolnych, w ostatnich latach coraz bardziej zagrożony postępującym procesem urbanizacji. Sąsiedztwo aglomeracji warszawskiej wymusza pozyskiwanie nowych terenów pod inwestycje dla zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych, usługowych, komunikacyjnych itd. Odbywa się to głównie kosztem gruntów położonych wokół parku narodowego. Z uwagi na to, że grunty prywatne znalazły się
także w granicach parku, problem ten dotyczy również jego wnętrza.
Dla zachowania przyrody parku ważne jest takie sterowanie procesami gospodarczymi i działalnością mającą zaspokoić potrzeby ludzi, które
wykluczy lub ograniczy do minimum wszelkie zagrożenia. Można to osiągnąć przez ściśle określony sposób zagospodarowania przestrzennego w obszarach tradycyjnego rolnictwa w parku narodowym, a w otulinie (strefie ochronnej wokół parku) poprzez realizację polityki rozwoju
zrównoważonego gmin, tj. z uwzględnieniem wymogów ochrony środowiska, w tym ochrony zasobów przyrodniczych parku narodowego i sterowanie procesami inwestycyjnymi z dbałością o ład przestrzenny, tradycyjny krajobraz wiejski i uwarunkowania ekofizjograficzne.
Jest to zagadnienie niezwykle ważne w świetle słabości polskiego prawa planowania i zagospodarowania przestrzennego, które dopuszcza
zabudowę poprzez tzw. uzgadnianie warunków zabudowy jednostkowych inwestycji na terenach nieposiadających miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Działania takie prowadzą nie tylko do naruszenia ładu ekologicznego, ale także do ewidentnego naruszenia
zasad ładu przestrzennego(2). Stąd też tak ważne są propozycje zagospodarowania przestrzennego, uwzględniające uwarunkowania i przyrodnicze ograniczenia, harmonijnie wtopione w krajobraz, mogące stanowić wręcz atrakcję turystyczną.
Dla celów projektu realizowanego przez studentów francuskich i polskich zaproponowano do analizy i próby znalezienia optymalnych propozycji zagospodarowania dwa obszary:
- niezabudowaną enklawę we wsi Mariew położoną w bezpośrednim sąsiedztwie parku narodowego, gdzie z uwagi na przestrzeń jeszcze nieprzekształconą istnieje możliwość nieograniczonego projektowania zagospodarowania terenu,
- wieś Sieraków położona wewnątrz parku narodowego ze swoją specyficzną, ulicową zabudową, rzutującą na przyszłe rozwiązania planistyczne i architektoniczne.
Należy podkreślić, że Sieraków wytypowano ze względów wyłącznie logistycznych, gdyż w tej wsi zakłada się stopniowe wycofywanie budownictwa z uwagi na specyficzne położenie w obszarze chronionym. Rozwiązania i projekty wykonane dla Sierakowa można zastosować w innych miejscach parku i otuliny.
Mirosław Markowski
wicedyrektor
Kampinoski Park Narodowy
Literatura
(1) Olaczek R., 2008, Skarby przyrody i krajobrazu Polski, Ed. Multico Ofic., Warszawa: 1-765.
(2) Szulczewska B., Markowski M., 2005, Bezsilność w otulinie, Urbanista10, Warszawa: 31-33.
7
contexte
Un accord de coopération tripartite a été signé en 2005 entre le Sycoparc et les réserves de biosphère du Parc national de Kampinos en
Pologne et Berezinsky en Biélorussie. Cette coopération porte sur la connaissance et le suivi continus des écosystèmes, la sylviculture, l’écotourisme, l’éducation à l’environnement, les bases de données et l’urbanisme. En partie, elle est financièrement soutenue par le Ministère des
Affaires Etrangères, au travers des ambassades de France à Minsk et à Varsovie.
Suite à deux séminaires à Lorentzen en Novembre 2010 et à Izabelin en automne 2010, quatre-vingts étudiants des deux pays ont proposé
des projets d’aménagements sur 5 sites des communes de Preuschdorf Merkwiller-Pechelbronn, Bitche, Diemeringen, Mariew et Sieraków.
Ces projets se veulent exemplaires dans une nouvelle approche d’un urbanisme retissant des liens entre habitat et espace naturel.
partenaires
Ces études sur l’urbanisme durable ont été menées en partenariat avec la réserve de biosphère du Parc national de Kampinos, l’Institut National des Sciences Appliquées de Strasbourg - section architecture (INSAS), et l’université des paysages de Varsovie (SGGW).
description
Ces séminaires associant les enseignants des deux écoles, mais surtout les acteurs des territoires, reposent de façon concrète la question :
qu’est-ce que l’urbanisme durable en milieu rural ?
Ainsi, il apparaît que des thèmes, comme la biodiversité, peuvent croiser et surtout enrichir des enjeux liés à la gestion de l’eau, mais aussi à
la cohérence territoriale ou l’attractivité, et l’économie… Cet ouvrage de synthèse de ce premier travail doit permettre de mieux comprendre
ces propositions et ainsi servir de référence dans tout projet d’extension ou de renouvellement urbains.
Les différents projets proposés montrent qu’il est possible de «sortir de la standardisation» des lotissements conventionnels, et qu’il est urgent
de réinterroger l’urbanisme en fondant les principes urbains sur la mémoire des lieux, en réinterrogeant les habitants sur leurs attentes tout en
renforçant la « biodiversité » pour un mieux vivre avec la nature.
Ces projets ont permis de mettre en lumière trois hypothèses de travail sources d’un renouveau dans l’art d’urbaniser :
•
•
•
urbaniser autrement : renouvellement urbain ;
vivre ensemble : habitants citoyens ;
articuler nature et urbanisation : symbiose.
8
tło projektu
Umowa o współpracy trójstronnej została podpisana w 2005 roku pomiędzy Sycoparc we Francji, Kampinoskim Parkiem Narodowym oraz
Berezyńskim Rezerwatem Biosfery na Białorusi. Współpraca ta dotyczy przede wszystkim kwestii monitoringu, gospodarki leśnej, ekoturystki, edukacji ekologicznej, urbanizacji. Współpraca jest możliwa dzięki częściowym dotacjom Ministerstwa Spraw Zagranicznych realizowanym
poprzez budżety Ambasady Francji w Warszawie i w Mińsku.
Dzięki dwóm zorganizowanym seminariom w Lorentzen w listopadzie 2010 roku oraz w Izabelinie jesienią 2010 roku osiemdziesięciu studentów z dwóch krajów mogło opracować projekty zagospodarowania pięciu obszarów: Preuschdorf Merkwiller-Pechelbronn, Bitche, Diemeringen, Mariew i Sieraków. Projekty te stanowią przykład nowego podejścia do zagospodarowania przestrzennego uwzględniającego znaczenie
relacji pomiędzy zabudową mieszkniową a terenami otwartymi o wysokim stopniu naturalności.
partnerzy
Badania i dyskusje na temat zagospodarowania terenu realizowanego zgodnie z ideą zrównoważonego rozwoju były prowadzone we współpracy z władzami Kampinoskiego Parku Narodowego, Wyższej Szkoły Architektury w Strasburgu (INSAS) oraz Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie.
opis
W seminariach brali udział nie tylko wykładowcy obydwu szkół wyższych, ale także osoby bezpośrednio związane z obszarami problemowymi i członkowie społeczności lokalnych oraz inne osoby związane z zagadnieniami zagospodarowania terenów wiejskich realizowanymi zgodnie z ideą zrównoważonego rozwoju. Uczestnicy starali się wspólnie odpowiedzieć na pytanie: czym jest zrównoważone planowanie w terenach wiejskich?
W ten sposób możliwa była wymiana doświadczeń z zakresu gospodarki wodnej, spójności terytorialnej, atrakcyjności terenów i gospodarki budżetowej. Niniejsze syntetyczne opracowanie, które powstało w efekcie pierwszych prac z zakresu tej tematyki, powinno pozwolić lepiej
zrozumieć zawarte w nim propozycje oraz służyć za punkt oparcia w zakresie rozmów nad projektem odnowienia istniejącego zagospodarowania terenów.
Najróżniejsze zaproponowane tu projekty ukazują, że możliwe jest odejście od stereotypów i rozwiązań standardowych oraz że istotne jest zastanowienie się na nowo nad sposobem zabudowy terenów wiejskich. Można wyodrębnić trzy zagadnienia do dalszego opracowania:
•
•
•
alternatywna forma zagospodarowania terenu: odbudowa i renowacja istniejącej zabudowy;
wspólnota: mieszkańcy-obywatele;
równowaga przyrody i urbanizacji: symbioza.
9
remerciements
podziękowania
Aux élus, aux techniciens des communes et des collectivités qui ont contribué à la réalisation de ce projet :
Pracownikom gmin, członkom społeczności lokalnych oraz organizacji pozarządowych, którzy przyczynili się do realizacji projektu:
Gmina Stare Babice (Mariew): Krzysztof Turek, wójt, Maire
Kazimierz Steć, kierownik Referatu Planowania Przestrzennego, directeur du service de l’aménagement du territoire
Gmina Izabelin (Sieraków): Witold Malarowski, wójt, Maire
Krzysztof Stańczyk, kierownik Referatu Architektury i Geodezji, directeur du service architecture et géodésie
Preuschdorf: Madame Evelyne Fischer, Maire, wójt
Bitche: Monsieur Gérard Humbert, Maire, wójt
Particulièrement à Madame Lecam, Directrice des services de la ville de Bitche, qui nous a quittés en 2011, szczególnie Pani Lecam, dyrektorce urzędu miasta Bitche (zmarła w 2011 r.)
Diemeringen: Monsieur Charles Mathie, Maire, wójt
Communauté de communes Sauer-Pechelbronn: Monsieur Armand Braconnier, Vice-Président, wicedyrektor
les techniciens Guy Husson et Frédérique Weber, pracownikom merytorycznym Guy Husson i Frédérique Weber
Aux enseignants, étudiants de l’école et de l’université, qui se sont engagés à la mise en œuvre de cette démarche :
Wykładowcom i studentom szkół wyższych za zaangażowanie w realizację projektu:
INSA Strasbourg, Ecole publique d’Ingénieurs et d’Architectes , Wyższa Szkola Inżynierów i Architektów w Strasburgu
Emmanuelle Andreani-Regent, architecte urbaniste, Samuel Ngue Nogha, architecte urbaniste, Jennifer Buyck, architecte
Marie Bergsten, Pierre Boissenin, Thomas Bouzy, Noémie Cageron, Clément Cardona, Clément Chapin, Anne Clement, Henri-Loup Cocquerez, Jean-Philippe Dat-Sénac, Virginie Delbos, Claire Denis, Coralie Faivre, Emilie Faivre, Ségolène Falc’hon, Alice Gibaud, Samuel Godin, Maximilien Grunig, Constance
Hagenbach, Benoit Haushalter, Jacek Jara, Nicolas Jentellet, Theo Kirn, Hélène Lehmann, Baptiste L’Haridon, Paul Matet, Marie Meignan, Sacha Mollaret, Clémence Monnet, Agathe Morel, Thibault Mouhat, Maija Papina, Julien Paulus, Quentin Perchet, Viktor Petrausch-Meynet, Camille Pierrat, Benoît
Poirier, Fidinirina Radaody Rakotondravao, Marjolaine Rat, Nadine Richert, Vanessa Roecklin, Gabriel Scerri, Philippe Schaer, Eloka Som, Anne Wolff
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Katedra Architektury Krajobrazu, Université de Varsovie des Sciences de la Vie,
département paysage
dr inż. Kinga Kimic, dr inż. Elżbieta Myjak-Sokołowska, dr hab. Barbara Szulczewska, profesor SGGW
Elwira Gałek, Justyna Jacyszyn, Marta Jezierska, Andrzej Kijewski, Magdalena Kłopotowska, Maciej Kotwiński, Magdalena Krajewska, Kamila
Krzyk, Agata Łęgowska, Julianna Marczyńska, Katarzyna Niedziałek, Agata Paczuska, Marta Pietrak, Łukasz Przybylak, Alina Sadownik, Edyta Waś
10
Aux structures et partenaires qui ont permis l’aboutissement de cette coopération Franco-Polonaise :
Partnerom, dzięki którym współpraca polsko-francuska była możliwa:
Ambassade de France à Varsovie, Ambasada Francji w Warszawie:
François Barry Delongchamps, Ambassadeur de France en Pologne, Ambasador Francji w Polsce
Eric André Martin, Premier Conseiller, Pierwszy Radca Ambasady
Région Alsace, Region Alzacji:
En particulier à Edmond Kieffer pour son enthousiasme pour le sujet, przede wszystkim Edmond Kieffer za swój entuzjazm względem tematu
Région Lorraine, Region Lotaryngii
La Grange aux Paysages : Raphaël Bauer, directeur, dyrektor Stowarzyszenia « La grange aux paysages »
Kampinoski Park Narodowy, Parc national de Kampinos:
Jerzy Misiak, dyrektor, directeur
Mirosław Markowski, wicedyrektor, directeur adjoint
Katarzyna Mikrut, kierownik zespołu ds. udostępniania parku i współpracy międzynarodowej, chef du service de mise à disposition du Parc et
des relations internationales
Piotr Stefaniak, starszy specjalista w zespole ds. strefy ochronnej parku i współpracy z samorządami, responsable de la protection du Parc
et de la collaboration avec les collectivités
Jacek Kozłowski, starszy specjalista ds. GIS, spécialiste dans le domaine du SIG
Ewa Siatecka, specjalista ds. udostępniania parku i współpracy międzynarodowej, spécialiste pour la mise à disposition du Parc et des relations internationales
Andrzej Lubański, główny specjalista ds. edukacji - korekta, spécialiste en chef pour l’éducation - relecture et correction
Grzegorz Okołów, główny specjalista ds. ochrony przyrody i edukacji, spécialiste en chef pour la protection du paysage et l’éducation
Parc naturel régional des Vosges du Nord, Regionalny Park Naturalny Wogezy Północne:
A la confiance du Comité Syndical du Parc et son équipe de direction, z ramienia Komitetu syndykatu Parku i jego kadry zarządzającej
Réserve de Biosphère : Man and Biosphere de l’UNESCO, Rezerwaty biosfery: w ramach programu UNESCO „Człowiek i Biosfera”:
Jean-Claude Génot pour son aide technique et ses apports en transfert d’expérience, za wsparcie techniczne oraz dzielenie się doświadczeniami
11
les cinq sites
pięć reprezentatywnych obszarów objętych projektem
13
situation des trois communes dans le Parc français
położenie trzech obszarów objętych projektem we Francji
14
situation des deux communes dans le Parc polonais
położenie dwóch obszarów objętych projektem w Polsce
15
site 1 : reconversion de friche à Preuschdorf
obszar 1: rewitalizacja terenów poprzemysłowych w Preuschdorf
présentation sommaire :
Le site de l’opération jouxte la commune de Merkwiller-Pechelbronn. Ce territoire recouvre l’un des premiers gisements de pétrole au monde
à avoir été exploité, de sa fondation en 1740 par Louis Pierre Ancillon de la Sablonnière au 31 décembre 1964, date de la fermeture définitive
de l’exploitation. Depuis 1970, c’est l’Etat français qui a la responsabilité de sécuriser les friches industrielles (terrils, galeries et puits) héritées
de l’exploitation minière.
enjeux généraux du site : reconversion de friche
Il s’agit d’articuler un espace dédié au travail et à l’habitat, avec un jardin de reconquête naturel. Des lieux d’exposition valorisant la mémoire
industrielle sont à imaginer.
16
charakterystyka ogólna obszaru:
Analizowany teren przylega do regionu Merkwiller-Pechelbronn. Na obszarze tym
znajdują się jedne z pierwszych eksploatowanych złóż ropy naftowej na świecie. Wydobycie zostało zapoczątkowane przez Louis’a Pierre’a Ancillon’a de la
Sablonnière i datuje się go na rok 1740, a jego zakończenie miało miejsce 31 grudnia 1964 roku. Od 1970 roku władze Francji są odpowiedzialne za zabezpieczenie terenów poprzemysłowych po działalności wydobywczej (hałdy, komory i korytarze górnicze).
główne zagadnienie problemowe: rewitalizacja terenów poprzemysłowych
Należy pogodzić przestrzeń działalności zawodowej mieszkańców z zabudową
mieszkaniową i z terenami otwartymi o cechach naturalnych. Warto przy tym zachować miejsca ukazujące dorobek industrialny terenu.
17
site 2 : reconversion de friche militaire à Bitche
obszar 2: rewitalizacja dawnych terenów wojskowych w Bitche
Le site de l’opération jouxte l’entrée nord de la ville de Bitche. Ce site recouvre l’ancienne caserne militaire, et en particulier le quartier Teyssier. Rendu à l’usage civil, ce quartier est riche de remarquables bâtiments militaires restant à valoriser sachant que, suite à un concours de
paysagisme, l’ancienne place d’armes a fait l’objet d’un aménagement paysager très qualitatif. Ce site est le symbole d’un quartier en mutation
restant proche du centre ville.
enjeux généraux du site : repenser un nouveau quartier en entrée de ville
Il est déterminant de valoriser l’existant, les masses bâties, les mouvements de terrain, en constituant de nouveaux logements et des espaces
de services.
18
Analizowany teren leży przy północnej granicy miasta Bitche. Obszar ten obejmuje dawne koszary wojskowe, a w szczególności dzielnicę Teyssier. Oddana do użytku cywilnego dzielnica ta słynie ze wspaniałych budynków o charakterze militarnym, które, m.in.
dzięki zrealizowanemu konkursowi na zagospodarowanie terenu, odzyskały piękno wpisując się w ten powojskowy krajobraz (m.in. odnowienie placu broni). Teren ten stanowi symbol rewitalizacji zdegradowanej dzielnicy zalokalizowanej blisko centrum miasta.
główne zagadnienie problemowe: zaplanowanie od nowa dzielnicy i wjazdu do miasta
Należy docenić i zachować istniejącą obecnie zabudowę i topografię terenu oraz tworzyć nową zabudowę mieszkaniową i usługową odwołując się do charakteru tego obszaru.
19
site 3 : renforcer la centralité du bourg de Diemerigen
obszar 3: rozbudowa i wzmocnienie części centralnej miasta Diemerigen
Diemeringen est un village français, situé en Alsace Bossue. Le bourg centre de Diemeringen se développe le long de l’Eichel. Ses fortifications ont aujourd’hui presque complètement disparu, et l’industrie historique de la poterie est en crise.
enjeux généraux du site : une commune en reconversion
La reconversion des poteries et la requalification des abords de la voie ferrée sont à imaginer. Le maillage urbain n’est pas satisfaisant. La circulation, l’accès à la gare et au centre
ancien sont à retisser. La gestion du bruit (axe routier A4, voie de chemin de fer) est à
prendre en considération.
20
Diemeringen jest typowym francuskim miastem usytuowanym w Alzacji. Miejscowość rozbudowuje się wzdłuż rzeki Eichel. Ślady po występujących tu niegdyś fortyfikacjach są prawie całkowicie zatarte, a dawniej dominujący tu przemysł garncarski cierpi z powodu zwiększającego się kryzysu gospodarczego.
główne zagadnienie problemowe: zmiana charakteru terenu
Przemiana terenu słynącego niegdyś z garncarstwa i przekwalifikowanie terenów znajdujących się przy trasie kolejowej są nieuniknione. Aktualna sytuacja sieci komunikacyjnej miasta nie jest zadowalająca. Ciągi ulic, dostęp do dworca czy do dawnego centrum miejscowości powinny być odtworzone. Należy przy tym zwrócić szczególną uwagę na wprowadzenie odpowiednich osłon przed hałasem komunikacyjnym
(wzdłuż trasy A4 i torów kolejowych).
21
site 4 : extension du village Mariew
obszar 4: rozwój wsi Mariew
22
Le village de Mariew jouxte la limite sud du Parc national de Kampinos, et se développe comme un village rue polonais traditionnel. Sa proximité avec la capitale Varsovie, à laquelle il est relié par un réseau de transports en commun, a favorisé une augmentation du nombre de ses
habitants de 50% ces dernières années. Le site proposé pour construire une extension du village se présente comme une poche située entre
le village rue existant, et la limite sud du Parc national de Kampinos.
enjeux généraux du site : extension de village en frange du parc naturel
Le site proposé pour l’extension de Mariew pose la question du traitement de la limite entre le village et le parc naturel, ainsi que de la forme
de l’habitat, situé dans la zone tampon du parc. Le choix du site d’extension est déterminant, afin d’éviter un étalement urbain linéaire formant
une conurbation ceinturant progressivement le Parc national.
Mariew przylega do granic Kampinoskiego Parku Narodowego i rozwija się jak tradycyjna polska wieś leżąca wzdłuż drogi. Nieduża odległość
od stolicy, z którą jest połączona siecią komunikacyjną, sprzyja napływowi mieszkańców (wzrost mieszkańców o 50% w ciągu ostatnich kilku
lat). Zaproponowany do opracowania teren byłby naturalnym obszarem ewoluującej wsi, ulokowanym niczym „kieszeń” pomiędzy istniejącymi zabudowaniami wzdłuż drogi a południowym krańcem Kampinoskiego Parku Narodowego.
główne zagadnienie problemowe: rozwój wsi na krańcach parku narodowego
Propozycja rozwoju wsi Mariew w powyżej opisanym kształcie niesie ze sobą pewne konsekwencje do przemyślenia: nasuwa się kwestia granicy pomiędzy zabudowaniami a parkiem narodowym oraz form zabudowy, która miałaby powstać tuż przy granicy z parkiem. Ważne jest zatem, by roztropnie wybrać odpowiednie miejsce rozwoju urbanistycznego, aby uniknąć rozłożenia zabudowy w zbyt linearnej formie okalającej z czasem cały park.
23
site 5 : repenser l’intégration du village Sieraków
obszar 5: integracja wsi Sieraków z otaczającym krajobrazem
Sieraków est l’un des rares villages inclus dans le périmètre du Parc national de Kampinos. A l’heure actuelle, Sieraków, situé le long de la
route principale, se présente comme un village rue aux limites et au centre mal définis ; ses espaces publics sont à l’abandon et son parc
immobilier mal entretenu. De plus, le village apparaît comme une barrière pour la circulation de la faune (route, clôtures, constructions en fond
des parcelles très allongées…). Sa proximité avec la capitale Varsovie et sa liaison par un réseau de transports en commun, en font une cible
privilégiée pour des opérations immobilières peu réfléchies. Face à ce constat, et par peur de voir la réserve naturelle se dégrader davantage,
le gouvernement mène actuellement une politique de rachat des terres du village pour le Trésor Public - Parc national de Kampinos, et les
terrains rachetés sont rendus à la nature.
enjeux généraux du site : habiter dans un parc naturel
Dans l’hypothèse où le village de Sieraków pourrait continuer à exister à l’intérieur du Parc national de Kampinos, il s’agirait de reconsidérer
l’intégration de ce village avec le paysage, tout en développant des espaces pour ses habitants, et proposant une manière d’habiter en symbiose avec la nature.
24
illustration + photo
Sieraków jest jedną z wsi położonych w obrębie Kampinoskiego Parku Narodowego. Wieś ta usytuowana jest wzdłuż głównej
drogi, z niezdefiniowanymi krańcami oraz z nieokreślonym bliżej
centrum. Przestrzeń publiczna raczej tu nie występuje, a zabudowania są mizernie utrzymane. Ponadto rozłożenie wsi utrudnia swobodne poruszanie się zwierzynie (droga, ogrodzenia, budynki). Nieduża odległość od stolicy i dobre połączenie komunikacyjne wzmagają chęć inwestowania mieszkaniowego na tym
terenie, choć niestety niezbyt przemyślanego. W związku z zagrożeniem urbanizacją dla zasobów przyrodniczych Puszczy
Kampinoskiej Sieraków objęty jest rządowym programem wykupu nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa – Kampinoskiego
Parku Narodowego, a obszary wykupione przywracane są przyrodzie.
główne zagadnienie problemowe: jak mieszkać w parku narodowym
Zakładając, że Sieraków mógłby istnieć wewnątrz Kampinoskiego Parku Narodowego, można byłoby wyobrazić sobie integrację wsi z okalającym naturalnym krajobrazem, w którym mieszkańcy żyliby w symbiozie z naturą.
25
urbaniser autrement : renouvellement urbain
Au cours du XXe siècle, les mutations de la société ont entraîné des modifications dans l’urbanisme et l’architecture. Les fermes ont progressivement laissé place à de l’habitat résidentiel et le rapport à l’espace a fortement évolué. Ces évolutions entraînent un risque de banalisation
du patrimoine et du paysage.
Les nouveaux défis, notamment énergétiques, offrent une opportunité de repenser l’urbanisme en réinterprétant les savoir-faire anciens et en
valorisant les ressources naturelles locales.
Urbaniser autrement, c’est avant tout modifier le mode de développement des communes, c’est-à-dire privilégier le renouvellement urbain
par rapport à l’extension. Ce qui consiste à faire vivre le patrimoine bâti en passant par la réhabilitation, le comblement des dents creuses, la
densification par extension et le réemploi des friches industrielles, artisanales et commerciales…
alternatywna forma zagospodarowania terenu: odbudowa i renowacja istniejącej zabudowy
W XX wieku zmiany w społeczeństwie pociągnęły za sobą zmiany w urbanizacji i architekturze. Gospodarstwa wiejskie stopniowo ustępowały miejsca zabudowie mieszkaniowej, przez co zmienił się również sposób postrzegania i rozumienia przestrzeni. Zmiany te niosą ze sobą ryzyko umniejszenia wartości istniejącego dziedzictwa narodowego i krajobrazu.
Nowe wyzwania, m.in. energetyczne, zmuszają do przemyślenia sposobu zagospodarowania terenu w kontekście doświadczenia zdobytego
przez naszych przodków, a także docenienia lokalnych wartości przyrodniczych.
Alternatywna forma zagospodarowania terenu wiąże się w szczególny sposób ze zmianą sposobu rozwoju obszarów mieszkaniowych: polega raczej na odbudowie i poprawie jakości przestrzeni zabudowanej niż na nowych inwestycjach budowlanych. Takie rozwiązanie pozwala na
zachowanie dorobku budowlanego poprzez poprawę jakości przestrzeni już zabudowanych, uzupełnianie zabudowy oraz zagęszczenie budownictwa poprzez rozwój i reaktywację terenów poprzemysłowych, rzemieślniczych i usługowych.
27
réhabilitation et requalification
Chaque commune possède des quartiers jugés moins attractifs.
Ces secteurs délaissés sont souvent occupés par des patrimoines
vétustes ou mal adaptés aux attentes des habitants. La réhabilitation doit permettre de réaménager les espaces publics, pour mieux
réinvestir le bâti. Elle consiste à conserver les éléments pérennes :
réseaux, voirie, constructions saines ou à forte valeur patrimoniale.
Améliorer le fonctionnement urbain, doit permettre de mobiliser
les espaces sous valorisés des patrimoines et de créer de nouvelles constructions répondant aux exigences environnementales
actuelles. Pour limiter les freins à la valorisation des quartiers anciens, une réflexion sur l’organisation du stationnement est nécessaire, par exemple créer des poches de stationnements. La requalification urbaine permet également d’améliorer le cadre de vie des
habitants et, souvent, d’offrir une nouvelle image de la commune
auprès des visiteurs.
vue sur l’entrée de la place d’armes réhabilitée
widok na wejście na odnowiony plac broni
przywrócenie wartości i przekwalifikowanie
Każda gmina posiada tereny uważane za mniej atrakcyjne. Są one
często objęte zabudową zdewastowaną lub niedopasowaną do potrzeb mieszkańców. Ich reaktywowanie pozwoli na nowo zagospodarować przestrzeń publiczną i lepiej w nią inwestować. Polegałoby to na zachowaniu trwałych niezniszczonych elementów zabudowy, dróg i konstrukcji o ważnym znaczeniu dla dziedzictwa kulturowego regionu. Polepszenie funkcjonowania obszarów o charakterze miejskim powinno pozwalać na reaktywację zdegradowanych
przestrzeni oraz na stworzenie nowych konstrukcji odpowiadających współczesnym wymogom ochrony środowiska. Aby zlikwidować przeszkody stojące na drodze odbudowy dawnych dzielnic,
należałoby rozważyć kwestie organizacji ruchu drogowego, w tym
parkingów, np. poprzez stworzenie specjalnie przystosowanych
„kieszonek” z miejscami postojowymi. Przekwalifikowanie dawnej
zabudowy pozwoliłoby również podnieść jakość życia mieszkańców i stworzyć nowy wizerunek gminy w oczach odwiedzających.
vue sur la percée paysagère créée vers la citadelle
widok na zagospodarowane dawne linie obrony przy cytadeli
BITCHE
vue sur la grande prairie et les potagers
widok na łąki i ogrody
Anne Wolff - Clément Chapin - Marie Meignan - Marjolaine Rat
28
création de liens paysagers entre différents tissus urbains
stworzenie wspólnych powiązań krajobrazowych pomiędzy różnymi strefami zabudowy
séquence paysagère de la citadelle à la forêt
sekwencja widoków od cytadeli do terenów leśnych
potentialités de densification au sein du tissu urbain existant
możliwość zagęszczenia istniejącej zabudowy
réinvestissement de la place d’armes
rewitalizacja placu broni
29
programme multifonctionnel
Les centres historiques peuvent être composés de vastes bâtiments, corps de ferme, ateliers, fabriques, maisons de maîtres
dont l’usage n’est plus avéré. Ces constructions retracent l’histoire de la commune, mais souvent elles ne répondent plus aux
besoins actuels (surfaces, images…). L’enjeu est d’investir ces
lieux pour les sauvegarder, les ouvrir aux habitants et recréer une
dynamique. Un programme mixte peut être imaginé, mêlant logements, commerces, services et petites activités. Implicitement, ces
programmes multifonctionnels permettent de répondre aux besoins
de la collectivité (crèches, épiceries, postes…), tout en s’attachant
à répondre aux attentes d’investisseurs (résidences séniors, logements adaptés aux personnes à mobilité réduites). Ces lieux
doivent participer à renforcer la centralité et l’attractivité de la commune, tout en offrant de nouveaux espaces de vie publics et privés.
program wielofunkcyjny
Centra historyczne mogą składać się z potężnych budynków, gospodarstw wiejskich, warsztatów, fabryk czy domów rzemieślniczych o nieznanej już specyfice. Konstrukcje te niosą w sobie historię danej społeczności, ale często nie odpowiadają już współczesnym potrzebom mieszkańców (pod względem powierzchni
i/lub estetyki). Problem polega na określeniu jak inwestować w te
obiekty w sposób pozwalający na zachowanie ich wartości, pokazanie mieszkańcom ich specyfiki i przywrócenie ich dawnej świetności. Istnieje możliwość stworzenia projektu zagospodarowania
terenu zawierającego w sobie jednocześnie powiązane ze sobą
różne funkcje: mieszkaniową, handlową, usługową i/lub wytwórczą. W domyśle taki wielofunkcyjny program zapewniłby zaspokojenie uniwersalnych potrzeb społeczności, wychodząc naprzeciw
oczekiwaniom mieszkańców (w jednym miejscu można harmonijnie połączyć przykładowo żłobek, piekarnię, pocztę...), a także inwestorów (domy opieki, mieszkania przystosowane dla osób niepełnosprawnych ruchowo...). Miejsca takie wspomogłyby zasadę
skupiania i zagęszczania zabudowy w centrum oraz zwiększyłyby atrakcyjność terenu, oddając do dyspozycji mieszkańców nowe
przestrzenie publiczne i prywatne.
intentions générales sur le site proposé
główne zamierzenia w stosunku do terenu
mise en forme des principes énoncés
sformułowanie założeń
PREUSCHDORF
Paul Matet - Sacha Mollaret - Benoit Poirier - Eloka Som
30
adaptation du PLU suite à une étude des enjeux et contraintes sur le site
adaptacja miejscowego planu zagospodarowania uwzględniająca specyfikę obszaru
proposition d’un programme multifonctionnel répondant aux besoins spécifiques relevés sur ce site
propozycja wielofunkcyjnego programu działań uwzględniająca specyficzne potrzeby wynikające z charakterystyki obszaru
31
densification et dents creuses
Moins un quartier est dense, plus les linéaires de voiries, de réseaux, d’éclairage public augmentent et plus leur coût d’entretien
et de maintenance augmente par logement. Cet étalement urbain
consomme de vastes espaces agricoles, naturels ou forestiers
tout en grêvant le budget de fonctionnement des communes. Ainsi, il s’agit de densifier les espaces urbanisés pour arriver à une
moyenne d’au moins 25 à 30 logements à l’hectare. Cette densification peut se traduire par l’exploration des cœurs d’ilots, l’extension du bâti préexistant et l’achèvement d’un front urbain. Une
telle démarche doit prendre en compte une gestion raisonnée des
stationnements et un travail approfondi sur le respect de l’intimité
des habitants. Cette rentabilisation progressive de l’espace doit
être coordonnée pour assurer une forte cohérence entre initiative
privée spontanée et volontarisme public (accès, sécurité, volumétrie, aspect…).
conséquences néfastes de l’étalement urbain
negatywne konsekwencje rozpraszania zabudowy na peryferia miejskie
uzupełnienie i zagęszczenie zabudowy
Im rzadsza zabudowa na danym obszarze, tym więcej dróg, sieci
połączeń, oświetlenia ulicznego i tym droższe są koszty utrzymania infrastruktury technicznej. Takie rozłożenie zabudowy wymaga
więcej przestrzeni i zabiera więcej terenów rolnych oraz leśnych,
tym samym nadwyręża znacząco budżet gminy. Należy zatem pamiętać o konieczności zagęszczania zabudowy w taki sposób, by
osiągnąć współczynnik około 25-30 mieszkań na hektar. Takie zagęszczenie będzie możliwe dzięki zagospodarowaniu luk budowlanych, odnowieniu istniejącej zabudowy czy zakończeniu rozpoczętych wcześniej inwestycji. Projekt taki musi również uwzględniać
konieczność zagospodarowania przestrzeni na miejsca parkingowe, a także powinien w szczególny sposób szanować przestrzeń
prywatną mieszkańców. Takie stopniowe zagospodarowywanie
przestrzeni powinno być skoordynowane, aby zapewnić spójność
pomiędzy indywidualną inicjatywą mieszkańców a inicjatywami publicznymi (dostępność, bezpieczeństwo itp).
stratégie pour éviter l’étalement urbain
strategia pozwalająca uniknąć zjawiska rozpraszania zabudowy
DIEMERINGEN
Baptiste L’Haridon - Viktor Petrausch - Henri Loup Cocquerez - Thibault Mouhat
32
densification du coeur du bourg et mise en place de trames vertes
zagęszczenie zabudowy centrum miasta i wprowadzenie korytarzy ekologicznych
zooms sur l’investissement des coeurs d’ilots
zbliżenie ukazujące zmiany w zagospodarowaniu centrum miasta
solutions schématiques pour un gain d’espace collectif ou paysager
schematy rozwiązań pozwalających na zyskanie terenów publicznych
i innych terenów otwartych o charakterze naturalnym w mieście
33
f r i c h e s
u r b a i n e s
Les friches industrielles, artisanales ou militaires offrent de vastes
espaces généralement situés à proximité des centres bourgs. Prioriser l’usage de ces friches est une formidable opportunité foncière
permettant d’économiser autant de nouvelles surfaces à artificialiser. Mais elles peuvent être contraintes par une dépollution, une
déconstruction et/ou un accès difficile. L’ambition est de lever
ces freins techniques, voir économiques pour se réapproprier ces
parcelles, tout en valorisant leurs traces historiques. Un plan d’ensemble, articulant la zone en friche avec les quartiers adjacents,
est nécessaire pour assurer les continuités urbaines et mieux planifier une valorisation économe de ces réserves foncières. La sensibilisation et l’implication des habitants au projet d’aménagement
est nécessaire, car historiquement ces lieux leurs étaient souvent
fermés et ils peuvent en garder une image négative, qu’il faudra
savoir reconquérir.
la place d’armes - état actuel
plac broni - stan obecny
przestrzenie niczyje w mieście
Tereny poprzemysłowe, powytwórcze i powojskowe tworzą rozległe przestrzenie, zazwyczaj usytuowane w pobliżu centrum miasta. Ich rewitalizacja niesie ze sobą wyjątkową szansę oszczędności przestrzeni, a także zyskania nowych terenów otwartych
o wysokim stopniu naturalności. Przeszkodę w zagospodarowaniu tych terenów może stanowić jednak konieczność ich uprzątnięcia, rozbióki części nieporządanej zabudowy lub trudny dostęp.
Wyzwanie stanowi zniesienie barier technicznych i ekonomicznych, a także zagospodarowanie tych obszarów z zachowaniem
ich historycznego charakteru. Dlatego też, aby zapewnić ciągłość
przestrzenną tym terenom oraz lepiej planować ich finansowanie
i utrzymanie, należy przemyśleć i realizować kompleksowy plan
działań. Niezbędne jest zatem uwrażliwienie mieszkańców i ich zaangażowanie w projekty zagospodarowania przedstawionych wyżej obszarów, gdyż te historyczne miejsca były często dla nich niedostępne, a ich obraz był zazwyczaj negatywny. Jedynie teraz jest
szansa na przywrócenie tym miejscom wartości.
la place d’armes - état projeté
accroche au tissu existant et intégration progressive dans la forêt,
potentialités pour une nouvelle entrée de ville
plac broni - planowane zmiany w zagospodarowaniu: zachowanie
obecnego charakteru przy jednoczesnym stopniowym połączeniu
z terenami leśnymi - możliwość powstania nowego wjazdu do miasta
BITCHE
Julien Paulus - Thomas Bouzy - Quentin Perchet - Gabriel Scerri
34
relevé des potentialités de terrains à
densifier dans le centre bourg
możliwośc dogęszczenia zabudowy
w centrum miasta
perspectives d’ambiances - propositions de traitement des liens paysagers entre la forêt et la nouvelle entrée de ville
możliwość stworzenia nowej atmosfery miejsca - propozycja połączenia krajobrazowego między lasem a nowym wjazdem do miasta
35
vivre ensemble : habitants citoyens
Trop souvent, des réponses stéréotypées sont mises en œuvre sans répondre aux attentes et aux besoins spécifiques des habitants et des
collectivités. Il apparaît comme déterminant d’interroger et de repenser nos modèles traditionnels, afin d’éviter une production d’espaces
« standardisés » au caractère banal et souvent mal ajusté.
De nouveaux modèles sont à imaginer en les adaptant à chaque contexte local. L’enjeu est de promouvoir une culture de projets innovants
et originaux répondant aux attentes de qualité de vie des habitants. L’ambition est de constituer le patrimoine de demain. Redonner du sens
au projet urbain et à l’architecture passe par un partage de valeurs communes basé sur le respect de l’environnement, la solidarité et sur une
plus forte adaptation aux nouveaux usages et modes de vie.
wspólnota: mieszkańcy-obywatele
Bardzo często spotkać się można ze stereotypowymi odpowiedziami na pytania o oczekiwania pojedynczych mieszkańców i całych społeczności. Należy więc zadawać pytania i analizować nasze tradycyjne modele społeczne tak, aby unikać szerzenia się stereotypów o charakterze banalnym i często nieprawdziwym.
Nowe modele społeczne należy rozpatrywać w kontekście konkretnego środowiska lokalnego. Ważne jest, by popularyzować projekty innowacyjne, odpowiadające na aktualne potrzeby mieszkańców i dopasowane do jakości ich życia. Celem nadrzędnym powinna być chęć tworzenia
dorobku dla przyszłych pokoleń. Nadanie nowego sensu projektom urbanizacyjnym możliwe jest dzięki sięganiu po wspólne wartości opierające się na ochronie środowiska, solidarności i łatwości przystosowania się do nowych zwyczajów i sposobów życia.
37
espaces publics supports de liens sociaux
concept de mixité sociale
mieszanie się cech różnych grup społecznych
Par définition, les espaces publics sont mis à la disposition de
l’ensemble des habitants pour faciliter leur quotidien, mais aussi
leur rencontre. Progressivement, ces lieux nécessaires à la vie
collective d’une commune se sont standardisés pour répondre
principalement à des besoins fonctionnels, sans trop s’interroger
sur leur rôle social et culturel. Les préoccupations de sécurité, des
aménagements… imaginés comme efficaces ne répondent pas ou
plus à des impératifs de cohésion et de lien social. Il est fondamental de repenser les espaces publics selon leurs valeurs d’usages.
Pour cela il faut concevoir des lieux forts, polyvalents tels la rue,
la place, le jardin, l’usoir… et non la route, le parking, l’espace
vert non accessible… L’espace public doit être attractif pour faciliter
l’accueil des habitants, de visiteurs et non se limiter à des espaces
de passages.
przestrzeń publiczna jako
element więzi społecznych
Z założenia przestrzeń publiczna jest dostępna dla wszystkich
mieszkańców, by nie tylko ułatwić im codzienne życie, ale także
zapewnić możliwość spotkań i interakcji. Z upływem czasu miejsca te, niezbędne do rozwoju wspólnoty lokalnej, uległy standaryzacji, aby w sposób zachowawczy móc odpowiadać na ich potrzeby funkcjonalne, niekoniecznie odzwierciedlając rolę społeczną czy kulturalną, jaką mogłyby potencjalnie spełniać. Chociażby
zadanie zapewnienia bezpieczeństwa czy specyficzny sposób zagospodarowania przestrzeni nie do końca odpowiadają założeniu
wspólnoty czy utrzymaniu więzi społecznych. Niezbędne zatem byłoby przemyślenie zagospodarowania przestrzeni publicznej w nawiązaniu do jej roli. Należałoby przewidzieć do tego celu uniwersalne, ogólnie dostępne miejsca, takie jak ulice, place, ogrody, parki...,
a nie drogi, parkingi czy niedostępne tereny zieleni. Przestrzeń publiczna powinna być miejscem atrakcyjnym z łatwym dostępem dla
mieszkańców, gości i turystów. Powinna być przestrzenią nie ograniczoną wyłącznie do strefy o funkcji komunikacyjnej.
création d’un espace public central
kształtowanie przestrzeni publicznej w centrum miasta
MARIEW
Maciej Kotwinski - Magdalena Krajewska - Andrzej Kijewski
38
concept de mixité sociale
mieszanie się cech różnych grup społecznych
revalorisation des espaces publics existants - photo de l’état existant montage de l’état projeté
rewaloryzacja istniejącej przestrzeni publicznej - zdjęcia ukazują stan obecny oraz projektowane zmiany
création de nouveaux quartiers liés au tissu existant, et articulés autour d’un espace public central rassemblant diverses fonctions et services
stworzenie nowych obszarów o różnorodnych funkcjach związanych z istniejącą tkanką, przylegających do zabudowy wokół centralnej przestrzeni publicznej
MARIEW
Fidy Radaody - Jean Philippe Datsenac - Agathe Morel - Maximilien Grunig
39
rassembler les services,
les équipements et les commerces
L’attrait des communes est fortement renforcé par l’offre de services
qui s’y développe. Stabiliser et/ou relocaliser des équipements publics, des commerces et des espaces de prestation au cœur des
communes et des quartiers nécessite de développer une stratégie
urbaine cohérente. Ainsi repousser en périphérie, les commerces
et les équipements les plus structurants vident les centres bourg.
L’ambition est d’éviter tout zonage artificiel des espaces urbains,
mais d’associer habitat, lieu de vie et activité commerciale. Cette
association peut aboutir si les enjeux de mobilité et de flux sont
bien maîtrisés. L’offre des services et des commerces à développer
doit bien être identifiée pour être investie par les usagers. Chaque
implantation structurante doit faire l’objet d’un projet sur mesure,
adapté à l’échelle de la commune et des lieux mobilisés.
k o n c e n t r a c j a p u n k t ó w
usługowych i handlowych
Atrakcyjność obszarów zabudowanych jest często potęgowana
przez ofertę dostępnych tam punktów usługowych. Lokowanie lub
relokowanie punktów użyteczności publicznej w centrum obszarów zabudowanych wymaga przemyślenia spójnej strategii urbanistycznej. Organizowanie stref usługowych poza centrum miejscowości sprawia, że obszar ten często pustoszeje. Nie należy
więc tworzyć sztucznych stref usługowo-handlowych, ale starać
się je wpisywać w istniejące obszary mieszkaniowe. Takie połączenie może się udać, jeśli kwestie komunikacji są dobrze rozwiązane. Specyfika punktów usługowych i handlowych musi być jednak
zawsze przemyślana pod kątem konkretnej społeczności lokalnej
i dopasowana do ich potrzeb, tak by mieszkańcy rzeczywiście
w nie inwestowali. Każda nowa inwestycja powinna być rozpatrywana w kontekście liczebności danej społeczności oraz konkretnej
lokalizacji i jej dostępności.
BITCHE
création d’une nouvelle centralité
stworzenie nowego centrum
Julien Paulus - Thomas Bouzy - Quentin Perchet - Gabriel Scerri
40
associer habitat, lieux de vie et services
połączenie zabudowy mieszkaniowej ze strefą życia publicznego i usługową
41
mobilité, les déplacements doux, le stationnement
Le réseau de rues, de places, de venelles constitue le charme
des tissus urbains anciens. Cette hiérarchisation entre circulation
douce, espace de rencontre, lieu de désserte et voie de transit sont
à conserver, mais aussi à renforcer. L’enjeu est de permettre aux
piétons et aux cycles de traverser la commune par le chemin le plus
court, dans des espaces sécurisés. Il s’agit de tisser un maillage
de venelles reliant les écoles, la gare ou les points de départ des
transports en commun aux commerces et aux habitations, ponctué
de points de rencontre. Face à cette mobilité douce, il semble déterminant de trouver une place aux espaces de covoiturage et de
stationnements. Aujourd’hui, l’automobile reste indispensable en
milieu rural, mais elle génère des contraintes à mieux maîtriser : le
bruit, la pollution, la sécurité et un surdimensionnement des voiries.
Dans ce cadre, l’organisation du sens de circulation, la cohabitation
avec les piétons, la création de poches de stationnements et de
collecte des déchets sont à mettre en œuvre.
mobilność, przepływ ludności, parkowanie
Sieć ulic, placów i alejek tworzy urok dawnej zabudowy. Niezbędne jest zachowanie równowagi pomiędzy takimi obszarami, które
często stanowią trasę komunikacyjną, miejsce spotkań czy miejsce odosobnienia. Pieszym i rowerzystom powinno się zapewnić
możliwość sprawnego poruszania się przez miasto, możliwie najkrótszą i bezpieczną drogą. Stworzona sieć połączeń powinna łączyć szkoły, dworce i inne punkty transportu miejskiego z punktami handlowymi i obszarami zabudowy mieszkaniowej. W parze
z takim przygotowaniem sieci połączeń powinna iść odpowiednia
organizacja miejsc parkingowych. W dzisiejszym świecie samochód jest nieodzownym narzędziem w społeczności wiejskiej, chociaż łączą się z nim takie konsekwencje jak hałas, zanieczyszczenie środowiska, problem bezpieczeństwa czy przeciążenie ruchu
drogowego. W takim wypadku należy dobrze przewidzieć kwestie
organizacji ruchu, bezpieczeństwa pieszych, budowy parkingów
czy utylizacji odpadów i oczyszczania środowiska.
DIEMERINGEN
lien par le paysage
połączenie krajobrazem
Pierre Boissenin - Émilie Faivre - Ségolène Falc’hon - Hélène Lehmann
42
création de liens entre les tissus urbains
par un maillage de venelles végétalisées
pour laisser la place à l’habitant
stworzenie wspólnego krajobrazu miejskiego, z harmonijnie powiązanymi terenami zurbanizowanymi i terenami otwartymi
revalorisation des espaces publics, photos de l’état existant et montages de l’état projeté
rewaloryzacja przestrzeni publicznej, zdjęcia ukazujące stan obecny oraz proponowane zmiany
43
l’intimité des espaces privés
Vouloir densifier les tissus existants et développer de nouveaux
quartiers denses ne doit pas se faire au détriment du confort de
vie. L’intimité des habitants et de leurs espaces extérieurs est à
respecter. Pour cela, il est déterminant que les masses bâties s’interposent entre l’espace public et les cours ou les jardins privatifs.
L’implantation sur limite parcellaire des bâtiments est à privilégier,
ainsi par un jeu de glissement entre constructions voisines, chaque
propriété dégage des espaces d’intimité. Ces principes permettent
d’orienter les vues. Des strates successives de cours, de jardins
accompagnés d’écran végétal à feuilles caduques et de petits abris
peuvent compléter ce dispositif. L’aménagement de ruelles, de
désserte en cœur d’opération, une implantation en paliers selon la
topographie des terrains, peuvent limiter la création de logements
en situation frontale ou en mitoyenneté trop simpliste.
propositions de typologies pour préserver l’intimité
des espaces privés
modelowe propozycje pozwalające na zachowanie
prywatności na terenach z zabudową mieszkaniową
poszanowanie potrzeby prywatności
Chęć zagęszczania zabudowy czy rozbudowa nowych dzielnic nie
powinny zakłócać komfortu życia mieszkańców. Należy bezwzględnie szanować prywatność mieszkańców i ich życiową przestrzeń.
Jest więc pożądane, by zabudowa mieszkaniowa była oddzielana
od siebie przestrzeniami publicznymi, podwórzami lub prywatnymi
ogrodami. Niezbędne jest zachowanie ograniczeń w intensywności
zabudowy na danym obszarze, tak by każde osiedle mieszkaniowe
miało swoją niezakłóconą przestrzeń prywatną. Te zasady pozwolą
podążać za pewną wizją. Poszczególne obszary prywatne, w tym
ogrody i podwórza mogą być rozdzielone ekranami z roślin liściastych lub zakrzewieniami. Odpowiednie zagospodarowanie ulic czy
zabudowa obszarów zgodna z topografią terenu pozwolą ograniczyć wznoszenie budynków mieszkalnych na terenach wspólnych.
PREUSCHDORF
44
porosité paysagère et orientation des bâtiments suivant les vues pour préserver le confort et l’intimité des habitants
zabudowa rozproszona i skierowanie budynków w odpowiednią stronę pozwalają na zachowanie zasady komfortu i prywatności mieszkańców
éviter les vis à vis en mettant en place des filtres végétaux, et en prenant en compte la topographie du site
poprawa widoków poprzez stosowanie roślinności osłonowej oraz realizację zabudowy zgodnie z topografią terenu
45
articuler nature et urbanisation : symbiose
La nature strictement protégée représente un réseau de sites éclatés de tailles variées, mais souvent modestes. En dehors de ces sites, l’ambition est de maintenir la biodiversité partout, en garantissant les connexions entre les populations animales et végétales. Il est donc important
de veiller à la répartition des éléments clés du maintien de la biodiversité sur le territoire et de ne pas la fragmenter.
Ces continuités écologiques s’appuient sur les ceintures de vergers hautes tiges, les cours d’eau, les zones humides, les îlots de phases de
sénescence en milieu forestier, le franchissement d’infrastructures…
L’espace urbanisé et bâti doit participer au maintien de la biodiversité et des espaces qui lui sont nécessaires. Il doit également respecter le
paysage et ses composantes : topographie, points singuliers, éléments linéaires ou ponctuels.
równowaga przyrody i urbanizacji: symbioza
Obszary prawnie chronione stanowią sieć ostoi o zróżnicowanej, często bardzo niewielkiej powierzchni. Poza tymi obszarami utrzymanie różnorodności biologicznej umożliwiającej harmonijny rozwój flory i fauny jest dużym wyzwaniem. Ważne jest więc, by czuwać nad równowagą
kluczowych elementów służących utrzymaniu różnorodności biologicznej na danym obszarze bez konieczności ich antropogenicznego podziału.
Obszary o szczególnych wartościach przyrodniczych mogą stanowić również sady, naturalne źródła, tereny podmokłe, lasy itp. Tereny zurbanizowane powinny przyczyniać się do utrzymania różnorodności biologicznej oraz krajobrazu terenów otwartych o cechach naturalnych. Powinny także szanować poszczególne istniejące komponenty krajobrazu, jak: topografia terenu, punkty charakterystyczne oraz inne szczególne elementy liniowe i punktowe.
47
les trames vertes et bleues
L’urbanisation et le développement de grandes infrastructures fragmentent et cloisonnent les milieux naturels. L’enjeu des trames vertes
et bleues est de préserver ou de restaurer des continuités écologiques
afin de limiter le déclin de la biodiversité. Ce maillage constitué de zones
naturelles et de corridors écologiques, doit être fonctionnel et cohérent
à l’échelle d’un territoire, pour permettre aux espèces animales et végétales, de se déplacer, s’alimenter, se reproduire. Ainsi, il est déterminant
que les zones urbanisées intègrent cette logique de continuité biologique. La préservation et la création d’espaces naturels, vergers, friches,
haies bocagères… l’aménagement de noues et de bassins pour recevoir les eaux pluviales fondent cette trame écologique. L’articulation avec
les jardins privés et publics, les greniers des habitations et des bâtiments
publics doit être recherchée. Des clôtures préservant l’intimité mais franchissables pour la faune, l’utilisation de plantes locales en lieu et place
d’essences horticoles à caractère envahissant… sont autant de pistes à
explorer pour imaginer une nouvelle symbiose entre la nature et l’urbain.
k o r y t a r z e
e k o l o g i c z n e
Urbanizacja i rozwój infrastruktury powodują fragmentaryzację terenu, dzieląc i izolując obszary cenne przyrodniczo. Założeniem tworzenia korytarzy jest zapewnienie ciągłości ekologicznej, która pozwoli zachować różnorodność biologiczną. Taka sieć terenów składa się z niezabudowanych obszarów o charakterze zbliżonym do naturalnego, terenów szczególnie cennych przyrodniczo oraz powiązań, które muszą
być funkcjonalne i spójne na całym terenie, umożliwiając tworzenie siedlisk oraz migrację roślin i zwierząt. Ważne jest, by obszary zabudowane wpisane były w logikę ciągłości ekologicznej. Stworzenie tzw. zielonych szlaków poprzez utrzymanie nietkniętych obszarów o charakterze naturalnym oraz zarządzanie stawami bioretencyjnymi zbierającymi
wodę deszczową, którą można wykorzystać do zasilania publicznych
i prywatnych terenów zieleni, mieszkań czy budynków użyteczności publicznej, stanowi duży potencjał do wykorzystania. Kolejnymi zagadnieniami do opracowania w celu stworzenia symbiozy między tym co naturalne a tym co zbudowane jest stworzenie specjalnych ogrodzeń umożliwiających zwierzynie swobodne przemieszczanie się, choć spełniających nadal funkcję bariery dla mieszkańców, stosowanie roślinności rodzimej... Są to ciągle obszary wymagające dalszego zgłębiania.
SIERAKÓW
Julianna Marczyńska - Agata Paczuska - Marta Pietrak - Łukasz Przybylak
48
création de macro-corridors écologiques dans le tissu urbain existant, afin de favoriser les continuités écologiques, et ainsi permettre une meilleure intégration du village au Parc national de Kampinos
stworzenie naturalnych „makrokorytarzy ekologicznych” w istniejącej zabudowie miejskiej w celu zachowania ciągłości ekologicznej i ułatwienia lepszej integracji miejscowości z Kampinoskim Parkiem Narodowym
49
le paysage, reconsidérer les transitions
Le paysage est avant tout une « vue », c’est-à-dire un espace perçu,
ressenti, qui est support de sentiments. L’appréhension des paysages
urbains mêle une mémoire collective et individuelle des lieux, dont l’évolution et la disparition d’éléments apparaissent comme une rupture.
Réaménagements, extensions de commune accélèrent les transformations. Il en résulte trop souvent une fragmentation forte du paysage
entre les tissus bâtis et les espaces naturels ou agricoles. Des coupures franches, à l’aspect brutal, apparaissent entre des espaces hyper spécialisés (agriculture intensive, lotissement conventionnel, zones
artisanales, commerciales) et terrains naturels résiduels. Des liens et
des paliers sont à reconstituer entre ces espaces qui s’opposent. Des
limites repensées et un fort accompagnement végétal peuvent adoucir ces transitions. Une approche transversale est à mener, basée sur
l’écologie du paysage visant à « réconcilier sociétés humaines avec la
nature ».
habiter le paysage
krajobraz zamieszkały
krajobraz, próba połączenia różnych obszarów
Krajobraz to przede wszystkim „widok”, czyli przestrzeń oglądana, odczuwana, która przekazuje pewne wrażenia. Przyswajanie krajobrazu,
w który wpisuje się zabudowa, jest procesem, dzięki któremu pamięć
zbiorowa łączy się z pamięcią indywidualną na temat miejsc, których
przemiana czy zanikanie odczuwalne są jako zerwanie pewnych oczywistych elementów życia. Rozwój czy zmiany w społeczności lokalnej
zamieszkującej dany obszar potęgują tego typu transformacje. Wynika z nich często fragmentacja krajobrazów na tereny cenne przyrodniczo, rolnicze i na obszary zabudowane. Podział taki ma charakter brutalny i dzieli wyraźnie dany obszar na poszczególne przestrzenie wyspecjalizowane (intensywne rolnictwo, parcelacja ziem, strefy rzemieślnicze, handlowe) oraz na tereny z krajobrazem o wysokim stopniu naturalności. Jednak możliwe jest pogodzenie tych przestrzeni i odtworzenie dawnych relacji pomiędzy nimi. Wprowadzenie pewnego rodzaju ograniczeń czy też lokalizowanie na tych terenach dodatkowej roślinności pozwoliłoby złagodzić wyżej opisane podziały. Stosowanie podejścia całościowego, przekrojowego, w oparciu o zasady ekologii krajobrazu pozwala na „pogodzenie społeczeństwa z przyrodą”.
renforcer les connexions paysagères existantes
wzmocnienie istniejących powiązań krajobrazowych
PREUSCHDORF
Noémie Cageron - Camille Pierrat - Nadine Richert
50
travail sur les transitions entre paysage naturel et interventions artificielles pour une meilleure intégration du village au paysage
koncepcja powiązania terenów inwestycyjnych z otaczającymi terenami otwartymi
51
stratégie d’extension, le choix des sites
L’économie du foncier pour préserver les terres agricoles, la forêt et
les espaces naturels est prioritaire. S’il apparait comme impératif de
s’étendre, un choix raisonné du site de toute nouvelle extension est fondamental. Sont à considérer, pour déterminer ce lieu d’extension, les
risques naturels, la relation au centre de la commune et au transport en
commun, l’exposition, la biodiversité et la valeur des sols. Pour que ces
greffes urbaines puissent être bien intégrées, il est impératif de garantir
une prise en compte des enjeux paysagers, d’assurer une continuité des
cheminements dont les déplacements doux, de penser aux services qui
pourraient y prendre place et de garantir une large concertation avec
les habitants et les futurs propriétaires. La bonne gestion du bruit, des
déchets, de l’eau, de l’énergie, de l’intimité est un impératif. La valorisation de la topographie, l’organisation des continuités écologiques et la
maîtrise des masques solaires ouvrent de nouveaux champs de créativité qui répondent aux nouvelles attentes des habitants et aux enjeux
environnementaux.
strategia rozwoju, uzasadnienie
wyboru obszarów objętych projektem
privilégier les modes de déplacement doux ; le périmètre du site est réduit
de manière à rester facilement accessible à pied
Gospodarka gruntowa, która chroniłaby tereny rolnicze, leśne oraz inne
o szczególnych wartościach przyrodniczych, powinna być priorytetem.
O ile nieunikniony jest rozwój obszarów, to wybór miejsc czy sposobu
rozwoju powinien być dobrze przemyślany. Przy planowaniu rozbudowy i modernizacji terenów wiejskich należy uwzględniać przede wszystkim: potencjalne zagrożenia o charakterze naturalnym, powiązania
z centrum miejscowości, w tym szczególnie powiązania komunikacyjne,
ekspozycję terenu, różnorodność biologiczną oraz rodzaje gleb. Aby tereny te odpowiednio wpisały się w otoczenie, konieczne jest uwzględnienie w procesie planowania zagadnień związanych z kształtowaniem
krajobrazu, przepływem ludności, z możliwością umiejscowienia punktów usługowych czy też przewidzenie sposobu konsultacji z mieszkańcami. Optymalne gospodarowanie odpadami, ograniczenie hałasu, gospodarka wodna i energetyczna czy kwestia poszanowania prywatności mieszkańców powinny być tematem realizowanym planowo. Należy więc zastosować się do takich zasad, jak: poszanowanie naturalnej
topografii terenu, zachowanie ciągłości ekologicznej czy wykorzystanie
energii słonecznej. Postępowanie takie wymaga kreatywnych rozwiązań i pozwala wyjść naprzeciw oczekiwaniom mieszkańców i wymogom ochrony środowiska.
uprzywilejowanie pieszego sposobu przemieszczania się; obwodnica miejscowości jest na tyle krótka, by można było swobodnie przemieszczać się
nią pieszo
MARIEW
Virginie Delbos - Benoît Haushalter - Nicolas Jentellet - Theo Kirn
52
conserver les porosités paysagères existantes
zachowanie istniejących przerw w zabudowie
étude d’une typologie peu invasive
analiza typów zabudowy pod względem ich inwazyjności
proposition d’ambiances - la maison sur
pilotis permet le passage de la faune, le
jardin privatif se situe sur le toit
propozycje stworzenia nowej atmosfery otoczenia - dom na wyniesionych palach pozwala zwierzynie na swobodne przemieszczanie się, zielony dach
z ogrodem
53
repenser les formes urbaines, innover
Des lotissements à la forme stéréotypée, implantation de constructions
standardisée au centre de parcelle uniforme, se sont progressivement
imposés. Il en résulte une forte banalisation des paysages. Les projets
urbains ne correspondent plus aux attentes du territoire. Il faut développer une offre de logements, permettant un parcours résidentiels de
l’ensemble de la population (apprentis, jeunes actifs, jeunes familles,
personnes âgées à domicile ou accueillies). Face à des cités dortoires
de villes périphériques, de nouveaux concepts comme les éco-quartiers
ruraux émergent. L’ambition est de repenser des quartiers plus respectueux de l’environnement dont les mixités générationnelles, sociales et
fonctionnelles prolongent la vie de la commune. La maison individuelle
ne peut plus répondre à ces attentes, de nouvelles formes bâties mêlant
logements, activités, espaces mutualisés sont à explorer. Ces innovations sont une opportunité pour réinterroger les modèles historiques
comme les maisons blocs sur usoir, les maisons organisées autour de
cour et les cités ouvrières. Ces références tissent des liens forts entre la
rue, la cour, le jardin, donc entre l’espace public et la nature.
przemyślenie form zabudowy, innowacyjność
Stereotypowa forma parcelacji ziemi i stawianie standardowych konstrukcji na środku zwykle regularnej działki stało się standardem. Efektem takich tendencji jest banalny jednostajny krajobraz. Należałoby
urozmaicić ofertę budowlaną, tworząc mieszkania na miarę i gust różnych grup społecznych (młodych aktywnych osób, rodzin z dziećmi,
osób starszych). Jako alternatywę dla tzw. „miast-sypalni” tworzonych
na peryferiach należy tworzyć nowe planistyczne koncepcje, jak np.
ekodzielnice. Takie obszary stawiałyby sobie za cel ochronę środowiska naturalnego, a jednocześnie byłyby przyjazne różnym grupom społecznym bez względu na wiek, pochodzenie społeczne czy zawód. Zwykły typowy dom jednorodzinny nie odpowiada takim założeniom. Trzeba
zatem pomyśleć nad nową formą budownictwa, które łączyłoby funkcje
mieszkaniowe, zawodowe i przestrzeń publiczną. Takie innowacyjne podejście daje możliwość ponownego przemyślenia modeli historycznych,
takich jak budowa domów wielorodzinnych, domów wokół wspólnego
placu, czy też osiedli robotniczych. Takie założenia zakładają współwystępowanie ulic, zieleńców, ogrodów, a więc byłyby kontynuacją strategii
łączenia przestrzeni publicznej ze środowiskiem przyrodniczym.
PREUSCHDORF
genèse d’un éco - quartier
geneza ekodzielnicy
54
intégration du nouveau quartier dans le grand paysage
integracja nowej dzielnicy z otoczeniem
réinterprétation contemporaine du tissu urbain traditionnel
współczesna interpretacja tradycyjnej wiejskiej zabudowy
55
conclusion : inscrire les projets urbains dans une temporalité longue
Pour lancer et aboutir cette démarche d’urbanisme durable, trois points essentiels sont à mettre en œuvre : la mobilisation du foncier, une
concertation et une volonté de cohérence territoriale. De tels projets demandent des temps longs de réflexions et d’échanges pour garantir
leur réussite. Il faut s’inscrire dans la durée…
•
Développer une stratégie sur la maîtrise du foncier et ainsi anticiper les grandes évolutions des communes. Avant tout projet, une
étude approfondie devrait déterminer les enjeux et les potentiels propres à chaque commune, et déterminer les parcelles à mobiliser prioritairement. Les établissements publics fonciers peuvent négocier et mener les procédures permettant de constituer ces réserves foncières.
•
Faire émerger des projets fondés sur les aspirations des habitants, dans une logique de respect de l’environnement. La concertation
doit permettre de révéler des projets adaptés aux besoins et aux ressources, actuels et à venir. Prendre le temps de la réflexion et du dialogue
nécessaires à l’élaboration d’un projet urbain, doit permettre d’améliorer la qualité de vie des habitants, tout en contribuant à préserver les
ressources et les paysages, à assurer les continuités écologiques, à ajuster une offre de logements pour répondre aux besoins…
•
Affirmer le caractère par essence locale des politiques urbaines incite à en décentraliser l’initiative et la décision vers les pouvoirs
locaux et la commune en particulier. Pour que cette responsabilité puisse aboutir à des projets « fédérateurs » à l’échelle d’un territoire, il est
nécessaire de bien coordonner les objectifs et les aspirations de chaque commune. Cet engagement de renforcer la cohésion d’un territoire
passe par une complémentarité, une solidarité inter et intra communale. Des schémas de cohérence territoriale doivent soutenir de tels objectifs.
Afin de dynamiser un développement durable local, l’architecture peut servir de vecteur à une croissance verte, fondée sur les ressources du
territoire. Différentes pistes peuvent être mobilisées : le choix des matériaux naturels et respectueux de la santé, les principes favorisant les
économies d’énergie, d’eau et la limitation des déchets, comme la force d’un cadre de vie préservé. L’ensemble de ces éléments ouvre des
champs mêlant innovation et réappropriation des principes fondateurs de nos patrimoines.
56
podsumowanie: wpisanie projektów urbanizacyjnych w strategię długofalową
Aby zrealizować w całości projekt zrównoważonej urbanizacji, należy wprowadzić w życie trzy zasady: przygotowanie terenu, zagęszczanie
zabudowy w centrum i chęć scalenia terytorialnego. Projekty tego typu wymagają wielu przemyśleń i konsultacji, które prowadzone przez odpowiednio długi czas mogą przynieść efekt satysfakcjonujący i przyczynić się do powodzenia przedsięwzięcia. Należy zatem poświęcić czas na:
•
rozwój strategii dotyczącej gospodarki gruntami i przewidywanie znaczących zmian w społecznościach lokalnych. Przed rozpoczęciem realizacji każdego projektu należałoby przeprowadzić kompleksową analizę możliwych problemów i potencjału gmin oraz wskazać działki, które wymagałyby pozyskania w pierwszej kolejności. Władze gminne odpowiadałyby za prowadzenie negocjacji w sprawie wywłaszczenia
oraz przeprowadziłyby całą procedurę pozwalającą zarządzać tymi obszarami;
•
rozpatrzenie i realizację projektów zainicjowanych przez mieszkańców, o ile zakładają one poszanowanie środowiska naturalnego.
Taka społeczna zgoda pozwoliłaby na powstanie projektów dostosowanych z jednej strony do potrzeb mieszkańców, a z drugiej do potrzeb zachowania środowiska naturalnego, biorąc pod uwagę zarówno stan teraźniejszy, jak i przyszły. Poświęcenie odpowiedniego czasu na refleksje
i konsultacje niezbędne do opracowania projektu urbanistycznego powinno pozwolić zoptymalizować jakość życia mieszkańców jednocześnie
chroniąc zasoby naturalne, krajobraz, zapewniając ciągłość ekologiczną, dostosowując ofertę mieszkaniową do potrzeb mieszkańców itd;
•
określanie charakteru lokalnej polityki urbanistycznej, która prowadzi do decentralizacji inicjatywy i podejmowania decyzji przez władze lokalne i społeczności gminne. Aby odpowiedzialność za te inicjatywy przeszła na szczebel wojewódzki czy krajowy, niezbędna jest odpowiednia koordynacja celów i aspiracji każdej z gmin. Takie zaangażowanie mające na celu zacieśnienie współpracy terytorialnej musi iść
w parze ze wzajemnym zrozumieniem, uzupełnianiem się i solidarnością wewnątrz- i międzygminną. Powyższy cel powinien być osiągnięty
dzięki metodycznemu podejściu do zagadnienia, jakim jest spójność terytorialna.
Aby przyspieszyć realizację zasad zrównoważonego rozwoju na poziomie lokalnym, sektor architektury mógłby stanowić wyznacznik rozwoju zrównoważonego na poziomie lokalnym, opierając się o faktyczne zasoby terytorialne gmin. Realizacja takiego podejścia możliwa byłaby
z różnych punktów widzenia: poprzez wybór i zastosowanie ekologicznych materiałów, wykorzystywanie energii odnawialnej, oszczędzanie
wody i ograniczenie produkcji odpadów. Wszystkie te pola działań łączą innowacyjność z zasadami fundamentalnymi dla ochrony dziedzictwa danego regionu.
57
méthode pour un projet d’urbanisme durable
les acteurs de l’urbanisme durable
L’assistant à maîtrise d’ouvrage a pour mission d’aider le maître d’ouvrage à définir, piloter et mettre en exploitation un projet réalisé par le
maître d’œuvre. L’assistant a un rôle de conseil et de proposition, le décideur restant le maître d’ouvrage. Il facilite la coordination de projet, et
permet au maître d’ouvrage de remplir pleinement ses obligations au titre de la gestion du projet.
58
metoda realizacji ideii zrównoważonej urbanizacji (na przykładzie Francji)
podmioty zaangażowane w projekt zrównoważonej urbanizacji:
Asystent generalnego wykonawcy jest odpowiedzialny za pomoc generalnemu wykonawcy w określaniu zadań oraz prowadzenie i realizowanie projektu przez wykonawców operacyjnych. Asystent pełni rolę doradczą i inicjatorską, pozostawiając kwestie ostatecznej decyzji generalnemu wykonawcy. Pomaga też koordynować projekt i ułatwia generalnemu wykonawcy pełnić swoje obowiązki zarządzającego.
59
partager les principes d’un urbanisme durable
Le Respect des règles ne suffit pas, il s’agit d’inciter l’émergence de projets qualitatifs, une nouvelle politique impliquant un lien au territoire
pour recomposer une culture, un processus de progrès.
Des démarches qualitatives : le cadre de référence HQE™Aménagement est un outil de gestion de projet destiné aux opérations d’aménagement avec une visée de développement durable. La démarche HQE™Aménagement définit un cadre pour la réalisation d’opérations d’aménagement intégrées à leur territoire, dont la maîtrise d’ouvrage assure dans le temps la bonne gouvernance et la faisabilité du programme.
La réalisation d’opérations d’aménagement durable nécessite un portage politique fort, c’est pourquoi la démarche inscrit au cœur du dispositif
le dialogue permanent entre aménageur, collectivité et usagers.
La charte du Parc reprend ces grands principes pour favoriser un urbanisme durable. Parce qu’elle est opposable à l’ensemble des documents
d’urbanisme, le SYCOPARC peut vous apporter un soutien technique dans l’élaboration de votre projet urbain.
60
wymiana założeń dotyczących zrównoważonej urbanizacji
Samo przestrzeganie zasad nie wystarczy, by projekt odniósł sukces. Kluczowym jest wybór projektów odpowiedniej jakości. Nowa strategia
zakłada scalenie danego obszaru poprzez reorganizację wartości kulturowych w procesie rozwoju.
Działania jakościowe: projekt HQE™Aménagement jest narzędziem do zarządzania projektami związanymi ze strategią zagospodarowania
terenu zgodnie z ideą zrównoważonego rozwoju. Projekt HQE™Aménagement określa zakres realizacji przedsięwzięć związanych z zagospodarowaniem terenu, w których generalne wykonastwo jest zaplanowane długofalowo, co pozwala zapewnić dobre zarządzanie projektem
i poprawną realizację przedsięwzięcia. Realizacja projektu zagospodarowania terenu w ramach strategii zrównoważonego rozwoju wymaga
zaangażowania strategicznego i dialogu, w którym biorą udział inwestorzy, władze lokalne i mieszkańcy.
Plan ochrony Regionalnego Parku Naturalengo Wogezy Północne uwzględnia te fundamentalne zasady, które stanowią podstawę realizacji
zrównoważonego zagospodarowania terenu parku. Ponieważ Plan ochrony jest wiążący dla większości dokumentów planistycznych, Sycoparc zapewnia wsparcie dla inwestorów pod względem technicznego przygotowania projektów.
61
les maîtrises d’ouvrage et l’urbanisme durable
La démarche de projet : l’objectif de la démarche de projet urbain est de faciliter la mise au point d’un projet politique partagé, spatialisé. Ce
projet se doit d’être global et cohérent dans la durée. Un jeu d’acteurs successifs doit prolonger l’engagement des communes, en accords
avec les habitants et les futurs usagers.
62
generalne wykonawstwo a zrównoważona urbanizacja
Przebieg projektu: celem opracowania przebiegu projektu urbanistycznego jest ułatwienie faktycznej realizacji przedsięwzięcia. Musi ono
mieć charakter spójnego globalnego procesu, zaplanowanego długofalowo. Stopniowe wdrażanie różnych podmiotów pozwoli wydłużyć
zaangażowanie władz lokalnych w porozumeiniu z mieszkańcami i innymi użytkownikami terenu.
63
64
suivi du projet - koordynacja projektu:
Kampinoski Park Narodowy: Mirosław Markowski, Katarzyna Mikrut
Parc naturel régional des Vosges du Nord: Eric Brua, Rita Jacob, Pascal Demoulin, Jean-Claude Génot, Jean-Claude Bieber, Marie l’Hospitalier
relecture et correction - korekta:
Andrzej Lubański, Ewa Siatecka, Martine Holtzscherer, Valérie Hetzel
animation, traduction, conception et réalisation - animacja, tłumaczenie, koncepcja i realizacja:
Ania Klukowski, architecte - architekt
65

habiter la natureautrement mieszkać w zgodzie z naturą

Transkrypt

Podobne dokumenty

Lekkie Wytrzymale na uderzenie Piekne wykonczenie

Optymalne podatkowo bonusy dla kadry zarządzającej