Recenzja z prezentacji Dizionario delle collocazioni Paoli
Transkrypt
Recenzja z prezentacji Dizionario delle collocazioni Paoli
prof. UW dr hab. Elżbieta Jamrozik Instytut Kulturologii i Lingwistyki Antropocentrycznej Wydział Lingwistyki Stosowanej UW Warszawa, 13. 03. 2013. Recenzja z prezentacji Dizionario delle collocazioni Paoli Tiberii W dniu 06. 03 br we Włoskim Instytucie Kultury w Warszawie (a następnego dnia w Krakowie) miała miejsce prezentacja słownika Dizionario delle collocazioni. Le combinazioni delle parole in italiano autorstwa Paoli Tiberii (wyd. Zanichelli, Bologna 2012) zorganizowana we współpracy z krakowską księgarnią Italicus. Jest to pierwsza inicjatywa tego formatu: aczkolwiek właścicielka księgarni, p. Krystyna Juszkiewicz-Mydlarz organizowała już – we współpracy najpierw z Katedrą Italianistyki, a później z Instytutem Kulturologii i Lingwistyki Antropocentrycznej Uniwersytetu Warszawskiego - spotkania z autorami podręczników do nauki języka włoskiego, były one przeznaczone przede wszystkim dla nauczycieli języka włoskiego i miały charakter seminaryjny. Otwarcie na szerszą publiczność, za pośrednictwem Instytutów Kultury w Warszawie i Krakowie niewątpliwie stanowi dalszy krok na drodze do rozpowszechniania wśród polskiej publiczności istotnych dla dydaktyki języka włoskiego pozycji. Dizionario delle collocazioni - słownik kolokacji – jest bowiem pozycją niewątpliwie przydatną zarówno w uczeniu się, jak w nauczaniu języka włoskiego, komplementarną w stosunku do słowników jednojęzycznych i dwujęzycznych. Kolokacje, czyli połączenia wyrazowe jeszcze nieustabilizowane, opierają się na częstotliwości współwystępowania jednostek leksykalnych. Są to związki wyrazowe dążące do skostnienia, ale jeszcze luźne, nie będące frazeologizmami, a zatem na ogół nie obejmowane, lub obejmowane tylko częściowo, przez wspomniane słowniki jedno i dwujęzyczne. Ich znajomość jest natomiast bardzo istotna w procesie dydaktycznym, ponieważ współwystępowanie jednostek leksykalnych jest tylko częściowo umotywowane, częściowo zaś arbitralne, a więc nie podlegające w pełni procesom dowolnego wyboru leksykalnego. Tym samym osoba ucząca się języka nie zawsze jest w stanie w sposób adekwatny połączyć ze sobą wyrazy tworzące kolokację, dla przykładu: jeśli miejsce to zarówno posto, jak luogo, można by przypuszczać, że miejsce pracy w znaczeniu ‘stanowisko’ to posto di lavoro lub/i luogo di lavoro, podczas gdy tylko pierwsze z podanych połączeń wyrazowych odpowiada terminowi polskiemu. Tego rodzaju przykłady można mnożyć, ograniczę się zatem do zacytowania kolokacji podanych przez Autorkę podczas prezentacji: mocna kawa to po włosku wyłącznie caffè forte, ewentualnie stretto, w żadnym zaś razie nie potente, aczkolwiek przymiotnik ten jest jednym z synonimów forte; analogicznie słaba kawa wyklucza połączenie *caffè debole, na rzecz caffè leggero, podobnie jak bliski przyjaciel to amico intimo, nie zaś *vicino. Podane przykłady kolokacji o strukturze ‘rzeczownik + przymiotnik’ można rozszerzyć o równie istotną grupę połączeń rzeczownik + czasownik: jakiego mianowicie czasownika można użyć np. z rzeczownikiem gratitudine? Innymi słowy, co się językowo robi z ‘wdzięcznością’? I tu wspomniany słownik wskazuje szereg możliwych połączeń w układzie alfabetycznym, np. dovere, dimostrare, esprimere, guadagnare, manifestare, meritare, mostrare, nutrire, portare, provare, ricordare con, testimoniare. Użytkownik dysponuje zatem od razu szerokim wachlarzem możliwości leksykalnych, potencjalnych połączeń akceptowalnych w języku włoskim, z których część jest w relacji synonimii, co nie jest bez znaczenia dla stylistyki wypowiedzi, zwłaszcza pisemnej. Siatka haseł słownika obejmuje ponad 6 tysięcy wyrazów należących do kategorii gramatycznych rzeczownika, przymiotnika i czasownika. Pozwala to ustalić połączenia rzeczowników z przymiotnikami i czasownikami, przymiotników z przysłówkami, a czasowników z właściwymi strukturami rzeczownikowymi lub przysłówkami, a zatem określić podstawowe dla języka struktury leksykalne. Należy zauważyć, że Autorka ograniczyła się do połączeń najczęstszych dla współczesnego języka włoskiego, pomijając użycia literackie, regionalne, czy specyficzne, co czyni jej Dizionario delle collocazioni praktycznym narzędziem dydaktycznym, godnym polecenia osobom pragnącym adekwatnie używać języka włoskiego mowie i piśmie, tym bardziej że do słownika dołączona została płyta CD ułatwiająca poszukiwania leksykalne.