aktualizacja planu ochrony środowiska dla gminy i miasta ujście do

Transkrypt

Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy i Miasta Ujście do roku 2019
AKTUALIZACJA
PLANU OCHRONY ŚRODOWISKA
DLA GMINY I MIASTA UJŚCIE DO ROKU 2019
WRZESIEŃ 2011
Biuro Rzeczoznawstwa i Ekonomii Środowiska CODEX Sadowski i Wspólnicy Spółka Jawna
www.codex.pl
1
Spis treści
SŁOWNICZEK.....................................................................................................................................................................2
I. WPROWADZENIE ...........................................................................................................................................................4
1.1. Przedmiot opracowania...........................................................................................................................................4
1. 1. 1. Metodyka opracowania.................................................................................................................................4
1.2. Podstawa prawna ...................................................................................................................................................5
II. UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z DOKUMENTÓW WYśSZEGO SZCZEBLA........................................................6
2.1. Uwarunkowania wynikające z prawa unijnego ........................................................................................................6
2.2. Uwarunkowania wynikające z prawa krajowego .....................................................................................................6
2.2.1. Polityka Ekologiczna Państwa........................................................................................................................6
2.2.2. Wojewódzki Program Ochrony Środowiska....................................................................................................9
2.2.3. Powiatowy Program Ochrony Środowiska....................................................................................................10
III. CHARAKTERYSTYKA GMINY UJŚCIE .......................................................................................................................11
3.1. PołoŜenie .............................................................................................................................................................11
3.2. UŜytkowanie gruntów............................................................................................................................................13
3.3. Demografia ...........................................................................................................................................................13
3.4. Gospodarka i rolnictwo..........................................................................................................................................14
IV. STRATEGIA OCHRONY ŚRODOWISKA ....................................................................................................................15
V. ANALIZA AKTUALNEGO STANU ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO GMINY UJŚCIE ..........................................16
5.1. Zasoby wodne i gospodarka wodno – ściekowa ...................................................................................................16
5.1.1. Analiza stanu istniejącego ............................................................................................................................16
5.1.1.1.Wody powierzchniowe ..........................................................................................................................16
5.1.1.2. Wody podziemne .................................................................................................................................19
5.1.1.3. Gospodarka wodno – ściekowa ...........................................................................................................22
5.1.2. Cel................................................................................................................................................................23
5.1.3. Kierunki działań do 2019 roku ......................................................................................................................23
5.1.4. Harmonogram działań ..................................................................................................................................24
5.2. Powierzchnia ziemi i gleb......................................................................................................................................24
5.2.1. Rzeźba terenu ..............................................................................................................................................24
5.2.2. Budowa geologiczna ....................................................................................................................................25
5.2.3.1. Rodzaje występujących gleb................................................................................................................25
5.2.3.2. Stan jakości gleb w Gminie Ujście .......................................................................................................25
5.2.3.3. Kopaliny występujące na terenie Gminy Ujście ...................................................................................27
5.2.4. Cel................................................................................................................................................................28
5.2.5. Kierunki działań ............................................................................................................................................28
5.3. Przyroda................................................................................................................................................................29
5.3.1.1. Zabytki i zieleń z nimi związana...........................................................................................................29
5.3.1.2. Formy ochrony przyrody ......................................................................................................................33
5.3.1.2.1. NATURA 2000 ............................................................................................................................33
5.3.1.2.2. Obszar chronionego krajobrazu ..................................................................................................36
5.3.1.2.3. Pomniki przyrody.........................................................................................................................37
5.3.2. Cel................................................................................................................................................................38
www.codex.pl
2
5.4. Powietrze atmosferyczne ......................................................................................................................................39
5.4.1.1. Klimat...................................................................................................................................................39
5.4.1.2. Jakość powietrza .................................................................................................................................40
5.4.2. Cel................................................................................................................................................................42
5.5. Hałas.....................................................................................................................................................................43
5.5.2. Cel................................................................................................................................................................46
5.6. Promieniowanie elektromagnetyczne ...................................................................................................................47
5.6.2. Cel................................................................................................................................................................48
5.7. Energia odnawialna ..............................................................................................................................................49
5.7.1. MoŜliwości technologiczne ...........................................................................................................................49
5.7.3. Cel................................................................................................................................................................53
5.8. PowaŜne awarie....................................................................................................................................................54
5.8.2. Cel................................................................................................................................................................55
VI. ZARZĄDZANIE PROGRAMEM OCHRONY ŚRODOWISKA.......................................................................................56
6.1. Monitoring realizacji Programu..............................................................................................................................57
6.2. Instrumenty realizacji Programu............................................................................................................................58
VII. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA PROGRAMU ...................................................................................................................60
7.1. Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki wodnej...........................................................................................60
7.2. Banki.....................................................................................................................................................................61
7.3. Fundusze Unii Europejskiej...................................................................................................................................61
7.3.1. Fundusz spójności........................................................................................................................................61
7.3.2. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko .........................................................................................62
7.3.3. Fundusz LIFE+ .............................................................................................................................................63
VIII. ODDZIAŁYWANIE AKTUALIZACJI PROGRAMU NA ŚRODOWISKO......................................................................63
IX. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM ...........................................................................................64
X. SPIS TABEL I RYSUNKÓW.......................................................................................................................................... 68
www.codex.pl
SŁOWNICZEK
GSM – Global System for Mobile Communications, najpopularniejszy obecnie standard telefonii komórkowej
BAT – Best Available Technic, Najlepsza Dostępna Technika
GDDKiA – Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad
GPGO – Gminny Plan Gospodarki Odpadami
GPZO – Gminny Punkt Zbierania Odpadów
GPZON – Gminny Punkt Zbierania Odpadów Niebezpiecznych
GUS – Główny Urząd Statystyczny
IUNG – Instytut Uprawy NawoŜenia i Gleboznawstwa
JCWPd – Jednolite Części Wód Podziemnych
KPGO – Krajowy Plan Gospodarki Odpadami
KSRG – Krajowy System ratowniczo – Gaśniczy
NFOŚiGW – Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
OchK – Obszar Chronionego Krajobrazu
OZE – Odnawialne Źródła Energii
OZO – Obiekt Zagospodarowania Odpadów
PCB – Polichlorowane Bifenyle (Polychlorinated Biphenyls)
PCK – Polska Czerwona Księga
PGO – Plan Gospodarki Odpadami
PGOP – Punkt Gromadzenia Odpadów Problemowych
PIG – Państwowy Instytut Geologiczny
PKB – Produkt Krajowy Brutto
POIiŚ – Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko
PZG – Punkt Zbierania Gruzu
RDOŚ – Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska
RLM – RównowaŜna Liczba Mieszkańców
RZWG – Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej
SDR – Średni Dobowy Ruch
SOO – Specjalne Obszary Ochrony
UMWW – Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego
WFOŚiGW – Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
WIOŚ – Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska
WPGO – Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami
ZUO – Zakład Unieszkodliwiania Odpadów
ZZO – Zakład Zagospodarowania Odpadów
www.codex.pl
I. WPROWADZENIE
1.1. Przedmiot opracowania
Przedmiotem opracowania jest aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Ujście
do roku 2019. Niniejsza aktualizacja została sporządzona w celu stworzenia aktualnych warunków
niezbędnych do realizacji celów i załoŜeń ochrony środowiska.
Zgodnie z zapisem ustawy – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r., Nr 25 poz. 150 ze zm.) organ
wykonawczy województwa, powiatu i gminy w celu realizacji polityki ekologicznej państwa, sporządza
odpowiednio wojewódzkie, powiatowe i gminne programy ochrony środowiska uwzględniając wymagania,
o których mowa w art. 14, które następnie są uchwalane przez sejmik województwa, radę powiatu lub radę
gminy (art. 17, art. 18). Programy te są sporządzane, podobnie jak polityka ekologiczna państwa co 4 lata.
Zgodnie z zapisem w art. 14 programy powinny zawierać:
•
cele ekologiczne,
•
priorytety ekologiczne,
•
poziomy celów długoterminowych,
•
rodzaj i harmonogram działań proekologicznych,
•
środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawno – ekonomiczne i środki
finansowe.
Przeprowadzenie aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Ujście podyktowane jest
wprowadzeniem licznych zmian oraz nowych ustaleń zarówno ze strony prawodawstwa Unii Europejskiej jak
i prawa polskiego, w tym takŜe powstanie nowych wytycznych zawartych w rządowych programach.
Ustawa Prawo ochrony środowiska stawia wymagania zarówno w odniesieniu do polityki
ekologicznej państwa, jak i programów ochrony środowiska przygotowywanych dla potrzeb województw,
powiatów i gmin.
1. 1. 1. Metodyka opracowania
Sposób opracowania Programu został przyporządkowany metodologii właściwej dla planowania
strategicznego. W pierwszym etapie pracy zgromadzono materiały źródłowe, dane dotyczące aktualnego
stanu środowiska przyrodniczego na omawianym terenie. Dane źródłowe stanowią materiały przekazane
przez Urząd Miejski w Ujściu, pochodzą z opracowań GUS, a takŜe z raportów nadrzędnych instytucji
samorządowych i wyspecjalizowanych jednostek zajmujących się problematyką ochrony środowiska jak np.:
WIOŚ, RDOŚ, UMWW.
W opracowaniu zostały uwzględnione poszczególne komponenty środowiska przyrodniczego wraz
z hałasem, promieniowanie elektromagnetycznym oraz odnawialnymi źródłami energii. Wskazano
na obszary działalności ludzkiej wywierającej presje na otoczenie, która powoduje zmiany ilościowo –
jakościowe, czego rezultatem są problemy środowiskowe. Na ostatnim etapie sporządzania opracowania
określone zostały działania mające na celu poprawę, naprawę lub przeciwdziałanie pogorszaniu się stanu
środowiska przyrodniczego Gminy poprzez określenie celów strategicznych, celów długoi krótkoterminowych oraz kierunków działań. Zarówno cele jak i zadania strategiczne zostały określone w taki
sposób, aby były zgodne z opracowaniami wyŜszego szczebla: z Polityką Ekologiczną Państwa,
wojewódzkim i powiatowym programem ochrony środowiska. Projekt Programu po akceptacji jego formy
i treści przez Urząd Miejski w Ujściu zostaje przedstawiony do zaopiniowania Zarządowi Powiatu Pilskiego
oraz Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Poznaniu i Państwowemu Wojewódzkiemu Inspektorowi
www.codex.pl
Sanitarnemu w Poznaniu.
1.2. Podstawa prawna
W sporządzonym opracowaniu uwzględniono wymagania obowiązujących przepisów prawnych
dotyczących zagadnień ochrony środowiska.
Podstawę prawną Aktualizacji Programu stanowią ustawy (wymienione) oraz akty wykonawcze do tych
ustaw:
•
USTAWA z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska – Dz. U. z 2008 r., Nr 25, poz. 150
ze zm.,
•
USTAWA z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody – Dz. U. z 2009 r., Nr 151, poz. 1220
ze zm.,
•
USTAWA z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach –
Dz. U. z 2005 r., Nr 236, poz. 2008 ze zm.,
•
USTAWA z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne – Dz. U. z 2005 r., Nr 239, poz. 2019 ze zm.,
•
USTAWA z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu
ścieków – Dz. U. z 2006 r., Nr 123, poz. 858 ze zm.,
•
USTAWA z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej –
Dz. U. z 2007 r., Nr 59, poz. 404 ze zm,
•
USTAWA z dnia 28 września 1991 r. o lasach – Dz. U. z 2011 r., Nr 12, poz. 59,
•
USTAWA z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze – Dz. U. z 2005 r., Nr 228, poz. 1947
ze zm.,
•
USTAWA z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach Dz. U. z 2010 r., Nr 185, poz. 1243 ze zm.,
•
USTAWA z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych Dz. U. z 2001 r.,
Nr 63, poz. 638 ze zm.,
•
USTAWA z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców z zakresie gospodarowania
niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i depozytowej – Dz. U. z 2007 r., Nr 90, poz. 607
ze zm.,
•
USTAWA z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest –
Dz. U. z 2004 r., Nr 3, poz. 20 ze zm.,
•
USTAWA z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych – Dz. U. z 2004 r., Nr 121,
poz. 1266 ze zm.,
•
USTAWA z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane – Dz. U. z 2010 r., Nr 234, poz. 1623,
•
USTAWA z dnia 18 kwietnia 1985 r. o rybactwie śródlądowym – Dz. U. z 2009 r., Nr 189, poz. 1471
ze zm.,
•
USTAWA z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawoŜeniu – Dz. U. z 2007 r., Nr 147, poz 1033,
•
USTAWA z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska – Dz. U. z 2007 r., Nr 44, poz. 287
ze zm.,
•
USTAWA z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym –
Dz. U. z 2003 r., Nr 80, poz. 717 ze zm.,
•
USTAWA z dnia 21 sierpień 1997 r. o ochronie zwierząt – Dz. U. z 2003 r., Nr 106, poz. 1002 ze zm.
www.codex.pl
II. UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z DOKUMENTÓW WYśSZEGO SZCZEBLA
2.1. Uwarunkowania wynikające z prawa unijnego
Program Ochrony Środowiska powinien odzwierciedlać ogólne zasady, które leŜą
u podstaw ochrony środowiska w Unii Europejskiej oraz powinien odwoływać się do Polityki Ekologicznej
Państwa, która w swej treści wnosi zapisy spójne z zapisami prawa unijnego.
NajwaŜniejsze dyrektywy unijne dotyczące ochrony środowiska zostały transponowane do prawa
polskiego głównie na podstawie ustawy Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. równieŜ inne
ustawy i rozporządzenia zostały dostosowane do prawa unijnego na drodze implementacji lub transponacji.
Podstawę ochrony środowiska Wspólnoty Europejskiej stanowi VI Program Działań na Rzecz
th
Ochrony Środowiska (6
European Action Plan – EAP). Przedstawia on strategię środowiskową, która
podkreśla istotność działań szczególnie w strefach: zmian klimatycznych, ochrony przyrody i róŜnorodności
biologicznej, środowiska naturalnego i zdrowia oraz zrównowaŜonego wykorzystania zasobów naturalnych
i racjonalnej gospodarki odpadami. Priorytetowe pola działania pozwolą na skuteczną walkę z problemami
napotkanymi zarówno na szczeblu wspólnotowym, krajowym jak i lokalnym. W odniesieniu do celów
głównych
stworzono
strategie
tematyczne
w
sprawie
zanieczyszczenia
powietrza,
zapobiegania
powstawaniu odpadów oraz ich recyklingu, środowiska morskiego, gleby, pestycydów, wykorzystania
zasobów naturalnych i środowiska miejskiego i większych miejscowościach.
Ponadto EAP kładzie nacisk na:
•
egzekwowania obowiązującego prawodawstwa w zakresie ochrony środowiska; uwzględnienie
we wszystkich obszarach polityki UE (takich jak rolnictwo, rozwój energia, rybołówstwo, przemysł,
rynek wewnętrzny, transport) potencjalnego wpływu na środowisko;
•
zaangaŜowanie przedsiębiorstw i konsumentów w poszukiwanie rozwiązań problemów dotyczących
środowiska;
•
dostarczenie społeczeństwu informacji niezbędnych do dokonywania wyborów przyjaznych dla
środowiska;
•
uświadamianie obywatelom znaczenia rozwaŜnego wykorzystywania gruntów w celu ochrony
siedlisk przyrodniczych i krajobrazów oraz zmniejszania zanieczyszczenia w miastach i większych
miejscowościach.
2.2. Uwarunkowania wynikające z prawa krajowego
2.2.1. Polityka Ekologiczna Państwa
Polityka ekologiczna państwa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016, została ona
przyjęta przez Sejm Rzeczpospolitej Polskiej uchwałą z dnia 22 maja 2009 r. (M. P. nr 34 poz. 501).
Nadrzędna zasadą Polityki Ekologicznej Państwa jest zasada zrównowaŜonego rozwoju, której
istotą jest równorzędne traktowanie racji społecznych, ekonomicznych i ekologicznych, co oznacza
konieczność integrowania zagadnień ochrony środowiska z polityką w poszczególnych dziedzinach
gospodarki. Zasada ta uzupełniona jest szeregiem zasad pomocniczych i konkretyzujących, m. in.:
•
zasadą prewencji, która zakłada, Ŝe przeciwdziałanie negatywnym skutkom dla środowiska powinno
www.codex.pl
być podejmowane na etapie planowania i realizacji przedsięwzięć. Zasada ta oznacza
w szczególności: zapobieganie powstawaniu zanieczyszczeń poprzez stosowanie najlepszych
dostępnych technik (BAT), recykling, czyli zamykanie obiegu materiałów i surowców. Odzysk energii,
wody, surowców ze ścieków i odpadów oraz gospodarcze wykorzystanie odpadów zamiast
ich składowania, zintegrowane podejście do ograniczania i likwidacji zanieczyszczeń i zagroŜeń
zgodnie z zaleceniami Dyrektywy Rady 96/61/WE w sprawie zintegrowanego zapobiegania
zanieczyszczeniom i kontroli (tzw. dyrektywa IPPC), wprowadzanie prośrodowiskowych systemów
zarządzania procesami produkcji i usługami zgodnie z ogólnoświatowymi i europejskimi wymogami
w tym zakresie, wyraŜonymi m. in. w standardach ISO 14000 i EMAS, programach czystej produkcji
i Responsible Care itp.;
•
zasadą integracji polityki ekologicznej z politykami sektorowymi, oznaczającą uwzględnienie
w politykach sektorowych celów ekologicznych na równi z celami gospodarczymi i społecznymi;
•
zasadą „zanieczyszczający płaci”, odnosząca się do odpowiedzialności za skutki zanieczyszczenia
i stwarzania innych zagroŜeń. Odpowiedzialność tę ponosić powinny wszystkie jednostki uŜytkujące
środowisko, a więc takŜe konsumenci, zwłaszcza, gdy mają moŜliwość wyboru mniej zagraŜających
środowisku dóbr konsumpcyjnych;
•
zasadą regionalizacji, oznaczającą m. in. skoordynowanie polityki regionalnej z regionalnymi
ekosystemami w Europie (np. Morze Bałtyckie i strefy przybrzeŜne, doliny rzeczne i obszary wodno
– błotne, szczególnie w strefach przygranicznych);
•
zasadą subsydiarności, oznaczającą planowanie oraz realizację zadań dotyczących ochrony
środowiska na odpowiednich poziomach zarządzania, tak aby problem mógł zostać rozwiązany
na najniŜszym szczeblu w sposób skuteczny i efektywny. Wynika ona z Traktatu Maastrich o Unii
Europejskiej;
•
zasadą równego dostępu do środowiska przyrodniczego, która traktowana jest
w następujących kategoriach: sprawiedliwości międzypokoleniowej – tzn. zaspokajania potrzeb
materialnych i cywilizacyjnych obecnego pokolenia z równoczesnym tworzeniem
i utrzymywaniem warunków do zaspokajania potrzeb przyszłych pokoleń, sprawiedliwości
międzyregionalnej i międzygrupowej – tzn. zaspokajania potrzeb materialnych
i cywilizacyjnych społeczeństw, grup społecznych i jednostek ludzkich w ramach sprawiedliwego
dostępu
do
zasobów
i
walorów
środowiska
z
równoprawnym
traktowaniem
potrzeb
ogólnospołecznych z potrzebami społeczności lokalnych i jednostek, równowaŜenia szans pomiędzy
człowiekiem a przyrodą, poprzez zapewnienie zdrowego i bezpiecznego funkcjonowania jednostek
ludzkich, przy zachowaniu trwałości podstawowych procesów przyrodniczych wraz ze stałą ochroną
róŜnorodności biologicznej;
•
zasadą
uspołeczniania
polityki
ekologicznej,
która
realizowana
jest
poprzez
stworzenie
instytucjonalnych, prawnych i materialnych warunków dla społeczeństwa w procesie kształtowania
modelu zrównowaŜonego rozwoju, z równoczesnym rozwojem edukacji ekologicznej;
•
zasadą skuteczności ekologicznej i efektywności ekonomicznej, odnoszącą się do wyboru
planowanych przedsięwzięć inwestycyjnych ochrony środowiska, a następnie do oceny osiągniętych
wyników. Oznacza to potrzebę minimalizacji nakładów na jednostkę uzyskanego efektu.
ZałoŜenia polityki ekologicznej państwa wynikają z VI Programu działań Wspólnoty Europejskiej
www.codex.pl
w dziedzinie ochrony środowiska na lata 2002 – 2012, gdzie podkreślono, Ŝe realizacja zrównowaŜonego
rozwoju ma nastąpić poprzez poprawę środowiska i jakości Ŝycia obywateli UE. Komisja Europejska wśród
czterech priorytetowych obszarów działań wymienia "środowisko i zdrowie". Strategicznym celem polityki
ekologicznej państwa w tym obszarze jest zapobieganie zagroŜeniom zdrowia w środowisku i ograniczenie
ryzyka dla zdrowia wynikającego z naraŜenia na szkodliwe dla zdrowia czynniki środowiskowe.
Cele polityki ekologicznej państwa nakreślają konkretne wyzwania i obszary zainteresowania dla gminnego
programu ochrony środowiska. W sferze racjonalnego uŜytkowania zasobów naturalnych podstawowe cele
to:
•
zachowanie bogatej róŜnorodności biologicznej przyrody na róŜnych poziomach organizacji wraz
z umoŜliwieniem zrównowaŜonego rozwoju kraju, który w sposób niekonfliktowy współistnieje
z róŜnorodnością biologiczną,
•
racjonalne uŜytkowanie zasobów leśnych przez kształtowanie ich właściwej struktury gatunkowej
i wiekowej z zachowaniem bogactwa biologicznego,
•
racjonalizacja gospodarowania zasobami wód powierzchniowych i podziemnych, dąŜenie
do maksymalizacji oszczędności zasobów wodnych na cele przemysłowe i konsumpcyjne,
zwiększenie retencji wodnej oraz skuteczna ochrona głównych zbiorników wód podziemnych przed
zanieczyszczeniem,
•
ochrona powierzchni ziemi, a w szczególności ochrony gruntów uŜytkowanych rolniczo poprzez
rozpowszechnianie dobrych praktyk rolnych i leśnych, zgodnych z zasadami zrównowaŜonego
rozwoju, przeciwdziałanie degradacji terenów rolnych, łąkowych i wodno – błotnych przez czynniki
antropogenie oraz zwiększenie skali rekultywacji gleb zdegradowanych i zdewastowanych poprzez
przywracanie im funkcji przyrodniczej, rekreacyjnej lub rolniczej,
•
racjonalizacja zaopatrzenia ludności oraz sektorów gospodarczych w kopaliny i wodę
z zasobów podziemnych oraz ochrona tych zasobów przed ilościową i jakościową degradacją.
W zakresie poprawy jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego główne cele to:
•
dalsza poprawa stanu zdrowotnego mieszkańców w wyniku wspólnych działań sektora ochrony
środowiska z sektorem zdrowia oraz skuteczny nadzór nad instalacjami będącymi potencjalnymi
źródłami awarii przemysłowych powodujących zanieczyszczenie środowiska,
•
poprawa jakości powietrza: redukcja emisji SO2, NOX i pyłu drobnego,
•
ochrona zasobów wodnych, utrzymanie lub osiągnięcie dobrego stanu wszystkich wód, zachowanie
i przywrócenie ciągłości ekologicznej cieków,
•
racjonalna gospodarka odpadami,
•
zmniejszenie naraŜenia społeczeństwa na ponadnormatywne działanie hałasu i zabezpieczenie
przed nadmiernym oddziaływaniem pól elektromagnetycznych,
•
stworzenie efektywnego nadzoru nad substancjami chemicznymi dopuszczonymi na rynek.
2.2.2. Wojewódzki Program Ochrony Środowiska
W czasie opracowywania aktualizacji Programu była dostępna aktualizacja Programu Ochrony
Środowiska dla Województwa Wielkopolskiego na lata 2008 – 2011 z perspektywą na lata 2012 – 2019,
której cele do 2019 r. zostają przedstawione poniŜej:
1. Zachowanie róŜnorodności biologicznej i jej racjonalne uŜytkowanie oraz stworzenie spójnego
systemu obszarów chronionych.
www.codex.pl
2. Zwiększanie lesistości województwa oraz prowadzenie zrównowaŜonej gospodarki leśnej.
3. ZrównowaŜone uŜytkowanie zasobów wodnych oraz ochrona przed powodzią i suszą.
4. Ochrona i racjonalne wykorzystanie powierzchni ziemi oraz rekultywacja terenów zdegradowanych.
5. ZrównowaŜone uŜytkowanie zasobów kopalin oraz ochrona środowiska w trakcie ich eksploatacji.
6. Zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do środowiska wodnego. Usprawnienie systemu zaopatrzenia
w wodę.
7. Spełnienie wymagań prawnych w zakresie jakości powietrza oraz standardów emisyjnych
z instalacji, wymaganych przepisami prawa.
8. Zmniejszenie zagroŜenia mieszkańców województwa ponadnormatywnym hałasem, Zwłaszcza
emitowanym przez środki transportu drogowego.
9. Stała kontrola potencjalnych źródeł pól elektromagnetycznych oraz minimalizacja ich oddziaływania
na zdrowie człowieka i środowisko.
10. Minimalizacja skutków powaŜnych awarii przemysłowych dla ludzi i środowiska.
11. Kształtowanie postaw ekologicznych mieszkańców województwa wielkopolskiego, zagwarantowanie
szerokiego dostępu do informacji o środowisku oraz zrównowaŜona polityka konsumpcyjna.
12. Zapewnienie włączenia celów ochrony środowiska do wszystkich sektorowych dokumentów
strategicznych i przeprowadzenia oceny wpływu ich realizacji na środowisko przed ich
zatwierdzeniem.
13. Kształtowanie harmonijnej struktury funkcjonalno – przestrzennej województwa, sprzyjającej
równowaŜeniu wykorzystania walorów przestrzeni z rozwojem gospodarczym, wzrostem jakości
Ŝycia i trwałym zachowaniem wartości środowiska.
14. WdroŜenie mechanizmów zapewniających aktywizację rynku na rzecz ochrony środowiska.
15. Promowanie i wsparcie wdraŜania systemu EMAS w gałęziach przemysłu o znaczącym
oddziaływaniu na środowisko, w sektorze małych przedsiębiorstw oraz administracji publicznej
szczebla regionalnego i lokalnego.
16. Zwiększenie roli wielkopolskich placówek badawczych we wdraŜaniu innowacji w przemyśle oraz
w produkcji wyrobów przyjaznych dla środowiska.
17. WdroŜenie systemu prewencyjnego, mającego na celu zapobieganie szkodom w środowisku
i sygnalizującego moŜliwość wystąpienia szkody.
Aktualizacja POŚ dla Województwa Wielkopolskiego uwzględnia równieŜ szereg najwaŜniejszych celów
z zakresu gospodarki odpadami zgodnie z zapisami WPGO. Do najwaŜniejszych z nich naleŜą:
•
utrzymanie tendencji oddzielenia wzrostu ilości wytwarzanych odpadów od wzrostu gospodarczego
kraju wyraŜonego w PKB,
•
zwiększenie udziału odzysku, w tym w szczególności odzysku energii z odpadów, zgodnego
z wymaganiami ochrony środowiska,
•
gospodarowanie odpadami w województwie w oparciu o ponadgminne zakłady zagospodarowania
odpadów,
•
zwiększenie ilości zbieranych selektywnie odpadów niebezpiecznych występujących w strumieniu
odpadów komunalnych,
•
wyeliminowanie praktyki nielegalnego składowania odpadów,
•
zmniejszenie ilości odpadów unieszkodliwianych przez składowanie.
www.codex.pl
2.2.3. Powiatowy Program Ochrony Środowiska
Program Ochrony Środowiska dla powiatu Pilskiego na lata 2008 – 2011 z uwzględnieniem
perspektywy na lata 2012 – 2015 przyjmuje cele priorytetowe wyznaczone w wojewódzkim Programie
Ochrony Środowiska jako obligatoryjne dla powiatu.
Naczelna zasada przyjętą w Programie jest zasada zrównowaŜonego rozwoju, umoŜliwiająca harmonizację
rozwoju gospodarczego i społecznego z ochrona walorów środowiskowych.
Nadrzędny cel Programu zdefiniowano w następujący sposób: ”środowisko przyrodnicze i jego
ochrona kształtują charakter powiatu pilskiego i harmonizują z jego rozwojem społeczno – gospodarczym”.
Cel ten jest zgodny ze sformułowaną w „Strategii rozwoju powiatu pilskiego” misją, gdzie zaznaczono
potrzebę stworzenia warunków do stabilnego i zrównowaŜonego rozwoju.
Powiatowy Program wytycza następujące cele do 2015 r.:
1. Osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu ekologicznego i chemicznego wód.
2. Spełnienie wymagań prawnych w zakresie jakości powietrza i norm emisyjnych.
3. Ochrona mieszkańców powiatu przed hałasem emitowanym przez środki transportu drogowego.
4. Utrzymanie standardów dla pól elektromagnetycznych.
5. Ochrona mieszkańców i środowiska przed powaŜnymi awariami związanymi z transportem
substancji niebezpiecznych.
6. Ochrona i wzrost róŜnorodności biologicznej i krajobrazowej oraz doskonalenie systemu obszarów
chronionych zgodnie z koncepcją zrównowaŜonego rozwoju.
7. Zachowanie istniejących zasobów leśnych i zwiększenie lesistości powiatu oraz zrównowaŜona pod
względem ekonomicznym, ekologicznym i społecznym gospodarka leśna.
8. Racjonalizacja gospodarowania zasobami wód powierzchniowych i podziemnych w celu ochrony
przed deficytami wody oraz ochrony przed powodzią i skutkami suszy.
9. Ochrona i właściwe wykorzystanie istniejących zasobów glebowych oraz rewitalizacja terenów
zdegradowanych ekologicznie.
10. Efektywne wykorzystywanie eksploatowanych złóŜ, z zachowaniem wymogów ochrony środowiska
oraz ochrona zasobów złóŜ nieeksploatowanych i terenów perspektywicznych.
11. Kształtowanie nawyków kultury ekologicznej mieszkańców powiatu pilskiego, zagwarantowanie
szerokiego dostępu do informacji o środowisku oraz zrównowaŜona polityka konsumpcyjna.
12. Wzmocnienie roli aspektów ekologicznych w politykach sektorowych.
13. Promowanie i wsparcie wdraŜania systemów zarządzania środowiskowego w jednostkach
samorządu terytorialnego i przedsiębiorstwach powiatu pilskiego.
14. Rozwój „zielonych miejsc pracy”.
III. CHARAKTERYSTYKA GMINY UJŚCIE
3.1. PołoŜenie
PołoŜenie geograficzne
Według podziału geomorfologicznego Polski („Geografia regionalna Polski”, J. Kondracki, 2000),
Gmina Ujście znajduje się w obszarze Doliny Środkowej Noteci oraz Pojezierza Chodzieskiego. Dolina
Środkowej Noteci swoim zasięgiem obejmuje obszary północne i północno – zachodnie Gminy. Jest
to obszar w przewaŜającej części połoŜony na terasie zalewowej doliny Noteci i ujściowym odcinku doliny
Gwdy. Cechą charakterystyczną tego terenu są niewielkie deniwelacje. NajwyŜszy poziom to terasa
www.codex.pl
sandrowa porośnięta lasami o dosyć słabej odporności biologicznej. Natomiast południowa część Gminy
Ujście połoŜona jest na obszarach Pojezierza Chodzieskiego. Pojezierze Chodzieskie stanowi wysoczyznę
morenową, z licznymi, niewielkimi obniŜeniami okresowo lub stale wypełnionymi wodą. Obszar wznosi się
maksymalnie do 192 m n. p. m. Region naleŜy do gęsto zaludnionych, przewaŜa uŜytkowanie rolnicze.
PołoŜenie administracyjne
Gmina Ujście jest gminą miejsko – wiejską. PołoŜona jest w północnej części województwa
wielkopolskiego. Od północy graniczy z miastem Piła, od wschodu z gminami Kaczory (pow. Pilski)
i ChodzieŜ (pow. Chodzieski), od południa z gminą Czarnków (pow. Czarnkowsko – trzcianecki), od zachodu
z gminą Trzcianka (pow. Czarnkowsko – trzcianecki). Gminę tworzy 16 miejscowości, w tym 9 o statusie
sołectwa.
2
Powierzchnia Gminy wynosi w przybliŜeniu 12 600 ha (126 km ), co stanowi 9,93 % powierzchni
powiatu pilskiego. Zgodnie z danymi Urzędu Miejskiego w Ujściu gęstość zaludnienia wynosi prawie
2
65 os/km .
Rys. 1. Gmina Ujście
oraz jej połoŜenie w
na tle województw
powiecie pilskim
Źródło: www.zpp.pl,
www.wikipedia.pl
www.codex.pl
Rys. 2. Miejscowości na terenie Gminy Ujście
Źródło: www.ujscie.pl
Struktura administracyjna Gminy została przedstawiona w tabeli nr 1.
Tab. 1. Struktura administracyjna Gminy Ujście
Herb Gminy Ujście
Lokalizacja
i siedziba
województwo: wielkopolskie
powiat: pilski
Gmina: miejsko – wiejska
Sołectwa
Ujście
Mirosław
Byszki
Nowa Wieś Ujska
Chrustowo
Węglewo
Jabłonowo
Ługi Ujskie
Kruszewo
Urząd Miejski w Ujściu
Pl. Wiosny Ludów
64 – 850 Ujście
Pozostałe miejscowości:
Nowie,
Osada,
Plany,
Jaśkowo,
Kolonia,
Jabłonówko,
Bronisławki.
Źródło: www.ujscie.pl
Infrastruktura drogowa
Przez teren Gminy Ujście przebiega droga krajowa nr 11 oraz droga wojewódzka nr 182.
Łączna długość drogi wojewódzkiej w granicach Gminy to 12,80 km, a drogi krajowej 8,70 km. Przez teren
gminy przebiegają takŜe drogi powiatowe oraz drogi gminne. Istotną rolę odgrywa równieŜ połączenie
kolejowe Poznań – Piła – Koszalin.
3.2. UŜytkowanie gruntów
Obecny stan ze względu na uŜytkowanie gruntów w Gminie Ujście został ukształtowany przez
www.codex.pl
warunki naturalne. PoniŜej przedstawiono zestawienie tabelaryczne dla terenu zarówno obszaru wiejskiego
jak i miejskiego.
Tab. 2. Wykaz gruntów na terenie Gminy Ujście – obszar wiejski (stan na 1. 01. 2011 r.)
Powierzchnia
ogólna
gruntów
Grunty leśne
Grunty
oraz
zabudowane i
zadrzewienia i zurbanizowan
zakrzewienia
e
UŜytki rolne
Grunty pod
wodami
UŜytki
ekologiczne
NieuŜytki
Tereny róŜne
128
0
186
1
[ha]
12016
7597
3709
395
Źródło: Główny Urząd Geodezji i Kartografii
Zdecydowaną większość stanowią uŜytki rolne. Spośród gruntów zurbanizowanych tylko 3 ha
stanowią tereny przemysłowe, 51 ha to tereny mieszkalne, inne tereny zabudowane to 31 ha, 15 ha
stanowią tereny rekreacyjno – wypoczynkowe .
Tab. 3. Wykaz gruntów na terenie Gminy Ujście – obszar miejski (stan na 1. 01. 2011 r.)
Powierzchnia
ogólna
gruntów
Grunty leśne
Grunty
oraz
zabudowane i
zadrzewienia i zurbanizowan
zakrzewienia
e
UŜytki rolne
Grunty pod
wodami
UŜytki
ekologiczne
NieuŜytki
Tereny róŜne
34
0
7
1
[ha]
578
333
84
119
Źródło: Główny Urząd Geodezji i Kartografii
Na terenie miejskim tereny przemysłowe stanowią 19 ha, tereny mieszkalne 32 ha, 5 ha to inne
tereny zabudowane i 2 ha to tereny rekreacyjno – wypoczynkowe. Biorąc pod uwagę zarówno tereny
wiejskie jak i miejskie stwierdza się przewagę występowania terenów uŜytkowanych rolniczo.
3.3. Demografia
Obszar Gminy zamieszkuje 8 149 mieszkańców jest to stan na 31.12.2010 r., zgodnie z danymi
z Urzędu Stanu Cywilnego w Ujściu na koniec roku 2010 r. liczba ludności wyniosła:
•
3877 osób w mieście,
•
4272 osób na wsi.
Tab. 4. Ludność Miasta i Gminy Ujście w latach 2000 – 2009
J. m.
2000
2001
ogółem
osoba
7 971
7 983
ogółem
osoba
3 775
3 778
ogółem
osoba
4 196
4 205
2002
2003
2004
Miasto i Gmina Ujście
7 986
8 011
8 029
Miasto Ujście
3 780
3 794
3 899
Gmina Ujście
4 206
4 217
4 130
2005
2006
2007
2008
2009
8 056
8 064
8 097
8 109
8 127
3 916
3 899
3 881
3 877
3 881
4 140
4 165
4 216
4 232
4 246
Źródło: dane GUS www.stat.gov.pl
www.codex.pl
Rys. 3. Zmiany liczby ludności na terenie Miasta i Gminy Ujście w latach 2000 – 2009
źródło: Bank danych regionalnych GUS, www.stat.gov.pl
3.4. Gospodarka i rolnictwo
Głównym potencjałem Gminy Ujście jest rolnictwo. Dominuje produkcja Ŝywności, przemysł
natomiast jest słabo rozwinięty.
Wg banku danych regionalnych GUS (stan na koniec roku 2009) na terenie Gminy Ujście znajdowały się 282
podmioty gospodarcze zarejestrowane w Rejestrze Gospodarki Narodowej (REGON) wg sektorów
własnościowych, w tym:
•
w sektorze publicznym: 10 podmiotów,
•
w sektorze prywatnym: 272 podmiotów, w tym:
o
spółek handlowych: 15 podmiotów,
o
spółdzielnie: 3 podmioty,
o
fundacje, stowarzyszenia: 6 podmiotów,
o
działalność gospodarcza osób fizycznych: 222 podmioty.
Podmioty gospodarcze działające na terenie Gminy Ujście pod względem prowadzonej działalności
przedstawiają się następująco (GUS, stan na dzień 31.12.2009 r.):
(A) rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo – 1 podmiot,
(D) wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze
do układów klimatyzacyjnych – 33 podmioty,
(F) budownictwo – 50 podmiotów,
(G) handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów – 87 podmiotów,
(H) transport i magazynowanie – 8 podmiotów,
(I) hotele i restauracje – 11 podmiotów,
(J) informacja i komunikacja – 8 podmiotów,
(K) działalność finansowa i ubezpieczeniowa – 33 podmioty,
(L) obsługa nieruchomości – 4 podmioty,
www.codex.pl
(M) działalność profesjonalna, naukowa i techniczna – 8 podmiotów,
(N) działalność administracyjna – 16 podmiotów,
(O) administracja publiczna i obrona narodowa, zabezpieczenia społeczne – 23 podmioty.
Do największych zakładów produkcyjnych na terenie Gminy naleŜą:
•
Ardagh Glass Ujście S.A. (dawniej Huta Szkła Ujście S.A.), ul. Huty Szkła 2, Ujście,
•
Wytwórnia Podkładów Strunobetonowych, Mirosław Ujski 51, Ujście,
•
Zakład Tworzyw Sztucznych PLASTWIL, ul. Wierzbowa 2, Ujście.
IV. STRATEGIA OCHRONY ŚRODOWISKA
Istotnym
elementem
zarządzania
jest
planowanie,
umoŜliwia
ono
bardziej
efektywne
gospodarowanie zasobami. Proces planowania strategicznego i operacyjnego pozwala określić:
−
stan aktualny,
−
cele do osiągnięcia,
−
sposób, w jaki naleŜy go realizować.
Stan aktualny i cele nakreślają procesy planowania strategicznego, natomiast sposób, w jaki
chcemy to osiągnąć definiuje zakres planowania operacyjnego. Planowanie strategiczne określa
długoterminową wizję i misję gminy oraz wyznacza cele strategiczne. Planowanie operacyjne transformuje
cele strategiczne na realne zadania, których wykonanie zbliŜy do osiągnięcia celów strategicznych.
W celu opracowania dokumentów strategicznych przyjmuje się na ogół trójstopniową hierarchię
celów:
−
cel nadrzędny,
−
cele systemowe,
−
kierunki działań.
Na proces planowania wpływają równieŜ uwarunkowania wynikające z istniejących programów sektorowych,
planów i programów wyŜszego szczebla. Formułowane cele i zadania są pochodną obecnego stanu
i zagroŜeń środowiska na omawianym terenie. Specyfika przewaŜającej działalności gospodarczej oraz
charakterystyka funkcjonalna Gminy Ujście warunkuje kierunki działań i zadania, jakie naleŜy wykonać, aby
we właściwy sposób przeciwdziałać degradacji środowiska, dąŜyć do poprawy jego stanu,
a tym samym do poprawy jakości Ŝycia mieszkańców.
Cel nadrzędny Gminy Ujście został zdefiniowany jako:
ZRÓWNOWAśONY ROZWÓJ SPOŁECZNO – GOSPODARCZY GMINY I MIASTA
UJŚCIEUWZGLĘDNIAJĄCY OCHRONĘ ŚRODOWISKA
Cele systemowe wyznaczają stan, jaki naleŜy osiągnąć w perspektywie 4 – 8 lat. Cele opracowano
na podstawie analizy stanu środowiska przyrodniczego, obszarów problemowych występujących
na badanym terenie, kierunków rozwoju oraz informacji w zakresie planowanych inwestycji
w dziedzinie ochrony środowiska przez Urząd Miejski w Ujściu. Na poszczególne cele systemowe składają
www.codex.pl
się kierunki działań, a w ramach nich konkretne zadania, przez które będą realizowane. Cele systemowe
zostały określone z podziałem na poszczególne komponenty środowiska.
W harmonogramie działań do roku 2019 ujęto poszczególne zadania niezbędne do osiągnięcia
załoŜonych celów wraz z szacunkowymi kosztami realizacji zadania w poszczególnych latach, potencjalnymi
źródłami finansowania zadania oraz jednostką odpowiedzialną za ich realizację.
V. ANALIZA AKTUALNEGO STANU ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO GMINY UJŚCIE
5.1. Zasoby wodne i gospodarka wodno – ściekowa
5.1.1. Analiza stanu istniejącego
5.1.1.1.Wody powierzchniowe
Gmina Ujście w całości pokrywa się z obszarem dorzecza Noteci. Płynąca ze wschodu na zachód
Noteć, jej prawobrzeŜny dopływ Gwda, która do ujścia płynie swym naturalnym korytem, oraz sieć kanałów
i rowów pokrywających dolinę Noteci odwadniają cały obszar Gminy.
Koryta głównych kanałów przebiegają równolegle do Noteci:
1. w lewobrzeŜnej części doliny − Kanał Walkowicki,
2. w prawobrzeŜnej części doliny − Wałowy Rów (Kanał Motylewski) płynący doliną Gwdy,
a następnie doliną Noteci.
W przyrzeczu Noteci, na południowy – zachód od Nowej Wsi Ujskiej występuje znaczna ilość niewielkich
zbiorników wodnych w postaci tzw. oczek, o łącznej powierzchni ok. 20 ha.
Rzeki z terenu Gminy posiadają typowo śnieŜno – deszczowy system zasilania znajdujący odbicie
w zróŜnicowaniu przepływów. Wysokie stany wód związane są z roztopami i występują na ogół w lutym
na Noteci i w marcu – kwietniu na Gwdzie.
Notowane najniŜsze w kraju sumy opadów dla Województwa Wielkopolskiego mają znaczący wpływ
na niskie zasoby wodne. W odniesieniu do obszaru całego województwa średnie odpływy powierzchniowe
2
2
wynoszą 3,74 l/s/km , (dla kraju, 5,2-5,4 l/s/km ).
W Gminie Ujście na obszarze wysoczyznowym występują oczka wodne w postaci małych jezior
i stawów, nie ma jezior kwalifikujących się do badań monitoringowych.
Badania jakości wód powierzchniowych przeprowadzone zostały w ramach monitoringu przez delegaturę
WIOŚ w Poznaniu w roku 2009 w oparciu o rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 maja 2009 roku
w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych
(Dz. U. Nr 81, poz. 685) i rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu
klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych (Dz. U. Nr 162, poz. 1008). Badania te dotyczyły
rzek.
www.codex.pl
Tab. 5A. Wyniki badań stanu ekologicznego wód w punkcie pomiarowo – kontrolnym Noteć – wodowskaz
Ujście na podstawie wyników badań z roku 2009
Lp.
Wskaźnik
jakości wody
Jednostka Liczba
miary
prób
Minimum
Data
Maximum
Data
Średnia
roczna
Klasa wskaźnika
jakości wód
II
1.
Temperatura
wody
°C
10
1,8
9.02.2009
22,4
8.07.2009
12,3
2.
Odczyn
pH
10
7,55
20.08.2009
8,26
20.04.2009
7,83
I
3.
Tlen
rozpuszczony
mg O2/l
10
4,3
8.07.2009
15,32
20.04.2009
8,01
poniŜej stanu
dobrego
4.
BZT5
mg O2/l
10
1,0
20.08.2009
5,5
20.04.2009
2,4
II
5.
Ogólny węgiel
organiczny
mg C/l
10
9,47
9.02.2009
13,35
20.08.2009
11,25
II
6.
Azot amonowy
mg NNH4/l
10
0,007
20.08.2009
0,513
9.02.2009
0,18
I
7.
Azot Kjedahla
mg N/l
10
1,1
8.07.2009
1,87
4.03.2009
1,47
II
8.
Azot azotanowy mg NNO3/l
10
0,08
9.02.2009
2,42
4.03.2009
0,57
II
9.
Azot ogólny
mg N/l
10
1,33
8.07.2009
4,32
4.03.2009
2,06
I
10.
Fosfor ogólny
mg /l
10
0,15
6.05.2009
16.11.2009
0,32
4.03.2009
0,2
II
11.
Przewodność w
µS/cm
20 °C
10
809
6.05.2009
1055
20.08.2009
962,15
II
12.
Substancje
rozpuszczone
mg/l
10
701
3.06.2009
892
2.09.2009
792,2
poniŜej stanu
dobrego
13.
Chlorofil „a”
µg/l
10
1,4
2.08.2009
88,6
20.04.2009
19,3
I
Wypełnienie kolorem Ŝółtym – określenie klasy wskaźnika na podstawie wartości maksymalnej lub minimalnej, percentyla 90 lub średniej w zaleŜności od liczby pobranych próbek.
Źródło: WIOŚ, Wyniki badań, klasyfikacja wskaźników i oceny jakości wód płynących w województwie wielkopolskim za rok 2010
Klasa elementów fizyko – chemicznych: jeden lub więcej wskaźników jakości wód wchodzących w skład
elementów fizykochemicznych przekracza wartości określonych w załączniku nr 1 do rozporządzenia
Ministra Środowiska z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód
powierzchniowych (Dz. U. Nr 162, poz. 1008) dla klasy II.
Klasa elementów biologicznych: I
Stan ekologiczny Noteci w 2009 r. określono jako umiarkowany na podstawie klasyfikacji WIOŚ
stanu/potencjału ekologicznego i stanu chemicznego w punktach pomiarowo – kontrolnych monitoringu
operacyjnego. PoniŜej zostaje scharakteryzowana rzeka zgodnie z wynikami badań stanu ekologicznego
w 2010 r. NajbliŜszym punktem pomiarowo – kontrolnym biorąc pod uwagę kierunek, w którym płynie rzeka
jest wodowskaz śuławka.
www.codex.pl
Tab. 5B. Wyniki badań stanu ekologicznego wód w punkcie pomiarowo – kontrolnym Noteć – wodowskaz
śuławka na podstawie wyników badań z roku 2010
Lp.
Wskaźnik
jakości wody
Jednostka Liczba
Minimum
miary
prób
Data
Maximum
Data
Średnia Percentyl
roczna
90*
Klasa
wskaźnika
jakości wód
1.
Temperatura
wody
°C
12
0,0
14.01.2010
13.12.2010
21,0
7.07.2010
9,2
19,78
I
2.
Odczyn
pH
12
7,56
4.08.2010
7,95
9.11.2010
7,747
7,9
I
3.
Tlen
rozpuszczony
mg O2/l
12
3,19
7.07.2010
12,26
8.03.2010
8,684
4,908
poniŜej stanu
dobrego
4.
BZT5
mg O2/l
12
1,3
7.07.2010
5,0
13.12.2010
3,008
4,19
II
5.
Ogólny węgiel
organiczny
mg C/l
12
8,15
23.02.2010
16,55
6.10.2010
11,8
15,512
poniŜej stanu
dobrego
6.
Azot amonowy
mg NNH4/l
12
0,028
9.06.2010
1,12
23.02.2010
0,317
0,722
I
7.
Azot Kjedahla
mg N/l
12
1,14
6.10.2010
3,05
23.02.2010
1,787
2,422
poniŜej stanu
dobrego
8.
Azot azotanowy mg NNO3/l
12
0,35
7.07.2010
4,49
13.12.2010
1,891
7,275
II
9.
Azot ogólny
mg N/l
12
1,65
4.08.2010
6,68
7.04.2010
3,718
6,498
II
10.
Fosfor ogólny
mg /l
12
0,15
13.12.2010
0,33
7.07.2010
0,228
0,317
II
11.
Przewodność w
µS/cm
20 °C
12
654,5
9.11.2010
1150,5
23.02.2010
922,3
1126
II
12.
Chlorofil „a”
8
3,3
8.03.2010
78,7
9.06.2010
23,063
-
II
13.
Makrofitowy
indeks
Indeks Rzeczny
1
29,5
29.08.2010
29,5
29.08.2010
-
-
III
µg/l
*dla tlenu rozpuszczonego podano wartość percentyla 10
Wypełnienie kolorem Ŝółtym – określenie klasy wskaźnika na podstawie wartości maksymalnej lub minimalnej, percentyla 90 lub średniej w zaleŜności od liczby pobranych próbek.
Klasa elementów fizyko – chemicznych: jeden lub więcej wskaźników jakości wód wchodzących w skład
elementów fizykochemicznych przekracza wartości określonych w załączniku nr 1 do rozporządzenia
Ministra Środowiska z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód
powierzchniowych (Dz. U. Nr 162, poz. 1008) dla klasy II.
Klasa elementów biologicznych: III
Wyniki badań przeprowadzone w 2010 r. przez WIOŚ dla rzeki Gwdy zostają zaprezentowane poniŜej.
Są to wyniki badań stanu chemicznego w punkcie pomiarowo – kontrolnym Gwda – Ujście.
Tab. 5C. Wyniki badań stanu chemicznego wód w punkcie pomiarowo – kontrolnym Gwda – Ujście na podstawie
wyników badań z roku 2010
Lp.
1.
Wskaźnik jakości
wody
Jednostka Liczba
Minimum
miary
prób
Data
Maximum
Data
12
05.01.2010
02.02.2010
06.04.2010
04.05.2010
07.06.2010
02.08.2010
04.10.2010
08.11.2010
01.12.2010
0,0401
01.03.2010
Benzo(g,h,i)perylen
Σ µg/l
2.
Indeno(1,2,3-cd)piren
0,0
Średnia Klasa wskaźnika
roczna
jakości wody
0,0033
stan
nieosiągający
dobrego
Wypełnienie kolorem Ŝółtym – określenie klasy wskaźnika na podstawie wartości średniej rocznej.
Klasa chemicznych wskaźników jakości wód – jeden lub więcej badanych chemicznych wskaźników jakości
www.codex.pl
wód przekracza wartości określone w załączniku nr 8 do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia
20 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych (Dz. U.
Nr 162, poz. 1008) dla stanu dobrego.
5.1.1.2. Wody podziemne
Według podziału hydrogeologicznego powiat pilski naleŜy do regionu pomorsko – kujawskiego (III),
w tym do podregionu pomorskiego (III 1) z wydzielonymi rejonami: doliny Noteci i Piły.
Na terenach znajdujących się na południowy – wschód od krawędzi doliny Noteci na wysokości Ujścia
głównym poziomem uŜytkowym jest czwartorzędowy poziom wodonośny o wydajności od kilkunastu
3
do ponad 100 m /h, w przewaŜającej części całkowicie izolowany od powierzchni. Na południe od Ujścia
poziom ten występuje na głębokości od 60 do 100 m.
W kierunku zachodnim od Piły do miejscowości Szydłowo i na południe w kierunku doliny Noteci, a takŜe
od linii Gwdy w kierunku miejscowości Kaczory i dalej w kierunku miejscowości Jeziorki i Jeziora Czarnego
rozprzestrzenia się rejon Piły w którym głównymi poziomami uŜytkowymi są równorzędne poziomy
w utworach czwartorzędowych, trzeciorzędowych oraz jury. Poziom uŜytkowy czwartorzędu występuje
3
na głębokości od 5 do 40 m i osiąga wydajności od 60 do 120 m /h.
3
Trzeciorzędowy poziom uŜytkowy o wydajności rzędu 30 do 120 m /h, stanowią głównie wody w osadach
oligocenu, ujmowane przede wszystkim dla miasta Piły. Uzyskiwane wydajności eksploatacyjne z jurajskiego
3
poziomu wodonośnego osiągają przeciętnie 100 m /h. Eksploatacja wód podziemnych w rejonie Piły
spowodowała powstanie zdeprecjonowanego zwierciadła wód podziemnych w utworach czwartorzędowych
i trzeciorzędowych w postaci tzw. Leja depresji o zasięgu kilku kilometrów od miejsca eksploatacji.
W ramach podregionu pomorskiego na obszarach wysoczyznowych, głównym poziomem uŜytkowym jest
poziom czwartorzędowy, podrzędnym trzeciorzędowy. Główny poziom występuje na głębokości 40 – 60 m,
3
a wydajność osiąga 70 – 120 m /h. Lokalnie wydajności są znacznie niŜsze i spadają nawet do wartości
3
2 – 10 m /h.
Wody z utworów trzeciorzędowych wykorzystywane są w miejscu, gdzie brak uŜytkowych zbiorników wód
podziemnych w utworach czwartorzędu. W utworach trzeciorzędowych w wydzielony jest GZWP nr 127
zlokalizowany w strefie o najkorzystniejszych warunkach hydrogeologicznych. UŜytkowe piętro wodonośne
w utworach jury (które nie tworzy GZWP) występuje w rejonie Piły, gdzie łączy się hydraulicznie
z wodonośnymi utworami trzeciorzędu (oligocenu).
W obrębie Gminy Ujście znajduje się równieŜ Główny Zbiornik Wód Podziemnych nr 138 wydzielony
w utworach czwartorzędowych. Na terenie Gminy Ujście znajdują się zatem 2 GZWP:
1. GZWP 127 – Subzbiornik Złotów – Piła – Strzelce Krajeńskie, (Trzeciorzęd),
2. GZWP 138 – Pradolina Toruńsko – Eberswaldzka (Noteć), (Czwartorzęd).
www.codex.pl
Rys. 4. Lokalizacja Głównych Zbiorników Wód Podziemnych na terenie Gminy Ujście i w powiecie pilskim
Źródło: www.pi.gov.pl
Gmina Ujście znajduję się w zasięgu JCWPd nr 34, 35 i 42. Na poniŜszym rysunku zostaje przedstawiony
układ JCWPd według starej numeracji. Według nieaktualnej juŜ numeracji zostały przeprowadzone badania
jakości wód.
Rys. 5. Lokalizacja Jednolitych Części Wód Podziemnych na terenie Gminy Ujście i w powiecie pilskim
Źródło: http://www.psh.gov.pl/jednolite_czsci_wd_podziemnych-
charakterystyka_geologiczna_i_hydrogeologiczna.html
www.codex.pl
W ramach monitoringu operacyjnego w 2009 r. przeprowadzono badania wód podziemnych w JCWPd nr 36,
które nie jest zagroŜone nieosiągnięciem dobrego stanu.
Podczas klasyfikacji jakości wody w punkcie wykorzystano następujące elementy fizykochemiczne: odczyn,
temperatura, przewodność elektrolityczna, tlen rozpuszczony, ogólny węgiel organiczny, jon amonowy,
antymon, arsen, azotany, azotyny, bor, bar, beryl, chlorki, chrom, cyjanki, cyna, cynk, fluorki, fosforany, glin,
kadm, kobalt, magnez, molibden, mangan, miedź, nikiel, ołów, potas, rtęć, selen, siarczany, sód, srebro, tal,
tytan, uran, wanad, wapń, wodorowęglany, Ŝelazo. Ocena jakości wód została wykonana w oparciu
o Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu
wód podziemnych.
Rys. 6. Wyniki monitoringu jakości wód podziemnych w 2009 r. wg badań PIG
Źródło: Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Wielkopolskiego na lata 2008 – 2011 z perspektywa na lata 2012 – 2019, Aktualizacja
Wyniki badań wskazują, Ŝe wody wgłębne w JCWPd nr 36 były zbadane w 2 punktach, a ich jakość
określono jako zadowalającą oraz złą. Natomiast badania wód gruntowych wskazały jakość dobrą i złą.
Na czas sporządzania niniejszej aktualizacji dostępna jest nowa numeracja JCWPd wprowadzona przez
Państwowy Instytut Geologiczny. Zgodnie z tą numeracją na terenie Gminy Ujście znajduje się JCWPd nr 35
(rysunek nr 7), który fizycznie stanowi część poprzedniego JCWPd nr 36.
Z badań monitoringowych przeprowadzonych przez Państwowy Instytut Geologiczny w 2008 (dla starej
numeracji JCWPd) wynika, Ŝe stan wód podziemnych w rejonie Gminy Ujście pod względem stanu
chemicznego oceniony został jako słaby – JCWPd 36 i dobry – JCWPd 42.
www.codex.pl
Rys. 7. Lokalizacja Jednolitych Części Wód Podziemnych na terenie Gminy Ujście i w powiecie pilskim
Źródło: http://www.psh.gov.pl/jednolite_czsci_wd_podziemnych-
charakterystyka_geologiczna_i_hydrogeologiczna.html
Dla zbiornika nr 35 nie ma na chwilę obecną przeprowadzonych badań jakości wody w związku z czym
na potrzeby niniejszego projektu zostają przedstawione dane dla zbiornika nr 36.
5.1.1.3. Gospodarka wodno – ściekowa
Na terenie Gminy Ujście nie korzysta się z ujęć wód powierzchniowych.
Woda do celów pitnych jak i produkcyjnych pobierana jest na terenie gminy z ujęć wód podziemnych
w Ujściu, Nowej Wsi Ujskiej i Jabłonowie. Woda pobierana z tych ujęć poddawana jest procesowi
uzdatniania.
3
Ujęcie w m. Ujście, ul. Jagiełły: 1 studnia (poziom 30 m), pobór wody 110 m /d. Proces uzdatniania:
odŜelazianie, odmanganianie, filtrowanie, chlorowanie w miarę potrzeb. Ujęcie w m. Jabłonowo: 2 studnie,
3
pobór wody 310 m /d, poziom czwartorzędu 76 m. Proces uzdatniania: odŜelazianie, odmanganianie,
chlorowanie w miarę potrzeb. Planuje się prace modernizacyjne. Ujęcie m. Nowa Wieś Ujska: 2 studnie,
pobór wody 640 m
3
/d, poziom czwartorzędu 86 m. Proces uzdatniania: odŜelazianie, filtrowanie,
chlorowanie w miarę potrzeb.
W poniŜszych tabelach zostają przedstawione dane dotyczące sieci wodociągowej oraz sieci
kanalizacyjnej zgodnie z danymi GUS za lata 2007 – 2009 r.
www.codex.pl
Tab. 6. Ogólna charakterystyka sieci wodociągowej w Gminie Ujście w latach 2007 – 2009
Dane liczbowe
Wyszczególnienie
Jednostka
2007
2008
2009
Długość czynnej sieci rozdzielczej
km
82,4
82,7
82,7
Połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych
i zbiorowego zamieszkania
szt.
1094
1095
1097
3
211,3
227,3
225,8
osoba
7193
7204
7201
Woda dostarczona gospodarstwom domowym
dam
Ludność korzystająca z sieci wodociągowej
Źródło: GUS
Tab. 7. Ogólna charakterystyka sieci kanalizacyjnej w Gminie Ujście w latach 2007 – 2009
Dane liczbowe
Wyszczególnienie
Jednostka
2007
2008
2009
Długość czynnej sieci kanalizacyjnej
km
40,6
51,4
52,1
Połączenia prowadzące do budynków
mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania
szt.
838
865
875
3
555,7
551,1
538,3
osoba
5970
5991
5993
Ścieki odprowadzone
dam
Ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej
Źródło: GUS
Na podstawie zestawienia przedstawionego w powyŜszych tabelach stwierdza się wzrost ilości
zuŜytej wody i wytworzonych ścieków. Długość czynnej sieci kanalizacyjnej jest o połowę mniejsza niŜ
długość czynnej sieci rozdzielczej. Analizując zestawienie tabelaryczne wnioskuje się, Ŝe część
mieszkańców posiada własne zbiorniki bezodpływowe na ścieki poniewaŜ liczba ludności korzystającej
z sieci kanalizacyjnej jest mniejsza niŜ liczba ludności korzystająca z sieci wodociągowej.
W Gminie w chwili obecnej działają dwie oczyszczalnie ścieków. Jedna z nich – oczyszczalnia ELMECH
zlokalizowana na ul. Wierzbowej w Ujściu, która naleŜy do prywatnego właściciela Pana Andrzeja
Lewińskiego.
Druga oczyszczalnia znajduje się w Kruszewie – jest to oczyszczalnia zarządzana przez Zakład Gospodarki
Komunalnej i Mieszkaniowej w Ujściu .
5.1.2. Cel
1. Trwałe zabezpieczenie potrzeb w aspekcie ilości i jakości wody oraz jej dostarczenia w odpowiednim
czasie i miejscu.
2. Racjonalne wykorzystanie wody.
3. Racjonalne korzystanie z terenów, na których znajdują się zbiorniki i cieki wodne. Ochrona wód
powierzchniowych.
5.1.3. Kierunki działań do 2019 roku
Dla Gminy Ujście określa się kierunki dotyczące rozwiązania problemów zasobów wodnych:
1. Rozbudowa i systematyczna modernizacja sieci kanalizacyjnej i wodociągowej.
2. WzmoŜenie działań kontrolnych i egzekucyjnych w celu eliminacji nielegalnego zrzutu ścieków
www.codex.pl
komunalnych.
3. Edukacja ekologiczna na temat szkodliwości dla środowiska i zdrowia ludzi zanieczyszczeń
wydostających się z nieszczelnych zbiorników i wylewania ich na tereny upraw i działek nie objętych
systemem kanalizacji.
4. Wspieranie budowy oczyszczalni przydomowych w miejscach, w których budowa kanalizacji
sanitarnej nie jest ekonomicznie uzasadniona.
5. Odbudowa i utrzymanie odpowiedniego stanu systemów melioracyjnych.
5.1.4. Harmonogram działań
Tab. 8. Harmonogram czasowo – finansowy z zakresu zasobów wodnych i gospodarki wodno – ściekowej
na terenie Gminy Ujście
Zadanie
Jednostka
odpowiedzialna
za realizację
Termin
realizacji
Szacunkowe
koszty w PLN
Źródło
finansowania
Budowa kanalizacji sanitarnej w m. Węglewo
Gmina
2019
1 400 000
Gmina, PROW
Budowa kanalizacji deszczowej w Ujściu
(ul. H. Sawickiej)
Gmina
2011
1 500 000
Gmina
Budowa kanalizacji i wodociągu w Byszkach,
przebudowa hydroforni w Nowej Wsi Ujskiej
i Jabłonowie
Gmina
2011 – 2012
5 700 000
Gmina, PROW
Budowa wodociągu i kanalizacji w Ługach Ujskich
Gmina
2011 – 2012
2 400 000
Gmina
Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków
Osoby
indywidualne
Zadanie ciągłe
Brak danych
kosztowych
Mieszkańcy
Kontrolowanie nielegalnych zrzutów ścieków
Gmina
Zadanie ciągłe
Brak kosztów
Gmina w ramach
działalności
własnej
Edukacja ekologiczna w zakresie skutków
zanieczyszczenia ściekami wód i gleb oraz
nielegalnego poboru wód
Gmina
Zadanie ciągłe
Brak danych
kosztowych
Gmina, jednostki
oświatowe
BieŜąca konserwacja istniejącej sieci wodociągowej
(naprawy bieŜące)
Gmina
Zadanie ciągłe
Brak danych
kosztowych
Gmina
BieŜąca konserwacja rowów melioracyjnych
Rolnicy,
Inwestorzy,
Zarządy Spółek
Wodnych
Zadanie ciągłe
Brak danych
kosztowych
Rolnicy,
Inwestorzy,
Zarządy Spółek
Wodnych
Źródło: Na podstawie konsultacji z Urzędem Miejskim w Ujściu
5.2. Powierzchnia ziemi i gleb
5.2.1. Rzeźba terenu
Na terenie Gminy Ujście zaznacza się spadek obniŜenia terenu w kierunku północnym.
Wzniesienia wynoszą od 46,5 do 115 m n. p. m. Miasto Ujście leŜy nad dwiema rzekami Gwdą i Notecią,
które tu właśnie się łączą. Tutaj kończy się wiodąca z miejscowości DręŜno przez Piłę malownicza trasa
spływu kajakowego.
www.codex.pl
5.2.2. Budowa geologiczna
Gmina Ujście połoŜona jest na pograniczu dwóch geologicznych jednostek strukturalnych: Wału
Pomorsko – Kujawskiego i Niecki Szczecińskiej. Warstwa powierzchniowa zbudowana jest z utworów
trzecio- i czwartorzędowych, plejstoceńskich i holoceńskich.
5.2.3.1. Rodzaje występujących gleb
Podział na klasy bonitacyjne jest odzwierciedleniem wartości rolniczej gleb. Podstawą zaliczenia
gleb do danej klasy bonitacyjnej są przede wszystkim ich właściwości i warunki przyrodnicze terenu,
wpływające zasadniczo na ich urodzajność. Klasy bonitacyjne ustalane są oddzielnie dla gruntów ornych
i uŜytków zielonych. W obrębie gleb gruntów ornych wydzielono 9 klas bonitacyjnych z podziałem na 3
grupy:
Klasa I
Gleby orne najlepsze
Klasa II
Gleby orne bardzo dobre
Klasa III a
Gleby orne dobre
Klasa III b
Gleby średnio dobre
Klasa IV a
Gleby orne średniej jakości
Klasa IV b
Gleby orne średniej jakości (gorsze)
Klasa V
Gleby orne słabe
Klasa VI
Gleby najsłabsze
Klasa VI rz
Gleby pod zalesienia
Najlepsze grunty orne i uŜytki zielone klas I do III
Średniej jakości grunty orne i uŜytki zielone klasy IV
Najsłabsze grunty orne i uŜytki zielone klas V do VI z
5.2.3.2. Stan jakości gleb w Gminie Ujście
Na podstawie badań przeprowadzonych przez WIOŚ zostały określone klasy bonitacyjne oraz
kompleksy przydatności rolniczej gleb występujących na terenie Gminy Ujście.
Gleby występujące na obszarze Gminy w większości zaklasyfikowane zostały do gleb o średniej, średnio
dobrej i słabej jakości. Szczegółową klasyfikację gleb Gminy, pod względem jakości bonitacyjnej
przedstawiono w poniŜszej tabeli.
Tab. 9. Klasy bonitacyjne gruntów ornych występujących na terenie Gminy Ujście
Klasy bonitacyjne gruntów ornych [%]
Wyszczególnienie
I
II
IIIa
IIIb
IVa
IVb
V
VI
Powiat pilski
0
0
7
19
32
19
16
6
Gmina Ujście
0
0
7
12
29
9
27
15
VIRZ
1
1
Źródło: Agrochemiczne badania gleb Wielkopolski w latach 2000 – 2004, WIOŚ
Podział na klasy bonitacyjne jest odzwierciedleniem wartości rolniczej gleb. Podstawą zaliczenia gleb
do danej klasy bonitacyjnej są przede wszystkim ich właściwości i warunki przyrodnicze terenu, wpływające
www.codex.pl
zasadniczo na ich urodzajność. Klasy bonitacyjne ustalane są oddzielnie dla gruntów ornych
i uŜytków zielonych. W obrębie gleb gruntów ornych wydzielono 9 klas bonitacyjnych z podziałem na 3 grupy
jak opisano powyŜej.
Na podstawie powyŜszej tabeli moŜna stwierdzić, Ŝe na terenie Gminy Ujście przewaŜają grunty orne i uŜytki
zielone średniej jakości, które łącznie stanowią 50% wszystkich gruntów ornych. 7% wszystkich gruntów
ornych stanowią grunty najlepszej jakości, natomiast najsłabsze grunty stanowią 43% ogółu.
Przydatność rolniczą gleb określają kompleksy, będące typami siedliskowymi rolniczej powierzchni
produkcyjnej, z którymi związany jest odpowiedni dobór uprawianych roślin. Charakterystykę kompleksów
przyjęto ze względu na siedliska związane z uprawą zbóŜ ozimych, uznanych za najbardziej właściwe rośliny
wskaźnikowe:
•
siedliska odpowiednie do produkcji pszenicy i roślin towarzyszących określają:
- kompleks 1 − pszenny bardzo dobry,
- kompleks 2 − pszenny dobry,
- kompleks 3 − pszenny wadliwy;
•
•
•
siedliska odpowiednie do produkcji Ŝyta i roślin towarzyszących to:
o
kompleks 4 − Ŝytni bardzo dobry,
o
kompleks 5 − Ŝytni dobry,
o
kompleks 6 − Ŝytni słaby,
o
kompleks 7 − Ŝytni najsłabszy;
siedliska odpowiednie do produkcji zbóŜ i roślin pastewnych:
o
kompleks 8 − zboŜowo-pastewny,
o
kompleks 9 − zboŜowo-pastewny słaby;
kompleksy uŜytków zielonych:
o
kompleks 2z − uŜytki zielone średnie,
o
kompleks 3z − uŜytki zielone słabe i bardzo słabe.
Tab. 10. Kompleksy przydatności rolniczej gleb na terenie Gminy Ujście
Grunty orne w % powierzchni
Jednostka
Pszenny
b.dobry
Pszenny
dobry
Pszenny
wadliwy
śytni
b.dobry
śytni
dobry
śytni
słaby
śytni
b.słaby
ZboŜowopastewny
mocny
ZboŜowopastewny
słaby
Powiat pilski
Gmina Ujście
0
0
7
2
3
3
34
20
27
24
18
25
7
17
2
1
2
8
Źródło: Agrochemiczne badania gleb Wielkopolski w latach 2000 – 2004, WIOŚ
Z powyŜszej tabeli wynika, Ŝe na terenie Gminy Ujście przewaŜają siedliska odpowiednie do produkcji Ŝyta
i roślin towarzyszących (łącznie 86%). Dominuje tu kompleks Ŝytni słaby, do którego zalicza się gleby bardzo
lekkie, głównie gleby brunatne i pseudobielicowe. Charakteryzują się one bardzo małą zdolnością
zatrzymywania składników pokarmowych i wodnych. Wykazują one bardzo duŜą skłonność do przesychania,
dlatego wysokość plonów uzaleŜniona jest w duŜym stopniu od ilości opadów, miąŜszości poziomu orno –
próchnicznego, zawartości próchnicy, odczynu i nawoŜenia. Znaczny procent stanowi takŜe kompleks Ŝytni
dobry, który obejmuje gleby wytworzone z piasków gliniastych lekkich podścielonych piaskiem słabo
gliniastym lub piasków głęboko zalegających na glinach. Zaliczane są tu gleby brunatne i pseudobielicowe
www.codex.pl
oraz czarne ziemie i mady. Są lekko kwaśne i ubogie w przyswajalne dla roślin składniki pokarmowe,
okresowo suche. Wymagają systematycznego nawoŜenia. Roślinami wskaźnikowymi tego kompleksu są:
Ŝyto, jęczmień i ziemniaki. Sporadycznie moŜna uprawiać mniej wymagające odmiany pszenicy. Wysokość
plonów zaleŜy głównie od ilości opadów.
Wg danych Okręgowej Stacji Chemiczno Rolniczej w Poznaniu opublikowanych w Raporcie o stanie
środowiska w Wielkopolsce w 2007 r. (WIOŚ Poznań, 2008) na terenie Gminy Ujście w latach 2005 – 2008
21 – 40 % gleb wymagało wapnowania.
Od składu chemicznego gleby, a zwłaszcza od zasobności gleby w składniki pokarmowe roślin, w duŜej
mierze zaleŜy jej Ŝyzność. Określenie zawartości przyswajalnych form fosforu, potasu i magnezu w glebie
pozwala na ustalenie dawek nawozów, zapewniających zarówno wzrost i rozwój uprawianych roślin, jak
i utrzymanie odpowiedniej zasobności gleb z uniknięciem ryzyka zasolenia.
Niedobory magnezu, występujące we wczesnych stadiach wzrostu, wpływają ujemnie na późniejszy rozwój
i plonowanie roślin uprawnych. Magnez jest pierwiastkiem bardzo waŜnym dla procesów Ŝyciowych roślin −
jest składnikiem chlorofilu.
Fosfor jest niezbędnym składnikiem do rozwoju rośliny. Jego obecność w glebie wpływa dodatnio na
pobieranie innych składników pokarmowych przez rośliny, głównie azotu. Zwiększa odporność roślin
na choroby.
Z badań agrochemicznych opublikowanych przez WIOŚ w Poznaniu za lata 2000 – 2004 wynika, Ŝe:
•
21% – 40% gleb na terenie Gminy Ujście charakteryzowało się niską lub bardzo niską
zawartością magnezu,
•
21% – 40% gleb charakteryzowało się niską lub bardzo niską zawartość fosforu,
•
61 – 80% gleb charakteryzowało się niską lub bardzo niską zawartością potasu.
Wyniki badań zawartości chromu, manganu, arsenu i Ŝelaza oceniono na podstawie granic tolerancji
zawartości pierwiastków toksycznych opracowanych przez IUNG w Puławach. Nie wykazano przekroczeń
wskazanych pierwiastków w glebie ponad wartość naturalną na obszarze Gminy, przypadku chromu i Ŝelaza
ich zawartość całkowita była niŜsza od wyznaczonych granic tolerancji.
Tab. 11. Zawartość metali cięŜkich w glebach występujących na terenie Gminy Ujście
Pierwiastek
Zawartość całkowita w [mg/kg]
Zawartość nominalna w [mg/kg]
Cr
6,67
15-70
Mn
377
300-600
Fe
4967
10000-30000
1,93
1-20
As
Źródło: WIOŚ, Agrochemiczne badania gleb Wielkopolski w latach 2000 – 2004
5.2.3.3. Kopaliny występujące na terenie Gminy Ujście
Na terenie Gminy Ujście znajdują się złoŜa kopalin pospolitych, takich jak kruszywo naturalne,
surowce szklarskie, gytia i torf. Udokumentowane złoŜa torfu i gytii nie mają większego znaczenia
gospodarczego.
5.2.4. Cel
1. Właściwe uŜytkowanie istniejących zasobów glebowych i ich ochrona.
Biuro Rzeczoznawstwa i2.
Ekonomii
Środowiska
CODEX Sadowski
i Wspólnicy Spółka Jawna
Racjonalne
wykorzystanie
kopalin.
www.codex.pl
5.2.5. Kierunki działań
Wymienione cele odnoszą się przede wszystkim do gruntów rolnych i leśnych. Ich ochrona polega
na ograniczeniu przeznaczania tych gruntów na cele nierolnicze i nieleśne – jeŜeli jest to niemoŜliwe, naleŜy
postępować zgodnie z właściwościami danego terenu ograniczając moŜliwość wystąpienia negatywnego
wpływu. Aby osiągnąć wytyczone cele naleŜy postępować zgodnie z kierunkami działań:
1. Uwzględnianie w planach zagospodarowania przestrzennego ochrony gruntów wartościowych dla
rolnictwa i posiadających walory przyrodnicze.
2. Ochrona gleb o wysokiej wartości rolniczej przed przeznaczaniem na cele nierolnicze.
3. Przeciwdziałanie nadmiernemu zakwaszaniu gleb.
4. Zalecanie ograniczeń w stosowaniu środków chemicznych.
5. Propagowanie produkcji zdrowej Ŝywności i promocja rolnictwa ekologicznego.
6. Prowadzenie wielokierunkowej edukacji rolników i uŜytkowników gruntów w Gminie.
7. Zachowanie zadrzewień śródpolnych, zakrzaczeń, kompleksów leśnych i nieuŜytków podmokłych
jako waŜnych elementów funkcjonalnych struktury ekologicznej i obiektów warunkujących
utrzymanie odpowiedniego poziomu wód gruntowych na obszarach rolniczych.
8. Właściwe metody przechowywania nawozu organicznego (zapobieganie wyciekaniu np. gnojówki).
9. WdraŜanie i przestrzeganie Kodeksu Dobrych Praktyk Rolniczych.
10. Uwzględnianie aspektów środowiskowych i rozwaŜenie moŜliwych oddziaływań na środowisko
podczas prowadzenia prac wydobywczych.
Tab. 12. Harmonogram czasowo – finansowy z zakresu ochrony gleb i racjonalnego wykorzystania zasobów
kopalin na terenie Gminy Ujście
Zadanie
Jednostka
odpowiedzialna
za realizację
Termin
realizacji
Szacunkowe
koszty w PLN
Źródło
finansowania
Inwentaryzacja i rekultywacja terenów
zdegradowanych
np. „dzikich wysypisk”
Gmina
Zadanie ciągłe
Brak danych
kosztowych
Gmina
Rekultywacja składowiska w Mirosławiu
Gmina
2013 – 2014
400000
Gmina
Kontrolowanie terenów rolniczych dla ochrony gleb
o wysokiej przydatności rolniczej przed
przeznaczeniem na cele nierolnicze.
ODR,
Właściciele
gruntów
Zadanie ciągłe
Brak kosztów
ARiMR
Rolnicy
Szkolenia i działalność informacyjna na rzecz rolnictwa
Gmina, ODR,
Starostwo
Powiatowe
Zadanie ciągłe
Brak danych
kosztowych
Gmina
ODR
Zadanie ciągłe
Brak danych
kosztowych
Właściciele
gruntów
Kształtowanie struktury upraw
ODR, Właściciele
przeciwdziałającej erozji i pogarszaniu się jakości gleb
gruntów
Wykorzystanie gleb o niŜej klasie przydatności
rolniczej pod produkcję biomasy
Właściciele
gruntów
Zadanie ciągłe
Brak danych
kosztowych
Właściciele
gruntów
Stosowanie odpowiednich tj. bezpiecznych,
nowoczesnych urządzeń i technik podczas prac
wydobywczych oraz przeszkolenie pracowników w
kierunku stosowania najlepszych dostępnych technik
Zarządca terenu
Zadanie ciągłe
Brak danych
kosztowych
Zarządca terenu,
inwestor
www.codex.pl
5.3. Przyroda
5.3.1.1. Zabytki i zieleń z nimi związana
Do obszarów zieleni urządzonej w Gminie zaliczyć moŜna zieleń parkową i cmentarną, zieleń
średnią i wysoką, trawniki oraz zadrzewienia przydroŜne.
Na terenie Gminy znajdują się liczne zabytki otoczone zielenią. W Gminie jest takŜe kilkanaście cmentarzy
(w tym obiekty zabytkowe, objęte ścisłą ochroną konserwatorską), będących skupiskami zieleni wysokiej.
Poza wyŜej wymienionymi terenami zieleni, występują skupiska zieleni w postaci zadrzewień szpalerowych,
przydroŜnych oraz zadrzewień i zakrzewień śródpolnych.
Rygorom ochronnym poddawane będą takŜe tereny zieleni, w tym drzewostan parkowy. Zapewnienie
ochrony terenów zieleni spoczywa na Gminie. W Gminie niektóre pojedyncze drzewa, aleje, skupiska drzew
zostały objęte ochroną prawną poprzez ustanowienie ich pomnikami przyrody.
Obiekty wpisane do rejestru zabytków znajdujące się na terenie Gminy Ujście:
1) Cmentarz katolicki w Byszkach, czynny, koniec XIX w.
2) Cmentarz ewangelicko – augsburski w Chrustowie, nieczynny, 2 poł. XIX w.
3) Zespół pałacowo – parkowy w Jabłonowie:
−
pałac, mur. ok. 1870 r.,
−
dwór, mur., początek XIX w.,
−
park, XVII/XIX,- oficyna, mur., 1 poł. XIX w.
4) Zespół folwarczny w Jabłonowie:
−
gorzelnia, mur., poł. XIX w.,
−
kuźnia mur./kam./szach., 1853 r.,
−
spichlerz ob. bud. gosp., mur., ok. 1880 r.,
−
spichlerz, ob. bud. gosp., mur., ok. 1880 r.
5) Cmentarz ewang. Augsburski w Jabłonowie, nieczynny, początek XIX w.
6) Kościół parafialny p. w. św. Wojciecha w Kruszewie, mur., 1928 – 31r.
7) Zespół pałacowo – parkowy w Kruszewie:
−
pałac, mur., ok. 1889 r.,
−
park, 2 poł. XIX w.
8) Cmentarz katolicki w Kruszewie, czynny, 2 poł. XIX w.
9) Cmentarz ewang. Augsburski w Kruszewie, nieczynny, 2 poł. XIX.
10) Kościół par. p. w. MB RóŜańcowej w Ługach Ujskich, mur., 1868 r.
11) Cmentarz katolicki w Mirosławiu, czynny, pocz. XX w.
12) Park dworski w Mirosławiu, 2 poł. XIX w.
13) Zespół stopnia wodnego „Nowe nr 12” na rzece Noteć w Mirosławiu.
14) Cmentarz ewang. Augsburski w Nowej Wsi Ujskiej, nieczynny, 2 poł. XIX w.
15) Kościół par. p. w. św. Mikołaja w Ujściu, mur., 1906 – 1907 r.
16) Pastorówka, Stary Rynek, mur./szach. w Ujściu, ok. poł. XIX w.
17) Kościół ewangelicki., Stary Rynek w Ujściu, mur./szach., 1851 r.
18) Ratusz, Pl. Wiosny Ludów w Ujściu, 1903 r.
www.codex.pl
19) Cmentarz katolicki, czynny, ul. Staszica w Ujściu, 2 poł. XIX w.
20) Kalwaria Ujska, 1891 – 1908 r.
21) Cmentarz katolicki przykościelny w Ujściu, nieczynny, XV w.
22) Historyczny układ urbanistyczny miasta Ujście.
23) Cmentarz ewang. Augsburski w Węglewie, nieczynny, poł. XIX w.
Obiekty objęte ochrona konserwatorską w Gminie Ujście
Bronisławki:
a) Dwór – rządcówka, ob. mieszkania, mur., 4 ćw. XIX
w.,
b) Gorzelnia, bud. gosp., mur., k. XIX w.,
c) Park krajobrazowy, k.XIX w.,
d) Zespół folwarczny, k. XIX w.
Osada Kolonia:
a) Dom nr 130, mur., k. XIX w.,
b) Dom nr 138, mur., k. XIX w.,
Chrustowo:
a) Kuźnia, mur., lata 30 XX w.,
b) Remiza straŜacka, mur., lata 30 XX w.,
c) Szkoła, ob. mieszkania, Nr 11, mur., pocz. XX w.,
d) Dom nr 10, mur., pocz. XX w.,
e) Dom nr 13, mur., poł. XIX w.,
f) Dom nr 17, mur., pocz. XX w.,
g) Dom nr 18 , mur., pocz. XX w.,
h) Dom nr 19, mur., pocz. XX w.,
i) Dom nr 24, mur., pocz. XX w.,
j) Zespół „poniatówek” przy drodze dojazdowej do
centrum wsi:
nr 27, 30, 32, 43, 44, 45, drewno, ok. 1936 r.
Osada Jaśkowo:
a) Dom nr 119, mur./szach., 2 poł. XIX w.
Ujście:
a) Plebania, Pl. Wiosny Ludów 1, mur./szach., poł. XIX
w.,
b) Dom parafialny, ob. Kaplica p.w. św. Stanisława i św.
Teresy, mur., 1906-07 r.,
c) Szkoła, ul. Sienkiewicza 9, mur., 1 ćw. XX w.,
d) Cmentarz Ŝydowski, zlikwidowany, XVIII/XIX w.,
e) Cmentarz ewang. augsburski, nieczynny, k. XIX w.,
f) Ulica Browarska:
- Dom nr 6, mur., k. XIX w.,
- Zab. Gosp., nr 6, mur., k. XIX w.,
g) Ulica Chodzieska:
-Dom nr 7, mur., XIX/XX w.,
-Dom nr 9, mur., k. XIX w.,
i) Ulica Czarnkowska:
- Dom nr 1, mur., 4 ćw. XIX w.,
- Dom nr 2, mur., ok. 1905 r.,
- Dom nr 10/12, mur., pocz. XX w.,
Byszki:
a) Dom nr 4, mur., k. XIX w.,
b) Dom nr 5, mur., k. XIX w.,
c) Dom nr 7, mur., k. XIX w.,
d) Dom nr 10, mur., k. XIX w.,
e) Dom nr 11, mur., k. XIX w.,
f) Figura MB, cement ogrodzenie, mur., 1948 r.,
g) KrzyŜ przy drodze do Piły, drewno, 1929 r.,
Jabłonowo:
a) Zespół pałacowo – parkowy:
- aleja lipowa, 1925 r.
b) Zespół folwarczny:
- obora, mur., ok. 1880 r.
- obora II, mur., ok. 1880 r.
- obora III, mur., ok. 1880 r.
- bud. gosp., mur., ok. 1880 r.
c) Dom nr 8, mur., pocz. XX w.,
d) Dom nr 16, mur./ drewno, lata 30 XX w.,
e) Dom nr 20, mur./drewno, lata 30 XX w.,
f) Dom nr 27, „poniatówka” drewno, lata 30 XX w.,
g) Dom nr 35, „poniatówka” drewno, lata 30 XX w.,
h) Dom nr 48, mur./ drewno, lata 30 XX w.,
i) Zespół „poniatówek” wraz z zab. gosp., przy drodze
z Jabłonówka do Ujścia, mur./drewno, ok. 1936 r.
Kruszewo:
a) Zespół pałacowo – parkowy:
-oficyna dworska, mur., 1 poł. XIX w.,
b) Zespół folwarczny, 2 poł. XIX w.,
c) Dom w zespole folwarcznym, ul. Towarowa 14, mur., 2
poł. XIX w.,
d) Poczta, ul. Pilska, mur. Pocz. XX w.,
e) Bank Spółdzielczy, ul. Pilska, mur., 1909 r.,
f) Cmentarz katolicki, choleryczny, nieczynny, 2 poł. XIX
w.,
g) Ulica Dworcowa – wraz z Aleją Lipową wzdłuŜ torów
kolejowych:
- Dom nr 12, mur., pocz. XX w,
h) Ulica Lipowa – wraz z obsadzeniem lipami, jesionami,
jałowcami:
- Dom nr 4, mur., pocz. XX w.,
- Dom nr 9, lata 20 XX w.,
- Dom nr 11, mur./drewno, lata 20 XX w.,
- Dom nr 17, mur./szach, lata 20 XX w.,
www.codex.pl
- Dom nr 19, szach., 4 ćw. XIX w.,
- Dom nr 18, mur./szach., pocz. XX w.,
- Bud. Gosp. Nr 26, mur./szach., k. XIX w.,
i) Ulica Parkowa:
- Dom nr 18, mur./kam., k. XIX w.,
- Dom, opuszczony, mur., k. XIX w.,
- Dom nr 24, mur./kam., k. XIX w.,
j) Ulica Pilska:
j) Ulica Huty Szkła:
-Kapliczka przy drodze do Czarnkowa z figurą św.
Józefa, mur., 1 ćw. XX w.,
- Dom nr 1, mur./szach., ok. 1820 r.,
- Dom, d. szkoła, mur., pocz. XX w.,
k) Ulica Łąkowa:
- Dom nr 6, mur., pocz.. XX w.,
- Dom nr 2, mur., pocz. XIX w.,
l)Ulica Notecka:
- Dom nr 3, mur./szach., 2 poł. XIX w.,
- Dom nr 9, mur., 1910 r.,
ł) Ulica Podgórna:
- Dom nr 1, mur., 2 poł. XIX w.,
- Dom nr 2, mur., k.XIX w.,
- Mleczarnia, mur., k. XIX w.,
k) Ulica Starowiejska
- Dom nr 1, mur., k.. XIX w.,
m) Plac Powstańców Wielkopolskich:
- Dom nr 5, mur., mur. k. XIX w.,
n) Ulica Pilska:
- Dom nr 11, Okr. Dyr. Gosp. Wodnej, mur., pocz. XX w.,
- Dom nr 18, mur., XIX/XX w.,
- Dom nr 27, mur., 1 ćw. XX w.,
- Dom nr 39, mur., k. XIX/1912 r.,
- Dom nr 31, mur., ok. 1920 r.,
- Młyn gosp. przy nr 43, mur., pocz. XX w.,
- Dom nr 35, drewno, ok. 1920 r.,
- Kapliczka z figurą św. Antoniego, kam. pocz. XX w.,
- Dom – pomieszczenie na karawan, mur., pocz. XX w.,
o) Plac Wiosny Ludów:
l) Ulica Towarowa:
- Dom, drewno, ok. 1930 r.
Ługi Ujskie:
a) Dzwonnica, drewno, 1855 r.,
b) Mur cmentarny, mur./kam., 1868 r.,
c) Szkoła Podstawowa, mur./drewno, 2 poł. XIX w.,
d) Stodoła nr 9, mur./ szach., 2 poł. XIX w.,
p) Ulica Rybacka:- Dom nr 3, mur., 4 ćw. XIX w.,
e) Stodoła nr 21, szach./drewno, XIX/XX w.,
f) Dom nr 66, mur., k. XIX w.,
- Dom nr 11, mur./szach., k. XIX w.,
g) Dom nr 67, mur., k. XIX w.,
r) Ulica Sienkiewicza:
h) Dom nr 71, mur., k. XIX w.,
i) Dom nr 76, mur., k. XIX w.,
j) Dom nr 82, mur., pocz. XX w.,
k)Dom nr 83, mur., pocz. XX w.,
l) Dom nr 85, drewno, ok.1920 r.,
m) Dom nr 86, drewno, ok. 1930 r.,
- Dom nr 11, szach., 1 poł. XIX w.,
n) Dom nr 89, mur., 2 poł. XIX w.,
www.codex.pl
- Dom nr 13, mur./szach., poł. XIX w.,
- Dom nr 21, mur., 1 ćw. XX w.
s) Stary Rynek:
- Dom nr 8, mur., pocz. XX w.
t) Ulica Staszica:
- Dom nr 28, mur. k. XIX w.,
- Bud. Gosp. przy nr 42, mur./szach., k. XIX w.,
- Stodoła nr 49, mur., 1 ćw. XX w.,
u) Ulica Strzelecka:
- Dom nr 2, ob. Szkoła, mur., 1893 r.,
w) Ulica Szpitalna:
- BELLE-VUE – obecnie kaplica grobu Pańskiego, mur.,
pocz. XX w.,
o) Dom nr 94, mur., k. XIX w.,
p) Kapliczka, mur., krzyŜ Ŝelazny, 2 poł. XIX w.,
r) Cmentarz katolicki, czynny, 2 poł. XIX w.
Nowa Wieś Ujska:
a) Zespół folwarczny, 2 poł. XIX w.,
b) Obora w zespole folwarcznym, mur., 2 poł. XIX w.,
c) Kuźnia, mur./kam., XIX/XX w.,
d) Szkoła Podstawowa, mur., pocz. XX w.,
e) Dom nr 5, mur., XIX/XX w.,
f) Dom nr 10, mur., pocz. XX w.,
g) Dom nr 16, mur., pocz. XX w.,
h) Stodoła nr 50, szach., 2 poł. XIX w.,
i) Dom nr 59, mur., 2 poł. XIX w.,
j) Dom nr 72, szach., XIX w.,
k) Dom nr 100, szach., k. XIX w.,
l)Przedszkole nr 102, mur., pocz. XX w.,
ł)Stodoła nr 103, drewno, pocz. XX w.,
m) Dom nr 119, mur./szach., 2 poł. XIX w.,
n) Dom nr 130, mur., k. XIX w.,
o) Dom nr 138, mur./kam., k. XIX w.,
p) KrzyŜ na cmentarzu, mur./drewno, 1903 r.,
r) Cmentarz ewang. augsburski, nieczynny, XIX/XX w.,
s) Cmentarz katolicki, czynny, pocz. XX w.
Mirosław:
a) Cmentarz ewangelicko – augsburski, nieczynny, 2 poł.
XIX w.,
b) Cmentarz ewangelicko – augsburski, zlikwidowany, 2
poł. XIX w.,
c) Szkoła Podstawowa, mur., 1 ćw. XX w.,
d) Bud. Gosp. przy szkole, mur., 1 ćw. XX w.,
e) Dom nr 15, mur., pocz. XX w.,
f) Dom nr 26, mur., l.20-te XX w.,
g) Dom nr 27, mur., l.20-te XX w.,
h) Dom nr 32, mur., pocz. XX w.,
i) Dom nr 48, mur., k. XIX w.,
j) Remiza straŜacka, mur./drewno, ok. 1920 r.
5.3.1.2. Formy ochrony przyrody
5.3.1.2.1. NATURA 2000
NajwaŜniejszą formę ochrony przyrody stanowią obszary objęte programem NATURA 2000,
których opis został podany na podstawie formularza SDF dostępnego na stronie internetowej Ministerstwa
Środowiska i RDOŚ Poznań.
Obszar specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 „Dolina Środkowej Noteci i Kanału Bydgoskiego”
PLB300001
Obszar obejmuje pradolinę rzeczną o zmiennej szerokości od 2 do 8 km, która ma tu przebieg
równoleŜnikowy. Od północy obszar graniczy z wysoczyzną Pojezierza Krajeńskiego – maksymalne
www.codex.pl
deniwelacje pomiędzy dnem doliny a skrajem wysoczyzny dochodzą tu do 140 m. Od południa pradolina jest
ograniczona piaszczystym Tarasem Szamocińskim, zajętym w znacznej mierze przez lasy, stykającym się
z krawędzią Pojezierza Chodzieskiego. Znaczne części pradoliny zostały zmeliorowane i prowadzona jest
na nich gospodarka łąkowa. W kilku miejscach pradoliny załoŜono stawy rybne, na których prowadzona jest
intensywna hodowla ryb – stawy Antoniny, Smogulec, Ostrówek, Występ i Ślesin. Zachodnia część
pradoliny, objęta przez obszar, jest obecnie doliną Noteci. Część wschodnia jest doliną Ŝeglownego Kanału
Bydgoskiego, wybudowanego w końcu XVIII w., łączącego dorzecza Odry i Wisły.
Teren w 83 % pokryty jest przez siedliska łąkowe i zaroślowe, 6% stanowią siedliska rolnicze, 4% zajmują
lasy liściaste, 1% lasy iglaste. Wody śródlądowe stanowią 5 % obszaru.
W obrębie obszaru znajdują się 2 ostoje ptaków o randze europejskiej:
•
Stawy Ostrówek i Smogulec (E37),
•
Stawy Ślesin i Występ (E38).
Występuje tu co najmniej 18 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej – w tym 8 gatunków
z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK) (zimorodek zwyczajny, orlik krzykliwy, bąk, rybitwa czarna, bocian biały,
błotniak stawowy, błotniak łąkowy, derkacz, cygrus bewickii, Ŝuraw, bielik, bączek, gąsiorek, podróŜniczek,
kania czarna, kania ruda, siewka złota, kureczka zielonka). W okresie lęgowym obszar zasiedla około 10%
populacji krajowej podróŜniczka (PCK). Co najmniej 1% populacji krajowej następujących gatunków ptaków:
bielik (PCK) i kania czarna (PCK). W stosunkowo wysokiej liczebności występują kania ruda i błotniak
stawowy. W okresie wędrówek występuje co najmniej 1% populacji szlaku wędrówkowego łabędzia
czarnodziobego; stosunkowo duŜe koncentracje osiąga siewka złota.
Obszar specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 „Nadnoteckie Łęgi” PLB300003
Obszar ten, o powierzchni całkowitej 16 058,1 ha,
stanowi część doliny Noteci między
miejscowością Wieleń a ujściem Gwdy. Pokrywają go łąki zalewowe, torfowiska niskie, pośród których
występują kanały i rowy odwadniające, niegdysiejsze koryta rzeczne oraz wypełnione wodą doły potorfowe.
Część terenu jest porośnięta krzewami i drzewami. Łąki są intensywnie uŜytkowane. Jest to ostoja ptasia
o randze europejskiej E 33.
Teren w 79% pokryty jest przez siedliska łąkowe i zaroślowe, 15% stanowią siedliska rolnicze, 3% zajmują
lasy liściaste, 2% stanowią torfowiska, bagna, roślinność na brzegach wód i młaki a 1% zajmują lasy iglaste.
Występują tu co najmniej 23 gatunki ptaków z Załącznika I Dyrektywy Rady 79/409/EWG, 7 – 9 gatunków
z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). W okresie lęgowym obszar zasiedla co najmniej 1% populacji krajowej
(C3 i C6) podróŜniczka (PCK) i kulika wielkiego (PCK). W stosunkowo wysokiej liczebności (C7) występują
tu bąk (PCK), bocian biały, dziwonia i derkacz. W okresie wędrówkowym gęś zboŜowa występuje
w koncentracjach <3000 osobników (C7). Występuje tu jedno z nielicznych w Polsce (istniejące do 1951)
stanowisko kaldezji dziewięciornikowatej (Caldesia parnassifolia).
Obszar specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 „Puszcza nad Gwdą” PLB300012
Jest to rozległy kompleks leśny, o powierzchni całkowitej 77 678,9 ha, obejmujący w większości
bory sosnowe, a na dnie i zboczach dolin – lasy liściaste i mieszane. Silnie urozmaicona, postglacjalna
rzeźba terenu przyczynia się do zróŜnicowania siedlisk. Wokół jezior (głównie eutroficznych, ale równieŜ
dystroficznych z cennymi gatunkami i zbiorowiskami roślinnymi) o powierzchni od kilku do kilkudziesięciu ha,
utrzymują się rozległe torfowiska niskie, przejściowe i wysokie oraz tereny podmokłe. Jest to równieŜ obszar
www.codex.pl
źródliskowy kilku rzek. W obrębie ostoi znajdują się takŜe połacie łąk kośnych. Pola orne mają niewielki
udział powierzchniowy. Na terenie ostoi zachowały się umocnienia Wału Pomorskiego z lat 1934 – 1945
(Nadarzyce, Szwecja, Jastrowie) - potencjalne zimowiska nietoperzy.
Teren w 81% pokryty jest przez lasy iglaste, 5% stanowią lasy liściaste, 4% zajmują lasy mieszane, 5%
stanowią siedliska rolnicze a 2% siedliska łąkowe i zaroślowe. Wody śródlądowe stanowią 3% obszaru.
Występuje tu co najmniej 20 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, 8 gatunków
z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). Znajduje się tu bardzo waŜna w regionie ostoja lęgowego bielika, lelka,
lerki i dzięcioła czarnego. W okresie lęgowym obszar zasiedla co najmniej 1% populacji krajowej (C3 i C6)
następujących gatunków ptaków: dzięcioł czarny, gągoł, kania czarna (PCK), kania ruda (PCK), lelek, lerka,
nurogęś, puchacz (PCK) i rybołów (PCK).
Obszar mający znaczenie dla Wspólnoty „Dolina Noteci” PLH300004
Obszar obejmuje fragment doliny Noteci między miejscowością Wieleń a Bydgoszczą. Obszar
w większości połoŜony jest na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Dolina Noteci.
Obszar jest w duŜej części zajęty przez torfowiska niskie, z fragmentami zalewowych łąk i trzcinowisk,
z enklawami zakrzewień i zadrzewień. Na zboczach doliny znajdują się płaty muraw kserotermicznych.
W okolicach Goraja, Pianówki i Góry oraz Ślesina występują kompleksy buczyn i dąbrów, w tym m. in.
siedlisk przyrodniczych: ciepłolubnej dąbrowy i mieszanych lasów zboczowych. Teren przecinają kanały
i rowy odwadniające. Liczne są starorzecza i wypełnione wodą doły potorfowe. Miejscami występują rozległe
płaty łęgów. Łąki są intensywnie uŜytkowane.
MoŜna tu zaobserwować m. in.: zimorodka zwyczajnego, świergotka polnego, orlika krzykliwego, bąka,
rybitwę czarną, bociana białego, błotniaka stawowego, błotniaka łąkowego, derkacza, dzięcioła czarnego,
dubelta, Ŝurawia, bielika, bączka, gąsiorka, podróŜniczka, kanię brunatną, kanię rudą, kureczkę zielonkę,
kureczkę nakrapianą, pokrzewkę jarzębatą.
Proponowany obszar mający znaczenie dla Wspólnoty „Ostoja pilska” PLH300045
Ostoja Pilska chroni zespół najcenniejszych obszarów przyrodniczych połoŜonych w północnej
Wielkopolsce, niedaleko Piły, szczególnie bogatych w siedliska Natura 2000. Fizjograficznie obszar ten
usytuowany jest w większości w obrębie południowej części mezoregionu Dolina Gwdy, fragmentami
wkracza na Równinę Wałecką (na północnym wschodzie), Pojezierze Krajeńskie (na północnym –
zachodzie), a w południowej części – w Dolinę Środkowej Noteci. Geomorfologia tego obszaru związana jest
z głównie z postojem lądolodu w czasie ostatniego zlodowacenia. Ostoja Pilska w całości połoŜona jest
na obszarze pomiędzy morenami czołowymi na linii Czarnkowa i ChodzieŜy na południu, a morenami
usytuowanymi pomiędzy Wyrzyskiem, Wysoką, Strącznem i Zawadą. Tym samym zasadniczy rys
morfologiczny tego obszaru rozpoczął kształtowanie się ok. 17,7 tys. lat temu. Większość połoŜonych
w Ostoi jezior jest pochodzenia rynnowego i wytopiskowego, a proces wytapiania się brył martwego lodu,
konserwujących obydwa typy form, najwcześniej rozpoczął się nie wcześniej niŜ ok. 14,5 tys. lat temu.
Równiny akumulacji biogenicznej towarzyszące jeziorom, bądź teŜ w całości obejmujące dawne misy
jeziorne, obecnie są najczęściej zajęte przez ekstensywnie uŜytkowane łąki, torfowiska mszarne lub niskie.
Wytworzone pokłady torfów sięgają często do 3 – 4 m p. p. t., a podścielające je gytie osiągają miąŜszość
nawet kilkunastu metrów. Cechą ostoi Pilskiej jest duŜa zmienność typologiczna siedlisk hydrogenicznych,
zwłaszcza jezior ramienicowych
i dystroficznych) i torfowisk (przejściowych i wysokich), siedlisk lasów
łęgowych usytuowanych w dolinach strumieni oraz siedlisk towarzyszących duŜej rzece nizinnej – Gwdzie.
www.codex.pl
Całości dopełniają ubogie bory skupione głównie na obszarze śródlądowego pola wydmowego połoŜonego
na południowy – zachód od Piły oraz nieco Ŝyźniejsze typy lasów, w tym kwaśne dąbrowy i buczyny, takŜe
bory i lasy bagienne.
Teren w 70 % pokryty jest przez lasy iglaste, 17% stanowią lasy liściaste, 7% stanowią łąki i pastwiska, 1%
zajmują grunty orne,1% zajmują lasy mieszane. Zbiorniki wodne stanowią 4% obszaru.
MoŜna tu zaobserwować takie gatunki zwierząt jak: bóbr europejski, mopek, nocek Bechsteina, nocek duŜy,
wydra, gacek brunatny, nocek Brandta, nocek Natterera, nocek rudy, nocek wąsatek, zimorodek zwyczajny,
bąk zwyczajny, puchacz, bocian czarny, błotniak stawowy, dzięcioł czarny, bielik.
www.codex.pl
Rys. 8. Obszary NATURA 2000 występujące na terenie Gminy Ujście oraz w jej sąsiedztwie
Źródło: opracowanie – Marta Karaś na podstawie www.natura2000.eea.europa.eu
5.3.1.2.2. Obszar chronionego krajobrazu
Na terenie Gminy Ujście znajduje się Obszar Chronionego Krajobrazu „Dolina Noteci”. Został
on załoŜony w 1989 r., posiada powierzchnię całkowitą 72 020 ha. Obejmuje część Doliny Noteci (Kotliny
Gorzowskiej) oraz część Pojezierza Chodzieskiego; stanowi waŜną ostoję ptaków oraz trasę migracji –
Rozporządzenie Nr 25/07 Wojewody Wielkopolskiego z dnia 31 października 2007 r. w sprawie obszaru
chronionego krajobrazu "Dolina Noteci" (Dz. Urz. Woj. Wlkp. Nr 170, poz. 3714) poprzedzone
rozporządzeniem nr 5/98 Wojewody Pilskiego z 15 maja 1998 r. w sprawie ustanowienia obszarów
chronionego krajobrazu w województwie pilskim (Dz. Urz. Woj. Pil. Nr 13, poz. 83) oraz uchwałą Nr IX/56/89
Wojewódzkiej Rady Narodowej w Pile z dnia 31 maja 1989 r. w sprawie ustanowienia obszarów chronionego
krajobrazu w województwie pilskim (Dz. Urz. Nr 11, poz. 95).
www.codex.pl
5.3.1.2.3. Pomniki przyrody
Na terenie Gminy Ujście znajduje się następujące pomniki przyrody:
1. Dąb szypułkowy, obw. 534 cm, wys. 22 m, szer. kor 21 m, na terenie PGR Jabłonowo w pobliŜu
wiaty do letniego wypasu bydła. Utworzony Orzeczeniem Nr 184 PWRN w Poznaniu z dn.
15.12.1956 r., o uznaniu za pomnik przyrody.
2. Lipa drobnolistna, obw. 501 cm, wys. 25 m, szer. kor.27 m, na wys. 3,5 m rozgałęzia się 11 odnóg,
na skraju sadu pamiątkowego od strony zniszczonych budynków gospodarczych w Chrustowie.
Utworzony Orzeczeniem Nr 343 PWRN w Poznaniu z dn. 28.03.1957 r., o uznaniu za pomnik
przyrody.
3. 2 dęby szypułkowe, obw. 423,582 cm, wys. 25,27 m, szer. kor.14,12 m, N-ctwo Sarbia, L-ctwo
Jabłonówko, oddz. 201b. Rosną w kompleksie leśnym. Utworzone Orzeczeniem Nr 463 PWRN
w Poznaniu z dn. 28.09.1957 r., o uznaniu za pomnik przyrody.
4. 2 dęby sypułkowe, obw. 488,483 cm, wys. 20,28 m, szer. kor. 13,11 m, N-ctwo Sarbia, L-ctwo
Jabłonówko, oddz. 209c. Rośnie na skraju uprawy brzozowej z domieszką grabu i modrzewia,
drugie w drzewostanie grabowym z domieszką sosny. Utworzone Orzeczeniem Nr 464 PWRN
5. 4 dęby szypułkowe, obw. 445, 581, 416, 607 cm, wys. 20, 27, 25, 27 m, szer. kor. 13, 12, 12 m,
N-ctwo Sarbia, L-ctwo Jabłonówko, oddz. 209c. Rosną w drzewostanie świerkowym. Utworzone
Orzeczeniem Nr 465 PWRN w Poznaniu z dn. 28.09.1957 r., o uznaniu za pomnik przyrody.
6. Dąb szypułkowy, obw. 575 cm, wys.22 m, szer. kor. 12m, N-ctwo Sarbia, L-ctwo Jabłonówko, oddz.
209h. Rosną na skraju drzewostanu brzozowego. Utworzony Orzeczeniem Nr 466 PWRN
7. 7 buków zwyczajnych, obw. 285, 382, 317, 331, 282, 345, 442 cm, wys. 24-26 m, szer. kor. 14-16 m,
N-ctwo Sarbia, L-ctwo Jabłonówko, oddz. 178b. Rosną na skraju drzewostanu grabowego
z domieszką buka. Utworzone Orzeczenia Nr 467 PWRN w Poznaniu z dn. 28.09.1957 r., o uznaniu
za pomnik przyrody.
8. Buk zwyczajny, obw. 383 cm, wys. 26 m, szer. kor. 15m, N-ctwo Sarbia, L-ctwo Jabłonówko, oddz.
178b. Rosną w drzewostanie bukowym (ok.100 lat). Utworzony Orzeczeniem Nr 468 PWRN
9. 2 dęby szypułkowe, obw. 456,364 cm, wys. 28,25 m, szer. kor. 16,18 m, N-ctwo Sarbia, L-ctwo
Jabłonówko, oddz. 179b. Rosną w drzewostanie grabowo-bukowym. Utworzony Orzeczeniem
Nr 470 PWRN w Poznaniu z dn. 28.09.1957 r., o uznaniu za pomnik przyrody.
10. 8 buków zwyczajnych, obw. 220-410 cm, wys. 20-27 m, szer. kor.14-19 m, N-ctwo Sarbia, L-ctwo
Jabłonówko, oddz. 179b. Rosną w drzewostanie grabowo-bukowym (ok. 150 lat). Utworzone
Orzeczeniem Nr 471 PWRN w Poznaniu z dn.28.09.1957 r., o uznaniu za pomnik przyrody.
11. Aleja bukowa – 480 buków zwyczajnych, obw. 90-282 cm, wys. do 21 m, szer. kor. do 15 m, N-ctwo
Sarbia, L-ctwo Jabłonówko, oddz. 208. Rosną kompleksie leśnym i częściowo w zabytkowym parku
(dawny park PGR). Utworzone Dec. Rlop-4101-830/68 PWRN w Poznaniu z dn. 26.08.1968 r.
12. 4 dęby szypułkowe, obw. 604, 411, 524, 462 cm, wys. 24, 21, 23, 19 m, szer. kor. 21, 12, 16, 18 m,
rosną na gruntach uprawianych rolniczo naleŜących do byłego PGR Jabłonowo. Utworzone
Dec.Rlop-4101-907/72 PWRN w Poznaniu z dn. 19.08.1972 r.
13. 20 lip drobnolistnych, obw. 104-234 cm, wys. 21 m, szer. kor. do 30 m, w zabytkowym parku
podworskim w Jabłonowie. Utworzone Dec.Rlop-4101-908/72 PWRN w Poznaniu z dn.
www.codex.pl
19.08.1972 r.
14. Bluszcz pospolity, obw. 37 cm, wys. 20 m, na modrzewiu w parku zabytkowym w Jabłonowie.
Utworzony Zarz. Nr 42 Woj. Pilskiego z dn. 28.12.1985 r., Dz.Urz.Nr 18,poz.206.
15. Lipa drobnolistna, obw. 324 cm, wys. 21 m, szer. kor. 16 m, w pobliŜu przedszkola, przy drodze
wyjazdowej z miejscowości Nowa Wieś Ujska. Utworzone Rozp. Nr 4/96 Woj. Pilskiego z dn.
25.06.1996 r.
16. Dąb szypułkowy, obw. 441 cm, wys. 24 m, szer. kor. 17 m, obok stodoły naleŜącej do Stacji Odmian
(przy stawach) w Nowej Wsi Ujskiej. Utworzone Rozp. Nr 4/96 Woj. Pilskiego z dn. 25.06.1996 r.
17. Sosna pospolita, obw. 334 cm, wys. 23 m, N-ctwo Sarbia, L-ctwo Jabłonówko, oddz. 224a.
Drzewostan So-Bk-Gb na skraju płytkiego jaru, w pobliŜu starodrzew sosnowy. Utworzone Rozp.
Nr 6/92 Woj. Pilskiego z dn.31.12.1992 r.
18. Platan klonolistny obw. 342 cm, wys. 21 m, szer. kor. 21 m; modrzew europejski obw. 269, 282 cm,
wys. 22, 25 m, szer. kor. 10, 12 m; rosną ok. 50 m od pałacu w Jabłonowie. Utworzone Rozp.
Nr 6/92 Woj. Pilskiego z dn. 31.12.1992 r.
19. Sosna pospolita, obw. 390 cm, wys. 28 m, szer. kor. 15 m, N-ctwo Sarbia, L-ctwo Kruszewo, oddz.
289g. Rośnie w pobliŜu linii oddziałowej na skraju drzewostanu So (ok. 50 lat). Utworzone Rozp.
Nr 62/94 Woj. Pilskiego z dn. 14.10.1994 r. w spr. uznania za pomniki przyrody Dz.Urz.Nr.18
z 17.10.1994r.
20. 9 dębów szypułkowych, obw. 385-465 cm, wys.15-23 m, szer. kor. 10-17 m, N-ctwo Sarbia, L-ctwo
Jabłonówko, oddz. 207b i 207k. Zał. do Rozp. Woj. Pilskiego Nr 14/98, z dn. 13.10.1998 r.
21. Jesion wyniosły w Kruszewie, Zarz. Nr 42 Woj. Pilskiego z dn. 28.12.1985r.
5.3.2. Cel
1.Ochrona obiektów cennych przyrodniczo nieobjętych i objętych ochroną oraz walorów krajobrazu
rekreacyjnego i rolniczego
2. Zachowanie i zwiększanie bioróŜnorodności istniejących ekosystemów.
DąŜąc do osiągnięcia wytyczonych celów naleŜy odnosić się do kierunków działań:
1. Upowszechnianie i wprowadzanie form indywidualnej ochrony przyrody w postaci uŜytków
ekologicznych, zespołów przyrodniczo – krajobrazowych, stanowisk dokumentacyjnych przyrody,
pomników przyrody.
2. Wspomaganie urządzania i utrzymywania terenów zieleni, zadrzewień i zakrzewień oraz parków.
3. Przeprowadzanie prac inwentaryzacyjnych w zakresie oceny stanu i rozpoznawania zagroŜeń
róŜnorodności biologicznej (wykonywanie nowych i aktualizacja starych waloryzacji przyrodniczych).
4. BieŜąca ochrona obszarów i obiektów prawnie chronionych.
5. Zachowanie tradycyjnych praktyk gospodarczych na terenach cennych przyrodniczo.
6. Selektywny dostęp do terenów cennych przyrodniczo i ochrona tych terenów przed ich dzikim
zagospodarowaniem.
www.codex.pl
Tab. 13. Harmonogram czasowo – finansowy z zakresu ochrony przyrody na terenie Gminy Ujście
Zadanie
Jednostka
odpowiedzialn
a za realizację
Termin
realizacji
Szacunkowe
koszty w PLN
Źródło
finansowania
Organizacja cykli szkoleń z zakresu wdraŜania
Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej
ODR, Gmina
Zadanie ciągłe
Brak kosztów
ODR, Gmina
Utrzymywanie i rozbudowa ścieŜek
edukacyjnych
Nadleśnictwo
Zadanie ciągłe
Brak danych
kosztowych
Nadleśnictwo
Stosowanie cięć sanitarnych i pielęgnacyjnych
drzew
i krzewów dla zapewnienia ochrony i
wzmocnienia krzewów i zadrzewień jako
korytarzy ekologicznych
i ekranów. Stosowanie nowych nasadzeń.
Gmina, Powiat,
Województwo
Zadanie ciągłe
Brak danych
kosztowych
Gmina,
organizacje
proekologiczne
Preferowanie gatunków rodzimych przy doborze
rodzaju roślin do nasadzeń
Gmina
Zadanie ciągłe
Brak danych
kosztowych
Gmina,
organizacje
proekologiczne
Zakup materiału zadrzewieniowego do
zadrzewień i uzupełnień
Gmina
ciągłe
12000/rok
Gmina
Przeprowadzenie prac pielęgnacyjnych,
porządkowych drzew i krzewów oraz pozostałej
zieleni w Gminie – np. usuwanie suchych
konarów drzew na terenach komunalnych
Gmina
Zadanie ciągłe
60000/rok
Gmina, powiat,
województwo
Pielęgnacja punktów cmentarnych
Gmina
Zadanie ciągłe
21200/rok
Gmina
Budowa przystani wodnej na rzece Noteć
Gmina
2011
1 000 000
Gmina
5.4. Powietrze atmosferyczne
5.4.1.1. Klimat
Gmina Ujście leŜy w strefie klimatu umiarkowanego, na obszarze wzajemnego przenikania się
wpływów morskich i kontynentalnych. Przejściowość ta uwidacznia się głównie zmiennymi stanami pogody,
które uwarunkowane są rodzajem napływających mas powietrza. Na omawianym terenie mamy do czynienia
z trzema podstawowymi rodzajami mas powietrza: polarnym, arktycznym i zwrotnikowym.
W świetle regionalizacji rolniczo – klimatycznej R. Gumińskiego obszar Gminy wchodzi w skład dzielnic
bydgoskiej i środkowej. Dzielnica bydgoska jest dzielnicą przejściową pomiędzy pomorską
a środkową. Notuje się tu 30 − 35 dni mroźnych, około 107 dni z przymrozkami i 38 − 50 dni z pokrywą
śnieŜną. Opad średnioroczny kształtuje się na poziomie 550 mm, a długość okresu wegetacyjnego
określono na 210 − 215 dni. Orografia terenu sprawia, Ŝe w dzielnicy tej wieje dość duŜo silnych wiatrów. W
okresach bezwietrznej pogody w północnej, dolinnej części gminy tworzą się zastoiska chłodnego powietrza,
występuje zjawisko inwersji termicznej, częściej występują mgły i zamglenia. Dzielnica środkowa jest
to obszar o najmniejszym w Polsce opadzie rocznym (poniŜej 550 mm). Występuje tu 30 − 50 dni z mrozem,
100 − 110 dni z przymrozkami. Pokrywa śnieŜna utrzymuje się przez 38 − 60 dni. Długość okresu
wegetacyjnego wynosi 200 − 220 dni.
Warunki klimatyczne dla tej dzielnicy oceniane są na stacji meteorologicznej w Pile.
www.codex.pl
RóŜa w iatrów roczna
Stacja meteorologiczna Piła
N
W
E
10 %
5%
5%
10 %
<= 1 m/s
<= 2 m/s
<= 3 m/s
<= 4 m/s
<= 5 m/s
<= 6 m/s
<= 7 m/s
<= 8 m/s
<= 9 m/s
<= 10 m/s
razem
S
Rys. 9. Średnia róŜa wiatrów dla Regionu Pilskiego
Źródło: Program Operat 2000, Ryszard Samoć
5.4.1.2. Jakość powietrza
Na podstawie badań jakości powietrza w województwie wielkopolskim przeprowadzonych przez
WIOŚ w roku 2009 i 2010 zostają przedstawione poniŜsze dane.
Gmina Ujście została zakwalifikowana do odpowiedniej strefy pod kątem określonych kryteriów.
Dla oceny jakości powietrza pod kątem zawartości ozonu Gminę Ujście zaliczono do strefy wielkopolskiej.
Dla oceny jakości powietrza pod kątem zawartości dwutlenku siarki, tlenków azotu, tlenku węgla i benzenu,
pyłu zawieszonego PM10 oraz zawartego w nim ołowiu, arsenu, kadmu, niklu i benzo(a)pirenu Gmina Ujście
jest zaliczana do strefy pilsko – złotowskiej.
Wyniki badań za 2009 r.
Ze względu na ochronę zdrowia strefę wielkopolską zalicza się do klasy C pod kątem zawartości ozonu
natomiast strefę pilsko – złotowską pod kątem zanieczyszczenia dwutlenkiem siarki, dwutlenkiem azotu,
kadmem, arsenem, niklem, ołowiem, benzenem i tlenkiem węglą – do klasy A. Według oceny pod kątem
zanieczyszczenia pyłem PM10 oraz benzo(a)pirenem – do klasy C.
Ze względu na ochronę roślin strefę wielkopolską zaliczono do klasy C ze względu na zawartość ozonu.
Ze względu na zawartość tlenków azotu i dwutlenku siarki strefę pilsko – złotowską zaliczono do klasy A.
Wyniki badań za 2010 r.
W wyniku oceny pod kątem ochrony roślin strefę wielkopolską zakwalifikowano:
– dla SO2 i NOx zaliczono do klasy A,
– dla ozonu zaliczono do klasy C.
W wyniku oceny pod kątem ochrony zdrowia strefę pilsko – złotowską zakwalifikowano:
– dla poziomu dopuszczalnego dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, ołowiu, benzenu, tlenku węgla oraz
poziomu docelowego kadmu, arsenu, niklu i ozonu – do klasy A;
− ze względu na przekroczenia poziomu dopuszczalnego dla pyłu PM10 − do klasy C,
– ze względu na przekroczenia poziomu docelowego benzo(a)pirenu – do klasy C.
Zaliczenie strefy do określonej klasy jakości powietrza zaleŜy od stęŜeń zanieczyszczeń występujących
www.codex.pl
na jej obszarze. Klasa:
•
A – oznacza, Ŝe stęŜenia zanieczyszczeń na terenie strefy nie przekraczają odpowiednio poziomów
dopuszczalnych, poziomów docelowych, poziomów celów długoterminowych,
•
B – oznacza, Ŝe stęŜenia zanieczyszczeń na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne, lecz
nie przekraczają poziomów dopuszczalnych powiększonych o margines tolerancji,
•
C – oznacza, Ŝe stęŜenia zanieczyszczeń na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne
powiększone o margines tolerancji, w przypadku, gdy margines tolerancji nie jest określony –
poziomy dopuszczalne, poziomy docelowe, poziomy celów długoterminowych.
Głównymi źródłami zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego są przede wszystkim:
1. zanieczyszczenia komunikacyjne – liniowe
2. pochodzące ze źródeł niskiej emisji,
3. zanieczyszczania przemysłowe.
W przypadku Gminy Ujście rozpatrywane będą jedynie pierwsze dwa źródła zanieczyszczeń z uwagi
na to, Ŝe Gmina Ujście ma charakter typowo rolniczy.
1. Zanieczyszczenia komunikacyjne powstają w wyniku eksploatacji dróg przez pojazdy mechaniczne.
Główne składniki spalin to tlenki węgla i tlenki azotu.
MoŜliwość występowania emisji zanieczyszczań ze źródeł komunikacyjnych dotyczy obszarów przyległych
do dróg najczęściej uczęszczanych – w tym przypadku są to drogi: wojewódzka nr 182 oraz krajowa nr 11.
2. Niska emisja jest to emisja pyłów i szkodliwych gazów pochodząca z domowych pieców grzewczych
i lokalnych kotłowni węglowych, w których spalanie węgla odbywa się w nieefektywny sposób. Do źródeł
niskiej emisji naleŜy zaliczyć przede wszystkim indywidualne posesje, ciepłownie miałowo – węglowe a takŜe
mniejsze zakłady produkcyjne, punkty usługowe i handlowe. Ze względu na duŜą ilość tego typu źródeł
emisji nie jest moŜliwe monitorowanie kaŜdego z nich, a tym samym określenie dokładnej ilości dostających
się z nich do atmosfery zanieczyszczeń.
Rzeczywista emisja zanieczyszczeń z jednego źródła moŜe się róŜnić w zaleŜności od:
•
spalania paliw o róŜnej kaloryczności i jakości (np. zróŜnicowana zawartość związków siarki
w węglu),
•
stanu technicznego pieców,
•
spalania w domowych piecach części odpadów (szczególnie tworzyw sztucznych).
DuŜa ilość emitorów wprowadzających zanieczyszczenia z kominów o niewielkiej wysokości powoduje,
Ŝe zjawisko to moŜe być uciąŜliwe, gdyŜ zanieczyszczenia gromadzą się wokół miejsca powstawania,
a są to najczęściej obszary o zwartej zabudowie mieszkaniowej. Niska emisja jest szczególnie uciąŜliwa
w tzw. sezonie grzewczym. Najmniej ekologicznym paliwem w tym przypadku jest węgiel. W celu
ograniczenia emisji niskiej propagowane są systemy alternatywnego ogrzewania gospodarstw. Ponadto
wiele budynków uŜyteczności publicznej i mieszkalnych charakteryzuje się duŜymi stratami ciepła z uwagi
na brak odpowiedniej izolacji ścian i stropów, a takŜe z powodu okien o wysokim współczynniku przenikania
ciepła. Stąd istnieje potrzeba zintensyfikowania termorenowacji takich budynków. W celu ograniczenia emisji
niskiej propagowane są systemy alternatywnego ogrzewania gospodarstw.
Zgodnie z dostępnymi danymi GUS za rok 2009 na terenie Gminy Ujście znajduje się sieć gazowa
o długości 47 366 m ogółem. Gaz jest pobierany przez 920 gospodarstw domowych, natomiast jedynie 104
www.codex.pl
gospodarstwa są ogrzewane poprzez spalanie gazu. Zwiększenie gazyfikacji przyczyni się do zmniejszenia
emisji niskiej.
3. Zanieczyszczenia przemysłowe na terenie Gminy Ujście są znikomym źródłem emisji zanieczyszczeń
do powietrza. Wśród substancji emitowanych przez nieliczne zakłady zlokalizowane na terenie Gminy
przewaŜają zanieczyszczenia charakterystyczne dla procesów spalania paliw do celów energetycznych
i technologicznych, czyli dwutlenek siarki, tlenki azotu, tlenek węgla i pyły. Wielkość emisji zaleŜy od ilości
i jakości uŜywanego paliwa, wyposaŜenia w urządzenia oczyszczające gazy odlotowe oraz skuteczność
działania tych urządzeń.
5.4.2. Cel
1. Utrzymanie dobrego stanu powietrza na terenie Gminy Ujście.
1. Wprowadzanie paliw mniej szkodliwych dla środowiska, modernizacja systemu ogrzewania
w Gminie.
2. Propagowanie odnawialnych źródeł energii.
3. Edukacja ekologiczna mieszkańców na temat zanieczyszczeń z niskiej emisji i szkodliwości spalania
odpadów w kotłowniach domowych.
4. Termomodernizacja istniejących budynków, stosowanie energooszczędnych materiałów i technologii
przy budowie nowych obiektów.
5. Tworzenie programu gazyfikacji i jego sukcesywna realizacja.
6. BieŜąca modernizacja ciągów komunikacyjnych i dróg.
7. Wspieranie rozwoju ruchu rowerowego poprzez likwidację barier technicznych.
8. Utrzymywanie i budowa stref zieleni wzdłuŜ ciągów komunikacyjnych.
Tab. 14. Harmonogram czasowo – finansowy z zakresu ochrony powietrza na terenie Gminy Ujście
Zadanie
Jednostka
odpowiedzialna
Termin
realizacji
Szacunkowe
koszty
Źródło
finansowania
Przebudowa drogi w Nowej Wsi Ujskiej
Gmina
2015
1 100 000
Gmina
Przebudowa drogi w Ujściu (ul. H. Sawickiej)
Gmina
2012
100 000
Gmina
Remont drogi w Jabłonowie
Gmina
2012 – 2013
350 000
Gmina
Termomodernizacja 5 budynków uŜyteczności
publicznej (2 szkoły, 2 ośrodki zdrowia, Ujski
Dom Kultury)
Gmina
2011
1 500 000
Gmina
Naprawa nawierzchni dróg na terenie Gminy
i Miasta Ujście
Gmina
Zadanie ciągłe
Brak danych
kosztowych
Gmina
Modernizacja dróg gminnych, powiatowych,
wojewódzkich i krajowych wraz z infrastrukturą
towarzyszącą w obrębie Gminy Ujście
Gmina, Powiat,
Województwo,
GDDKiA
Zadanie ciągłe
Brak danych
kosztowych
Gmina, Powiat,
Województwo,
GDDKiA, UE
Preferowanie nowoczesnych materiałów
budowlanych ociepleniowych podczas
remontów i budowy
Gmina
Zadanie ciągłe
Brak danych
kosztowych
Gmina,
mieszkańcy
Sukcesywna zmiana sposobu ogrzewania
Osoby
Zadanie ciągle
Brak danych
Gmina,
www.codex.pl
budynków z węglowego na gazowe i olejowe,
paliwa ekologiczne – uŜytkownicy indywidualni
indywidualne,
przedsiębiorcy
Edukacja ekologiczna mieszkańców na temat
zanieczyszczeń z niskiej emisji i szkodliwości
spalania odpadów w piecach domowych
Gmina
Propagowanie alternatywnych źródeł energii
oraz informowanie o konsekwencji korzystania
ze źródeł nieodnawialnych jak np. węgiel
kamienny
Gmina, powiat,
województwo
organizacje
ekologiczne
kosztowych
mieszkańcy
Zadanie ciągłe
Brak danych
kosztowych
Gmina
Zadanie ciągłe
Brak danych
kosztowych
Gmina, powiat,
województwo
organizacje
ekologiczne
5.5. Hałas
Dopuszczalne wartości graniczne hałasu dla poszczególnych rodzajów terenów wynoszą jak
podano w tabeli nr 15.
Tab. 15. Dopuszczalne poziomu hałasu w środowisku
Pozostałe obiekty i działalność
1)
Drogi lub linie kolejowe
będąca źródłem hałasu
Lp.
Rodzaj terenu
LAeq D
przedział czasu
odniesienia równy
16 godzinom
LAeq N
przedział czasu
odniesienia równy
8 godzinom
LAeq D
LAeq N
przedział czasu
przedział czasu
odniesienia równy
8 najmniej
odniesienia równy
1 najmniej
korzystnym
korzystnej godzinie
godzinom dnia
kolejno po sobie
nocy
następującym
1.
a. Strefa ochronna „A” uzdrowiska,
b. tereny szpitali poza miastem
50
45
45
40
2.
a. tereny zabudowy mieszkaniowej
jednorodzinnej
b. tereny zabudowy związanej ze
stałym lub czasowym pobytem dzieci
i młodzieŜy2)
c. tereny domów opieki społecznej
d. tereny szpitali w miastach
55
50
50
40
3.
a. tereny zabudowy mieszkaniowej
wielorodzinnej i zamieszkania
zbiorowego
b. tereny zabudowy zagrodowej
c. tereny rekreacyjnowypoczynkowe2)
d. tereny mieszkaniowo- usługowe
60
50
55
45
4.
tereny w strefie śródmiejskiej miast
powyŜej 100 tys. mieszkańców3)
65
55
55
45
1- wartości określone dla dróg i linii kolejowych stosuje się takŜe dla torowisk tramwajowych poza pasem drogowym i kolei liniowych,
2
- w przypadku niewykorzystywania tych terenów, zgodnie z ich funkcją, w porze nocy, nie obowiązuje na nich dopuszczalny poziom hałasu w porze nocy,
3
- strefa śródmiejska miast powyŜej 100 tys. mieszkańców to teren zwartej zabudowy mieszkaniowej z koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych i
usługowych. W przypadku miast, w których występują dzielnice o liczbie mieszkańców pow. 100 tys., moŜna wyznaczyć w tych dzielnicach strefę śródmiejską, jeŜeli
charakteryzuje się ona zwartą zabudową mieszkaniową z koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych.
Źródło: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu
w środowisku
Do źródeł hałasu zalicza się hałas komunikacyjny i przemysłowy, gdzie na terenie Gminy Ujście
ten drugi prawie wcale nie występuje. Nieliczne i nieduŜe zakłady prowadzą działalność
na niewielką skalę, przez co nie moŜna mówić o znaczącej emisji hałasu pochodzenia przemysłowego.
Poziom hałasu przemysłowego jest kształtowany indywidualnie dla kaŜdego obiektu i zaleŜny jest od rodzaju
www.codex.pl
wykorzystywanych maszyn i urządzeń. Występujące na terenie Gminy Ujście przedsiębiorstwa to niewielkie
działalności, których proces technologiczny opiera się przewaŜnie na pracy ludzi. Występowanie maszyn
emitujących hałas jest nieznaczne.
JeŜeli na terenie Gminy powstałaby inwestycja mogąca powodować większą emisję hałasu,
obowiązek dotrzymania odpowiednich poziomu hałasu leŜy w gestii inwestora. Przedsiębiorcy prowadzący
działalność polegającą na prowadzeniu:
•
zakładu, na którego terenie eksploatowane są instalacje lub urządzenia emitujące hałas, dla którego
zostało wydane pozwolenie na emitowanie hałasu do środowiska lub decyzja o dopuszczalnym
poziomie hałasu,
•
instalacji, dla której zostało wydane pozwolenie zintegrowane;
są zobowiązani do przeprowadzenia monitoringu minimum co 2 lata na podstawie Rozporządzenia Ministra
Środowiska z dnia 4 listopada 2008 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości
emisji oraz pomiarów ilości pobieranej wody (Dz. U. Nr 206, poz. 1291).
Hałas komunikacyjny natomiast towarzyszy nieodłącznie drogom uczęszczanym przez pojazdy
mechaniczne, trasom kolejowym i strefom lotniczym.
W związku z brakiem dostępności danych na temat ilości przejazdów pociągów towarowych oraz
parametrów startu i hamowania pociągów towarowych, osobowych, pospiesznych nie jest moŜliwe
przeprowadzenie obliczeń emitowanego hałasu.
W związku z brakiem dostępności danych na temat ilości przejazdów pociągów towarowych oraz
parametrów startu i hamowania pociągów towarowych, osobowych, pospiesznych nie jest moŜliwe
przeprowadzenie obliczeń emitowanego hałasu.
Emisja hałasu związana z uŜytkowaniem dróg jest o wiele bardziej regularną emisją niŜ emisja z ruchu
kolejowego. Ponad to ruch pojazdów samochodowych odbywa się znacznie częściej niŜ ruch pociągów i jest
nieuniknionym czynnikiem powodującym emisję hałasu. Najbardziej uczęszczanymi drogami na terenie
Gminy Ujście są drogi:
−
krajowa nr 11,
−
wojewódzka nr 182.
W tabeli nr 16 zostają przedstawione dane dotyczące natęŜenia ruchu pojazdów na drodze krajowej nr 11
i na drodze wojewódzkiej nr 182. Dane te są podstawą do przeprowadzenia obliczeń symulacyjnych
obrazujących poziom hałasu wokół drogi.
Tab. 16. Podstawowe dane liczbowe dla obliczeń emisji hałasu
Pojazdy szt. ogółem/h
Pojazdy szt. ogółem/h
Pojazdy
w porze dnia
w porze nocy
cięŜkie
Relacja
SDR
Obliczenia
Obliczenia
Obliczenia
Obliczenia
[%]
etap 1)
etap 2)
etap 1)
etap 2)
lp.
Nr
drogi
1.
11
Ujście – ChodzieŜ
12900
15
540
858
532
214
2.
11
Piła – Ujście
9853
19
412
564
406
164
3.
182
Sarbia – Ujście
3469
10
145
230
143
58
www.codex.pl
Źródło: Obliczenia na podstawie Pomiaru Ruchu na Drogach Wojewódzkich w 2010 r., Średni Dobowy Ruch
Objaśnienia do tabeli na przykładzie z pierwszego wiersza tabeli:
etap1) Pora dzienna trwa od godziny 6:00 do 22:00 (16h), pora nocna natomiast od godziny
22:00 do 6:00 (8 h). W związku z powyŜszym pora dzienna stanowi 67% doby, a nocna 33%. Na drodze
krajowej nr 11 w ciągu 24 h przejeŜdŜa 12900 pojazdów. Po przemnoŜeniu SDR=12900 przez 67%
otrzymujemy ≈ 8643 pojazdy/dobę w porze dziennej, czyli w porze nocy jedzie ≈ 4257 pojazdów/dobę.
Następnie do dalszych obliczeń symulacyjnych w programie SON2 firmy „EKO-SOFT” z Łodzi naleŜy
przeliczyć otrzymane dobowe ilości pojazdów dla pory dnia i nocy przez ilość godzin danej pory, aby
otrzymać ilość pojazdów dla kaŜdej pory w cyklu godzinowym.
Tak więc: 8643 pojazdy /16h ≈ 540 pojazdów/h, 4257 pojazdów /8h ≈ 532 pojazdów/h. Wyliczenia te
wskazują, Ŝe w dzień i w nocy przez daną drogę przejeŜdŜa prawie taka sama ilość pojazdów.
etap 2) W praktyce jednak, natęŜenie ruchu na drogach jest mniejsze. Dlatego (opierając się na powyŜszym
przykładzie) zakłada się, Ŝe w nocy daną drogą porusza się 20% pojazdów. W związku z powyŜszym w nocy
zamiast 540 pojazdów pojedzie 214, a w dzień – 858 pojazdów zamiast 532. JeŜeli przy pomniejszaniu
liczby samochodów do 20% (pora nocna) wyliczonej w etapie 1) uzyskano wartość ułamkową, to została ona
zaokrąglona. Ostateczne dane liczbowe dla ilości pojazdów w porze dziennej i nocnej zostają wprowadzone
w kolumnę tabeli zaznaczoną kolorem niebieskim. Dane te jak i procentowy udział pojazdów cięŜkich
stanowią podstawę do przeprowadzenia symulacji w programie SON2.
Na podstawie przeliczonych w ten sposób danych liczbowych i dalej przetworzonych w programie SON2
uzyskano wykresy obrazujące poziom hałasu wywołanego ruchem drogowym. Wykresy zostały naniesione
i przedstawione na mapie.
Dla drogi krajowej nr 11 przedstawiono wykres na dwóch podkładach mapowych. Dla drogi wojewódzkiej
nr 182 wykres przedstawiono na jednym podkładzie mapowym.
Łącznie w wyniku obliczeń uzyskano po 3 wykresy dla pory dnia i 3 dla pory nocy, które zostają
przedstawione i zinterpretowane w załączniku nr 1.
Na podstawie wykresów wnioskuje się występowanie przekroczeń dopuszczalnych poziomów hałasu
tylko w niektórych punktach na drodze. Hałas w niektórych punktach oddziałuje na najbliŜsze budynki
mieszkalne znajdujące się w bezpośrednim sąsiedztwie drogi. Emisja hałasu jest powszechnym zjawiskiem.
W przypadku braku moŜliwości uniknięcia hałasu naleŜy stosować najlepsze rozwiązania przy budowie
i modernizacji dróg, aby go zminimalizować. Przykładem moŜe być stosowanie ekranów wokół dróg,
nasadzeń zieleni, stosowania „cichej nawierzchni”.
NaleŜy wspomnieć, Ŝe bliŜej nieokreślonym terminie planowana jest budowa obwodnicy Ujścia i Piły, która
spowoduje odciąŜenie dotychczas obleganych tras i wpłynie na zmniejszenie emitowanego hałasu, jak
i zanieczyszczeń do powietrza. Dokładna lokalizacja obwodnicy, ani warunki jej realizacji nie są jeszcze
dokładnie ustalone. Budowa obwodnicy nie jest przedsięwzięciem planowanym przez Gminę Ujście.
Inwestorem przedsięwzięcia i jednostka odpowiedzialną jest GDDKiA. Przy ustalaniu lokalizacji i warunków
realizacji będą wzięte pod uwagę otaczające tereny oraz argumenty przemawiające za oraz przeciw
realizacji przedsięwzięcia. Korzyści wynikające z powstania obwodnicy będą bardzo duŜe dla mieszkańców.
www.codex.pl
Realizacja tego typu przedsięwzięcia nie moŜe jednak odbyć się kosztem środowiska. W związku
z powyŜszym nie ma moŜliwości przedstawienia ostatecznego wariantu lokalizacyjnego. Przy planowaniu
tego typu przedsięwzięcia będą zakładane wszelkie działania zapobiegające moŜliwość negatywnych
oddziaływań na środowisko jak i działania kompensacyjne.
5.5.2. Cel
1. Niedopuszczenie do pogarszania się klimatu akustycznego na obszarach, na których nigdy nie
występowałyprzekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu.
2. Zapobieganie przekroczeniom dopuszczalnych poziomów hałasu w miejscach, gdzie moŜe do nich
dochodzić.
1. Planowanie i sukcesywna realizacja inwestycji zwiększających płynność ruchu, zwłaszcza
na obszarach zabudowanych.
2. Propagowanie ruchu rowerowego.
3. Prowadzanie nasadzeń zieleni ochronnej przy drogach.
4. RozwaŜanie stosowania tzw. cichych nawierzchni przy budowie lub modernizacji dróg.
5. Wprowadzanie do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego zapisów o ochronie
przed hałasem stref ograniczonego uŜytkowania, gdy zachodzi taka konieczność.
6. Stosowanie się do ograniczeń prędkości.
Tab. 17. Harmonogram czasowo – finansowy z zakresu ochrony przed hałasem na terenie Gminy Ujście
Jednostka
odpowiedzialna Termin realizacji
za realizację
Zadanie
Szacunkowe
koszty w PLN
Źródło
finansowania
Przebudowa drogi w Nowej Wsi Ujskiej
Gmina
2015
1 100 000
Gmina
Przebudowa drogi w Ujściu (ul. H. Sawickiej)
Gmina
2012
100 000
Gmina
Remont drogi w Jabłonowie
Gmina
2012 – 2013
350 000
Gmina
Termomodernizacja 5 budynków uŜyteczności
publicznej (2 szkoły, 2 ośrodki zdrowia, Ujski
Dom Kultury)
Gmina
2011
1 500 000
Gmina
Utrzymanie i odnowa zieleni wzdłuŜ szlaków
komunikacyjnych
Gmina
Zadanie ciągłe
Brak danych
kosztowych
Gmina, powiat,
województwo,
ZDR
Naprawa nawierzchni dróg na terenie Gminy
i Miasta Ujście
Gmina
Zadanie ciągłe
Brak danych
kosztowych
Gmina
Modernizacja dróg gminnych, powiatowych,
wojewódzkich i krajowych wraz z infrastrukturą
towarzyszącą w obrębie Gminy Ujście
Gmina, Powiat,
Województwo,
GDDKiA
Zadanie ciągłe
Brak danych
kosztowych
Gmina, Powiat,
Województwo,
GDDKiA, UE
Preferowanie nowoczesnych technologii
i materiałów stosowanych do napraw i budowy
dróg gminnych, powiatowych, wojewódzkich
i krajowych oraz infrastruktury towarzyszącej
Gmina, Powiat,
Województwo,
GDDKiA
zarządcy dróg
Zadanie ciągłe
Brak danych
kosztowych
Gmina, Powiat,
Województwo,
zarządcy dróg,
GDDKiA UE
5.6. Promieniowanie elektromagnetyczne
www.codex.pl
Ustawa Prawo ochrony środowiska definiuje pola elektromagnetyczne jako pola elektryczne,
magnetyczne oraz elektromagnetyczne o częstotliwości od 0 Hz do 300 GHz. Spośród urządzeń i obiektów
będących źródłami pól elektromagnetycznych o częstotliwości od 0 Hz do 300 GHz znaczenie z punktu
widzenia ochrony środowiska mają:
•
linie i stacje elektroenergetyczne o napięciu znamionowym równym 110 kV lub wyŜszym,
•
obiekty radionadawcze, w tym: stacje nadawcze radiowe i telewizyjne,
•
urządzenia radiokomunikacyjne, w tym stacje bazowe telefonii komórkowej o częstotliwości 450 –
1800 MHz, których sieć rozwinęła się znacznie w ciągu ostatnich lat,
•
urządzenia radiolokacyjne.
Lokalizacja nadajnika fal elektromagnetycznych musi odbyć się w taki sposób, aby nie zachodziła moŜliwość
negatywnego oddziaływania fal elektromagnetycznych na ludzi i ich otoczenie. Nie dla wszystkich
przedsięwzięć konieczne jest przeprowadzanie oceny oddziaływania na środowisko. NaleŜy liczyć się
z faktem, Ŝe promieniowanie elektromagnetyczne jest wszędzie, gdzie występuje napięcie elektryczne.
Nie wszystkie pola elektromagnetyczne są szkodliwe na zdrowia człowieka.
Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących
znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. Nr. 213, poz. 1397) do przedsięwzięć mogących zawsze
znacząco
oddziaływać
na
środowisko
wymagających
przeprowadzenia
oceny
oddziaływania
przedsięwzięcia na środowisko zalicza się instalacje radiokomunikacyjne, radionawigacyjne, z wyłączeniem
radiolinii, emitujące pola elektromagnetyczne o częstotliwościach od 0,03 Mhz do 300000 Mhz, w których
równowaŜna moc promieniowania izotropowo wyznaczona dla pojedynczej anteny wynosi nie mniej niŜ:
•
2000 W, a miejsca dostępne dla ludności znajdują się w odległości nie większej niŜ 100 m od środka
elektrycznego, w osi głównej wiązki promieniowania tej anteny;
•
5000 W, a miejsca dostępne dla ludności znajdują się w odległości nie większej niŜ 150 m
od środka elektrycznego, w osi głównej wiązki promieniowania tej anteny;
•
10000 W, a miejsca dostępne dla ludności znajdują się w odległości nie większej niŜ 200 m
od środka elektrycznego, w osi głównej wiązki promieniowania tej anteny;
•
20000 W;
przy czym równowaŜną moc promieniowaną izotropowo wyznacza się dla pojedynczej anteny takŜe
w przypadku, gdy na terenie tego samego zakładu lub obiektu znajduje się realizowana lub zrealizowana
inna instalacja radiokomunikacyjna, radionawigacyjna lub radiolokacyjna.
Za emisję oraz monitoring promieniowania elektromagnetycznego odpowiedzialny jest inwestor. W związku
z powyŜszym inwestorzy, na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r.
w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania
dotrzymania tych poziomów (Dz. U. Nr 192, poz. 1883), zostali zobowiązani do dotrzymywania
dopuszczalnych wielkości promieniowania w miejscach dostępnych dla ludzi.
Pomiary pól elektromagnetycznych (WIOŚ 2009) na terenach dostępnych dla ludności na obszarze
województwa
wielkopolskiego
nie
wykazały
przekroczenia
dopuszczalnych
poziomów
pól
elektromagnetycznych w Ŝadnym z badanych punktów pomiarowych. Zmierzone wartości składowej
elektrycznej w 93% punktów kształtowały się poniŜej 10% wartości dopuszczalnej.
Nadajniki stacji GSM są obecne niemal w kaŜdym rejonie Polski, znajdują się równieŜ na terenie
Gminy Ujście. Nadajniki są zlokalizowane w miejscowościach: Chrustowo (1 szt.) oraz Kruszewo (1 szt.).
www.codex.pl
Brak jest nadajników radiowych i telewizyjnych na terenie Gminy.
Działanie nadajników nie wpływa na mieszkańców poniewaŜ fale rozchodzą się prostopadle
do nadajnika umieszczonego na znacznej wysokości. Wysokie maszty słuŜą temu, aby nie dochodziło
do oddziaływania na ludzi i ich otoczenie. Innym źródłem pól elektromagnetycznych są linie wysokiego
napięcia.
Miasto i Gmina zasilane są w energię liniami SN 15 kV z GPZ Czarnków i GPZ Piła.
Na terenie Gminy Ujście usytuowana jest linia elektroenergetyczna 110 kV relacji Piła Krzewina – ChodzieŜ
– Wągrowiec. Pas terenu wzdłuŜ ww. linii winien być wyłączony z zabudowy budynkami.
Przez teren Gminy przebiega takŜe fragment elektroenergetycznej linii 220 kV relacji Plewiska – Piła
Krzewina. WzdłuŜ tej linii naleŜy nadal uwzględniać ograniczenia w uŜytkowaniu terenu o szerokości 70 m
(po 35 m od osi linii w obu kierunkach).
Dla terenów znajdujących się w granicach podanych wielkości obowiązują następujące ustalenia:
- zabrania się lokalizować budynki mieszkalne i inne (zwłaszcza szpitala, internaty,
Ŝłobki, przedszkola itp.), przeznaczone na pobyt ludzi przez czas dłuŜszy niŜ 8
godzin na dobę,
- dopuszcza się realizację obiektów związanych z działalnością gospodarczą,
turystyczną, rekreacyjną i rolną, w których pobyt ludzi nie przekracza 8 godzin,
przy spełnieniu wszystkich aktualnie obowiązujących przepisów.
W tych przypadkach konieczne jest uzgodnienie warunków lokalizacji projektowanych obiektów
i zagospodarowania terenu z właścicielem przedmiotowej linii.
5.6.2. Cel
1.BieŜąca kontrola źródeł promieniowania elektromagnetycznego w celu uniknięcia moŜliwośći
ichoddziaływania na ludzi, ich otoczenie i krajobraz.
1. Utrzymanie poziomów pól elektromagnetycznych poniŜej dopuszczalnych lub co najmniej na tych
poziomach.
2. Zmniejszanie poziomów pól elektromagnetycznych co najmniej do dopuszczalnych, gdy nie są one
dotrzymane.
3. Uwzględnianie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego zagadnień dotyczących
znaczącego oddziaływania pól elektromagnetycznych na ludzi i środowisko.
4. Przestrzeganie procedury oceny oddziaływania na środowisko na etapie udzielenia decyzji
środowiskowej.
5. Lokalizowanie linii elektromagnetycznych o napięciu 110 kV i wyŜszym poza terenami
przeznaczonymi pod zabudowę mieszkaniową oraz poza miejscami dostępu dla ludności.
Tab. 18. Harmonogram czasowo – finansowy z zakresu ochrony przed promieniowaniem elektromagnetycznym
Zadanie
Jednostka
odpowiedzialna
za realizację
Termin
realizacji
Szacunkowe
koszty w PLN
www.codex.pl
Źródło
finansowania
Uwzględnienie w planach zagospodarowania
przestrzennego zagadnień dotyczących znaczącego
oddziaływania pól elektromagnetycznych na
środowisko i człowieka
Gmina
Zadanie ciągłe
Brak kosztów
Gmina w ramach
działalności
własnej
Przestrzeganie procedury oceny oddziaływania na
środowisko na etapie udzielania decyzji środowiskowej
Gmina, Starosta
Powiatowy,
RDOŚ
Zadanie ciągłe
Brak kosztów
W ramach
działalności
własnej
Współpraca ze słuŜbami kontrolno – pomiarowymi
obiektów emitujących pola
elektromagnetyczne.
WIOŚ, WSSE
Zadanie ciągle
Brak danych
kosztowych
WIOŚ, WSSE
5.7. Energia odnawialna
5.7.1. MoŜliwości technologiczne
Pozyskiwanie energii ze źródeł odnawialnych zostało juŜ opanowane technologicznie, chociaŜ
efektywność w przypadku poszczególnych źródeł nie jest jednakowa. Energia pochodząca
z poszczególnych pierwotnych źródeł ma określoną postać i odpowiada za określone naturalne procesy
przyrodnicze. Przy pomocy środków technicznych i technologii uzyskuje się energie w formie najbardziej
przydatnej dla człowieka w postaci energii elektrycznej i cieplnej.
Do najbardziej znanych i wykorzystywanych źródeł energii odnawialnych naleŜą:
1. energia biomasy,
2. promieniowanie słoneczne,
3. energia wiatru,
4. energia spadku wody,
5. geotermia (ciepło z wnętrza ziemi).
Wszystkie odnawialne źródła energii moŜna wykorzystywać w gospodarce komunalnej i gminnej.
Wybór źródła lub źródeł zaleŜy od lokalnych warunków środowiska geograficznego, gdyŜ nie wszystkie
źródła występują lub są osiągalne i jednakowo opłacalne w kaŜdym miejscu kraju.
Podstawową przyczyną, dla której władze gminne powinny zainteresować się moŜliwościami
wykorzystania na swoim terenie energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych jest ustawa "Prawo
energetyczne". Jedną ze sfer powierzonych władzom gmin przez Ustawodawcę jest ustalenie planu
zaopatrzenia w ciepło. Ustawa nakazuje, by w procesie planowania uwzględniać m. in. moŜliwości
wykorzystania lokalnych zasobów energii. Tak więc samorządy mają prawny obowiązek zwrócenia uwagi
takŜe na odnawialne źródła energii, dostępne na terenie gminy i gmin sąsiednich.
Drugim powodem, dla jakiego władze samorządowe powinny zainteresować się perspektywami
wykorzystania na swoim terenie energii ze źródeł odnawialnych jest wzgląd ekologiczny, wynikający nie tylko
z poszczególnych ustaw dotyczących ochrony przyrody, ale z samego Prawa energetycznego. KaŜdą gminę
dotyczyć będą takŜe wymogi ekologiczne stawiane przez Unię Europejską, a juŜ dotyczą zobowiązania
podpisane przez Polskę w trakcie międzynarodowych konferencji na temat przeciwdziałania globalnym
zagroŜeniom dla środowiska przyrodniczego. Przykładami takich zagroŜeń są skaŜenie atmosfery a takŜe
efekt cieplarniany, który moŜna zmniejszyć, odsunąć w czasie, a nawet usunąć zupełnie poprzez
ograniczanie emisji tzw. gazów szklarniowych. Jednym z nich, dominującym ilościowo i ciągle wytwarzanym
przez człowieka w trakcie produkcji energii metodami konwencjonalnymi jest dwutlenek węgla CO2. Polska
zadeklarowała, Ŝe do 2010 roku obniŜy jego emisję o 8% w porównaniu z 1990 r.
www.codex.pl
ad. 1. W polskich warunkach najłatwiejsza do pozyskania jest energia z biomasy. Szacuje się, Ŝe energia
z materii organicznej zgodnie z obecnymi tendencjami da największy wkład do rozwoju energii. Biomasa
moŜe być przekształcona na energię cieplną, elektryczną lub paliwa płynne. W wyniku spalania biomasy,
do atmosfery przedostaje się dwutlenek węgla, w ilości w jakiej został pobrany przez rośliny. Zatem spalanie
biomasy nie zwiększa ogólnej emisji tego gazu cieplarnianego.
Energię z biomasy moŜna uzyskać poprzez:
Spalanie materii roślinnej. Wartość kaloryczna 0,5 tony suchej biomasy odpowiada wartości kalorycznej
tony miału węglowego, natomiast koszt wytworzenia jest o połowę niŜszy. W naszych warunkach największe
zastosowanie będą miały następujące produkty i odpady rolnicze i leśne:
˗
słoma roślin zboŜowych,
˗
drzewa i gałęzie ze ścinek i cięć sanitarnych lasów,
˗
gałęzie z cięć produkcyjnych,
˗
odpady z przemysłu drzewnego,
˗
plantacje lasów energetycznych liściastych.
Z 1 ha pola moŜna uzyskać, jako odpad z produkcji zboŜa około 2 – 3 ton słomy. W przypadku
produkcji roślin energetycznych, ilość uzyskanej słomy moŜe wynieść nawet 20 ton z ha. Z upraw
energetycznych zalecana jest wierzba energetyczna, którą moŜna uprawiać na prawie wszystkich rodzajach
gleb. Cechą wiodącą tej rośliny jest szybki i duŜy przyrost masy drzewnej. Dodatkowym jej atutem jest
oczyszczanie gleb z metali cięŜkich, związków toksycznych poprzez wbudowanie ich w swoją biomasę.
Z powodu tych właściwości stosowana jest jako zielony pas ochronny wokół szkodliwych zakładów
przemysłowych, autostrad, składowisk odpadów.
W Polsce na potrzeby produkcji biomasy moŜna uprawiać rośliny szybko rosnące:
˗
wierzba wiciowa (Salix viminalis)
˗
ślazowiec pensylwański lub inaczej malwa pensylwańska (Sida hermaphrodita)
˗
topinambur czyli słonecznik bulwiasty (Helianthus tuberosus)
˗
róŜa wielokwiatowa znana teŜ jako róŜa bezkolcowa (Rosa multiflora)
˗
rdest sachaliński (Polygonum sachalinense)
˗
trawy wieloletnie, jak np.: miskant olbrzymi czyli trawa słoniowa (Miscanthus sinensis gigantea),
miskant cukrowy (Miscanthus sacchariflorus), spartina preriowa (Spartina pectinata), palczatka
Gerarda (Andropogon gerardi), proso rózgowe (Panicum virgatum).
Wytwarzanie oleju napędowego z roślin oleistych (np. rzepak) uprawianych specjalnie dla celów
energetycznych.
Fermentację alkoholową materiału organicznego (np. ziemniaków, buraków cukrowych, zbóŜ) celem
wytworzenia alkoholu etylowego do paliw silnikowych.
Beztlenową fermentację odpadowej masy organicznej tj.: odpadów roślinnych z rolnictwa, leśnictwa oraz
z przemysłu przetwórstwa spoŜywczego, z której otrzymuje się biogaz. W czasie fermentacji beztlenowej
nawet do 60% biomasy jest zamieniane w biogaz.
ad. 2. Energia słoneczna staje się coraz bardziej popularna, co przejawia się m. in. w coraz szerszych
ofertach producentów paneli słonecznych i firm zajmujących się techniką grzewczą. Energia słoneczna jest
z powodzeniem wykorzystywana do dogrzewania wody w indywidualnych gospodarstwach jak i w firmach.
Na terenie Gminy Ujście pojawiają się panele słoneczne instalowane na dachach prywatnych posesji.
www.codex.pl
ad. 3. Energia wiatru znajduje coraz większe zastosowanie w Polsce, jednak budzi pewne kontrowersje pod
względem ochrony ptaków i nietoperzy. Fermy wiatrowe mogą stanowić przeszkodę na trasie przelotu
ptaków. Kolizje ptaków z siłowniami wiatrowymi zdarzają się w sytuacji zlokalizowania elektrowni na trasie
głównych przelotów ptaków lub w miejscu, gdzie znajdują się waŜne dla nich Ŝerowiska. Pewne zagroŜenie
występować moŜe takŜe w trakcie nocnych przelotów i w warunkach złej widoczności.
Pamiętać naleŜy jednak, Ŝe większość migracji ptaków odbywa się na wysokościach znacznie
przekraczających 150 m, czyli zdecydowanie ponad pracującymi siłowniami wiatrowymi.
Podstawowe znaczenie dla minimalizacji ewentualnych negatywnych oddziaływań elektrowni wiatrowych
na ptaki ma właściwy wybór lokalizacji, w szczególności unikanie lokalizowania elektrowni wiatrowych:
−
na obszarach uŜytkowanych intensywnie przez ptaki,
−
w miejscach koncentracji występowania gatunków znanych ze swej kolizyjności, takich jak np.: ptaki
drapieŜne (szponiaste), mewy i rybitwy, ptaki migrujące nocą, sowy oraz wybrane gatunki
wykonujące w powietrzu pokazy godowe,
−
w miejscach koncentracji ptaków blaszkodziobych oraz siewkowych, w odniesieniu do których
stwierdzono silne reakcje unikania elektrowni wiatrowych, prowadzące do utraty siedlisk tych
ptaków,
−
na obszarach wyjątkowo cennych dla awifauny lęgowe.
Obecność turbin wiatrowych zlokalizowanych na uŜytkach rolnych umoŜliwia ich dalsze wykorzystanie pod
uprawę lub pastwiska. Pojedyncza elektrownia zajmie teren kilkunastu metrów kwadratowych, obsługa
ogranicza się do dwóch przeglądów w ciągu roku. Ściśle naleŜy natomiast przestrzegać zasady zakazującej
wznoszenia elektrowni wiatrowych w bliskim sąsiedztwie siedzib ludzkich. Naruszenie tej zasady moŜe być
źródłem niezadowolenia tej części społeczeństwa, dla której uciąŜliwe jest zbyt bliskie sąsiedztwo urządzeń,
ich stała obecność w krajobrazie i powodowany nią efekt cienia.
NaleŜy zachować taką odległość terenów przeznaczonych pod lokalizację elektrowni wiatrowych wraz
z infrastrukturą towarzyszącą od terenów wymagających ochrony przed hałasem, która zapewni dotrzymanie
akustycznych standardów jakości środowiska określonych w przepisach odrębnych na terenach
podlegających ochronie lub odległość mniejszą, ale przy zastosowaniu środków ograniczających emisję
hałasu co najmniej do poziomów dopuszczalnych.
Elektrownie wiatrowe mogą mieć negatywny wpływ na populacje nietoperzy ich siedliska szczególnie
poprzez:
˗
degradację, zakłócenia lub niszczenia siedlisk oraz korytarzy migrowania,
˗
degradację, zakłócenia lub niszczenie miejsc rozrodu,
˗
zwiększone ryzyko kolizji nietoperzy w locie,
˗
dezorientację nietoperzy na skutek emisji ultradźwięków.
Zgodnie z tymczasowymi wytycznymi dotyczącymi ocen oddziaływania elektrowni wiatrowych na nietoperze
(wersja II, grudzień 2009) nie naleŜy lokalizować elektrowni wiatrowych:
˗
we wnętrzu lasów i niebędących lasem skupień drzew;
˗
w odległości mniejszej niŜ 200 m od granic lasów i niebędących lasem skupień drzew o powierzchni
0,1 ha lub większej;
˗
w odległości mniejszej niŜ 200 m oraz brzegów zbiorników i cieków wodnych wykorzystywanych
przez nietoperze (nie dotyczy farm off shore);
˗
na obszarach Natura 2000 chroniących nietoperze lub w ich sąsiedztwie – w odległości mniejszej
www.codex.pl
niŜ 1 km od znanych kolonii rozrodczych i zimowisk nietoperzy;
˗
z gatunków będących przedmiotem ochrony na danym obszarze;
˗
na obszarach, na których w regionalnych lub lokalnych opracowaniach dotyczących potencjalnych
lokalizacji elektrowni wiatrowych wykluczono ich lokalizację ze względu na stwarzane zagroŜenia dla
nietoperzy.
ad. 4. Energię spadku wód wykorzystuje się do produkcji energii elektrycznej w połoŜonych na rzekach lub
jeziorach elektrowniach wodnych. W przypadku energetyki wodnej preferuje się tworzenie małych elektrowni
wodnych, o mocy do 5 MW.
W polskich warunkach moŜliwość wykorzystania energii słonecznej jest znacznie zróŜnicowana. Średnie
nasłonecznienie wynosi 1600 godzin, najdłuŜsze jest nad morzem, a najkrótsze na południu polski.
ad. 5. Energia geotermalna charakteryzuje moŜliwością dostarczania stałego strumienia energii w ciągu
całego roku, jest niezaleŜna od warunków klimatycznych i daje największe efekty ekonomiczne. Pewność
dostaw energii energii cieplnej z ciepłowni geotermalnej i jej konkurencyjny koszt w porównaniu do energii
z węgla przemawia za jej rozwojem i szerszym zastosowaniem. Ciepło geotermalne moŜna równieŜ
wykorzystać do produkcji energii elektrycznej pod warunkiem pozyskiwania wody w temperaturze powyŜej
90°C. Wody o takiej temperaturze występują rzadko.
W polskich warunkach zasoby wód geotermalnych są najczęściej wykorzystywane do:
- ogrzewania pomieszczeń,
- ogrzewania hodowli szklarniowej,
- w kąpieliskach.
Energia elektryczna jest dostarczana mieszkańcom przez dystrybutora energii. Jest to energia
ze źródeł konwencjonalnych. Dnia 05.08.2008 r. została wydana decyzja nr GP-7331-40/08 w sprawie
ustalenia warunków zabudowy dla budowy siłowni wiatrowej, stacji transformatorowej n.n./SN i linii
kablowych SN i n.n. na działce nr 27/2 w obrębie m. Nowa Wieś Ujska (moc siłowni do 1,0 MW). Obecnie
inwestycja jest na etapie projektowania.
Gmina Ujście znajduje się w części Polski, w której panują korzystne warunki ze względu
na moŜliwość wykorzystania energii wiatru. Istnieje zatem moŜliwość zaprojektowania ferm wiatrowych.
www.codex.pl
Rys. 10. Podział Polski pod względem stref korzystności dla budowy elektrowni wiatrowych
Źródło: dr hab. Halina Lorenc profesor IMGW
Innym popularnym źródłem energii odnawialnej są panele słoneczne, które są popularne
w indywidualnych gospodarstwach domowych jak i wśród firm. Energia słoneczna zebrana przez solar
zamontowany w miejscu o odpowiedniej ekspozycji na światło moŜe być wykorzystywana przede wszystkim
do dogrzewania wody. Do Urzędu Miejskiego w Ujściu nie spływają równieŜ zgłoszenia o zainstalowanych
w posesjach prywatnych panelach słonecznych stąd teŜ brak jest informacji na temat wykorzystania energii
solarnej w Gminie Ujście.
Bardzo dobrym rozwiązaniem mogą być równieŜ plantacje roślin energetycznych takich jak wierzba
energetyczna, czy inne rośliny energetyczne. Gmina Ujście jako gmina o charakterze rolniczym ma
wystarczający potencjał przestrzenny aby zainwestować w hodowlę roślin energetycznych.
5.7.3. Cel
1. Zmniejszenie energochłonności gospodarki i wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych.
1. Podniesienie świadomości społecznej i budowa instalacji wykorzystujących energie odnawialną.
2. Przygotowanie listy priorytetów w zakresie wykorzystania odnawialnych źródeł energii.
3. Stworzenie sprawnie funkcjonującego systemu konsultacji dotyczących OZE.
4. Wspieranie inicjatyw podejmowanych w zakresie zastępowania, jako nośnika energii, paliwa stałego
źródłami energii odnawialnej.
5. Popularyzacja i wdroŜenie najlepszych praktyk w dziedzinie wykorzystania energii ze źródeł
odnawialnych, w sferze rozwiązań technologicznych, organizacyjnych i finansowych.
www.codex.pl
Tab. 19. Harmonogram czasowo – finansowy z zakresu energii odnawialnej na terenie Gminy Ujście
Zadanie
Jednostka
odpowiedzialna
za realizację
Stopniowe zwiększanie udziału energii otrzymanej
z surowców odnawialnych w całkowitym zuŜyciu
energii
Termin
realizacji
Szacunkowe
koszty w PLN
Źródło
finansowania
Gmina, Zakłady
przemysłowe,
Właściciele i
zarządcy
budynków
Zadanie ciągłe
Brak danych
kosztowych
Gmina, Zakłady
przemysłowe,
Właściciele
i zarządcy
budynków
Organizowanie spotkań mających na celu
zainteresowanie mieszkańców tematem odnawialnych
źródeł energii oraz zachęcenie do korzystania
z nowoczesnych technologii w zakresie energii
odnawialnej
Gmina
Zadanie ciągłe
Propagowanie alternatywnych źródeł energii oraz
informowanie o konsekwencji korzystania ze źródeł
nieodnawialnych jak np. węgiel kamienny, czy
informowanie o skutkach spalania odpadów w kotłach
domowych
Gmina, powiat,
województwo
organizacje
ekologiczne
Brak danych
kosztowych
Gmina
Gmina, powiat,
województwo
organizacje
ekologiczne
Brak danych
kosztowych
Zadanie ciągłe
5.8. PowaŜne awarie
Mianem "nadzwyczajnych zagroŜeń środowiska" (NZŚ) określa się negatywne skutki zdarzeń
losowych takich jak awarie techniczne i technologiczne w jednostkach stosujących, produkujących
lub magazynujących materiały niebezpieczne oraz w transporcie takich substancji. NZŚ stanowią:
−
zanieczyszczenie poszczególnych elementów środowiska w zakładach przemysłowych, transporcie,
rozładunku i przeładunku materiałów niebezpiecznych i innych substancji,
−
poŜary na rozległych obszarach lub długo trwające, a takŜe towarzyszące awariom z udziałem
materiałów niebezpiecznych,
−
zanieczyszczenie
chemiczne
lub
biologiczne
środowiska
w
wyniku
katastrof
budowli
hydrotechnicznych,
−
zanieczyszczenie chemiczne lub biologiczne środowiska w wyniku klęsk Ŝywiołowych.
Przeciwdziałanie powaŜnym awariom jest jednym z podstawowych zadań Inspekcji Ochrony Środowiska.
Zadanie to wypełniane jest poprzez:
−
prowadzenie rejestru zakładów, których działalność moŜe być przyczyną wystąpienia powaŜnej
awarii;
−
kontrolę podmiotów, których działalność moŜe stanowić przyczynę powstania powaŜnej awarii;
−
prowadzenie szkoleń dla organów administracji oraz podmiotów, o których mowa powyŜej;
−
współdziałanie w akcjach zwalczania powaŜnych awarii z organami właściwymi do ich prowadzenia;
−
badanie przyczyn powstawania powaŜnych awarii i nadzór nad usuwaniem ich skutków dla
środowiska.
Potencjalnym zagroŜeniem środowiska i zdrowia człowieka jest transport substancji niebezpiecznych przez
obszar Gminy, za który odpowiedzialność spoczywa na spedytorze. W przypadku wystąpienia skaŜenia
środowiska podczas transportu materiałów niebezpiecznych (transport drogowy lub kolejowy), gdy trudno
jest ustalić sprawcę zdarzenia – obowiązki usunięcia zagroŜenia spoczywają na Staroście. Stąd istotne
znaczenie miałoby wyznaczenie miejsca tymczasowego magazynowania odpadów powstałych w czasie
usuwania skutków zdarzenia. Decyzja, co do miejsca powinna być podjęta na poziomie województwa
w porozumieniu z właściwymi samorządami terytorialnymi. Z punktu widzenia naraŜenia mieszkańców
www.codex.pl
na skutki ewentualnych skaŜeń środowiska podczas transportu materiałów niebezpiecznych, waŜne jest
opracowanie programu informowania społeczeństwa o wystąpieniu awarii i sposobu zachowań w takiej
sytuacji.
Na terenie Gminy Ujście nie ma zakładów zaklasyfikowanych do zakładów o zwiększonym ryzyku albo
zakładów o duŜym ryzyku zgodnie Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 9 kwietnia 2002 r. w sprawie
rodzajów i ilości substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu
go do zakładu o zwiększonym ryzyku albo zakładu o duŜym ryzyku wystąpienia powaŜnej awarii
przemysłowej – Dz. U. nr 58, poz. 535). W Gminie Ujście nie ma równieŜ mogilników.
Ponadto do zakładów stanowiących potencjalne źródło wystąpienia awarii przemysłowej moŜna zaliczyć:
kaŜdą ze stacji paliw, które znajdują się na terenie Gminy; firmy zajmujące się transportem substancji
niebezpiecznych. W przypadku transportu substancji niebezpiecznych moŜe dojść do awarii bez względu
na to skąd pochodzi przewoźnik. W tego typu przypadkach awarie następują akurat w danym miejscu
niezaleŜnie od miejsca pochodzenia i przeznaczonego celu.
Podsumowując, na terenie Gminy Ujście nie ma zakładów, które znajdują się w grupie zwiększonego ryzyka
wystąpienia powaŜnej awarii.
Obowiązki dotyczące awarii przemysłowych spoczywają głównie na prowadzącym zakład
oraz na organach Państwowej StraŜy PoŜarnej, a takŜe wojewodzie. Szczegółowy opis tych obowiązków
podaje ustawa Prawo ochrony środowiska.
Zapobieganie awariom miejscowym, prowadzi się głównie poprzez ograniczenie transportu
substancji
niebezpiecznych,
kierowanie
ich
oznakowanymi
trasami,
omijającymi
centrum
miast,
informowanie i edukowanie społeczeństwa o sposobach zapobiegania zagroŜeniom, a takŜe o sposobie
postępowania w przypadku wystąpienia zagroŜenia. Powstałe zagroŜenia w transporcie drogowym jak
i kolejowym, zwalczane są przez odpowiednie jednostki straŜy poŜarnej.
W przypadku wystąpienia zdarzenia mającego znamiona powaŜnej awarii jednostka przygotowana
jest w stopniu podstawowym, umoŜliwiającym podjęcie pierwszych działań ratowniczych. Do tego typu
zdarzeń wzywana będzie Ochotnicza StraŜ PoŜarna wyposaŜona w podstawowy sprzęt ratowniczy.
W Ujściu znajduje się jednostka załoŜona w 1923 r.
W przypadku zajścia potrzeby powiadamiane będzie Wojewódzkie Stanowisko Koordynacji
Ratownictwa w Poznaniu, które dysponuje odpowiednimi siłami i środkami.
5.8.2. Cel
1. Wykreowanie właściwych zachowań społeczeństwa w sytuacji wystąpienia zagroŜeń środowiska
spowodowanych powaŜną awarią.
StraŜ PoŜarna podejmuje doraźne środki, którymi są:
1. Dokonanie zabezpieczenia miejsca wypadku i ewakuacja ludności,
2. W przypadku powaŜnych awarii pozyskanie pomocy specjalistycznych jednostek i specjalistycznego
sprzętu, jednostka straŜy współpracuje z róŜnymi innymi sekcjami, które podejmują działania
w swoim zakresie.
www.codex.pl
Tab. 20. Harmonogram czasowo – finansowy z zakresu ochrony przed wystąpieniem powaŜnych awarii
Jednostka
odpowiedzialna Termin realizacji
za realizację
Zadanie
Aktualizacja informacji
o zakładach o zwiększonym i duŜym ryzyku
wystąpienia powaŜnej awarii
Gmina, Starostwo
Powiatowe,
WIOŚ,
Organizacje
pozarządowe,
StraŜ PoŜarna
Edukacja społeczeństwa w zakresie właściwych
zachowań w sytuacji wystąpienia zagroŜenia
Gmina, Starostwo
Powiatowe,
Władze
województwa
Szacunkowe
koszty w PLN
Źródło
finansowania
Zadanie ciągłe
Brak kosztów
Gmina, Starostwo
Powiatowe, WIOŚ,
Organizacje
pozarządowe,
StraŜ PoŜarna
Zadanie ciągłe
Brak danych
kosztowych
Gmina, Starostwo
Powiatowe, WIOŚ,
Organizacje
pozarządowe,
StraŜ PoŜarna
Źródło: Na podstawie konsultacji z Urzędem Miejskim Ujście
VI. ZARZĄDZANIE PROGRAMEM OCHRONY ŚRODOWISKA
Program Ochrony Środowiska dla Gminy i Miasta Ujście zostaje przyjęty do realizacji na podstawie
uchwały Rady Miejskiej. Efektywne wdroŜenie i zarządzanie niniejszym Programem wymaga duŜego
zaangaŜowania administracji samorządowej, a takŜe współpracy pomiędzy wszystkimi instytucjami
zaangaŜowanymi w zagadnienia ochrony środowiska.
Jedną z głównych funkcji władz samorządowych jest funkcja regulująca polegająca na stanowieniu prawa
lokalnego w formie uchwał i decyzji administracyjnych związanych z zagadnieniami objętymi Programem.
Kolejną jest funkcja wykonawcza oraz działania kontrolne. W realizacji Programu będzie uczestniczyć oprócz
władz Gminy wiele innych podmiotów w tym głównym beneficjentem będzie społeczność lokalna. Włączanie
do procesu szerokiego grona uczestników zapewnia jego akceptację i równomierne obciąŜenie
poszczególnych partnerów w postaci środków i obowiązków. Dlatego równie waŜną funkcją władz Gminy jest
kreowanie i wspieranie tych działań ukierunkowanych na poprawę środowiska, które prowadzone są
z udziałem partnerów – podmiotów zewnętrznych. Bezpośrednim realizatorem programu będą podmioty
gospodarcze planujące i realizujące inwestycje zgodnie z kierunkami nakreślonymi przez Program, jak
równieŜ samorząd Gminy, jako realizatorzy inwestycji w zakresie ochrony środowiska na swoim terenie.
Podmioty te będą równieŜ przekazywały informacje w ramach monitoringu realizacji zadań Programu
i efektów w środowisku. Bezpośrednim odbiorcą programu będzie społeczeństwo Gminy Ujście.
Jednocześnie bardzo waŜna jest współpraca z sąsiednimi gminami, bowiem zagroŜenia dla środowiska mają
pochodzenie lokalne, ale mogą one oddziaływać takŜe na znacznie większych obszarach. Stąd teŜ wynika
potrzeba rozwiązań tych problemów w oparciu o współpracę z sąsiednimi gminami, np. w zakresie
gospodarki odpadami. Współpraca taka, oprócz pozytywnych efektów dla środowiska moŜe przynieść takŜe
korzyści ekonomiczne.
Program ochrony środowiska jest narzędziem wdraŜania polityki ekologicznej państwa, a takŜe częścią
procesu programowania i realizacji zrównowaŜonego rozwoju Gminy. Oznacza to, Ŝe w Program muszą być
wpisane zasady zarządzania środowiskiem. System zarządzania powinien składać się z podstawowych
elementów:
instrumentów
zarządzania,
monitoringu,
sprawozdawczości
z
realizacji
harmonogramu działań.
www.codex.pl
Programu,
6.1. Monitoring realizacji Programu
Proponowane kierunki działań i osiągania celów zawarte w Programie Ochrony Środowiska dla
Gminy i Miasta Ujście wymagają systematycznego wdraŜania w Ŝycie i weryfikacji w zaleŜności
od potrzeb. Bardzo istotnym elementem wdraŜania Programu jest kontrola przebiegu tego procesu oraz
ocena stopnia realizacji poszczególnych zadań. Podstawą oceny realizacji Programu powinien być
monitoring stanu środowiska.
Monitorowanie zachodzących zmian powinno być prowadzone w oparciu o określone wskaźniki
umoŜliwiające śledzenie zmian, ich postęp i wielkości w ujęciu liczbowym bądź opisowym. Monitoring
realizacji załoŜeń POŚ pozwoli na racjonalne gospodarowanie środkami finansowymi, a takŜe umoŜliwi
weryfikację działań w ujęciu dynamicznym tj. z bieŜącą diagnozą stanu środowiska. Istotą monitorowania jest
wyciąganie wniosków z tego, co zostało i co nie zostało wykonane, a takŜe modyfikowanie dalszych
poczynań w taki sposób, aby osiągnąć zakładany cel w przyszłości.
Kontrola i monitoring Programu
Kontrola i monitoring realizacji celów i zadań Programu ochrony środowiska powinien obejmować
określenie stopnia wykonania poszczególnych działań: określenie stopnia realizacji przyjętych celów; ocenę
rozbieŜności pomiędzy przyjętymi celami i działaniami a ich wykonaniem oraz analizę przyczyn rozbieŜności.
Koordynator wdraŜania Programu będzie oceniać, co dwa lata stopień wdroŜenia. W latach 2011 – 2014
na bieŜąco będzie monitorowany postęp w zakresie wdraŜania zdefiniowanych działań, a pod koniec 2014
roku nastąpi ocena rozbieŜności między celami zdefiniowanymi w Programie i analiza przyczyn tych
rozbieŜności. Wyniki oceny będą stanowiły wykładnię dla kolejnego Programu, w którym zostaną
zdefiniowane cele i zadania do roku 2019. Ten cykl będzie się powtarzał, co dwa lata, co zapewni
uaktualnienie strategii krótkoterminowej czteroletniej i polityki długoterminowej ośmioletniej.
Co 2 lata ocena realizacji wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska
sporządzonych w celu realizacji polityki ekologicznej państwa, ocena realizacji programów naprawczych
poszczególnych komponentów środowiska przez organy inspekcji ochrony środowiska.
Kategoria
Wskaźnik monitoringu
ilość i udział powierzchni obszarów prawnie chronionych
Przyroda i krajobraz
Powierzchnia ziemi i gleb
Zasoby wodne i gospodarka
wodno – ściekowa
liczba gatunków prawnie chronionych występujących na terenie Gminy
Jednostka
szt. / %
szt.
liczba utworzonych parków i zadrzewień
szt. / %
udział powierzchni zalesionej
ha / %
ilość wydobytych surowców naturalnych
Mg
tereny zrekultywowane
ha / %
powierzchnia terenów zmeliorowanych
ha / %
jakość wód powierzchniowych
www.codex.pl
wyniki
monitoringu
%
jakość wód podziemnych
udział ścieków komunalnych i przemysłowych nieoczyszczanych
%
liczba zbiorników retencyjnych
Powietrze
udział mieszkańców korzystających z sieci wodociągowej, kanalizacji
sanitarnej
%
zuŜycie wody do celów bytowych na osobę
m
3
zuŜycie wody w największych zakładach
m
3
udział wód powierzchniowych wykorzystywanych do celów gospodarczych
%
ilość zakładów emitujących ścieki oczyszczone i nieoczyszczone
szt.
ilość zakładów będących emitorami zanieczyszczeń gazowych i pyłowych
szt.
Ilość alternatywnych źródeł energii
szt.
liczba kotłowni węglowych, gazowych, opalanych drewnem, olejem
szt.
jakość powietrza
PowaŜne awarie
Hałas
Pola elektromagnetyczne
Energia odnawialna
szt.
wyniki
monitoringu
%
liczba zakładów na terenie powiatu stwarzających zagroŜenie wystąpienia
awarii przemysłowej
szt.
liczba zdarzeń o znamionach NZS
szt.
liczba spotkań szkoleniowych z zakresu informacji i postępowania
w przypadku wystąpienia NZS
szt.
ilość kontroli w zakładach emitujących hałas, w szczególności
w sąsiedztwie zabudowy mieszkaniowej
szt.
stwierdzone przekroczenia hałasu na drogach
dB / %
ludność korzystająca z komunikacji zbiorowej
%
ilość urządzeń będących źródłem promieniowania elektromagnetycznego
szt.
powierzchnia stref ochronnych wokół urządzeń i linii
elektromagnetycznych
m
udział energii pozyskiwanej ze źródeł odnawialnych
%
2
6.2. Instrumenty realizacji Programu
Zarządzanie Programem będzie się odbywać z wykorzystaniem instrumentów, które pozwolą
na jego weryfikację w oparciu o wyniki monitorowania procesów zachodzących w otoczeniu realizowanej
polityki środowiskowej. Instrumenty słuŜące realizacji Programu wynikają z ustaw:
Prawo ochrony środowiska, o zagospodarowaniu przestrzennym, o ochronie przyrody, o odpadach, Prawo
geologiczne i górnicze, Prawo budowlane. Zaliczamy do nich instrumenty prawne, finansowe, społeczne
i strukturalne.
•
Instrumenty prawne
Wśród instrumentów prawnych szczególne miejsce mają plany zagospodarowania przestrzennego
(prawo miejscowe). Działania władz samorządowych, przedsiębiorstw i innych podmiotów związane
z ochroną środowiska muszą być osadzone w realiach obowiązującego planu wojewódzkiego i planów
miejscowych. Do instrumentów prawnych zaliczono równieŜ: pozwolenia na wprowadzanie do środowiska
substancji lub energii, koncesje geologiczne, raporty i przeglądy ekologiczne.
Szczególnym instrumentem prawnym stał się monitoring, czyli jakościowy i ilościowy pomiar stanu
www.codex.pl
środowiska. Monitoring był zwykle zaliczany do instrumentów społecznych (informacyjnych), jako bardzo
waŜna podstawa analiz, ocen czy decyzji. Obecnie, wprowadzenie badań monitoringowych, jako
obowiązujących przez zapisy w niektórych aktach prawnych czyni je instrumentem o znaczeniu prawnym.
•
Instrumenty finansowe
Do instrumentów finansowych naleŜą:
−
opłaty za korzystanie ze środowiska – za wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza, za pobór wód
i odprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, za składowanie odpadów, wyłączanie gruntów
rolnych i leśnych z produkcji, usuwanie drzew i krzewów,
−
administracyjne kary pienięŜne – pobiera się je w tych samych sytuacjach co opłaty, lecz
za działania niezgodne z prawem. W odniesieniu do wód, powietrza, odpadów i hałasu, karę
wymierza wojewódzki inspektor ochrony środowiska, a w odniesieniu do drzew i krzewów – organ
gminy. Stawki kar zwykle są kilkakrotnie wyŜsze niŜ opłaty i trafiają do funduszy celowych. Ustawa
prawo ochrony środowiska przewiduje moŜliwość odraczania, zmniejszania lub umarzania
administracyjnych kar pienięŜnych,
−
kredyty i dotacje z funduszy celowych: np. ochrony środowiska i gospodarki wodnej,
−
pomoc publiczna na ochronę środowiska w postaci preferencyjnych poŜyczek i kredytów, dotacji,
odroczeń, rozłoŜenia na raty i umorzeń płatności wobec budŜetu państwa i funduszy ekologicznych,
zwolnień i ulg podatkowych i in.
•
Instrumenty społeczne
Instrumenty społeczne słuŜą realizacji zasady uspołecznienia zarządzania rozwojem, poprzez
budowanie i usprawnianie partnerstwa. WyróŜniono dwie kategorie działań z punktu widzenia władz
samorządowych:
−
wewnętrzne – dotyczące działań samorządów, realizowane poprzez działania edukacyjne,
−
zewnętrzne – konsultacje, debaty publiczne, kampanie edukacyjne itp.
Do głównych instrumentów społecznych zaliczono:
−
edukację ekologiczną,
−
współpracę i budowanie partnerstwa (włączenie do realizacji programu jak najszerszej liczby osób,
system szkoleń i dokształceń, współpraca zadaniowa z poszczególnymi sektorami gospodarki,
współpraca z instytucjami finansowymi).
Edukacja ekologiczna jest bardzo waŜnym instrumentem społecznym wspomagającym wdraŜanie
Programów Ochrony Środowiska. Głównym jej celem jest kształtowania świadomości ekologicznej
społeczeństwa oraz przyjaznych dla środowiska nawyków i codziennych postaw. W społeczeństwie zaczyna
istnieć coraz większa potrzeba posiadania takiej wiedzy. W ciągu ostatnich dziesięciu lat obserwuje się
znaczny rozwój edukacji ekologicznej. Istotną rolę odgrywają tutaj pozarządowe organizacje ekologiczne
i szkoły wszystkich szczebli. Ponadto waŜny wydźwięk w społeczeństwie mają kampanie ekologiczne, które
za cel stawiają uświadamianie i nagłaśnianie problemów ekologicznych społeczeństwu.
Podstawą skuteczności działań edukacyjnych jest rzetelne informowanie społeczeństwa na temat stanu
środowiska np. poprzez wydawanie ogólnodostępnych raportów. Istotne jest takŜe komunikowanie się
ze społeczeństwem przy podejmowaniu decyzji o działaniach inwestycyjnych.
Wśród instrumentów społecznych wyróŜnić naleŜy współdziałanie. Uzgodnienia instytucjonalne
i konsultacje społeczne są waŜnym elementem skutecznego zarządzania realizującego zasady
zrównowaŜonego rozwoju. Narzędzia dla usprawniania współpracy i budowania partnerstwa, to tzw.
www.codex.pl
„uczenie się poprzez działanie”. Wśród nich istnieje podział na dwie kategorie wewnętrzne: pierwsza dotyczy
działań samorządów, druga polega na budowaniu powiązań między władzami samorządowymi
a społeczeństwem.
•
Instrumenty strukturalne
Wśród instrumentów strukturalnych wyróŜnimy programy strategiczne, programy wdroŜeniowe oraz
systemy zarządzania środowiskowego. Dokumentem określającym tendencje i kierunki działań
w ramach rozwoju gospodarczego jest Plan Rozwoju Lokalnego. Dokument ten jest bazą dla opracowania
programów sektorowych (np. dot. rozwoju obszarów wiejskich, przemysłu, ochrony zdrowia, turystyki,
ochrony środowiska, itd.). Projekty planów lub programów zawierające planowane do realizacji
przedsięwzięcia mogące znacząco oddziaływać na środowisko lub których realizacja moŜe spowodować
znaczące oddziaływanie na środowisko podlegają, zgodnie z ustawą z 3 października 2008 r.
o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz
o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r., Nr 199, poz.1227 ze zm.), procedurze
strategicznej oceny oddziaływania na środowisko.
VII. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA PROGRAMU
7.1. Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki wodnej
Zgodnie z art. 16 ustawy z dnia 20. 11. 2009 r. o zmianie ustawy Prawo Ochrony Środowiska oraz
niektórych innych ustaw z dniem 01. 01. 2010 r. likwidacji ulegają Powiatowe Fundusze Ochrony
Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Gminne Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki
Wodnej, a ich przychody stają się dochodami budŜetów powiatów i gmin.
NFOŚiGW
finansuje
przedsięwzięcia
proekologiczne
o
zasięgu
ogólnokrajowym
oraz
ponadregionalnym. Podstawowymi formami finansowania są preferencyjne poŜyczki i dotacje, uzupełniane
innymi formami finansowania, np. dopłatami do preferencyjnych kredytów bankowych ze swych linii
kredytowych w bankach. NFOŚiGW administruje równieŜ środkami zagranicznymi przeznaczonymi
na ochronę środowiska w Polsce, pochodzącymi z pomocy zagranicznej.
Dotacje udzielane są przede wszystkim na:
−
edukację ekologiczną,
−
przedsięwzięcia pilotaŜowe dotyczące wdroŜenia postępu technicznego i nowych technologii
o duŜym stopniu ryzyka lub mających eksperymentalny charakter, monitoring,
−
ochronę przyrody,
−
ochronę i hodowlę lasów na obszarach szczególnej ochrony środowiska oraz wchodzących
w skład leśnych kompleksów promocyjnych,
−
ochronę przed powodzią,
−
ekspertyzy,
−
badania naukowe,
−
programy wdraŜania nowych technologii,
www.codex.pl
−
prace projektowe i studialne,
−
zapobieganie lub likwidację nadzwyczajnych zagroŜeń,
−
utylizację i zagospodarowanie wód zasolonych,
−
profilaktykę zdrowotną dzieci z obszarów zagroŜonych.
WFOŚiGW finansuje przedsięwzięcia o zasięgu regionalnym. WFOŚiGW określają zadania priorytetowe,
które mogą być dofinansowywane z środków funduszu oraz zasady i kryteria, które będą obowiązywać przy
wyborze zadań do realizacji.
7.2. Banki
Dzięki współpracy z funduszami ochrony środowiska i gospodarki wodnej rozszerzają one swoją
ofertę kredytową o kredyty preferencyjne przeznaczone na przedsięwzięcia proekologiczne oraz nawiązują
współpracę z podmiotami angaŜującymi swoje środki finansowe w ochronie środowiska (fundacje,
międzynarodowe instytucje finansowe). Kredyty preferencyjne pochodzą ze środków finansowych
gromadzonych przez banki, zaś fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej udzielają dopłat
do wysokości oprocentowania. Banki uruchamiają teŜ linie kredytowe w całości ze środków funduszy
ochrony środowiska i gospodarki wodnej i innych instytucji.
Szczególną rolę na rynku kredytów na inwestycje proekologiczne odgrywa Bank Ochrony Środowiska.
Oferuje on najwięcej środków finansowych w formie preferencyjnych kredytów i dysponuje zróŜnicowaną
ofertą dla prywatnych i samorządowych inwestorów, a takŜe osób fizycznych.
WaŜne miejsce na rynku kredytów ekologicznych zajmują takŜe międzynarodowe instytucje finansowe,
a w szczególności Bank Światowy i Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju.
7.3. Fundusze Unii Europejskiej
7.3.1. Fundusz spójności
Fundusz Spójności wspiera dwa sektory: środowisko i transport. Od daty akcesji Polska stała
się największym beneficjentem środków z Funduszu Spójności spośród wszystkich krajów członkowskich
UE. Środki z Funduszu Spójności pomogą Polsce wywiązać się z zobowiązań akcesyjnych związanych
z dostosowaniem do norm UE w najtrudniejszych i wymagających największych nakładów finansowych
obszarach, w których Polska uzyskała najdłuŜsze okresy przejściowe. Wsparcie na duŜe projekty inwestycje
z zakresu ochrony środowiska mogą uzyskać jednostki samorządu terytorialnego, tworzone przez nie
związki gmin lub inne podmioty publiczne, np. przedsiębiorstwa komunalne będące własnością gminy.
Współfinansowanie z Funduszu Spójności mogą uzyskać inwestycje z takich dziedzin jak:
• poprawa jakości wód powierzchniowych,
• polepszenie jakości i dystrybucji wody przeznaczonej do picia,
• racjonalizacja gospodarki odpadami i ochrona powierzchni ziemi,
• poprawa jakości powietrza,
• zapewnienie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego.
Dnia 31 lipca 2006 w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej opublikowane zostały ostateczne wersje
rozporządzeń UE dotyczące polityki spójności w latach 2007 – 2013.
www.codex.pl
7.3.2. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko
Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (POIiŚ) to największy z punktu widzenia
dostępnych środków i zakresu działań program operacyjny w całej Unii Europejskiej i najwaŜniejsze źródło
finansowania inwestycji związanych z ochroną środowiska w Polsce. Na jego realizację w latach 2007 –
2013 Polska otrzyma z unijnego budŜetu ok. 27,9 mld euro, z czego na inwestycje w ochronę środowiska
przeznaczone będzie blisko 5 mld euro. Środki unijne na Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko
pochodzą z dwóch źródeł finansowania – z Funduszu Spójności (22,2 mld euro) oraz z Europejskiego
Funduszu Rozwoju Regionalnego (5,7 mld euro).
Minister Środowiska pełni rolę Instytucji Pośredniczącej dla pięciu Osi Priorytetowych tego Programu:
Oś priorytetowa 1 – Gospodarka wodno – ściekowa
Realizowany projekt w ramach osi priorytetowej:
•
budowa, rozbudowa lub modernizacja oczyszczalni ścieków komunalnych oraz systemów kanalizacji
sanitarnej w aglomeracjach powyŜej 15 tys. RLM,
Oś priorytetowa 2 – Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi
Realizowane projekty w ramach osi priorytetowej:
• kompleksowe przedsięwzięcia z zakresu gospodarki odpadami komunalnymi,
• projekty dotyczące przywracania terenom zdegradowanym wartości przyrodniczych,
• (ochrona brzegów morskich),
Oś priorytetowa 3 – Zarządzanie zasobami i przeciwdziałanie zagroŜeniom środowiska
• retencjonowanie wody i zapewnienie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego,
• projekty związane z zapobieganiem i ograniczaniem skutków zagroŜeń naturalnych oraz
przeciwdziałania powaŜnym awariom,
• monitoring środowiska,
Oś priorytetowa 4 – Przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony
środowiska
−
wsparcie dla przedsiębiorstw w zakresie:
• systemów zarządzania środowiskowego,
• racjonalizacja gospodarki zasobami i odpadami,
• wdraŜania najlepszych dostępnych technik,
• ochrony powietrza,
• wsparcie dla przedsiębiorstw prowadzących działalność w zakresie odzysku i unieszkodliwiania
odpadów innych niŜ komunalne,
Oś priorytetowa 5 – Ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych
•
ochrona siedlisk przyrodniczych (ekosystemów) na obszarach chronionych oraz zachowanie
róŜnorodności biologicznej,
•
zwiększenie droŜności korytarzy ekologicznych,
•
opracowanie planów ochrony,
• kształtowanie postaw społecznych sprzyjających ochronie środowiska, w tym róŜnorodności
biologicznej.
www.codex.pl
7.3.3. Fundusz LIFE+
LIFE+ jest jedynym instrumentem finansowym Unii Europejskiej koncentrującym się wyłącznie
na współfinansowaniu projektów w dziedzinie ochrony środowiska. Jego głównym celem jest wspieranie
procesu wdraŜania wspólnotowego prawa ochrony środowiska, realizacja polityki ochrony środowiska
oraz identyfikacja i promocja nowych rozwiązań dla problemów dotyczących ochrony przyrody.
LIFE+ składa się z trzech komponentów, w ramach których współfinansowane są projekty w zakresie:
• wdraŜania dyrektywy Ptasiej i dyrektywy Siedliskowej, w tym ochrony priorytetowych siedlisk
i gatunków,
• ochrony środowiska, zapobiegania zmianom klimatycznym, innowacyjnych rozwiązań w dziedzinie
ochrony zdrowia i polepszania jakości Ŝycia oraz wdraŜania polityki zrównowaŜonego wykorzystania
zasobów naturalnych i gospodarki odpadami,
• działań informacyjnych i komunikacyjnych, kampanii na rzecz zwiększania świadomości ekologicznej
w społeczeństwie, w tym kampanie na temat zapobiegania poŜarom lasów oraz wymiany
najlepszych doświadczeń i praktyk.
Program LIFE+ zapewnia wsparcie finansowe w średniej wysokości 50% wartości projektu. Nabór wniosków
ogłaszany jest raz do roku przez Komisję Europejską.
VIII. ODDZIAŁYWANIE AKTUALIZACJI PROGRAMU NA ŚRODOWISKO
Program ochrony środowiska jest dokumentem, dla którego konieczne jest określenie, w jaki
sposób będzie wpływała jego realizacja na środowisko – w tym celu naleŜy sporządzić prognozę
oddziaływania na środowisko aktualizacji POŚ.
Obowiązek sporządzenia prognozy oddziaływania na środowisko projektu Programu Ochrony Środowiska
wynika z art. 51 ust. 1 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego
ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko
(Dz. U. Nr 199, poz. 1227 ze zm.), zgodnie z którym „przeprowadzenie postępowania w sprawie
oddziaływania na środowisko wymagają (...) projekty polityk, strategii, planów lub programów w dziedzinie
przemysłu, energetyki, transportu, telekomunikacji, gospodarki wodnej, gospodarki odpadami, leśnictwa,
rolnictwa, rybołówstwa, turystyki i wykorzystywania terenu, opracowywane przez organy administracji,
ustalające ramy dla późniejszej realizacji przedsięwzięć (...)” a takŜe w przypadku wprowadzania zmian
do przyjętych dokumentów.
Odpowiedzialnym za wykonanie Prognozy jest organ administracji publicznej – Burmistrz Ujścia –
opracowujący projekt dokumentu lub wprowadzających zmiany do przyjętego juŜ dokumentu.
Podstawowym celem prognozy jest ustalenie, czy zapisy aktualizacji Programu Ochrony Środowiska nie
naruszają zasad prawidłowego funkcjonowania środowiska przyrodniczego. Istotą sprawy jest sytuacja,
w której względy ochrony środowiska i zrównowaŜonego rozwoju są rozwaŜane na równi
z innymi celami i priorytetami. Prognoza ma równieŜ ułatwić identyfikację moŜliwych do określenia skutków
środowiskowych spowodowanych realizacją w przyszłości postanowień ocenianego dokumentu
oraz określić, czy istnieje prawdopodobieństwo powstawania w przyszłości konfliktów i zagroŜeń
www.codex.pl
w środowisku.
Podlegający ocenie dokument w swoim załoŜeniu jest dokumentem ogólnym, chociaŜ definiuje
nie tylko priorytety i ich cele, które wyznaczają kierunki działań związanych z ochroną środowiska na terenie
gminy, lecz takŜe określa terminy ich osiągnięcia i wielkość przewidywanych środków finansowych (środki
własne, budŜet gminy, Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, fundusze UE). Ocena
oddziaływania na środowisko moŜe mieć w tej sytuacji jedynie charakter jakościowy.
Szczegółowe wymagania dotyczące zakresu prognozy określa art. 51 ust. 2 ustawy z dnia
3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa
w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko ( Dz. U. Nr 199., poz. 1227 ze zm.).
IX. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM
Przedmiotem opracowania jest aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy i Miasta
Ujście do roku 2019.
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska przedstawia szeroko rozumianą problematykę ochrony
środowiska na terenie całej Gminy odnosi się do dokumentów na szczeblu państwowym i europejskim.
Podstawą do opracowania aktualizacji POŚ jest ustawa Prawo ochrony środowiska, która stawia wymagania
zarówno w odniesieniu do polityki ekologicznej państwa, jak i programów ochrony środowiska
przygotowywanych dla potrzeb województw, powiatów i gmin. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska
dla Gminy Ujście formułuje:
•
cele ekologiczne,
•
priorytety ekologiczne,
•
poziomy celów długoterminowych,
•
rodzaj i harmonogram działań proekologicznych,
•
środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawno – ekonomiczne i środki
finansowe.
Aktualizacja odnosi się do Polityki Ekologicznej Państwa gdyŜ jej treść odpowiada najwaŜniejszym zapisom
prawa europejskiego. Przy sporządzaniu aktualizacji uwzględniono równieŜ Wojewódzki Program Ochrony
Środowiska i Powiatowy Program Ochrony Środowiska.
Zagadnienia dotyczące gospodarki odpadami zostały zawarte w odrębnym opracowaniu pod nazwą Plan
Gospodarki Odpadami dla Gminy i Miasta Ujście do roku 2019.
Aktualizację Programu Ochrony Środowiska sporządzono z uwagi na konieczność ochrony środowiska
lokalnego Gminy poprzez określenie kierunków działań, wytyczenie celów i konkretnych zadań do realizacji
przedsięwzięć związanych z tą ochroną. Cel nadrzędny zdefiniowano jako „ZrównowaŜony rozwój
społeczno – gospodarczy Gminy i Miasta Ujście uwzględniający ochronę środowiska”.
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy i Miasta Ujście zawiera charakterystykę omawianego
terenu, gdzie podane zostają: połoŜenie, uŜytkowanie gruntów, demografia oraz dane
nt. gospodarki i rolnictwa. Gmina ma charakter rolniczy, którą zgodnie z danymi Urzędu Stanu Cywilnego
zamieszkuje 8 149 osób. W Gminie funkcjonują, niewielkie zakłady, sklepy spoŜywczo – przemysłowe oraz
www.codex.pl
obiekty gastronomiczne.
Aktualizacja przedstawia następnie aktualny stan środowiska w rozróŜnieniu na elementy:
1. Zasoby wodne i gospodarka wodno – ściekowa.
2. Powierzchnia ziemi i gleb
3. Przyroda.
4. Powietrze atmosferyczne.
5. Hałas.
6. Pola elektromagnetyczne.
7. Energia odnawialna.
8. PowaŜne awarie.
Dla wymienionych punktów zostały przedstawione dane, jak podano poniŜej.
Ad. 1. W zakresie zasobów wodnych i gospodarki wodno – ściekowej przedstawiono informacje o:
•
stanie jakości wód powierzchniowych i podziemnych oraz stopniu skanalizowania
i zwodociągowania Gminy Ujście,
•
celach w zakresie ochrony wód i gospodarki wodno – ściekowej,
•
zadaniach, które przewiduje się wykonać dla realizacji wspomnianych celów w czasie
obowiązywania aktualizacji POŚ.
Ad. 2. W zakresie powierzchni ziemi i gleb przedstawiono informacje o:
•
stanie jakości gleb, rodzajach występujących ziem, kompleksach przydatności rolniczej i klasach
bonitacyjnych,
•
kopalinach występujących na terenie Gminy Ujście,
•
celach w zakresie ochrony zasobów gleb i ziem,
•
Ad. 3. W zakresie dotyczącym przyrody przedstawiono zapisy o:
•
zabytkach i zieleni im towarzyszącej,
•
formach ochrony przyrody (Natura 2000, obszary chronionego krajobrazy, pomniki przyrody),
•
celach słuŜących ochronie obiektów cennych przyrodniczo, zwłaszcza tych objętych ochroną
prawną,
•
Ad. 4. W zakresie dotyczącym powietrza atmosferycznego przedstawiono informacje o:
•
klimacie,
•
jakości powietrza i źródłach zanieczyszczeń powietrza,
•
celach w zakresie ochrony powietrza atmosferycznego,
•
Ad. 5. W zakresie dotyczącym hałasu przedstawiono informacje o:
•
źródłach hałasu na terenie Gminy,
•
celach w zakresie przed nadmierną emisją hałasu,
•
www.codex.pl
Ad. 6. W zakresie dotyczącym pól elektromagnetycznych przedstawiono informacje o:
•
stanie pól elektromagnetycznych na terenie Gminy Ujście na podstawie badań WIOŚ,
•
źródłach pól elektromagnetycznych w Gminie,
•
celach dotyczących kontroli źródeł promieniowania elektromagnetycznego w celu uniknięcia
moŜliwość i ich oddziaływania na ludzi, ich otoczenie i krajobraz,
•
Ad. 7. W zakresie dotyczącym energii odnawialnej przedstawiono informacje o:
•
istniejących źródłach energii odnawialnej na terenie Gminy,
•
moŜliwościach Gminy z zakresu tworzenia nowych źródeł energii odnawialnej,
•
celach dotyczących zwiększania udziału energii odnawialnej,
•
Ad. 8. W zakresie dotyczącym powaŜnych awarii przedstawiono informacje o:
•
moŜliwości wystąpienia powaŜnej awarii przemysłowej na terenie Gminy Ujście,
•
środkach zapobiegania powaŜnym awariom, jednostkom odpowiedzialnym za jej powstanie oraz za
jej likwidację,
•
celach dotyczących zapobiegania występowania powaŜnych awarii,
•
Zadania wyznaczone do realizacji załoŜonych celów będą realizowane zgodnie z harmonogramem czasowo
– finansowym, który je uwzględnia. Dla kaŜdego zadania zostały przedstawione jednostki odpowiedzialne
za realizację i źródła finansowania. Oszacowano równieŜ kwotę, jaką się przewiduje na wykonanie danego
zadania.
Aktualizacja Programu zgodnie z wymogami zawiera metody monitorowania realizacji Programu oraz
przedstawia instrumenty realizacji Programu (prawne, finansowe, społeczne, strukturalne). Podane zostają
równieŜ źródła finansowania Programu takie jak Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej,
Banki, Fundusze UE.
Dla aktualizacji Programu została przeprowadzona Prognoza oddziaływania na środowisko w celu
rozwaŜenia, czy istnieje moŜliwość oddziaływań na środowisko w związku z realizacją Programu.
www.codex.pl
X. SPIS TABEL I RYSUNKÓW
Spis tabel
Tab. 1. Struktura administracyjna Gminy Ujście ................................................................................................................12
Tab. 2. Wykaz gruntów na terenie Gminy Ujście – obszar wiejski (stan na 1. 01. 2011 r.)................................................13
Tab. 3. Wykaz gruntów na terenie Gminy Ujście – obszar miejski (stan na 1. 01. 2011 r.) ...............................................13
Tab. 4. Ludność Miasta i Gminy Ujście w latach 2000 – 2009...........................................................................................14
Tab. 5A. Wyniki badań stanu ekologicznego wód w punkcie pomiarowo – kontrolnym Noteć – wodowskaz Ujście na
podstawie wyników badań z roku 2009 .............................................................................................................................17
Tab. 5B. Wyniki badań stanu ekologicznego wód w punkcie pomiarowo – kontrolnym Noteć – wodowskaz śuławka na
podstawie wyników badań z roku 2010 .............................................................................................................................18
Tab. 5C. Wyniki badań stanu chemicznego wód w punkcie pomiarowo – kontrolnym Gwda – Ujście na podstawie
wyników badań z roku 2010 ..............................................................................................................................................18
Tab. 6. Ogólna charakterystyka sieci wodociągowej w Gminie Ujście w latach 2007 – 2009............................................23
Tab. 7. Ogólna charakterystyka sieci kanalizacyjnej w Gminie Ujście w latach 2007 – 2009............................................23
Tab. 8. Harmonogram czasowo – finansowy z zakresu zasobów wodnych i gospodarki wodno – ściekowej
na terenie Gminy Ujście.....................................................................................................................................................24
Tab. 9. Klasy bonitacyjne gruntów ornych występujących na terenie Gminy Ujście ..........................................................25
Tab. 10. Kompleksy przydatności rolniczej gleb na terenie Gminy Ujście .........................................................................26
Tab. 11. Zawartość metali cięŜkich w glebach występujących na terenie Gminy Ujście ...................................................27
www.codex.pl
Tab. 12. Harmonogram czasowo – finansowy z zakresu ochrony gleb i racjonalnego wykorzystania zasobów kopalin na
terenie Gminy Ujście .........................................................................................................................................................28
Tab. 13. Harmonogram czasowo – finansowy z zakresu ochrony przyrody na terenie Gminy Ujście ...............................39
Tab. 14. Harmonogram czasowo – finansowy z zakresu ochrony powietrza na terenie Gminy Ujście..............................42
Tab. 15. Dopuszczalne poziomu hałasu w środowisku .....................................................................................................43
Tab. 16. Podstawowe dane liczbowe dla obliczeń emisji hałasu .......................................................................................45
Tab. 17. Harmonogram czasowo – finansowy z zakresu ochrony przed hałasem na terenie Gminy Ujście .....................46
Tab. 18. Harmonogram czasowo – finansowy z zakresu ochrony przed promieniowaniem elektromagnetycznym na
terenie Gminy Ujście .........................................................................................................................................................49
Tab. 19. Harmonogram czasowo – finansowy z zakresu energii odnawialnej na terenie Gminy Ujście ............................54
Tab. 20. Harmonogram czasowo – finansowy z zakresu ochrony przed wystąpieniem powaŜnych awarii
na terenie Gminy Ujście..................................................................................................................................................... 56
Spis rysunków
Rys. 1. Gmina Ujście na tle województw oraz jej połoŜenie w powiecie pilskim ................................................................11
Rys. 2. Miejscowości na terenie Gminy Ujście ..................................................................................................................12
Rys. 3. Zmiany liczby ludności na terenie Miasta i Gminy Ujście w latach 2000 – 2009 ...................................................14
Rys. 4. Lokalizacja Głównych Zbiorników Wód Podziemnych na terenie Gminy Ujście i w powiecie pilskim ....................20
Rys. 5. Lokalizacja Jednolitych Części Wód Podziemnych na terenie Gminy Ujście i w powiecie pilskim ........................20
Rys. 6. Wyniki monitoringu jakości wód podziemnych w 2009 r. wg badań PIG ...............................................................21
Rys. 7. Lokalizacja Jednolitych Części Wód Podziemnych na terenie Gminy Ujście i w powiecie pilskim ........................22
Rys. 8. Obszary NATURA 2000 występujące na terenie Gminy Ujście oraz w jej sąsiedztwie .........................................36
Rys. 9. Średnia róŜa wiatrów dla Regionu Pilskiego..........................................................................................................40
Rys. 10. Podział Polski pod względem stref korzystności dla budowy elektrowni wiatrowych........................................... 53

aktualizacja planu ochrony środowiska dla gminy i miasta ujście do

Transkrypt

Podobne dokumenty

Wielki Mur Chiński

SPECJALISTA DS. HANDLU Opis stanowiska pracy

LIDER MAGAZYNU Opis stanowiska: Wymagania

ASYSTENT(KA) DZIAŁU BADAŃ I ROZWOJU Opis

ASYSTENT(KA) DZIAŁU BADAŃ I ROZWOJU Opis

SPECJALISTA DS. CONTROLLINGU Opis stanowiska

DYREKTOR HR Opis stanowiska

KONTROLER JAKOŚCI Opis stanowiska: Wymagania

Pracownik montażu elementów metalowych