docRehabilitacja lecznicza w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia
download 
Reklamacja Transkrypt
Rehabilitacja lecznicza w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia
120 Orzecznictwo Lekarskie 2010, 7(2): 120-126 Rehabilitacja lecznicza w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Medical rehabilitation in KRUS (Agricultural Social Insurance Fund) Anna Wilmowska-Pietruszyńska, Małgorzata Drab Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Streszczenie Summary Opracowanie przedstawia historię rehabilitacji jako dziedziny medycznej oraz realizację zadań wynikających z ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników w zakresie rehabilitacji leczniczej rolników. Podstawowym celem rehabilitacji leczniczej rolników jest zapobieganie niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym lub ograniczenie jej do poziomu umożliwiającego ubezpieczonym rolnikom dalsze wykonywanie pracy w gospodarstwie rolnym. The study presents history of rehabilitation as a medical field and also the implementation of task that result from the act „agriculturists social insurance in extantion of therapeutic rehabilitation of agriculturists”. The main aim of the therapeutic rehabilitation of agriculturists is to prevent their incapacity of working on a farm or to limit the level which enables the insured agriculturists from further working on a farm. Key words: therapeutic rehabilitation, incapacity for work in a farm Słowa kluczowe: rehabilitacja lecznicza, niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym © Orzecznictwo Lekarskie 2010, 7(2): 120-126 Adres do korespondencji / Address for correspondence www.ol.21net.pl [email protected] Nadesłano: 11.06.2010 Zakwalifikowano do druku: 16.06.2010 Wstęp Od najdawniejszych czasów podkreślano pozytywny wpływ ruchu na organizm człowieka. Miało to miejsce w dawnej kulturze chińskiej i japońskiej. Hipokrates w swoich dziełach także podkreślał, iż: „…ćwiczenia wzmacniają, a nieczynność osłabia ciało”. Opisywał on sposób amputacji kończyn, ich protezowanie, a także aparaty ortopedyczne i obuwie korygujące wady wrodzone stopy. Postać z rzeźby pochodzącej z egipskiego grobowca (2380 r. p.n.e.) wyposażona jest w kule wspomagające chód. Galen z Aleksandrii opisywał rodzaje ćwiczeń ruchowych i sposób ich wykonywania oraz ich pozytywny wpływ na rozwój ciała. Proteza kończyny dolnej z 300 r. p.n.e. znajduje się w Królewskiej Szkole Chirurgów w Londynie. W średniowieczu (po wynalezieniu prochu) pojawiły się nowe rodzaje uszkodzeń ciała. Rozwinęła się chirurgia i wprowadzono nowe formy usprawnienia leczniczego. W XVII wieku filozof francuski Pascal mówił: „Ruch to życie, bezruch to śmierć”. Także Tissot stwierdził, że ruchem można zastąpić niemal każdy lek, a ruchu nie można zastąpić żadnym lekiem. W Polsce Wojciech Oczko (lekarz Stefana Batorego) propagował kuracje uzdrowiskowe i leczenie ruchem. Ludwik Bierkowski z Poznania w 1837 r. zorganizował w Krakowie zakład gimnastyczno-ortopedyczny. Tomasz Drobnik w Poznaniu stworzył podstawy leczenia skutków wiotkiej postaci mózgowego porażenia dziecięcego. W XIX wieku nastąpił także rozwój masażu leczniczego. Na początku XX wieku w Niemczech przeprowadzono badania i stwierdzono, iż około 100 000 dzieci jest niepełnosprawnych. Zaczęto więc tworzyć zakłady leczniczo-wychowawcze, przygotowujące inwalidów do samodzielnego życia i nauki zawodu. Wilmowska-Pietruszyńska A, Drab M. Rehabilitacja lecznicza w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Asystent twórcy tych zakładów Ireneusz Wierzejski w 1913 r. objął kierownictwo takiego Zakładu w Poznaniu. Jeszcze przed I wojną światową prawnik z Belgii Paul Pastur – przekonał władze Charleroi, iż znacznie tańsza będzie nauka zawodu osób niepełnosprawnych niż utrzymywanie ich w zakładach opiekuńczych. Tę ideę zaczęto stosować w Europie, a następnie w USA. Terminu rehabilitacja użył po raz pierwszy w 1918 r. Douglas MC Murzie dyrektor Instytutu Czerwonego Krzyża dla Inwalidów w Nowym Jorku (twórca szkoły rehabilitacji i reedukacji inwalidów wojennych). W 1946 r. Rusk utworzył w Nowym Jorku Bellevue Center – pierwszy na świecie oddział rehabilitacji. W 1948 r. oddział taki utworzył w Poznaniu Dega. Dega i Rusk uważani są za twórców współczesnej rehabilitacji. Przyśpieszenie rozwoju placówek rehabilitacyjnych nastąpiło w Polsce po epidemii choroby Heinego-Medina w 1951 r. Organizowano rehabilitację głównie w trybie ambulatoryjnym, ale także stacjonarnym dla chorych z porażeniami kończyn w 10 zakładach leczniczo-wychowawczych. Od tej pory systematycznie kształci się specjalistów w dziedzinie rehabilitacji i fizjoterapii. Rehabilitacja jest skuteczną metodą terapii chorych cierpiących na schorzenia układu ruchu, krążenia, chorób płuc a także w psychiatrii, neurologii, w usprawnianiu chorych chirurgicznych, niesłyszących, niewidomych. Dopiero w 1798 r. Philippe Pinel uwolnił psychicznie chorych od zakuwania w kajdany i zaczął ich traktować jak innych chorych. Stworzono system kompleksowej rehabilitacji z udziałem psychologów, socjologów i pedagogów specjalnych. Rehabilitacja wspomaga proces usprawnienia chorych po oparzeniach. Rehabilitację osób niesłyszących prowadzono poprzez zakładane od drugiej połowy XVIII wieku szkoły dla osób niesłyszących. W 1817 r. w Warszawie powstał Instytut Głuchoniemych. W 1876 r. we Lwowie powstało pierwsze w Polsce Stowarzyszenie Osób Głuchoniemych, a 36 w Europie. Następnie Towarzystwa powstawały w innych miastach. Zapewniały one swoim członkom pomoc w poszukiwaniu pracy, organizowały opiekę, udzielały zapomóg i pożyczek. 121 W 1925 roku powstał Polski Związek Towarzystw Głuchoniemych. Dopiero w XIX wieku sformułowano zasady rehabilitacji osób niewidomych dzięki czemu nastąpił postęp metod leczniczych, tych osób, a także pomoc w uzyskaniu zatrudnienia. Braille opracował punktowy system pisma umożliwiający osobom niewidomym czytanie. W latach czterdziestych w Anglii powstało Centrum Leczenia i Rehabilitacji Kompleksowej osób po uszkodzeniach rdzenia kręgowego. Podobne ośrodki zorganizował Dega w Poznaniu a także Weiss w Konstancinie. Następstwa chorób i urazów układu nerwowego powodują powstawanie niepełnosprawności dużej grupy osób i dlatego bardzo istotna jest wczesna rehabilitacja chorych neurologicznych W XVIII w. dostrzegano korzystny wpływ wysiłku fizycznego na stan pacjentów z chorobą wieńcowa, ale dopiero w XIX w. Morris wykazał związek między aktywnością ruchową a częstością występowania choroby wieńcowej. Askanas i Rudnicki stworzyli koncepcję rehabilitacji chorych ze schorzeniami kardiologicznymi w Polsce. Już w XIX wieku dostrzeżono korzystny wpływ leczenia uzdrowiskowego na stan zdrowia osób ze schorzeniami pulmonologicznymi. Ale dopiero w 1950 r. Naumann i Komar wprowadzili kinezyterapię oddechową (jeszcze w 1961 r. na Unii przeciwgruźliczej w Kanadzie uważano, ze wysiłek fizyczny może być przyczyną powikłań w leczeniu gruźlicy). W 1953 r. Garnuszewski opracował zasady usprawnienia pacjentów z chorobami płuc. Trudno wskazać dziedzinę medycyny w której można pominąć w leczeniu rehabilitację, a zwłaszcza fizjoterapię. W programie ratownictwa medycznego również jest podkreślana rola wczesnej rehabilitacji, która u wielu pacjentów decyduje o ostatecznym rezultacie postępowania medycznego. Również w onkologii prowadzenie rehabilitacji pozwala na uzyskanie optymalnych efektów leczenia, co potwierdzają doświadczenia niektórych państw zachodnich a także polski pilotażowy program rehabilitacji pacjentek po amputacji piersi. W 1970 r. Światowa Organizacja Zdrowia uznała polski model rehabilitacji za godny upowszechnienia. Polska Szkoła Rehabilitacji uznaje rehabilitację jako integralną część kompleksowego procesu leczenia. 122 Prawidłowy proces leczenia rehabilitacyjnego powinien być: –wcześnie wdrożony –powszechny –kompleksowy –ciągły Dega stwierdził, iż rehabilitacja jako złożony proces medyczno-społeczny urzeczywistnia zasadę leczenia człowieka, a nie jego choroby. Mówił również iż: „…nieludzkim jest uratowanie człowiekowi życia a potem pozostawienie go samemu sobie. Tymczasem właśnie wczesna i dostępna dla wszystkich rehabilitacja zmniejsza cierpienia, poprawia sprawność i jakość życia człowieka i, co ważne, sama w sobie nie jest powodem powikłań i działań ubocznych tak częstych w farmakologii.” Weiss określał rehabilitację leczniczą jako „…nowoczesny program leczenia umożliwiający w możliwie najkrótszym czasie przywrócenie sprawności do czynnego życia społecznego lub w przypadku uszkodzenia morfologicznego, wykształcenie mechanizmów zastępczych i ich utrwalenie dla rekonstrukcji zdolności do czynnego życia społecznego”. Według Kwolka pod pojęciem rehabilitacji należy rozumieć obecnie wielokierunkowy proces społeczny na rzecz koordynacji wysiłków jednostek służby zdrowia, innych instytucji rządowych, samorządowych, pozarządowych i charytatywnych oraz indywidualnych wysiłków w celu przywrócenia osobom potrzebującym maksymalnie możliwego samodzielnego życia w rodzinie, społeczności, zdolności do pracy zawodowej, aktywności społecznej i twórczej. Termin „przywrócenie” dotyczy tych osób, które w następstwie choroby lub wypadku utraciły nabyte w życiu osobniczym umiejętności i status społeczny. Natomiast w odniesieniu do dzieci możemy mówić raczej o ułatwieniu nabywania nowych umiejętności i zapobieganiu rozwojowi nieprawidłowych wzorców postawy, ruchowych i zachowania. W połowie lat dziewięćdziesiątych zostało nawet wprowadzone pojecie rehabilitacji rozwojowej, pod którym to pojęciem rozumie się łącznie wczesna diagnostykę i leczenie wrodzonych lub nabytych wcześnie uszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego oraz jak najwcześniejszą integrację ze społeczeństwem dzieci z zaburzonym rozwojem. Każdy lekarz powinien więc znać podstawowe zasady rehabilitacji leczniczej, aby w leczeniu pacjentów nie ograniczać się tylko do leczenia farmakologicznego czy operacyjnego, ale sięgać też do in- Orzecznictwo Lekarskie 2010, 7(2): 120-126 nych metod stosowanych rutynowo w rehabilitacji, jak: fizjoterapia, terapia zajęciowa, psychoterapia, logoterapia, zaopatrzenie ortopedyczne. W szczególnie trudnych przypadkach lekarz leczący powinien konsultować się ze specjalistą w zakresie rehabilitacji. Mając na uwadze wzrastającą liczbę osób niepełnosprawnych w naszym kraju państwo stworzyło możliwości kształcenia specjalistów w zakresie rehabilitacji medycznej, fizjoterapeutów na studiach zawodowych i magisterskich w Uniwersytetach Medycznych, AWF i innych uczelniach wyższych. Dzięki temu mamy w Polsce specjalistów w zakresie fizjoterapii, rehabilitacji medycznej, pracowników socjalnych, psychologów, logopedów, ergoterapeutów, pedagogów specjalnych i techników zaopatrzenia ortopedycznego. Gibiński powiedział: „Cierpienie nieodłącznie towarzyszy człowiekowi, nieustannie walczącemu z mikrobami, truciznami, najszerzej pojętymi urazami i atakami środowiska (także ludzkiego) i z własnymi niedoborami i niedostatkami. To w tych codziennych i uciążliwych zmaganiach ludzie potrzebują rady i pomocy, tak indywidualnie, jak i w masie. My zaś chlubimy się sukcesami w zwalczaniu śmierci, sukcesami w najbardziej dramatycznych i beznadziejnych przypadkach, których liczba nie pozostaje w żadnej proporcji do tamtych masowych potrzeb”. Cel pracy Publikowane opracowanie ma uświadomić lekarzom nowoczesne spojrzenie na zadania opieki zdrowotnej, które nie ogranicza roli lekarza do diagnozowania i leczenia farmakologicznego lub zabiegowego chorego, ale także ma zapewnić mu zdolność do pełnienia ról społecznych, a więc poprawić mu dobrostan nie tylko fizyczny, lecz także psychiczny i socjalny. Zasadniczą rolę w realizacji tych zadań spełnia kompleksowa rehabilitacja, której nie należy pomijać na każdym etapie postępowania lekarskiego u osób cierpiących na przewlekłe schorzenia lub skutki urazów. Wskazuje także jak KRUS te zadania realizuje w stosunku do ubezpieczonych i ich rodzin. Wprawdzie pierwszeństwo w korzystaniu ze świadczeń rehabilitacyjnych (na koszt KRUS-u) mają rolnicy zagrożeni utratą zdolności do pracy, ale działania tej instytucji ubezpieczeniowej obejmują szerszy krąg środowiska wiejskiego a także dotyczą szeregu innych działań prozdrowotnych na rzecz mieszkańców na terenach wiejskich. Wilmowska-Pietruszyńska A, Drab M. Rehabilitacja lecznicza w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Omówienie Wzrastająca liczba osób czynnych zawodowo, które z powodu chorób i ich następstw tracą zdolność do pracy zarobkowej i otrzymują z tego tytułu świadczenia rentowe, stworzyła konieczność podjęcia przez instytucje ubezpieczenia społecznego aktywnych działań mających na celu poprawę lub przywrócenie zdolności do zarobkowania lub zapewniających integrację ze środowiskiem zawodowym (przez naukę nowego zawodu, czy utworzenie odpowiednich stanowisk pracy). W międzynarodowej klasyfikacji niepełnosprawności, opublikowanej w 1980 i 2001 przez Światową Organizację Zdrowia, wskazano na konieczność podejmowania działań zapobiegających powstawaniu niepełnosprawności i niezdolności do pracy w celu zapewnienia osobom niepełnosprawnym powrotu do pełnego uczestnictwa w życiu społecznymi zawodowym, dla dobra ich samych i dla dobra całego społeczeństwa. W większości krajów świata stosowana jest zasada właściwej kolejności działań, tj.: prewencja, diagnostyka, leczenie, rehabilitacja i na końcu kompensacja. Działania prewencyjne powinny skutecznie zapobiegać utracie zdrowia, a w konsekwencji utracie zdolności do pracy. Racjonalizacja systemu opieki zdrowotnej powinna sprawić, aby każdy pacjent był diagnozowany w jak najwcześniejszym okresie choroby. Wczesne rozpoznanie choroby i wczesne wdrożenie właściwego leczenia i rehabilitacji mogą przywrócić dobry stan zdrowia i zapobiegać ewentualnym powikłaniom, trwałym następstwom chorób, a co za tym idzie zmniejszać koszty długotrwałego leczenia i niezdolności do pracy. Znaczenie rehabilitacji w całym procesie leczenia powoli i z trudem docierało do świadomości decydentów i środowiska medycznego. Musiało upłynąć dużo czasu, aby lekarze uznali, że kryterium wyleczenia, np. w przypadku amputacji kończyny dolnej, nie jest zagojenie kikuta, ale fakt samodzielnego funkcjonowania pacjenta. Niestety nie idzie to w parze ze zwiększeniem środków finansowych przeznaczanych na rehabilitację a przecież w wielu przypadkach wcześnie zastosowana rehabilitacja pozwala na uniknięcie cierpień ludzkich i zmniejszenie nakładów finansowych na świadczenia dla ludzi niepełnosprawnych. Rehabilitacja „przed rentą” służy poprawie sprawności lub przywróceniu zdolności do pracy zarobkowej. W Austrii, Francji, Hiszpanii, Niemczech, Wielkiej Brytanii, Włoszech i innych krajach przed przyznaniem świadczenia rentowego ocenia się, czy działania rehabilitacyjne, w tym: nauka nowego zawodu zwiększają szanse na poprawę lub 123 wyeliminowanie stwierdzanego lub zagrażającego ograniczenia zdolności do pracy zarobkowej. Z medycznego punktu widzenia efektywność procesu rehabilitacji wymaga, aby działania rehabilitacyjne były podejmowane jak najwcześniej. Uważa się, że wcześnie rozpoczęta rehabilitacja skraca okres leczenia oraz zapobiega powstaniu lub utrwaleniu kalectwa. Rehabilitacja medyczna jest niezbędnym warunkiem późniejszego przygotowania do pracy i odpowiedniego zatrudnienia, przy czym im lepsze jest usprawnienie funkcjonalne, tym łatwiejsze jest przywrócenie zdolności do pracy zarobkowej. Niedocenianie roli rehabilitacji w procesie leczenia powoduje wzrost liczby osób pobierających świadczenia rentowe, a co za tym idzie wzrost nakładów finansowych na te świadczenia. Również Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS) realizuje ustawowe zadania w dziedzinie zapobiegania powstawaniu niepełnosprawności, w następstwie chorób, urazów a także niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym. Od wielu lat utrzymuje się w środowisku wiejskim niepokojąco niski stan bezpieczeństwa i higieny pracy. Wynika stąd wiele zagrożeń dla zdrowia i życia rolników oraz ich rodzin. Skutkuje to wysokim poziomem zachorowalności. I dlatego ubezpieczenie społeczne rolników realizowane przez KRUS nie ogranicza się jedynie do wypłaty świadczeń pieniężnych kompensujących szkody powstałe w wyniku chorób czy urazów. KRUS prowadzi w środowisku wiejskim aktywne działania prewencyjne czyli działania mające na celu zapobieganie zachorowalności, wypadkowości i niezdolności do pracy a także działania stymulujące społeczną przezorność i zapobiegliwość w minimalizowaniu ryzyka losowego i jego skutków. Za takim podejściem do zadań społecznego ubezpieczenia rolników przemawiają nie tylko względy społeczne, ale także humanitarne i ekonomiczne. Ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników z 20 grudnia 1990 r. daje KRUS-owi możliwość prowadzenia działalności zapobiegającej wypadkom przy pracy rolniczej oraz rolniczym chorobom zawodowym poprzez: •analizowanie przyczyn tych wypadków i chorób, •prowadzenie dobrowolnych nieodpłatnych szkoleń i instruktażu dla ubezpieczonych w zakresie zasad ochrony życia i zdrowia w gospodarstwie rolnym oraz postępowania w razie wypadku przy pracy rolniczej, •upowszechnianie wśród ubezpieczonych wiedzy o zagrożeniach wypadkami przy pracy rolniczej 124 i rolniczymi chorobami zawodowymi, a także znajomości zasad ochrony życia i zdrowia w gospodarstwie rolnym oraz zasad postępowania w razie wypadku, •podejmowanie starań o właściwą produkcje i dystrybucję bezpiecznych środków stosowanych w rolnictwie oraz sprzętu i odzieży ochronnej dla rolników. Kasa podejmuje działania na rzecz pomocy ubezpieczonym i osobom uprawnionym do świadczeń z ubezpieczenia, całkowicie niezdolnym do pracy w gospodarstwie rolnym, ale rokującym jej odzyskanie w wyniku leczenia i rehabilitacji, albo zagrożonym całkowitą niezdolnością do pracy w gospodarstwie rolnym, obejmujące w szczególności: •kierowanie na rehabilitację leczniczą do zakładów rehabilitacyjnych, •prowadzenie zakładów rehabilitacji leczniczej, wspieranie rozwoju rehabilitacji ambulatoryjnej na obszarach wiejskich, •prowadzenie, we własnym zakresie, badań i analiz przyczyn niezdolności do pracy, •odpłatne zlecanie badań naukowych i ekspertyz dotyczących przyczyn niezdolności do pracy gospodarstwie rolnym oraz metod jej przeciwdziałania, •promocję zdrowia, •przyuczenie do innego zawodu lub przekwalifikowanie zawodowe. Obecnie działalność KRUS koncentruje się na: •działaniach edukacyjnych umożliwiających stosowanie nowoczesnej diagnostyki i leczenia czyli podnoszących poziom działań medycznych w lecznictwie wiejskim •zwiększaniu udziału lekarzy wiejskich ośrodków zdrowia w kierowaniu ubezpieczonych rolników na rehabilitację prowadzona przez KRUS •prowadzenie różnych form rehabilitacji leczniczej dla osób zagrożonych niezdolnością do pracy w gospodarstwie rolnym oraz osób niezdolnych do pracy w gospodarstwie rolnym w celu zminimalizowania tej niezdolności. Ten system działania pozwala, podobnie jak w systemie ubezpieczenia społecznego pracowników, na zachowanie odpowiedniej kolejności działań. prewencja ↓ wczesna diagnostyka ↓ leczenie ↓ rehabilitacja ↓ kompensacja Orzecznictwo Lekarskie 2010, 7(2): 120-126 Świadczenie rehabilitacyjne jest rzeczowym świadczeniem zdrowotnym służącym zachowaniu, poprawie lub przywróceniu zdolności do pracy w gospodarstwie rolnym. Jest ono przyznawane osobom zagrożonym taką niezdolnością lub uznanym okresowo za całkowicie niezdolne do pracy w gospodarstwie rolnym. Zgodnie z art. 21 ust. 5 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników za całkowicie niezdolnego do pracy w gospodarstwie rolnym, uważa się ubezpieczonego który z powodu naruszenia sprawności organizmu utracił zdolność do osobistego wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym w okresie dłuższym niż 6 miesięcy. Za osobę zagrożoną utratą zdolności do pracy w gospodarstwie rolnym uważa się osobę, która korzysta z opieki leczniczej w ośrodkach opieki zdrowotnej, poradniach specjalistycznych lub szpitalach, a schorzenie kwalifikuje się do poddania jej rehabilitacji leczniczej, która nie dopuści do postępu stanu chorobowego lub niepełnosprawności i przyczyni do odzyskania pełnej zdolności do pracy. Świadczenie rehabilitacyjne może być przyznane ze wskazań prewencyjnych (gdy osoba jest zagrożona utratą zdolności do pracy w gospodarstwie rolnym), restytucyjnych (gdy utraciła ona zdolność do pracy w gospodarstwie rolnym, ale w wyniku dalszego leczenia i rehabilitacji rokuje jej odzyskanie) lub zdrowotnych. W ostatnim przypadku świadczenie rehabilitacyjne może być przyznane członkom rodziny ubezpieczonego ( dzieciom własnym, dzieciom drugiego małżonka, dzieciom przysposobionym, przyjętym na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletniości – wnukom, rodzeństwu i innym dzieciom, małżonkowi i rodzicom, jeżeli spełniają warunki do uzyskania renty rodzinnej w myśl przepisów emerytalno-rentowych) i kwalifikującym się do odbycia rehabilitacji. Prawo do świadczenia rehabilitacyjnego ma osoba, która łącznie spełnia następujące warunki: posiada uprawnienia do świadczeń Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, nie ukończyła 55 lat (kobieta) i 60 lat (mężczyzna), nie pobiera renty stałej, a w przypadku renty okresowej zachowała zdolność do samodzielnej egzystencji. W szczególnie uzasadnionych przypadkach Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego może odstąpić od warunku wieku. Osobie nie spełniającej tego kryterium Oddział Regionalny KRUS może przyznać świadczenie rehabilitacyjne o ile osoba ta nie ukończyła 60 lat (kobieta) i 65 lat ( mężczyzna), jeżeli prowadzi działalność rolniczą lub podlega ubezpieczeniu wypadkowo-chorobowemu i emerytalno-rentowemu. Wilmowska-Pietruszyńska A, Drab M. Rehabilitacja lecznicza w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Świadczenie rehabilitacyjne przyznaje się z zachowaniem pierwszeństwa osób: •które lekarz rzeczoznawca lub komisja lekarska KRUS nie uznali za całkowicie niezdolnego do pracy w gospodarstwie rolnym i wypowiedzieli się o potrzebie rehabilitacji, •dla których potrzeba rehabilitacji jest następstwem wypadku przy pracy rolniczej, •które mają ustalone prawo do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy, lecz w wyniku dalszego leczenia i rehabilitacji rokują odzyskanie zdolności do pracy w gospodarstwie rolnym, •które są czasowo niezdolne do pracy przez okres ponad 3 miesięcy z powodu ogólnego stanu zdrowia. Świadczenie to przyznaje się na wniosek ustalający wskazania do skierowania ubezpieczonego lub członka jego rodziny na rehabilitacje leczniczą. Do wystąpienia z wnioskiem są uprawnieni: •lekarze rzeczoznawcy lub komisje lekarskie Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, •lekarze wiejskich (gminnych) ośrodków zdrowia oraz inni lekarze prowadzący leczenie w publicznych zakładach opieki zdrowotnej, lekarze w oddziałach szpitalnych i poradniach specjalistycznych, lekarze resortowych przychodni zdrowia, a także prywatnie praktykujący lekarze na podstawie umowy zawartej z publicznym zakładem opieki zdrowotnej. Lekarz wnioskujący o przyznanie świadczenia rehabilitacyjnego wypełnia kartę badania dla celów lecznictwa uzdrowiskowego (załącznik do zarządzenia MZiOS z dnia 11.X.1991 w sprawie kwalifikowania do zakładów lecznictwa uzdrowiskowego oraz zasad korzystania ze świadczeń tych zakładów). Wniosek o celowości leczenia uzdrowiskowego powinien zawierać: •dane z wywiadu (główne dolegliwości, początek i przebieg procesu chorobowego, dotychczasowe leczenie) •wyniki badania przedmiotowego •wyniki badań dodatkowych •rozpoznanie (choroba zasadnicza i współistniejące) •p/w wskazania do leczenia uzdrowiskowego Osoba ubezpieczona składa wniosek osobiście lub drogą pocztową we właściwym ze względu na miejsce zamieszkania Oddziale Regionalnym KRUS lub w placówce terenowej. Wnioski o przyznanie świadczenia rehabilitacyjnego podlegają ocenie merytorycznej lekarza regionalnego inspektora orzecznictwa lekarskiego KRUS. 125 Lekarz inspektor dokonuje analizy przedstawionej dokumentacji medycznej oraz danych z wywiadu ubezpieczeniowego, a więc: –okresów czasowej niezdolności do pracy, –odbytych wcześniej rehabilitacji leczniczej, –pobierania okresowej renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy, lub świadczeń odszkodowawczych z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej. Dokonując kwalifikacji wniosków lekarz inspektor kieruje się zaleceniami medycznymi zawartymi w wytycznych Prezesa KRUS dotyczączych wskazań i przeciwwskazań do kierowania na rehabilitacje leczniczą KRUS przedstawionych w artykule zamieszczonym w nr 1/t.7 „Orzecznictwo Lekarskie” Należy pamiętać, że w celu uzyskania jak najlepszego efektu rehabilitacji leczniczej konieczne jest prawidłowe, zgodne ze standardem wiedzy medycznej rozpoznanie choroby i ocena stanu funkcjonalnego. Lekarz regionalny inspektor orzecznictwa lekarskiego w uzasadnionych przypadkach może również zlecić przeprowadzenie badania osoby ubezpieczonej dla uzyskania opinii o zasadności wniosku o świadczenie rehabilitacyjne. Wnioski zaopiniowane przez lekarza inspektora są podstawą do przedstawienia osobie ubezpieczonej propozycji, terminu i miejsca rehabilitacji. Ponieważ w obecnym stanie prawnym poddawanie się rehabilitacji w systemie rolniczym ma charakter dobrowolny – podstawą wydania skierowania na rehabilitację jest zgoda osoby ubezpieczonej. Skierowania są przydzielane przez Biuro Prewencji i Rehabilitacji Centrali Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, w zależności od bieżących potrzeb zgłaszanych przez Oddziały Regionalne KRUS, nie później niż na jeden miesiąc przed dniem rozpoczęcia turnusu. Oddziały Regionalne mają obowiązek informowania Biura o wykorzystaniu otrzymanych skierowań oddzielnie za każdy turnus. W przypadku trudności w wykorzystaniu przez Oddziały limitu skierowań są one zobowiązane w pierwszej kolejności do współpracy regionalnej z najbliższymi oddziałami Kasy, zgłaszając im wolne miejsca, z równoczesnym informowaniem o tym fakcie Biura Prewencji i Rehabilitacji Po zakończeniu rehabilitacji zakłady opieki zdrowotnej przesyłają bezpośrednio do Oddziałów Regionalnych KRUS, które wydały skierowania kopie kart informacyjnych pacjentów zawierające 126 informacje o chorobie i zastosowanym leczeniu, wynikach zrealizowanego programu rehabilitacji oraz zalecenia dotyczące dalszego leczenia i rehabilitacji. Wnioski o przedłużenie rehabilitacji ponad 24-dniowy turnus lub ponowne przyznanie świadczenia przed upływem terminów wyznaczonych przez Kasę, są rozpatrywane przez Lekarza Naczelnego Kasy. Najczęstszymi przyczynami chorobowymi całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym są choroby narządu ruchu i układu krążenia. W 2009r na rehabilitację leczniczą KRUS skierował 14529 rolników a od 1993r. skierował ogółem na rehabilitację 217576 rolników. Posumowanie Dla kontynuacji i utrwalenia wyników rehabilitacji stacjonarnej KRUS wspomaga ambulatoryjny tryb rehabilitacji. Stanowi ona istotne ogniwo w organizowaniu powszechnej, ciągłej, kompleksowej rehabilitacji leczniczej ludności wiejskiej. KRUS udziela pomocy w wyposażeniu gabinetów usprawnienia leczniczego w wiejskich ośrodkach zdrowia według określonych standardów podstawowego wyposażenia gabinetu rehabilitacyjnego. Koniecznym warunkiem współudziału KRUS w organizacji gabinetu usprawnienia leczniczego jest zapewnienie przez władze samorządowe lub dyrektorów ZOZ obsady kadrowej, lokalu, obsługi technicznej i środków finansowych na bieżącą działalność tego gabinetu. W 2009 roku działały 392 gabinety usprawnienia leczniczego wyposażone w sprzęt rehabilitacyjny (ze środków KRUS i PFRON). Dzięki temu rocznie korzystało z rehabilitacji ambulatoryjnej w miejscu zamieszkania ponad 532709 pacjentów, w tym 152344 – rolników ubezpieczonych w KRUS. Orzecznictwo Lekarskie 2010, 7(2): 120-126 Działalność KRUS w zakresie prewencji i rehabilitacji zyskała uznanie rolników i jest traktowana jako oczywisty obszar aktywności KRUS, tak samo ważny jak wypłata świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego rolników tym ważniejszy, że ostatnie lata przynoszą zubożenie infrastruktury społecznej wsi. Działania KRUS w zakresie rehabilitacji leczniczej są zgodne z zasadą „rehabilitacja przed rentą” Inwestowanie w zdrowie jest we współczesnym świecie ideą powszechnie akceptowaną, a wynikające z tej inwestycji korzyści społeczne i ekonomiczne są potwierdzone przez symulacje i praktykę. Szczególnie doniosły społecznie obszar działalności ubezpieczeń społecznych stanowi więc rehabilitacja lecznicza i zawodowa. Działania te przynoszą istotne efekty zarówno dla ubezpieczonych jak i dla całego społeczeństwa. Według definicji WHO rehabilitacja jest kompleksowym, skoordynowanym stosowaniem środka w medycznych, socjalnych i zawodowych w celu przystosowania osób niepełnosprawnych do nowego życia i umożliwienie im jak największej sprawności. Tak więc w programie rehabilitacji należy uwzględnić rehabilitację leczniczą, zawodową i społeczną. Tylko taki kompleksowy program może zapewnić osobom, które w następstwie choroby czy urazu stały się niezdolne do pracy, powrót do czynnego życia społecznego. Rehabilitacja powinna stać się więc w naszym kraju, podobnie jak w innych krajach, ważnym elementem polityki społecznej.
