Sprawozdanie skonsolidowane 2007

Transkrypt

Opinia niezależnego biegłego rewidenta
Dla Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy i Rady Nadzorczej
Banku Ochrony Środowiska S.A.
PricewaterhouseCoopers Sp. z o.o.
Al. Armii Ludowej 14
00-638 Warszawa, Polska
Telefon +48 (0) 22 523 4000
Faks
+48 (0) 22 523 4040
www.pwc.com/pl
Przeprowadziliśmy badanie załączonego skonsolidowanego sprawozdania finansowego
Grupy Kapitałowej Banku Ochrony Środowiska S.A. (zwanej dalej „Grupą"), w której
jednostką dominującą jest Bank Ochrony Środowiska S.A. (zwanego dalej „Jednostką
dominującą" lub „Bankiem") z siedzibą w Warszawie przy Al. Jana Pawła II 12,
obejmującego:
(a)
skonsolidowany bilans sporządzony na dzień 31 grudnia 2007 r., który po stronie
aktywów oraz kapitału własnego i zobowiązań wykazuje sumę 9.168.881 tyś. zł;
(b)
skonsolidowany rachunek zysków i strat za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2007 r.
wykazujący zysk netto w kwocie 85.619 tyś. zł;
(c)
skonsolidowane zestawienie zmian w kapitale własnym za okres od 1 stycznia do
31 grudnia 2007 r. wykazujące zwiększenie kapitału własnego o kwotę 243.686 tyś. zł;
(d)
skonsolidowany rachunek przepływów pieniężnych za okres od 1 stycznia do
31 grudnia 2007 r. wykazujący wypływy pieniężne netto w kwocie 242.615 tyś. zł;
(e)
informację dodatkową o przyjętych zasadach rachunkowości oraz inne informacje
objaśniające.
Za sporządzenie zgodnego z obowiązującymi przepisami skonsolidowanego sprawozdania
finansowego oraz sprawozdania z działalności Grupy odpowiedzialny jest Zarząd Jednostki
dominującej. Naszym zadaniem było wyrażenie opinii o skonsolidowanym sprawozdaniu
finansowym, na podstawie przeprowadzonego badania.
Badanie przeprowadziliśmy stosownie do obowiązujących na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej:
(a)
przepisów rozdziału 7 Ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości („Ustawa" tekst jednolity - Dz.U. z 2002 r. Nr 76 póz. 694 z późniejszymi zmianami);
(b)
norm wykonywania zawodu biegłego rewidenta, wydanych przez Krajową Radę
Biegłych Rewidentów w Polsce.
Badanie zostało zaplanowane i przeprowadzone tak, aby uzyskać wystarczającą pewność,
że skonsolidowane sprawozdanie finansowe nie zawiera istotnych błędów i przeoczeń.
Badanie obejmowało między innymi sprawdzenie, na podstawie wybranej próby, dowodów
potwierdzających kwoty i informacje wykazane w skonsolidowanym sprawozdaniu
finansowym. Badanie obejmowało również ocenę zasad rachunkowości stosowanych przez
Grupę oraz istotnych oszacowań dokonywanych przy sporządzeniu skonsolidowanego
sprawozdania finansowego, a także ogólną ocenę jego prezentacji. Uważamy, że nasze
badanie stanowiło wystarczającą podstawę dla wyrażenia opinii.
PricewaterhouseCoopers Sp. z o.o, wpisana jest do Krajowego Rejestru Sądowego prowadzonego przez Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy, pod numerem KRS
0000044655, NiP 526-021-02-28. Kapitał zakładowy wynosi 10.363.900 złotych. Siedzibą Spółki jest Warszawa, Al, Armii Ludowej 14. Członkami Zarządu są: George
Johnstone, Antoni F. Reczek, Adam Celiński, Andrzej Konopacki, Grzegorz Skrzeszewski, Antoni Tymiński, Piotr Waliński, Artur Ziobro, Halina Koniecka - Maliszewska, Ewa
Sowińska, Wojciech Maj, Waldemar Lachowski, Tomasz Reinfuss, Reginald Webb, Micha) Mastalerz, Zuzanna Mrugała, Tomasz Konieczny, Karol Dziekański, Tomasz Zielke.
Opinia niezależnego biegłego rewidenta
Dla Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy i Rady Nadzorczej
Banku Ochrony Środowiska S.A. (c.d.)
Informacje zawarte w sprawozdaniu z działalności Grupy uwzględniają postanowienia
Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 19 października 2005 r. w sprawie informacji
bieżących i okresowych przekazywanych przez emitentów papierów wartościowych i są
zgodne z informacjami zawartymi w zbadanym skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym.
Naszym zdaniem, załączone skonsolidowane sprawozdanie finansowe we wszystkich
istotnych aspektach:
(a)
zostało sporządzone
konsolidacyjnej;
na
podstawie
prawidłowo
prowadzonej
dokumentacji
(b)
jest zgodne w formie i treści z obowiązującymi Grupę przepisami prawa;
(c)
przedstawia rzetelnie i jasno sytuację majątkową i finansową Grupy na dzień
31 grudnia 2007 r. oraz wynik finansowy za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2007 r.
zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej
zatwierdzonymi przez Unię Europejską.
Działający w imieniu PricewaterhouseCoopers Sp. z o.o. i przeprowadzający badanie:
Q_C. O
Antoni F. Reczek
Prezes Zarządu
Biegły Rewident
Numer ewidencyjny 90011/503
Warszawa, 28 marca 2008 r.
Spółka wpisana na listę podmiotów
uprawnionych do badania sprawozdań
finansowych pod numerem 144
OŚWIADCZENIA ZARZĄDU
BANKU OCHRONY ŚRODOWISKA S.A.
W
SPRAWIE
PODMIOTU
UPRAWNIONEGO
SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO
DO
BADANIA
SKONSOLIDOWANEGO
Zarząd Banku Ochrony Środowiska S.A. oświadcza, Ŝe podmiot uprawniony do badania sprawozdań
finansowych, dokonujący badania rocznego skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2007 r.
został wybrany zgodnie z przepisami prawa oraz Ŝe podmiot ten oraz biegli rewidenci dokonujący tego
badania spełniali warunki do wydania bezstronnego i niezaleŜnego raportu z przeglądu, zgodnie z
właściwymi przepisami prawa krajowego.
W SPRAWIE RZETELNOŚCI
FINANSOWEGO
SPORZĄDZENIA
SKONSOLIDOWANEGO
SPRAWOZDANIA
Zarząd Banku Ochrony Środowiska S.A. oświadcza, Ŝe wedle ich najlepszej wiedzy, roczne
skonsolidowane sprawozdanie finansowe za 2007 r. i dane porównywalne sporządzone zostały zgodnie
z obowiązującymi zasadami rachunkowości oraz Ŝe odzwierciedlają w sposób prawdziwy, rzetelny i
jasny sytuację majątkową i finansową Grupy Kapitałowej BOŚ S.A. oraz jej wynik finansowy oraz Ŝe
sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy Kapitałowej BOŚ S.A. zawiera prawdziwy obraz rozwoju,
osiągnięć i sytuacji Grupy, w tym opis podstawowych ryzyk i zagroŜeń.
Podpisy wszystkich Członków Zarządu:
Data 28.03.2008
Jerzy Pietrewicz
Prezes Zarządu
.......................
Data 28.03.2008
Stanisław Kostrzewski
Wiceprezes Zarządu
.......................
Data 28.03.2008
Marcin Romanowski
Wiceprezes Zarządu
.......................
Pismo Prezesa Zarządu BOŚ S.A.
do Akcjonariuszy i Klientów Grupy Kapitałowej Banku Ochrony Środowiska S.A.
Szanowni Państwo,
W imieniu Zarządu Banku Ochrony Środowiska S.A. mam przyjemność przedstawić Państwu
Sprawozdanie z działalności Grupy Kapitałowej BOŚ S.A. w 2007 roku.
Grupę jednostek objętych sprawozdaniem skonsolidowanym, stanowi Bank Ochrony Środowiska S.A.,
pełniący rolę podmiotu dominującego, oraz Dom Maklerski BOŚ S.A.
Grupa BOŚ S.A. osiągnęła zysk netto w wysokości 85,6 mln zł w 2007 r. Był to rekordowy wynik w
obecnej dekadzie. Wzrost wyniku wyniósł 42,6% w porównaniu do 2006 roku. WyŜsze wyniki
osiągnięto z działalności biznesowej, zarówno w obszarze wyniku odsetkowego, wyniku z tytułu opłat i
prowizji oraz wyniku na inwestycyjnych (lokacyjnych) papierach wartościowych, przy jednoczesnym
korzystnym ukształtowaniu się odpisów z tytułu utraty wartości kredytów i poŜyczek oraz
przy utrzymaniu dyscypliny kosztowej.
Bank w roku ubiegłym po raz pierwszy od dziesięciu lat przeprowadził zakończoną sukcesem emisję
akcji. Najwięcej bo 1,4 mln akcji objął Główny Akcjonariusz Banku – Narodowy Fundusz Ochrony
Środowiska i Gospodarki Wodnej, kolejne 220 tys. akcji kupiły Lasy Państwowe, a 110 tys. akcji
KGHM Ecoren S.A. Dwa pakiety po 100 tys. i 10 tys. akcji objęły Wojewódzkie Fundusze Ochrony
Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie oraz w Krakowie. Dzięki tej emisji, fundusze własne
Banku wrosły o 170 mln zł. Pozyskane od Akcjonariuszy środki pozwoliły Bankowi na dalszy
intensywny rozwój, przy zachowaniu wszelkich norm ostroŜnościowych wynikających z przepisów
prawa.
Rok 2007 był okresem znaczącego wzrostu depozytów. Wzrost zobowiązań wobec klientów,
stanowiacych podstawowy element bazy depozytowej Banku wyniósł 10,9%. NajwyŜszy wzrost
odnotowano w depozytach pozyskanych z sektora funduszy ekologicznych o 99,6%, sektora finansów
publicznych o 17,7%, oraz w depozytach od klientów korporacyjnych o 9,9%.
W minionym roku Bank udzielił 15 tysięcy kredytów i poŜyczek na kwotę 2,8 mld zł, tzn. ich wartość
była wyŜsza o 31% niŜ w roku poprzednim. Najwięcej udzielono kredytów inwestycyjnych, stanowiły
one ponad 61% udziału w kredytach udzielonych ogółem, o wartości wyŜszej o 35% niŜ w roku 2006.
Wzrost tej pozycji wyniósł 35%.
Podkreślenia wymagają bardzo dobre wyniki Domu Maklerskiego BOŚ S.A. Spółka wypracowała
najwyŜszy zysk w swojej historii. Wyniósł on 26 mln zł. Jest to wynik o 64 % wyŜszy niŜ wypracowany
w 2006 r. Spółka zanotowała swoje historyczne najwyŜsze obroty na głównych rynkach swojej
aktywności, a więc rynku akcji i opcji, a takŜe kontraktów terminowych gdzie umocniła pozycję lidera
rynku. Nastąpił teŜ bardzo dynamiczny rozwój rynku pierwotnego, skutkujący obsługą rekordowej
ilości nowych emitentów. Rok 2007 był rokiem silnego przyrostu klientów internetowych. W ubiegłym
roku Spółka pozyskała 6,3 tys. internautów inwestujących za pośrednictwem bossa.pl. tj. dwa razy
większą liczbę nowych klientów niŜ w roku 2006. Dom Maklerski BOŚ S.A. stał się równieŜ aktywnym
uczestnikiem utworzonego w sierpniu 2007 alternatywnego rynku obrotu New Connect. Biuro zajęło 2
miejsce pod względem aktywności na nowym rynku. Dom Maklerski BOŚ S.A. współpracował z
Towarową Giełdą Energii osiągając znaczący udział w obrotach w zakresie pośrednictwa w obrocie
prawami majątkowymi ze świadectw pochodzenia dla energii wyprodukowanej w odnawialnych
źródłach, rynku uprawnień do Emisji CO2, oraz w zakresie rynku praw majątkowych wynikających ze
świadectw pochodzenia dla energii wytworzonej w wysokosprawnej kogeneracji.
Bank od początku swojego istnienia przywiązuje duŜą wagę do finansowania przedsięwzięć
proekologicznych, misją BOŚ S.A. pozostaje świadczenie kompleksowych usług finansowych dla
podmiotów realizujących projekty na rzecz ochrony środowiska naturalnego. W 2007 r. kwota
udzielonych przez BOŚ S.A. kredytów proekologicznych wyniosła 772 mln zł, a łącznie z kredytami ze
środków powierzonych w ramach umów w sprawie wspólnego finansowania z Narodowym i
Wojewódzkimi Funduszami Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej – 1 005 mln zł. Spośród
udzielonych kredytów ponad 50% wartości stanowiły kredyty preferencyjne. Zwiększenie o 56%
kwoty preferencyjnych kredytów proekologicznych udzielonych w 2007 r. w stosunku do 2006 r.
nastąpiło dzięki transakcjom zawartym na podstawie umów z funduszami ochrony środowiska w
sprawie wspólnego finansowania wybranych przedsięwzięć. Osiągnięcie takiego wyniku było moŜliwe
równieŜ dzięki współpracy z wojewódzkimi funduszami ochrony środowiska w zakresie wnoszenia
dopłat do odsetek, zarówno w ramach linii kredytowych, jak równieŜ indywidualnych decyzji.
Rok 2007 zaliczyć naleŜy do niewątpliwie udanych. Bank wykazał znaczący wzrost wyniku, oraz skali
działalności. Rosnąca skala aktywności Banku na róŜnych płaszczyznach biznesowych unaoczniła
jednocześnie potrzebę zmian organizacyjnych. Za szczególnie istotną uznać naleŜy potrzebę
usprawnienia systemu zarządzania sprzedaŜą produktów bankowych. W tym celu na początku roku
2008 r. dokonano w Banku zmiany struktury organizacyjnej. Jej istotą jest: wyodrębnienie
niezaleŜnych struktur bankowości korporacyjnej i finansów publicznych oraz bankowości detalicznej,
oraz koncentracja placówek Banku na realizacji zadań sprzedaŜowych wynikających z planów
finansowych, na bazie wdroŜonych nowych technologii informatyczno-bankowych. Wynikiem tych
rozwiązań jest prawie całkowite przejęcie przez Centralę zadań nie związanych bezpośrednio ze
sprzedaŜą. Zmieniony zostanie zakres zadań i obowiązków w sferze ekologii w celu koncentracji na
misji ekologicznej Banku poprzez bardziej efektywne kreowanie produktów ekologicznych, bliŜszą
współpracę z instytucjami odpowiedzialnymi za kreowanie polityki ekologicznej państwa (NFOŚiGW,
WFOŚiGW, Ministerstwo Środowiska), projektowanie nowych działań Banku w sferze ekologii
(konwencja klimatyczna, mechanizmy protokołu z Kioto), w tym związanych z funduszami
strukturalnymi UE. Podporządkowanie Głównych Ekologów Oddziałów bezpośrednio Centrali Banku
umoŜliwi bardziej efektywne świadczenie usług doradztwa ekologicznego dla klientów Banku oraz
zapewni aktywne wsparcie doradców w procesie sprzedaŜy produktów ekologicznych i podniesie
jakość oferowanych usług ekologicznych. Podjęte działania przyniosą w roku bieŜącym wymierne
efekty w postaci wzrostu sprzedaŜy produktów bankowych.
Zarząd kierując Bankiem dostosowywał podejmowane działania do zmieniających się warunków
rynkowych, w szczególności uwzględniał decyzje Rady Polityki PienięŜnej, która podejmowała próby
zmniejszania tempa wzrostu inflacji poprzez czterokrotne podwyŜszenie stóp procentowych.
Utrzymujący się w gospodarce szybki wzrost popytu, napięcia na rynku pracy, znaczący wzrost
bieŜącej inflacji, sprawia, Ŝe stopy procentowe w naszym kraju mogą dalej rosnąć. Ich wzrost ma
odzwierciedlenie we wzroście kosztów pozyskania depozytów przez Bank. Z tych powodów oraz ze
względu na obawy o wpływ kryzysu na rynku kredytów hipotecznych w USA na rynek pienięŜny w
Polsce, Zarząd Banku prowadził i nadal będzie prowadzić ostroŜną i wywaŜoną politykę kredytową,
mając na celu kształtowanie takiego wolumenu i struktury portfela kredytowego, które zapewniłyby
realizację planowanych zadań biznesowych Banku, w warunkach akceptowalnego poziomu ryzyka. W
rezultacie podjętych działań w roku 2007, Bank posiada mocną bazą depozytową oraz utrzymuje
wysoką płynność. BOŚ S.A. zakończył ubiegły rok z bardzo wysokim wynoszącym ponad 15%
współczynnikiem wypłacalności.
Wiarygodność Banku została potwierdzona przez międzynarodową Agencję Ratingową Fitch, która
podniosła rating Banku Ochrony Środowiska S.A. do „BBB” z „BBB -”.
Spełniając oczekiwania Klientów i dąŜąc do zapewnienia im produktów i usług o nowoczesnym
standardzie, Bank Ochrony Środowiska S.A. w roku ubiegłym sukcesywnie poszerzał swoją ofertę,
m.in. wprowadzono: pakiet „Jantar Start” skierowany do mikroprzedsiębiorstw, specjalną ofertę
kredytów hipotecznych udzielanych w PLN i CHF, ubezpieczenie lokacyjno-inwestycyjne skierowane
do klientów indywidualnych pt. „Najlepszy z najlepszych”, program ubezpieczenia zdrowotnego z PZU
śycie S.A dla klientów BOŚ S.A., karty kredytowe VISA Classic, Gold i Business, „Lokata
inwestycyjna we współpracy z DWS Polska TFI S.A.” oraz Pakiet Arkada dla wspólnot
mieszkaniowych oraz zarządców umoŜliwiający efektywne gospodarowanie środkami oraz szybkie i
wygodne finansowanie potrzeb wspólnot mieszkaniowych.
Bank Ochrony Środowiska S.A. w najbliŜszych latach zgodnie ze swoją misją będzie nadal wyróŜniał
się na rynku finansowym kredytowaniem projektów słuŜących ochronie środowiska i
zrównowaŜonemu rozwojowi kraju. Będzie to oznaczało dalszy rozwój współpracy z funduszami
ekologicznymi w zakresie wspólnego finansowania inwestycji proekologicznych. Tym samym Bank
będzie zmierzał do utrwalenia pozycji BOŚ S.A. jako lidera w zakresie bankowej obsługi
przedsięwzięć w ochronie środowiska. Do priorytetowych zadań Banku będzie naleŜeć rozwój
współpracy z jednostkami samorządu terytorialnego. Jednocześnie Bank będzie poszerzać swoją
ofertę produktów ukierunkowanych na potrzeby wyselekcjonowanych grup klientów korporacyjnych
oraz detalicznych.
Piorytetowymi celami Banku na najbliŜsze lata będzie sukcesywny wzrost udziału w rynku mierzony
udziałem BOŚ S.A. w sumie bilansowej, naleŜnościach i zobowiązaniach sektora bankowego, a takŜe
stały wzrost wartości Banku dla Akcjonariuszy.
Pragnę serdecznie podziękować wszystkim Klientom korzystającym z usług Grupy Kapitałowej
BOŚ S.A. oraz Akcjonariuszom za zaufanie i wspieranie naszych wysiłków. Dziękuję takŜe wszystkim
pracownikom Banku i Domu Maklerskiego BOŚ S.A. za codzienne zaangaŜowanie na rzecz rozwoju
swoich instytucji jak teŜ ochrony środowiska w Polsce.
Prezes Zarządu
/Jerzy Witold Pietrewicz/
RAPORT ROCZNY
GRUPY KAPITAŁOWEJ
NA DZIEŃ 31 GRUDNIA 2007 ROKU
Warszawa, marzec 2008 r.
ROCZNE SKONSOLIDOWANE
SPRAWOZDANIE FINANSOWE
GRUPY KAPITAŁOWEJ
NA DZIEŃ 31 GRUDNIA 2007 ROKU
Grupa Kapitałowa BOŚ S.A.
Roczne Skonsolidowane Sprawozdanie Finansowe zgodnie z MSSF zatwierdzonymi przez UE
na dzień 31 grudnia 2007 r.
w tys. zł
Spis treści do rocznego skonsolidowanego sprawozdania finansowego zgodnie z
zatwierdzonymi przez UE
MSSF
Nota
Strona
Skonsolidowany rachunek zysków i strat ............................................................................................... 4
Skonsolidowany bilans............................................................................................................................ 5
Zestawienie zmian w skonsolidowanym kapitale własnym .................................................................... 6
Skonsolidowany rachunek przepływów pienięŜnych .............................................................................. 7
1. Podstawowe informacje o emitencie i Grupie Kapitałowej Banku Ochrony Środowiska S.A. ......... 8
2. Informacje o przyjętych zasadach (polityce) rachunkowości przy sporządzaniu skonsolidowanego
sprawozdania finansowego ............................................................................................................ 11
3. Korekty błędów dotyczących poprzednich okresów....................................................................... 24
4. Zarządzanie ryzykiem finansowym ................................................................................................ 24
5. WaŜniejsze oszacowania i oceny dokonywane w związku z zastosowaniem zasad rachunkowości
........................................................................................................................................................ 62
6. Wynik z tytułu odsetek.................................................................................................................... 63
7. Wynik z tytułu opłat i prowizji.......................................................................................................... 64
8. Przychody z tytułu dywidend .......................................................................................................... 64
9. Wynik na działalności handlowej.................................................................................................... 65
10. Pozostałe przychody operacyjne ................................................................................................... 65
11. Pozostałe koszty operacyjne.......................................................................................................... 65
12. Wynik odpisów (netto) z tytułu utraty wartości kredytów i poŜyczek oraz zobowiązań
pozabilansowych ............................................................................................................................ 66
13. Ogólne koszty administracyjne....................................................................................................... 66
14. Świadczenia pracownicze .............................................................................................................. 67
15. ObciąŜenia podatkowe ................................................................................................................... 67
16. Zysk przypadający na jedną akcję ................................................................................................. 68
17. Kasa, środki w Banku Centralnym ................................................................................................. 68
18. Lokaty w innych bankach oraz kredyty i poŜyczki udzielone innym bankom................................. 68
19. Inne lokaty na rynku pienięŜnym .................................................................................................... 68
20. Papiery wartościowe przeznaczone do obrotu oraz aktywa zastawione ....................................... 69
21. Kredyty i poŜyczki udzielone klientom............................................................................................ 69
22. Inwestycyjne (lokacyjne) papiery wartościowe............................................................................... 70
23. Aktywa trwałe przeznaczone do sprzedaŜy ................................................................................... 73
24. Wartości niematerialne................................................................................................................... 73
25. Rzeczowe aktywa trwałe ................................................................................................................ 74
26. Inne aktywa .................................................................................................................................... 76
27. Zobowiązania wobec innych banków............................................................................................. 76
28. Zobowiązania wobec klientów........................................................................................................ 76
29. Rezerwy.......................................................................................................................................... 76
30. Odroczony podatek dochodowy ..................................................................................................... 78
-2-
w tys. zł
31. Pozostałe zobowiązania................................................................................................................. 79
32. Aktywa i zobowiązania warunkowe ................................................................................................ 80
33. Kapitał podstawowy........................................................................................................................ 81
34. Kapitał z aktualizacji wyceny .......................................................................................................... 82
35. Zyski zatrzymane ........................................................................................................................... 83
36. Środki pienięŜne i ekwiwalenty środków pienięŜnych .................................................................... 84
37. Charakterystyka instrumentów pochodnych oraz transakcji wymiany walutowych ....................... 85
38. Wartość godziwa aktywów i zobowiązań finansowych .................................................................. 86
39. Sprawozdawczość dotycząca segmentów..................................................................................... 88
40. Transakcje z podmiotami powiązanymi ......................................................................................... 92
41. Przejęcie i zbycie............................................................................................................................ 93
42. Dywidenda przypadająca na jedną akcję....................................................................................... 93
43. Zdarzenia po dniu bilansowym....................................................................................................... 93
-3-
w tys. zł
Skonsolidowany rachunek zysków i strat
12 miesięcy zakończonych
31-12-2007
31-12-2006
Przychody z tytułu odsetek i przychody o podobnym charakterze
6
447 552
364 780
Koszty z tytułu odsetek i podobne koszty
6
-238 437
-187 804
209 115
176 976
Przychody z tytułu opłat i prowizji
7
130 075
112 605
Koszty z tytułu opłat i prowizji
7
-26 030
-24 259
104 045
88 346
Nota
Wynik z tytułu odsetek
Wynik z tytułu opłat i prowizji
Przychody z tytułu dywidend
8
9
102
Wynik na działalności handlowej
9
16 038
16 670
Wynik na inwestycyjnych (lokacyjnych) papierach wartościowych
22
3 080
1 563
19 091
27 847
Pozostałe przychody operacyjne
10
16 433
17 992
Pozostałe koszty operacyjne
Wynik odpisów (netto) z tytułu utraty wartości kredytów i poŜyczek oraz
zobowiązań pozabilansowych
11
-6 803
-11 261
Wynik z pozycji wymiany
12
8 749
-3 791
-271 100
-238 531
Wynik na działalności operacyjnej
98 657
75 913
Zysk brutto
98 657
75 913
-13 038
-15 852
-22 207
-8 883
9 169
-6 969
85 619
60 061
85 619
60 061
-
-
6,00
4,55
6,00
4,55
Ogólne koszty administracyjne
ObciąŜenia podatkowe
13,14
15
- część bieŜąca
- część odroczona
Zysk netto
Z tego przypadający na:
- akcjonariuszy Banku
- udziały mniejszości
Zysk na akcję przypadający na akcjonariuszy Banku w trakcie okresu
(w zł)
– podstawowy
– rozwodniony
16
Noty przedstawione na stronach od 8 do 93 stanowią integralną część niniejszego skonsolidowanego sprawozdania
finansowego.
-4-
w tys. zł
Skonsolidowany bilans
AKTYWA
Nota
31-12-2007
31-12-2006
Kasa, środki w Banku Centralnym
17
139 238
198 600
Lokaty w innych bankach oraz kredyty i poŜyczki udzielone innym bankom
18
653 888
484 362
Inne lokaty na rynku pienięŜnym
19
93 510
93 516
Papiery wartościowe przeznaczone do obrotu
20
329 858
236 085
Pochodne instrumenty finansowe
37
4 044
8 828
Kredyty i poŜyczki udzielone klientom
21
6 002 241
5 711 771
Inwestycyjne (lokacyjne) papiery wartościowe:
22
– dostępne do sprzedaŜy
– utrzymywane do terminu zapadalności
1 620 125
1 107 254
1 013 711
511 138
606 414
596 116
34 314
Aktywa zastawione
20
-
Aktywa trwałe przeznaczone do sprzedaŜy
23
-
3 933
Wartości niematerialne
24
96 722
68 519
Rzeczowe aktywa trwałe
25
113 694
113 455
17 301
5 099
322
-
Aktywa z tytułu podatku dochodowego
- bieŜące
- odroczone
30
16 979
5 099
Inne aktywa
26
98 260
98 068
9 168 881
8 163 804
Aktywa razem
ZOBOWIĄZANIA
Zobowiązania wobec Banku Centralnego
132
157
Zobowiązania wobec innych banków
27
661 641
636 939
37
5 538
530
Zobowiązania wobec klientów
28
7 396 402
6 678 685
Zobowiązania z tytułu emisji bankowych papierów wartościowych
Rezerwy
215
267
29
14 987
25 964
73
2 252
31
159 610
132 413
8 238 598
7 477 207
525 899
355 781
Zobowiązania z tytułu bieŜącego podatku dochodowego
Pozostałe zobowiązania
Zobowiązania razem
KAPITAŁ WŁASNY
Kapitał własny przypadający na akcjonariuszy Banku:
Kapitał podstawowy
33
Kapitał z aktualizacji wyceny
34
-12 691
-2 356
Zyski zatrzymane
35
417 075
333 172
930 283
686 597
9 168 881
8 163 804
Kapitał własny razem
Kapitał własny i zobowiązania razem
finansowego.
-5-
w tys. zł
Zestawienie zmian w skonsolidowanym kapitale własnym
Kapitał przypadający na akcjonariuszy Banku
Kapitał z
Kapitał podstawowy
Zyski zatrzymane (nota 35)
aktualizacji
(nota 33)
wyceny
Kapitał
(nota 34)
zapasowy
ze
Pozostały Pozostałe
Fundusz Niepodzielony
sprzedaŜy
Kapitał
kapitał
kapitały
ogólnego wynik
akcji
zakładowy
zapasowy rezerwowe
ryzyka
finansowy
powyŜej ich
wartości
nominalnej
Stan na 01-01-2006
Wycena aktywów dostępnych do sprzedaŜy (nota 34)
Podatek odroczony z tytułu wyceny aktywów dostępnych do
sprzedaŜy (nota 34)
Zyski i straty odnoszone na kapitał własny
Wynik netto
Suma zysków i strat ujętych w okresie sprawozdawczym
Nabycie od akcjonariuszy mniejszościowych akcji spółki zaleŜnej
Podział wyniku
Stan na 31-12-2006
Wycena aktywów dostępnych do sprzedaŜy (nota 34)
Podatek odroczony z tytułu wyceny aktywów dostępnych do
sprzedaŜy (nota 34)
Zyski i straty odnoszone na kapitał własny
Wynik netto
Emisja akcji serii N (nota 33)
Koszty emisji akcji (nota 33)
Suma zysków i strat ujętych w okresie sprawozdawczym
Podział wyniku, w tym;
Przeniesienie na pozostałe kapitały
Dywidendy
Stan na 31-12-2007
210 972
144 809
-
-
-5 030
276 240
3 589
-
-
-
-915
-
-
210 972
-
3 164
Kapitał
mniejszości
Razem
kapitał
własny
48 302
-54 595
23
623 885
-
-
-
-
3 589
-
-
-
-
-
-915
2 674
2 674
-
32 119
-
-
60 061
60 061
-32 119
-23
-
2 674
60 061
62 735
-23
-
144 809
-2 356
308 359
3 164
48 302
-26 653
-
686 597
-
-13 046
-
-
-
-
-
-13 046
-
-
2 711
-
-
-
-
-
2 711
18 530
18 530
-
151 946
-358
151 588
-
-10 335
-10 335
-
32 620
32 620
-
-
-
85 619
85 619
-34 336
-32 620
-1 716
-
-10 335
85 619
170 476
-358
245 402
-1 716
-1 716
229 502
296 397
-12 691
340 979
3 164
48 302
24 630
-
930 283
Noty przedstawione na stronach od 8 do 93 stanowią integralną część niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego.
-6-6-
w tys. zł
Skonsolidowany rachunek przepływów pienięŜnych
metoda pośrednia
31-12-2007
31-12-2006
98 657
75 913
-464 911
456 318
24 474
24 397
-9
-102
PRZEPŁYWY ŚRODKÓW PIENIĘśNYCH Z DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ
Zysk brutto
Korekty razem:
Amortyzacja
Dywidendy otrzymane
Zysk z tytułu działalności inwestycyjnej
-1 423
326
Zapłacony podatek dochodowy
-24 706
-19 394
Zmiana stanu papierów wartościowych przeznaczonych do obrotu i aktywów zastawionych
-59 459
-270 021
6
1 479
Zmiana stanu innych lokat na rynku pienięŜnym
Zmiana stanu aktywów i zobowiązań z tytułu wyceny pochodnych instrumentów finansowych
9 792
5 029
-346 781
117 348
Zmiana stanu kredytów i poŜyczek udzielonych klientom
-290 470
-40 689
Zmiana stanu inwestycyjnych (lokacyjnych) papierów wartościowych
-534 709
47 420
-3 378
-12 595
Zmiana stanu lokat w innych bankach oraz kredytów i poŜyczek udzielonych innym bankom
Zmiana stanu innych aktywów
Zmiana stanu zobowiązań wobec innych banków
24 677
-300 572
Zmiana stanu zobowiązań wobec klientów
717 717
884 409
Zmiany stanu rezerw
-10 977
-7 991
Zmiana stanu zobowiązań z tytułu emisji bankowych papierów wartościowych
Zmiana stanu innych zobowiązań
Przepływy pienięŜne netto z działalności operacyjnej
-52
-172
30 387
27 446
-366 254
532 231
11 361
5 455
6 211
490
78
501
PRZEPŁYWY ŚRODKÓW PIENIĘśNYCH Z DZIAŁALNOŚCI INWESTYCYJNEJ
Wpływy
Zbycie udziałów lub akcji w innych jednostkach, pozostałych papierów wartościowych i
innych aktywów finansowych
Zbycie rzeczowych aktywów trwałych
Zbycie aktywów trwałych przeznaczonych do sprzedaŜy
Zbycie aktywów trwałych przejętych do zbycia
Dywidendy otrzymane
5 063
-
4 362
9
102
Wydatki
Nabycie udziałów lub akcji w innych jednostkach, pozostałych papierów wartościowych i
innych aktywów finansowych
Nabycie wartości niematerialnych
-55 966
-42 892
-2 024
-1 247
-35 366
-21 904
Nabycie rzeczowych aktywów trwałych
-18 576
-19 741
-44 605
-37 437
Wpływy
170 118
-
Wpływy z emisji akcji
Przepływy pienięŜne netto z działalności inwestycyjnej
PRZEPŁYWY ŚRODKÓW PIENIĘśNYCH Z DZIAŁALNOŚCI FINANSOWEJ
170 118
-
Wydatki
-1 874
-129
Dywidendy wypłacone
-1 716
-3
Inne wydatki finansowe
-158
-126
168 244
-129
PRZEPŁYWY PIENIĘśNE NETTO, RAZEM
-242 615
494 665
BILANSOWA ZMIANA STANU ŚRODKÓW PIENIĘśNYCH
-242 615
494 665
-1 882
-636
ŚRODKI PIENIĘśNE NA POCZĄTEK OKRESU
681 402
186 737
ŚRODKI PIENIĘśNE NA KONIEC OKRESU (nota 36)
438 787
681 402
Przepływy pienięŜne netto z działalności finansowej
- zmiana stanu środków pienięŜnych z tytułu róŜnic kursowych
finansowego.
-7-7-
w tys. zł
1. Podstawowe informacje o emitencie i Grupie Kapitałowej Banku Ochrony Środowiska S.A.
1.1. Bank Ochrony Środowiska BOŚ S.A.
Jednostką dominującą Grupy Kapitałowej BOŚ S.A. (Grupa Kapitałowa, Grupa) jest Bank Ochrony
Środowiska S.A. (zwany dalej Bankiem lub BOŚ S.A.) z siedzibą w Warszawie przy Al. Jana Pawła II
nr 12. Bank został utworzony na podstawie decyzji Prezesa Narodowego Banku Polskiego (NBP) Nr
42 z dnia 15 września 1990 roku i aktu notarialnego z dnia 28 września 1990 roku o utworzeniu
Banku. Bank został wpisany do Krajowego Rejestru Sądowego Sądu Rejonowego dla miasta
stołecznego Warszawy XII Wydział Gospodarczy w dniu 4 czerwca 2001 roku pod numerem KRS
0000015525.
Według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) działalność Banku została zaklasyfikowana jako PKD
6512 A.
Naczelną misją Banku jest wspieranie – poprzez świadczenie wyspecjalizowanych usług bankowych –
działań słuŜących rozwojowi przemysłu i usług w zakresie ochrony środowiska, a takŜe rozwojowi
rynku produktów i usług związanych z ekologią.
Misją Banku jest wspieranie przedsięwzięć związanych z ochroną środowiska naturalnego, a
zwłaszcza:
- ochrona powietrza, wody, powierzchni ziemi, lasów i zasobów naturalnych,
- przedsięwzięć związanych ze składowaniem i gospodarczym wykorzystaniem produktów
odpadowych,
- rozwoju produkcji i usług słuŜących ochronie środowiska oraz inicjatyw podejmowanych na rzecz
ekologii.
Misją Banku jest równieŜ oferowanie produktów oraz rozwój przedsiębiorstwa Banku w sferze
powszechnej działalności bankowej, a w szczególności:
- świadczenie usług na rzecz międzynarodowych przedsiębiorstw,
- świadczenie usług na rzecz gmin, małych i średnich przedsiębiorstw,
- świadczenie usług na rzecz osób fizycznych.
Misja rynkowa Banku w horyzoncie kilkuletnim jest uchwalana przez Radę Nadzorczą, wraz z
wieloletnim programem rozwoju Banku.
Według statutu przedmiotem działalności Banku jest gromadzenie środków pienięŜnych, udzielanie
kredytów, dokonywanie rozliczeń pienięŜnych, wykonywanie innych usług bankowych oraz
świadczenie finansowych usług konsultacyjno-doradczych.
Do zakresu działania Banku naleŜy:
- przyjmowanie wkładów pienięŜnych płatnych na Ŝądanie lub z nadejściem oznaczonego terminu
oraz prowadzenie rachunków tych wkładów,
- prowadzenie innych rachunków bankowych,
- udzielanie kredytów,
- udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych oraz otwieranie i potwierdzanie akredytyw,
- emitowanie bankowych papierów wartościowych,
- przeprowadzanie bankowych rozliczeń pienięŜnych,
- wydawanie instrumentu pieniądza elektronicznego,
- udzielanie poŜyczek pienięŜnych,
- wykonywanie operacji czekowych i wekslowych,
- wydawanie kart płatniczych oraz wykonywanie operacji przy ich uŜyciu,
- nabywanie i zbywanie wierzytelności pienięŜnych,
- przechowywanie przedmiotów i papierów wartościowych oraz udostępnianie skrytek sejfowych,
- prowadzenie skupu i sprzedaŜy wartości dewizowych,
- udzielanie i potwierdzanie poręczeń,
- wykonywanie czynności zleconych, związanych z emisją papierów wartościowych,
- pośrednictwo w dokonywaniu przekazów pienięŜnych oraz rozliczeń w obrocie dewizowym,
- pełnienie funkcji banku depozytariusza.
-8-
w tys. zł
Do zakresu działania Banku naleŜy ponadto:
- obejmowanie lub nabywanie akcji i praw z akcji, udziałów innej osoby prawnej i jednostek
uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych,
- zaciąganie zobowiązań związanych z emisją papierów wartościowych,
- dokonywanie obrotu papierami wartościowymi,
- dokonywanie, na warunkach uzgodnionych z dłuŜnikiem, zamiany wierzytelności na składniki
majątku dłuŜnika,
- nabywanie i zbywanie nieruchomości,
- świadczenie usług konsultacyjno-doradczych w sprawach finansowych, w szczególności w
zakresie związanym z ekologią,
- świadczenie usług faktoringowych,
- prowadzenie działalności akwizycyjnej na rzecz otwartych funduszy emerytalnych,
- pośredniczenie w prowadzeniu przez fundusze inwestycyjne zapisów na jednostki uczestnictwa, a
takŜe pośredniczenie w zbywaniu i odkupywaniu przez fundusze inwestycyjne jednostek
uczestnictwa,
- świadczenie usług pośrednictwa na rzecz domów maklerskich,
- świadczenie usług pośrednictwa ubezpieczeniowego,
- prowadzenie czynności windykacyjnych na zlecenie banków oraz podmiotów, z którymi Bank
zawarł umowy o wspólnym finansowaniu lub umowy o realizację działań w ramach programów
operacyjnych.
Od dnia 24 stycznia 1997 roku decyzją Zarządu Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie
(GPW), akcje Banku zostały dopuszczone do obrotu na GPW w Warszawie i zakwalifikowane do
działu finanse - sektor bankowy.
Niniejsze roczne skonsolidowane sprawozdanie finansowe zostało zatwierdzone przez Zarząd
jednostki dominującej w dniu 28 marca 2008 roku.
1.2. Wykaz jednostek wchodzących
konsolidacją.
w
skład
Grupy Kapitałowej
BOŚ S.A. objętych
Lp. Spółki
podporządkowane
Siedziba
Rodzaj
Udział % w
działalności kapitale
Spółki na
31-12-2007
Udział % w
głosach na
dzień
31-12-2007
Metoda
KRS
konsolidacji/
wyceny
1.
Warszawa
Usługi
maklerskie
100%
Konsolidacja Sąd
metodą pełną Rejonowy dla
m.st.
Warszawy XII
Wydz. Gosp.
KRS
0000048901
Dom Maklerski
BOŚ S.A.
100%
Na dzień 31 grudnia 2007 roku udział Banku w kapitale Domu Maklerskiego BOŚ S.A., jak teŜ udział
w głosach Spółki wynosił 100%.
Grupa posiada 51% głosów na Walnym Zgromadzeniu Akcjonariuszy spółki Towarzystwo
Inwestycyjno-Leasingowe Ekoleasing S.A. w upadłości. Z uwagi na toczące się postępowanie
upadłościowe, przed dniem 1 stycznia 2004 roku Grupa utraciła kontrolę jak równieŜ jakiekolwiek
znaczące wpływy na Spółkę. W niniejszym skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym Spółka
wykazywana jest jako aktywa dostępne do sprzedaŜy i objęta jest 100% odpisem aktualizującym.
-9-
w tys. zł
1.3. Opis jednostki zaleŜnej objętej półrocznym skonsolidowanym sprawozdaniem Grupy
Roczne skonsolidowane sprawozdanie obejmuje dane Domu Maklerskiego BOŚ S.A., które
konsolidowane są metodą pełną.
•
Dom Maklerski Banku Ochrony Środowiska S.A. - podmiot zaleŜny
Dom Maklerski Banku Ochrony Środowiska S.A. (zwany dalej w skrócie DM BOŚ S.A. lub Dom
Maklerski) z siedzibą w Warszawie przy ulicy Marszałkowskiej nr 78/80 został utworzony w dniu
6 kwietnia 1994 roku aktem notarialnym o utworzeniu Domu Maklerskiego BOŚ S.A. sporządzonym
przez Kancelarię Notarialną w Warszawie przy ul. Krakowskie Przedmieście 4/6 (rep A nr 1392/94).
Spółka została wpisana do Rejestru Handlowego w dniu 15 kwietnia 1994 roku Dział B nr 40120.
Dom Maklerski Banku Ochrony Środowiska S.A. jest zarejestrowany w rejestrze przedsiębiorców pod
numerem KRS 0000048901 prowadzonym przez Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy XII Wydział
Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego.
Dom Maklerski BOŚ S.A. uzyskał zezwolenie na prowadzenie przedsiębiorstwa maklerskiego na
podstawie decyzji KPWiG z dnia 18 sierpnia 1994 roku.
Od 1 marca 1996 roku DM BOŚ S.A. jest członkiem Giełdy Papierów Wartościowych i od tego dnia
rozpoczął bezpośrednie działanie na giełdzie.
W związku ze zmianą Ustawy Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi z dnia 8 grudnia
2000 roku. (Dz.U. Nr 122, poz. 1315), Dom Maklerski BOŚ S.A. ponownie na podstawie złoŜonego do
KPWiG wniosku uzyskał zezwolenia na prowadzenie działalności maklerskiej. W dniu 24 października
2005 roku weszła w Ŝycie nowa Ustawa z dnia 29 lipca 2005 roku o obrocie instrumentami
finansowymi (Dz.U. Nr 183, poz.1538), ustawa ta zmieniła zakres prowadzonej działalności
maklerskiej wprowadzając nowe definicje. W związku ze zmianą ustawy działalność maklerska
obejmuje wykonywanie czynności polegających na:
− przyjmowaniu i przekazywaniu zleceń nabycia lub zbycia maklerskich instrumentów finansowych,
− wykonywaniu zleceń, o których mowa powyŜej, na rachunek dającego zlecenie,
− nabywaniu lub zbywaniu na własny rachunek maklerskich instrumentów finansowych,
− zarządzaniu portfelami, w skład których wchodzi jeden lub większa liczba maklerskich
instrumentów finansowych,
− oferowaniu maklerskich instrumentów finansowych,
− świadczeniu usług w wykonywaniu zawartych umów o subemisje inwestycyjne i usługowe lub
zawieraniu i wykonywaniu innych umów o podobnym charakterze, jeŜeli ich przedmiotem są
maklerskie instrumenty finansowe,
− prowadzeniu rachunków papierów wartościowych oraz rachunków pienięŜnych słuŜących do ich
obsługi, z wyłączeniem rachunków prowadzonych przez Bank powierniczy,
− doradztwie inwestycyjnym w zakresie maklerskich instrumentów finansowych, dopuszczonych do
obrotu zorganizowanego,
− organizowaniu alternatywnego systemu obrotu, z zastrzeŜeniem art.21 ust. 3 i art. 33 ust. 3 ww.
ustawy.
1.4. Skład osobowy Zarządu oraz Rady Nadzorczej BOŚ S.A.
a) Skład Zarządu Banku na 31 grudnia 2007roku przedstawiał się następująco:
Jerzy Witold Pietrewicz
Piotr Adam Wiesiołek
Marcin Ziemowit Romanowski
- Prezes
- Wiceprezes
I Zastępca Prezesa Zarządu
- Wiceprezes
- Wiceprezes
W dniu 24 stycznia 2008 roku na ręce Przewodniczącego Rady Nadzorczej Banku wpłynęło
oświadczenie złoŜone przez Pana Piotra Wiesiołka – Wiceprezesa – Pierwszego Zastępcy Prezesa
Zarządu BOŚ S.A. o rezygnacji z pełnienia funkcji Członka Zarządu. Powodem rezygnacji była
propozycja objęcia stanowiska w organach statutowych innego podmiotu prawnego, a rezygnacja
- 10 -
w tys. zł
złoŜona została pod warunkiem i ze skutkiem na dzień powołania na stanowisko w tym podmiocie
prawnym.
Z dniem 6 marca 2008 roku, na wniosek Prezesa Narodowego Banku Polskiego, Prezydent
Rzeczypospolitej Polskiej powołał Pana Piotra Wiesiołka na członka Zarządu Narodowego Banku
Polskiego i stanowisko Wiceprezesa Narodowego Banku Polskiego - Pierwszego Zastępcy Prezesa
NBP. Z uwagi na powyŜsze z dniem 6 marca 2008 roku, zgodnie z uprzednim oświadczeniem,
nastąpiło wygaśnięcie mandatu Pana Piotra Wiesiołka jako Wiceprezesa - Pierwszego Zastępcy
Prezesa Zarządu BOŚ S.A.
b) W skład Rady Nadzorczej Banku na 31 grudnia 2007 roku wchodzili:
Andrzej Maria Herman
Janina Jóźwiak
Ryszard Stanisław Bartkowiak
Marta Zofia CzyŜ
Andrzej Grzegorz Matysiak
Lech Kazimierz Płotkowski
Agnieszka Halina Zawartko
- Przewodniczący
- Wiceprzewodnicząca
- Sekretarz
- Członek
- Członek
- Członek
- Członek
Skład Rady Nadzorczej Banku VII kadencji został powołany przez Zwyczajne Walne Zgromadzenie
BOŚ S.A. w dniu 28 czerwca 2007 roku.
Rada Nadzorcza Banku na dzień 31 grudnia 2006 roku przedstawiała się następująco:
Andrzej Maria Herman
Janina Jóźwiak
Wiesław Siwczak
Ryszard Stanisław Bartkowiak
Kazimierz Stanisław Kujda
Agnieszka Halina Zawartko
Andrzej Grzegorz Matysiak
- Przewodniczący
- Wiceprzewodnicząca
- Sekretarz
- Członek
- Członek
- Członek
- Członek
2. Informacje o przyjętych zasadach (polityce) rachunkowości przy sporządzaniu
skonsolidowanego sprawozdania finansowego
2.1. Podstawa sporządzenia
Roczne skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej BOŚ S.A. (Grupa Kapitałowa,
Grupa) zostało sporządzone zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości
Finansowej zatwierdzonymi przez Unię Europejską (MSSF zatwierdzonymi przez UE). Na dzień
31 grudnia 2007 roku róŜnice między powyŜszymi zasadami a Międzynarodowymi Standardami
Sprawozdawczości Finansowej ogłoszonymi przez Radę Międzynarodowych Standardów
Rachunkowości (IASB) nie mają wpływu na Grupę Kapitałową i na Bank.
Roczne skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej sporządzone zostało według
zasady kosztu historycznego z uwzględnieniem zasad wyceny aktywów finansowych dostępnych do
sprzedaŜy i papierów wartościowych przeznaczonych do obrotu oraz wszystkich kontraktów
pochodnych wykazywanych w wartości godziwej. Stosowane przez Grupę zasady rachunkowości
zostały szczegółowo opisane w pkt. 2.2-2.26 niniejszego skonsolidowanego sprawozdania
finansowego.
Roczne skonsolidowane sprawozdanie finansowe sporządzone na dzień i za okres obrotowy
zakończony 31 grudnia 2007 roku zostało przygotowane z uwzględnieniem przepisów MSR 1 „Prezentacja sprawozdań finansowych”.
Zasady rachunkowości przedstawione poniŜej stosowano przy zachowaniu zasady ciągłości we
wszystkich prezentowanych latach obrotowych.
- 11 -
w tys. zł
W roku rozpoczynającym się 1 stycznia 2007 roku zaczęły obowiązywać następujące nowe standardy
i interpretacje oraz zmiany do istniejących standardów:
• KIMSF 7 – Zastosowanie podejścia przewidującego przekształcenia w MSR 29 „Sprawozdawczość
finansowa w warunkach hiperinflacji”, data zastosowania 1 marca 2006.
• KIMSF 8 – Zakres MSSF 2 „Płatności w formie akcji własnych”, data zastosowania 1 maja 2006.
• KIMSF 9 – Ponowna ocena wbudowanych instrumentów pochodnych, data zastosowania
1 czerwca 2006.
• KIMSF 10 – Śródroczna sprawozdawczość finansowa i utrata wartości, data zastosowania
1 listopada 2006.
PowyŜsze regulacje nie mają wpływu na sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej BOŚ S.A.
• Zmiana MSR 1 – Prezentacja sprawozdań finansowych
w zakresie ujawniania informacji
dotyczących kapitału, data zastosowania 1 stycznia 2007 roku. Wprowadza nowe wymogi w zakresie
ujawnienia informacji na temat celów, polityki oraz procesów zarządzania kapitałem. Grupa stosuje
nowe regulacje
• MSSF 7 – Instrumenty finansowe – ujawnianie informacji, data zastosowania 1 stycznia 2007.
Wprowadza nowe wymogi dotyczące ujawniania informacji o instrumentach finansowych i zastąpił
przepisy MSR 30 Ujawnianie informacji w sprawozdaniach finansowych banków i podobnych instytucji
finansowych oraz niektóre wymogi MSR 32 Instrumenty finansowe: ujawnianie i prezentacja.
Wprowadzenie MSSF 7 spowodowało zmiany głównie w następujących obszarach: ujawnienia
dotyczące ryzyk z punktu widzenia osób zarządzających ryzykiem, rozszerzone ujawnienia ilościowe
dotyczące ryzyk, wprowadzenie analizy wraŜliwości, rozszerzone ujawnienia dotyczące pozycji
finansowej i wyniku finansowego Grupy. Grupa stosuje nowe regulacje.
Następujące standardy i interpretacje zostały wydane przez Radę Międzynarodowych Standardów
Rachunkowości lub Komitet ds. Interpretacji Międzynarodowej Sprawozdawczości Finansowej do dnia
sporządzenia rocznego skonsolidowanego sprawozdania finansowego, a nie weszły jeszcze w Ŝycie i
nie zostały wcześniej zastosowane:
Zmiana MSR 1 – Prezentacja sprawozdań finansowych, data zastosowania 1 stycznia 2009 r. (w
trakcie zatwierdzania przez UE).
Zmiana MSR 23 – Koszty finansowania zewnętrznego, data zastosowania 1 lipca 2009 r. (w trakcie
zatwierdzania przez UE).
Zmiana MSR 27 – Skonsolidowane i jednostkowe sprawozdania finansowe, data zastosowania
1 stycznia 2009 r. (w trakcie zatwierdzania przez UE).
Zmiana MSR 32 i zmiana MSR 1 - Instrumenty finansowe – prezentacja, data zastosowania 1 stycznia
2009 r. (w trakcie zatwierdzania przez UE).
Zmiana MSSF 2 - Płatności oparte na akcjach, data zastosowania 1 stycznia 2009 r. (w trakcie
Zmiana MSSF 3 – Połączenia jednostek gospodarczych, data zastosowania 1 lipca 2009 r. (w trakcie
MSSF 8 Segmenty Operacyjne, data zastosowania 1 stycznia 2009 r.
KIMSF 11, MSSF 2 – Grupowe oraz Jednostkowe Opcje na Udziały, data zastosowania 1 marca
2007 r.
KIMSF 12 - Porozumienia o świadczeniu usług publicznych, data zastosowania 1 stycznia 2008 r.
KIMSF 13 - Programy Lojalnościowe, data zastosowania 1 lipca 2008 r. (w trakcie zatwierdzania przez
UE).
KIMSF 14, MSR 19 - Ograniczenia w rozpoznawaniu aktywów programów określonych świadczeń
pracowniczych, wymogi minimalnego finansowania i ich interakcje, data zastosowania 1 stycznia
2008 r. (w trakcie zatwierdzania przez UE).
Grupa nie zaprezentowała szacunkowego wpływu powyŜszych regulacji na sprawozdanie finansowe z
uwagi na brak racjonalnych moŜliwości ich oszacowania, oraz nieznacznego wpływu zmian
wynikających z zastosowania standardu czy interpretacji na sprawozdanie finansowe.
- 12 -
w tys. zł
2.2. Konsolidacja
Jednostki zaleŜne
Jednostki zaleŜne to wszelkie jednostki, w odniesieniu do których Grupa ma zdolność kierowania ich
polityką finansową i operacyjną w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych z jej działalności, co
zwykle towarzyszy posiadaniu więcej niŜ połowy praw głosów w danej jednostce. Przy dokonywaniu
oceny, czy Grupa kontroluje daną jednostkę uwzględnia się istnienie i wpływ potencjalnych praw
głosu, które w danej chwili moŜna zrealizować lub zamienić. Jednostki zaleŜne podlegają pełnej
konsolidacji od dnia przejęcia nad nimi kontroli przez Grupę. Przestaje się je konsolidować z dniem
ustania kontroli. Przejęcie jednostek zaleŜnych przez Grupę rozlicza się metodą nabycia. Koszt
przejęcia ustala się jako wartość godziwą przekazanych aktywów, wyemitowanych instrumentów
kapitałowych oraz zobowiązań zaciągniętych lub przejętych na dzień wymiany, powiększoną o koszty
bezpośrednio związane z przejęciem. MoŜliwe do zidentyfikowania aktywa nabyte oraz zobowiązania i
zobowiązania warunkowe przejęte w ramach połączenia jednostek gospodarczych wycenia się
początkowo według ich wartości godziwej na dzień przejęcia, niezaleŜnie od wielkości ewentualnych
udziałów mniejszości. NadwyŜkę kosztu przejęcia nad wartością godziwą udziału Grupy w moŜliwych
do zidentyfikowania przejętych aktywach netto ujmuje się jako wartość firmy. JeŜeli koszt przejęcia
jest niŜszy od wartości godziwej aktywów netto przejętej jednostki zaleŜnej, róŜnicę ujmuje się
bezpośrednio w rachunku zysków i strat.
Transakcje, rozrachunki i nie zrealizowane zyski na transakcjach pomiędzy spółkami Grupy są
eliminowane. Nie zrealizowane straty równieŜ podlegają eliminacji, chyba, Ŝe transakcja dostarcza
dowodów na utratę wartości przekazanego składnika aktywów. Zasady rachunkowości stosowane
przez jednostki zaleŜne zostały zmienione, tam gdzie było to konieczne, dla zapewnienia zgodności z
zasadami rachunkowości stosowanymi przez Grupę.
2.3. Sprawozdawczość według segmentów
Grupa charakteryzuje segment jako grupę aktywów i działalności zaangaŜowanych w dostarczanie
produktów i usług, które podlegają ryzykom i zwrotom z poniesionych nakładów inwestycyjnych innym
niŜ te, którym podlegają pozostałe segmenty. Grupa wyodrębnia następujące segmenty:
•
•
•
•
•
•
segment klientów korporacyjnych,
segment klientów detalicznych,
segment funduszy ekologicznych,
segment finansów publicznych,
segment działalności na rynku międzybankowym i dłuŜnych papierów wartościowych,
segment działalności maklerskiej.
Grupa kapitałowa BOŚ S.A. swoją działalność prowadzi wyłącznie na terenie Polski i biorąc pod
uwagę połoŜenie geograficzne placówek Ŝadne znaczące róŜnice w ryzyku nie zostały
zidentyfikowane. Z tego powodu Grupa nie dokonuje wydzielenia segmentów według podziału
geograficznego.
2.4. Wycena pozycji wyraŜonych w walutach obcych
(a) Waluta funkcjonalna i waluta prezentacji
Pozycje zawarte w sprawozdaniach finansowych jednostek Grupy wycenia się w walucie
podstawowego środowiska gospodarczego, w którym dana jednostka prowadzi działalność („waluta
funkcjonalna”). Roczne skonsolidowane sprawozdanie finansowe prezentowane jest w złotych
polskich, które są walutą funkcjonalną i walutą prezentacji.
(b) Transakcje i salda
Transakcje wyraŜone w walutach obcych przeliczane są na walutę funkcjonalną według kursu
obowiązującego w dniu transakcji. Zyski i straty z tytułu rozliczenia tych transakcji oraz wyceny
bilansowej aktywów i zobowiązań wyraŜonych w walutach obcych ujmuje się w rachunku zysków i
strat. RóŜnice kursowe z tytułu instrumentów kapitałowych zaklasyfikowanych do aktywów
finansowych dostępnych do sprzedaŜy uwzględnia się w kapitale z aktualizacji wyceny.
Aktywa, kapitały własne i zobowiązania bilansowe wyraŜone w walutach obcych przeliczane są na
złote według kursu średniego ustalanego przez Prezesa NBP, obowiązującego na dzień
sprawozdawczy.
- 13 -
w tys. zł
2.5. Zyski i straty przy początkowym ujęciu
Najlepszym dowodem wartości godziwej instrumentu finansowego przy początkowym ujęciu jest cena
transakcji (tj. wartość godziwa uiszczonej lub otrzymanej zapłaty), chyba Ŝe wartość godziwa tego
instrumentu jest udowodniona poprzez porównanie z innymi moŜliwymi do obserwacji bieŜącymi
transakcjami rynkowymi dla tego samego instrumentu lub oparta jest na technice wyceny, której
zmienne obejmują wyłącznie dane pochodzące z moŜliwych do obserwacji rynków .
Transakcje, w przypadku których wartość początkowa uzyskana z modelu wyceny (uwzględniającego
zarówno dane obserwowane na rynku jak i dane rynkowe) oraz cena transakcyjna róŜnią się,
początkowe ujęcie następuje według ceny transakcyjnej. Grupa zakłada, Ŝe cena taka jest najlepszym
przybliŜeniem wartości godziwej, pomimo faktu, iŜ wartość otrzymana z odpowiedniego modelu
wyceny moŜe być róŜna. RóŜnica pomiędzy ceną transakcji a wartością uzyskaną z modelu,
zwyczajowo nazywana zyskami i stratami z początkowego ujęcia nie jest natychmiastowo ujmowana
w rachunku zysków i strat.
Moment ujęcia odroczonych zysków i strat z początkowego ujęcia jest oceniany indywidualnie. Są one
amortyzowane przez okres trwania transakcji, odraczane do momentu, kiedy wartość instrumentu
moŜe być ustalona na podstawie obserwowalnych rynkowych danych wejściowych, lub realizowane
przez płatności. Instrument finansowy jest do tego momentu wyceniany w wartości godziwej
skorygowanej o zyski i straty z początkowego ujęcia. Dalsze zmiany wartości godziwej są
niezwłocznie ujmowane w rachunku zysków i strat bez odwracania odroczonych zysków i strat z
początkowego ujęcia.
2.6. Przychody i koszty z tytułu odsetek
W rachunku zysków i strat ujmowane są wszystkie przychody odsetkowe dotyczące instrumentów
finansowych wycenianych według kosztu zamortyzowanego przy wykorzystaniu metody efektywnej
stopy procentowej.
Metoda efektywnej stopy procentowej jest metodą obliczania zamortyzowanej wartości początkowej
aktywów lub zobowiązań finansowych oraz alokacji przychodów lub kosztów z tytułu odsetek do
właściwego okresu. Efektywna stopa procentowa to stopa, dla której zdyskontowane przyszłe płatności
lub wpływy pienięŜne są równe bieŜącej wartości bilansowej netto danego aktywa lub zobowiązania
finansowego. Obliczając efektywną stopę procentową, Grupa szacuje przepływy pienięŜne
uwzględniając wszystkie warunki umowne danego instrumentu finansowego (np. opcje wcześniejszej
spłaty), nie biorąc jednak pod uwagę moŜliwych przyszłych strat z tytułu niespłaconych kredytów.
Kalkulacja ta uwzględnia wszystkie opłaty zapłacone lub otrzymane między stronami umowy, które są
integralną częścią efektywnej stopy procentowej, oraz koszty transakcji i wszystkie inne premie lub
dyskonta.
W momencie dokonania odpisu z tytułu utraty wartości aktywa finansowego lub grupy podobnych
aktywów finansowych, przychody z tytułu odsetek wykazywane są według stopy procentowej, według
której zdyskontowane zostały przyszłe przepływy pienięŜne dla celów wyceny utraty wartości.
2.7. Przychody z tytułu opłat i prowizji
Przychody z tytułu opłat i prowizji ujmuje się zasadniczo według zasady memoriału, z chwilą
wykonania usługi. Opłaty za uruchomienie kredytu dotyczące kredytów, które prawdopodobnie zostaną
udzielone są odraczane (wraz z odnośnymi kosztami bezpośrednimi) i ujmowane w chwili ujęcia
naleŜności jako korekta efektywnej stopy procentowej kredytu. Opłaty z tytułu udostępnienia kredytów
konsorcjalnych wykazuje się jako przychód po zakończeniu organizacji konsorcjum, jeŜeli Grupa nie
zachowała dla siebie Ŝadnej części ryzyka kredytowego lub zachowała część o tej samej efektywnej
stopie procentowej, co inni uczestnicy. Prowizje i opłaty z tytułu negocjowania lub uczestnictwa w
negocjowaniu transakcji na rzecz osoby trzeciej, takiej jak nabycie akcji/udziałów lub innych papierów
wartościowych bądź nabycie lub zbycie przedsiębiorstwa, ujmuje się z chwilą zrealizowania odnośnej
transakcji. Opłaty z tytułu zarządzania portfelem i inne opłaty za usługi zarządzania, doradztwa i inne
są wykazywane na podstawie odpowiednich umów o świadczenie usług, zazwyczaj proporcjonalnie do
upływu czasu.
- 14 -
w tys. zł
2.8. Aktywa i zobowiązania finansowe
Grupa klasyfikuje swoje aktywa finansowe do następujących kategorii: aktywa finansowe wyceniane w
wartości godziwej przez rachunek zysków i strat; poŜyczki i naleŜności; inwestycje utrzymywane do
terminu zapadalności; oraz aktywa finansowe dostępne do sprzedaŜy. O klasyfikacji inwestycji
decyduje Zarząd w momencie wykazania ich po raz pierwszy.
(a) Aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez rachunek zysków i strat
Kategoria ta obejmuje w Grupie aktywa finansowe przeznaczone do obrotu. Grupa nie posiada
aktywów finansowych przeznaczonych w momencie ich początkowego ujęcia do wyceny w wartości
godziwej, z zyskami lub stratami ujmowanymi w rachunku zysków i strat. Zyski i straty z tytułu
aktywów finansowych wycenianych w wartości godziwej przez rachunek zysków i strat odnoszone są
na wynik działalności handlowej, natomiast przychody i koszty z tytułu odsetek, amortyzacji dyskonta i
premii na wynik z tytułu odsetek. Składnik aktywów finansowych zalicza się do tej kategorii, jeŜeli
nabyty został przede wszystkim w celu sprzedaŜy w krótkim terminie lub stanowi instrument pochodny
o ile nie został on przeznaczony jako instrument zabezpieczający. Na Ŝadną z dat bilansowych Grupa
nie posiadała instrumentów finansowych wycenianych w wartości godziwej przez rachunek zysków i
strat w momencie ich początkowego ujęcia.
(b) PoŜyczki i naleŜności
PoŜyczki i naleŜności to niezaliczane do instrumentów pochodnych aktywa finansowe o ustalonych lub
moŜliwych do ustalenia płatnościach, nienotowane na aktywnym rynku, inne niŜ:
(i) naleŜności przeznaczone do sprzedaŜy w krótkim terminie (klasyfikowane jako przeznaczone do
obrotu),
(ii) zaklasyfikowane przy początkowym ujęciu jako instrumenty dostępne do sprzedaŜy,
(iii) instrumenty, w których Grupa nie odzyska zasadniczo całości zainwestowanej kwoty w sposób inny
niŜ z powodu ryzyka kredytowego.
Przychody i koszty z tytułu odsetek ujmuje się w rachunku zysków i strat przez okres obowiązywania
umów metodą efektywnej stopy procentowej.
(c) Utrzymywane do terminu zapadalności
Inwestycje utrzymywane do terminu zapadalności to niezaliczane do instrumentów pochodnych aktywa
finansowe o ustalonych lub moŜliwych do ustalenia płatnościach i ustalonym terminie zapadalności,
które Zarząd zamierza i jest w stanie utrzymać do terminu zapadalności. Gdyby Grupa dokonała
sprzedaŜy istotnej części aktywów utrzymywanych do terminu zapadalności klasyfikacja całej kategorii
zostałaby zmieniona na aktywa dostępne do sprzedaŜy. Przychody i koszty z tytułu odsetek, premii i
dyskonta ujmowane są w rachunku zysków i strat i odnoszone na wynik z tytułu odsetek.
(d) Dostępne do sprzedaŜy
Inwestycje dostępne do sprzedaŜy to inwestycje, które Grupa zamierza utrzymywać przez czas
nieokreślony. Mogą one zostać sprzedane, aby poprawić płynność lub w reakcji na zmiany stóp
procentowych, kursów wymiany walut lub cen instrumentów kapitałowych. Zyski i straty z tytułu zmiany
wartości godziwej aktywów finansowych dostępnych do sprzedaŜy są odnoszone bezpośrednio na
kapitał własny do czasu usunięcia danego składnika aktywów finansowych z bilansu lub utraty jego
wartości – wówczas łączna kwota zysków i strat ujmowanych dotychczas w kapitale własnym
wykazywana jest w rachunku zysków i strat w pozycji wynik na inwestycyjnych (lokacyjnych) papierach
wartościowych. Natomiast dyskonto, premie i odsetki naliczane według efektywnej stopy procentowej
ujmowane są w rachunku zysków i strat i wykazywane w pozycji wynik z tytułu odsetek. Dywidendy z
tytułu instrumentów kapitałowych dostępnych do sprzedaŜy są wykazywane w rachunku zysków i strat
w pozycji przychody z tytułu dywidend w momencie ustanowienia prawa jednostki do otrzymania
płatności.
Transakcje zakupu i sprzedaŜy aktywów finansowych wycenianych w wartości godziwej przez
rachunek zysków i strat, utrzymywanych do terminu zapadalności i dostępnych do sprzedaŜy ujmuje
się na dzień przeprowadzenia transakcji – dzień, w którym Grupa podejmie zobowiązanie do zakupu
lub sprzedaŜy danego składnika aktywów. Ujmowanie transakcji na dzień jej przeprowadzenia jest
ograniczone do standaryzowanej transakcji kupna lub sprzedaŜy składnika aktywów finansowych.
PoŜyczki i naleŜności wykazywane są w momencie wypłaty gotówki na rzecz kredytobiorcy. Aktywa
finansowe ujmuje się początkowo według wartości godziwej powiększonej o koszty transakcyjne, z
wyjątkiem aktywów finansowych wycenianych w wartości godziwej przez rachunek zysków i strat, które
- 15 -
w tys. zł
początkowo wykazywane są według wartości godziwej. Aktywa finansowe wyłącza się z bilansu, gdy
prawa do uzyskania przepływów pienięŜnych z ich tytułu wygasły lub zostały przeniesione i Grupa
dokonała przeniesienia zasadniczo całego ryzyka i wszystkich poŜytków z tytułu ich własności.
Aktywa finansowe dostępne do sprzedaŜy i aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez
rachunek zysków i strat są na dzień bilansowy następnie wykazywane według wartości godziwej.
PoŜyczki i naleŜności oraz inwestycje utrzymywane do terminu zapadalności wykazywane są według
skorygowanej ceny nabycia (zamortyzowanego kosztu), metodą efektywnej stopy procentowej.
W portfelu aktywów dostępnych do sprzedaŜy Bank posiada obligacje komunalne, korporacyjne i
wyemitowane przez banki, dla których brak jest aktywnego rynku. Z uwagi na powyŜsze wartość
godziwa tych papierów jest oparta na modelu wyceny wypracowanym przez Bank uwzględniającym
zmiany stóp rynkowych.
Wszystkie obligacje są obligacjami zmiennokuponowymi, tj. oprocentowanie kuponów jest oparte o
stopy rynkowe (głównie średnie waŜone stopy rentowności 52-tygodniowych bonów skarbowych
ustalone z dwóch lub czterech przetargów przed rozpoczęciem kaŜdego okresu odsetkowego lub
WIBOR 1R , 3M i 6M oraz EURIBOR 3M powiększonych o marŜę za ryzyko).
Wartość godziwa inwestycji notowanych wynika z ich bieŜącej ceny zakupu. JeŜeli rynek na dany
składnik aktywów finansowych nie jest aktywny (a takŜe w odniesieniu do nienotowanych papierów
wartościowych), Grupa ustala wartość godziwą, stosując techniki wyceny. Obejmują one
wykorzystanie cen uzyskanych w ramach transakcji, które zostały dokonane w terminie bliskim dacie
bilansowej na normalnych zasadach rynkowych jak równieŜ odwołanie się do innych, podobnych
instrumentów, analizę zdyskontowanych przepływów pienięŜnych i inne metody wyceny powszechnie
stosowane przez uczestników rynku (m.in. wycenę metodą porównawczą do spółek o zbliŜonym profilu
działalności notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. z uwzględnieniem
dyskonta z tytułu braku płynności).
(e) Zobowiązania finansowe
Jednostka wyłącza ze swojego bilansu zobowiązanie finansowe wtedy, gdy zobowiązanie wygasło, to
znaczy kiedy obowiązek określony w umowie został wypełniony, umorzony lub wygasł.
2.9. Utrata wartości aktywów finansowych
(a) Aktywa wykazywane według zamortyzowanego kosztu
Na kaŜdy dzień bilansowy Grupa ocenia, czy istnieją obiektywne przesłanki utraty wartości danego
składnika aktywów finansowych lub grupy aktywów finansowych. O utracie wartości składnika lub
grupy aktywów finansowych i stratach poniesionych z tego tytułu mowa jest wyłącznie wtedy, gdy
istnieją obiektywne przesłanki utraty wartości na skutek wydarzenia lub wydarzeń, które nastąpiły po
pierwotnym ujęciu danego składnika aktywów („przesłanki do rozpoznania utraty wartości”), oraz gdy
to zdarzenie (lub zdarzenia) ma wpływ na moŜliwe do wiarygodnego oszacowania przyszłe przepływy
pienięŜne dotyczące tego aktywa lub grupy aktywów finansowych. Obiektywną przesłanką utraty
wartości składnika aktywów finansowych lub grupy aktywów finansowych mogą być uzyskane
informacje o:
(i) znaczących trudnościach finansowych emitenta lub dłuŜnika
(ii) naruszeniach umowy, np. niespłacenie lub opóźniona spłata odsetek lub części kapitałowej
zobowiązania
(iii) zmianie przez Grupę warunków umowy kredytowej spowodowanej ekonomicznymi lub prawnymi
aspektami trudności finansowych dłuŜnika, która w innych okolicznościach nie byłaby brana pod
uwagę
(iv) prawdopodobieństwie bankructwa lub innej reorganizacji finansowej dłuŜnika
(v) zaniku aktywnego rynku na dany składnik aktywów finansowych spowodowany trudnościami
finansowymi lub
(vi) dających się zaobserwować danych wskazujących na wymierne zmniejszenie szacowanych
przyszłych przepływów pienięŜnych dotyczących grupy aktywów finansowych od czasu
pierwotnego ich ujęcia, nawet, jeŜeli zmniejszenia tego nie moŜna jeszcze przypisać do
poszczególnych składników grupy aktywów finansowych, w tym:
– niekorzystnych zmianach sytuacji płatniczej dłuŜników; lub
- 16 -
w tys. zł
– warunkach makroekonomicznych wpływających na utratę wartości aktywów naleŜących do danej
grupy.
Grupa ocenia, czy występują obiektywne przesłanki utraty wartości poszczególnych istotnych
składników aktywów finansowych, oraz czy dowody takie występują indywidualnie lub łącznie dla
aktywów, które indywidualnie nie są istotne. JeŜeli Grupa ustali, Ŝe dla danego składnika aktywów
finansowych ocenianego indywidualnie nie istnieją obiektywne przesłanki utraty wartości (niezaleŜnie
od tego, czy składnik ten jest istotny, czy nie), składnik ten włączany jest do grupy aktywów
finansowych o podobnych cechach ryzyka kredytowego, która jest następnie zbiorczo oceniana pod
kątem utraty wartości. Składniki aktywów finansowych, dla których wykazana została strata z tytułu
utraty wartości (po raz pierwszy lub kolejny), nie są uwzględniane w zbiorczej ocenie utraty wartości.
JeŜeli istnieją obiektywne przesłanki na utratę wartości poŜyczek i naleŜności lub inwestycji
utrzymywanych do terminu zapadalności wykazywanych według zamortyzowanego kosztu, kwotę
straty oblicza się jako róŜnicę między wartością bilansową danego składnika aktywów a bieŜącą
wartością szacowanych przyszłych przepływów pienięŜnych (z wyłączeniem przyszłych strat z tytułu
niespłaconych kredytów, które nie zostały jeszcze poniesione) zdyskontowaną według pierwotnej
efektywnej stopy procentowej danego składnika aktywów finansowych. Wartość bilansowa składnika
aktywów zostaje zmniejszona poprzez konto odpisów aktualizujących, a kwota straty obciąŜa rachunek
zysków i strat. JeŜeli kredyt lub inwestycja utrzymywana do terminu zapadalności ma zmienną stopę
procentową, wówczas stopą dyskontową stosowaną do ustalenia utraty wartości jest bieŜąca
efektywna stopa procentowa ustalona zgodnie z umową. W praktyce Grupa moŜe wyceniać utratę
wartości na podstawie wartości godziwej instrumentu finansowego, w oparciu o istniejącą cenę
rynkową.
Kalkulacja bieŜącej wartości szacowanych przyszłych przepływów pienięŜnych dotyczących
zabezpieczonego składnika aktywów finansowych uwzględnia przepływy pienięŜne wynikające z
zajęcia zabezpieczenia pomniejszone o koszty jego nabycia i sprzedaŜy, niezaleŜnie od tego, czy
zajęcie jest prawdopodobne, czy nie.
Dla celów zbiorczej oceny utraty wartości, aktywa finansowe są łączone w grupy o podobnych cechach
ryzyka kredytowego (według stosowanego przez Grupę systemu uwzględniającego rodzaj składnika
aktywów, sektor gospodarki, rodzaj zabezpieczenia, stan przeterminowania i inne istotne czynniki).
Cechy te mają wpływ na oszacowanie przyszłych przepływów pienięŜnych dla określonych grup
aktywów, poniewaŜ wskazują na moŜliwości spłaty przez dłuŜników całości ich zobowiązań zgodnie z
warunkami umów dotyczących ocenianych aktywów.
Przyszłe przepływy pienięŜne dotyczące grupy aktywów finansowych ocenianych zbiorczo pod kątem
utraty wartości są szacowane na podstawie przepływów pienięŜnych wynikających z umów oraz
historycznych doświadczeń dotyczących strat ponoszonych z tytułu aktywów o podobnych cechach
ryzyka. Historyczne doświadczenia dotyczące strat są korygowane na podstawie danych
pochodzących z bieŜących obserwacji w celu uwzględnienia skutków aktualnych okoliczności, które
nie miały miejsca w okresie, którego dotyczą historyczne doświadczenia, oraz wyłączenia skutków
okoliczności, które miały miejsce w okresie historycznym, a które nie zachodzą obecnie.
Szacunki dotyczące zmian przyszłych przepływów pienięŜnych związanych z grupami aktywów
powinny być zgodne pod względem kierunku ze zmianami odnośnych obserwowanych danych
zachodzącymi z okresu na okres (np. zmiany stopy bezrobocia, cen nieruchomości, stanu spłat lub
innych czynników wskazujących na zmiany prawdopodobieństwa wystąpienia strat w danej grupie i ich
wielkości). Metodologia oraz załoŜenia stosowane przy szacowaniu przyszłych przepływów
pienięŜnych są regularnie rewidowane przez Grupę w celu zmniejszenia róŜnic między szacowaną a
rzeczywistą wysokością strat.
Nieściągalne kredyty są spisywane w cięŜar rezerw na utratę wartości kredytów. Przed spisaniem
kredytu naleŜy przeprowadzić wszystkie wymagane procedury i ustalić kwotę straty. W przypadku
odzyskania uprzednio spisanej kwoty, odpowiednio zmniejszana jest wysokość odpisów z tytułu utraty
wartości kredytów w rachunku zysków i strat.
JeŜeli w następnym okresie wysokość straty z tytułu utraty wartości zmniejszy się na skutek zdarzenia,
które nastąpiło po wykazaniu utraty wartości (np. poprawy oceny zdolności kredytowej dłuŜnika),
wówczas uprzednio dokonany odpis z tytułu utraty wartości jest odwracany poprzez dokonanie
odpowiedniej korekty konta odpisów aktualizujących. Kwota dokonanego odwrócenia wykazywana jest
w rachunku zysków i strat.
- 17 -
w tys. zł
(b) Aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej
Na kaŜdy dzień bilansowy Grupa ocenia, czy istnieją obiektywne przesłanki utraty wartości danego
składnika aktywów finansowych lub grupy aktywów finansowych. W przypadku instrumentów
kapitałowych klasyfikowanych jako inwestycje dostępne do sprzedaŜy, przy ocenie, czy nastąpiła
utrata wartości, brany jest pod uwagę znaczny lub długotrwały spadek wartości papieru wartościowego
poniŜej jego wartości początkowej. JeŜeli istnieją tego rodzaju przesłanki dotyczące aktywów
finansowych dostępnych do sprzedaŜy, łączna strata – ustalona jako róŜnica pomiędzy kosztem
nabycia a bieŜącą wartością godziwą, pomniejszona o utratę wartości danego składnika aktywów
uprzednio wykazaną w rachunku zysków i strat - zostaje wyksięgowana z kapitału własnego i
wykazana w rachunku zysków i strat. Odpisy z tytułu utraty wartości instrumentów kapitałowych
wykazane w rachunku zysków i strat nie są odwracane w rachunku zysków i strat. JeŜeli w
późniejszym okresie wartość godziwa instrumentu dłuŜnego klasyfikowanego jako dostępny do
sprzedaŜy wzrośnie, a wzrost ten będzie moŜna obiektywnie powiązać ze zdarzeniem, które nastąpiło
po wykazaniu utraty wartości w rachunku zysków i strat, wówczas odpis z tytułu utraty wartości jest
odwracany w rachunku zysków i strat.
(c) Umowy renegocjowane
Kredyty i poŜyczki, które poddawane są analizie grupowej lub które są jednostkowo istotne i dla
których warunki umowy były renegocjowane przestaje się uznawać za przeterminowane; są one
uznawane za nowe naleŜności. W kolejnych okresach, naleŜności te są uznawane za
przeterminowane i są ujawniane tylko w przypadku, kiedy ich warunki są renegocjowane.
2.10.
Kompensowanie instrumentów finansowych
Składniki aktywów finansowych i zobowiązań finansowych kompensuje się i wykazuje w bilansie w
kwocie netto wyłącznie wtedy, gdy Grupa posiada waŜny tytuł prawny do dokonania kompensaty
ujętych kwot oraz zamierza rozliczyć się w kwocie netto lub jednocześnie zrealizować dany składnik
aktywów i uregulować zobowiązanie.
2.11. Umowy sprzedaŜy i odkupu
Papiery wartościowe sprzedawane przy jednoczesnym zawarciu powiązanej umowy odkupu
(transakcje repo, sell-buy-back) są reklasyfikowane w sprawozdaniu finansowym jako aktywa
zastawione, jeŜeli jednostka przejmująca ma wynikające z umowy lub zwyczaju prawo do sprzedaŜy
lub ponownego zastawienia zabezpieczenia. Zobowiązanie wobec kontrahenta ujmuje się w
zobowiązaniach wobec innych banków lub zobowiązaniach wobec klientów, w zaleŜności od jego
charakteru. Zakupione papiery wartościowe z przyrzeczeniem odsprzedaŜy (transakcje reverse repo,
buy-sell-back) ujmuje się jako kredyty i poŜyczki udzielone innym bankom lub klientom, w zaleŜności
od ich charakteru. RóŜnicę pomiędzy ceną sprzedaŜy a odkupu traktuje się jako odsetki i ujmuje
metodą efektywnej stopy procentowej przez okres obowiązywania umowy. Papiery wartościowe
poŜyczane kontrahentom równieŜ pozostają w sprawozdaniu finansowym.
PoŜyczonych przez Grupę papierów wartościowych nie ujmuje się w sprawozdaniu finansowym chyba,
Ŝe zostały sprzedane osobom trzecim. W takim wypadku transakcje kupna i sprzedaŜy ujmuje się w
sprawozdaniu finansowym, zaś odnośne zyski i straty uwzględnia się w wyniku na działalności
handlowej. Obowiązek zwrotu poŜyczonych papierów ujmuje się według wartości godziwej jako
zobowiązanie handlowe.
2.12. Gwarancje finansowe
Gwarancje finansowe to kontrakty, które wymagają od wystawcy dokonania wyspecyfikowanych
wypłat pokrywających stratę poniesioną przez posiadacza z powodu nie dokonania przez określonego
dłuŜnika płatności w terminie zgodnym z warunkami instrumentu dłuŜnego. Tego rodzaju gwarancji
finansowych udziela się bankom, instytucjom finansowym i innym organizacjom w imieniu klientów w
celu zabezpieczenia kredytów, linii kredytowych i innych bankowych narzędzi finansowania.
W momencie początkowego ujęcia, gwarancje finansowe wycenia się w sprawozdaniu finansowym w
wartości godziwej na dzień udzielenia gwarancji.
Po początkowym ujęciu zobowiązania Grupy wynikające z takich gwarancji wycenia się według
wyŜszej z dwóch kwot: wartości początkowego ujęcia pomniejszonej o amortyzację naliczoną w celu
- 18 -
w tys. zł
ujęcia w rachunku zysków i strat przychodu z tytułu prowizji naliczanych liniowo przez okres trwania
gwarancji oraz dokonanego na dzień bilansowy szacunku wydatków, które powstaną w przypadku
realizacji gwarancji. Szacunki te określa się na podstawie historii poniesionych strat z gwarancji w
przeszłości, zgodnie z osądem Zarządu. Wzrost zobowiązania związanego z gwarancjami obciąŜa
rachunek zysków i strat w pozycji pozostałe koszty operacyjne.
2.13. Pochodne instrumenty finansowe
Pochodne instrumenty finansowe wykazywane są w wartości godziwej, począwszy od dnia zawarcia
transakcji. Wartość godziwą ustala się w oparciu o notowania instrumentów na aktywnych rynkach,
lub w oparciu o techniki wyceny, w tym modele bazujące na zdyskontowanych przepływach
pienięŜnych. Wszystkie instrumenty pochodne o dodatniej wartości godziwej prezentowane są w
bilansie jako aktywa, a o wartości ujemnej jako zobowiązania.
Grupa nie stosuje rachunkowości zabezpieczeń, zatem wszystkie zmiany wartości godziwej
instrumentów pochodnych wykazywane są w rachunku zysków i strat bieŜącego okresu.
Grupa dokonuje operacji walutowymi instrumentami pochodnymi typu: FX Forward,
FX Swap, FRA oraz kontraktami terminowymi na akcje i indeksy giełdowe oraz dokonuje transakcji
walutowych typu FX Spot.
2.14. Aktywa trwałe przeznaczone do sprzedaŜy
Aktywa trwałe zalicza się do „przeznaczonych do sprzedaŜy” i wykazuje według niŜszej z dwóch kwot:
wartości bilansowej i wartości godziwej pomniejszonej o koszty doprowadzenia do sprzedaŜy, jeŜeli
ich wartość bilansową realizuje się przede wszystkim w drodze transakcji sprzedaŜy, a nie bieŜącego
uŜywania.
2.15. Wartości niematerialne
(a) Wartość firmy
Wartość firmy stanowi nadwyŜkę kosztu przejęcia nad wartością godziwą udziału Grupy w moŜliwych
do zidentyfikowania aktywach netto przejętej jednostki zaleŜnej/stowarzyszonej na dzień przejęcia.
Wartość firmy z przejęcia jednostek zaleŜnych ujmuje się w ramach wartości niematerialnych. Wartość
firmy z przejęcia jednostek stowarzyszonych ujmuje się w ramach inwestycji w jednostkach
stowarzyszonych. Wartość firmy jest testowana corocznie pod kątem utraty wartości i wykazywana w
bilansie według kosztu pomniejszonego o skumulowane odpisy z tytułu utraty wartości. Zyski i straty
ze zbycia jednostki uwzględniają wartość bilansową wartości firmy dotyczącą sprzedanej jednostki. W
celu przeprowadzenia testu pod kątem moŜliwej utraty wartości, wartość firmy alokowana jest do
ośrodków wypracowujących środki pienięŜne.
(b) Licencje i oprogramowanie komputerowe
Zakupione licencje na oprogramowanie komputerowe aktywuje się w wysokości kosztów poniesionych
na zakup i przygotowanie do uŜywania konkretnego oprogramowania komputerowego. Aktywowane
koszty odpisuje się przez szacowany okres uŜytkowania oprogramowania (2-4 lata) metodą liniową.
Wydatki związane z utrzymaniem programów komputerowych ujmowane są jako koszty z chwilą
poniesienia.
(c) Prace rozwojowe
Grupa aktywuje koszty poniesione na etapie prac rozwojowych przedsięwzięcia prowadzonego we
własnym zakresie jedynie w przypadku, gdy Grupa ma moŜliwość i zamiar ukończenia oraz
uŜytkowania wytwarzanego składnika wartości niematerialnych, posiada stosowne środki techniczne i
finansowe słuŜące ukończeniu prac rozwojowych i uŜytkowaniu składnika oraz ma moŜliwość
wiarygodnego ustalenia nakładów poniesionych, które moŜna bezpośrednio przyporządkować
czynnościom tworzenia, produkcji i przystosowania składnika aktywów do uŜytkowania w sposób
zamierzony przez kierownictwo.
Aktywowane koszty odpisuje się metodą liniową po zakończeniu prac rozwojowych. Szacowany okres
uŜytkowania określony jest indywidualnie.
- 19 -
w tys. zł
(d) Testowanie utraty wartości
Amortyzowane wartości niematerialne są badane pod kątem utraty wartości zawsze, gdy występują
zdarzenia lub okoliczności wskazujące, Ŝe wartość bilansowa moŜe być niemoŜliwa do odzyskania.
Wartość bilansowa jest niezwłocznie obniŜana do poziomu wartości odzyskiwalnej, jeŜeli wartość
bilansowa przewyŜsza szacunkową wartość odzyskiwalną. Wartość odzyskiwalna jest wyŜszą z
dwóch wartości: wartości godziwej wartości niematerialnych pomniejszonej o koszty ich sprzedaŜy i
wartości uŜytkowej.
2.16. Rzeczowe aktywa trwałe
Rzeczowe aktywa trwałe wykazuje się według kosztu historycznego pomniejszonego o umorzenie.
Koszt historyczny uwzględnia wydatki bezpośrednio związane z nabyciem danych aktywów.
Późniejsze nakłady uwzględnia się w wartości bilansowej danego środka trwałego lub ujmuje jako
odrębny środek trwały (tam, gdzie jest to właściwe) tylko wówczas, gdy jest prawdopodobne, Ŝe z
tytułu tej pozycji nastąpi wpływ korzyści ekonomicznych do Grupy, zaś koszt danej pozycji moŜna
wiarygodnie zmierzyć. Wszelkie pozostałe wydatki na naprawę i konserwację odnoszone są do
rachunku zysków i strat w okresie obrotowym, w którym je poniesiono.
Grunty nie podlegają amortyzacji. Amortyzację środków trwałych nalicza się metodą liniową przez
okresy ich uŜytkowania, które dla poszczególnych grup środków trwałych wynoszą:
– budynki 40 lat,
– ulepszenie w obcym środku trwałym 10 lat, lub krócej, jeŜeli tak wynika z umowy,
– urządzenia i środki transportu 3-10 lat.
Weryfikacji wartości końcowej i okresów uŜytkowania środków trwałych dokonuje się równieŜ na
kaŜdy dzień bilansowy.
Amortyzowane środki trwałe są badane pod kątem utraty wartości zawsze, gdy występują zdarzenia
lub okoliczności wskazujące, Ŝe wartość bilansowa moŜe być niemoŜliwa do odzyskania. Wartość
bilansowa środka trwałego jest niezwłocznie obniŜana do poziomu wartości odzyskiwalnej, jeŜeli
wartość bilansowa przewyŜsza szacunkową wartość odzyskiwalną. Wartość odzyskiwalna jest wyŜszą
z dwóch wartości: wartości godziwej środka trwałego pomniejszonej o koszty jego sprzedaŜy i
wartości uŜytkowej.
Zyski i straty z tytułu zbycia środków trwałych ustala się drogą porównania wpływów ze sprzedaŜy z
ich wartością bilansową i ujmuje w rachunku zysków i strat.
2.17. Leasing
Leasing operacyjny polega na czasowym przekazaniu w uŜytkowanie dobra inwestycyjnego. Umowa
jest klasyfikowana jako leasing operacyjny jeśli nie następuje przeniesienie zasadniczo całego ryzyka i
korzyści z tytułu posiadania przedmiotu leasingu.
Dotychczas zawarte umowy leasingu to umowy leasingu operacyjnego. Całość opłat leasingowych
dokonanych w ramach leasingu operacyjnego jest rozliczana w cięŜar kosztów metodą liniową w
okresie trwania umowy leasingowej. W przypadku rozwiązania umowy leasingu przed upływem
okresu jej obowiązywania ewentualna płatność wymagana na rzecz leasingodawcy tytułem kary
umownej, powiększa koszty w okresie, w którym nastąpiło rozwiązanie umowy.
2.18. Odroczony podatek dochodowy
Grupa tworzy rezerwę i aktywa na przejściowe róŜnice z tytułu odroczonego podatku dochodowego
wywołane odmiennością momentu uznawania przychodów za osiągnięte oraz kosztów za poniesione
zgodnie z przepisami o rachunkowości i przepisami o podatku dochodowym od osób prawnych.
Główne róŜnice przejściowe powstają z tytułu aktualizacji wyceny pewnych aktywów i zobowiązań
finansowych, w tym kontraktów pochodnych, rezerw na świadczenia emerytalne i inne świadczenia po
okresie zatrudnienia, a takŜe strat podatkowych do odliczenia.
Zobowiązanie z tytułu odroczonego podatku dochodowego ujmowane jest w pełnej wysokości.
- 20 -
w tys. zł
Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego ujmuje się, jeŜeli jest prawdopodobne, Ŝe w
przyszłości osiągnięty zostanie dochód do opodatkowania, który umoŜliwi wykorzystanie róŜnic
przejściowych.
Odroczony podatek dochodowy z tytułu aktualizacji wartości inwestycji dostępnych do sprzedaŜy
ujmuje się, tak jak aktualizację wyceny, bezpośrednio w kapitale własnym, a następnie przenosi do
rachunku zysków i strat wraz z realizacją odroczonych zysków lub strat.
Odroczony podatek dochodowy ustala się przy zastosowaniu stawek (i przepisów) podatkowych, które
zgodnie z oczekiwaniami będą obowiązywać w momencie realizacji odnośnych aktywów z tytułu
odroczonego podatku dochodowego lub uregulowania zobowiązania z tytułu odroczonego podatku
dochodowego.
Aktywa i zobowiązania z tytułu odroczonego podatku dochodowego wykazywane są w bilansie po
skompensowaniu w związku z tym, Ŝe odroczony podatek dochodowy odnosi się do tych samych
władz skarbowych.
2.19. Aktywa przejęte za długi
Aktywa przejęte za długi wycenia się na moment ich początkowego ujęcia w kwocie odpowiadającej
ich wartości godziwej. W przypadku, gdy wartość godziwa przejętych aktywów jest wyŜsza od kwoty
długu, róŜnica stanowi zobowiązanie wobec kredytobiorcy.
2.20. Przedpłaty, rozliczenia międzyokresowe i przychody przyszłych okresów
Przedpłaty dotyczą kosztów poniesionych w bieŜącym roku obrotowym, a dotyczących okresów
przyszłych. Są one ujmowane w bilansie w pozycji inne aktywa.
Bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów stanowią koszty dotyczące bieŜącego okresu, które będą
poniesione przez Grupę w okresach przyszłych. Bierne międzyokresowe rozliczenia kosztów oraz
przychody przyszłych okresów są prezentowane w bilansie w pozycji „Pozostałe zobowiązania”.
2.21. Rezerwy na świadczenia pracownicze
Grupa tworzy rezerwy na przyszłe zobowiązania z tytułu odpraw emerytalnych i nagród
jubileuszowych ustalone w oparciu o oszacowania tego rodzaju zobowiązań na podstawie modelu
aktuarialnego. Stosowany przez jednostkę model aktuarialny w celu ustalenia wartości bieŜącej
swoich zobowiązań z tytułu określonych świadczeń oraz związanych z nimi kosztów bieŜącego
zatrudnienia - oraz tam gdzie ma to zastosowanie - kosztów przeszłego zatrudnienia wykorzystuje
metodę prognozowanych uprawnień jednostkowych. Zgodnie z metodą prognozowanych uprawnień
jednostkowych (czasami znaną pod nazwą metody świadczeń narosłych w stosunku do staŜu pracy
lub metody ,,świadczenie/staŜ pracy''), kaŜdy okres wykonywania pracy jest postrzegany jako
powodujący powstanie dodatkowej jednostki uprawnienia do świadczeń i kaŜda jednostka uprawnienia
do świadczeń wyliczana jest oddzielnie przed wejściem w skład ostatecznego zobowiązania Zyski i
straty aktuarialne ujmowane są od razu w rachunku zysków i strat.
2.22. Rezerwy
Rezerwy ujmuje się wówczas, gdy spełnione są łącznie następujące warunki:
- na dzień bilansowy Grupa posiada obecny, prawny lub zwyczajowo oczekiwany obowiązek
wydatkowania środków, wynikający ze zdarzeń przeszłych; przy czym do określenia istnienia tego
obowiązku wykorzystywane są opinie prawne,
- gdy prawdopodobieństwo zaistnienia wydatku z tytułu zaspokojenia roszczeń jest wyŜsze niŜ
prawdopodobieństwo braku takiego wydatku, oraz
- gdy wielkość tego wydatku moŜna wiarygodnie oszacować.
Rezerwy wyceniane są w bieŜącej wartości nakładów, które jak się oczekuje, będą niezbędne do
wypełnienia obowiązku, z uwzględnieniem wartości pieniądza w czasie (jeśli jest to istotne), oraz
ryzyka związanego z danym obowiązkiem.
- 21 -
w tys. zł
W przypadku dyskontowania kwoty przewidywanego wydatku, wzrost rezerwy spowodowany upływem
czasu wykazuje się jako koszt z tytułu odsetek.
2.23. Kapitał własny
Kapitały własne stanowią kapitały i fundusze tworzone zgodnie z określonymi przepisami prawa, tj.
właściwymi ustawami, statutem lub umową Spółki.
(a) Kapitał podstawowy
Na kapitał podstawowy składa się zarejestrowany kapitał zakładowy i kapitał zapasowy ze sprzedaŜy
akcji powyŜej wartości nominalnej.
Kapitał zakładowy wykazywany jest według wartości nominalnej, zgodnie ze statutem oraz wpisem do
rejestru handlowego, z uwzględnieniem korekty z tytułu hiperinflacji opisanej w nocie 33.
Kapitał zapasowy ze sprzedaŜy akcji powyŜej wartości nominalnej tworzony jest z nadwyŜki
osiągniętej przy emisji akcji powyŜej wartości nominalnej pozostałej po pokryciu kosztów emisji.
(b) Kapitał z aktualizacji wyceny
Kapitał z aktualizacji wyceny obejmuje zmianę wartości aktywów finansowych dostępnych do
sprzedaŜy wynikającą z ich wyceny.
(c) Zyski zatrzymane
Zyski zatrzymane obejmują niepodzielony wynik finansowy, pozostały kapitał zapasowy, pozostałe
kapitały rezerwowe oraz fundusz ogólnego ryzyka.
Pozostałe kapitały tworzone są z odpisów z zysku i są przeznaczone na cele określone w statucie lub
innych przepisach prawa.
2.24. Środki pienięŜne i ich ekwiwalenty
Dla potrzeb rachunku przepływów pienięŜnych, środki pienięŜne i ekwiwalenty środków pienięŜnych
obejmują pozycje wymagalne w ciągu trzech miesięcy od dnia nabycia, w tym: kasę, środki w bankach
centralnych o moŜliwościach dysponowania, bony skarbowe oraz inne kwalifikujące się bony, kredyty i
poŜyczki udzielone innym bankom, naleŜności od innych banków oraz krótkoterminowe papiery
wartościowe Skarbu Państwa.
2.25. Działalność powiernicza
Dom Maklerski BOŚ S.A. prowadzi działalność powierniczą w zakresie obsługi rachunków papierów
wartościowych klientów. Aktywa te nie zostały wykazane w sprawozdaniu finansowym, poniewaŜ nie
naleŜą do Grupy.
2.26. Dane porównawcze
Na dzień 31 grudnia 2006 roku Grupa dokonała następujących zmian w stosunku do uprzednio
opublikowanego sprawozdania finansowego.
- 22 -
w tys. zł
RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT
Pozycja w
rachunku
31-12-2006
opublikowany
Tytuł
Wynik z tytułu
odsetek
Razem korekty, w tym:
Przychody z tytułu
odsetek i przychody
o podobnym
charakterze
Przesunięcie prowizji rozliczanych
liniowo z pozycji przychody z tytułu opłat
i prowizji
167 124
9 852
176 976
9 852
Zaprezentowanie zysku netto z papierów
wartościowych
Koszty z tytułu
odsetek i podobne
Opis j.w.
koszty
Wynik z tytułu opłat
i prowizji
Przesunięcie prowizji rozliczanych
Przychody z tytułu
liniowo do pozycji przychody z tytułu
opłat i prowizji
odsetek i przychody o podobnym
charakterze
Pozostałe
Rozwiązanie odpisów aktualizujących
przychody
wartość przyszłych zobowiązań
operacyjne
Pozostałe koszty
Utworzenie odpisów aktualizujących
operacyjne
wartość przyszłych zobowiązań
Wynik odpisów
(netto) z tytułu
Przesunięcie do pozostałych
utraty wartości
przychodów/kosztów operacyjnych
kredytów i
odpisów aktualizujących wartość
poŜyczek oraz
przyszłych zobowiązań
zobowiązań
pozabilansowych
Kwota
korekty 31-12-2006
prezentacyjnej
-10 194
10 194
98 198
-9 852
88 346
-9 852
17 670
322
17 992
-10 441
-820
-11 261
-4 289
498
-3 791
BILANS
Pozycja w
bilansie
Tytuł
Kredyty i
poŜyczki
udzielone
klientom
Skompensowanie naleŜności klientów z
tytułu transakcji giełdowych
Zobowiązania
wobec innych
banków
Przesunięcie zobowiązań wobec
międzynarodowych organizacji
finansowych do zobowiązań wobec
klientów
Zobowiązania
wobec klientów
31-12-2006
opublikowany
5 712 440
-669
5 711 771
650 980
-14 041
636 939
6 716 824
-38 139
6 678 685
Opis j.w.
14 041
Skompensowanie zobowiązań klientów z
tytułu transakcji giełdowych.
-669
Przesunięcie zobowiązań wobec biur i
domów maklerskich, podmiotów
prowadzących rynki regulowane i KDPW
do pozostałych zobowiązań
Pozostałe
zobowiązania
Opis j. w.
Kwota
korekty 31-12-2006
prezentacyjnej
-51 511
80 902
51 511
132 413
- 23 -
w tys. zł
Na skutek powyŜszych zmian prezentacyjnych na 31 grudnia 2006 roku suma bilansowa Grupy
zmniejszyła się o 669 tys. zł i wynosi 8 163 804 tys. zł. PowyŜsze korekty prezentacyjne nie miały
wpływu na wynik Grupy.
3. Korekty błędów dotyczących poprzednich okresów
Na dzień 31 grudnia 2007 roku Grupa nie dokonała korekty błędów poprzednich okresów. Natomiast
korekty związane ze zmianami prezentacyjnymi przedstawiono w nocie 2.26
4. Zarządzanie ryzykiem finansowym
4.1. Ryzyko kredytowe
(a) Definicja ryzyka kredytowego
Ryzyko kredytowe jest to ryzyko związane z zagroŜeniem nie wywiązania się kredytobiorcy z
postanowień umowy kredytowej, w szczególności chodzi o niedotrzymanie terminu spłaty kapitału,
odsetek oraz pozostałych kosztów kredytowania. Poziom ryzyka kredytowego jest zaleŜny od rodzaju,
wielkości i celu wykorzystania kredytu oraz moŜliwości jego obsługi przez kredytobiorcę.
(b) Struktura organizacyjna zarządzania ryzykiem kredytowym
Decyzje związane z ryzykiem kredytowym w Banku podejmują (począwszy od najniŜszego szczebla):
Dyrektor Oddziału → Komitet Kredytowy Centrali → Zarząd Banku.
(c) Czynności składające się na zarządzanie ryzykiem kredytowym
Formułowanie polityki kredytowej
Celem BOŚ S.A. w 2007 roku w zakresie działalności kredytowej było kształtowanie takiego
wolumenu i struktury portfela kredytowego, które zapewniłyby realizację planowanych zadań
biznesowych Banku, w warunkach akceptowalnego poziomu ryzyka.
Cele i zasady zarządzania ryzykiem kredytowym oraz proces identyfikacji i optymalizacji ryzyka
kredytowego są spójne z „Wieloletnim Programem Rozwoju – Strategią Rozwoju Banku Ochrony
Środowiska S.A. na lata 2007 – 2011”.
Bank dąŜył do kształtowania bezpiecznego – poprzez odpowiednią ocenę ryzyka i właściwe
zabezpieczenia – ale zapewniającego odpowiedni poziom marŜy, portfela kredytowego Banku.
SłuŜyło temu ukształtowanie zdywersyfikowanego portfela kredytowego, ze znaczącym udziałem
małych i średnich firm oraz jednostek samorządu terytorialnego. DąŜono do zintensyfikowania
kredytowania celów i zadań proekologicznych. Zdefiniowano rynki docelowe, rozwijano finansowanie
potrzeb inwestycyjnych i bieŜącej działalności podmiotów gospodarczych oraz kredytowanie
hipoteczne i detaliczne nie związane z zaspokajaniem potrzeb mieszkaniowych. Oferta produktowa
dostosowana była do poszczególnych segmentów rynku, zasady indywidualnej obsługi stosowane
były wobec klientów o szczególnym znaczeniu dla Banku. Podjęto działania dla zwiększenia
efektywności działalności windykacyjnej.
Bank – jako sygnatariusz Deklaracji ONZ „Bankowość a Środowisko” – nie udzielał kredytów na
przedsięwzięcia, które stanowić by mogły potencjalne źródło degradacji środowiska naturalnego.
W obszarze zarządzania ryzykiem kredytowym rozpoznawano ryzyko towarzyszące działalności
kredytowej i podejmowano działania dla jego kwantyfikowania i optymalizacji.
Bank uzaleŜniał przyznanie kredytu od zdolności kredytowej kredytobiorcy, czyli zdolności do spłaty
zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w terminach określonych w umowie. Podstawą oceny ryzyka
kredytowego była ocena ratingowa klienta i transakcji. Bank przyjmował zabezpieczenia, które
powinny zapewniać odzyskanie kwoty wierzytelności wraz z prowizją, odsetkami i ewentualnymi
kosztami dochodzenia naleŜności w przypadku, gdyby kredytobiorca nie regulował dobrowolnie tych
płatności. Ocena ryzyka kredytowego pojedynczego podmiotu dokonywana była na tle sytuacji
ekonomicznej branŜy, lokalnego rynku i kraju. Aby wiązać ryzyko klienta z ryzykiem całej gospodarki
monitorowane były wybrane jej makroparametry.
- 24 -
w tys. zł
Przeglądy i ocena ryzyka kredytowego
Istotne znaczenie dla obniŜania ryzyka działalności kredytowej ma obowiązkowe monitorowanie
sytuacji finansowej klienta i ryzyka transakcji kredytowej. Na zakres i częstotliwość monitorowania
klienta korporacyjnego wpływa rating kredytobiorcy, wielkość zaangaŜowania kredytowego oraz
kategoria ryzyka ekspozycji kredytowej. Im gorszy jest rating, wyŜsze zaangaŜowanie Banku, lub
wyŜsza kategoria ryzyka ekspozycji kredytowej, tym intensywniejsze są działania monitorujące. Bank
monitoruje klientów w obowiązujących terminach.
Monitorowanie ryzyka jest działaniem wielopłaszczyznowym i dotyczy:
(i) portfela kredytowego w ujęciu całościowym – jakość i trendy rozwojowe,
(ii) pojedynczej ekspozycji kredytowej – sytuacja ekonomiczno-finansowa kredytobiorcy i ryzyko
transakcji,
(iii) nadzoru nad koncentracją wierzytelności kredytowych – zaangaŜowanie w grupy kredytobiorców
powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie, koncentracja w ujęciu sektorowym,
(iv) nadzoru nad prawidłowością klasyfikacji ekspozycji kredytowych oraz tworzenia odpisów
aktualizujących na utratę wartości.
Monitorowania portfela kredytowego w ujęciu całościowym dokonuje się na podstawie informacji
zapisywanych w wewnętrznych systemach informatycznych.
Monitorowania pojedynczych kredytobiorców i transakcji dokonuje się na podstawie sprawozdań
finansowych kredytobiorcy oraz wizytacji siedziby/miejsca prowadzenia działalności gospodarczej
/przedsięwzięcia inwestycyjnego /zabezpieczenia. Zasadą jest, Ŝe weryfikacja warunków
kredytowania oraz aktualizacja ratingu kredytobiorcy powinny być dokonane przynajmniej raz w roku,
o ile w okresie sprawozdawczym nie wystąpiły istotne zdarzenia mogące mieć wpływ na sytuację
ekonomiczno-finansową kredytobiorcy lub jego zdolność do obsługi/spłaty zadłuŜenia. Lista
kredytobiorców wykazujących opóźnienia w spłacie sporządzana jest na początek kaŜdego dnia
roboczego. Doradca lub analityk kredytowy wyjaśnia przyczyny opóźnienia i ustala termin spłaty
naleŜności przeterminowanej. Monitoring w okresach miesięcznych jest podstawą wyceny naleŜności
kredytowych według Międzynarodowych Standardów Rachunkowości.
Ustalanie limitów koncentracji
W celu ograniczenia ryzyka kredytowego Bank stosuje róŜnorodne limity koncentracji zaangaŜowań.
(i) Bank określa limity branŜowe dla udzielanych kredytów. Pod pojęciem „branŜa” rozumiana jest
klasa – poziom czwarty Polskiej Klasyfikacji Działalności i Europejskiej Klasyfikacji Działalności –
oznaczony czterocyfrowym kodem numerycznym. Limity ustalane są w cyklu półrocznym, poprzez
przyjęcie przez Zarząd Banku odpowiedniej uchwały. Ewentualne zmiany limitów, wynikające ze
zmian w ocenie ryzyka poszczególnych branŜ, moŜna wprowadzić wyłącznie w drodze podjęcia przez
Zarząd stosownej uchwały.
Wykorzystywane są tu dwa rodzaje limitów:
- ilościowy limit branŜowy określa górną granicę poziomu zaangaŜowania Banku w daną branŜę,
czyli rodzaj działalności. Stosowany jest dla branŜ bardzo wysokiego ryzyka,
- jakościowy limit – wyklucza moŜliwość finansowania przez Bank, gdy potencjalny kredytobiorca
jest klasyfikowany zgodnie z ratingiem jako bardzo ryzykowny. UŜywany przez Bank dla branŜ
wysokiego i podwyŜszonego ryzyka.
(ii) Limit kredytowania klientów określa górną granicę poziomu zaangaŜowania Banku wobec danego
klienta lub grupy klientów powiązanych ze sobą kapitałowo lub organizacyjnie. Limit określany jest
poprzez odpowiednią uchwałę Zarządu Banku.
(iii) W Banku stosowane są limity dla kredytobiorców indywidualnych. Wynikają one z:
- z uchwał Rady Nadzorczej, w zakresie kredytów, poŜyczek pienięŜnych, gwarancji bankowych,
poręczeń oraz innych zobowiązań pozabilansowych udzielanych członkom organów Banku, osobom
zajmującym stanowiska kierownicze w Banku oraz podmiotom powiązanym kapitałowo lub
organizacyjnie z wymienionymi oraz na ich zlecenie,
- z uchwał Zarządu Banku, dotyczących kredytowania w zakresie produktów potencjalnie naraŜonych
na znaczące ryzyko. Aktualnie stosowane są limity kredytów związanych z obrotem papierami
wartościowymi.
(iv) Bank określił teŜ limity bezpieczeństwa dla współpracy z poszczególnymi krajami. Określone
zostały poprzez zarządzenie Prezesa Zarządu Banku.
- 25 -
w tys. zł
(d) Narzędzia do zarządzania ryzykiem kredytowym
Bank stosuje miary oceny ryzyka kredytowego róŜne w stosunku do klientów instytucjonalnych i
indywidualnych. Do oceny ryzyka kredytowego klientów instytucjonalnych Bank wykorzystuje system
oparty na ratingach. Ryzyko kredytowe klientów indywidualnych (z wyjątkiem kredytów
mieszkaniowych i poŜyczek hipotecznych) mierzy scentralizowany system informatyczny o nazwie
SZRK (System Zarządzania Ryzykiem Kredytowym). W przypadku tych ostatnich główną oceną
ryzyka jest wskaźnik LTV (ang. loan to value).
Obecnie w Banku funkcjonują następujące modele oceny ryzyka kredytowego
Klienci instytucjonalni – korporacje, małe i średnie przedsiębiorstwa (MSP), mikroprzedsiębiorstwa,
jednostki samorządu terytorialnego, wspólnoty mieszkaniowe i pozostałe jednostki, które nie zostały
zakwalifikowane do grupy klientów indywidualnych.
Dla korporacji i MSP jest dokonywana odrębna ocena ryzyka klienta i transakcji. Rating klienta jest
sporządzany na podstawie sprawozdań finansowych oraz informacji opisowych. W ratingu transakcji
uwzględniana jest jakość zabezpieczenia, okres zaangaŜowania Banku z tytułu transakcji do
przychodów dla kredytów obrotowych oraz wskaźniki finansowe i ocena subiektywna dla kredytów
inwestycyjnych.
Ryzyko dla mikroprzedsiębiorstw jest oceniane na podstawie scoringu oraz oceny wnioskowanej
transakcji. W ocenie ryzyka jednostek samorządu terytorialnego oraz wspólnot mieszkaniowych
występuje łączna ocena ryzyka klient i transakcji.
Dla wszystkich klientów instytucjonalnych rating wyraŜany jest na jednej skali w przedziale od 1 do
16. Podmioty o ratingu 1 reprezentują najniŜszy poziom ryzyka kredytowego. KaŜda kolejna klasa
reprezentuje większe ryzyko w stosunku do klasy poprzedzającej. Dla poszczególnych segmentów
klientów ratingi są następujące:
(i) dla korporacji od 4 do 16 (nadanie ratingu od 1 do 3 moŜliwe jest jedynie w sytuacji, gdy podmiot
otrzymał rating zewnętrznej agencji ratingowej),
(ii) dla MSP od 6 do 16,
(iii) dla jednostek samorządu terytorialnego od 4 do 10 oraz od 13 do 16,
(iv) dla wspólnot mieszkaniowych od 8 do 16.
Ratingi od 13 do 16 – które występują we wszystkich segmentach – przeznaczone są dla klientów,
których ekspozycje kredytowe spełniają kryteria klasyfikacji do kategorii naleŜności z utratą wartości.
Rating klienta od 1-3 moŜe być wyłącznie nadany klientowi w przypadku posiadania ratingu instytucji
zewnętrznej.
PoniŜej przedstawiamy skrócony opis kryteriów charakteryzujących poszczególne poziomy ratingu:
a) Rating 4-5 bardzo dobra jakość kredytowa. Kredytobiorcy zakwalifikowani do tych grup ryzyka
posiadają bardzo dobrą zdolności do spłaty zobowiązań finansowych, prawidłową jakość aktywów
oraz wskaźniki płynności bieŜącej i szybkiej na odpowiednim poziomie.
b) Rating 6-7 dobra jakość kredytowa. Kredytobiorcy posiadający rating na tym poziomie
charakteryzuje zdolność do terminowego regulowania swoich zobowiązań, prawidłowa jakość
aktywów oraz płynność finansowa jest na akceptowalnym poziomie.
c) Rating 8-9 przeciętna jakość kredytowa. Podmioty zakwalifikowane do tej grupy ryzyka cechuje
zwiększone ryzyko kredytowe, szczególnie w przypadku wystąpienie niekorzystnych zmian w sytuacji
makroekonomicznej. Tym niemniej jakość aktywów oraz płynność finansowa pozostaje na
akceptowalnym poziomie.
d) Rating 10-11 słaba jakość kredytowa. W przypadku tych podmiotów występuje znaczące ryzyko
kredytowe juŜ przy niewielkich niekorzystnych zmianach w sytuacji mikro i makroekonomicznej.
Wywiązywanie się ze zobowiązań kredytowych w dłuŜszym okresie czasu będzie moŜliwe tylko po
gruntownej restrukturyzacji.
e) Rating 12 niezadowalająca jakość kredytowa. Kredytobiorców zakwalifikowanych do tej grupy
ryzyka cechuje wysokie ryzyko kredytowe. Podmioty regulują jeszcze terminowo swoje zobowiązania
kredytowe, jednak w krótkim okresie czasu dalsza zdolność do spłaty jest w duŜej mierze uzaleŜniona
od krótkoterminowych decyzji kierownictwa, korzystnych zmian w sytuacji mikroekonomicznej lub od
uzyskania dodatkowych źródeł finansowania.
- 26 -
w tys. zł
Ocena mikroprzedsiębiorstw w pierwszym półroczu 2007 roku dokonywana była w oparciu o ratingi
wewnętrzne, zawierające się w skali 8-16, natomiast od 26 lipca 2007 roku dokonywana jest ocena w
oparciu o scoring według 6 klas ryzyka.
KaŜdej grupie scoringowej przyporządkowany jest odpowiedni przedział punktowy. Dla
mikroprzedsiębiorstw przewidziane są następujące grupy scoringowe:
grupa I – bardzo dobry
grupa II – dobry
grupa III – przeciętny
grupa IV – mierny
grupa V – dostateczny
grupa VI - nieakceptowany
Klienci indywidualni (osoby fizyczne nie prowadzące działalności gospodarczej)
Scoring (punktowa ocena ryzyka kredytowego) klienta indywidualnego polega na sprawdzeniu czy
wysokość dochodu uzyskiwanego przez klienta jest wystarczająca na pokrycie wydatków
konsumpcyjnych jego gospodarstwa domowego, kosztów utrzymania mieszkania/domu oraz obsługę i
spłatę zadłuŜenia z tytułu zaciągniętych poŜyczek/kredytów.
Ocena punktowa dokonywana jest automatycznie przez System Zarządzania Ryzykiem Kredytowym
(SZRK), przy czym ocena punktowa nie jest dokonywana przy ocenie ryzyka kredytowego dla
kredytów mieszkaniowych i poŜyczek hipotecznych.
Wynik oceny prezentowany jest przez system w postaci wielkości liczbowej (suma punktów
przypisanych danemu klientowi) oraz w postaci rekomendacji systemu. Dla klientów przewidziane są
następujące klasy:
grupa I
grupa II
grupa III
grupa IV
- niskie ryzyko,
- umiarkowane ryzyko,
- ryzyko znaczne,
- duŜe zagroŜenie straty kredytu.
W przypadku klasy o treści „niskie ryzyko” lub „umiarkowane ryzyko” kredyt moŜe być udzielony. Klasa
„ryzyko znaczne” lub „duŜe zagroŜenie straty kredytu” oznacza, Ŝe kredyt nie powinien być udzielony.
Udzielenie kredytu w takim przypadku wymaga zamieszczenia uzasadnienia i nie stanowi odstępstwa
w rozumieniu Zarządzenia.
Dla oceny ryzyka kredytów mieszkaniowych i poŜyczek hipotecznych Bank stosuje własne procedury
oceny zdolności kredytowej z uwzględnieniem statystycznych danych dotyczących kosztu utrzymania
klienta. Ponadto Bank dokonuje oceny jakości portfela kredytów mieszkaniowych i poŜyczek
hipotecznych w oparciu o kalkulację wskaźnika LTV (ang. loan to value). Wskaźnik LTV jest to
stosunek kwoty kredytu do wartości nieruchomości stanowiącej przedmiot zabezpieczenia wyraŜony w
procentach.
Ponadto elementem oceny ryzyka kredytowego klientów instytucjonalnych i indywidualnych są
zapytania kierowane do systemu Międzybankowej Informacji Gospodarczej – Bankowy Rejestr oraz w
przypadku klientów indywidualnych dodatkowo do systemu Biura Informacji Kredytowej S.A.
(e) Proces monitorowania ryzyka kredytowego
Istotne znaczenie dla obniŜania ryzyka działalności kredytowej ma obowiązkowe monitorowanie
sytuacji finansowej klienta i ryzyka transakcji kredytowej. Na zakres i częstotliwość monitorowania
klienta korporacyjnego wpływa rating kredytobiorcy, wielkość zaangaŜowania kredytowego oraz
kategoria ryzyka ekspozycji kredytowej. Im gorszy jest rating, wyŜsze zaangaŜowanie Banku, lub
wyŜsza kategoria ryzyka ekspozycji kredytowej, tym intensywniejsze są działania monitorujące.
Konieczne staje się ścisłe przestrzeganie obowiązujących terminów monitorowania klientów. Są to
stałe elementy kontroli i oceny działalności kredytowej oddziałów Banku.
Kontrola sytuacji ekonomiczno – finansowej mikroprzedsiębiorstwa polega między innymi na:
- porównaniu wielkości rocznego przychodu z rocznego zeznania lub deklaracji podatkowej za ostatni
zamknięty okres obrachunkowy z wielkością rocznego przychodu z zeznania lub deklaracji za
poprzedni zamknięty okres obrachunkowy,
- analizie wpływów na rachunku bieŜącym.
Badanie przychodów dokonywane jest raz w roku, natomiast analiza wpływów podlega zbadaniu raz
na kwartał. Ponadto Bank monitoruje kaŜdorazowo ryzyko transakcji oraz przeprowadza wizytacje w
miejscu prowadzenia inwestycji lub realizacji inwestycji.
- 27 -
w tys. zł
W przypadku klientów indywidualnych analizie co miesięcznej podlega terminowość obsługi
zadłuŜenia a w przypadku gdy opóźnienie w spłacie wyniesie 3 miesiące, a kwota zaległości jest
wyŜsza niŜ ostatnia rata kapitałowo- odsetkowa Bank dokonuje oceny zdolności kredytobiorcy.
Dodatkowo w przypadku kredytów hipotecznych Bank dokonuje aktualizacji wartości nieruchomości w
okresach rocznych.
4.1.1.
Opis metodologii rozpoznawania utraty wartości naleŜności kredytowych
Do rozpoznania utraty wartości wyróŜnia się:
- portfel naleŜności kredytowych istotnych analizowanych indywidualnie (analiza indywidualna),
- portfel naleŜności kredytowych pozostałych (tzw. grupy homogeniczne) analizowanych na bazie
portfelowej (analiza portfelowa).
Do grupy naleŜności kredytowych istotnych wchodzą naleŜności kredytowe klientów, wobec których
zaangaŜowanie Banku jest równe lub przekraczające 1 mln zł. Do tej grupy wchodzą równieŜ
naleŜności kredytowe klientów, których liczebność jest zbyt niska, aby stworzyć dostatecznie liczną
grupę homogeniczną, a zaangaŜowanie Banku wobec tych klientów jest równe lub przekraczające
300 tys. zł na kredytobiorcę.
Utrata wartości indywidualnej naleŜności kredytowej istotnej (odpis aktualizacyjny) stanowi róŜnicę
pomiędzy jej wartością bieŜącą a wartością moŜliwą do odzyskania, tj. wartością bieŜącą
oszacowanych, spodziewanych przyszłych przepływów pienięŜnych zdyskontowanych efektywną
stopą procentową, zwaną ESP.
Analizie portfelowej podlegają naleŜności kredytowe, w przypadku których w wyniku analizy
indywidualnej nie stwierdzono przesłanek świadczących o utracie wartości oraz utraty wartości, a
takŜe naleŜności pozostałe, dla których Bank nie dokonuje analizy indywidualnej. NaleŜności te są
grupowane dla celów łącznego pomiaru utraty wartości według podobnych charakterystyk ryzyka
kredytowego. Parametry decydujące o zaklasyfikowaniu naleŜności kredytowej do konkretnej grupy
homogenicznej odzwierciedlają zdolność dłuŜnika do spłaty całości zobowiązania zgodnie z
warunkami umowy.
W przypadku naleŜności klientów korporacyjnych za podstawowe kryterium przyjęto branŜę, do której
naleŜy kredytobiorca. Portfel kredytów dla samorządów i innych instytucji rządowych podzielono na
kredyty operacyjne i inwestycyjne. Natomiast portfel kredytów dla klientów detalicznych podzielono
według typów produktów. Wydzielono równieŜ grupę kredytów powyŜej limitu nie analizowanych
indywidualnie.
Ponadto dla określenia poziomu straty przyjęto równieŜ podział zaleŜny od typu zabezpieczenia.
Wyodrębniono grupy kredytów zabezpieczonych:
- hipoteką,
- zabezpieczeniami płynnymi, takimi jak poręczenie, gwarancja instytucji rządowej szczebla
centralnego lub podmiotu finansowego,
- innymi formami zabezpieczeń, np. zastaw lub przewłaszczenie środków trwałych,
- kredyty, dla których brak jest finansowych lub rzeczowych form zabezpieczenia.
Podział naleŜności kredytowych na grupy homogeniczne, wraz z dodatkowym podziałem na kredyty
bez utraty wartości oraz kredyty z utratą wartości określają prawdopodobieństwo zaistnienia starty.
Odpis aktualizujący wyznacza się dla poszczególnych grup homogenicznych, przy kalkulacji
współczynników PD oraz LGD.
Dla kredytów dla których nie zanotowano jeszcze utraty wartości (kredyty pracujące), określa się
najpierw na bazie historycznej prawdopodobieństwo zaistnienia takiego zdarzenia – wskaźnik PD
(ang. Probability of Default), który oznacza prawdopodobieństwo niewywiązania się dłuŜnika ze spłaty
zobowiązań.
Przyjęto, Ŝe prawdopodobieństwo zaistnienia straty zaleŜy głównie od branŜy kredytobiorcy (dla
kredytów korporacyjnych) oraz typu produktu (dla kredytów detalicznych).
Wskaźnik PD wyliczany jest jako średnia krocząca z 12 poprzednich kwartałów.
Oddzielnie wyliczane są wskaźniki dla budŜetu, osób fizycznych, podmiotów gospodarczych i klientów
powyŜej limitu, w podziale na branŜe lub rodzaj kredytu.
- 28 -
w tys. zł
Okres pomiędzy zaistnieniem straty i jej rozpoznaniem jest określany przez Bank dla kaŜdego
zidentyfikowanego portfela. Okres identyfikacji straty (LIP – ang. Loss Identification Period) wynosi od
3 miesięcy do 6 miesięcy, w szczególnych przypadkach dłuŜszy okres moŜe być uzasadniony.
Wskaźnik LGD (ang. Loss Given Default) jest to współczynnik straty z tytułu niewywiązywania się ze
zobowiązań (nazywany równieŜ współczynnikiem szkodowości) – liczony jest na bazie historycznej.
Począwszy od wyceny grupowej na dzień 31 grudnia 2006 roku Bank stosuje wskaźniki LGD
„zamroŜone”. Oddzielnie wyliczane są wskaźniki dla budŜetu, osób fizycznych, podmiotów
gospodarczych i klientów powyŜej limitu, w podziale na rodzaj zabezpieczenia, a takŜe w podziale na
ilość dni opóźnienia, tj. od 90 do 180 dni, od 180 do 360 dni i powyŜej 360 dni.
Przy kalkulacji rezerwy portfelowej dla kredytów niepracujących stosuje się tylko wskaźnik LGD.
Metodologia i załoŜenia przyjęte przez Bank do oszacowania przyszłych przepływów pienięŜnych
podlegają regularnej analizie w celu zmniejszenia rozbieŜności pomiędzy stratami szacowanymi a
rzeczywistymi.
4.1.2.
Lokaty w innych bankach oraz kredyty i poŜyczki udzielone innym bankom
PoniŜej zaprezentowano wartości brutto lokat w innych bankach oraz kredytów i poŜyczek udzielonych
innym bankom w podziale na grupy ratingowe nadane przez Moody’s i FITCH.
Moody’s
A1
A2
A3
Aa1
Aa2
Aa3
Aaa
Ba2
FITCH
A
bez ratingu *\
Razem
31-12-2007
8 116
243 340
97 652
30 637
37 622
175 216
2 981
-
31-12-2006
3 073
79 253
65 615
42 005
70 387
11 004
7 848
35 011
58 326
653 890
229
169 945
484 370
*\ Lokatom w innych bankach oraz kredytom i poŜyczkom udzielonym innym bankom, które nie
posiadają ratingów zewnętrznych przypisane zostały ratingi wewnętrzne Banku. PoniŜej
przedstawiono zestawienie wg ratingów wewnętrznych i odpowiadające im klasy ratingów
zewnętrznych wg Moody’s.
Rating wewnętrzny
A
B
C
Razem
Odpowiadająca
klasa wg
Moody’s
Aaa, Aa1, Aa2,
Aa3, A1,
A2, A3, Baa1,
Baa2
Baa3, Ba1, Ba2,
Ba3,
31-12-2007
31-12-2006
93
90 121
54 159
33 490
4 074
46 334
58 326
169 945
- 29 -
4.1.3.
w tys. zł
Kredyty i poŜyczki udzielone klientom i innym bankom
31-12-2007
31-12-2006
Kredyty i poŜyczki które nie są zaległe i w przypadku których
nie nastąpiła utrata wartości
5 664 630
5 405 484
Kredyty i poŜyczki które są zaległe na dzień sprawozdawczy,
lecz w przypadku których nie nastąpiła utrata wartości
Kredyty i poŜyczki w przypadku których indywidualnie
wykazano utratę wartości
233 892
176 553
424 453
414 103
Razem kredyty i poŜyczki udzielone klientom i innym
bankom brutto
Odpisy aktualizujące kredyty i poŜyczki udzielone klientom i
innym bankom
Inne naleŜności
6 322 975
5 996 140
267 116
287 995
822
4 011
Razem kredyty i poŜyczki udzielone klientom i innym
bankom netto, w tym:
- klienci (nota 21)
- banki (nota 18)
6 056 681
5 712 156
6 002 241
54 440
5 711 771
385
(a) Kredyty i poŜyczki które nie są zaległe i w przypadku których nie nastąpiła utrata wartości
Dla kredytów i poŜyczek dla których nie zanotowano Ŝadnych opóźnień w spłacie (nawet 1 dnia) nie
rozpoznaje się utraty wartości pod warunkiem, Ŝe nie wystąpiły inne przesłanki utraty wartości. Są to
naleŜności klientów o dobrej sytuacji ekonomiczno-finansowej, o regularnych spłatach dla których nie
występowały przesłanki utraty wartości, a odpisy tworzono na poniesione, lecz niezidentyfikowane
straty. PoniŜej zaprezentowano kwoty brutto kredytów i poŜyczek, które nie były przeterminowane i dla
których nie rozpoznano utraty wartości w podziale na klasy klientów.
Kredyty dla podmiotów korporacyjnych
Razem kredyty dla podmiotów korporacyjnych
Kredyty dla podmiotów detalicznych
Rating
(1-3)
(4-5)
(6-7)
(8-9)
(10-11)
12
bez ratingu
(4-5)
(6-7)
(8-9)
(10-11)
12
bez ratingu
mikroprzedsiębiorstwa
ze scoringiem*\
osoby prywatne**\
Razem kredyty dla podmiotów detalicznych
Kredyty dla finansów publicznych
Razem kredyty dla finansów publicznych
Kredyty dla pozostałych klientów
Razem
(1-3)
(4-5)
(6-7)
(8-9)
(10-11)
12
bez ratingu
bez ratingu
31-12-2007
1
9 539
118 030
576 945
1 225 809
24 563
133 684
2 088 571
7
1 967
67 633
37 023
1 028
57 482
31-12-2006
4
542
68 358
615 654
1 328 797
31 163
186 412
2 230 930
1 379
58 348
50 588
1 253
32 513
10 348
-
1 590 942
1 766 430
9 412
482 577
1 048 456
70 893
69 206
4 842
122 133
1 807 519
2 110
1 479 689
1 623 770
6 278
478 613
891 291
53 141
2 092
119 325
1 550 740
44
5 664 630
5 405 484
- 30 -
w tys. zł
*\ Dla mikroprzedsiębiorstw w II połowie 2007 roku stosowana była odrębna metodologia oceny w
oparciu o scoring - dlatego część mikroprzedsiębiorstw posiada na koniec 2007 roku ocenę ratingową,
a część scoringową.
Mikroprzedsiębiorstwa
Scoring
(1)
(2)
(3)
(5)
Razem
31-12-2007
4 857
2 841
2 569
81
31-12-2006
-
10 348
-
**\ Scoring (punktowa ocena ryzyka kredytowego) klientów indywidualnych dotyczy takich produktów
kredytowych, jak: poŜyczki gotówkowe, poŜyczki w Ekokoncie, kredyty ratalne, karty kredytowe,
kredyty preferencyjne we współpracy z WFOSiGW.
Osoby prywatne (bez kredytów hipotecznych)
Scoring
(I)
(II)
(III)
(IV)
Razem
31-12-2007
93 917
131 328
13 891
443
31-12-2006
28 674
35 861
3 888
219
239 579
68 642
Oceny jakości portfela kredytów hipotecznych dla osób prywatnych Bank dokonuje poprzez badanie
wskaźnika LTV.
Osoby prywatne (kredyty hipoteczne)
Razem
Wskaźnik LTV
w%
0-30
powyŜej 30-50
powyŜej 50-80
powyŜej 80***\
31-12-2007
31-12-2006
50 000
101 352
366 220
833 791
1 351 363
52 278
105 979
381 925
870 865
1 411 047
***\ W przypadku kredytów z LTV powyŜej 80% dodatkowym zabezpieczeniem spłaty zobowiązań
klienta jest ubezpieczenie niskiego wkładu własnego.
Osoby prywatne razem
1 590 942
1 479 689
(b) Kredyty i poŜyczki które są zaległe na dzień sprawozdawczy, lecz w przypadku których nie
nastąpiła utrata wartości
Jako zaangaŜowanie przeterminowane przyjmuje się sumę zaangaŜowań wobec klienta, dla którego
przynajmniej jedna z naleŜności Banku jest przeterminowana o jeden lub więcej dni. Dla kredytów i
poŜyczek przeterminowanych krócej niŜ 90 dni nie rozpoznaje się utraty wartości, chyba Ŝe inne
dostępne informacje świadczą o jej wystąpieniu. Dla kredytów i poŜyczek, które są przeterminowane
powyŜej 90 dni, ale z uwagi na dobre zabezpieczenia równieŜ nie rozpoznaje się utraty wartości.
PoniŜej zaprezentowano kwoty brutto kredytów i poŜyczek, które były przeterminowane, lecz dla
których nie rozpoznano utraty wartości w podziale na klasy klientów.
- 31 -
w tys. zł
31 grudnia 2007
Kredyty dla
podmiotów
korporacyjnych
13 072
150
158
61 175
74 555
Kredyty dla
klientów
detalicznych
81 228
15 366
4 796
5 391
106 781
Kredyty dla
finansów
publicznych
6 401
53
46 102
52 556
100 701
15 569
4 954
112 668
233 892
39 830
52 401
266
92 497
Opóźnienia w
spłacie
Kredyty dla
podmiotów
korporacyjnych
Kredyty dla
klientów
detalicznych
Kredyty dla
finansów
publicznych
Razem
Od 1 do 30 dni
5 354
69 951
4 765
80 070
Od 31 do 60 dni
2 329
11 480
294
14 103
Od 61 do 90 dni
30 170
3 490
-
33 660
pow. 90 dni
41 531
5 834
1 355
48 720
Razem
Wartość godziwa
zabezpieczeń
79 384
90 755
6 414
176 553
74 623
47 346
291
122 260
Opóźnienia w
spłacie
Od 1 do 30 dni
Od 31 do 60 dni
Od 61 do 90 dni
pow. 90 dni
Razem
Wartość godziwa
zabezpieczeń
Razem
31 grudnia 2006
Opis ustanowionych zabezpieczeń zamieszczono w pkt. 4.1.3.(f)
(c) Kredyty i poŜyczki w przypadku których indywidualnie wykazano utratę wartości
Bank do grupy indywidualnych naleŜności kredytowych zakwalifikował naleŜności kredytowe wobec
kredytobiorców, którzy spełniają następujące warunki:
a) zaangaŜowanie Banku jest równe lub przekraczające wartość 1 mln zł (na kredytobiorcę),
b) naleŜności kredytowe, dla których nie moŜna stworzyć dostatecznie licznej grupy homogenicznej,
gdzie zaangaŜowanie Banku jest równe lub przekraczające wartość 300 tys. zł (na kredytobiorcę).
c) naleŜności obsługiwane przez windykację
W ramach tej grupy ekspozycje kredytowe zostały podzielone na następujące klasy:
• Kredyty dla podmiotów korporacyjnych
• Kredyty dla klientów detalicznych
• Kredyty dla finansów publicznych
• Kredyty dla pozostałych klientów
PoniŜej przedstawiono naleŜności brutto w przypadku których indywidualnie wykazano utratę wartości
oraz godziwą wartość zabezpieczeń.
- 32 -
31-12-2007
w tys. zł
31-12-2006
naleŜności
brutto
wartość
godziwa
zabezpieczeń
naleŜności
brutto
wartość
godziwa
zabezpieczeń
352 079
52 247
328 418
95 072
kredyty dla klientów detalicznych
70 463
24 565
79 371
32 139
kredyty dla finansów publicznych
1 911
-
6 314
94
kredyty dla podmiotów
korporacyjnych
Razem
424 453
76 812
414 103
127 305
Opis ustanowionych zabezpieczeń zamieszczono w pkt. 4.1.3.(f)
W wyniku przeprowadzonej analizy indywidualnej na 31 grudnia 2007 roku stwierdzono utratę
wartości na 842 ekspozycjach kredytowych, natomiast na 31 grudnia 2006 roku stwierdzono utratę
wartości na 801 kredytach.
PoniŜej zostały przedstawione przesłanki utraty wartości dla poszczególnych klas.
• Klasa kredyty dla podmiotów korporacyjnych
W ramach ekspozycji zaliczonych do tej klasy Bank wziął pod uwagę ustalając utratę wartości
następujące przesłanki :
1. naleŜność kredytowa była przeterminowana powyŜej 90 dni,
2. naleŜność kredytowa została zaliczona do grupy ryzyka kredytów z utratą wartości, z uwagi na
sytuację ekonomiczno – finansową kredytobiorcy,
3. kredytobiorca posiadał rating końcowy 14-16,
4. nastąpił znaczny spadek przychodów,
5. pojawiła się strata operacyjna,
6. wystąpiło zajęcie na rachunku bankowym,
7. ogłoszona została upadłość lub Bank przewidywał iŜ moŜe nastąpić w najbliŜszym terminie
upadłość,
8. nastąpiło znaczne obniŜenie ratingu,
9. nastąpił zanik płynności,
10. wystąpiły opóźnienia w spłacie kredytów nie przekraczające 90 dni, ale Bank przewidywał iŜ
opóźnienie moŜe ulec wydłuŜeniu i nie jest ono przejściowe,
11. nastąpiło zagroŜenie nie zrealizowania inwestycji,
12. podpisano umowę restrukturyzacyjną,
13. kredytobiorca realizował postępowanie układowe.
• Klasa kredyty dla klientów detalicznych
W klasie klientów detalicznych czynnikiem podstawowym wziętym pod uwagę przy ustalaniu utraty
wartości był:
1. brak zdolności do spłaty rat kredytowych,
2. rating końcowy klienta został ustalony na poziomie 14-16,
3. naleŜność została zakwalifikowana jako naleŜność z utratą wartości,
4. nastąpił znaczny spadek przychodów,
5. wystąpiły opóźnienia w spłacie kredytów nie przekraczające 90 dni, ale Bank przewidywał iŜ
opóźnienie moŜe ulec wydłuŜeniu i nie jest ono przejściowe.
• Klasa kredyty dla finansów publicznych
W ramach tej klasy zidentyfikowano następujące przesłani utraty wartości:
1. trudności ekonomiczno – finansowa kredytobiorcy,
2. rating końcowy klienta został ustalony na poziomie 14-16,
3. naleŜność została zaklasyfikowana jako naleŜność z utratą wartości,
4. pierwotne warunki umowy zostały zmienione z powodu problemów finansowych,
5. naleŜności kredytowe były przeterminowana powyŜej 90 dni.
- 33 -
w tys. zł
• Klasa kredyty dla pozostałych klientów
W ramach wyŜej wymienionych klas analiza indywidualna przeprowadzona na koniec roku 2006 a
takŜe na koniec 2007 nie wykazała przesłanek, które spowodowały by utratę wartości ekspozycji
zaliczanych do tej klasy.
(d) Podział portfela kredytów i poŜyczek Grupy wg ratingów
Razem kredyty dla podmiotów
korporacyjnych
Kredyty dla podmiotów detalicznych
Razem kredyty dla podmiotów detalicznych
Kredyty dla finansów publicznych
Razem kredyty dla finansów publicznych
Kredyty dla pozostałych klientów
Razem kredyty i poŜyczki udzielone
klientom i innym bankom brutto
Odpisy aktualizujące kredyty i poŜyczki
udzielone klientom i innym bankom
Inne naleŜności
Razem kredyty i poŜyczki udzielone
klientom i innym bankom netto, w tym:
- klienci (nota 21)
- banki (nota 18)
Rating
(1-3)
(4-5)
(6-7)
(8-9)
(10-11)
12
(13-16)
bez ratingu
(4-5)
(6-7)
(8-9)
(10-11)
12
(13-16)
bez ratingu
mikroprzedsiębiorstwa
ze scoringiem*\
osoby prywatne**\
(1-3)
(4-5)
(6-7)
(8-9)
(10-11)
12
(13-16)
bez ratingu
bez ratingu
31-12-2007
1
10 783
118 030
579 923
1 237 949
26 193
172 796
369 530
2 515 205
7
1 967
69 148
39 714
1 062
8 737
59 705
31-12-2006
4
3 604
69 002
616 018
1 369 089
32 816
170 295
377 904
2 638 732
834
1 379
58 996
52 627
1 328
21 336
103 502
-
10 485
1 752 849
1 943 674
9 412
484 212
1 056 570
70 914
74 149
4 842
38 721
123 166
1 861 986
2 110
1 553 894
1 793 896
6 278
485 908
894 527
53 141
2 092
458
121 064
1 563 468
44
6 322 975
5 996 140
267 116
822
287 995
4 011
6 056 681
6 002 241
54 440
5 712 156
5 711 771
385
- 34 -
w tys. zł
*\ Dla mikroprzedsiębiorstw w II połowie 2007 roku stosowana była odrębna metodologia oceny w
oparciu o scoring - dlatego część mikroprzedsiębiorstw posiada na koniec 2007 roku ocenę ratingową,
a część scoringową.
Mikroprzedsiębiorstwa
Scoring
(1)
(2)
(3)
(5)
(6)
Razem
31-12-2007
4 857
2 962
2 569
81
16
10 485
31-12-2006
-
**\ Scoring (punktowa ocena ryzyka kredytowego) klientów indywidualnych dotyczy takich produktów
kredytowych, jak: poŜyczki gotówkowe, poŜyczki w Ekokoncie, kredyty ratalne, karty kredytowe,
kredyty preferencyjne we współpracy z WFOSiGW.
Osoby prywatne (bez kredytów
hipotecznych)
Scoring
(I)
(II)
(III)
(IV)
Razem
31-12-2007
31-12-2006
96 839
137 383
15 634
467
28 674
35 861
3 888
219
250 323
68 642
Oceny jakości portfela kredytów hipotecznych dla osób prywatnych Bank dokonuje poprzez badanie
wskaźnika LTV.
Osoby prywatne (kredyty hipoteczne)
Razem
Wskaźnik LTV
w%
0-30
powyŜej 30-50
powyŜej 50-80
powyŜej 80***\
31-12-2007
31-12-2006
55 593
112 689
407 185
927 059
55 027
111 552
402 010
916 663
1 502 526
1 485 252
***\ W przypadku kredytów z LTV powyŜej 80% dodatkowym zabezpieczeniem spłaty zobowiązań
klienta jest ubezpieczenie niskiego wkładu własnego.
Osoby prywatne razem
1 752 849
1 553 894
(e) Kredyty i poŜyczki w przypadku których umowy były renegocjowane
Do czynności restrukturyzacyjnych zalicza się przedłuŜenie dat spłat zadłuŜenia, zaaprobowane
zewnętrzne plany naprawcze, modyfikacje i odroczenia płatności z tytułu zadłuŜenia. Po
restrukturyzacji, poprzednio przeterminowana naleŜność powraca do statusu naleŜności pracującej i
zarządza się ją razem z innymi naleŜnościami. Procedury i praktyki restrukturyzacyjne są opierane na
wskaźnikach i przesłankach, które, w uznaniu Zarządu, wskazują na duŜe prawdopodobieństwo
kontynuacji spłat zadłuŜenia. Procedury te są stale weryfikowane.
- 35 -
w tys. zł
31-12-2007
31-12-2006
1 746
525
Kredyty detaliczne
2 871
114
Razem
4 617
639
(f) Opis ustanowionych zabezpieczeń na kredyty i poŜyczki
Zakres przyjmowanych przez Bank zabezpieczeń określony jest w instrukcji „Zasady zabezpieczania
transakcji kredytowych w BOŚ S.A.” wprowadzonej Zarządzeniem Nr B 5/2003 Prezesa Zarządu BOŚ
S.A. z dnia 7 kwietnia 2003 roku z późniejszymi zmianami i naleŜą do niego: gwarancja, poręczenie
wg prawa cywilnego, weksel i poręczenie wekslowe (awal), hipoteka, zastaw, przelew (cesja)
wierzytelności, blokada środków pienięŜnych na rachunkach bankowych, przewłaszczenie na
zabezpieczenie, ubezpieczenie kredytu, przejęcie długu kredytowego, przystąpienie do długu
kredytowego, kaucja, oświadczenie patronackie, klauzule dodatkowe. Sposób ustanawiania
zabezpieczeń reguluje równieŜ „Instrukcja postępowania przy zawieraniu transakcji kredytowych w
Banku Ochrony Środowiska S.A.” wprowadzona Zarządzeniem Nr B 3/2006 Prezesa Zarządu BOŚ
S.A. z dnia 13 stycznia 2006 roku z późniejszymi zmianami. W przypadku kredytów i poŜyczek
udzielanych klientom detalicznym dla kaŜdego produktu funkcjonują odrębne instrukcje opisujące
zakres wymaganych zabezpieczeń i sposób ich ustanawiania.
Bank preferuje zabezpieczenia kredytów:
1) które umoŜliwiają zmniejszenie tworzonych odpisów aktualizacyjnych, w przypadku trwałej utraty
wartości aktywów zgodnie z MSSF zatwierdzonymi przez UE,
2) w przypadku których przejęcie przedmiotu zabezpieczenia przez Bank i/lub jego sprzedaŜ na rynku
po cenie pokrywającej wierzytelności Banku nie stanowi problemu, a przewidywany okres realizacji
tego przejęcia nie jest dłuŜszy niŜ 6 miesięcy.
Prawnym zabezpieczeniem udzielanych kredytów inwestycyjnych winny być przede wszystkim środki
trwałe, których zakup został sfinansowany udzielonym kredytem (gwarancją), a takŜe inne składniki
majątku kredytobiorcy (np. inne nieruchomości, zapasy materiałów i wyrobów gotowych, naleŜności z
tytułu kontraktów).
W przypadku, gdy kredytobiorcą jest osoba fizyczna pozostająca w związku małŜeńskim, a pomiędzy
małŜonkami nie jest ustanowiona rozdzielność majątkowa – małŜonek kredytobiorcy obligatoryjnie
poręcza spłatę kredytu. Wymóg poręczenia małŜonka nie dotyczy przypadku, gdy oboje małŜonkowie
są stroną umowy kredytu (podpisują umowę kredytu). W przypadku, gdy poręczycielem jest osoba
fizyczna pozostająca w związku małŜeńskim, a pomiędzy małŜonkami nie jest ustanowiona
rozdzielność majątkowa, naleŜy uzyskać co najmniej zgodę małŜonka poręczyciela na poręczenie
kredytu. Zarówno w przypadku udzielenia kredyty lub poręczenia istnienie rozdzielności majątkowej
winno być potwierdzone aktem notarialnym lub wyrokiem sądu.
Bank moŜe stosować jednocześnie kilka form zabezpieczenia swoich wierzytelności. Zastosowanie
kilku form zabezpieczenia zwiększa moŜliwość odzyskania wierzytelności w przypadku podjęcia przez
Bank działań windykacyjnych.
Przyjęte zabezpieczenia mają zapewnić Bankowi maksimum ochrony jego interesów na wypadek,
gdyby kredytobiorca z jakichkolwiek powodów zaprzestał spłaty kredytu.
W klasie kredytów i poŜyczek udzielanych klientom korporacyjnym dominującą grupę zabezpieczeń
stanowią: hipoteki ustanowione na nieruchomościach niezamieszkałych i zamieszkałych,
przeniesienia praw własności rzeczy ruchomej oraz zastawy rzeczy ruchomych. Pojawiają się równieŜ
wpłaty na rachunek Banku, gwarancje lub poręczenia (w tym od banków z kraju OECD), blokady
rachunku lokaty w BOŚ S.A., cesje wierzytelności od kontrahentów z krajów OECD, rzadziej – inne
formy przewidzianych instrukcjami zabezpieczeń. W klasie klientów korporacyjnych występuje pewna
grupa klientów charakteryzująca się dobrym standingiem, którym udzielany jest kredyt tzw. „kredyt
wprost” – kredyt obrotowy w rachunku bieŜącym, w przypadku którego jedyną obowiązkową formą
- 36 -
w tys. zł
zabezpieczenia jest weksel własny in blanco wraz z pełnomocnictwem do rachunku bieŜącego
kredytobiorcy w Banku oraz oświadczenie kredytobiorcy o poddaniu się egzekucji.
W klasie kredytów i poŜyczek udzielanych klientom detalicznym dominującą grupę zabezpieczeń
stanowią hipoteki ustanowione na nieruchomościach zamieszkałych i niezamieszkałych oraz
ubezpieczenia kredytu w instytucjach w kraju OECD. Pojawiają się równieŜ przeniesienia praw
własności rzeczy ruchomych i zastawy rejestrowe na papierach wartościowych lub rzeczach
ruchomych oraz poręczenia BGK z KFPK. W przypadku kredytów udzielanych klientom detalicznym
sposób zabezpieczenia jest bardzo zróŜnicowany w zaleŜności od rodzaju produktu. WyŜej
wymienione zabezpieczenia dotyczą głównie produktów hipotecznych, poŜyczek gotówkowych oraz
kredytów ratalnych. W przypadku poŜyczek w EKOKONCIE przewaŜnie wymagane jest tylko
pełnomocnictwo Banku do pobrania środków na spłatę zadłuŜenia z rachunków poŜyczkobiorcy
prowadzonych przez Bank oraz poręczenie współmałŜonka poŜyczkobiorcy (dodatkowe
zabezpieczenie wymagane jest przy przekroczeniu określonej kwoty poŜyczki).
W klasie kredytów i poŜyczek udzielanych finansom publicznym równieŜ dominującą kwotę stanowią
hipoteki ustanowione na nieruchomościach niezamieszkałych oraz zamieszkałych. Drugie miejsce
zajmują gwarancje lub poręczenia jednostek samorządu terytorialnego. Występują równieŜ zastawy
rejestrowe oraz przeniesienia praw własności rzeczy ruchomych, gwarancje lub poręczenia banków
równieŜ z OECD lub innych podmiotów, wpłaty na rachunek banku.
(g) Przejęte zabezpieczenia
Bank klasyfikuje przejęte zabezpieczenia jako aktywa przejęte za długi i wycenia zgodnie z przyjętymi
zasadami rachunkowości opisanymi w pkt. 2.19 niniejszego sprawozdania finansowego.
Przed przejęciem majątkowych zabezpieczeń wierzytelności Banku, obowiązującą zasadą jest
posiadanie koncepcji zagospodarowania przejmowanych zabezpieczeń. Dokument określający
koncepcję zagospodarowania zawiera wszelkie niezbędne informacje, istotne do podjęcia decyzji o
przejęciu przedmiotu zabezpieczenia na własność Banku, a w szczególności:
- przewidywane do poniesienia koszty związane z ewentualnym dozorem, przechowywaniem,
ubezpieczeniem, podatkami, itp.
- informacje dotyczące potencjalnego nabywcy, wynegocjowanej ceny oraz warunków płatności, w
przypadku planowanej sprzedaŜy przedmiotu zabezpieczenia,
- opłacalność transakcji.
Majątkowe zabezpieczenia wierzytelności, które były przejmowane przez Bank, w większości
posiadały juŜ nabywców i transakcja sprzedaŜy była dla Banku opłacalna. W takich przypadkach
zadłuŜenie kredytowe było obniŜane o uzyskaną cenę zbycia, a nie wartość wynikającą z wyceny
rzeczoznawcy (zazwyczaj cena uzyskana z transakcji sprzedaŜy jest niŜsza od wartości ustalonej
przez rzeczoznawcę w wycenie).
Jedną ze stosowanych form odzyskiwania wierzytelności jest ich sprzedaŜ. Wysokość ceny sprzedaŜy
wierzytelności jest zaleŜna między innymi od majątkowych zabezpieczeń rzeczowych wierzytelności.
W tych przypadkach, kiedy zbycie wierzytelności zabezpieczonej majątkiem rzeczowym jest dla
Banku bardziej opłacalne niŜ przejmowanie majątku na aktywa do zbycia, a następnie jego sprzedaŜ,
zawierane są transakcje sprzedaŜy wierzytelności wraz z rzeczowym majątkiem zabezpieczającym
wierzytelność.
Zgodnie z przyjętą strategią działania Banku popartą rachunkiem ekonomicznym, nie są przejmowane
przez Bank na aktywa do zbycia te majątkowe zabezpieczenia rzeczowe wierzytelności, które mogą
okazać się trudne do zbycia. Wyjątkiem od przyjętej strategii są sytuacje określone przepisami prawa
upadłościowego i naprawczego.
Na koniec 2007 roku Bank nie posiadał aktywów z tytułu przejętych zabezpieczeń natomiast na koniec
2006 roku ich stan był następujący:
31-12-2007
31-12-2006
Środki transportu
-
14
Inne środki trwałe
-
86
Razem
-
100
- 37 -
4.1.4.
w tys. zł
DłuŜne papiery wartościowe
Tabele poniŜej prezentują rating nadany przez Standard&Poor’s oraz Moody’s dla dłuŜnych papierów
wartościowych:
31 grudnia 2007
Standard&Poor’s
A
Moody’s
A2
Aa2
Aa3
bez ratingu
Razem
Skarb Państwa
NBP
Banki
Razem
1 497 484
-
-
1 497 484
46 608
75
1 544 167
93 510
93 510
100 807
17 994
50 484
169 285
46 608
100 807
17 994
144 069
1 806 962
Skarb Państwa
NBP
Razem
568 633
491 529
21 678
1 081 840
93 516
93 516
568 633
491 529
115 194
1 175 356
31 grudnia 2006
Standard&Poor’s
A
Abez ratingu
Razem
W przypadku obligacji komunalnych i korporacyjnych, dla których brak jest aktywnego rynku
nadawane są ratingi wewnętrzne.
Klasy ryzyka dla emitentów obligacji komunalnych obsługiwanych przez Bank Ochrony
Środowiska S.A. nadawane są zgodnie z przyjętą w Banku metodyką oceny zdolności kredytowej
jednostek samorządu terytorialnego opisane w pkt. 4.1.d).
Finanse
publiczne
5 561
3 548
159 177
62 596
230 882
Korporacja
Razem
31 grudnia 2007
4
5
6
7
bez ratingu
Razem
1 403
1 403
5 561
3 548
159 177
62 596
1 403
232 285
Finanse
publiczne
17 702
5 012
174 924
50 964
8 124
256 726
Korporacja
Razem
31 grudnia 2006
4
5
6
7
8
9
bez ratingu
Razem
20 604
1 294
21 898
17 702
5 012
174 924
50 964
8 124
20 604
1 294
278 624
- 38 -
w tys. zł
4.1.5. Struktura koncentracji zaangaŜowania w segmenty rynku branŜowe i geograficzne wraz
z oceną ryzyka związanego z tym zaangaŜowaniem
Oceniając udziały branŜ w portfelu kredytowym Banku ukształtowane na koniec 2007 roku stwierdzić
moŜna wyraźną dominację „Administracji publicznej, obrony narodowej, gwarantowanej prawnie opieki
socjalnej” - 25,5% oraz znaczące udziały „Wytwarzania i zaopatrywania w energię elektryczną, gaz i
wodę” – 6,6%, „Produkcji artykułów spoŜywczych, napojów i wyrobów tytoniowych” – 5,9% i „Handlu
hurtowego i komisowego, z wyłączeniem handlu pojazdami samochodowymi i motocyklami” – 5,8%.
Udziały pozostałych branŜ nie przekroczyły poziomu 5,0%.
Takie ukształtowanie struktury branŜowej portfela kredytowego Banku nie powoduje istotnego ryzyka
kredytowego. W dwóch pierwszych z wymienionych wyŜej branŜ dominują klienci - podmioty będące
w dobrej kondycji ekonomiczno-finansowej. BranŜe charakteryzują się znikomym poziomem odpisów
aktualizujących. W dwóch kolejnych wyŜszy poziom odpisów wynika z zalegania w portfelu starych
kredytów, które są przedmiotem windykacji. BranŜe decydujące o kształcie bankowego portfela
kredytowego mają przed sobą dobre perspektywy rozwojowe.
Portfel kredytowy Banku, w podziale geograficznym, tworzą 22 oddziały, obejmujące działaniem
wszystkie regiony kraju. Obszary zaangaŜowania kredytowego oddziałów wyznacza w Banku
zarządzenie Prezesa Zarządu w sprawie terytorialnego zasięgu działania oddziałów. Struktura
geograficzna portfela jest zróŜnicowana: udział największego oddziału to 8,5%, zaś
najmniejszego 1,4%.
Trudno wskazać na bezpośrednie zaleŜności pomiędzy charakterem regionu geograficznego a
jakością portfela kredytowego. MoŜe to oznaczać, Ŝe oddziały operujące w biedniejszych regionach,
cechujących się większym ryzykiem kredytowym wykazują zwiększoną ostroŜność w doborze klientów
kredytowych.
Utrwalaniu tych ostroŜnościowych tendencji słuŜył teŜ zróŜnicowany poziom kompetencji kredytowych,
jakie przyznawane były dyrektorom i komitetom kredytowym poszczególnych oddziałów.
ZaangaŜowanie w poszczególne branŜe przedstawiono poniŜej:
- 39 -
w tys. zł
31 grudnia 2007
BranŜa
Administracja publiczna, obrona narodowa,
gwarantowana prawnie opieka socjalna
Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną,
gaz i wodę
Produkcja artykułów spoŜywczych, napojów i wyrobów
tytoniowych
Handel hurtowy i komisowy, z wyłączeniem handlu
pojazdami samochodowymi i motocyklami
Obsługa nieruchomości i wynajem i usługi związane z
prowadzeniem działalności gospodarczej
Budownictwo
Produkcja metalowych wyrobów gotowych, z
wyłączeniem maszyn i urządzeń
Hotele i restauracje
Pośrednictwo finansowe, z wyłączeniem ubezpieczeń i
produktów emerytalno-rentowych, w tym:
- banki
Ochrona zdrowia i pomoc społeczna
Pozostałe branŜe, w tym:
- osoby fizyczne
Ogółem kredyty i poŜyczki udzielone klientom i
innym bankom brutto
Odpisy aktualizujące kredyty i poŜyczki udzielone
klientom i innym bankom
Pozostałe naleŜności
Razem kredyty i poŜyczki udzielone klientom i
innym bankom netto, w tym:
- klienci (nota 21)
- banki (nota 18)
ObciąŜenie
ryzykiem
kredytowym
udział %
w sumie ogółem
1 613 356
25,5%
417 195
6,6%
370 204
5,9%
365 529
5,8%
308 056
295 753
4,9%
4,7%
111 383
73 502
1,8%
1,2%
103 089
54 442
54 241
2 610 667
1 752 849
6 322 975
1,6%
0,9%
0,8%
41,2%
27,7%
100,00%
267 116
822
6 056 681
6 002 241
54 440
- 40 -
w tys. zł
31 grudnia 2006
BranŜa
Administracja publiczna, obrona narodowa,
gwarantowana prawnie opieka socjalna
Produkcja artykułów spoŜywczych, napojów i wyrobów
tytoniowych
Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną,
gaz i wodę
Handel hurtowy i komisowy, z wyłączeniem handlu
pojazdami samochodowymi i motocyklami
Obsługa nieruchomości i wynajem i usługi związane z
prowadzeniem działalności gospodarczej
Budownictwo
Produkcja metalowych wyrobów gotowych, z
wyłączeniem maszyn i urządzeń
Hotele i restauracje
Produkcja maszyn i urządzeń gdzie indziej nie
sklasyfikowana
Pośrednictwo finansowe, z wyłączeniem ubezpieczeń i
produktów emerytalno-rentowych, w tym:
- banki
Pozostałe branŜe, w tym:
- osoby fizyczne
Ogółem kredyty i poŜyczki udzielone klientom i
innym bankom brutto
Odpisy aktualizujące kredyty i poŜyczki udzielone
klientom i innym bankom
Razem kredyty i poŜyczki udzielone klientom i
innym bankom netto, w tym:
- klienci (nota 21)
- banki (nota 18)
ObciąŜenie
ryzykiem
kredytowym
udział %
w sumie ogółem
1 487 005
24,8%
418 300
7,0%
380 335
6,3%
364 524
6,1%
272 544
236 527
4,6%
3,9%
96 873
73 280
1,6%
1,2%
65 293
1,1%
63 818
392
2 537 641
1 553 857
5 996 140
1,1%
0,0 %
42,3%
25,9%
100,00%
287 995
4 011
5 712 156
5 711 771
385
- 41 -
4.1.6.
w tys. zł
Struktury koncentracji zaangaŜowania w poszczególne podmioty, grupy kapitałowe
ZaangaŜowanie równe lub przekraczające 10% funduszy własnych Grupy w stosunku do jednego
podmiotu wraz z podmiotami powiązanymi kapitałowo lub organizacyjnie na dzień 31 grudnia 2007
roku wystąpiło w sześciu przypadkach i wynosiło łącznie 784 894 tys. zł, co stanowiło 99,6% funduszy
własnych Grupy, natomiast na dzień 31 grudnia 2006 roku wystąpiło w 11 przypadkach i wynosiło
łącznie 904 523 tys. zł, co stanowiło 161,6 % funduszy własnych Grupy.
PoniŜej przedstawiono zaangaŜowanie wobec największych grup podmiotów powiązanych kapitałowo
lub organizacyjnie:
L.p.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Razem
ZaangaŜowanie *\
wg stanu na
31 grudnia 2007
185 581
173 442
125 751
109 081
101 558
89 481
70 563
67 629
64 927
59 606
1 047 619
L.p.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Razem
ZaangaŜowanie *\
wg stanu na
31 grudnia 2006
110 623
104 973
101 269
96 284
93 232
78 196
74 117
67 738
62 226
59 574
848 232
*/ Na zaangaŜowanie danego podmiotu składają się ekspozycje kredytowe, zobowiązania warunkowe tj. otwarte
linie kredytowe i gwarancje, dłuŜne papiery wartościowe wyemitowane przez podmiot oraz zawarte z Bankiem
transakcje walutowe typu fx spot, fx forward, fx swap
Na 31 grudnia 2007 roku pierwszy z wymienionych podmiotów jest spółką celową utworzoną do
realizacji inwestycji wg specyficznej metody finansowanie tzw. project finance, w której źródłem spłaty
długu i zwrotów kapitałów własnych uŜytych do finansowania projektu są przepływy pienięŜne
generowane przez projekt. Przedstawiony przez klienta biznes plan jest realny, poniewaŜ wszystkie
załoŜenia dotyczące przychodów i kosztów znajdują odzwierciedlenie w zawartych umowach,
przeprowadzonych obliczeniach i ekspertyzach. Wykonane testy wraŜliwości wskazują, iŜ nawet przy
znacznym obniŜeniu wielkości produkcji oraz cen energii Klient i tak będzie w stanie obsługiwać
zaciągnięty kredyt wraz z odsetkami.
Grupy 2-5 oraz 8 i 10 (rating 10-11) cechuje zadowalająca jakość kredytowa; w wyniku niekorzystnych
zmian gospodarczych istnieje moŜliwość wystąpienie bardzo wysokiego ryzyka kredytowego; jakość
aktywów jest stosunkowo niska jednak do zaakceptowania; wywiązanie się ze zobowiązań jest jednak
znacznie uzaleŜnione od alternatywnych moŜliwości prowadzenia działalności bądź uzyskania
dodatkowych źródeł finansowania.
Grupę 7 (rating 9) cechuje przeciętna jakość kredytowa, co oznacza, iŜ w wyniku niekorzystnych
zmian gospodarczych istnieje moŜliwość wysokiego ryzyka kredytowego; wywiązywanie się ze
zobowiązań jest jednak uzaleŜnione od alternatywnych moŜliwości prowadzenia działalności bądź
uzyskania dodatkowych źródeł finansowania.
Grupy 6, 9 (rating 7) cechuje dobra jakość kredytowa, co oznacza, iŜ zdolność do terminowego
regulowania zobowiązań finansowych jest uznana za dobrą, lecz pojawiające się niekorzystne zmiany
warunków gospodarczych mogą ją znacznie osłabić; jakość aktywów oraz płynność finansowa są
akceptowalne.
- 42 -
w tys. zł
Natomiast na 31 grudnia 2006 roku z grup podmiotów powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie o
największym zaangaŜowaniu charakteryzuje przeciętna lub zadowalająca jakość kredytowa.
10 Klientów z największym zaangaŜowaniem wg stanu na 31 grudnia 2007 roku oraz 31 grudnia 2006
roku:
31 grudnia 2007
Lp.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Kapitał +
zobowiązania
pozabilansowe
185 581
118 834
109 050
100 620
79 926
69 871
67 629
65 880
59 606
54 807
Kapitał
58 907
9 281
48 396
73 313
79 926
30 015
67 578
31 892
14 706
2 965
Zobowiązania
Udział w
pozabilansowe zaangaŜowaniu
Banku ogółem
126 674
2,39%
109 553
1,53%
60 654
1,40%
27 307
1,30%
1,03%
39 856
0,90%
51
0,87%
33 988
0,85%
44 900
0,77%
51 842
0,71%
NaleŜności kredytowe 4 podmiotów (poz. 2, 3, 4 i 9) charakteryzują się zadawalającym ryzykiem
kredytowym (rating 10). Trzy podmioty (poz. 5, 7 i 10) obarczone są znacznym ryzykiem kredytowym
(rating 11). Dwa podmioty (poz. 6 i 8) charakteryzują się przeciętną jakością kredytową (odpowiednio
rating 9 i 7) gdzie istnieje moŜliwość zwiększonego ryzyka kredytowego szczególnie w wyniku
niekorzystnych zmian w gospodarce.
W stosunku do m.in. grupy kredytobiorców o zaangaŜowaniu równym lub przekraczającym 10 %
funduszy własnych Bank opracował szczególną formę zarządzania:
1. WdroŜony został szczególny tryb podejmowania decyzji w stosunku do tej grupy klientów;
2. Powołane zostało stanowisko Eksperta Centrali odpowiedzialnego za weryfikację transakcji
wysokokwotowych oraz ich monitorowanie;
3. Transakcje wysokokwotowe podlegają co miesięcznemu przeglądowi pod względem sytuacji
ekonomiczno – finansowej oraz terminowości obsługi zadłuŜenia;
4.
Systematycznie przeprowadzany jest monitoring przyjętych zabezpieczeń zgodnie z przepisami
obowiązującymi w Banku.
5. WdroŜony został szczególny tryb weryfikacji
zabezpieczenie naleŜności kredytowych.
wartości
nieruchomości
stanowiących
Taki sposób zarządzania transakcjami wysokokwotowymi pozwala na szybką reakcję Banku, w
przypadku zagroŜenia ich prawidłowej obsługi.
Bank w celu ograniczenia ryzyka kredytowego zabezpiecza największe ekspozycje kredytowe w
postaci:
1) przewłaszczeń rzeczy ruchomych,
2) przewłaszczeń zapasów,
3) zastawów rejestrowych na rzeczach ruchomych, a takŜe udziałach/akcjach w spółkach,
4) cesji wierzytelności z kontraktów handlowych,
5) hipotek na nieruchomościach,
6) kaucji,
- 43 -
7)
8)
9)
10)
w tys. zł
weksla,
pełnomocnictwa do rachunku,
poręczeń osób fizycznych, podmiotów gospodarczych lub funduszy wspierania przedsiębiorstw,
gwarancji bankowej.
Wymienione powyŜej zabezpieczenia w ocenie Banku w znacznym stopniu ograniczają ryzyko
kredytowe i w ocenie Banku stanowią pełnowartościowe alternatywne źródło spłaty.
31 grudnia 2006
Lp.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Kapitał
+ zobowiązania
pozabilansowe
+transakcje
walutowe
109 486
104 973
101 269
93 232
74 814
61 850
59 574
52 690
50 305
50 200
Kapitał
27 885
9 208
100 421
93 232
54 169
22 870
56 874
18 840
17 718
Zobowiązania
Udział w
pozabilansowe+ zaangaŜowaniu
transakcje Banku ogółem
walutowe
81 601
95 765
848
20 645
38 980
2 700
52 690
31 465
32 482
1,60%
1,53%
1,48%
1,36%
1,09%
0,90%
0,87%
0,77%
0,74%
0,73%
NaleŜności kredytowe dwóch podmiotów (poz. 7 i 8) obarczone są przeciętnym ryzykiem kredytowym,
kredyty te są monitorowane. Pięć podmiotów (poz. 1, 2, 3, 4 i 6) obarczonych jest zadowalającym
ryzykiem kredytowym (rating 10). Jedynie naleŜności podmiotu w poz. 9 charakteryzują się dobrą
jakością kredytową.
- 44 -
4.1.7.
w tys. zł
Maksymalna ekspozycja na ryzyko kredytowe
PoniŜej zaprezentowano obciąŜenie ryzykiem kredytowym poszczególnych kategorii aktywów
finansowych.
31-12-2007
Maksymalne Odpisy
Wartości
obciąŜenie aktuali- bilansowe
ryzykiem zacyjne
kredytowym
Lokaty w innych bankach
oraz kredyty i poŜyczki
udzielone innym bankom *\
Inne lokaty na rynku
pienięŜnym
DłuŜne papiery
wartościowe, w tym:
- NBP
Papiery wartościowe
przeznaczone do obrotu
DłuŜne papiery
- Skarb Państwa
Kapitałowe, w tym:
- Notowane
Pochodne instrumenty
finansowe
Kredyty i poŜyczki udzielone
klientom, w tym: *\
- Kredyty dla podmiotów
korporacyjnych
- Kredyty dla klientów
detalicznych
- Kredyty dla finansów
publicznych
- Kredyty dla pozostałych
klientów
- Pozostałe naleŜności
Inwestycyjne (lokacyjne)
papiery wartościowe
Dostępne do sprzedaŜy
DłuŜne papiery
- Skarb Państwa
- Finanse publiczne
- Korporacja
- Banki
Kapitałowe, w tym:
- Notowane
- Nienotowane
Utrzymywane do terminu
zapadalności
DłuŜne papiery
- Skarb Państwa
31-12-2006
Maksymalne Odpisy Wartości
obciąŜenie aktuali- bilansowe
ryzykiem zacyjne
kredytowym
653 890
2
653 888
484 370
8
484 362
-
-
93 510
-
-
93 516
-
-
93 510
-
-
93 516
653
-
329 858
10 329
-
236 085
-
-
329 205
-
-
225 756
653
-
653
10 329
-
10 329
4 044
-
4 044
8 828
-
8 828
6 269 838 267 597
6 002 241
6 000 241
288 470
5 711 771
2 460 763 220 250
2 240 513
2 638 339
232 909
2 405 430
1 943 674
46 617
1 897 057
1 793 896
48 841
1 745 055
1 861 986
247
1 861 739
1 563 468
6 237
1 557 231
2 110
-
2 110
44
-
44
1 305
405 163
483
-
822
1 620 125
4 494
285 484
483
-
4 011
1 107 254
405 163
-
1 013 711
285 484
-
511 138
401 570
-
1 010 118
278 624
-
504 278
230 882
1 403
169 285
3 593
1 555
2 038
-
608 548
230 882
1 403
169 285
3 593
1 555
2 038
256 726
21 898
6 860
5 004
1 856
-
225 654
256 726
21 898
6 860
5 004
1 856
-
-
606 414
-
-
596 116
-
-
606 414
-
-
-
596 116
34 314
-
-
-
-
-
34 314
92 184
-
92 184
93 776
-
93 776
Aktywa zastawione
DłuŜne papiery
- Skarb Państwa
Inne aktywa finansowe
*\ Kredyty są wykazywane w wartościach brutto
- 45 -
w tys. zł
Zdaniem Zarządu Banku papiery wartościowe wyemitowane przez Skarb Państwa i Narodowy Bank
Polski nie są obarczone ryzykiem kredytowym.
Klasa kredytów dla podmiotów korporacyjnych jest obarczona znaczącym ryzykiem kredytowym,
poniewaŜ:
− jest to najbardziej liczebna klasa w Banku;
− kredytobiorcy zaliczeni do tej klasy w większości posiadają sytuację ekonomiczno – finansową na
zadowalającym poziomie (rating 10-11);
− okres kredytowania jest dłuŜszy niŜ 1 rok;
− przewaŜają kredyty inwestycyjne, co moŜe wpłynąć na zwiększenie ryzyka kredytowego, w
przypadku pogorszenia się koniunktury gospodarczej;
− do tej klasy zaliczani są takŜe kredytobiorcy, którzy posiadają słabą jakość kredytową. Jednak w
przypadku takich podmiotów Bank stosuje formy ograniczające ryzyko poprzez przyjmowanie
dodatkowych zabezpieczenia oraz klauzule ograniczające ryzyko.
Klasa kredytów dla klientów detalicznych jest obarczona niskim ryzykiem kredytowym z uwagi na duŜe
rozproszenie produktowe i niskie kwoty zaangaŜowań w poszczególne podmioty.
Klasa kredytów dla finansów publicznych jest obarczona znikomym ryzykiem kredytowym, z uwagi na
specyfikę kredytobiorców znajdujących się w tej klasie oraz bardzo ograniczonymi moŜliwościami
ogłoszenia upadłości tych podmiotów.
Natomiast obciąŜenie ryzykiem kredytowym poszczególnych pozycji zobowiązań warunkowych jest
następujące:
Warunkowe zobowiązania finansowe,
w tym:
- otwarte linie kredytowe
- otwarte akredytywy importowe
- promesy udzielenia kredytu
- limity na transakcje FX
Gwarancje i poręczenia
Gwarantowanie emisji
Transakcje walutowe
Transakcje na kontraktach terminowych
Maksymalne
obciąŜenie ryzykiem
kredytowym
31-12-2007
1 188 523
Maksymalne
obciąŜenie ryzykiem
kredytowym
31-12-2006
898 127
1 042 178
103 369
1 000
301 119
847 495
3 353
13 110
6 910
253 935
13 000
8 700
615 209
656 413
268
10 508
Zgodnie z obowiązującymi w Banku procedurami zobowiązania warunkowe podlegają takiej samej
formie zabezpieczania oraz monitorowania jak transakcje bilansowe.
Zakres i częstotliwość monitorowania klienta korporacyjnego uzaleŜniona jest od
ratingu
kredytobiorcy i wielkości zaangaŜowania kredytowego. Im gorszy jest rating, wyŜsze zaangaŜowanie
Banku, tym intensywniejsze są działania monitorujące.
Kontrola sytuacji ekonomiczno – finansowej mikroprzedsiębiorstwa polega między innymi na:
- porównaniu wielkości rocznego przychodu z rocznego zeznania lub deklaracji podatkowej za ostatni
zamknięty okres obrachunkowy z wielkością rocznego przychodu z zeznania lub deklaracji za
poprzedni zamknięty okres obrachunkowy,
- analizie warunków dodatkowych transakcji.
Badanie przychodów dokonywane jest raz w roku, natomiast analiza warunków dodatkowych
zbadaniu podlega raz na kwartał. Ponadto Bank monitoruje kaŜdorazowo ryzyko transakcji.
Zakres przyjmowanych przez Bank zabezpieczeń określony jest w instrukcji „Zasady zabezpieczania
transakcji kredytowych w BOŚ S.A.” wprowadzonej Zarządzeniem Nr B5/2003 Prezesa Zarządu
BOŚ S.A. z dnia 7 kwietnia 2003 roku z późniejszymi zmianami a takŜe w instrukcjach produktowych.
Bank na zabezpieczenie zobowiązań finansowych przyjmuje: poręczenie wg prawa cywilnego, weksel
i poręczenie wekslowe (awal), hipotekę, zastaw, przelew (cesję) wierzytelności, blokadę środków
pienięŜnych na rachunkach bankowych, gwarancje, przewłaszczenie na zabezpieczenie, przejęcie
długu kredytowego, przystąpienie do długu kredytowego, kaucję, oświadczenie patronackie, klauzule
dodatkowe.
- 46 -
w tys. zł
4.2. Ryzyko rynkowe
Grupa jest naraŜona na ryzyko rynkowe związane moŜliwością zmiany wartości instrumentów
finansowych lub dochodów i kosztów na skutek zmian czynników rynkowych.
Poziom i profil ryzyka rynkowego jest regularnie monitorowany w Departamencie Ryzyka
Finansowego i raportowany Komitetowi Zarządzania Aktywami i Pasywami oraz Zarządowi Banku
W Grupie Kapitałowej BOŚ S.A., znaczący wpływ na wielkość ryzyka rynkowego mają:
1) poziom ryzyka stopy procentowej definiowanego jako moŜliwość niekorzystnych zmian wyniku
odsetkowego lub wartości kapitału własnego, wskutek zmian rynkowych stóp procentowych,
2) ryzyko walutowe definiowane jako niebezpieczeństwo negatywnego wpływu zmian kursów
walutowych na wynik finansowy lub wartość kapitału
Ryzyka powyŜsze skoncentrowane są – z uwagi na rodzaj działalności prowadzonej przez podmiot
zaleŜny – w Banku.
3) ryzyko instrumentów kapitałowych definiowane jako niebezpieczeństwo negatywnego wpływu
zmian cen instrumentów kapitałowych na wynik finansowy lub wartość kapitału.
4.2.1 Techniki pomiaru ryzyka rynkowego i limity
Ryzyko stopy procentowej
a) W portfelu handlowym
W celu monitorowania ryzyka stopy procentowej w księdze handlowej Bank przede wszystkim
kalkuluje wraŜliwość papierów wartościowych w portfelach PDO i DDS na zmianę stóp procentowych
o 0,01% (BPV) oraz stosuje model wartości zagroŜonej (Value at Risk - VaR) dla papierów
wartościowych znajdujących się w ww. portfelach.
Do wyznaczenia wartości zagroŜonej w BOŚ S.A. stosuje się metodę parametryczną (metoda
wariancji – kowariancji). Opiera się ona na następujących załoŜeniach:
• zmiany cen instrumentów finansowych mają rozkład normalny,
• poziom ufności - 99%,
• okres utrzymywania pozycji 10 dni,
• okres próby (tzn. obserwacji danych historycznych) - 250 dni roboczych.
Celem stosowanej metody jest określenie wielkości straty, jaką Bank moŜe ponieść w okresie 10 dni
roboczych przy normalnie funkcjonującym rynku i określonym zaangaŜowaniu w instrumenty naraŜone
na ryzyko stopy procentowej, a tym samym ograniczenie ekspozycji Banku na ryzyko stopy
procentowej w portfelu handlowym do poziomu akceptowanego przez Bank.
Jak kaŜda metodologia VaR posiada ograniczenia związane z zastosowanymi załoŜeniami dot. m.in.
kształtu rozkładu (często w rzeczywistości występuje zjawisko tzw. „grubych ogonów” tzn. występuje
więcej sytuacji skrajnych niŜ wynikałoby z rozkładu) i szacowania zmienności (zmienność w
przyszłości nie musi być odzwierciedleniem zmienności z przeszłości) co moŜe spowodować
zniekształcenie otrzymanego wyniku. W przypadku ryzyka stopy procentowej istnieją równieŜ
zastrzeŜenia co do precyzyjności szacowania ryzyka dla produktów nieliniowych (opcje, złoŜone
struktury finansowe).
VaR nie uwzględnia równieŜ ryzyka politycznego, operacyjnego oraz w pewnym stopniu ryzyka
płynności.
Przy strukturze i wielkości handlowanych przez Bank instrumentów (głównie obligacji skarbowych czyli
instrumentów liniowych) zastrzeŜenia te nie mają istotnego znaczenia dla szacowania ryzyka za
pomocą modelu VAR.
Wg stanu na 31 grudnia 2007 r. VaR dla portfela handlowego wyniósł 5 313 tys. zł, co stanowiło
0,29% wartości bieŜącej tego portfela (na dzień 31 grudnia 2006r. wynosił 3 698 tys. zł, co stanowiło
0,49% wartości bieŜącej portfela). Taki poziom VaR oznacza, Ŝe Bank z prawdopodobieństwem 99%
- 47 -
w tys. zł
nie poniesie większej straty na wartości bieŜącej portfela niŜ 5 304 tys. zł i istnieje
prawdopodobieństwo 1%, iŜ strata ta będzie wyŜsza niŜ wyznaczona przy 10–cio dniowym okresie
utrzymywania tego portfela. Ten poziom ryzyka Bank uwaŜa za umiarkowany.
Do papierów wartościowych znajdujących się w księdze handlowej zaliczane są: obligacje Skarbu
Państwa znajdujące się w portfelu przeznaczonym do obrotu i dostępnym do sprzedaŜy, obligacje
komunalne, bony skarbowe, transakcje repo na dłuŜnych papierach wartościowych, forwardy na
obligacjach Skarbu Państwa, obligacje korporacyjne zmiennokuponowe z opcją wcześniejszego
wykupu oraz bony pienięŜne NBP.
Wartość VaR dla papierów wartościowych znajdujących się w portfelach PDO i DDS kształtowała się
następująco w okresach rocznych (podano dzienną wartość maksymalną, minimalną i średnią):
12 m-cy do 31.12.2006
12 m-cy do 31.12.2007
VaR 10-dniowy
(tys. zł.)
średni
maksymalny minimalny
5 582
3 511
4 452
5 313
791
3 435
Wyniki generowane z analizy VaR są okresowo weryfikowane poprzez stosowanie analizy backtesting metodą historyczną i rewaluacyjną w celu oceny i ewentualnej modyfikacji modelu VaR.
Poziom ryzyka stopy procentowej w księdze handlowej jest kontrolowany ponadto za pomocą
następujących limitów:
• zmiany wartości kapitału własnego z tytułu zmian wartości PDO i DDS łącznie przy zmianie stóp
procentowych o 0,01% (BPV) - w 2007 r. limit został określony na poziomie 200 tys. zł; w 2007 r.
wartości te wahały się od 77 tys. zł do 157 tys. zł, przy czym średnia wartość wyniosła 111 tys. zł
(dla porównania w 2006 r. limit został określony na poziomie 180 tys. zł; w 2006 r. wartości te
wahały się od 74 tys. zł do 116 tys. zł, przy czym średnia wartość wyniosła 97 tys. zł),
• wartość naraŜona na ryzyko (VAR 1-dniowy) dla portfela dłuŜnych papierów wartościowych w
DDS i PDO stanowiąca wartość VAR 10-cio dniowy podzielona przez pierwiastek z 10; w 2007 r.
limit został określony na poziomie 2 000 tys. zł; w 2007 r. wartości te wahały się od 250 tys. zł do
1 680 tys. zł, przy czym średnia wartość wyniosła 1 086 tys. zł (dla porównania w 2006 r. limit
został określony na poziomie 2 000 tys. zł; w 2006 r. wartości te wahały się od 1 110 tys. zł
do 1 765 tys. zł, przy czym średnia wartość wyniosła 1 408 tys. zł),
• dziennej miesięcznej straty na PDO – w 2007 r. limit został określony na poziomie 1 000 tys. zł; w
2007 r. wartości te nie były przekroczone i kształtowały się w przedziale od 0 tys. zł do 990 tys. zł,
przy czym średnia wartość wyniosła 123 tys. zł (dla porównania w 2006 r. limit został określony na
poziomie 1 000 tys. zł; w 2006 r. wartości te nie były przekroczone i kształtowały się w przedziale
od 0 tys. zł do 776 tys. zł, przy czym średnia wartość wyniosła 93 tys. zł),
• ciągnionej miesięcznej straty na PDO – w 2007 r. limit został określony na poziomie 2 mln zł; w
2007 r. wartości te nie były przekroczone i kształtowały się w przedziale od 0 tys. zł do 790 tys. zł,
przy czym średnia wartość wyniosła 309 tys. zł (w 2006 r. limit został określony na poziomie 2 mln
zł; w 2006 r. wartości te nie były przekroczone i kształtowały się w przedziale od 0 tys. zł do 441
tys. zł, przy czym średnia wartość wyniosła 125 tys. zł).
b) Analiza wraŜliwości dla księgi bankowej i handlowej
Oprócz osobnej analizy wraŜliwości dla księgi handlowej Bank prowadzi analizy wpływu dla obu ksiąg
łącznie.
W Banku wykorzystywana jest ocena wpływu zmiany rynkowych stóp procentowych na wynik
odsetkowy. Wpływ ten jest wyliczany w oparciu o ocenę elastyczności oprocentowania aktywów i
pasywów (bez uwzględniania reinwestycji), określonej jako relacja zmiany oprocentowania produktów
odsetkowych do zmian rynkowych stóp procentowych (dla instrumentów o zmiennym oprocentowaniu
przychodowość zmienia się z datą przeszacowania a dla instrumentów o stałej stopie procentowej jest
ona stała do daty wykupu). Przy poziomie elastyczności produktów odsetkowych z dnia 31 grudnia
- 48 -
w tys. zł
2007 roku i z przyjęciu przez Bank najbardziej prawdopodobnego scenariusza zmian stóp
procentowych w trakcie najbliŜszych 12 miesięcy (tzn. wzrost stóp w PLN o 75 p.b. i spadek stóp w
USD o 75 p.b. oraz brak zmian stóp procentowych w EUR i CHF) wynik odsetkowy zmniejszyłby się w
skali rocznej o 9 267 tys. zł. (odpowiednio w 2006 r. w skali roku wzrost o 49 tys. zł przy
prognozowanym przez Bank najbardziej prawdopodobnym wzroście stóp procentowych w EUR i CHF
o 25 p.b. i braku zmian stóp procentowych w PLN i USD), co oznacza niewielkie naraŜenie na ryzyko
stopy procentowej.
W Banku oprócz oceny wpływu zmiany rynkowych stóp procentowych na wynik odsetkowy,
przeprowadza się, z wykorzystaniem luki duracji pomiędzy aktywami i pasywami (bez uwzględniania
reinwestycji, przy czym - dla instrumentów o zmiennym oprocentowaniu uwzględnia się najbliŜszy
przepływ odsetkowy a dla instrumentów o stałym oprocentowaniu wszystkie przyszłe przepływy
odsetkowe), analizę wraŜliwości wartości bieŜącej kapitału własnego na zmiany rynkowych stóp
procentowych. Według stanu na dzień 31 grudnia 2007 roku, przy najbardziej prawdopodobnej
zmianie stóp procentowych w ciągu najbliŜszych 12 miesięcy (tzn. wzrost stóp w PLN o 75 p.b. i
spadek stóp w USD o 75 p.b. oraz brak zmian stóp procentowych w EUR i CHF) wraŜliwość ta jest
umiarkowana i wyniosła 20 660 tys. zł, co stanowi 23,02% wartości kapitału własnego (dla porównania
na koniec 2006 r. przy przyjęciu przez Bank najbardziej prawdopodobnego scenariusza zmian stóp
procentowych w trakcie kolejnych 12 miesięcy, tj. wzrostu stóp procentowych w EUR i CHF o 25 p.b. i
braku zmian stóp procentowych w PLN i USD kapitał własny zmniejszyłby się o 126 tys. zł, co
stanowiło 0,02% kapitału własnego).
Poziom ryzyka stopy procentowej w księdze bankowej był kontrolowany za pomocą limitu potencjalnej
zmiany wyniku z tytułu odsetek pod wpływem jednorazowych zmian rynkowych stóp procentowych o
25 p.b. W 2007 roku poziom tego limitu został ustalony na poziomie 3,5 mln zł (co stanowiło ok. 1,8%
prognozowanego na 2007 rok wyniku z tytułu odsetek) (dla porównania w 2006 roku poziom tego
limitu został ustalony na poziomie 3,75 mln zł (co stanowiło ok. 2,1% prognozowanego na 2006 rok
wyniku z tytułu odsetek). Zarówno w 2007 roku, jak i 2006 roku limit ten w BOŚ S.A. nie został
przekroczony. W badanym roku wartość minimalna tego limitu wyniosła 0,12 mln zł, maksymalna –
3,48 mln zł, a średnia – 2,09 mln zł (dla porównania w 2006 roku wartość minimalna tego limitu
wyniosła 0,81 mln zł, maksymalna – 2,73 mln zł, a średnia – 1,76 mln zł).
Przy załoŜeniu, Ŝe w trakcie kolejnych 12 miesięcy od dnia 31 grudnia 2007 roku nastąpiłyby wyŜej
prognozowane najbardziej prawdopodobne zmiany stóp procentowych, tj. wzrost stóp w PLN o 75 p.b.
i spadek stóp w USD o 75 p.b. oraz brak zmian stóp procentowych w EUR i CHF, wartość:
• aktywów w PDO zmalałaby o 916 tys. zł (wpływ na wynik finansowy brutto),
• aktywów w DDS zmalałaby o 9 335 tys. zł (wpływ na kapitał własny),
• obligacji komunalnych zmalałaby o 983 tys. zł (wpływ na kapitał własny),
• obligacji wyemitowanych przez banki zmalałaby o 313 tys. zł (wpływ na kapitał własny).
Analogicznie przy załoŜeniu, Ŝe w trakcie kolejnych 12 miesięcy od dnia 31 grudnia 2006 roku
nastąpiłyby najbardziej prawdopodobne zmiany stóp procentowych, tj. wzrost stóp procentowych w
EUR i CHF o 25 p.b. i braku zmian stóp procentowych w PLN i USD, wartość:
• aktywów w PDO wzrosłaby o 721 tys. zł (wpływ na wynik finansowy brutto),
• aktywów w DDS wzrosłaby o 4 194 tys. zł (wpływ na kapitał własny),
• aktywów zastawionych wzrosłaby o ok. 8 tys. zł (wpływ na wynik finansowy brutto),
• obligacji komunalnych, korporacyjnych i wyemitowanych przez banki wzrosłaby o ok. 746 tys. zł
(wpływ na kapitał własny).
Reasumując, od dnia 31 grudnia 2007 roku, przy załoŜeniu najbardziej prawdopodobnych zmian stóp
procentowych, tj. wzrost stóp w PLN o 75 p.b. i spadek stóp w USD o 75 p.b. oraz brak zmian stóp
procentowych w EUR i CHF, wynik finansowy brutto łącznie zmniejszyłby się o 10 183 tys. zł. (dla
porównania – od dnia 31 grudnia 2006 r., w trakcie kolejnych 12 miesięcy, przy załoŜonym najbardziej
prawdopodobnym wzroście stóp procentowych w EUR i CHF o 25 p.b. i braku zmian stóp
procentowych w PLN i USD, ten wpływ na wynik finansowy brutto byłby dodatni i wyniósłby 778 tys.
zł).
- 49 -
w tys. zł
Ryzyko walutowe
Dla monitorowania ryzyka walutowego na otwartych pozycjach walutowych Banku (bilansowych i
pozabilansowych) podobnie jak w przypadku ryzyka stopy procentowej Bank stosuje model wartości
zagroŜonej (VaR), parametryczny (metoda wariancji – kowariancji), który opiera się na załoŜeniu
poziomu ufności w wysokości 99%, z okresami utrzymywania pozycji 1 i 10 dni i jest wyliczany z
ostatnich 250 dni roboczych.
Wartość VaR dla otwartych pozycji walutowych Banku kształtowała się następująco w okresach
rocznych (podano dzienną wartość maksymalną, minimalną i średnią):
12 m-cy do 31.12.2006
12 m-cy do 31.12.2007
średni
44,8
42,9
VaR 1-dniowy
(tys. zł)
maksymalny minimalny
198,8
4,9
171,7
2,7
Wartość VaR-u 1-dniowego na 31 grudnia 2007 roku wyniosła 73,7 tys. zł (na 31 grudnia 2006 roku –
15,2 tys. zł), a VaR-u 10-dniowego odpowiednio 233,1 tys. zł (na 31 grudnia 2006 roku 48,1 tys. zł). 1dniowa i 10-dniowa wartość VaR stanowi szacowaną wartość wpływu zmian kursów walutowych na
wyniki i kapitał własny Banku.
Wielkość VaR 1-dniowego, który jest standardem rynkowym najlepiej określającym ryzyko walutowe,
oznacza wartość, która z wyznaczonym prawdopodobieństwem (w przypadku BOŚ SA jest to poziom
99%) nie zostanie przekroczona w ciągu jednego dnia roboczego.
W 2007 r. średnio poziom VaR 1-dniowego stanowił 0,8% całkowitej otwartej pozycji walutowej, a w
2006 r. średnio poziom VaR 1-dniowego stanowił 1% całkowitej otwartej pozycji walutowej. Taki
poziom VaR oznacza niską ekspozycję na ryzyko walutowe.
Przyjęty okres analizy tj. 1 i 10 dni wynika z załoŜenia, Ŝe wszystkie otwarte pozycje w walutach
obcych mogą być zamknięte w tych okresach, a tym samym ryzyko walutowe zostanie
zminimalizowane.
Celem stosowanej metody jest określenie wielkości straty, jaką Bank moŜe ponieść w okresie 1 i 10
dni roboczych przy normalnie funkcjonującym rynku i określonej otwartej pozycji a tym samym
ograniczenie ekspozycji Banku na walutowe w portfelu handlowym do poziomu akceptowanego przez
Bank.
Jak kaŜda metodologia VaR posiada ograniczenia związane z zastosowanymi załoŜeniami dot. m.in.
kształtu rozkładu (często w rzeczywistości występuje zjawisko tzw. „grubych ogonów”, tzn. występuje
więcej sytuacji skrajnych niŜ wynikałoby z rozkładu) i szacowania zmienności (zmienność w
przyszłości nie musi być odzwierciedleniem zmienności z przeszłości), co moŜe spowodować
zniekształcenie otrzymanego wyniku.
VaR nie uwzględnia ryzyka politycznego, operacyjnego oraz w pewnym stopniu ryzyka płynności.
Model VaR podlega analizie backtesting analogicznie jak w przypadku weryfikacji modelu VaR dla
ryzyka stopy procentowej.
Ryzyko walutowe w BOŚ S.A. ogranicza się ponadto poprzez:
•
limity kwotowe dla pozycji indywidualnych w poszczególnych walutach i dla pozycji całkowitej,
•
limit VaR.
Dodatkowo dla potrzeb kontroli działalności spekulacyjnej na transakcjach wymiany walutowej
wprowadzono limity straty (stop-loss). Kontrola wykorzystania tych limitów przeprowadzana jest
codziennie.
Informacje o poziomie wykorzystania poszczególnych limitów są raportowane odpowiednio Komitetowi
Zarządzania Aktywami i Pasywami oraz Zarządowi Banku.
- 50 -
w tys. zł
4.2.2. Ryzyko stopy procentowej
Zestawienie umownych dat zmiany oprocentowania (tzn. terminów płatności lub przeszacowywania w
zaleŜności, który termin jest wcześniejszy) dla pozycji bilansowych w Grupie na dzień 31 grudnia 2007
roku oraz 31 grudnia 2006 roku prezentują poniŜsze tabele:
Ryzyko stopy procentowej (wartości bilansowe netto) na 31 grudnia 2007
Aktywa
Lokaty w innych bankach oraz kredyty i
poŜyczki udzielone innym bankom
Papiery wartościowe przeznaczone do
obrotu
1M
1-3M
3-6M
6 - 12 M
73 147
-
-
-
319 201
150 000
93 228
83 492
-
-
7 967
653 888
-
90 340
-
-
-
-
3 170
93 510
127 994
-
-
131 716
18 180
51 315
653
329 858
17 653 143 870
-
14
4 044
618 266 6 002 241
1 - 5 Y Pow. 5Y Nieoprocentowane
- 66 091*\
Razem
139 238
Inwestycyjne (lokacyjne) papiery
- dostępne do sprzedaŜy
- utrzymywane do terminu zapadalności
Inne aktywa
899
3 692 810
2 024
1 107
868 543 661 099
58 392
34 674 244 960
796 874 313 065 170 267
1 893 1 620 125
58 392
-
34 674 158 849
86 111
-
539 557
50 079 170 267
257 317 262 986
-
1 893 1 013 711
- 606 414
325 977 325 977
Aktywa razem
4 272 443 1 145 581 1 000 394 1 029 735 475 115 221 582 1 024 031 9 168 881
*\ Gotówka w NBP
Zobowiązania
-
-
-
-
-
132
Zobowiązania wobec banków
123 120
132
329 222 202 572
-
-
-
-
6 727
661 641
6 106 852
758 050 377 953
28 689
-
-
124 858 7 396 402
3 798
442
1 082
216
-
-
-
5 538
Zobowiązania z tytułu emisji bankowych
papierów wartościowych
-
-
-
-
-
-
215
215
-
-
-
-
-
-
174 670
174 670
6 233 902 1 087 714 581 607
28 905
-
-
306 470 8 238 598
Zobowiązania razem
Luka
-1 961 459
57 867 418 787 1 000 830
475 115 221 582
-
-
- 51 -
w tys. zł
Ryzyko stopy procentowej (wartości bilansowe brutto) na 31 grudnia 2006
Aktywa
Kasa, środki w Banku
Centralnym
Lokaty w innych bankach oraz
kredyty i poŜyczki udzielone
innym bankom
Inne lokaty na rynku
pienięŜnym
Papiery wartościowe
finansowe
klientom
Inwestycyjne (lokacyjne)
papiery wartościowe, w tym:
- utrzymywane do terminu
zapadalności
Aktywa zastawione
Inne aktywa
Aktywa razem
1M
1-3M
3-6M
6 - 12 M
1-5Y
Pow. 5Y
Nieoprocentowane
Razem
150 206
-
-
-
-
-
48 394*\
198 600
421 080
53 379
-
-
-
-
9 903
484 362
-
90 340
-
-
-
-
3 176
93 516
27 014
-
-
197 997
-
-
11 074
236 085
4 353
4 270
205
-
-
-
-
8 828
3 515 890
878 318
737 208
95 512
462 247
-
22 596 5 711 771
31 796
47 230
77 132
412 741
398 126
119 310
20 919 1 107 254
31 796
47 230
77 132
168 249
57 605
119 310
9 816
511 138
-
-
-
244 492
340 521
-
11 103
596 116
34 314
81 273
-
-
-
-
-
207 801
34 314
289 074
4 265 926 1 073 537
814 545
706 250
860 373
119 310
362 532
232 901
-
-
-
4 801 540 1 135 595
186 565
122 195
339 720
-
25
505
-
-
-
-
-
530
-
-
-
-
-
-
267
267
4 842 841 1 498 632
419 466
122 195
339 720
-
395 079
584 055
520 653
119 310
323 863 8 163 804
*\ Gotówka w NBP
Zobowiązania
finansowe
Zobowiązania z tytułu emisji
bankowych papierów
wartościowych
Zobowiązania razem
Luka
41 276
-576 915
-425 095
387
637 096
93 070 6 678 685
160 629
160 629
254 353 7 477 207
-
-
Pozycje pozabilansowe:
Na 31 grudnia 2007
FX forward
SWAP
Razem
FX forward
SWAP
Otrzymane zobowiązania od innych instytucji
finansowych
Razem
Saldo
1M
51 629
211 460
263 089
50 980
214 751
1-3M
52 462
182 682
235 144
51 947
180 939
3-6M
18 307
43 125
61 432
18 336
43 228
6-12M
3 224
3 224
3 471
-
-
-
179 100
-
265 731
-2 642
232 886
2 258
240 664
-179 232
3 471
-247
Na 31 grudnia 2006
FX forward
SWAP
Razem
FX forward
SWAP
Razem
Saldo
1M
5 294
279 296
284 590
5 115
275 140
280 255
4 335
1-3M
31 557
274 272
305 829
31 128
269 916
301 044
4 785
3-6M
19 156
19 156
18 973
18 973
183
- 52 -
w tys. zł
Aktywa i zobowiązania finansowe o stałym i zmiennym oprocentowaniu oraz te, które nie są
bezpośrednio naraŜone na ryzyko zmiany stopy procentowej na dzień 31 grudnia 2007 roku.
O zmiennym
O stałym
oprocentowaniu oprocentowaniu
Aktywa
Lokaty w innych bankach oraz kredyty i poŜyczki
udzielone innym bankom
Inwestycyjne (lokacyjne) papiery wartościowe, w
tym:
Inne aktywa
Aktywa razem
Zobowiązania
Zobowiązania z tytułu emisji bankowych papierów
wartościowych
Zobowiązania razem
73 147
-
Nie
bezpośrednio
naraŜone na
ryzyko
zmiany stopy
procentowej
66 091
Razem
611 238
90 340
329 205
4 030
3 863 633
34 683
1 520 342
7 967
3 170
653
14
618 266
653 888
93 510
329 858
4 044
6 002 241
1 618 232
1 011 818
606 414
6 589 825
1 555 025
1 893
1 893
325 977
1 024 031
1 620 125
1 013 711
606 414
325 977
9 168 881
132
654 914
4 969 750
5 538
2 301 794
-
6 727
124 858
-
132
661 641
7 396 402
5 538
5 630 334
2 301 794
215
174 670
306 470
215
174 670
8 238 598
139 238
Aktywa i zobowiązania finansowe o stałym i zmiennym oprocentowaniu oraz te, które nie są
bezpośrednio naraŜone na ryzyko zmiany stopy procentowej na dzień 31 grudnia 2006 roku.
O zmiennym
O stałym
oprocentowaniu oprocentowaniu
Aktywa
Lokaty w innych bankach oraz kredyty i poŜyczki
udzielone innym bankom
Inwestycyjne (lokacyjne) papiery wartościowe, w
tym:
Aktywa zastawione
Inne aktywa
Aktywa razem
Zobowiązania
wartościowych
Zobowiązania razem
150 206
-
Nie
bezpośrednio
naraŜone na
ryzyko
zmiany stopy
procentowej
48 394
Razem
439 469
34 990
9 903
484 362
90 340
225 011
8 828
4 457 410
1 231 765
3 176
11 074
22 596
93 516
236 085
8 828
5 711 771
1 086 335
-
20 919
1 107 254
501 322
585 013
34 314
81 273
6 573 186
1 266 755
9 816
11 103
207 801
323 863
511 138
596 116
34 314
289 074
8 163 804
636 709
4 912 180
530
1 673 435
-
387
93 070
-
637 096
6 678 685
530
-
-
267
267
5 549 419
1 673 435
160 629
254 353
160 629
7 477 207
198 600
- 53 -
w tys. zł
4.2.3. Ryzyko walutowe
Zestawienie otwartych pozycji walutowych na dzień 31 grudnia 2007 roku oraz 31 grudnia 2006 roku
zaprezentowano w poniŜszych tabelach:
Ryzyko walutowe (wartości bilansowe netto) na 31 grudnia 2007
Aktywa
Inwestycyjne (lokacyjne) papiery wartościowe,
w tym:
Inne aktywa
Aktywa razem
PLN
124 406
EUR
9 372
USD
2 852
CHF
276
Inne
2 332
Razem
139 238
281 105
93 510
297 908
-
815
-
48 236
-
25 824
-
653 888
93 510
329 858
862
5 018 979
3 179
129 659
15 492
838 111
3
-
329 858
4 044
6 002 241
1 602 005
995 591
606 414
325 305
7 776 030
17 988
17 988
669
458 775
132
132
1
19 292
2
886 625
28 159
1 620 125
1 013 711
606 414
325 977
9 168 881
392 758
69 391
-
55
462 204
108 746
6 676 432
103 947
606 593
4 749
84 794
444 331
2 988
25 595
661 773
7 396 402
391
1 881
2 896
370
-
5 538
215
-
-
-
-
215
134 289
6 920 073
37 528
749 949
1 741
94 180
57
447 746
1 055
26 650
174 670
8 238 598
104 754
244
438 919
634
544 550
Pozycje pozabilansowe tworzące pozycję walutową
Zobowiązania
Zobowiązania razem
Bilansowa pozycja netto
Pozabilansowa pozycja netto
854 857
-291 174
-74 888
438 879
1 509
-
288 004
69 147
-438 919
-579
- 54 -
w tys. zł
Ryzyko walutowe (wartości bilansowe netto) na 31 grudnia 2006
Aktywa
Inwestycyjne (lokacyjne) papiery wartościowe,
w tym:
Inne aktywa
Aktywa razem
PLN
183 591
EUR
9 463
USD
3 434
CHF
168
Inne
1 944
Razem
198 600
316 866
101 376
17 039
36 929
12 152
484 362
93 516
236 085
96
4 461 888
6 219
214 801
2 341
33 323
1 001 759
172
-
93 516
236 085
8 828
5 711 771
1 107 136
3
115
-
-
1 107 254
511 020
596 116
323 388
6 722 566
3
331 862
115
56 252
1 038 856
14 268
511 138
596 116
323 388
8 163 804
467 215
101 868
-
31 138
600 221
Zobowiązania
28 304
5 887 325
120 031
633 180
117 455
488 761
3 653
37 072
637 096
6 678 685
Zobowiązania razem
-
189
335
-
6
530
267
-
-
-
-
267
160 629
6 076 525
753 400
117 790
492 414
37 078
160 629
7 477 207
18 275
35 799
545 055
2 119
601 248
Bilansowa pozycja netto
Pozabilansowa pozycja netto
646 041
-421 538
-61 537
546 442
-22 810
-
448 940
66 069
-545 055
29 019
4.3. Ryzyko akcji i kapitałowych instrumentów pochodnych
Ryzyko akcji i kapitałowych instrumentów pochodnych występuje głównie w działalności Domu
Maklerskiego BOŚ S.A. - podmiocie zaleŜnym od Banku - i wynika z moŜliwości niekorzystnych zmian
cen akcji oraz wartości indeksów giełdowych na wynik finansowy lub wartość kapitału Grupy.
Ryzyko to jest ograniczane poprzez limity zaangaŜowania (zarówno w odniesieniu do transakcji
arbitraŜowych - wartość limitu 13 mln zł, jak i niezabezpieczonych – wartość limitu 6 mln zł) oraz
ograniczenia koncentracji inwestycji w stosunku do jednego emitenta (do 10% funduszy
nadzorowanych). Limit zaangaŜowania w transakcje arbitraŜowe został ustalony w oparciu o poziom
nadzorowanych kapitałów i stanowi 50% poziomu nadzorowanych kapitałów obliczonych zgodnie z
Rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 14 kwietnia 2006 roku w sprawie zakresu i
szczegółowych zasad wyznaczania wymogów kapitałowych oraz maksymalnej wysokości kredytów,
poŜyczek i wyemitowanych dłuŜnych papierów wartościowych w stosunku do kapitałów. Z uwagi na
fakt, Ŝe tylko niezabezpieczona wielkość transakcji arbitraŜowych (tj. w wysokości ok. 5%
wykorzystanego globalnego limitu) wpływa na całkowity wymóg kapitałowy, globalny limit został
ustalony na powyŜszym poziomie. Całość pozycji niezabezpieczonych stanowi 25% poziomu
nadzorowanych kapitałów ze względu na wpływ pozycji niezabezpieczonych na całkowity wymóg
kapitałowy.
Na dzień 31 grudnia 2007 roku oraz 31 grudnia 2006 roku wykorzystanie limitów zaangaŜowania w
inwestycje własne wynosiło odpowiednio 6,6% i 0,7% limitu maksymalnego zaangaŜowania w
transakcje niezabezpieczone. Limity wykorzystane na transakcje arbitraŜowe były wykorzystane na
31 grudnia 2007 roku w 1,9% (na 31 grudnia 2006 roku - 79,2%).
Dodatkowo istnieją limity straty (konieczność zamknięcia posiadanych pozycji przez maklera w
przypadku spadku cen do poziomu niŜszego niŜ 80% ceny zakupu lub poniesienia określonej straty -
- 55 -
w tys. zł
do 40 tys. zł straty dziennej) oraz limity dla poszczególnych traderów. Ponadto transakcje koncentrują
się na transakcjach intraday.
Poziom ryzyka generowanego przez portfel inwestycji własnych DM BOŚ S.A. jest niewielki – przy
wielkości kapitałowych inwestycji pochodnych na dzień 31 grudnia 2007 roku w wysokości ok.
653 tys. zł oraz notowanych instrumentow kapitałowych w wysokości 1 700 tys. zł Grupa mogła stracić
w ciągu dnia z 99% prawdopodobieństwem ok. 400 tys. zł, w tym 35 tys. zł – wpływ na wynik
finansowy brutto oraz 365 tys. zł – wpływ na kapitały własne (przy zmienności szacowanej z danych
dziennych za rok wstecz - dla portfela handlowego w oparciu o zmienność indeksu WIG 20 oraz dla
portfela DDS – w oparciu o zmienność pojedynczej akcji). Zakładając maksymalne zaangaŜowanie w
wysokości 6 mln zł, strata wzrosłaby do poziomu ok. 321 tys. zł (przy zmienności szacowanej j.w. dla
indeksu WIG20).
Dodatkowo na koniec 2007 roku Grupa posiadała w portfelu dostępnym do sprzedaŜy nienotowane
instrumenty kapitałowe w wysokości 1 893 tys. zł, które zostały wycenione na dzień bilansowy metodą
porównawczą w oparciu o indeksy spółek notowanych na GPW w Warszawie S.A. z podobnej branŜy
z uwzględnieniem dyskonta z tytułu braku płynności (rozpoznano odpis aktualizacyjny odniesiony na
kapitał własny Grupy w wysokości 263 tys. zł). Poziom ryzyka oceniono na podstawie najniŜszych
kursów dla spółek przyjętych do wyceny z ostatnich 12 miesięcy, w tym przypadku z 99%
prawdopodobieństwem spółka mogła stracić w ciągu dnia ok. 323 tys. zł – wpływ na kapitał własny
Grupy. W rezultacie ogólny wpływ zmian na kapitały własne wynosi ok. 723 tys. zł (wartość straty
Grupy z 99% prawdopodobieństwem w ciągu dnia).
Dla porównania na koniec 2006 roku przy wielkości inwestycji kapitałowych w wysokości 6 860 tys. zł
Grupa mogła stracić w ciągu dnia z 99% prawdopodobieństwem ok. 453 tys. zł, w tym ok. 2 tys. zł na
wynik finansowy brutto a 451 tys. zł na kapitał własny (przy zmienności szacowanej z danych
dziennych za rok wstecz – dla portfela handlowego w oparciu o zmienność indeksu - dla portfela DDS
- w oparciu o zmienność pojedynczej akcji) , a przy maksymalnym zaangaŜowaniu w wysokości 6 mln
zł ponad 250 tys. zł (przy zmienności szacowanej j.w. dla indeksu WIG 20).
4.4. Ryzyko płynności
Poprzez ryzyko płynności rozumiemy niebezpieczeństwo pogorszenia zdolności Grupy do
realizowania swoich zobowiązań.
Metody zarządzania ryzykiem płynności
Zarządzanie ryzykiem płynności w BOŚ S.A. obejmuje:
• zarządzanie płynnością bieŜącą (do 1 miesiąca),
• zarządzanie płynnością średnioterminową (od 1 do 6 miesięcy)
i długoterminową (powyŜej 6 miesięcy),
• metody działania w zakresie utrzymania płynności w sytuacjach awaryjnych.
Dla potrzeb zarządzania ryzykiem płynności bieŜącej Bank wykorzystuje głównie codzienne
informacje na temat:
- lokat i depozytów międzybankowych,
- stanów na rachunku Nostro w DSP NBP,
- operacji SWAP-owych, FX oraz papierami wartościowymi,
- stanu depozytów i kredytów klientów niebankowych.
W zakresie ryzyka płynności średnioterminowej Bank analizuje wielkość wskaźników płynności do 1 i
do 3 miesięcy, poziom aktywów płynnych, poziom osadu (w powiązaniu z koncentracją depozytów i
analizą duŜych klientów), a takŜe relacje poszczególnych pozycji aktywów i pasywów w strukturze
bilansu. PowyŜsze wskaźniki i wartości uwzględniają zdyskontowane kontraktowe przepływy
pienięŜne.
Na potrzeby szczegółowej analizy płynności średnio i długoterminowej tworzone są zestawienia
aktywów i pasywów zgodnie z kontraktowymi oraz urealnionymi terminami zapadalności i
wymagalności uwzględniające zdyskontowane przepływy pienięŜne.
W ramach zarządzania płynnością długoterminową Bank monitoruje równieŜ średni czas Ŝycia
aktywów i pasywów.
Bank monitoruje przestrzeganie ustalonych limitów strukturalnych w odniesieniu do:
• minimalnego poziomu aktywów płynnych,
- 56 -
w tys. zł
relacji aktywów kredytowych (kredyty i poŜyczki netto, część obligacji komunalnych i
korporacyjnych) do stabilnych źródeł finansowania.
Bank monitoruje płynność na podstawie zdyskontowanych przepływów pienięŜnych.
•
Przekroczenie limitu skutkuje podjęciem przez Bank działań opisanych w planie dotyczącym
utrzymania płynności w sytuacji awaryjnej. W szczególności Bank moŜe uruchomić posiadaną linię
depozytową typu stand-by.
BOŚ S.A. aktywnie zarządza płynnością średnio i długoterminową, podejmując działania na rzecz
zapewnienia źródeł finansowania o odpowiedniej strukturze walutowej i terminowej, oraz inwestując
posiadane nadwyŜki na rynku dłuŜnych papierów wartościowych.
Wpływ podmiotu zaleŜnego w Grupie Kapitałowej BOŚ S.A. na płynność grupy jest niski, z uwagi na
niewielki jego udział w jej aktywach (ok. 2%). NaleŜy jednak zaznaczyć, Ŝe zarówno Bank, jak i DM
BOŚ S.A. posiada samodzielnie odpowiedni poziom aktywów płynnych do realizacji swoich
zobowiązań.
DM BOŚ nie posiada specjalnych procedur dotyczących zarządzania płynnością.
Zestawienie zapadalności aktywów i wymagalności zobowiązań według terminów umownych na dzień
31 grudnia 2007 roku oraz 31 grudnia 2006 roku zaprezentowano w poniŜszych tabelach (wartości
niezdyskontowane):
Ryzyko płynności na 31 grudnia 2007
Aktywa
kredyty i poŜyczki udzielone innym
bankom
Papiery wartościowe przeznaczone
do obrotu
klientom
zapadalności
Aktywa z tytułu podatku
odroczonego
Inne aktywa
Aktywa razem
Zobowiązania
Zobowiązania wobec Banku
Centralnego
Zobowiązania wobec innych
banków
finansowe
bankowych papierów
wartościowych
Rezerwy
Zobowiązania z tytułu
bieŜącego podatku
dochodowego
Zobowiązania razem
Wskaźnik luki płynności netto
Aktywa razem
Zobowiązania razem
Luka
1M
139 238
273 055
1-3M
228 804
3-6M
71 492
6-12 M
62 000
1-5Y
-
Pow. 5 Y
-
Razem
139 238
635 351
7 058
-
10 071
3 796
79 265
105 524
230 934
50 000
109 320
377 328
913
110 288
2 024
308 889
1 107
504 316
925 789
3 006 499 2 323 257
4 044
7 179 038
3 192
7 898
105 381
49 096
1 459 220
228 414
1 853 201
3 192
-
2 148
5 750
8 793
96 588
15 941
33 155
915 255
543 965
228 414
-
1 173 743
679 458
-
17 301
-
-
-
-
17 301
98 260
632 004
564 916
692 367
1 119 946
98 260
4 802 177 2 601 671 10 413 081
132
-
-
-
-
-
132
70 000
6 404
8 524
38 672
763 974
11 469
899 043
3 798
6 214 995
442
551 388
1 082
166 805
216
213 421
480 753
178 332
5 538
7 805 694
215
-
-
-
-
-
215
14 987
-
-
-
-
-
14 987
-
73
-
-
-
-
73
159 610
6 463 737
558 307
176 411
252 309
1 244 727
189 801
159 610
8 885 292
0,10
1,01
3,92
4,44
3,86
13,71
1,17
632 004
6 463 737
-5 831 733
564 916
558 307
6 609
692 367
176 411
515 956
1 119 946
252 309
867 637
4 802 177
1 244 727
3 557 450
2 601 671 10 413 081
189 801 8 885 292
2 411 870 1 527 789
- 57 -
w tys. zł
Ryzyko płynności na 31 grudnia 2006
Aktywa
kredyty i poŜyczki udzielone innym
bankom
do obrotu
klientom
zapadalności
Aktywa zastawione
Aktywa trwałe przeznaczone do
sprzedaŜy
Aktywa z tytułu podatku
odroczonego
Inne aktywa
Aktywa razem
Zobowiązania
Centralnego
Zobowiązania wobec innych
banków
bankowych papierów
wartościowych
Rezerwy
Zobowiązania z tytułu bieŜącego
podatku dochodowego
Zobowiązania razem
Wskaźnik luki płynności netto
Aktywa razem
Zobowiązania razem
Luka
1M
198 600
1-3M
-
3–6M
-
6-12 M
-
1-5Y
-
Pow. 5 Y
-
Razem
198 600
430 991
-
53 379
3 803
-
-
-
105 552
484 370
109 355
13 441
4 353
4 270
205
9 169
-
257 917
-
-
280 527
8 828
240 280
257 981
426 130
963 046
2 913 994
1 977 274
6 778 705
14 312
14 312
39 221
33 471
35 487
23 899
67 370
56 287
900 554
240 781
240 595
240 595
1 297 539
609 345
-
5 750
11 588
11 083
659 773
-
688 194
1 747
-
-
-
36 300
-
38 047
3 933
-
-
-
-
-
3 933
-
-
5 099
-
-
-
5 099
98 068
1 005 725
358 654
466 921
1 039 585
4 108 765
2 323 421
98 068
9 303 071
157
-
-
-
-
-
157
41 348
26
4 567 922
13 243
504
853 683
4 430
222 201
29 443
336 718
593 595
557 889
23 581
287 556
705 640
530
6 825 969
267
-
-
-
-
-
267
25 964
-
-
-
-
-
25 964
2 252
-
-
-
-
-
2 252
80 902
4 718 838
867 430
226 631
366 161
1 151 484
311 137
80 902
7 641 681
0,21
0,41
2,06
2,84
3,57
7,47
1,22
1 005 725
4 718 838
-3 713 113
358 654
867 430
-508 776
466 921
226 631
240 290
1 039 585
366 161
673 424
4 108 765
1 151 484
2 957 281
2 323 421
311 137
2 012 284
9 303 071
7 641 681
1 661 390
W celu zarządzania ryzykiem płynności Grupa wykorzystuje wskaźniki płynności do 1 i do 3 miesięcy
oparte na zdyskontowanych kontraktowych przepływach pienięŜnych, które na dzień bilansowy
wyniosły odpowiednio 0,10 oraz 0,15 (na dzień 31 grudnia 2006 roku odpowiednio 0,19 i 0,24). W celu
urealnienia luk płynności do 1 i do 3 miesięcy BOŚ S.A. dodatkowo, w swoich wewnętrznych
analizach uwzględnia osad depozytowy, który na 31 grudnia 2007 roku wyniósł 79% depozytów
klientowskich ogółem (na 31 grudnia 2006 roku 76%) oraz moŜliwość sprzedaŜy płynnych papierów
wartościowych w kwocie odpowiednio 1 547 mln zł i 1 582 mln zł, wykorzystanie linii stand-by i
wcześniejsze spłaty kredytów (równieŜ w oparciu o zdyskontowane kontraktowe przepływy pienięŜne)
oraz zobowiązania warunkowe w wysokości 30% ich wartości bilansowej (tj. skorygowane o średni
współczynnik ich realizacji). Po uwzględnieniu ww. czynników wskaźniki płynności ukształtowałoby się
na poziomie około 1,07 dla 1 miesiąca i 1,18 dla 3 miesięcy, natomiast na dzień 31 grudnia 2006 roku
wskaźnik płynności ukształtowałby się dla 1 miesiąca na poziomie 1,09 a do 3 miesięcy na poziomie
około 1,19.
- 58 -
w tys. zł
Przepływy środków pienięŜnych instrumentów pochodnych (rozliczenia brutto)
Zestawienie zapadalności instrumentów pochodnych
według terminów umownych na dzień
niezdyskontowane):
31 grudnia 2007
Wpływy, w tym:
FX Spot
FX Forward
FX Swap
Swap odsetkowy
1M 1-3M 3–6M
267 875 235 144 112 138
4 786
51 629 52 462 18 307
211 460 182 682 43 125
- 50 706
6-12M
3 224
3 224
-
Pow. 1Y
-
Razem
618 381
4 786
125 622
437 267
50 706
Wypływy, w tym:
FX Spot
FX Forward
FX Swap
Swap odsetkowy
270 295 232 887
4 564
50 980 51 947
214 751 180 940
-
61 564
18 336
43 228
-
3 471
3 471
-
50 250
50 250
618 467
4 564
124 734
438 919
50 250
Wpływy, w tym:
FX Spot
FX Forward
FX Swap
1M 1-3M
332 176 305 829
27 143
5 102
8 570
299 931 297 259
3–6M
19 156
19 156
Razem
657 161
27 143
13 672
616 346
Wypływy, w tym:
FX Spot
FX Forward
FX Swap
327 780 301 043
27 152
190 22 978
300 438 278 065
18 973
18 973
-
647 796
27 152
42 141
578 503
31 grudnia 2006
Przepływy środków pienięŜnych instrumentów pochodnych (rozliczenia netto)
31 grudnia 2007
1-3M
3–6M
Razem
Wpływy, w tym:
Kontrakty terminowe
2
13
15
Wypływy, w tym:
Kontrakty terminowe
2
-
2
31 grudnia 2006
1-3M
3–6M
Razem
Wpływy, w tym:
Kontrakty terminowe
97
-
97
Wypływy, w tym:
Kontrakty terminowe
-
1
1
- 59 -
w tys. zł
Ryzyko płynności zobowiązań warunkowych
Zestawienie wymagalności zobowiązań warunkowych według terminów umownych na dzień
niezdyskontowane)
31 grudnia 2007
Zobowiązania
warunkowe
Finansowe, w tym:
- otwarte akredytywy
importowe
- promesy udzielenia
kredytu
- pozostałe
Gwarancje
1M
1-3M
3–6M
6-12 M
833 269
42 474
109 298
248 349
1 - 5 Y Pow. 5 Y
183 298
Razem
85 954 1 502 642
751 278
646 609
30 901
30 901
88 370
88 370
193 515
193 515
124 459
82 483
103 369
-
-
-
-
-
103 369
1 000
-
-
-
-
-
1 000
300
72 891
9 100
11 573
-
20 928
-
54 834
-
41 976
54 939
3 900
85 954
-
42 276
301 119
13 000
3–6M
6-12 M
1 - 5 Y Pow. 5 Y
Razem
68 262
153 888
170 834
- 1 188 523
- 1 041 878
31 grudnia 2006
1M 1-3M
Zobowiązania
warunkowe
Finansowe, w tym:
- otwarte akredytywy
importowe
- promesy udzielenia
kredytu
- limity na transakcje FX
- pozostałe
Gwarancje
669 402
50 094
41 714 1 154 194
642 616
591 984
35 238
35 238
33 523
33 523
98 700
98 700
88 050
88 050
-
898 127
847 495
3 353
-
-
-
-
-
3 353
13 110
-
-
-
-
-
13 110
6 910
27 259
18 086
8 700
14 856
-
34 739
-
55 188
-
82 784
-
41 714
-
6 910
27 259
247 367
8 700
Ryzyko płynności zobowiązań pozabilansowych
31 grudnia 2007
1M
Zobowiązania z tytułu zawartej
umowy leasingu operacyjnego
Zobowiązania z tytułu umów
czynszu
Zobowiązania z tytułu zakupu
wartości niematerialnych i
prawnych
1-3M
3–6M
6-12 M
1-5Y
Razem
1 099
-
-
-
856
1 955
-
-
-
573
1643
2 216
-
-
108
11 366
-
11 474
- 60 -
w tys. zł
31 grudnia 2006
1M
1-3M
3–6M
6-12 M
1-5Y
Razem
-
-
-
-
3 150
3 150
-
-
-
544
2 218
2 762
-
-
48
42 028
8 062
50 138
Zobowiązania z tytułu zawartej
umowy leasingu operacyjnego
Zobowiązania z tytułu umów
czynszu
Zobowiązania z tytułu zakupu
wartości niematerialnych i
prawnych
4.5. Zarządzanie kapitałem
4.5.1.
Cele, polityka i procesy zarządzania kapitałem.
Podstawowym celem polityki zarządzania kapitałem jest utrzymywanie współczynnika wypłacalności
na poziomie powyŜej 12%. W związku z zakładanym w Strategii Rozwoju Banku na lata 2007-2011
wzrostem skali działalności do końca 2011 przeprowadzone będzie dokapitalizowanie Banku kwotą
662 mln zł, z czego 580 mln zł pozyskane zostanie drogą emisji publicznych a 82 mln zł w drodze
emisji menadŜersko–pracowniczych. Dodatkowo fundusze zwiększą się o 353 mln zł z
wypracowanego zysku. W czerwcu 2007 roku fundusze własne wzrosły o 170 mln zł.
W strukturze funduszy własnych dominują fundusze podstawowe (ponad 99%). Grupa nie korzysta z
poŜyczek podporządkowanych oraz innych kapitałów niŜszych kategorii. Struktura funduszy własnych
Grupy wyznaczonych na potrzeby norm ostroŜnościowych została przedstawiona poniŜej.
Fundusze podstawowe pomniejszone o zysk netto
bieŜącego okresu
Pomniejszenia sumy funduszy o wartości niematerialne
Fundusze własne
31-12-2007
31-12-2006
894 951
628 892
-12 691
-96 722
785 538
-2 356
-68 519
558 017
2 375
1 809
787 913
559 826
Kapitał krótkoterminowy - zysk rynkowy
Fundusze własne i kapitał krótkoterminowy
Dla potrzeb ograniczenia ryzyka spadku współczynnika wypłacalności Bank monitoruje kształtowanie
się skali i struktury działalności Banku oraz czynników mogących mieć wpływ na obniŜenie się
poziomu funduszy własnych Banku.
4.5.2.
Kalkulacja wysokości kapitału.
Całkowity wymóg kapitałowy Grupy kształtował się następująco :
Wyszczególnienie
31-12-2007
31-12-2006
Całkowity wymóg kapitałowy,
w tym:
406 432
388 489
Wymóg z tytułu ryzyka kredytowego
404 057
386 680
2 107
1 742
268
67
Wymóg z tytułu ryzyka rynkowego
Wymóg z tytułu ryzyka rozliczenia, dostawy
oraz ryzyka kredytowego kontrahenta
Bank w 2007 roku korzysta z opcji określonej w Uchwale KNB nr 1/2007 z dnia 13 marca 2007 roku i
do końca 2007 roku nie uwzględnia wymogu z tytułu ryzyka operacyjnego przy wyznaczaniu
całkowitego wymogu kapitałowego.
- 61 -
4.5.3.
w tys. zł
Deklaracja zgodności z wymogami w zakresie adekwatności kapitałowej.
Zgodnie z art. 128 pkt. 1 ust. 3 Prawa Bankowego Bank jest zobowiązany utrzymywać współczynnik
wypłacalności na poziomie co najmniej 8%. Według stanu na 31 grudnia 2007 roku współczynnik
wypłacalności Grupy wyniósł 15,51% i w porównaniu do stanu na 31 grudnia 2006 roku wzrósł o 3,98
pkt. procentowego. Kalkulacja współczynnika wypłacalności dokonywana jest na podstawie uchwały
KNB nr 1/2007, 2/2007, 3/2007 z dnia 13 marca 2007 roku.
Zgodnie z art. 128 pkt. 1 ust. 2 Prawa Bankowego Bank jest zobowiązany utrzymywać sumę funduszy
własnych i kapitału krótkoterminowego na poziomie nie niŜszym niŜ wyŜsza z następujących wartości:
• suma wymogów kapitałowych z tytułu poszczególnych rodzajów ryzyka oraz wymogów
kapitałowych z tytułu przekroczenia limitów i naruszenia innych norm określonych w ustawie,
• oszacowana przez Bank kwota, niezbędna do pokrycia wszystkich zidentyfikowanych, istotnych
rodzajów ryzyka występujących w działalności Banku oraz zmian otoczenia gospodarczego,
uwzględniająca przewidywany poziom ryzyka (kapitał wewnętrzny).
Zgodnie z uchwałą KNB nr 4/2007 z dnia 13 marca 2007 roku Bank jest zobowiązany do
wprowadzenia wyznaczania kapitału wewnętrznego począwszy od 2008 roku.
5. WaŜniejsze oszacowania i oceny dokonywane w związku z zastosowaniem zasad
rachunkowości
Sporządzenie sprawozdania finansowego zgodnie z MSSF zatwierdzonymi przez UE wymaga
zastosowania pewnych istotnych z punktu widzenia rachunkowego oszacowań. Wymaga równieŜ od
Zarządu stosowania własnego osądu przy stosowaniu przyjętych zasad rachunkowości. Zagadnienia,
w odniesieniu, do których wymagana jest większa doza osądu, zagadnienia bardziej złoŜone,
załoŜenia i szacunki znaczące z punktu widzenia skonsolidowanego sprawozdania zostały
przedstawione poniŜej:
(a) Utrata wartości kredytów i poŜyczek
Grupa przeprowadza przegląd swojego portfela kredytowego pod kątem utraty wartości przynajmniej
raz na kwartał. Aby ustalić, czy naleŜy wykazać utratę wartości w rachunku zysków i strat, Grupa
ocenia, czy istnieją jakiekolwiek dane wskazujące na moŜliwe do zmierzenia zmniejszenie
szacowanych przyszłych przepływów pienięŜnych dotyczących portfela kredytowego, zanim
zmniejszenie to będzie moŜna przyporządkować do konkretnego kredytu. Szacunki mogą
uwzględniać moŜliwe do zaobserwowania dane wskazujące na wystąpienie niekorzystnej zmiany
sytuacji ekonomiczno – finansowej kredytobiorców naleŜących do określonej grupy, sytuacji
gospodarczej w danym kraju lub jego części, co ma związek z problemami występującymi w tej grupie
aktywów. Kierownictwo planuje przyszłe przepływy pienięŜne na podstawie szacunków opartych o
historyczne doświadczenia strat poniesionych na aktywach o cechach ryzyka kredytowego i
obiektywnych dowodach utraty wartości podobnych do tych, które charakteryzują portfel. Metodologia
i załoŜenia, na podstawie których określa się szacunkowe kwoty przepływów pienięŜnych i okresy, w
których one nastąpią, są poddawane regularnym przeglądom w celu zmniejszenia róŜnic pomiędzy
szacunkową a rzeczywistą wielkością strat.
Gdyby wartość bieŜąca przewidywanych przepływów pienięŜnych z analizy indywidualnej zmieniłaby
się o +/-5% to odpisy aktualizacyjne zmniejszyłyby/zwiększyłyby się o 22 909 tys. zł i w takiej wielkości
wpłynęłyby na wynik Grupy.
(b) Utrata wartości instrumentów kapitałowych dostępnych do sprzedaŜy
Grupa rozpoznaje utratę wartości instrumentów kapitałowych dostępnych do sprzedaŜy, gdy wystąpiło
znaczne lub długotrwałe obniŜenie ich wartości godziwej poniŜej wartości początkowej. Ustalenie, czy
obniŜenie jest znaczne lub długotrwałe, wymaga zastosowania własnej oceny. Przeprowadzając taką
ocenę, Grupa, obok innych czynników, ocenia normalną zmienność cen akcji. Wykazanie utraty
wartości moŜe równieŜ być wskazane, gdy istnieją dowody na pogorszenie się sytuacji finansowej
emitenta, branŜy lub sektora gospodarki, technologii lub przepływów z działalności operacyjnej i
finansowej.
Zmiana oszacowania wartości godziwej instrumentów kapitałowych dostępnych do sprzedaŜy o 5%
spowodowałaby zmianę wartości portfela o 180 tys. zł.
- 62 -
w tys. zł
(c) DłuŜne papiery utrzymywane do terminu zapadalności
Grupa stosuje zalecenia MSR 39 dotyczące klasyfikowania aktywów finansowych innych niŜ
instrumenty pochodne o stałych lub moŜliwych do ustalenia płatnościach i określonym terminie
zapadalności jako aktywa utrzymywane do terminu zapadalności. Klasyfikacja ta w znacznym stopniu
oparta jest na własnej ocenie. Dokonując tej oceny, Grupa ocenia swój zamiar i moŜliwości
utrzymywania tych papierów do terminu zapadalności. JeŜeli Grupa nie utrzyma papierów do terminu
zapadalności, będzie musiała zmienić klasyfikację całej kategorii na aktywa dostępne do sprzedaŜy (z
wyjątkiem pewnych okoliczności, jak np. sprzedaŜ o niewielkiej wartości krótko przed datą
zapadalności). DłuŜne papiery wyceniane są wtedy według wartości godziwej, a nie zamortyzowanego
kosztu.
W przypadku sprzedaŜy wartość portfela papierów utrzymywanych do terminu zapadalności byłaby
niŜsza w porównaniu z wartością księgową o 6 464 tys. zł.
(d) Wartość godziwa instrumentów finansowych
Wartość instrumentów finansowych nie notowanych na aktywnych rynkach ustala się stosując modele
wyceny przyjęte na rynku. Uwzględniają one m.in. zdyskontowaną (za pomocą krzywej
zerokuponowej z marŜą) do wartości obecnej ocenę przyszłych przepływów pienięŜnych,
porównywalne ceny transakcyjne, (jeśli istnieją), jak równieŜ odniesienie do podobnych instrumentów
kwotowanych na aktywnych rynkach. W rzadkich przypadkach, gdy zastosowanie takich modeli nie
jest moŜliwe i nie ma moŜliwości ustalenia wartości godziwej w sposób rzetelny, instrumenty
finansowe wykazywane są według kosztu nabycia.
Zmiana oszacowania wartości bilansowej obligacji komunalnych o 5% spowodowałaby zmianę
wartości portfela obligacji komunalnych o 11 544 tys. zł.
Zmiana ceny struktury typu snowball o 5% oznacza zmianę wartości o 1 889 tys. zł. Zmiana cen
pozostałych obligacji korporacyjnych i wyemitowanych przez banki przy zmianie ceny o 5% spowoduje
zmianę wartości o 5 893 tys. zł.
(e) Rezerwa na przyszłe zobowiązania i roszczenia
Rezerwy te ustalane są w oparciu o analizy prawne przygotowywane na potrzeby Zarządzających
Grupą.
W przypadku pozytywnego dla Grupy rozstrzygnięcia sprawy zapłaty kary pienięŜnej nałoŜonej na
banki przez Prezesa UOKiK wynik Grupy ulegnie zwiększeniu o kwotę 2 895 tys. zł
6. Wynik z tytułu odsetek
Przychody z tytułu odsetek i przychody o podobnym charakterze,
z tytułu:
Kredytów i poŜyczek, w tym:
- banków
- klientów
Instrumentów finansowych, w tym:
- dostępnych do sprzedaŜy
- utrzymywanych do terminu zapadalności
- przeznaczonych do obrotu
Razem
Koszty odsetek i podobne koszty z tytułu:
Lokat przyjętych, depozytów i rachunków bankowych, w tym od:
- banków
- klientów
Kredytów i poŜyczek, w tym od:
- banków
- klientów
Instrumentów finansowych przeznaczonych do obrotu
Razem
31-12-2007
31-12-2006
358 271
32 631
325 640
89 281
41 570
32 574
15 137
447 552
290 888
7 892
282 996
73 892
30 646
37 390
5 856
364 780
31-12-2007
203 645
3 951
199 694
34 792
19 347
15 445
238 437
31-12-2006
159 100
6 688
152 412
28 536
18 101
10 435
168
187 804
- 63 -
w tys. zł
Przychody odsetkowe wyliczone metodą efektywnej stopy procentowej w odniesieniu do aktywów
finansowych, które nie są wyceniane w wartości godziwej przez rachunek zysków i strat w 2007 r.
wyniosły 389 211 tys. zł., natomiast w 2006 r. wynosiły 341 180 tys.zł.
Koszty odsetkowe wyliczone metodą efektywnej stopy procentowej w odniesieniu do zobowiązań
finansowych, które nie są wyceniane w wartości godziwej przez rachunek zysków i strat w 2007 r.
wyniosły 238 437 tys. zł., a w analogicznym okresie ubiegłego roku wynosiły 187 804 tys.zł.
W 2007 r. w przychodach z tytułu odsetek i innych przychodach o podobnym charakterze jest 358 tys.
zł odsetek naliczonych dotyczących aktywów finansowych objętych rezerwą z tytułu utraty wartości,
natomiast w 2006 r. kwota ta wynosiła 214 tys. zł.
Przeciętna podstawowa stopa oprocentowania kredytów udzielonych ze środków własnych Banku w
2007 roku wyniosła 5,64% (5,04% w 2006 roku), a po wyłączeniu kredytów z utratą wartości 6,18%
(5,60% w 2006 roku). Natomiast przeciętna podstawowa stopa oprocentowania depozytów wyniosła
3,34% (3,00% w 2006 roku), przy czym dla depozytów złotowych wyniosła 3,43% (3,11% w 2006
roku), a depozytów walutowych 2,26% (1,74% w 2006 roku).
Średni stan oprocentowanych aktywów w 2007 roku wyniósł 8 341 654 tys. zł, a średni stan pasywów
kosztowych 7 260 818 tys. zł. W analogicznym okresie roku ubiegłego, średni stan oprocentowanych
aktywów wyniósł 7 254 607 tys. zł, a pasywów kosztowych 6 395 610 tys. zł.
7. Wynik z tytułu opłat i prowizji
Opłaty za zarządzanie aktywami i podobne opłaty
Opłaty za obsługę rachunków klientów, inne operacje rozliczeniowe w
obrocie krajowym i zagranicznym
Opłaty i prowizje z tytułu działalności bankowej,
w tym od:
- klientów
Opłaty od operacji kartami płatniczymi
Opłaty związane z zarządzaniem portfelem oraz pozostałe opłaty
związane z zarządzaniem
Pozostałe opłaty
Razem
Koszty z tytułu opłat i prowizji
Uiszczone opłaty maklerskie
Uiszczone pozostałe opłaty
Razem
31-12-2007
31-12-2006
65 624
47 274
37 529
38 568
14 795
14 795
7 873
15 956
15 956
5 947
780
3 474
130 075
748
4 112
112 605
16 452
9 578
26 030
14 397
9 862
24 259
31-12-2007
9
9
31-12-2006
102
102
8. Przychody z tytułu dywidend
Razem
- 64 -
w tys. zł
9. Wynik na działalności handlowej
Razem
31-12-2007
-1 044
17 082
16 038
31-12-2006
2 889
13 781
16 670
Łączna kwota zysków i strat ujętych w pozycji „Wynik na działalności handlowej” z tytułu korekt do
wartości godziwej aktywów i zobowiązań finansowych wyniosła odpowiednio:
- zyski
- straty
31-12-2007
59 238
-62 206
31-12-2006
69 808
-74 839
31-12-2007
13 657
31-12-2006
13 630
453
638
1
485
228
65
1 544
16 433
279
225
88
1 355
1 777
17 992
31-12-2007
2 384
1 647
1 166
502
468
50
61
525
6 803
31-12-2006
3 244
1 842
972
355
378
3 098
377
995
11 261
10. Pozostałe przychody operacyjne
Rozwiązanie odpisów aktualizujących wartość przyszłych zobowiązań
Z tytułu sprzedaŜ lub likwidacja środków trwałych, wartości
niematerialnych
Przychody z tytułu pośrednictwa w obsłudze zleconej
Przychody z tytułu zwrotu kosztów windykacji naleŜności
Przychody z tytułu odszkodowań, kar i grzywien
Rozwiązanie odpisów aktualizujących przy sprzedaŜy aktywów do zbycia
Pozostałe
Razem
11. Pozostałe koszty operacyjne
Utworzenie odpisów aktualizujących wartość przyszłych zobowiązań
Koszty windykacji naleŜności
SprzedaŜ lub likwidacja środków trwałych, wartości niematerialnych
Przekazane darowizny
Koszty błędnych transakcji maklerskich
Koszty z tytułu odszkodowań, kar i grzywien
Koszty spisanych naleŜności
Pozostałe
Razem
- 65 -
w tys. zł
12. Wynik odpisów (netto) z tytułu utraty wartości kredytów i poŜyczek oraz zobowiązań
pozabilansowych
Kredyty i poŜyczki udzielone innym bankom,
w tym:
- na naleŜności bilansowe (rozwiązanie/dotworzenie)
Kredyty i poŜyczki udzielone klientom oraz zobowiązania
warunkowe, w tym:
Na naleŜności bilansowe (rozwiązanie/dotworzenie)
Kredyty udzielone klientom detalicznym
Kredyty udzielone klientom korporacyjnym
Kredyty udzielone budŜetowi
Kredyty udzielone pozostałym klientom
Inne
Na zobowiązania warunkowe (rozwiązanie)
Kredyty udzielone klientom detalicznym
Kredyty udzielone klientom korporacyjnym
Kredyty udzielone finansom publicznym
Kredyty udzielone pozostałym klientom
Razem
31-12-2007
31-12-2006
6
-8
6
-8
8 743
9 346
824
2 554
5 968
-1 239
636
319
73
245
-1
8 749
-3 783
-4 710
5 881
-10 824
186
198
-151
-955
1 882
1 882
-3 791
Na dzień 31 grudnia 2007 roku kwota odpisów rozwiązanych na kredyty i poŜyczki udzielone klientom
wyceniane indywidualnie wynosiła -6 535 tys. zł, grupowo -14 987 tys. zł. Natomiast na 31 grudnia
2006 roku kwota odpisów rozwiązanych na kredyty i poŜyczki udzielone klientom wyceniane
indywidualnie wynosiła -39 741 tys. zł, grupowo -31 878 tys. zł.
13. Ogólne koszty administracyjne
Świadczenia pracownicze (nota 14)
Koszty administracyjne, w tym:
- koszty rzeczowe
- podatki i opłaty
- składka i wpłaty na BFG
- pozostałe
Amortyzacja, w tym:
- od środków trwałych
- od wartości niematerialnych
Razem
31-12-2007
150 578
96 048
88 633
3 012
1 157
3 246
24 474
17 697
6 777
271 100
31-12-2006
126 683
87 451
81 374
3 024
1 186
1 867
24 397
17 839
6 558
238 531
Na dzień 31 grudnia 2007 zobowiązania umowne z tytułu najmu lokali wyniosły 2 216 tys. zł, a na
31 grudnia 2006 roku 2 762 tys. zł
Przedmiotem umowy leasingu operacyjnego są pojazdy. Na dzień 31 grudnia 2007 roku łączna kwota
przyszłych minimalnych opłat leasingowych w odniesieniu do poniŜszych okresów wynosi:
- poniŜej 1 roku
1 099 tys. zł
- od 1 do 5 lat
856 tys. zł
Natomiast na 31 grudnia 2006 roku wynosi:
- poniŜej 1 roku
1 240 tys. zł
- od 1 do 5 lat
1 910 tys. zł
Minimalne opłaty leasingowe ujęte w rachunku zysków i strat za 2007 rok wyniosły 1 242 tys. zł.
- 66 -
w tys. zł
Natomiast Opłaty leasingowe ujęte w rachunku zysków i strat za 2006 rok wyniosły 1 141 tys. zł, w
tym:
- minimalne opłaty leasingowe 1 140 tys. zł
- warunkowe opłaty leasingowe
1 tys. zł
Wysokość miesięcznej raty wynagrodzenia w kwocie netto stanowi iloczyn ceny netto pojazdu oraz
faktora procentowego określonego w Umowie Leasingu, wraz z naleŜnym podatkiem VAT. W razie
przekroczenia limitu przebiegu Bank zobowiązany jest zapłacić, oddzielnie dla kaŜdego z pojazdów,
opłatę dodatkową w wysokości stanowiącej iloczyn liczby kilometrów ponad ustalony limit i kwoty
określonej w Umowie Leasingu.
JeŜeli, począwszy od daty zawarcia Umowy Leasingu, nastąpi zmiana ustawowych stawek podatków i
opłat, które wywierają wpływ na kalkulację miesięcznej raty wynagrodzenia netto, a w szczególności
wpływają na cenę zakupu pojazdu od sprzedawcy, wówczas finansujący przedstawi Bankowi do
akceptacji nową kalkulację kwoty wynagrodzenia z tytułu leasingu pojazdu. Nie dotyczy to
samochodów juŜ odebranych przez Bank.
Zgodnie z warunkami umowy kaŜdy odrębny stosunek leasingu kaŜdego z pojazdów, nawiązany na
podstawie umowy leasingu, jest niezaleŜny od stosunków leasingu pozostałych pojazdów
nawiązanych na podstawie umowy leasingu.
MoŜliwość wykorzystania opcji kupna nie dotyczy umowy.
14. Świadczenia pracownicze
Wynagrodzenia
Składki na ubezpieczenia społeczne
Razem
31-12-2007
130 763
19 815
150 578
31-12-2006
108 086
18 597
126 683
Grupa nie finansuje świadczeń emerytalnych opartych na programach określonych świadczeń.
W saldzie wynagrodzeń znajdują się koszty z tytułu odpraw emerytalnych w wysokości 1 110 tys. zł
(na 31 grudnia 2006 r. było 1 065 tys. zł) oraz nagród jubileuszowych w wysokości 746 tys. zł
(na 31 grudnia 2006 r. było 567 tys. zł).
15. ObciąŜenia podatkowe
Podatek bieŜący
Podatek odroczony*\
Razem
31-12-2007 31-12-2006
22 207
8 883
-9 169
6 969
13 038
15 852
Zysk brutto
Podatek dochodowy według stawki 19 %
Dochody niepodlegające opodatkowaniu
Koszty niestanowiące kosztów uzyskania przychodów
98 657
18 744
-9 901
4 195
75 913
14 424
-6 658
8 086
13 038
15 852
*\ więcej informacji na temat odroczonego podatku dochodowego przedstawiono w nocie 30
Głównymi pozycjami wpływającymi na róŜnice między podatkiem dochodowym ustalonym od zysku
brutto, a łącznym obciąŜeniem z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych w 2007 roku są
róŜnice trwałe z tytułu rozwiązania odpisu aktualizującego na przyszłe zobowiązania i roszczenia w
kwocie 8 527 tys. zł. oraz rozwiązanie rezerwy na Instalexport w kwocie 5 544 tys. zł .
- 67 -
w tys. zł
Zmiana stanu z tytułu podatku odroczonego
Stan na początek okresu
- zmiana stanu ujemnych róŜnic przejściowych
- zmiana stanu dodatnich róŜnic przejściowych
- razem zmiana stanu
- w tym zmiana stanu na kapitale z aktualizacji wyceny
- razem zmiana stanu odniesiona na wynik finansowy
Stan na koniec okresu (nota 30)
31-12-2007
31-12-2006
-5 099
-7 248
-4 632
-11 880
-2 711
-9 169
-16 979
-12 983
-4 137
12 021
7 884
915
6 969
-5 099
16. Zysk przypadający na jedną akcję
Podstawowy zysk przypadający na jedną akcję wylicza się jako iloraz zysku przypadającego na
akcjonariuszy Banku oraz średniej waŜonej liczby akcji zwykłych w trakcie roku.
Zysk netto
Średnia waŜona liczba akcji zwykłych (w tysiącach)
Podstawowy zysk na akcję (wyraŜony w zł, gr.)
31-12-2007
85 619
14 281
6,00
31-12-2006
60 061
13 200
4,55
Zysk rozwodniony na akcję jest równy zyskowi podstawowemu na akcję w obu okresach.
17. Kasa, środki w Banku Centralnym
Środki pienięŜne w kasie
Środki w Banku Centralnym
Razem
31-12-2007
66 091
73 147
139 238
31-12-2006
44 667
153 933
198 600
18. Lokaty w innych bankach oraz kredyty i poŜyczki udzielone innym bankom
Lokaty w innych bankach, ujęte w ekwiwalentach środków pienięŜnych
(nota 36)
Lokaty w innych bankach poniŜej 3-mcy (środki pienięŜne klientów Domu
Maklerskiego BOŚ S.A.)
Lokaty w innych bankach powyŜej 3-mcy
Kredyty i poŜyczki udzielone innym bankom
Minus: odpisy aktualizujące lokaty w innych bankach oraz kredyty i
Razem
31-12-2007
31-12-2006
299 549
476 804
9 551
290 348
54 442
7 173
393
-2
653 888
-8
484 362
31-12-2007
93 510
31-12-2006
93 516
19. Inne lokaty na rynku pienięŜnym
Obligacje NBP – utrzymywane do terminu zapadalności
- 68 -
w tys. zł
20. Papiery wartościowe przeznaczone do obrotu oraz aktywa zastawione
DłuŜne papiery wartościowe:
- obligacje Skarbu Państwa
Kapitałowe papiery wartościowe:
– notowane
Razem papiery wartościowe przeznaczone do obrotu oraz aktywa
zastawione
31-12-2007
329 205
329 205
653
653
31-12-2006
260 070
260 070
10 329
10 329
329 858
270 399
Na dzień 31 grudnia 2006 roku, na obligacjach Skarbu Państwa ustanowiono łączne zabezpieczenie
w wysokości 34 314 tys. zł. Obligacje te są prezentowane w bilansie w pozycji „Aktywa zastawione".
Warunki powyŜszych transakcji dotyczące cen i terminu płatności nie podlegały zmianie. Terminy
wymagalności w/w papierów wartościowych zostały zaprezentowane w nocie 4.4
21. Kredyty i poŜyczki udzielone klientom
31-12-2007
Minus
Kredyty i
odpisy
poŜyczki
brutto aktualizu
jące
Kredyty udzielone klientom
detalicznym
korporacyjnym
Kredyty udzielone finansom
publicznym
Kredyty udzielone pozostałym
klientom
Kredyty i poŜyczki brutto
NaleŜności brutto
31-12-2006
Kredyty i
poŜyczki
brutto
Minus
odpisy
aktualizu
jące
Kredyty i
poŜyczki
netto
46 617 1 897 057 1 793 896
48 841
1 745 055
2 460 763 220 250 2 240 513 2 638 339
232 909
2 405 430
247 1 861 739 1 563 468
6 237
1 557 231
2 110
44
2 110
6 268 533 267 114 6 001 419 5 995 747
1 305
483
822
4 494
6 269 838 267 597 6 002 241 6 000 241
287 987
483
288 470
44
5 707 760
4 011
5 711 771
1 943 674
1 861 986
Kredyty i
poŜyczki
netto
- 69 -
w tys. zł
Zmiany odpisów aktualizujących na utratę wartości kredytów i poŜyczek
Kredyty
udzielone
klientom
detalicznym
01-01-2006
Zwiększenie odpisów
aktualizujących na utratę
wartości
Zmniejszenie odpisów
wartości
Kredyty odpisane w ciągu
roku jako nieściągalne
Inne zmniejszenia
Stan na koniec okresu
31-12-2006
Zwiększenie odpisów
wartości
Zmniejszenie odpisów
wartości
Kredyty odpisane w ciągu roku
jako nieściągalne
Inne zmniejszenia
31-12-2007
Kredyty
Kredyty
Kredyty
udzielone
udzielone
udzielone
klientom
finansom pozostałym
korpora- publicznym
klientom
cyjnym
Pozostałe
naleŜności
Razem
82 293
269 178
6 446
198
332
358 447
34 450
73 835
4 627
884
222
114 018
-40 331
-63 011
-4 813
-1 082
-71
-109 308
-27 571
-46 815
-23
-
-
-74 409
-
-278
-
-
-
-278
48 841
232 909
6 237
-
483
288 470
29 146
75 039
4 138
-
2
108 325
-29 970
-77 593
-10 106
-
-2
-117 671
-1 400
-10 012
-22
-
-
-11 434
-
-93
-
-
-
-93
46 617
220 250
247
-
483
267 597
Wartość zabezpieczeń prawnych wykorzystanych do zabezpieczenia naleŜności na 31 grudnia 2007
roku wynosi 178 148 tys. zł, a na dzień 31 grudnia 2006 wynosiła 321 630 tys. zł.
22. Inwestycyjne (lokacyjne) papiery wartościowe
Inwestycyjne (lokacyjne) papiery wartościowe dostępne do sprzedaŜy
DłuŜne papiery wartościowe wyceniane w wartości godziwej:
Skarbu Państwa, w tym:
- ujęte w ekwiwalentach środków pienięŜnych
Banków
Finansów publicznych
Korporacji
Kapitałowe papiery wartościowe wyceniane w wartości godziwej:
– notowane
– nienotowane
Razem inwestycyjne (lokacyjne) papiery wartościowe dostępne do
sprzedaŜy
31-12-2007
31-12-2006
1 010 118
608 548
169 285
230 882
1 403
3 593
1 555
2 038
504 278
225 654
5 998
256 726
21 898
6 860
5 004
1 856
1 013 711
511 138
Łączne kwoty zysków i strat z tytułu korekt aktywów dostępnych do sprzedaŜy do wartości godziwej
odniesionych na kapitał z aktualizacji wyceny wyniosły odpowiednio w:
- zyski
- straty
Łączna kwota zysków i strat
31-12-2007
31-12-2006
19 913
-35 579
-15 666
13 375
-15 995
-2 620
- 70 -
w tys. zł
Inwestycyjne (lokacyjne) papiery wartościowe utrzymywane do terminu zapadalności
DłuŜne papiery wartościowe – według zamortyzowanego kosztu:
Skarbu Państwa
Razem inwestycyjne (lokacyjne) papiery wartościowe utrzymywane
do terminu zapadalności
Razem inwestycyjne (lokacyjne) papiery wartościowe
31-12-2007
31-12-2006
606 414
606 414
596 116
596 116
606 414
596 116
1 620 125
1 107 254
Zmiana stanu inwestycyjnych (lokacyjnych) papierów wartościowych:
Dostępnych do sprzedaŜy
DłuŜne papiery
wartościowe:
stan na początek okresu
01-01-2006
Zwiększenia (z tytułu)
- zakup
- naliczone odsetki lub
dyskonto, premia
-zwyŜki
Zmniejszenia (z tytułu)
- sprzedaŜ i wykup
- odsetki zrealizowane,
premia
- zniŜka
- pozostałe
31-12-2006
- zakup
- naliczone odsetki lub
dyskonto, premia
-zwyŜki
- sprzedaŜ i wykup
- odsetki zrealizowane,
premia
- zniŜka
31-12-2007
Skarbu
Państwa
NBP
Banków
Finansów Korporacji
publicznych
Razem
221 955
-
-
282 538
21 811
526 304
432 207
407 997
7 334 990
7 329 275
-
76 314
61 870
1 479
-
7 844 990
7 799 142
14 018
5 715
-
14 163
1 474
35 370
10 192
428 508
403 664
7 334 990
7 329 275
-
281
102 126
88 770
5
1 392
697
10 478
7 867 016
7 822 406
15 638
5 715
-
13 132
690
35 175
9 206
-
-
-
93
131
5
-
9 304
131
225 654
-
-
256 726
21 898
504 278
788 924 13 666 440 171 726
752 645 13 655 204 167 910
42 366
29 700
1 018 14 670 474
- 14 605 459
1 011
32 961
11 236
3 006
12 578
3 318
406 030 13 666 440
360 372 13 655 204
810
2 441
-
88
68 210
55 250
60 792
7
4 223
21 513 14 164 634
20 000 14 090 826
31 315
11 236
1 706
12 876
1 511
58 644
14 343
-
735
84
2
15 164
- 169 285
230 882
1 403
1 010 118
608 548
- 71 -
Kapitałowe papiery wartościowe
Stan na początek okresu 01-01-2006
- zakup
-zwyŜki
-reklasyfikacja akcji
- sprzedaŜ i wykup
- zniŜka
- pozostałe
- umorzenie akcji
Stan na koniec okresu 31-12-2006
- zakup
-zwyŜki
- sprzedaŜ i wykup
- zniŜka
w tys. zł
Notowane
Nienotowane
Razem
1 791
3 903
1 247
2 656
690
428
262
5 004
2 282
2 282
5 731
1 589
4 142
1 555
1 934
178
52
126
256
49
31
11
165
1 856
2 057
2 024
33
1 875
1 597
278
2 038
3 725
4 081
1 247
2 708
126
946
477
293
11
165
6 860
4 339
2 024
2 315
7 606
3 186
4 420
3 593
Utrzymanych do terminu zapadalności
DłuŜne papiery wartościowe – Skarbu Państwa
Stan na początek okresu 01-01-2006
Zwiększenia
- zakup
- naliczone odsetki, dyskonto, premia
Zmniejszenia
- wykup
614 308
379 500
325 714
53 786
397 692
397 692
596 116
Zwiększenia
- zakup
- naliczone odsetki, dyskonto, premia
Zmniejszenia
- odsetki zrealizowane, premia
41 368
9 915
31 453
31 070
31 070
606 414
W utrzymywanych do terminu zapadalności papierach wartościowych Skarbu Państwa część
stanowiła zabezpieczenie funduszu ochrony środków gwarantowanych w ramach BFG. W grudniu
2007 roku ich wartość bilansowa wyniosła 20 722 tys. zł z terminem wykupu do 6 miesięcy. Natomiast
w grudniu 2006 roku ich wartość wyniosła 15 679 tys. zł, w tym z terminem wykupu do 6 miesięcy
wartość wyniosła 14 717 tys. zł, a z terminem wykupu do roku 962 tys. zł
Kwota wyłączona z kapitału własnego przy sprzedaŜy papierów wartościowych dostępnych do
sprzedaŜy:
31-12-2007
31-12-2006
Wynik na sprzedaŜy aktywów finansowych dostępnych do
sprzedaŜy - kwota wyłączona z kapitału własnego, ujęta w wyniku
1 563
finansowym, w tym:
3 080
- zyski
4 685
1 590
- straty
-1 605
-27
- 72 -
w tys. zł
23. Aktywa trwałe przeznaczone do sprzedaŜy
Wartość bilansowa
Aktywa trwałe przeznaczone do sprzedaŜy razem
31-12-2007
-
31-12-2006
3 933
3 933
W dniu 11 stycznia 2007 roku Zarząd Banku Ochrony Środowiska S.A. podjął decyzję o zbyciu
nieruchomości lokalowej, a w dniu 17 kwietnia 2007 roku zgodnie z Uchwałą Nr 26/2007 Zarządu
BOŚ S.A., nieruchomość ta została sprzedana za łączną kwotę 5 063 tys. zł (tj. za kwotę 4 150 tys. zł
powiększoną o podatek od towarów i usług). Koszty transakcji wyniosły 91 tys. zł, a zysk na transakcji
wyniósł 126 tys. zł .
Aktualizacja operatu szacunkowego sporządzona na początku 2007 roku określiła wartość rynkową
nieruchomości lokalowej na poziomie 4 200 tys. zł, a koszty związane ze sprzedaŜą nieruchomości na
poziomie 100 tys. zł. Z dniem 30 czerwca 2006 roku w/w nieruchomość została zakwalifikowana jako
aktywo trwałe przeznaczone do sprzedaŜy o wartości bilansowej 3 622 tys. zł, przy czym wartość
bilansowa na dzień zmiany klasyfikacji wyniosła 3 933 tys. zł.
24. Wartości niematerialne
Wartość firmy
Licencje i oprogramowanie
Prace rozwojowe
Razem
31-12-2007
550
30 569
65 603
31-12-2006
550
14 603
53 366
96 722
68 519
Wartość firmy dotyczy nabytej przed dniem przejścia na MSSF zatwierdzonymi przez UE,
zorganizowanej części przedsiębiorstwa maklerskiego Elimar. Wartość firmy nie jest amortyzowana i
jest sprawdzana na utratę wartości na kaŜdy dzień bilansowy. Test ten przeprowadzany jest w oparciu
o przepływy pienięŜne związane z nabytymi aktywami raz w roku.
- 73 -
w tys. zł
Wartość
Licencje i
Prace
firmy oprogramowanie rozwojowe
Stan na 01-01-2006
Wartość bilansowa brutto
Umorzenie
Wartość bilansowa netto
Okres kończący się 31-12-2006
Wartość bilansowa netto na początek roku
Zwiększenia
-zakupu
-przejęcie z inwestycji
Zmniejszenia
-likwidacje
-przeksięgowania z inwestycji
Naliczenie amortyzacji
Wyksięgowanie umorzeń
Wartość bilansowa netto na 31-12-2006
Stan na 31-12-2006
Umorzenie
Wartość bilansowa netto na początek roku
Zwiększenia
-zakupu
-przejęcie z inwestycji
Zmniejszenia
-likwidacje
-przeksięgowania z inwestycji
Naliczenie amortyzacji Wyksięgowanie umorzeń
Wartość bilansowa netto na 31-12-2007
Stan na 31-12-2007
Umorzenie
Razem
735
-185
550
43 888
-27 493
16 395
36 018
36 018
80 641
-27 678
52 963
550
550
16 395
4 816
2 286
2 530
-302
-302
-6 558
252
14 603
36 018
21 214
19 618
1 596
-3 866
-3 866
53 366
52 963
26 030
21 904
4 126
-4 168
-302
-3 866
-6 558
252
68 519
735
-185
550
48 402
-33 799
14 603
53 366
53 366
102 503
-33 984
68 519
550
550
14 603
23 205
3 043
20 162
-5 483
-5 483
-6 777
5 021
30 569
53 366
35 327
32 323
3 004
-23 090
-23 090
65 603
68 519
58 532
35 366
23 166
-28 573
-5 483
-23 090
-6 777
5 021
96 722
735
-185
550
66 124
-35 555
30 569
65 603
65 603
132 462
-35 740
96 722
Na 31 grudnia 2007 roku kwota zobowiązań umownych do nabycia w przyszłości wartości
niematerialnych wynosi 11 474 tys. zł., na 31 grudnia 2006 roku 50 889 tys. zł.
25. Rzeczowe aktywa trwałe
Środki trwałe, w tym:
- grunty
- budynki i lokale
- ulepszenia w obcych środkach trwałych
- sprzęt komputerowy i urządzenia techniczne
- środki transportu
- inne środki trwałe
Środki trwałe w budowie
Rzeczowe aktywa trwałe razem
31-12-2007 31-12-2006
109 520
110 691
204
204
48 430
47 478
24 136
22 578
31 895
34 577
733
510
5 293
4 173
3 003
3 935
113 694
113 455
- 74 -
w tys. zł
Środki
Grunty i Ulepszenia Urządzenia
budynki w obcych techniczne, trwałe w
środkach
środki budowie
trwałych transportu
i inne
Stan na 01-01-2006
Umorzenie
RAZEM
60 940
-8 809
52 131
37 595
-16 572
21 023
102 441
-64 625
37 816
5 179
5 179
206 155
-90 006
116 149
51 661
2 715
1 247
1 468
-5 540
-1
-1 333
-4 206
-1 596
442
21 493
4 572
909
3 663
-67
-65
-2
-3 460
40
37 816
14 960
11 548
3 412
-10 640
-10 640
-12 783
9 907
5 179
6 037
6 037
-7 281
-7 281
-
116 149
28 284
19 741
8 543
-23 528
-10 706
-8 616
-4 206
-17 839
10 389
47 682
22 578
39 260
3 935
113 455
Stan na 31-12-2006
Umorzenie
57 184
-9 502
43 031
-20 453
106 761
-67 501
3 935
-
210 911
-97 456
47 682
22 578
39 260
3 935
113 455
Wartość bilansowa netto na początek
roku
Zwiększenia
- zakupy
- przejecie z inwestycji
Zmniejszenia
- likwidacje/ sprzedaŜ
- przeksięgowania z inwestycji
Wyksięgowanie umorzenia
Wartość bilansowa netto na 31-122007
47 682
2 458
170
2 288
-1 506
-
22 578
5 409
534
4 875
-683
-683
-3 676
508
39 260
11 287
6 515
4 772
-7 935
-7 935
-12 492
7 801
3 935
11 372
11 357
15
-12 304
-12 304
-
113 455
30 526
18 576
11 950
-20 922
-8 618
-12 304
-17 674
8 309
48 634
24 136
37 921
3 003
113 694
59 642
-11 008
48 634
47 757
-23 621
24 136
110 113
-72 192
37 921
3 003
3 003
220 515
-106 821
113 694
Wartość bilansowa netto na początek
roku
Zwiększenia
- zakupy
- przejecie z inwestycji
Zmniejszenia
- likwidacje/ sprzedaŜ
- przeksięgowania z inwestycji
Przeksięgowania
Wyksięgowanie umorzenia
Wartość bilansowa netto na 31-122006
Stan na 31-12-2007
Umorzenie
- 75 -
w tys. zł
26. Inne aktywa
NaleŜności i przedpłaty
Przychody do otrzymania
Prawo wieczystego uŜytkowania gruntu
Aktywa przejęte za długi (za wyjątkiem nieruchomości)
Pozostałe
Razem
31-12-2007
85 709
10 684
1 856
11
98 260
31-12-2006
84 391
11 670
1 890
100
17
98 068
31-12-2007
129 377
532 264
31-12-2006
42 213
594 726
661 641
636 939
31-12-2007
2 326 657
867 522
1 459 135
2 651 699
1 499 269
1 152 430
584 646
255 796
328 850
1 118 088
94 584
1 023 504
3 343
314 708
31-12-2006
2 402 577
893 155
1 509 422
2 517 078
857 610
1 659 468
282 653
127 640
155 013
594 020
127 780
466 240
6 287
374 079
397 261
7 396 402
501 991
6 678 685
27. Zobowiązania wobec innych banków
Depozyty innych banków
Kredyty i poŜyczki otrzymane
Razem
28. Zobowiązania wobec klientów
Klienci korporacyjni
– rachunki bieŜące/rozliczeniowe
– lokaty terminowe
Klienci detaliczni
BudŜet
Fundusze ekologiczne
Pozostali klienci
Kredyty i poŜyczki otrzymane od międzynarodowych instytucji
finansowych
Środki funduszy ekologicznych z przeznaczeniem na kredyty
Razem
W okresie sprawozdawczym Grupa nie odnotowała Ŝadnych opóźnień w płatnościach rat kapitałowych
lub odsetkowych, ani nie naruszyła Ŝadnych innych postanowień umownych wynikających ze swoich
zobowiązań.
29. Rezerwy
Zobowiązania warunkowe w tym:
- gwarancje
Rezerwa na świadczenia pracownicze - rezerwa na nagrody
jubileuszowe i odprawy emerytalne
Rezerwa na przyszłe zobowiązania i roszczenia
Rezerwy razem
31-12-2007
31-12-2006
1 622
1 617
5
2 266
2 260
6
9 166
8 697
4 199
14 987
15 001
25 964
- 76 -
Zmiana stanu rezerw
w tys. zł
31-12-2007
31-12-2006
2 266
4 148
3 093
5 830
-3 729
-7 712
-8
1 622
2 266
8 697
1 297
-1 295
467
9 166
8 008
1 633
-944
8 697
15 001
21 799
1 286
5 452
-12 088
4 199
14 987
-12 250
15 001
25 964
Rezerwa na zobowiązania warunkowe
- utworzenie rezerw na utratę wartości
zobowiązań warunkowych
- rozwiązanie rezerw na utratę wartości
zobowiązań warunkowych
- inne zmniejszenia
Rezerwa na świadczenia pracownicze rezerwa na nagrody jubileuszowe i odprawy
emerytalne
- utworzenie rezerw
- rozwiązanie rezerw
- inne zwiększenia
Rezerwa na przyszłe zobowiązania i
roszczenia
- utworzenie rezerw na utratę wartości przyszłych
zobowiązań
- rozwiązanie rezerw na utratę wartości przyszłych
zobowiązań
Stan rezerw na koniec okresu, razem
Wykazana rezerwa na zobowiązania warunkowe to rezerwa z tytułu utraty wartości udzielonych linii
kredytowych i gwarancji.
Rezerwy na zobowiązania z tytułu świadczeń pracowniczych dotyczą zobowiązań wynikających z
obowiązujących zasad wynagradzania i obejmują nagrody jubileuszowe i odprawy emerytalne. Grupa
szacuje, Ŝe wypływ korzyści ekonomicznych wynikający z realizacji tych rezerw w wysokości
9 166 tys. zł (31 grudnia 2006r. w wysokości 8 697 tys. zł) nastąpi w prezentowanych okresach:
do 1 roku
powyŜej 1 roku do 5 lat
powyŜej 5 lat do 10 lat
powyŜej 10 lat do 20 lat
powyŜej 20 lat
31-12-2007
31-12-2006
1 297
2 995
2 844
1 621
409
1 295
2 596
2 833
1 600
373
Do oszacowania zobowiązań z tytułu świadczeń pracowniczych przyjęto stopę dyskontową w
wysokości 5,5%.
Przy zastosowaniu stopy dyskontowej 5,0% zobowiązania z tytułu świadczeń pracowniczych
wynosiłyby 9 500 tys. zł, natomiast przy stopie dyskontowej 6,0% - 8 852 tys. zł.
- 77 -
w tys. zł
Główne pozycje jakie wykazano w kwocie rezerwy na przyszłe zobowiązania i roszczenia:
31-12-2007
31-12-2006
Przewidywany
Przewidywany
Kwota wypływ korzyści Kwota wypływ korzyści
ekonomicznych
ekonomicznych
Rezerwa na przyszłe zobowiązania związane
z odsetkami zapłaconymi w latach
poprzednich
Rezerwa na karę pienięŜną nałoŜoną na
banki przez Prezesa UOKiK
Rezerwa na przyszłe roszczenia związane z
rozliczeniem kredytu
Rezerwa na przyszłe zobowiązania dotyczące
wpłat do obowiązkowego systemu
rekompensat
Rezerwa na roszczenia dotyczące
zasądzonych odszkodowań i kar oraz koszty
sądowe wobec byłych pracowników
116
103
13
do roku
powyŜej roku
3 416
3 300
116
do roku
powyŜej roku
2 895
powyŜej roku
2 895
do roku
300
do roku
7 677
do roku
677
do roku
370
do roku
643
powyŜej roku
-
30. Odroczony podatek dochodowy
Odroczony podatek dochodowy obliczany jest w stosunku do wszystkich róŜnic przejściowych przy
zastosowaniu stawki podatku dochodowego w wysokości 19%.
Na koncie odroczonego podatku dochodowego zanotowano następujące zmiany:
Zmiana stanu:
W tym z tytułu:
- wyceny aktywów
- przychodów do otrzymania
- rezerw na koszty rzeczowe i osobowe
- rezerw nie stanowiących k.u.p.
- kosztów do zapłacenia
- róŜnic kursowych
- pozostałych róŜnic
- prowizji rozliczanych wg ESP
- niezamortyzowanych środków trwałych objętych ulgą inwestycyjną
01-01-2007
do
31-12-2007
01-01-2006
do
31-12-2006
-5 099
-11 880
-12 983
7 884
-8 349
2 507
-2 025
-1 780
-1 739
1 209
-849
-834
-20
-16 979
1 856
-2 983
-416
6 707
479
1 848
228
202
-37
-5 099
01-01-2007
do
31-12-2007
01-01-2006
do
31-12-2006
-264
-2 142
-569
-2 975
-1 179
621
294
-264
W tym podatek odroczony odniesiony na kapitał z aktualizacji wyceny:
Zmiana stanu ujemnych róŜnic przejściowych
Zmiana stanu dodatnich róŜnic przejściowych
- 78 -
w tys. zł
Zobowiązania i aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego są przypisywane następującym
pozycjom:
Zobowiązania z tytułu odroczonego podatku dochodowego z
tytułu:
- przychodów do otrzymania
- niezamortyzowanych środków trwałych objętych ulgą
inwestycyjną
- zwyŜek z tytułu wyceny aktywów
- róŜnic kursowych z wyceny walut
- zapłaconych prowizji do rozliczenia wg ESP
- pozostałych róŜnic przejściowych
Razem
w tym odroczona część podatku dochodowego, której realizacji
oczekuje się po upływie 12 miesięcy:
Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego z tytułu:
- rezerw nie stanowiących k.u.p.
- rezerw na koszty rzeczowe i osobowe
- otrzymanych prowizji do rozliczenia wg ESP
- kosztów do zapłacenia
- róŜnic kursowych z wyceny walut
- zniŜek z tytułu wyceny aktywów
- pozostałych róŜnic przejściowych
Razem
w tym odroczona część podatku dochodowego, której uregulowania
oczekuje się po upływie 12 miesięcy:
31-12-2007
31-12-2006
11 263
8 756
5 513
527
875
604
18 782
5 533
6 331
1 137
985
672
23 414
6 703
10 936
31-12-2007
9 702
7 988
6 864
6 536
3 572
1 099
35 761
31-12-2006
7 922
5 964
6 140
4 796
2 346
1 027
318
28 513
21 923
21 080
31. Pozostałe zobowiązania
Rozliczenia międzybankowe
Rozliczenia międzyokresowe bierne
Prowizje do rozliczenia w czasie
Zobowiązania z tytułu dostaw i usług
Pozostałe
Razem
31-12-2007
66 068
33 103
10 372
6 878
43 189
159 610
31-12-2006
33 487
22 919
5 819
10 103
60 085
132 413
- 79 -
w tys. zł
32. Aktywa i zobowiązania warunkowe
31-12-2007
31-12-2006
Zobowiązania warunkowe:
a) finansowe
w tym: otwarte linie kredytowe
otwarte akredytywy importowe
promesy udzielenia kredytu
limity na transakcje FX
b) gwarancyjne
w tym: poręczenia i gwarancje spłaty kredytów
gwarancje właściwego wykonania kontraktu
c) gwarantowanie emisji
d) inne
Aktywa warunkowe:
a) finansowania
w tym: otwarte linie kredytowe*\
zobowiązania od NFOŚiGW i WFOŚiGW z tytułu kredytów
konsorcjalnych
b) gwarancyjne
1 502 642
1 188 523
1 042 178
103 369
1 000
301 119
126 916
174 203
13 000
1 035 191
691 176
343 576
1 160 941
898 127
847 495
3 353
13 110
6 910
253 935
67 727
186 208
8 700
179
570 408
352 563
19 156
347 600
333 407
344 015
217 845
Aktywa i zobowiązania warunkowe razem
2 537 833
1 731 349
Na dzień 31 grudnia 2007 roku moŜliwym do zrealizowania zobowiązaniem warunkowym jest:
- dopłata do systemu rekompensat w związku z wypłatami odszkodowań dla klientów Domu
Maklerskiego WGI. Jednak trudny do oszacowania jest zarówno termin ewentualnej dopłaty jak i jej
wysokość. Rezerwa na przyszłe zobowiązanie warunkowe nie została utworzona.
- zobowiązanie dotyczące nabycia instrumentów finansowych na podstawie umowy sprzedaŜy
udziałów z dnia 31 września 2007 roku. W przypadku nie przekształcenia Spółki Telecom Media Sp. z
o.o. w spółkę akcyjną oraz nie wprowadzenia Spółki do obrotu na GPW do dnia 31.12.2009 roku, DM
BOŚ S.A. zobowiązuje się do nabycia udziałów w Spółce w wysokości 454 tys. zł, moŜliwy terminem
realizacji to 31.03.2010 rok.
*\ Na dzień 31 grudnia 2007 roku Bank posiadał do wykorzystania linie kredytowe otrzymane od niŜej
wymienionych banków i międzynarodowych organizacji finansowych:
Waluta
Kwota
Kwota do
umowy wykorzystania
w tys.
w tys.
Nordic Investment
Bank
EUR
10 000
Kreditanstalt Für
Wiederaufbau
EUR
15 000
Termin wykorzystania pozostałej
kwoty
5 000 Występuje niskie prawdopodobieństwo
wykorzystania II transzy poŜyczki w
wysokości 5 000 tys. EUR.
13 000 Linia kredytowa będzie
wykorzystywana w transzach, w
kwotach nie mniejszych niŜ 150 tys.
EUR. Wykorzystanie kredytu nastąpi w
ciągu 30 miesięcy od daty podpisania
umowy (20.03.2007 r.), tj. maksymalnie
do 20.09.2009 r. Wykorzystanie
pierwszej transzy nastąpiło 21.09.2007
r.
- 80 -
polski bank
PLN
100 000
European
Investment Bank
PLN
ekwiwalent
50 000 tys.
EUR
w tys. zł
100 000 Linia depozytowa stand by została
zawarta w celu realizacji wymogów
związanych z Uchwałą nr 9/2007 KNB
z dnia 13.03.2007 r., jak równieŜ z
wymogami związanymi z planem
awaryjnym. Nie przewiduje się
wykorzystania tej linii.
ekwiwalent Linia kredytowa będzie
50 000 tys. wykorzystywana w 5 transzach (po 10
EUR mln EUR). Zgodnie z podpisaną
Umową PoŜyczki Globalnej z EBI
(12.11.2007 r.) wykorzystanie kredytu
nastąpi do 31.10.2009 r. Wykorzystanie
pierwszej transzy planowane jest na I
kwartał 2008 r. po zabezpieczeniu
poŜyczki w formie zastawu finansowe
Na dzień 31 grudnia 2006 roku Bank posiadał kredyt w Nordic Investment Bank w wysokości
10 000 tys. EUR, z czego do wykorzystania miał 5 000 tys. EUR linii kredytowych.
33. Kapitał podstawowy
a) Zarejestrowany kapitał zakładowy
Seria /
emisja
Rodzaj
Rodzaj
uprzywilejowania Liczba akcji
akcji
akcji
Wartość
serii /
emisji wg
wartości
nominalnej
A
B
C
O
O
O
zwykłe
zwykłe
zwykłe
236 700
1 263 300
477 600
C
O
zwykłe
22 400
D
E
O
O
zwykłe
zwykłe
1 300 000
647 300
E
O
zwykłe
15 500
E
O
zwykłe
37 200
F
G
H
I
J
K
L
M
O
O
O
O
O
O
O
O
zwykłe
zwykłe
zwykłe
zwykłe
zwykłe
zwykłe
zwykłe
zwykłe
1 500 000
1 260 000
670 000
70 000
1 055 000
945 000
1 200 000
2 500 000
15 000
12 600
6 700
700
10 550
9 450
12 000
25 000
zwykłe
1 853 000
15 053 000
18 530
Kapitał zakładowy wg wartości nominalnej razem
Przeszacowanie kapitału zakładowego w warunkach
hiperinflacji
Kapitał zakładowy razem
150 530
N
O
Liczba akcji razem
Sposób
pokrycia
kapitału
2 367
12 633
4 776
opłacone
opłacone
opłacone
wkład
224
niepienięŜny
Prawo do
Data
dywidendy
rejestracji
(od daty)
09-01-91
11-03-92
30-12-92
01-01-92
01-01-93
01-01-93
30-12-92
01-01-93
30-12-93
30-06-94
01-01-94
01-01-95
30-06-94
01-01-95
30-06-94
01-01-95
opłacone
opłacone
opłacone
opłacone
opłacone
opłacone
opłacone
opłacone
30-12-94
30-06-95
30-06-95
30-06-95
21-06-96
21-06-96
29-11-96
07-05-98
01-01-95
01-01-96
01-01-96
01-01-96
01-01-96
01-01-96
01-01-96
01-01-97
opłacone
13-06-07
01-01-07
13 000
6 473
opłacone
opłacone
wkład
155
niepienięŜny
wkład
372
niepienięŜny
78 972
229 502
Wartość nominalna 10,00 zł za akcję.
- 81 -
w tys. zł
Przeszacowanie kapitału zakładowego w warunkach hiperinflacji
Zgodnie z punktem 24 MSR 29 „Sprawozdawczość finansowa w warunkach hiperinflacji” składniki
kapitału własnego (za wyjątkiem niepodzielonego zysku lat ubiegłych oraz wszelkich nadwyŜek z
aktualizacji wyceny aktywów) powinny zostać przekształcone przy zastosowaniu ogólnego indeksu
cen, począwszy od daty, w której kapitały te zostały wniesione lub powstały w inny sposób za okres,
w którym gospodarka, w której dany podmiot prowadzi działalność, była gospodarką hiperinflacyjną.
Efekt przeliczenia odpowiednich składników kapitału zakładowego wskaźnikami inflacji ujmuje się
drugostronnie w niepodzielonym wyniku finansowym lat ubiegłych.
Zastosowanie przepisów punktu 24 MSR 29 na dzień przejścia na MSSF zatwierdzonymi przez UE, tj.
1 stycznia 2004 roku spowodowało wzrost kapitału podstawowego Grupy o 78 972 tys. zł i
jednoczesne obciąŜenie w takiej samej wysokości niepodzielonego wyniku finansowego lat ubiegłych.
W związku z tym przeszacowanie takie nie miało wpływu na wysokość kapitałów własnych oraz na
wysokość bieŜących wyników finansowych.
Akcjonariusze posiadający bezpośrednio lub pośrednio przez podmioty zaleŜne co najmniej 5%
ogólnej liczby głosów na walnym zgromadzeniu Banku na dzień 31 grudnia 2007 roku.
Podmiot
Narodowy Funduszu Ochrony
Środowiska i Gospodarki Wodnej w
Warszawie
Państwowe Gospodarstwo Leśne
Lasy Państwowe w Warszawie
Liczba akcji
posiadanych*\
Udział w
kapitale
Liczba
głosów
Udział w
głosach
11 631 715
77,27%
11 631 715
77,27%
978 300
6,50%
978 300
6,50%
*\ Jedna akcja daje prawo do jednego głosu na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy.
Na pozostałych akcjonariuszy przypada łącznie 16,23% udziałów w kapitale zakładowym Banku.
b) Kapitał zapasowy ze sprzedaŜy powyŜej wartości nominalnej
Kapitał zapasowy ze sprzedaŜy akcji powyŜej wartości nominalnej tworzony jest z nadwyŜki
osiągniętej przy emisji akcji powyŜej wartości nominalnej pozostałej po pokryciu kosztów emisji.
Dnia 18 maja 2007 r. zawarto ostateczne umowy objęcia akcji serii N, których subskrypcja rozpoczęła
się 29 grudnia 2006 r. Subskrypcję wyemitowanych akcji serii N rozpoczęto na podstawie Uchwały Nr
9/2006 Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia Banku Ochrony Środowiska S.A. z dnia 19 grudnia
2006 r. zmienionej Uchwałą Nr 8/2007 Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia Banku Ochrony
Środowiska S.A. z dnia 17 maja 2007 r. Subskrypcją objęto 1.853.000 akcji serii N, a cenę emisyjną
akcji ustalono na 92 zł za jedną akcję. Umowy objęcia akcji serii N zawarto z pięcioma osobami
prawnymi. Wartość przeprowadzonej subskrypcji wyniosła 151.946 tys. zł, z czego 358 tys. zł
stanowiły koszty emisji.
34. Kapitał z aktualizacji wyceny
Kapitał z aktualizacji wyceny obejmuje zmianę wartości aktywów finansowych dostępnych do
sprzedaŜy wynikającą z ich wyceny.
Wycena aktywów dostępnych do sprzedaŜy
Z tytułu odroczonego podatku dochodowego
Kapitał z aktualizacji wyceny razem
31-12-2007
-15 666
2 975
-12 691
31-12-2006
-2 620
264
-2 356
- 82 -
w tys. zł
Zmiana stanu kapitału z aktualizacji wyceny
Stan na 01-01-2006
Zwiększenie zysków z tyt. wyceny
Zwiększenie straty z tyt. wyceny
Odroczony podatek dochodowy
Stan na 31-12-2006
Zwiększenie zysków z tyt. wyceny
Zmniejszenie straty z tyt. wyceny
Odroczony podatek dochodowy
Stan na 31-12-2007
-5 030
13 186
-9 597
-915
-2 356
6 538
-19 584
2 711
-12 691
Kwota zysków i strat wyłączona z kapitału własnego ujęta w wyniku finansowym danego okresu
została przedstawiona w nocie 22.
35. Zyski zatrzymane
Na zyski zatrzymane składają się: pozostały kapitał zapasowy, pozostałe kapitały rezerwowe, fundusz
ogólnego ryzyka, niepodzielony wynik finansowy.
Pozostały kapitał zapasowy:
Utworzony ustawowo
Utworzony zgodnie ze statutem ponad wymaganą ustawowo
(minimalną) wartość
Inny
Pozostałe kapitały rezerwowe:
Fundusz na działalność maklerską
Inne
Fundusz ogólnego ryzyka
Niepodzielony wynik finansowy:
Niepodzielony wynik z lat ubiegłych
Wynik netto bieŜącego okresu
Zyski zatrzymane razem
31-12-2007
340 979
44 000
31-12-2006
308 359
44 000
292 713
260 093
4 266
3 164
1 807
1 357
48 302
24 630
-60 989
85 619
417 075
4 266
3 164
1 807
1 357
48 302
-26 653
-86 714
60 061
333 172
Kapitał zapasowy tworzony jest z odpisów z rocznego zysku netto w wysokości co najmniej 8% zysku
netto, dopóki kapitał ten nie osiągnie przynajmniej jednej trzeciej kapitału zakładowego. Część
kapitału zapasowego w wysokości jednej trzeciej kapitału zakładowego moŜe być przeznaczona
jedynie na pokrycie straty wykazanej w sprawozdaniu finansowym.
Kapitał rezerwowy tworzony jest z odpisów z rocznego zysku netto niezaleŜnie od kapitału
zapasowego z przeznaczeniem na pokrycie szczególnych strat i wydatków.
O uŜyciu kapitału zapasowego i rezerwowego rozstrzyga Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy.
Fundusz ogólnego ryzyka przeznaczony na niezidentyfikowane ryzyka w działalności Banku tworzony
jest z odpisów z rocznego zysku netto, zgodnie z zasadami określonymi w przepisach prawa
bankowego.
- 83 -
w tys. zł
36. Środki pienięŜne i ekwiwalenty środków pienięŜnych
Dla potrzeb rachunku przepływów pienięŜnych saldo środków pienięŜnych i ekwiwalentów środków
pienięŜnych zawiera następujące salda o wysokiej płynności i terminie zapadalności krótszym niŜ trzy
miesiące.
Kasa, środki w Banku Centralnym (nota 17)
NaleŜności od innych banków (nota 18)
Inwestycyjne (lokacyjne) papiery wartościowe
(Nota 22)
Razem
31-12-2007
139 238
299 549
31-12-2006
198 600
476 804
438 787
5 998
681 402
Saldo środków pienięŜnych i ekwiwalentów środków pienięŜnych zawiera rezerwę obowiązkową
utrzymywaną na rachunku w NBP. Rezerwa deklarowana do utrzymania w miesiącu grudniu 2007 r.
wynosiła 230 367 tys. zł (w grudniu 2006 r. w kwocie 209 327 tys. zł). Bank musi utrzymywać średnie
saldo środków pienięŜnych w miesiącu powyŜej zadeklarowanej rezerwy obowiązkowej. Zgodnie z
paragrafem 10 Uchwały NBP nr 15/2004 Bank moŜe wykorzystywać środki utrzymywane na rachunku
rezerwy obowiązkowej do bieŜących rozliczeń pienięŜnych.
Wartość odsetek otrzymanych i zapłaconych w okresie sprawozdawczym
Odsetki otrzymane
Odsetki zapłacone
31-12-2007
442 241
246 289
31-12-2006
348 091
178 833
- 84 -
w tys. zł
37. Charakterystyka instrumentów pochodnych oraz transakcji wymiany walutowych
31-12-2007
INSTRUMENT
Opis instrumentu
Cel nabycia lub wystawienia
Ilość transakcji
Wartość nominalna instrumentów (w tys. zł)
Wartość godziwa (w tys. zł)
- dodatnia
- ujemna
Rozliczenia z tytułu operacji instr pochodnymi
- naleŜności z tyt. odsetek
- zobowiązania z tyt. odsetek
Przyszłe przychody/ płatności
Zapadalność
MoŜliwość wcześniejszego rozliczenia
Cena/ Przedział cen realizacji
31-12-2006
31-12-2007
FX Swap
31-12-2007
31-12-2006
Kontrakty terminowe na
akcje i indeksy giełdowe
FX Forward
Transakcja polegająca na
wymianie określonej kwoty
(waluta bazowa) na inną walutę
(waluta kwotowana) z
jednoczesnym zobowiązaniem
się do późniejszej wymiany
waluty kwotowanej na walutę
bazową w dniu określonym w
umowie. Wszystkie warunki trans
ustalane są w dniu jej zawarcia.
do obrotu
14
8
437 370
573 941
-2 695
7 361
1 151
7 694
-3 846
-333
Zmienne
2008-01-11 –
2008-04-30
Brak
CHF/EUR:
1,6366 1,6680
CHF/USD:
1,1709-1,1776
2007-01-02 –
2007-03-15
CHF/EUR:
1,5786 -1,5877
CHF/GBP:
2,3740
PLN/USD: 2,9205
CHF/USD:
1,1860-1,2332
31-12-2007
31-12-2006
31-12-2007
31-12-2006
Transakcje wymiany stopy
procentowej (IRS)
FX Spot *\
Terminowa transakcja wymiany
określonej kwoty waluty na inną
walutę w określonym terminie,
wg ustalonego kursu
terminowego. Standardowo
transakcja moŜe być zawarta na
okres od 1 tygodnia do 6 mies.
Wszystkie warunki transakcji
ustalane są w dniu jej zawarcia.
Kontrakt terminowy na
akcje/indeks giełdowy jest
standaryzowaną transakcją
wymagającą gotówkowego
rozliczenia w przyszłości lub
dostarczenia instrumentu
bazowego w zaleŜności od
cen akcji/wartości indeksu i
zajętej pozycji.
Transakcja polegająca na
wymianie określonej kwoty
waluty na inną walutę, której
rozliczenie następuje najczęściej
w drugim dniu roboczym po
dacie zawarcia transakcji.
Wszystkie warunki transakcji są
ustalane w dacie zawarcia
transakcji.
do obrotu
do obrotu
do obrotu
-
-
MoŜliwość wymiany lub zamiany na inny składnik
Brak
aktywów/ pasywów
31-12-2006
Transakcja wymiany stopy
procentowej (IRS) jest
standaryzowaną transakcją w
której strony płacą sobie
wzajemnie, w ustalonych
okresach, oprocentowanie
ustalane wg stopy
stałej/zmiennej
69
123 380
751
2 029
-1 278
13
55 409
851
1 023
-172
41
268
14
14
-
322
10 508
96
96
-
3
4 459
-19
4
-23
8
27 063
-10
15
-25
-
-
-
-
-
-
369
-391
-
Zmienne
2008-01-04 2007-01-10 –
2008-08-29
2007-04-16
Na wniosek klienta
PLN/EUR:
PLN/EUR:
3,6348 - 3,8583 3,7940 - 4,0084
PLN/USD:
2,9797 - 3,0641
Zmienne
2008-03-21 –
2008-06-20
Tak
Brak
Brak
Brak
Brak
Brak
Brak
Brak
Brak
Brak
Ryzyko operacyjne, ryzyko
cen akcji
Brak
Ryzyko walutowe, ryzyko
operacyjne
Brak
Ryzyko operacyjne, ryzyko
stopy procentowej
615 477
666 921
3 675
8 828
-5 147
-530
MoŜliwość wyznaczenia dla
Dodatkowe zabezpieczenia
Brak
klienta depozytu gwarancyjnego
Inne warunki
Brak
Brak
Ryzyko operacyjne, ryzyko stopy Ryzyko walutowe, ryzyko
Rodzaj ryzyka
procentowej
operacyjne, ryzyko stopy procen
Wartość instrumentów według wartości nominalnej (w tys. zł)
- wartość godziwa dodatnia
- wartość godziwa ujemna
Rozliczenia z tytułu operacji instrumentami pochodnymi:
- naleŜności z tytułu odsetek
- zobowiązania z tytułu odsetek
Razem pochodne instrumenty finansowe:
- aktywa
- zobowiązania
2007-06-07
Brak
Zmienne
2008-01-02 –
2008-01-03
Brak
PLN/EUR:
3,6058
PLN/CZK:
0,1354
PLN/ USD:
2,4480
do obrotu jako assets swap
2
50 000
477
477
-
Zmienne
2007-01-01 –
2007-01-03
PLN/EUR:
3,8235 - 3,8375
PLN/GBP: 5,7155
PLN/NOK:0,4665
PLN/DKK: 0,5126
PLN/USD: 2,9085
PLN/SEK: 0,4239
2015-10-24
Brak
Brak
369
-391
-
4 044
-5 538
8 828
-530
*\ instrument wymiany walutowej
- 85 - 85 -
w tys. zł
38. Wartość godziwa aktywów i zobowiązań finansowych
PoniŜej przedstawiono wartość bilansową i godziwą aktywów i zobowiązań finansowych:
AKTYWA FINANSOWE
DłuŜne papiery wartościowe, w tym:
- NBP
- Skarb Państwa
Kapitałowe, w tym:
- Notowane
Kredyty i poŜyczki udzielone klientom, w tym:
- Kredyty dla podmiotów korporacyjnych
- Kredyty dla klientów detalicznych
- Kredyty dla finansów publicznych
- Kredyty dla pozostałych klientów
- Pozostałe naleŜności
Dostępne do sprzedaŜy
- NBP
- Skarb Państwa
- Finanse publiczne
- Korporacja
- Banki
Kapitałowe, w tym:
- Notowane
- Nienotowane
Utrzymywane do terminu zapadalności
- Skarb Państwa
Aktywa zastawione
- Skarb Państwa
Wartość
bilansowa
na
31-12-2007
Wartość
Wartość
godziwa
bilansowa
na
na
31-12-2007 31-12-2006
Wartość
godziwa
na
31-12-2006
653 888
93 510
653 888
93 510
484 362
93 516
484 362
93 516
93 510
329 858
93 510
329 858
93 516
236 085
93 516
236 085
329 205
329 205
225 756
225 756
653
4 044
6 002 241
653
4 044
6 005 855
2 240 513
1 897 057
1 861 739
2 110
822
1 620 125
1 013 711
2 240 583
1 898 415
1 863 925
2 110
822
1 613 661
1 013 711
10 329
8 828
5 711 771
2 405 430
1 745 055
1 557 231
44
4 011
1 107 254
511 138
10 329
8 828
5 715 539
2 405 841
1 745 892
1 559 723
72
4 011
1 110 603
511 138
608 548
230 882
1 403
169 285
608 548
230 882
1 403
169 285
225 654
256 726
21 898
-
225 654
256 726
21 898
-
1 555
2 038
606 414
1 555
2 038
599 950
5 004
1 856
596 116
5 004
1 856
599 465
606 414
-
599 950
-
596 116
34 314
599 465
34 314
-
-
34 314
34 314
661 641
5 538
7 396 402
2 326 657
2 651 699
584 646
1 515 349
314 708
3 343
661 641
5 538
7 372 713
2 321 271
2 648 287
583 369
1 511 606
314 708
3 343
636 939
530
6 678 685
2 402 577
2 517 078
282 653
1 096 011
374 079
6 287
636 939
530
6 667 241
2 401 987
2 508 468
281 749
1 094 671
374 079
6 287
215
215
267
267
ZOBOWIĄZANIA FINANSOWE
Zobowiązania wobec klientów, w tym:
- Klientów korporacyjnych
- Klientów detalicznych
- Finansów publicznych
- Funduszy ekologicznych
- Międzynarodowych instytucji finansowych
- Pozostali klienci
- 86 - 86 -
w tys. zł
Lokaty w innych bankach
NaleŜności od innych banków obejmują lokaty międzybankowe i rachunki nostro. Ich wartość godziwa
z uwagi na krótki termin realizacji jest równa wartości bilansowej.
Dla lokat na rynku pienięŜnym nie istnieje aktywny rynek. W bilansie wycenia się je według
zamortyzowanego kosztu z zastosowaniem efektywnej stopy procentowej. Ich wartość bilansowa
przyjmowana jest jako szacunkowa wartość godziwa ze względu na fakt, iŜ stosowane stopy
procentowe oparte są na stawkach rynkowych a okres zmiany oprocentowania nie przekracza 1 roku.
Wartość godziwa tych papierów, dla których istnieje aktywny rynek, ustalono w oparciu o publikowane
notowania cen z aktywnego rynku (kwotowania rynkowe z godziny 13 dnia bilansowego). Natomiast
wartość godziwa papierów wartościowych, dla których rynek jest mało płynny, ustalono w oparciu o
model wykorzystujący kwotowania płynnych instrumentów stanowiących bazę dla oprocentowania
wycenianych instrumentów.
Pochodne instrumenty finansowe wyceniane są zgodnie z opisem zawartym w nocie 2.13. Ich
wartość godziwa jest ustalana w oparciu o notowania instrumentów na aktywnych rynkach lub w
oparciu o techniki wyceny, w tym modele bazujące na zdyskontowanych przepływach pienięŜnych
wykorzystujących do dyskonta krzywe rynkowe.
Kredyty i poŜyczki udzielone klientom i innym bankom
Dla kredytów i poŜyczek nie istnieje aktywny rynek. Kredyty i poŜyczki udzielone klientom i innym
bankom przedstawiono po pomniejszeniu o odpisy z tytułu utraty wartości. W bilansie wycenia się je
według zamortyzowanego kosztu z zastosowaniem efektywnej stopy procentowej. Jako wartość
godziwa kredytów bez utraty wartości o zmiennej stopie procentowej jest przyjmowana ich wartość
bilansowa ze względu na fakt, iŜ stosowane stopy procentowe oparte są na stawkach rynkowych a
okres zmiany oprocentowania nie przekracza 1 roku. W przypadku kredytów bez utraty wartości o
stałej stopie ich wartość godziwa jest sumą przewidywanych do otrzymania przyszłych przepływów
pienięŜnych zdyskontowanych rynkową stopą zerokuponową powiększoną o średnią dochodowość
kredytów (uznawaną za swoistą marŜę za ryzyko). Z kolei wartością godziwą wszystkich kredytów z
utratą wartości jest ich wartość bilansowa ustalona zgodnie z MSR 39 (kapitał brutto pomniejszony o
odpisy z tytułu utraty wartości).
Wartość godziwa tych papierów, dla których istnieje aktywny rynek, ustalono w oparciu o publikowane
notowania cen z aktywnego rynku (kwotowania rynkowe z godziny 13 dnia bilansowego). Natomiast
wartość godziwa papierów wartościowych, dla których rynek jest mało płynny, ustalono w oparciu o
model wykorzystujący kwotowania płynnych instrumentów stanowiących bazę dla oprocentowania
wycenianych instrumentów. Ten sposób wyceny dotyczy przede wszystkim obligacji komunalnych i
korporacyjnych oraz papieru wartościowego typu snowball opisanych poniŜej. Zmiany załoŜeń przy
wycenie innych instrumentów w oparciu o model są uznawane za nieistotne.
a) Obligacje komunalne i korporacyjne
Sposób wyceny do wartości godziwej obligacji komunalnych, korporacyjnych i wyemitowanych przez
banki opisano w nocie 2.8.d). Szacunkowe zmiany wartości godziwej wykazano w nocie 5 d).
b) Papier wartościowy typu snowball
Papier wartościowy typu snowball to dłuŜny papier wartościowy wyemitowany przez bank komercyjny
z opcją wcześniejszego wykupu, którego oprocentowanie jest zmienne w czasie (w dwóch pierwszych
okresach jest to oprocentowanie stałe, w następnych ośmiu okresach oprocentowanie zmienne
oparte na stopie WIBOR 6M). Pierwszy termin realizacji opcji wykupu to 21 czerwca 2008 rok. Jako
wycena została przyjęta najniŜsza wartość szeregu obligacji zmiennokuponowych zapadających w
poszczególnych terminach call lub w dacie zapadalności. Wartość przyszłych przepływów
odsetkowych została ustalona na podstawie krzywej forwardowej z uwzględnieniem convexity
adjustment.
Szacunkowe zmiany wartości godziwej wykazano w nocie 5 d).
c) Nienotowane instrumenty kapitałowe
Na dzień 31 grudnia 2007 roku Grupa posiadała równieŜ nienotowane instrumenty kapitałowe.
Sposób wyceny do wartości godziwej nienotowanych instrumentów kapitałowych opisano w nocie
2.8.d). Szacunkowe zmiany wartości godziwej wykazano w nocie 5 d).
- 87 -
w tys. zł
Aktywa zastawione
Wartość godziwa jest ustalona na podstawie ich wartości rynkowej. PoniewaŜ przedmiotem zastawu
są obligacje skarbowe zakwalifikowane do portfela przeznaczonego do obrotu ich wycena jest
toŜsama z wyceną papierów wartościowych przeznaczonych do obrotu.
Zobowiązania
Zobowiązania w bilansie wycenia się według zamortyzowanego kosztu z zastosowaniem efektywnej
stopy procentowej. Za wartość godziwą zobowiązań, które nie posiadają ustalonych terminów
wymagalności, a więc w większości nieoprocentowane zobowiązania, przyjmuje się wartość płatną na
Ŝądanie. W przypadku depozytów o zmiennym oprocentowaniu ich wartość bilansowa jest
przyjmowana jako wartość godziwa ze względu na fakt, iŜ stosowane stopy procentowe oparte są na
stawkach rynkowych a okres zmiany oprocentowania nie przekracza 1 roku. Szacowana wartość
godziwa depozytów o stałym oprocentowaniu i innych zobowiązań nie notowanych na aktywnym
rynku jest oparta na zdyskontowanych przepływach pienięŜnych przy uŜyciu rynkowych stóp
procentowanych dla zobowiązań o podobnym terminie wymagalności (przy czym za stopy rynkowe
uznawane są średnie oprocentowanie depozytów).
39. Sprawozdawczość dotycząca segmentów
Za wzór sprawozdawczy stosowany do segmentów przyjęto podział na segmenty klientów, do których
kierowane są usługi Grupy Kapitałowej, poniewaŜ ryzyko i stopy zwrotu wynikają z róŜnic pomiędzy
produktami.
PoniŜej przedstawiono skonsolidowane wyniki finansowe Grupy Kapitałowej BOŚ S.A. za 2007 rok i
2006 rok przypadające na przyjęte segmenty:
(i)
(ii)
(iii)
(iv)
(v)
(vi)
klientów korporacyjnych,
klientów detalicznych,
funduszy ekologicznych,
finansów publicznych,
działalności na rynku międzybankowym i dłuŜnych papierów wartościowych,
działalności maklerskiej.
Produkty segmentów wymienionych w podpunktach (i)-(iv) powyŜej zostały opisane w Sprawozdaniu
Zarządu z działalności BOŚ S.A. za 2007 rok w pkt. I ppkt. 3.
Produktami segmentu działalności na rynku międzybankowym i dłuŜnych papierów wartościowych są
bieŜące i terminowe lokaty i depozyty międzybankowe, kredyty od innych banków oraz dłuŜne papiery
wartościowe.
Natomiast segment działalności maklerskiej obejmuje głównie nabywanie i zbywanie papierów
wartościowych na cudzy lub własny rachunek, prowadzenie rachunków papierów wartościowych,
zarządzanie cudzym pakietem papierów wartościowych na zlecenie oraz oferowanie papierów
wartościowych w obrocie pierwotnym lub w pierwszej ofercie publicznej.
Aktywa i pasywa segmentów określonych w ppkt. (i)-(iv) powyŜej zostały wyodrębnione w oparciu o
bazę kredytową i depozytową Grupy.
Na podstawie podziału aktywów i pasywów dokonuje się podziału:
- przychodów odsetkowych oraz kosztów odsetkowych,
- przychodów prowizyjnych,
- odpisów z tytułu utraty wartości kredytów i poŜyczek oraz zobowiązań pozabilansowych.
Dodatkowo do segmentów przypisuje się wynik z pozycji wymiany w części dotyczącej dochodów z
lokat negocjowanych oraz wylicza się wartość kosztów finansowania działalności kredytowej oraz
wartość przychodów z inwestycji zgromadzonych środków depozytowych.
Koszty finansowania działalności kredytowej dla danego segmentu ustala się na podstawie średniego
poziomu zadłuŜenia kredytowego ze środków własnych danego segmentu pomniejszonego o odpisy
z tytułu utraty wartości oraz średniej wewnętrznej ceny pieniądza odrębnie dla kaŜdej waluty.
Przychody z inwestycji środków depozytowych dla danego segmentu ustala się jako iloczyn średniej
wewnętrznej ceny pieniądza i średniej bazy depozytowej, wyliczony oddzielnie dla kaŜdej waluty. W
ramach wyliczenia przychodów z inwestycji środków depozytowych wartość zgromadzonych
- 88 -
w tys. zł
depozytów pomniejsza się o kwotę rezerwy obowiązkowej wyliczoną w oparciu o stopę rezerwy
obowiązkowej ustaloną przez NBP.
Wewnętrzna cena pieniądza jest to stawka oprocentowania rachunków bieŜących placówek Banku
prowadzonych w Centrali. Wysokość wewnętrznej ceny pieniądza ustalana jest w Banku co miesiąc w
oparciu o średnie stawki referencyjne 1M dla poszczególnych walut z uwzględnieniem marŜy
korygującej. Średnie stawki referencyjne są wyliczane na podstawie danych z systemu
informacyjnego REUTERS.
Wyniki segmentów, wymienionych w ppkt. (i)-(iv) powyŜej, stanowi suma następujących elementów:
• wyniku z działalności depozytowej stanowiącego sumę wyniku odsetkowego z działalności
depozytowej oraz wyniku z pozycji wymiany z lokat negocjowanych.
Wynik odsetkowy z działalności depozytowej wyliczany jest jako róŜnica pomiędzy przychodami z
inwestycji środków depozytowych wyliczonych na bazie wewnętrznej ceny pieniądza, a
efektywnym kosztem pozyskania środków depozytowych (uwzględniającym rezerwę
obowiązkową);
•
wyniku z działalności kredytowej wyliczanego jako suma przychodów odsetkowych od
kredytów ze środków własnych, prowizji odsetkowych od kredytów ze środków obcych oraz
wyniku odpisów z tytułu utraty wartości kredytów i poŜyczek oraz zobowiązań pozabilansowych,
pomniejszonego o koszty finansowania działalności kredytowej (dotyczy kredytów ze środków
własnych wyliczone na bazie wewnętrznej ceny pieniądza);
•
wyniku z tytułu opłat i prowizji wyliczanego jako suma przychodów prowizyjnych od kredytów,
przychodów prowizyjnych związanych z rachunkami depozytowymi oraz przychodów od kart
płatniczych nieprzydzielonych do rachunku depozytowego i przychodów prowizyjnych od klientów
anonimowych;
•
przypisanych do segmentu kosztów działania.
Wynik segmentu działalności na rynku międzybankowym i dłuŜnych papierów wartościowych stanowi
suma następujących elementów:
• wyniku odsetkowego z aktywów rynku międzybankowego i portfela dłuŜnych papierów
wartościowych - wyliczanego jako róŜnica pomiędzy przychodami odsetkowymi od lokat
międzybankowych i dłuŜnych papierów wartościowych, a kosztem finansowania tych aktywów
wyliczanego w oparciu o stawki wewnętrznej ceny pieniądza;
•
wyniku odsetkowego z pasywów rynku międzybankowego (depozyty międzybankowe,
kredyty od banków zagranicznych) - wyliczanego jako róŜnica pomiędzy kosztami odsetkowymi
od środków pozyskanych w formie depozytów międzybankowych oraz kredytów zaciągniętych w
innych Bankach, a przychodami z inwestycji tych środków, wyliczanych w oparciu o stawki
wewnętrznej ceny pieniądza;
•
wyniku z pozycji wymiany (z wyłączeniem dochodów z lokat negocjowanych);
•
wyniku na operacjach finansowych – w części dotyczącej dłuŜnych papierów wartościowych
oraz wyceny instrumentów finansowych (bez uwzględnienia transakcji SWAP).
Działalność maklerska realizowana jest w ramach podmiotu zaleŜnego DM BOŚ S.A.. Przychody i
koszty tej jednostki dotyczą ściśle tego segmentu działalności.
Od 1 stycznia 2007 roku obowiązuje nowa metodologia ustalania wewnętrznej ceny pieniądza w BOŚ
S.A. Zarówno w starej jak i nowej metodologii wewnętrzna cena pieniądza równa jest średniej stawce
referencyjnej 1M plus marŜa, ustalana jest raz w miesiącu i obowiązuje od początku miesiąca.
W starej metodologii marŜa proponowana była przez Departament Skarbu i akceptowana przez
Komitet Zarządzania Aktywami i Pasywami (ZAP), a średnia stawka referencyjna wyliczana była za
okres ostatnich 15 dni roboczych.
W nowej metodologii marŜa standardowo przyjmuje wartość równą zero, ale w uzasadnionej sytuacji
komitet ZAP moŜe ustalić inną wartość marŜy, a średnia stawka referencyjna wyliczana jest za okres
ostatnich 10 dni roboczych.
- 89 -
w tys. zł
4
79 604
5
77 585
6
2 461
Przychody odsetkowe segmentu (sprzedaŜ klientom zewnętrznym)
Przychody odsetkowe segmentu (sprzedaŜ innym segmentom)
Koszty odsetkowe segmentu (sprzedaŜ klientom zewnętrznym)
Koszty odsetkowe segmentu (sprzedaŜ innym segmentom)
84 781
31 962
-24 899
-68 073
142 744
110 174
-67 665
-105 649
104 763
105 145
-68 764
-63 559
2
3 036
27 712
3 302
-266
-
27 715
261
-263
-1
146
Wynik z tytułu opłat i prowizji:
Przychody segmentu (sprzedaŜ klientom zewnętrznym)
Przychody segmentu (sprzedaŜ innym segmentom)
Koszty segmentu (sprzedaŜ klientom zewnętrznym)
Koszty segmentu (sprzedaŜ innym segmentom)
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
Wynik operacji finansowych
Wynik z pozycji wymiany *\
WYNIK Z DZIAŁALNOŚCI FINANSOWEJ SEGMENTU (1-6)
Pozostałe Przychody/koszty nieprzypisane segmentom**\
Koszty działania
Amortyzacja
WYNIK FINANSOWY BRUTTO (7+8+9+10)
WYNIK FINANSOWY NETTO (11+12)
AKTYWA SEGMENTU
Pozostałe aktywa (nieprzypisane)
ZOBOWIĄZANIA SEGMENTU
Pozostałe zobowiązania (nieprzypisane)
NAKŁADY INWESTYCYJNE
Grupa
Fundusze
ekologiczne
3
23 771
2
Pozostała
działalność
Klienci
detaliczni
1
1
Wyszczególnienie
Działalność
maklerska
Klienci
korporacyjni
Wynik z tytułu odsetek:
Lp.
Rynek
międzybankowy
i dłuŜne papiery
wartościowe
Finanse
publiczne
31 grudnia 2007
756
8
10 711
9
-2 749
10
192 139
1 148
35 306
-32 721
-1 272
111 533
33 324
-38 415
-105 686
1 625
11 079
-1 932
-61
958
390
-4 041
-56
447 552
327 380
-238 437
-344 356
23 837
165
-
49 994
37
104 781
32 448
-8 611
-
169
-4
-
-
66 404
42
-16 452
-
37
-
130 075
303
-25 596
-1
4 400
731
6
-1 640
14 094
9
9 901
-582
296
9
8 261
19 091
6 169
1 591
993
-
6
-
-10
33 122
-30 457
-3 127
113 307
-83 985
-8 623
103 146
-96 318
-9 890
2 632
-2 594
-266
13 216
-
70 033
-33 657
-2 596
-2 426
-
-462
20 699
-3 062
-228
13 216
33 780
-6 394
-2 426
1 861 739
2 218 571
1 896 556
1 906
2 728 730
27 386
110 022
204
583 641
2 329 953
2 354 486
1 513 873
966 437
361 294
3 288
2 464
6 790
7 788
210
-
6 634
-
7
8 749
333 030
37 140
-247 011
-24 502
98 657
-13 038
85 619
8 817 728
351 153
8 112 972
1 055 909
23 886
*\Wynik z pozycji wymiany został przypisany do segmentu "rynek międzybankowy i dłuŜne papiery wartościowe" za wyjątkiem dochodów pozostałych segmentów z transakcji typu FX.
**\ Przychody i koszty wymienione w wierszach 1-6 nie zostały w pełni przypisane wydzielonym segmentom rynku, w/w przychody i koszty w części nieprzypisanej do segmentów oraz
pozostałe pozycje rachunku zysków i strat zostały zaprezentowane łącznie w wierszu 8. Kwota w wierszu 2 tabeli – wynik z tytułu prowizji jest wyŜsza niŜ wynik z prowizji w
skonsolidowanym rachunku zysków i strat, ze względu na nie przypisanie wydzielonym segmentom rynku kosztów prowizji.
- 90 -
w tys. zł
137 470
14 987
79 256
Koszty odsetkowe segmentu (sprzedaŜ klientom zewnętrznym)
-12 411
-54 299
2
Koszty odsetkowe segmentu (sprzedaŜ innym segmentom)
-48 074
-94 765
5 923
30 708
5 923
30 515
Przychody segmentu (sprzedaŜ innym segmentom)
-
Koszty segmentu (sprzedaŜ klientom zewnętrznym)
-
Wynik z tytułu opłat i prowizji:
Przychody segmentu (sprzedaŜ klientom zewnętrznym)
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
Wynik operacji finansowych
Wynik z pozycji wymiany *\
WYNIK Z DZIAŁALNOŚCI FINANSOWEJ SEGMENTU (1-6)
Pozostałe Przychody/koszty nieprzypisane segmentom**\
Koszty działania
Amortyzacja
WYNIK FINANSOWY BRUTTO (7+8+9+10)
WYNIK FINANSOWY NETTO (11+12)
AKTYWA SEGMENTU
Pozostałe aktywa (nieprzypisane)
ZOBOWIĄZANIA SEGMENTU
Grupa
62 914
Przychody odsetkowe segmentu (sprzedaŜ innym segmentom)
Pozostała
działalność
Przychody odsetkowe segmentu (sprzedaŜ klientom zewnętrznym)
Działalność
maklerska
4
67 662
2
Wynik z tytułu odsetek:
Rynek
międzybankowy
i dłuŜne papiery
wartościowe
1
1
Wyszczególnienie
Fundusze
ekologiczne
Klienci
korporacyjni
3
17 416
Lp.
Klienci
detaliczni
Finanse publiczne
31 grudnia 2006
5
67 348
6
1 025
7
9 626
8
5 157
9
-1 394
10
166 840
83 606
-
76 902
1 103
154
362 149
88 033
23 098
31 766
5 173
275
242 588
-60 819
-22 073
-34 993
-1 027
-1 793
-187 415
-43 472
-
-64 049
-92
-30
-250 482
27 513
61
-
33 638
571
98 414
27 513
61
-
48 022
571
112 605
193
-
-
-
13
-
206
-
-
-
-
-14 397
-
-14 397
7
4 435
606
-
-3 071
22 896
102
8 634
-103
6
102
5 563
27 847
-24
-11 107
7 599
-
-8
-
-251
23 322
-22 986
-2 746
91 698
-79 456
-9 493
103 066
-87 389
-10 440
1 086
-1 031
-123
29 443
-
47 428
-23 209
-1 991
-1 068
-
-2 410
2 749
5 237
-68
29 443
22 228
-4 386
-1 068
1 557 231
2 362 196
1 744 009
9
1 928 860
17 842
122 585
35
495 699
2 185 358
2 310 972
1 061 298
1 031 593
268 384
2 840
2 276
7 778
8 726
190
-
8 337
-
Pozostałe zobowiązania (nieprzypisane)
NAKŁADY INWESTYCYJNE
-3 791
294 975
19 802
-214 071
-24 793
75 913
-15 852
60 061
7 714 925
448 879
7 356 144
807 660
27 307
*\Wynik z pozycji wymiany został przypisany do segmentu "rynek międzybankowy i dłuŜne papiery wartościowe" za wyjątkiem dochodów pozostałych segmentów z transakcji typu FX.
**\ Przychody i koszty wymienione w wierszach 1-6 nie zostały w pełni przypisane wydzielonym segmentom rynku, w/w przychody i koszty w części nieprzypisanej do segmentów oraz
pozostałe pozycje rachunku zysków i strat zostały zaprezentowane łącznie w wierszu 8. Kwota w wierszu 2 tabeli – wynik z tytułu prowizji jest wyŜsza niŜ wynik z prowizji w
skonsolidowanym rachunku zysków i strat, ze względu na nie przypisanie wydzielonym segmentom rynku kosztów prowizji.
- 91 -
w tys. zł
40. Transakcje z podmiotami powiązanymi
Na dzień 31 grudnia 2007 roku Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
(NFOŚiGW) był jednostką dominującą w Grupie.
(a) Opis transakcji z udziałowcem Banku, tj.: NFOŚiGW
Na dzień 31 grudnia 2007 roku NFOŚiGW posiadał w Banku środki na rachunkach bieŜących i
terminowych w kwocie 904 434 tys. zł (łącznie z naliczonymi odsetkami). Koszty odsetkowe, jakie
Bank poniósł na koniec 2007 roku od depozytów Funduszu wyniosły 18 759 tys. zł.
Na 31 grudnia 2007 roku NFOŚiGW posiadał równieŜ limit z tytułu kart płatniczych w wysokości
25 tys. zł, w tym stan naleŜności z tytułu kart płatniczych wyniósł 1 tys. zł, natomiast zobowiązania
pozabilansowe 24 tys. zł.
Na 31 grudnia 2007 roku Bank poniósł równieŜ koszty od operacji papierami wartościowymi w
wysokości 108 tys. zł
Bank poniósł w 2006 roku od depozytów Funduszu wyniosły 7 253 tys. zł.
Ponadto na dzień 31 grudnia 2006 roku NFOŚiGW posiadał limit z tytułu kart płatniczych w wysokości
25 tys. zł, z czego wykorzystano 1 tys. zł. Zobowiązania pozabilansowe były w wysokości 24 tys. zł.
Na dzień 31 grudnia 2007 roku NFOŚiGW posiadał równieŜ zabezpieczenia naleŜytego wykonania
umowy w wysokości 630 tys. zł udzielone przez Bank w 2005 roku.
Na dzień 31 grudnia 2007 roku wartość środków powierzonych na kredyty NFOŚiGW wynosiła
280 718 tys. zł, a środków WFOŚiGW 33 358 tys. zł. Natomiast na koniec 2006 roku wartość tychŜe
środków wynosiła odpowiednio NFOŚiGW 421 649 tys. zł, a środków WFOŚiGW 17 635 tys. zł.
(b) Informacje dotyczące kredytów i depozytów Członków Zarządu i Rady Nadzorczej Grupy
Kapitałowej BOŚ S.A. oraz członków ich rodzin
W ramach działalności operacyjnej przeprowadzone transakcje z członkami organu zarządzającego i
kluczowym personelem kierowniczym obejmują przede wszystkim kredyty i depozyty. Salda
poszczególnych pozycji bilansu na 31 grudnia 2007 roku i koniec 2006 roku oraz związane z nimi
koszty i przychody na 31 grudnia 2007 roku oraz na 31 grudnia 2006 roku zaprezentowano poniŜej:
Kluczowy personel kierowniczy
31-12-2007 31-12-2006
Stan kredytów
Udzielone zobowiązania z tytułu linii kredytowych
Stan depozytów
Koszty odsetek od depozytów
5
162
5
49
1 528
40
1 241
16
Kluczowy personel kierowniczy korzysta z kredytów i depozytów na warunkach ogólnych oferty
publicznej Banku.
Ponadto wartość instrumentów finansowych na rachunkach inwestycyjnych kluczowego personelu
kierowniczego na 31 grudnia 2007 roku wynosiła 207 tys. zł, natomiast na 31 grudnia 2006 roku
143 tys. zł.
Nie było Ŝadnych transakcji z członkami rodzin Członków Zarządu i Rady Nadzorczej Grupy.
- 92 -
w tys. zł
(c) Wynagrodzenie kluczowego personelu kierowniczego Grupy Kapitałowej BOŚ S.A.
31-12-2007
Rada Nadzorcza Banku
31-12-2006
844
838
Zarząd Banku
3 885
5 940
Razem
4 729
6 778
w tym:
- krótkoterminowe świadczenia pracownicze
- świadczenia z tytułu rozwiązania stosunku pracy
- świadczenia po okresie zatrudnienia
4 496
233
5 481
726
571
Łączna kwota wynagrodzeń Członków Zarządu Banku zawiera: wynagrodzenia zasadnicze, koszt
polis ubezpieczeniowych, koszty opieki medycznej, koszty korzystania z samochodów słuŜbowych dla
celów prywatnych.
41. Przejęcie i zbycie
W okresie sprawozdawczym i w okresach porównywalnych nie miały miejsca Ŝadne połączenia ani
zbycia z udziałem Spółek wchodzących w skład Grupy Kapitałowej BOŚ S.A.
42. Dywidenda przypadająca na jedną akcję
Zgodnie z Uchwałą Nr 11/2007 Zwyczajnego Walnego Zgromadzenia BOŚ S.A. z dnia 28 czerwca
2007 roku w sprawie podziału zysku za 2006 rok na wypłatę dywidendy przeznaczono 1 716 tys. zł. W
dywidendzie za rok 2006 uczestniczyły wyemitowane przez Bank akcje od serii A do serii M w liczbie
13 200 000, co oznacza, Ŝe dywidenda brutto wypłacona za jedną akcję wyniosła 0,13 zł.
43. Zdarzenia po dniu bilansowym
Po dniu bilansowym nie wystąpiły znaczące zdarzenia mające wpływ na prezentowane sprawozdanie
finansowe, a które wymagałyby odrębnych informacji.
- 93 -
w tys. zł
Podpisy wszystkich Członków Zarządu
Data 28.03.2008
Jerzy Pietrewicz
Prezes Zarządu
.......................
Data 28.03.2008
Wiceprezes Zarządu
.......................
Data 28.03.2008
Marcin Romanowski
Wiceprezes Zarządu
.......................
- 94 -
SPRAWOZDANIE ZARZĄDU
Z DZIAŁALNOŚCI
GRUPY KAPITAŁOWEJ
W 2007 ROKU
Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy Kapitałowej BOŚ S.A. w 2007 r.
SPIS TREŚCI:
I. INFORMACJE O DZIAŁALNOŚCI GRUPY ..................................................................... 4
1. CZYNNIKI I ZDARZENIA WPŁYWAJĄCE NA SYTUACJĘ FINANSOWĄ GRUPY W 2007 R. ..... 4
1.1. Sytuacja makroekonomiczna ............................................................................................................... 4
1.2. Zdarzenia wewnętrzne mające wpływ na sytuację finansową Grupy................................................... 6
1.3. Opis istotnych czynników ryzyka i zagroŜeń ........................................................................................ 8
2.
1.3.1. Czynniki gospodarcze .................................................................................................................................8
1.3.2. Ryzyko konkurencji na rynku bankowym .....................................................................................................8
1.3.3. Ryzyko koniunktury na GPW.......................................................................................................................8
1.3.4. Ryzyka finansowe .......................................................................................................................................8
1.3.5. Sezonowość lub cykliczność działalności ....................................................................................................8
ORGANIZACJA GRUPY KAPITAŁOWEJ ................................................................................................ 8
2.1. Struktura Grupy Kapitałowej ................................................................................................................. 8
2.2. Grupa jednostek objętych konsolidacją ................................................................................................ 8
2.3. Powiązania organizacyjne i kapitałowe Grupy ...................................................................................... 9
2.4. Główne inwestycje krajowe i zagraniczne............................................................................................. 9
2.4.1. Papiery wartościowe i instrumenty finansowe..............................................................................................9
2.4.2. Realizacja planu inwestycyjnego.................................................................................................................9
2.5. Opis transakcji z podmiotami powiązanymi ........................................................................................ 10
2.5.1 Opis transakcji z jednostką zaleŜną, tj.: Domem Maklerskim BOŚ S.A...................................................... 10
2.5.2 Opis transakcji z Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.............................. 10
2.5.3 Informacje dotyczące kredytów i depozytów Członków Zarządu i Rady Nadzorczej BOŚ S.A. oraz członków
ich rodzin................................................................................................................................................... 10
2.5.4 Wynagrodzenie kluczowego personelu kierowniczego BOŚ S.A................................................................ 11
3. PODSTAWOWY ZAKRES DZIAŁALNOŚCI GRUPY KAPITAŁOWEJ ....................................... 11
3.1. Działalność bankowa ......................................................................................................................... 11
3.2. Działalność maklerska ....................................................................................................................... 11
4. PODSTAWOWE PRODUKTY, USŁUGI I SFERY DZIAŁALNOŚCI GRUPY .............................. 12
4.1. Produkty bankowe .............................................................................................................................. 12
4.1.1. Działalność proekologiczna ............................................................................................................ 12
4.1.2. Obsługa klientów detalicznych........................................................................................................ 13
4.1.3. Obsługa klientów korporacyjnych ................................................................................................... 14
4.1.4. Obsługa segmentu finansów publicznych....................................................................................... 16
4.1.5. Obsługa funduszy ekologicznych.................................................................................................... 16
4.1.6. Rynek pienięŜny i kapitałowy .......................................................................................................... 17
4.1.7. Współpraca z zagranicznymi instytucjami finansowymi.................................................................. 17
4.1.8. Bankowość inwestycyjna ................................................................................................................ 17
4.1.8.1. Portfel inwestycyjnych kapitałowych papierów wartościowych................................................................ 17
4.1.8.2. Organizacja niepublicznych emisji obligacji komunalnych dla samorządów terytorialnych ...................... 17
4.1.8.3. Organizacja niepublicznych emisji obligacji korporacyjnych.................................................................... 18
4.1.8.4. Zobowiązania z tytułu emisji dłuŜnych papierów wartościowych lub instrumentów finansowych ............. 18
4.2. Usługi maklerskie................................................................................................................................ 18
5. GŁÓWNE RYNKI ZBYTU I UZALEśNIENIE OD PARTNERÓW................................................. 19
5.1. Kanały dystrybucji............................................................................................................................... 19
5.2. Liczba obsługiwanych klientów, rachunków i kart płatniczych ............................................................ 19
5.3. UzaleŜnienie od partnerów ................................................................................................................. 20
5.4. Koncentracja geograficzna ................................................................................................................. 20
6. INFORMACJE O UMOWACH BANKU........................................................................................ 21
6.1. Umowy ubezpieczeniowe ................................................................................................................... 21
6.2. Umowy współpracy lub kooperacji z Bankiem .................................................................................... 21
6.3 Umowy z Bankiem Centralnym i organami nadzoru ............................................................................ 24
6.4. Pozostałe umowy............................................................................................................................... 24
6.5. Umowy z podmiotem uprawnionym do badania sprawozdań finansowych........................................ 25
6.5.3. Wynagrodzenie dla podmiotu uprawnionego do badań sprawozdań finansowych ..................................... 25
II. WYNIKI FINANSOWE GRUPY ..................................................................................... 26
1. BILANS ........................................................................................................................................ 26
1.1. Aktywa, kapitał własny i zobowiązania razem z punktu widzenia płynności ....................................... 26
1.2. Kapitał własny i zobowiązania razem Grupy....................................................................................... 26
1.2.1. Zmiany w strukturze kapitału własnego i zobowiązań razem ..................................................................... 26
1.2.2. Źródła finansowania działalności Grupy .................................................................................................... 27
1.2.3. Baza depozytowa Banku........................................................................................................................... 27
1.2.4. Informacje o zaciągniętych kredytach, o umowach poŜyczek, z uwzględnieniem terminów ich
wymagalności oraz o udzielonych poręczeniach lub gwarancjach ............................................................. 28
1.2.5. Informacje o zaciągniętych kredytach, umowach poŜyczek, poręczeń i gwarancji, nie dotyczących
działalności operacyjnej Grupy .................................................................................................................. 29
1.2.6. Opis wykorzystania wpływów z emisji papierów wartościowych ................................................................ 29
1.3. Aktywa Grupy ..................................................................................................................................... 29
1.3.1. Zmiany w strukturze aktywów.................................................................................................................... 29
1.3.2. Charakterystyka polityki kredytowej Banku................................................................................................ 30
1.3.3. Struktura udzielonych kredytów w okresie sprawozdawczym .................................................................... 30
2
1.3.4. Kredyty i poŜyczki ..................................................................................................................................... 31
1.3.5. Informacje o udzielonych poŜyczkach, a takŜe udzielonych poręczeniach i gwarancjach z uwzględnieniem
jednostek powiązanych.............................................................................................................................. 33
2. ZOBOWIĄZANIA POZABILANSOWE GRUPY............................................................................ 34
2.1. Opis udzielonych przez Bank poręczeń i gwarancji w okresie sprawozdawczym............................... 34
2.2. Wartość zobowiązań pozabilansowych udzielonych i otrzymanych Grupy......................................... 34
3. WYNIKI FINANSOWE GRUPY ................................................................................................... 35
3.1. Rachunek wyników Grupy .................................................................................................................. 35
3.2. Rachunek wyników w podziale na podmioty Grupy ............................................................................ 36
3.3. RóŜnica pomiędzy prognozami a zrealizowanymi wynikami finansowymi w 2007 r. .......................... 36
4. CZYNNIKI I NIETYPOWE ZDARZENIA...................................................................................... 36
III. OCENY I PROGNOZY DOTYCZĄCE DZIAŁALNOŚCI GRUPY .................................. 37
1. ZARZĄDZANIE GRUPĄ .............................................................................................................. 37
2. ZARZĄDZANIE BANKIEM........................................................................................................... 37
3. ZARZĄDZANIE RYZYKAMI FINANSOWYMI ............................................................................. 37
3.1. Cel i organizacja zarządzania ryzykami finansowymi ......................................................................... 37
3.2. Ryzyko rynkowe................................................................................................................................. 37
3.2.1. Ryzyko stopy procentowej......................................................................................................................... 37
3.2.2. Ryzyko walutowe ...................................................................................................................................... 38
3.2.3. Ryzyko cenowe......................................................................................................................................... 38
3.2.4. Ryzyko płynności ...................................................................................................................................... 38
3.2.5 Ryzyko operacyjne..................................................................................................................................... 39
3.2.6 Ryzyko kredytowe ...................................................................................................................................... 39
3.2.7. Tytuły egzekucyjne.................................................................................................................................... 40
3.2.8. Ocena zdolności do wywiązywania się z zaciągniętych zobowiązań ......................................................... 40
4. OCENA ZARZĄDZANIA ZASOBAMI FINANSOWYMI ................................................................ 40
4.1. Cel i organizacja zarządzania zasobami finansowymi ........................................................................ 40
4.2. Efektywność i bezpieczeństwo działania Grupy.................................................................................. 41
5. PERSPEKTYWY ROZWOJU DZIAŁALNOŚCI GRUPY ............................................................. 41
5.1. Kierunki rozwoju Banku ..................................................................................................................... 41
5.2. Czynniki zewnętrzne i wewnętrzne istotne dla rozwoju Banku .......................................................... 42
5.3. Ocena moŜliwości realizacji zamierzeń inwestycyjnych Banku w 2008 r........................................... 43
IV.
DOM MAKLERSKI BOŚ S.A. .................................................................................... 44
1. PODSTAWOWE INFORMACJE O DM BOŚ S.A. ....................................................................... 44
2. OPIS CZYNNIKÓW WPŁYWAJĄCYCH NA WYNIKI DM BOŚ S.A. W 2007 R........................... 44
V. INFORMACJE UZUPEŁNIAJĄCE O BANKU............................................................... 45
1. AKCJONARIAT ........................................................................................................................... 45
1.1. Informacje o umowach dotyczących przyszłych zmian w strukturze akcjonariatu .............................. 45
1.2. Posiadacze specjalnych uprawnień kontrolnych z tytułu papierów wartościowych............................. 45
1.3. Ograniczenia w przenoszeniu prawa własności papierów wartościowych i w wykonywaniu prawa
głosu .................................................................................................................................................... 45
2. WŁADZE BANKU ........................................................................................................................ 46
2.1. Tryb powoływania i odwoływania oraz uprawnienia........................................................................... 46
2.2. Rada Nadzorcza Banku..................................................................................................................... 46
2.3. Zarząd Banku .................................................................................................................................... 46
2.4. Informacje na temat wartości wynagrodzeń, nagród lub innych korzyści........................................... 47
2.5. Akcje BOŚ S.A. w posiadaniu osób zarządzających i nadzorujących................................................ 47
2.6. Umowy dotyczące rekompensat dla osób zarządzających................................................................. 47
3. PRACOWNICY BANKU .............................................................................................................. 47
3.1. Zatrudnienie........................................................................................................................................ 47
3.2. Informacje o systemie kontroli programów akcji pracowniczych ......................................................... 48
4. DZIAŁALNOŚĆ PROMOCYJNA ................................................................................................. 48
5. DZIAŁALNOŚĆ SPONSORSKA I CHARYTATYWNA................................................................ 50
6. INFORMACJE PO DNIU BILANSOWYM.................................................................................... 51
3
I. INFORMACJE O DZIAŁALNOŚCI GRUPY
Podsumowanie wyników Grupy Banku Ochrony Środowiska S.A. w 2007 r.
Zysk netto wypracowany przez Grupę BOŚ S.A. w 2007 r.
wyniósł 85,6 mln zł i był o 42,6% wyŜszy, niŜ w roku 2006.
Najistotniejszy wpływ na wynik w analizowanym okresie miały
następujące czynniki:
−
wzrost zobowiązań wobec klientów o 10,7% stanowiacych podstawowy element bazy depozytowej
Banku,
−
wzrost kredytów i poŜyczek udzielonych klientom o
5,1%. W 2007 roku prowadził akcję kredytową mając na
celu kształtowanie takiego wolumenu i struktury portfela
kredytowego, które zapewniłyby realizację planowanych
zadań
biznesowych
Banku,
w
warunkach
akceptowalnego poziomu ryzyka,
−
wzrost wyniku z tytułu opłat i prowizji o 17,8% w
porównaniu do roku 2006, głównie dzięki zwiększeniu
dochodów z prowizji maklerskich,
−
korzystny wynik odpisów (netto) z tytułu utraty wartości
kredytów i poŜyczek oraz zobowiązań pozabilansowych,
−
wysoka dyscyplina kosztów.
Wynik finansowy netto w tys zł
85 619
60 061
+42,6%
2006
2007
Suma bilansowa w tys zł
9 168 881
Na dzień 31 grudnia 2007 r.:
−
kapitał własny Grupy wynosił 930,3 mln zł i był wyŜszy o
35,5% w porównaniu do stanu na koniec 2006 r.,
głównie na skutek zarejestrowania przez Sąd w czerwcu
ub.r. podwyŜszenia kapitału zakładowego BOŚ S.A.
−
suma bilansowa Grupy wyniosła 9 168,9 mln zł i była
wyŜsza o 12,3% w porównaniu do stanu na koniec
2006 r.
8 163 804
+12,3%
2006
2007
1. CZYNNIKI I ZDARZENIA WPŁYWAJĄCE NA SYTUACJĘ FINANSOWĄ GRUPY W 2007 R.
1.1. Sytuacja makroekonomiczna
PodwyŜki stóp procentowych
Największy wpływ w 2007 r. na rynki finansowe miały decyzje Rady Polityki PienięŜnej, która
podejmowała próby zmniejszania wzrostu tempa inflacji przez czterokrotne podwyŜszenie stóp
procentowych - dwukrotnie w pierwszym półroczu - w kwietniu i czerwcu, następnie - w sierpniu i
listopadzie. W efekcie na koniec 2007 r. główna stopa procentowa NBP osiągnęła wartość 5% ( co
odzwierciedla wzrost w stosunku do 2006 r. o 1p.p.). W komentarzu do decyzji, Rada Polityki
PienięŜnej argumentowała, Ŝe utrzymujący się szybki wzrost popytu, napięcia na rynku pracy,
znaczący wzrost bieŜącej inflacji i ryzyko jego utrwalenia, a takŜe oczekiwany do końca 2008 r.
wzrost popytu ze strony finansów publicznych uzasadniają ocenę, Ŝe prawdopodobieństwo
przekroczenia celu inflacyjnego w horyzoncie oddziaływania polityki pienięŜnej jest znaczące, co
wymaga podwyŜszenia stóp procentowych.
Inflacja
Nastąpiło znaczne podwyŜszenie wskaźnika wzrostu cen. Wzrost wskaźnika (CPI) cen towarów i
usług konsumpcyjnych w grudniu 2007 r. wyniósł rok do roku 4%, co było znacznym przekroczeniem
celu inflacyjnego, który wynosi 2,5%. Obserwujemy tu inflację kosztową, która jest powodowana
wzrostem cen paliw i wzrostem kosztów pracy.
4
Wysokie tempo wzrostu gospodarczego
Produkt Krajowy Brutto wzrastał w 2007 r. w tempie znacznie wyŜszym od długookresowego trendu,
jednakŜe w kolejnych kwartałach wskaźnik wzrostu PKB w ujęciu rok do roku wykazywał tendencję
spadkową. W I kwartale 2007 r. PKB wzrósł o 7,2% r/r, następnie w II i III kwartale wyniósł on 6,4%,
natomiast w IV kwartale PKB wzrósł o 6,1%. Wartość dodana brutto w gospodarce narodowej w IV
kwartale 2007 r. wzrosła o 6,2 %. Wzrost odnotowano we wszystkich sekcjach gospodarki narodowej.
Wartość dodana brutto w przemyśle wzrosła o 7,9 %, a w budownictwie o 8,8 %.
Produkcja
Według wstępnych danych, produkcja sprzedana przemysłu w cenach stałych (w przedsiębiorstwach
zatrudniających powyŜej 9 osób) była w grudniu 2007 r. wyŜsza o 6,2% w stosunku do poziomu z
grudnia 2006 r. Odnotowano wzrost produkcji sprzedanej w 18 (spośród 29) działach przemysłu m.in.
w produkcji sprzętu i urządzeń radiowych, telewizyjnych i telekomunikacyjnych – o 35,2%, maszyn i
urządzeń – o 32,9%. Spadek produkcji przemysłowej w porównaniu z grudniem 2006 r. wystąpił m.in.
w produkcji pozostałego sprzętu transportowego – o 13,7%, koksu i produktów rafinerii ropy naftowej
– o 9,5%.
Sytuacja na rynku pracy
Nastąpiła znaczna poprawa sytuacji na rynku pracy - spadek stopy bezrobocia o 3,5 p.p., z poziomu
14,9% na koniec 2006 r. do 11,4% na koniec 2007 r. i wzrost liczby zatrudnionych. Największy
spadek stopy bezrobocia nastąpił w trzech pierwszych kwartałach 2007 r. Na koniec września 2007 r.
stopa bezrobocia miała wartość 11,3%, co oznacza, Ŝe w czwartym kwartale jej poziom wzrósł o 0,1
p.p. Liczba osób zatrudnionych wg stanu na koniec 2007 r. wzrosła o 4,2% w stosunku do stanu na
koniec 2006 r.
Dochody ludności
Odnotowano wzrost przychodów ludności z tytułu zatrudnienia. Przeciętne miesięczne
wynagrodzenie brutto w ujęciu nominalnym w sektorze przedsiębiorstw wzrosło o 7,2% wg wskaźnika
rok do roku, do poziomu 3 246 zł. JednakŜe, za sprawą wysokiej inflacji, realny wzrost wynagrodzeń
w 2007 r. był na poziomie 3,3%
Rynek walutowy
Kurs złotego do dolara i euro w pierwszym kwartale 2007 r. był stabilny. Następnie od marca do lipca
złoty umacniał się względem obu walut. Wycena złotego w lipcu 2007 r. względem marca okazała się
wyŜsza wobec dolara o 6,8% i o 3,1% wobec euro. W sierpniu złoty nieznacznie stracił na wartości,
następnie od września do końca ubiegłego roku złoty umacniał się. Jego wartość względem dolara
wzrosła w ciągu 2007 r. o 20,5%, natomiast względem euro o 7,6%.
Giełda Papierów Wartościowych
W pierwszej połowie 2007 r. na warszawskiej GPW był trend wzrostowy, który trwał od 2003 r. W
pierwszym półroczu Warszawski Indeks Giełdowy wzrósł o około 33%. JednakŜe po osiągnięciu
przez WIG poziomu 66951,73 pkt. nastąpiło załamanie i spadek wartości głównych indeksów. Od
początku lipca 2007 r. zarówno inwestorzy indywidualni jak teŜ instytucjonalni zaczęli wycofywać
kapitał. Znaczna część środków pienięŜnych, pochodząca ze sprzedaŜy akcji i z umarzanych
jednostek uczestnictwa funduszy inwestycyjnych trafiała na lokaty bankowe.
Międzynarodowy rynek finansowy
W 2007 r. doszło do kryzysu na rynku kredytów hipotecznych w USA. Liczba sprzedanych domów
znacząco spadła, a ich ceny ruszyły w dół. Dodatkowo wzrosły stopy procentowe, co oznaczało
wzrost rat kredytowych. PoniewaŜ instytucje finansowe wyemitowały papiery wartościowe, których
zastawem były amerykańskie kredyty hipoteczne, kryzys na rynku poŜyczek hipotecznych
rozprzestrzenił się do innych krajów, w tym takŜe europejskich. Papiery te straciły swoje ratingi,
spadła ich wartość, a przez spadek cen nieruchomości w USA spadła teŜ wartość ich zabezpieczenia.
Spowodowało to ogromne straty instytucji finansowych nie tylko w USA, ale takŜe w tych krajach, w
których instytucje finansowe zainwestowały w ryzykowne obligacje. Kolejnym efektem były spadki na
giełdach amerykańskich oraz europejskich, a takŜe wzrost obaw o stan amerykańskiej i światowej
5
gospodarki.
1.2. Zdarzenia wewnętrzne mające wpływ na sytuację finansową Grupy
Podniesienie ratingu
W dniu 23 stycznia 2007 r. Fitch Ratings podnósł rating (Issuer Default Rating - IDR) Banku Ochrony
Środowiska S.A. z „BBB-” (BBB minus) do „BBB. Agencja potwierdziła pozostałe ratingi Banku:
krótkoterminowy „F3", indywidualny „D” i wsparcia „2". Ratingi wsparcia, IDR oraz krótkoterminowy,
odzwierciedlają potencjalne wsparcie, jakiego BOŚ S.A. moŜe oczekiwać od instytucji państwowych
w przypadku takiej potrzeby. Ratingi Banku odzwierciedlają zarówno strukturę jego akcjonariatu, jak i
rolę, jaką odgrywa w polityce państwa w zakresie ochrony środowiska (raport bieŜący nr 4/2007 z
dnia 24 stycznia 2007 r.);
Podtrzymanie ratingu przyznanego BOŚ S.A. miało miejsce w dniu 8 marca 2007 r. przez agencję
ratingową Fitch z Londynu. Perspektywa ratingu długoterminowego pozostała stabilna: ocena
długoterminowa BBB, ocena krótkoterminowa F3, ocena indywidualna D, ocena wsparcia 2 (raport
bieŜący nr 6/2007 z dnia 9 marca 2007 r.);
PodwyŜszenie kapitału zakładowego Banku
Na podstawie Uchwały Nr 9/2006 NWZ BOŚ S.A. z dnia 19 grudnia 2006 roku zmienionej Uchwałą nr
8/2007 NWZ BOŚ S.A. w dniu 17 maja 2007 r. w sprawie w sprawie podwyŜszenia kapitału
zakładowego Banku (…) Bank przeprowadził emisję Akcji serii N w liczbie 1 853 000 skierowaną do
oznaczonych akcjonariuszy. Cena emisyjna jednej akcji wynosiła 92 zł. Wartość emisji wynosiła
170 476 000 zł. Wszystkie Akcje serii N zostały naleŜycie subskrybowane i opłacone. W dniu 18 maja
2007 r. dokonano przydziału wszystkich akcji. Tym samym emisja doszła do skutku. PodwyŜszony
kapitał zakładowy w związku z emisją Akcji serii N został zarejestrowany postanowieniem Sądu
Rejonowego dla m. st. Warszawy XII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego z dnia 13
czerwca 2007 r. (raport bieŜący nr 20/2007 z dnia 25 czerwca 2007 r.). W wyniku rejestracji
podwyŜszenia kapitału zakładowego, na ogólną liczbę akcji składa się obecnie 15 053 000 akcji o
wartości nominalnej 10 zł kaŜda i o łącznej wartości nominalnej 150 530 000 złotych, którym łącznie
przysługuje 15 053 000 głosów na Walnym Zgromadzeniu Banku. Z tytułu podwyŜszenia kapitału
Bank pozyskał kwotę 170,3 mln zł;
Zawarcie znaczących umów
W dniu 12 stycznia 2007r. została zawarta przez BOŚ S.A. Umowa kredytu inwestycyjnego
złotowego na finansowanie zadań związanych z ochroną środowiska, na kwotę 100 000 000 zł, w tym
ze środków BOŚ S.A. w kwocie 60 000 000 zł w celu dofinansowania zadania z zakresie energetyki
prowadzącego do zmniejszenia negatywnego oddziaływania na środowisko. Kredyt został udzielony
na okres do 31 grudnia 2013 r. Umowa kredytu została zawarta na podstawie Umowy konsorcjum w
celu wspólnego finansowania - zawartej w dniu 11 stycznia 2007r. przez Bank z Wojewódzkim
Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach.
W dniu 20 marca 2007 r. Bank zawarł kolejną umowę kredytową z rządowym bankiem niemieckim
Kreditanstalt fϋr Wiederaufbau wspartej grantem Komisji Europejskiej. Jest to piąta linia kredytowa z
KfW przeznaczona na finansowanie inwestycji proekologicznych MSP.
W dniu 27 czerwca 2007 r. Bank zawarł umowę linii depozytowej stand-by na podstawie której
uzyskał dostęp do finansowania awaryjnego w wysokości 100 mln zł na okres 1 roku w celu realizacji
wymogów związanych z Uchwałą nr 9/2007 KNB z dnia 13 marca 2007 r., jak równieŜ z wymogami
związanymi z planem awaryjnym (raport bieŜący nr 22/2007 z dnia 22 czerwca 2007 r.).
W dniu 29 czerwca 2007 r. została podpisana umowa kredytu inwestycyjnego złotowego na
finansowanie zadań związanych z ochroną środowiska, została ona zawarta na podstawie Umowy
zawartej takŜe w dniu 29 czerwca 2007 r. w sprawie wspólnego finansowania z Narodowym
Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. PowyŜsza umowa kredytu inwestycyjnego
została zawarta przez Oddział BOŚ S.A. w Katowicach na kwotę 200 000 000 zł, w tym udział
środków BOŚ S.A. w wysokości 61 650 000 zł. Kredyt został udzielony na okres 9 lat, tj. do
1 grudnia 2016 r.
6
W dniu 30 listopada 2007 r. została zawarta umowa kredytu inwestycyjnego przeznaczonego na
dofinansowanie budowy parku elektrowni wiatrowych. Kwota udzielonego przez BOŚ S.A. kredytu
wynosi 184 000 000 zł. Termin ostatecznej spłaty kredytu przypada w dniu 29 września 2022r.
Obsługa administracyjna kredytu będzie prowadzona przez Oddział Banku w Koszalinie.
W dniu 9 lipca 2007 r. zawarto z Bankiem Gospodarstwa Krajowego umowę poręczenia portfela
kredytowego MSP. Na mocy tej umowy BGK udzielił BOŚ S.A. ze środków Krajowego Funduszu
Poręczeń Kredytowych poręczenia portfela kredytowego MŚP, na który składają się jednostkowe
kredyty poręczone łącznie do kwoty 20 mln zł. Kwoty poręczenia mogą być przeznaczone na kredyty
na finansowanie działalności mikroprzedsiębiorstw, małych i średnich przedsiębiorstw (MSP)
udzielone przez BOŚ S.A. w okresie 12 miesięcy od daty zawarcia Umowy.
W dniu 30 lipca 2007 r. doszło do rozwiązania, za wspólnym porozumieniem stron umowy na
wykonanie i wdroŜenie Centralnego Systemu Informatycznego zawartej w dniu 22 października
2004 r. pomiędzy BOŚ S.A. a IBM Polska Sp. z. o. o. (raport bieŜący nr 10 z dnia 31 lipca 2007 r.).
Decyzja Banku o rozwiązaniu umowy za wspólnym porozumieniem stron jest wynikiem
restrukturyzacji projektu wdroŜenia scentralizowanego systemu transakcyjnego oraz zmiany
podejścia Banku w stosunku do dalszych etapów wdroŜenia tego systemu w celu wprowadzenia w
BOŚ S.A. nowoczesnych narzędzi pozwalających na realizację strategii biznesowej, efektywną
obsługę oferowanych przez Bank produktów oraz elastyczne reagowanie na potrzeby rynkowe. W
wyniku rozwiązania umowy, Bank nie będzie zobowiązany do poniesienia ogółu wydatków
przewidzianych w tej umowie i nie ulegnie istotnym zmianom prognozowany poziom wydatków
objętych budŜetem Banku, przeznaczonych na kontynuację projektu wdroŜenia Centralnego Systemu
Informatycznego.
W dniu 12 listopada 2007r. została podpisana umowa linii kredytowej (Global Loan) z Europejskim
Bankiem Inwestycyjnym w wysokości 50 mln EUR na okres 12 lat przeznaczona na finansowanie
inwestycji małych i średnich firm oraz jednostek samorządu terytorialnego.
Wprowadzenie nowych produktów
Wprowadzono nowe produkty bankowe dla klientów segmentu detalicznego, są nimi:
„Złota Lokata” 15-miesięczna lokata w PLN;
„Lokata inwestycyjna we współpracy z DWS Polska TFI S.A.”;
pakiet „Jantar Start” skierowany do mikroprzedsiębiorstw;
specjalna oferta kredytów hipotecznych udzielanych w PLN i CHF.;
karta kredytowa VISA: Classic, Gold i Business – wprowadzona do oferty 16 kwietnia
2007 r. Produkt skierowany do mikro firm: VISA Business oraz do klientów indywidualnych:
VISA Classic i VISA GOLD;
plan inwestycyjny „Najlepszy z najlepszych” – ubezpieczenie lokacyjno-inwestycyjne
skierowane do klientów indywidualnych, łączące cechy depozytu bankowego, funduszu
inwestycyjnego i ubezpieczenia na Ŝycie. Rozpoczęcie sprzedaŜy w formie subskrypcji
4 czerwca 2007 r.;
ubezpieczenia zdrowotne z PZU śycie S.A. – program ubezpieczenia zdrowotnego dla
klientów BOŚ S.A., produkt sprzedawany na podstawie umowy z 24 kwietnia 2007 r.
Z dniem 2 lipca 2007 r. do oferty Banku wprowadzono zmodyfikowany Pakiet Arkada dla wspólnot
mieszkaniowych oraz zarządców. Nowa wersja Pakietu zapewni efektywne gospodarowanie
środkami oraz szybkie i wygodne finansowanie potrzeb wspólnot. Oferta przygotowana została w
dwóch wersjach: podstawowej i rozszerzonej. Wersja podstawowa Pakietu obejmuje bieŜącą obsługę
rachunków wspólnot mieszkaniowych. Korzyści dla wspólnot to przede wszystkim:
- bezpłatne przelewy w formie elektronicznej,
- obniŜona prowizja za wpłaty gotówkowe dokonywane przez członków wspólnot
mieszkaniowych na rachunki tych wspólnot w BOŚ S.A.,
- moŜliwość automatycznego lokowania krótkookresowych nadwyŜek finansowych na tzw.
lokatach nocnych (lokaty w ramach rachunku bieŜącego i pomocniczego),
- bezpłatne korzystanie z usług bankowości elektronicznej umoŜliwiającej zdalną obsługę
rachunku (do wyboru: BOŚBank24 Twoje e-Konto oraz TeleBOŚ lub BOŚBank24 i-Boss).
Wersja rozszerzona Pakietu dedykowana jest do zarządzających jedną lub kilkoma wspólnotami
mieszkaniowymi, które posiadają rachunki w BOŚ S.A. Pakiet rozszerzony obejmuje wersję
podstawową, a takŜe:
- bezpłatne otwarcie i prowadzenie rachunku bieŜącego dla Zarządcy,
- bezpłatne otwarcie rachunku pomocniczego dla Zarządcy oraz niskie opłaty za jego
7
-
prowadzenie,
bezpłatne korzystanie z usług bankowości elektronicznej umoŜliwiającej zdalną obsługę
rachunku (TeleBOŚ, BOŚBank24 Twoje e-Konto lub BOŚBank24 i-Boss).
Wprowadzono kredyty z linii kredytowej KfW5 dla małych i średnich przedsiębiorstw przeznaczone na
finansowanie inwestycji o charakterze proekologicznym.
Zawarto nowe umowy o współpracy z WFOŚiGW w Kielcach, Krakowie i Wrocławiu, a takŜe w
Katowicach (wznowienie) oraz rozszerzono zakres współpracy z WFOŚiGW w Poznaniu, Rzeszowie
i Szczecinie
1.3. Opis istotnych czynników ryzyka i zagroŜeń
1.3.1. Czynniki gospodarcze
Grupa prowadzi działalność na terytorium Polski. W związku z tym polityka gospodarcza Rządu
Rzeczpospolitej Polskiej oraz wydarzenia gospodarcze mają wpływ na sytuację finansową Banku. Do
najistotniejszych czynników wpływających na działalność Banku naleŜy zaliczyć kondycję finansową
przedsiębiorstw oraz gospodarstw domowych, jak równieŜ skalę zadłuŜenia jednostek samorządu
terytorialnego.
1.3.2. Ryzyko konkurencji na rynku bankowym
Grupa działa na krajowym rynku usług bankowych w warunkach rosnącej konkurencji, która jest
wynikiem jego rozwoju, a takŜe otwarcia rynków usług finansowych w związku z przystąpieniem
Polski do Unii Europejskiej. Obecna sytuacja rynkowa będzie miała istotny wpływ na dalsze obniŜanie
poziomu realizowanych marŜ odsetkowych na działalności bankowej.
1.3.3. Ryzyko koniunktury na GPW
Koniunktura na GPW jest istotnym czynnikiem wpływającym na wyniki Domu Maklerskiego BOŚ S.A.
1.3.4. Ryzyka finansowe
Grupa w swej działalności, podobnie jak kaŜda instytucja finansowa naraŜona jest na ryzyka
finansowe do których zalicza się ryzyko rynkowe (w tym: ryzyko walutowe, stopy procentowej i
cenowe), ryzyko płynności, ryzyko operacyjne oraz ryzyko kredytowe. Zarządzanie ryzykami
finansowymi przedstawiono w rozdziale III. p. 3. Zarządzanie ryzykami finansowymi.
1.3.5. Sezonowość lub cykliczność działalności
Ze względu na specyfikę Banku, nie występują zjawiska sezonowości lub cykliczności. Bank świadczy
usługi finansowe, na które popyt ma charakter stabilny, a wpływ sezonowości jest nieistotny.
Wyniki Domu Maklerskiego BOŚ S.A. są zaleŜne od koniunktury na Giełdzie Papierów Wartościowych
w Warszawie.
2. Organizacja Grupy Kapitałowej
2.1. Struktura Grupy Kapitałowej
Grupę Kapitałową Banku Ochrony Środowiska S.A. na 31 grudnia 2007 r. tworzy Bank Ochrony
Środowiska S.A., pełniący rolę dominującą, wraz z jednostką zaleŜą Domem Maklerskim BOŚ S.A.
2.2. Grupa jednostek objętych konsolidacją
Grupę jednostek objętych sprawozdaniem skonsolidowanym, spełniających warunki konsolidacji
sprawozdań finansowych stanowią Bank Ochrony Środowiska S.A. i Dom Maklerski BOŚ S.A.
8
(konsolidacja metodą pełną).
Grupa posiada 51% głosów na Walnym Zgromadzeniu Akcjonariuszy spółki TIL Ekoleasing S.A.
w upadłości. Z uwagi na toczące się postępowanie upadłościowe przed dniem 1 stycznia 2004 r.
Grupa utraciła kontrolę, jak równieŜ jakiekolwiek znaczące wpływy na Spółkę. W skonsolidowanym
sprawozdaniu finansowym Spółka wykazywana jest jako aktywa dostępne do sprzedaŜy i objęta jest
100% odpisem aktualizującym.
Podmioty objęte sprawozdaniem skonsolidowanym działają w obszarze usług finansowych. Obszar
działania Banku obejmuje rynek usług bankowych ze szczególnym uwzględnieniem finansowania
przedsięwzięć związanych z ochroną środowiska, natomiast Dom Maklerski BOŚ S.A. działa na
rynku usług maklerskich we wszystkich podstawowych jego obszarach.
Szczegółowe informacje o przyjętych zasadach (polityce) rachunkowości przy sporządzaniu
skonsolidowanego sprawozdania finansowego zaprezentowano w notach objaśniających do
skonsolidowanego sprawozdania finansowego – nota 2.
2.3. Powiązania organizacyjne i kapitałowe Grupy
W 2007 r. nie nastąpiły zmiany w powiązaniach kapitałowych BOŚ S.A.
2.4. Główne inwestycje krajowe i zagraniczne
Grupa BOŚ S.A. w 2007 r. dokonywała jedynie inwestycji krajowych.
2.4.1. Papiery wartościowe i instrumenty finansowe
W 2007 r. Bank nie dokonywał inwestycji kapitałowych (papiery wartościowe).
2.4.2. Realizacja planu inwestycyjnego
Plan finansowy Banku Ochrony Środowiska S.A. na 2007 rok zakładał na realizację zadań
inwestycyjnych w 2007 r. nakłady w wysokości 111,2 mln zł. Na realizację zadań wydatkowano
łącznie kwotę 49,1 mln zł, co stanowi 44,2% przyjętego planu na rok 2007. Wydatki te obejmowały:
• Centralny System Informatyczny 9,4 mln zł,
• System Gospodarki Własnej – 1,8 mln zł,
• informatykę (licencje i sprzęt informatyczny) – 33,1 mln zł,
• modernizację budynków i budowli, w tym między innymi: utworzenie nowych oddziałów
operacyjnych, dokonanie zmiany siedzib oddziałów – 2,6 mln zł,
• urządzenia techniczne, narzędzia, przyrządy, wyposaŜenie pozostałe) – 2,2 mln zł.
Priorytetowym zadaniem inwestycyjnym, które zakończono w IV kwartale 2007 r. było wdroŜenie
scentralizowanego systemu defBank. Pod koniec 2007r. wdroŜono System Gospodarki Własnej. w
trakcie realizacji jest wdroŜenie systemu Fermat. Jego uruchomienie zaplanowano na 2008 rok.
Zasadnicze nakłady finansowe na niektóre zadania inwestycyjne (m.in. zmiany siedzib placówek,
realizacje nowych oddziałów operacyjnych) zostały przesunięte na rok 2008.
Inwestycje realizowane w 2007 r. finansowane były z kapitałów własnych.
9
2.5. Opis transakcji z podmiotami powiązanymi
Grupę podmiotów powiązanych z BOŚ S.A. tworzą:
• Dom Maklerski BOŚ S.A.
• Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
• kluczowy personel kierowniczy
Na dzień 31 grudnia 2007 roku BOŚ S.A. pełnił rolę dominującą wobec Domu Maklerskiego BOŚ S.A.
natomiast jednostką dominującą wobec BOŚ S.A. jest Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i
Gospodarki Wodnej.
2.5.1 Opis transakcji z jednostką zaleŜną, tj.: Domem Maklerskim BOŚ S.A.
Oddziały Banku prowadzą rachunki bieŜące i lokaty terminowe Domu Maklerskiego BOŚ S.A.
Transakcje wykonywane na rachunkach bieŜących to przede wszystkim wpłaty i wypłaty gotówkowe
klientów Spółki. W ramach wolnych środków na koniec kaŜdego dnia zakładane są standardowo
depozyty terminowe typu O/N oprocentowane w oparciu o stawkę WIBOR.
Na dzień 31 grudnia 2007 roku zadłuŜenie kredytowe DM BOŚ S.A. z tytułu kredytu inwestycyjnego
wyniosło 660 tys. zł., stan depozytów łącznie z naliczonymi odsetkami wyniósł 275 372 tys. zł.
Ponadto przychody odsetkowe wyniosły 61 tys. zł, koszty odsetkowe 11 079 tys. zł, natomiast
pozostałe przychody i koszty odpowiednio 329 tys. zł i 85 tys. zł.
Na 31 grudnia 2007 roku DM BOŚ S.A. posiadał równieŜ limit z tytułu kart płatniczych w wysokości 20
tys. zł, w tym stan naleŜności z tytułu kart płatniczych wyniósł 2 tys. zł, a zobowiązania pozabilansowe
w kwocie 18 tys. zł.
Na dzień 31 grudnia 2006 roku zadłuŜenie kredytowe DM BOŚ S.A. wyniosło 1 148 tys. zł., stan
depozytów łącznie z naliczonymi odsetkami wyniósł 174 233 tys. zł. Ponadto przychody odsetkowe
wyniosły 92 tys. zł, koszty odsetkowe 5 173 tys. zł, natomiast pozostałe przychody i koszty
odpowiednio 248 tys. zł i 86 tys. zł.
2.5.2 Opis transakcji z Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
Bank poniósł na koniec 2007 roku od depozytów Funduszu wyniosły 18 759 tys. zł.
Na 31 grudnia 2007 roku NFOŚiGW posiadał równieŜ limit z tytułu kart płatniczych w wysokości
25 tys. zł, w tym stan naleŜności z tytułu kart płatniczych wyniósł 1 tys. zł, natomiast zobowiązania
pozabilansowe 24 tys. zł.
Na 31 grudnia 2007 roku Bank poniósł równieŜ koszty od operacji papierami wartościowymi w
wysokości 108 tys. zł.
Bank poniósł w 2006 roku od depozytów Funduszu wyniosły 7 253 tys. zł.
Ponadto na dzień 31 grudnia 2006 roku NFOŚiGW posiadał limit z tytułu kart płatniczych w wysokości
25 tys. zł, z czego wykorzystano 1 tys. zł. Zobowiązania pozabilansowe były w wysokości 24 tys. zł.
Na dzień 31 grudnia 2007 roku NFOŚiGW posiadał równieŜ zabezpieczenia naleŜytego wykonania
umowy w wysokości 630 tys. zł udzielone przez Bank w 2005 roku.
Na dzień 31 grudnia 2007 roku wartość środków powierzonych na kredyty NFOŚiGW wynosiła
280 718 tys. zł, a środków WFOŚiGW 33 358 tys. zł. Natomiast na koniec 2006 roku wartość tychŜe
środków wynosiła odpowiednio NFOŚiGW 421 649 tys. zł, a środków WFOŚiGW 17 635 tys. zł.
2.5.3 Informacje dotyczące kredytów i depozytów Członków Zarządu i Rady Nadzorczej BOŚ
S.A. oraz członków ich rodzin
W ramach działalności operacyjnej przeprowadzone transakcje z członkami organu zarządzającego i
kluczowym personelem kierowniczym obejmują przede wszystkim kredyty i depozyty. Salda
poszczególnych pozycji bilansu na 31 grudnia 2007 roku i koniec 2006 roku oraz związane z nimi
koszty i przychody na 31 grudnia 2007 roku oraz na 31 grudnia 2006 roku zaprezentowano poniŜej:
10
w tys. zł
31-12-2007
31-12-2006
5
162
5
49
1 528
40
1 241
16
Stan kredytów
Udzielone zobowiązania z tytułu linii kredytowych
Stan depozytów
Koszty odsetek od depozytów
Kluczowy personel kierowniczy korzysta z kredytów i depozytów na warunkach ogólnych oferty
publicznej Banku.
Nie było Ŝadnych transakcji z członkami rodzin Członków Zarządu i Rady Nadzorczej Banku.
2.5.4
Wynagrodzenie kluczowego personelu kierowniczego BOŚ S.A.
w tys. zł
31-12-2007
31-12-2006
844
838
Zarząd Banku
3 885
5 940
Razem
4 729
6 778
w tym:
- krótkoterminowe świadczenia pracownicze
- świadczenia z tytułu rozwiązania stosunku pracy
- świadczenia po okresie zatrudnienia
4 496
233
5 481
726
571
Rada Nadzorcza Banku
Łączna kwota wynagrodzeń Członków Zarządu Banku zawiera: wynagrodzenia zasadnicze, koszt
polis ubezpieczeniowych, koszty opieki medycznej, koszty korzystania z samochodów słuŜbowych dla
celów prywatnych.
3. PODSTAWOWY ZAKRES DZIAŁALNOŚCI GRUPY KAPITAŁOWEJ
3.1. Działalność bankowa
Podstawowym celem Banku jest efektywne gospodarowanie kapitałami akcjonariuszy i środkami
pienięŜnymi powierzonymi przez klientów, zapewniające dochodowość działalności i bezpieczeństwo
powierzonych środków.
Naczelną misją Banku jest wspieranie działań słuŜących rozwojowi przemysłu i usług w zakresie
ochrony środowiska, oraz rynku produktów i usług związanych z ekologią.
Przedmiotem działalności Banku jest wykonywanie czynności bankowych, w tym: gromadzenie
środków pienięŜnych, udzielanie kredytów, dokonywanie rozliczeń pienięŜnych, wykonywanie innych
usług bankowych, a takŜe świadczenie finansowych usług konsultacyjno-doradczych.
Przedmiotem działalności Banku jest wykonywanie czynności bankowych, w tym: gromadzenie
środków pienięŜnych, udzielanie kredytów, dokonywanie rozliczeń pienięŜnych, wykonywanie innych
usług bankowych, a takŜe świadczenie finansowych usług konsultacyjno-doradczych.
3.2. Działalność maklerska
Dom Maklerski BOŚ S.A. uzyskał zezwolenie na prowadzenie przedsiębiorstwa maklerskiego na
podstawie decyzji KPWiG z dnia 18 sierpnia 1994 r. Od 1 marca 1996 r. DM BOŚ S.A. jest członkiem
Giełdy Papierów Wartościowych i z tym dniem prowadzi bezpośrednie działanie na giełdzie.
Dom Maklerski BOŚ S.A. w 2007 r. działał na rynku usług maklerskich we wszystkich podstawowych
jego obszarach.
11
4. PODSTAWOWE PRODUKTY, USŁUGI I SFERY DZIAŁALNOŚCI GRUPY
4.1. Produkty bankowe
Bank posiada w swojej ofercie produkty (depozytowe, kredytowe, rozliczeniowe) oferowane
wszystkim grupom klientów, jak równieŜ produkty skierowane bezpośrednio do wybranych grup
klientów Banku. Bank wyodrębnia cztery podstawowe segmenty klientów: klientów detalicznych,
korporacyjnych, klientów sektora finansów publicznych i funduszy ekologicznych. Warunki i zasady
współpracy z poszczególnymi grupami klientów są „na bieŜąco” dostosowywane przez Bank do
zmieniających się warunków rynkowych oraz potrzeb klientowskich, a ich celem jest szybka i
efektywna obsługa.
Oferta produktowa BOŚ S.A. wyróŜnia się na rynku produktami związanymi ze wspieraniem
przedsięwzięć proekologicznych, które są oferowane we wszystkich segmentach klientów Banku.
4.1.1. Działalność proekologiczna
Działalność proekologiczna Banku dotyczy w głównej mierze udzielania kredytów na przedsięwzięcia
związane z ochroną środowiska. Oferta proekologiczna obejmuje kredyty udzielane we współpracy z
donatorami oraz produkty własne. Oferta ta jest zróŜnicowana i dostosowana do potrzeb róŜnych
podmiotów – klientów korporacyjnych, klientów segmentu finansów publicznych oraz klientów
indywidualnych.
Kredyty udzielane we współpracy z naszymi partnerami oferowane są klientom na warunkach
preferencyjnych, tj. o oprocentowaniu niŜszym niŜ rynkowe.
W 2007r. Bank współpracował w tym zakresie z Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i
Gospodarki Wodnej, Wojewódzkimi Funduszami Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz
Europejskim Funduszem Rozwoju Wsi Polskiej “Counterpart Fund”,.
Udzielano kredytów:
• w ramach umów w sprawie wspólnego finansowania inwestycji z NFOŚiGW oraz WFOŚiGW na
warunkach indywidualnie negocjowanych, ze szczególnym uwzględnieniem projektów
realizowanych przy współudziale środków unijnych;
• ze środków lub z dopłatami do oprocentowania Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska i
Gospodarki Wodnej, głównie na inwestycje dotyczące: odnawialnych źródeł energii, budowy
małych oczyszczalni ścieków, budowy kanalizacji, zagospodarowania odpadów, modernizacji
systemów grzewczych;
• ze środków EFRWP “Counterpart Fund” na przedsięwzięcia związane z zaopatrzeniem w wodę,
budową dróg oraz agroturystyką.
Udzielane przez Bank kredyty komercyjne posiadały inne elementy preferencji, np.: finansowanie
100% kosztów inwestycji (kredyty na zakup lub montaŜ urządzeń i wyrobów słuŜących ochronie
środowiska); premia skutkująca obniŜeniem kwoty zadłuŜenia (kredyty udzielane na podstawie
ustawy o wspieraniu przedsięwzięć termomodernizacyjnych we współpracy z BGK).
W 2007 r. kwota udzielonych przez BOŚ S.A. kredytów proekologicznych wyniosła łącznie z
kredytami ze środków powierzonych w ramach umów w sprawie wspólnego finansowania z
Narodowym i Wojewódzkimi Funduszami Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej – 1 004,9 mln
zł. Spośród udzielonych kredytów ponad 50% wartości stanowiły kredyty preferencyjne – 387,7 mln
zł
(1 928 kredytów). Wzrost kwoty preferencyjnych kredytów proekologicznych udzielonych w 2007 r. w
stosunku do 2006 r. nastąpił dzięki transakcjom zawartym
Kredyty proekologiczne udzielone
w okresie roku w tys zł
na podstawie umów z funduszami ochrony środowiska w
772 352
sprawie
wspólnego
finansowania
wybranych
przedsięwzięć. Osiągnięcie takiego wyniku było moŜliwe
452 625
równieŜ dzięki współpracy z wojewódzkimi funduszami
+71%
ochrony środowiska w zakresie wnoszenia dopłat do
odsetek, zarówno w ramach linii kredytowych, jak równieŜ
indywidualnych decyzji.
2006
2007
W okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2007 r. udzielono kredytów proekologicznych w łącznej kwocie
772,4 mln zł, wobec 452,6 mln zł w roku 2006 r.
12
Obligo kredytów proekologicznych na koniec 2007 r. wyniosło 1 394,6 mln zł. Udział kredytów
proekologicznych w obligu kredytowym Banku ogółem stanowi 22,2%.
4.1.2. Obsługa klientów detalicznych
Oferta Banku dla klientów detalicznych - najliczniejszej grupy klientów jest kompleksowa i obejmuje
niemal wszystkie produkty i usługi dostępne na polskim rynku bankowym, w tym szeroki wybór
produktów proekologicznych.
Dla klientów indywidualnych Bank posiada bogatą ofertę depozytów:
• rachunki oszczędnościowo-rozliczeniowe EKOKONTO prowadzone w ramach “Pakietu
EKOKONTO”, „Pakietu EKOKONTO PLUS” oraz “Pakietu EKOKONTO VIP” wraz z moŜliwością
otwierania rachunków EKOKONTO H2O dla młodzieŜy w wieku od 13-18 lat i wydawania do nich
kart Maestro H2O,
• rachunki a’vista,
• konta oszczędnościowe EKOPROFIT w euro i w złotych,
• lokaty terminowe w złotych i w walutach obcych, charakteryzujące się duŜą rozpiętością
terminów od 3 dni do 36 miesięcy,
• lokaty dynamiczne na okres 12 miesięcy,
• lokaty inwestycyjne,
•
„Złotą Lokatę” – 15 miesięczną lokatę w złotych,
• lokaty proekologiczne z odpisami na rzecz organizacji wspierających ochronę ginących
gatunków zwierząt.
W przypadku deponowania wyŜszych kwot istnieje moŜliwość negocjowania wysokości
oprocentowania.
Posiadaczom Pakietu EKOKONTO PLUS i VIP przysługuje bezpłatne ubezpieczenie „Assistance
Medyczne”, natomiast dla posiadaczy Pakietu EKOKONTO VIP dodatkowo ubezpieczenie NNW.
Ponadto, wszystkim posiadaczom pakietów EKOKONTO Bank oferuje moŜliwość zakupu
dodatkowych ubezpieczeń NNW na sumę 30, 50 i 100 tys. zł i ubezpieczeń zdrowotnych,
zapewniających ochronę ubezpieczeniową w zakresie ubezpieczenia na Ŝycie oraz obsługę
medyczną, zgodnie z wybranym przez Klienta wariantem ubezpieczenia.
DąŜąc do spełnienia oczekiwań klientów i ich firm, Bank w ofercie produktowej dla
mikroprzedsiębiorstw posiada Pakiety „Jantar” i „Jantar Start”, a dla wspólnot mieszkaniowych Pakiet
“Arkada”. Ponadto, klientom tym Bank oferuje produkty z zakresu finansowania projektów
ekologicznych (kredyty preferencyjne i komercyjne).
NajwaŜniejszym produktem kredytowym w segmencie klientów detalicznych jest kredyt hipoteczny.
Wśród pozostałych produktów kredytowych oferowanych klientom detalicznym do najbardziej
znaczących naleŜą: karty kredytowe VISA Classic, Visa Gold oraz Visa Business dla
mikroprzedsiębiorstw, poŜyczki gotówkowe i hipoteczne, poŜyczki w EKOKONCIE, kredyty na zakup
papierów wartościowych, kredyty finansujące inwestycje ekologiczne.
Klientom detalicznym została udostępniona moŜliwość korzystania z produktów za pośrednictwem
usług bankowości elektronicznej – TELEBOŚ i BOŚBank24 Twoje Konto. Łączna liczba klientów
indywidualnych korzystających z usług bankowości elektronicznej wyniosła na koniec 2007 r. 72 tys.
szt., w tym liczba klientów korzystających z bankowości internetowej wyniosła 57,1 tys. szt.
Dla klientów indywidualnych posiadających w Banku rachunki oszczędnościowo–rozliczeniowe,
wydawane są następujące karty:
• Maestro – międzynarodowa karta debetowa,
• Maestro H2O – międzynarodowa karta debetowa wydawana osobom małoletnim pomiędzy
13 a 18 rokiem Ŝycia,
• MasterCard Standard – międzynarodowa karta z odroczonym terminem płatności,
• MasterCard Gold – międzynarodowa karta z odroczonym terminem płatności,
dla klientów posiadających rachunki firmowe przeznaczone są karty:
• Maestro Business – międzynarodowa karta debetowa,
• MasterCard Business – międzynarodowa karta z odroczonym terminem płatności,
• MasterCard Business Gold – międzynarodowa karta z odroczonym terminem płatności.
13
Ponadto, Bank oferuje klientom karty kredytowe:
• VISA Classic - dla klientów indywidualnych,
• VISA Gold - dla zamoŜnych klientów indywidualnych,
• VISA Business - dla mikroprzedsiębiorstw.
W całym 2007 r. działania Banku skoncentrowane były na podnoszeniu atrakcyjności produktów
oferowanych klientom detalicznym, podwyŜszaniu jakości ich obsługi oraz poprawie efektywności
sprzedaŜy, poprzez między innymi:
• wprowadzenie nowych produktów – kart kredytowych Visa Classic, Visa Gold oraz Visa Business
dla mikroprzedsiębiorstw wraz z pakietami ubezpieczeń; lokaty inwestycyjnej we współpracy z
DWS Polska TFI S.A.; „Złotej Lokaty”; Planu inwestycyjnego „Najlepszy z najlepszych”, który jest
– ubezpieczeniem lokacyjno-inwestycyjnym skierowanym do klientów indywidualnych - łączy
cechy depozytu bankowego, funduszu inwestycyjnego i ubezpieczenia na Ŝycie,
• wprowadzenie do oferty dla mikroprzedsiębiorstw nowego „Pakietu Jantar Start” oraz
modyfikację „Pakietu Jantar”,
• modyfikację oferty dla wspólnot mieszkaniowych – „Pakietu Arkada”,
• przygotowanie oferty specjalnej kredytów hipotecznych,
• modyfikację poŜyczki gotówkowej dla klientów indywidualnych poprzez wprowadzenie
zabezpieczenia w formie ubezpieczenia od braku spłaty zadłuŜenia,
• wprowadzenie ubezpieczeń zdrowotnych dla posiadaczy Pakietów EKOKONTO, EKOKONTO
PLUS i EKOKONTO VIP.
W celu zwiększenia bezpieczeństwa transakcji dokonywanych przez Internet Bank dokonał wymiany
kopert z hasłami na tokeny klientom aktywnie korzystającym z kont internetowych.
W związku ze zmieniającymi się preferencjami klientów indywidualnych w zakresie zarządzania
środkami i wzrastającym zainteresowaniem alternatywnymi formami oszczędzania, BOŚ S.A. we
współpracy z Domem Maklerskim BOŚ S.A., proponuje posiadaczom Pakietu EKOKONTO VIP
obsługę rachunku inwestycyjnego przez internet, (prowadzenie samodzielnych inwestycji giełdowych,
inwestor moŜe kupować akcje, obligacje i kontrakty terminowe notowane na GPW, uczestniczyć w
ofertach publicznych prywatyzowanych przedsiębiorstw) oraz stwarza moŜliwości inwestowania na
zagranicznych rynkach terminowych.
Posiadacze Pakietu EKOKONTO VIP mają równieŜ moŜliwość przekazania środków w celu
efektywnego ich zarządzania profesjonalistom z Departamentu Zarządzania Aktywami DM BOŚ S.A.
lub zakupu jednostek funduszy inwestycyjnych.
Klienci mogą dokonywać zakupu jednostek funduszy inwestycyjnych SEB TFI S.A. i DWS Polska TFI
S.A. w placówkach Banku.
Klienci Banku mogli równieŜ korzystać z produktów
rozliczeniowych, takich jak zlecenia płatnicze (w tym
płatności na rzecz organów podatkowych i ZUS), polecenia
zapłaty, wpłaty gotówkowe na rachunki prowadzone w
innych bankach, polecenia wypłaty z/za granicę.
Liczba aktywnych klientów detalicznych na koniec 2007 r.
wynosiła 138,4 tys. szt. W okresie od 1 stycznia do 31
grudnia 2007 r. udzielono kredytów klientom detalicznym w
łącznej kwocie 775,3 mln zł, wobec 421,2 mln zł w 2006 r.
Udział segmentu detalicznego w skali działalności
depozytowej i kredytowej Banku omówiono w rozdziale II.
Wyniki finansowe Banku.
Kredyty dla klientów detalicznych
udzielone w okresie roku w tys zł
775 271
421 245
+84%
2006
2007
4.1.3. Obsługa klientów korporacyjnych
Rozwój i obsługa obszaru bankowości korporacyjnej w 2007 roku.
Sektor małych i średnich przedsiębiorstw (MSP) pozostaje dla BOŚ S.A. jednym z najwaŜniejszych
segmentów rynku.
W 2007 roku Bank wprowadził szereg rozwiązań usługowo produktowych dla klientów z tego sektora.
Podstawowe produkty kredytowe i depozytowe stanowią bazę, w oparciu o którą dla kaŜdego klienta
moŜe być budowana indywidualna oferta dostosowana do konkretnych potrzeb. Zasadniczym
14
kryterium stosowanym przy konstruowaniu zindywidualizowanych ofert, jest prognozowany zakres
współpracy z klientem, warunkujący elastyczność Banku w obszarze zaspokajania preferencji
cenowych klienta. Oferta dla klientów korporacyjnych jest ściśle powiązana z rachunkiem bieŜącym, a
funkcjonalność tego produktu jest na bieŜąco dostosowywana do wymagań technologii z
jednoczesnym zagwarantowaniem bezpieczeństwa oraz komfortu obsługi.
Bank poszerzył swoją ofertę kredytową o nowy produkt – poŜyczkę hipoteczną dla firm. Po
wprowadzeniu modyfikacji, produkt ten stał się jednym z najbardziej atrakcyjnych na rynku w tej
kategorii. Przewaga konkurencyjna polega na tym, Ŝe Bank zrezygnował z określenia maksymalnej
kwoty poŜyczki, ograniczył formalności do minimum i wprowadził uproszczoną procedurę. Atutem
poŜyczki hipotecznej jest długi okres kredytowania, podwyŜszone wskaźniki LTV dla nieruchomości
będących własnością poŜyczkobiorcy, zwiększony katalog akceptowanych nieruchomości oraz
zwiększona dopuszczalna suma wieku poŜyczkobiorców.
Równolegle z rozwojem produktowym BOŚ S.A. rozwijał infrastrukturę technologiczną, zmierzając do
usprawnienia pracy poprzez automatyzację i szybkość przetwarzania danych.
Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom Klientów Bank wprowadził obsługę płatności masowych –
„Rachunki wirtualne”. Zastosowanie elektronicznego modułu płatności masowych pozwoliło firmom
na szybszą identyfikację płatności oraz stworzyło im moŜliwości dokonania oszczędności czasu pracy
zespołów księgowych. Funkcjonalność „Rachunków wirtualnych” obejmuje efektywną kontrolę spływu
naleŜności, automatyzuje identyfikację płatników i transfer danych z Banku do systemów finansowo księgowych klienta, umoŜliwia: otrzymywanie danych niezbędnych do uzgadniania wpływów w
sposób szybki i bezpieczny, systematyzację i ewidencję wpływów oraz szybką identyfikację zaległych
płatności. Elektroniczny moduł płatności znacznie obniŜa koszty przetwarzania danych. Adresatami
tej usługi są podmioty posiadające wielu płatników np.: zakłady energetyczne, administratorzy
spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych, urzędy miast, operatorzy telefonii, internetu oraz telewizji
kablowych, firmy usług komunalnych (woda, oczyszczanie, gaz itp.), szkoły.
Odpowiadając na oczekiwania przedsiębiorców w zakresie odnawialnych źródeł finansowania
bieŜącej działalności – dokonano modyfikacji kredytu obrotowego w rachunku bieŜącym. Produkt pod
nazwą „Kredyt Wprost dla Twojej Firmy”, zgodnie z jej brzmieniem, wyróŜnia prosta procedura
kredytowa, minimum formalności i dokumentów. Jego zabezpieczenie stanowi wyłącznie weksel
własny in blanco i Bank nie wymaga od klienta prognoz finansowych.
Dzięki wprowadzonym modyfikacjom procedur procesowych w obszarze wszystkich kredytów
obrotowych i inwestycyjnych, wzrosła jakość świadczonych usług, skrócony został czas obsługi
klienta, nastąpiło uproszczenie dokumentacji z której korzysta klient.
Bank stale podnosi jakość usług bankowości internetowej. BOŚBank24-iBOSS (bankowość
internetowa dla firm) stwarza moŜliwości realizacji operacji bankowych wprost z siedziby firmy.
Bezpieczeństwo dokonywanych transakcji gwarantuje token lub bezpieczny podpis elektroniczny,
które są oferowane opcjonalnie i równowaŜne podpisowi własnoręcznemu. Funkcjonalność
BOŚBank24-iBOSS umoŜliwia firmom realizowanie operacji płatniczych w szerokim zakresie,
obejmuje usługę Cash Management oraz uzyskanie informacji o kursach wymiany walut i
oprocentowaniu. Klient moŜe: dokonać przeglądu wszystkich posiadanych rachunków, zlecić
przelewy krajowe i zagraniczne, załoŜyć lokaty terminowe. System umoŜliwia takŜe administrowanie
kredytami
i kartami.
Od 2006 r. priorytetowe miejsce w ofercie Banku znajduje „Pakiet iBOSS”. W ramach stałej
miesięcznej opłaty Klienci otrzymują: rachunek bieŜący z pełną funkcjonalnością systemu bankowości
internetowej, limit overdraft w wysokości do 15 000 zł, kartę Maestro Business oraz automatyczne
lokowanie środków na lokatach O/N.
Bank konsekwentnie rozwija swoją pozycję w obszarze udzielonych gwarancji, których wartość
systematycznie wzrasta. i sukcesywnie rozwija współpracę z Przedsiębiorstwem Lasy Państwowe w
ramach zawartego z Generalną Dyrekcją Lasów Państwowych porozumienia, regulującego warunki
współpracy. W ramach Porozumienia realizowana jest oferta dla kontrahentów Lasów Państwowych
w formie profilowanego pakietu iLas. Obejmuje on m.in.: rachunek bieŜący, system bankowości
internetowej (opcjonalnie z wykorzystaniem podpisu elektronicznego), kredyt obrotowy w rachunku
bieŜącym, kredyt rewolwingowy w rachunku kredytowym, gwarancje bankowe (najchętniej
wykorzystywany produkt). Kontrahenci Lasów Państwowych, którzy zdecydują się na finansowanie w
ramach pakietu iLAS, mogą korzystać z preferencyjnych warunków.
15
Od 2006 roku Bank realizuje swoją misję poprzez udział w działaniach słuŜących realizacji
międzynarodowej polityki klimatycznej, pełniąc funkcję Banku Rozliczeniowego dla wszystkich
transakcji zawieranych na rynku uprawnień do emisji CO2 na Towarowej Giełdzie Energii S.A.
Obszar działalności w tym zakresie obejmuje prowadzenie rachunków pienięŜnych dla Towarowej
Giełdy Energii S.A. i jej Członków, wymianę z TGE S.A. danych transakcyjnych stanowiących
podstawę do zawarcia transakcji i dokonywanie wszystkich rozliczeń finansowych. W związku z
rozwojem rynku transakcji uprawnieniami do emisji CO2 Bank pozyskuje nowych klientów.
W obszarze działań promocyjnych Bank:
•
przeprowadził, pod marketingowym hasłem „Kredyt zaciągniesz ekspresem”, kontynuację
kampanii promującej Kredyt Wprost. Działania promocyjne zostały przeprowadzone przy
wykorzystaniu do reklamy struktury kolejowej w wybranych pociągach PKP Intercity,
realizujących tzw. trasy biznesowe. Działania te były równolegle wzmocnione mailingiem do
obecnych i potencjalnych klientów,
•
uczestniczył w targach branŜowych i konferencjach, między innymi w: Forum Gospodarczym
Przemysłu Drzewnego i Meblarskiego, Międzynarodowych Targach Górnictwa Przemysłu
Energetycznego i Hutniczego, Targach POLEKO oraz konferencji pod nazwą „Firmy małe i
duŜe strategiczni klienci BOŚ”.
W okresie od stycznia 2007 r. do grudnia 2007 r. Bank
udzielił kredytów klientom korporacyjnym w łącznej kwocie
1 050,0 mln zł, wobec 1 209,0 mln zł w 2006 r.
Udział tego segmentu w skali działalności depozytowej i
kredytowej Banku omówiono w Rozdziale II. Wyniki
finansowe Banku.
Kredyty dla klientów korporacyjnych
udzielone w okresie roku w tys zł
1 208 971
1 050 012
+15%
2006
2007
4.1.4. Obsługa segmentu finansów publicznych
W 2007 r. Bank współpracował z prawie 40% jednostek samorządu terytorialnego
w Polsce. Dla części z nich prowadził kompleksową obsługę budŜetów, w trybie Ustawy Prawo
zamówień publicznych (poprzez wykorzystanie produktów i usług bankowych oraz innych
instrumentów udostępnianych przez Bank) umoŜliwiającej efektywne zarządzanie środkami
pienięŜnymi.
Dla podmiotów segmentu finansów publicznych Bank oferuje wszystkie standardowe produkty
depozytowe i kredytowe pozostające w ofercie. Szczególny zakres oferty BOŚ S.A. stanowią
produkty słuŜące finansowaniu projektów proekologicznych (kredyty preferencyjne i komercyjne) a
takŜe Europejska Oferta, która jest pakietem produktów skierowanych do Przedsiębiorców i
Samorządów.
W ramach rachunków prowadzonych na rzecz segmentu finansów publicznych, Bank udostępnia
następujące karty:
• Maestro Business – międzynarodowa karta debetowa,
• MasterCard Business – międzynarodowa karta z odroczonym terminem płatności,
• MasterCard Business Gold – międzynarodowa karta z odroczonym terminem płatności.
Jedną ze znaczących form współpracy Banku z jednostkami samorządu terytorialnego jest
świadczenie kompleksowej obsługi emisji obligacji komunalnych, obejmującej: przygotowanie emisji,
prowadzenie ewidencji i depozytu obligacji oraz obsługę płatności wynikających z emisji.
Bank oferuje takŜe produkty dla pracowników podmiotów segmentu finansów publicznych.
Liczba aktywnych klientów segmentu finansów publicznych na koniec 2007 r. wynosiła 1 945, co
oznacza wzrost o 8% w stosunku do stanu na koniec 2006 r. (1 799).
Udział segmentu finansów publicznych na koniec 2007 r., wynosił:
• 29,7% w zadłuŜeniu kredytowym ogółem Banku,
• 7,3% w depozytach ogółem Banku.
4.1.5. Obsługa funduszy ekologicznych
Współpraca Banku z funduszami ekologicznymi polega przede wszystkim na wspólnym finansowaniu
projektów ekologicznych. Dla niektórych Funduszy, Bank prowadzi kompleksową obsługę rachunku
(wybór oferty Banku nastąpił w trybie Ustawy Prawo zamówień publicznych).
16
Na koniec 2007 r. liczba aktywnych klientów z segmentu funduszy ekologicznych. wynosiła 28, a ich
udział w łącznym poziomie środków depozytowych pozyskanych przez oddziały Banku - 16,8%.
4.1.6. Rynek pienięŜny i kapitałowy
Bank w ramach swojej działalności na rynku kapitałowo-pienięŜnym, koncentruje się na transakcjach
związanych z obsługą klientów korporacyjnych, głównie w zakresie wymiany walut. Ponadto, w
ramach zarządzania strukturą bilansu Banku, prowadzi operacje na rynku krajowych papierów
skarbowych oraz na rynku instrumentów pochodnych stopy procentowej.
4.1.7. Współpraca z zagranicznymi instytucjami finansowymi
Bank kontynuował współpracę z międzynarodowymi instytucjami finansowymi - Europejskim
Bankiem Inwestycyjnym (EBI) i Bankiem Rozwoju Rady Europy (CEB), a takŜe niemieckim bankiem
Kreditanstalt fuer Wiederaufbau (KfW). PowyŜsze instytucje naleŜą do największych kredytodawców
BOŚ S.A. Ponadto, Bank utrzymywał kontakty z ok. 150 krajowymi i zagranicznymi instytucjami
finansowymi, szczególne znaczenie ma dla BOŚ S.A. dobrze układająca się współpraca z bankami
austriackimi i niemieckimi. W 2007 r. została przeprowadzona szczegółowa analiza finansowa ok. 100
banków w celu ustalenia limitów na transakcje międzybankowe oraz operacje dokumentowe.
BOŚ S.A. posiada w innych bankach 16 rachunków NOSTRO w 8 walutach. W swoich księgach BOŚ
S.A. prowadzi 1 rachunek LORO w PLN na rzecz banku zagranicznego. W 2007 r. zostały zamknięte
3 rachunki NOSTRO.
4.1.8. Bankowość inwestycyjna
Działalność inwestycyjną na rynku kapitałowym BOŚ S.A. prowadzi w ograniczonym zakresie.
W celu zapewnienia moŜliwości oferowania kompleksowej obsługi produktowej klientom Banku, BOŚ
S.A. nie wyklucza zaangaŜowania kapitałowego w podmioty o profilu uzupełniającym zakres jego
usług i oferowanych produktów.
W zakresie działalności inwestycyjnej, Bank przede wszystkim świadczy usługi w obszarze
organizacji obsługi niepublicznych emisji obligacji komunalnych i obligacji korporacyjnych.
4.1.8.1. Portfel inwestycyjnych kapitałowych papierów wartościowych
Według stanu na 31 grudnia 2007 r. wartość bilansowa portfela inwestycyjnych kapitałowych
papierów wartościowych Banku wynosiła 23,6 mln zł, z czego 21,9 mln zł stanowiły akcje
DM BOŚ S.A. – spółki zaleŜnej Banku. W związku z przejściem przez Bank od 1 stycznia 2007 r. na
MSR, zmianie uległ sposób ujęcia w księgach posiadanych przez Bank akcji Domu Maklerskiego
BOŚ S.A., który przed wprowadzeniem MSR był wyceniany metodą praw własności (43,1 mln zł na
dzień 31 grudnia 2006 r.), a obecnie jest wykazywany w księgach Banku w cenie nabycia.
W 2007 r. nie odnotowano istotnych zmian w wielkości portfela inwestycyjnych kapitałowych papierów
wartościowych Banku (zmniejszenie stanu akcji w porównaniu do stanu na koniec 2006 r. było
głównie związane w dokonaną wyceną akcji Stalexport S.A., oraz zbyciem akcji Instalexport S.A i
Invar & Biuro System S.A.).
4.1.8.2. Organizacja niepublicznych
terytorialnych
emisji
obligacji
komunalnych
dla
samorządów
W 2007 r. Bank pozyskał 8 nowych programów emisji obligacji komunalnych o łącznej wartości
34 mln zł:
1) Powiat Sochaczewski – umowa z dnia 14 czerwca 2007 r. – 5,5 mln zł,
2) Powiat śagański – umowa z dnia 12 lipca 2007 r. – 6,7 mln zł,
3) Miasto Kostrzyn nad Odrą – umowa z dnia 13 lipca 2007 r. – 4 mln zł,
17
4) Powiat Grójecki – umowa z dnia 11 października 2007 r. – 4 mln zł., (wartość umowy aneksem z
dnia 7 stycznia 2008 r. została zwiększona do 8 mln zł),
5) Miasto i Gmina Skaryszew – umowa z dnia 26 października 2007 r. – 2 mln zł.,
6) Gmina Karlino – umowa z dnia 29 listopada 2007 r. – 2,5 mln zł.,
7) Gmina Rejowiec – umowa z dnia 11 grudnia 2007 r. – 3,3 mln zł.,
8) Powiat Ełcki – umowa z dnia 28 grudnia 2007 r. – 6 mln zł.
Według stanu na 31 grudzień 2007 r. Bank podpisał umowy organizacji 70 programów emisji obligacji
komunalnych (40 programów dla miast i gmin i 30 programów dla powiatów), o łącznej wartości
programów 471,76 mln zł. Średnia wartość programów obsługiwanych przez Bank wynosi około 6,74
mln zł.
W 2007 r. Bank obsłuŜył 35 emisji obligacji o łącznej wartości 29,7 mln zł.
1. Na dzień 31 grudnia 2007 r Bank obsługiwał 54 programy emisji obligacji komunalnych o łącznej
wartości 348,91 mln zł, wobec:
- 53 programów emisji obligacji komunalnych o łącznej wartości 374,96 mln zł na koniec
I półrocza 2007 r.,
- 56 programów emisji obligacji komunalnych o łącznej wartości 389,46 mln zł na koniec 2006
r.
2. Wartość bilansowa obligacji komunalnych znajdujących się w portfelu Banku wynosiła
230,88 mln zł., wobec:
- 242,75 mln zł na koniec I półrocza 2007 r.,
- 256,72 mln zł na koniec 2006 r.
3. Łączne zadłuŜenie emitentów obligacji komunalnych z tytułu emisji organizowanych przez Bank
po cenie nominalnej wynosiło 279,66 mln zł, co oznacza:
- 3,4% spadek w stosunku do stanu z dnia 30 czerwca 2007 r. (289,56 mln zł),
- 9,2% spadek w stosunku do stanu z dnia 31 grudnia 2006 r. (308,01 mln zł),
- 0,2% spadek w stosunku do staniu z dnia 31 grudnia 2005 r. (280,19 mln zł).
BOŚ S.A. utrzymał pozycję w czołówce organizatorów emisji obligacji komunalnych, uzyskując
według stanu na 31 grudnia 2007r.:
- 4 miejsce na rynku pod względem liczby obsługiwanych programów emisji obligacji,
- 5 miejsce pod względem zadłuŜenia emitentów.
Rentowność obligacji komunalnych znajdujących się w portfelu Banku jest zmienna, ale ma stałą
wartość w kolejnych rocznych lub półrocznych okresach odsetkowych, równą sumie średniej waŜonej
rentowności 52-tygodniowych bonów skarbowych z przetargów poprzedzających rozpoczęcie okresu
odsetkowego lub średniej arytmetycznej stawek WIBOR 1M, 3M, 6M lub 1R i marŜy dla inwestorów.
W sytuacji znaczącej podwyŜki rynkowych stóp procentowych w przypadku okresów odsetkowych
opartych na 52-tygodniowych bonach skarbowych Bank w początkowym okresie nie osiągnie
przewidywanych korzyści.
4.1.8.3. Organizacja niepublicznych emisji obligacji korporacyjnych
W 2007 r. Bank prowadził obsługę emisji obligacji korporacyjnych o łącznej wartości nominalnej
20 mln zł. Obligacje zostały w całości wykupione przez emitenta w dniu 28 sierpnia 2007 r.
4.1.8.4. Zobowiązania z tytułu emisji dłuŜnych papierów wartościowych lub instrumentów
finansowych
Łączne zadłuŜenie z tytułu emisji bankowych papierów wartościowych “EKOBONUS” (bez odsetek)
na koniec 2007 r. wynosiło 0,2 mln zł i nie uległo zmianie w porównaniu do stanu na koniec 2006 r.
Bank nie emitował innych instrumentów finansowych.
4.2. Usługi maklerskie
Dom Maklerski BOŚ S.A. jest przedsiębiorstwem maklerskim prowadzącym działalność na rynku
kapitałowym, w zakresie:
18
nabywania i zbywania papierów wartościowych na cudzy rachunek,
nabywania lub zbywania papierów wartościowych na własny rachunek celem realizacji zadań
związanych z organizacją rynku regulowanego,
nabywania i zbywania papierów wartościowych na własny rachunek oraz zarządzanie własnym
pakietem papierów wartościowych,
oferowania papierów wartościowych w obrocie pierwotnym lub w pierwszej ofercie publicznej,
•
•
•
•
• zarządzania cudzym pakietem papierów wartościowych na zlecenie.
Ponadto, posiadane przez DM BOŚ S.A. zezwolenia Komisji Papierów Wartościowych i Giełd
pozwalały na wykonywanie następujących czynności:
• doradztwo w zakresie obrotu papierami wartościowymi,
• prowadzenie rachunków papierów wartościowych oraz rachunków pienięŜnych słuŜących do ich
obsługi,
• pośrednictwo w nabywaniu lub zbywaniu papierów wartościowych będących w obrocie na
zagranicznych rynkach regulowanych,
• podejmowanie czynności faktycznych i prawnych związanych z obsługą towarzystw funduszy
inwestycyjnych, funduszy inwestycyjnych, towarzystw emerytalnych i funduszy emerytalnych,
• dokonywanie czynności związanych z obrotem prawami majątkowymi,
• dokonywanie czynności związanych z obrotem towarami giełdowymi w rozumieniu odrębnej
ustawy.
5. GŁÓWNE RYNKI ZBYTU I UZALEśNIENIE OD PARTNERÓW
5.1. Kanały dystrybucji
Wg stanu na 31 grudnia 2007 r. w Banku Ochrony Środowiska S.A. funkcjonowały 22 oddziały, 81
oddziałów operacyjnych oraz 7 punktów obsługi klienta, łącznie 103 oddziały i 7 POK-ów.
W 2007 r., wyniku działań związanych z rozwojem sieci, uruchomione zostały dwa nowe oddziały
operacyjne oraz jeden punkt obsługi klienta, tj.:
−
5 Oddział Operacyjny w Lublinie, przy ul. Kunickiego 143
(data uruchomienia: 20 grudnia 2007r.),
−
Oddział Operacyjny w Kołobrzegu, przy ul. Piastowskiej 10
(data uruchomienia: 28 grudnia 2007r.),
−
Punkt Obsługi Klienta w Zakopanem, przy ul. Jagiellońskiej 31
(data uruchomienia: 25 stycznia 2007r.).
5.2. Liczba obsługiwanych klientów, rachunków i kart płatniczych
Lp.
Wyszczególnienie
31.12.2007
31.12.2006
w tys. szt.
Zmiana (+/-) do:
31.12.06
BANK OCHRONY ŚRODOWISKA S.A.
1. Liczba rachunków bieŜących *
2. Liczba klientów detalicznych korzystających z usług bankowości
elektronicznej
3. Liczba klientów koropracyjnych korzystających z usług bankowości
elektronicznej
4. Karty płatnicze i kredytowe klientów indywidualnych
123,6
102,3
21,3
72,0
60,5
11,5
3,3
1,1
2,2
78,0
74,7
3,3
5. Karty płatnicze i kredytowe klientów instytucjonalnych
6,7
5,9
0,8
6. Liczba placówek (w szt.)
103
101
2
7. Liczba bankomatów (w szt.)
100
98
2
DOM MAKLERSKI BOŚ S.A.
1. Liczba rachunków inwestycyjnych
36,6
28,4
8,2
1.1
22,9
10,5
12,4
20
16
4
w tym liczba rachunków internetowych
2. Liczba placówek (w szt.)
* łącznie z pakietami i VIP
19
5.3. UzaleŜnienie od partnerów
W analizowanym okresie Bank nie posiadał klientów, których udział osiągałby co najmniej 10%
przychodów ze sprzedaŜy Banku ogółem.
W 2007 r. nadal najwaŜniejszymi partnerami Banku w zakresie prowadzonej działalności bankowej,
były: Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) oraz Wojewódzkie
Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (WFOŚiGW). NFOŚiGW oraz WFOŚiGW,
które są równieŜ akcjonariuszami Banku.
W ramach współpracy z NFOŚiGW i WFOŚiGW, Bank:
1)
udziela kredytów
ze środków funduszy na ryzyko Banku;
ze środków własnych Banku z dopłatami funduszy do oprocentowania;
w ramach wspólnego finansowania zadań z funduszami, przy czym część przypadająca na
zaangaŜowanie Banku jest udzielana na zasadach komercyjnych, a część pochodząca ze
środków Funduszy - na zasadach preferencyjnych.
Łączne zadłuŜenie brutto wg stanu na koniec 2007 r. wyniosło 776,3 mln zł, stanowiąc 12,4%
zadłuŜenia kredytowego ogółem;
2) gromadzi środki – łączny stan depozytów tych klientów oraz środków powierzonych na kredyty
wyniósł 1.425,5 mln zł, stanowiąc 18,5% bazy depozytowej Banku ogółem, w tym:
•
•
•
• wartość środków powierzonych na kredyty NFOŚiGW wynosiła 280,7 mln zł (3,6% bazy
depozytowej ogółem);
•
3)
wartość środków powierzonych na kredyty WFOŚiGW 18,5 mln zł (0,4% bazy depozytowej
ogółem);
• środki NFOŚiGW i WFOŚiGW na rachunkach bieŜących i terminowych, nie związane
bezpośrednio z finansowaniem kredytów przeznaczonych na ochronę środowiska
kształtowały się na koniec 2007 r. na poziomie 1 111,4 mln zł i stanowiły 14,4% bazy
depozytowej ogółem i 16,8% środków depozytowych pozyskanych przez oddziały Banku;
współpracuje w innym zakresie - nominalna wartość portfela bonów skarbowych będących na
dzień 31 grudnia 2007 r. w posiadaniu WFOŚiGW wynosiła 208,6 mln zł.
5.4. Koncentracja geograficzna
Bank działa na rynku polskim, a jego aktywność skorelowana jest z potencjałem ekonomicznym
regionów oraz ich zaangaŜowaniem w realizację przedsięwzięć związanych z ochroną środowiska.
Koncentrację geograficzną w zakresie depozytów pozyskanych przez sieć placówek Banku oraz
zadłuŜenia kredytowego na koniec 2007 r. przedstawia poniŜsze zestawienie.
Lp.
1.
2.
3.
4.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
13.
12.
13.
14.
OGÓŁEM
Województwo
Dolnośląskie
Kujawsko-Pomorskie
Lubelskie
Lubuskie
Łódzkie
Małopolskie
Mazowieckie
Opolskie
Podkarpackie
Podlaskie
Pomorskie
Śląskie
Świętokrzyskie
Warmińsko-Mazurskie
Wielkopolskie
Zachodniopomorskie
DEPOZYTY pozyskane przez
sieć placówek
KREDYTY
3,7%
7,1%
5,5%
6,4%
5,6%
5,3%
0,0%
0,0%
3,2%
3,6%
7,1%
6,7%
36,3%
27,0%
1,4%
1,8%
4,5%
3,7%
2,0%
3,0%
3,3%
4,5%
12,9%
11,1%
0,0%
0,0%
3,9%
5,5%
5,3%
7,6%
5,3%
6,7%
100,0%
100,0%
20
6. INFORMACJE O UMOWACH BANKU
6.1. Umowy ubezpieczeniowe
Umowa grupowego ubezpieczenia na Ŝycie klientów BOŚ S.A. „Najlepszy z Najlepszych”
zawarta w dniu 21 maja 2007 r. z Towarzystwem Ubezpieczeń na śycie EUROPA S.A.;
2)
Umowa Generalna Nr 114/02/2007zawarta w dniu 13 kwietnia 2007r. z Towarzystwem
Ubezpieczeń i Reasekuracji „WARTA”; umowa dotyczy ubezpieczeń do kart kredytowych;
3)
Umowa z dnia 1 sierpnia 2006 r. zawarta z PZU S.A., dotycząca grupowego ubezpieczenia od
następstw nieszczęśliwych wypadków oraz grupowego ubezpieczenia „Assistance Medyczne”
dla posiadaczy rachunków oszczędnościowo-rozliczeniowych EKOKONTO prowadzonych BOŚ
S.A. w ramach pakietów;
4)
Umowa z dnia 8 lipca 2004 r. zawarta z TU i Reasekuracji CIGNA STU S.A., dotycząca
ubezpieczenia niskiego udziału Kredytobiorcy - kredyty hipoteczne (z późniejszymi zmianami);
5)
Umowa generalna z dnia 8 lipca 2004 r. zawarta z TU i Reasekuracji CIGNA STU S.A.,
obejmująca ubezpieczenie mienia od ognia i innych zdarzeń losowych;
6)
Generalna umowa ubezpieczenia z dnia 1 lipca 2004 r. zawarta z TU EUROPA S.A., obejmująca
ubezpieczenie spłaty kredytu hipotecznego/poŜyczki hipotecznej i ubezpieczenie nieruchomości
(z późniejszymi zmianami);
7)
Generalna umowa z dnia 1 lipca 2004 r. zawarta z TU EUROPA S.A., ubezpieczenia niskiego
wkładu kredytów hipotecznych (z późniejszymi zmianami);
8)
Umowa z dnia 1 lipca 2004 r. zawarta z TU na śycie EUROPA S.A., dotycząca grupowego
ubezpieczenia na Ŝycie kredytobiorców (z późniejszymi zmianami);
9)
Umowa z dnia 4 lipca 2003 r. zawarta z TUiR CIGNA STU S.A., dotycząca ubezpieczenia spłaty
kredytów hipotecznych udzielonych osobom fizycznym;
10) Umowa z dnia 4 lipca 2003 r. zawarta z TUiR CIGNA STU S.A., dotyczącą ubezpieczenia spłaty
poŜyczek hipotecznych;
11) Umowa z dnia 1 września 2003 r. zawarta z TUiR WARTA S.A., dotycząca ubezpieczenia
posiadaczy kart płatniczych BOŚ S.A. – Polisa nr 78/02/2003.
1)
6.2. Umowy współpracy lub kooperacji z Bankiem
1)
2)
3)
4)
5)
6)
Umowa kredytu inwestycyjnego zawarta w dniu 31 listopada 2007r. przeznaczonego na
dofinansowanie budowy parku elektrowni wiatrowych. Kwota udzielonego przez BOŚ S.A. kredytu
wynosi 184 000 000 zł. Termin ostatecznej spłaty kredytu przypada w dniu 29 września 2022r.
Obsługa administracyjna kredytu będzie prowadzona przez Oddział Banku w Koszalinie – umowa
znacząca;
Umowa linii kredytowej zawarta w dniu 12 listopada 2007 r. z Europejskim Bankiem
Inwestycyjnym. EIB postawił do dyspozycji Banku środki w wysokości 50 mln EUR na okres 12
lat przeznaczone dla małych i średnich firm oraz jednostek samorządu terytorialnego. Wartość
umowy w złotych wynosi 181 950 000 wg kursu średniego z dnia 12 listopada 2007 r. – umowa
znacząca;
Umowa kredytu obrotowego w rachunku bieŜącym zawarta w dniu 13 lipca 2007 r. z Klientem
kluczowym dla Banku na kwotę 70 000 000 zł;
Umowa kredytu inwestycyjnego złotowego na finansowanie zadań związanych z ochroną
środowiska zawarta przez BOŚ S.A. (Oddział Banku w Katowicach) w dniu 29 czerwca 2007 r. na
kwotę 200 000 000 zł, w tym ze środków BOŚ S.A. w kwocie 61 650 000 zł w celu
dofinansowania zadania z zakresu energetyki. Kredyt został udzielony na okres do 1 grudnia
2016 r. Umowa kredytu została zawarta na podstawie Umowy konsorcjum w sprawie
udostępnienia środków - zawartej w dniu 29 czerwca 2007r. przez Bank z Narodowym
Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej i Wojewódzkim Funduszem Ochrony
Środowiska i Gospodarki Wodne
Umowa linii depozytowej stand by zawarta w dniu 27 czerwca 2007r. przez BOŚ S.A. w jednym z
polskich banków, na podstawie której BOŚ S.A. uzyskał dostęp do finansowania awaryjnego
wysokości 100 000 000 zł na okres 12 miesięcy w celu realizacji wymogów związanych z
Uchwałą nr 9/2007 KNB z dnia 13 marca 2007 r., jak równieŜ z wymogami związanymi z planem
awaryjnym. Warunki cenowe umowy nie odbiegają od warunków rynkowych – umowa znacząca;
Umowa kredytu złotowego obrotowego w rachunku bieŜącym zawarta w dniu 24 kwietnia 2007 r.
przez BOŚ S.A. z jednym ze swoich strategicznych klientów na kwotę 30 000 000 zł. Umowa
została zawarta na okres 12 miesięcy. Łączne zaangaŜowanie Banku (przy uwzględnieniu
przedmiotowej umowy) w stosunku do Spółki oraz podmiotów powiązanych z nią kapitałowo i
organizacyjnie przekroczyło 10% funduszy własnych i wynosi 118 757 293 zł. Warunki cenowe
21
7)
8)
9)
10)
11)
12)
13)
14)
15)
16)
17)
18)
transakcji oparte są na warunkach rynkowych. Umowa nie zawiera kar umownych, których
maksymalna wysokość moŜe przekroczyć równowartość co najmniej 10% jej wartości, jak
równieŜ zastrzeŜeń, warunku lub terminu – umowa znacząca;
Umowa kredytowa z dnia 20 marca 2007 r., zawarta pomiędzy BOŚ S.A. a Kreditanstalt für
Wiederaufbau, Frankfurt na kwotę 15 000 000 EUR;
środowiska zawarta przez BOŚ S.A. (Oddział Banku w Katowicach) w dniu 12 stycznia 2007r. na
kwotę 100 000 000 zł, w tym ze środków BOŚ S.A. w kwocie 60 000 000 zł w celu
dofinansowania zadania z zakresie energetyki prowadzącego do zmniejszenia negatywnego
oddziaływania na środowisko. Kredyt został udzielony na okres do 31 grudnia 2013 r. Umowa
kredytu została zawarta na podstawie Umowy konsorcjum w celu wspólnego finansowania zawartej w dniu 11 stycznia 2007r. przez Bank z Wojewódzkim Funduszem Ochrony Środowiska i
Gospodarki Wodnej w Katowicach;
Umowa kredytu obrotowego zawarta w dniu 6 grudnia 2006 r. przez BOŚ S.A. z jednym ze
swoich strategicznych klientów na kwotę 62 000 000 zł. Warunki cenowe transakcji oparte są na
warunkach rynkowych. Umowa nie zawiera kar umownych, których maksymalna wysokość moŜe
przekroczyć równowartość co najmniej 10% jej wartości, jak równieŜ zastrzeŜeń, warunku lub
terminu – umowa znacząca;
środowiska zawarta przez BOŚ S.A. (Oddział Banku w Katowicach) w dniu 30 listopada 2006 r. z
klientem na kwotę 57 658 796 zł, w tym ze środków BOŚ S.A. w kwocie 29 319 796 zł - w celu
dofinansowania zadania z zakresu gospodarki wodno-ściekowej. Kredyt został udzielony na okres
do 31 października 2020 r. Umowa kredytu została zawarta na podstawie Umowy konsorcjum w
sprawie udostępnienia środków - zawartej w dniu 17 listopada 2006r. przez Bank z Narodowym
Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej;
Umowa w sprawie współpracy w zakresie wystawiania przez BOŚ S.A. na rzecz Narodowego
Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej gwarancji bankowych zawarta w dniu 20
września 2006r. Umowa dotyczy szczegółowych warunków współpracy w zakresie wystawiania
przez Bank na rzecz NFOŚiGW gwarancji bankowych na zlecenie podmiotów wprowadzających
do obrotu sprzęt elektryczny i elektroniczny;
Umowa kredytu w rachunku bieŜącym zawarta przez BOŚ S.A. w dniu 29 czerwca 2006 r. z
kluczowym klientem Banku w kwocie 16 000 000 zł oraz Umowa o ustanowieniu limitu
zaangaŜowania na udzielanie gwarancji bankowych w kwocie 90 000 000 zł (łącznie z
zaangaŜowaniem z tytułu aktualnie funkcjonujących gwarancji). W wyniku zawarcia tych ww.
dwóch umów zaangaŜowanie Banku w stosunku do Spółki oraz podmiotów powiązanych
kapitałowo i organizacyjnie, przekroczyło 10% funduszy własnych i wyniosło 108 600 00 zł. (w
dniu 3 lipca 2007r. został zawarty Aneks podwyŜszający kwotę kredytu do 30 000 000 zł i
jednocześnie Umowa o ustanowieniu limitu zaangaŜowania na udzielanie gwarancji bankowych
została przedłuŜona na kolejny rok; łączne zaangaŜowanie – 120 000 000 zł) – umowa znacząca;
Umowa o współpracy nr 4/KFPK/2006 zawarta w dniu 26 czerwca 2006 r. przez BOŚ S.A. z
Bankiem Gospodarstwa Krajowego w sprawie współpracy przy udzielaniu przez BGK ze środków
KFPK poręczeń i gwarancji spłaty kredytów;
Umowa poręczenia portfela kredytowego MSP Nr 7/KFPK/2007 z dnia 9 lipca 2007r. zawarta z
Bankiem Gospodarstwa Krajowego;
Umowa kredytu konsorcjalnego inwestycyjnego złotowego na finansowanie zadań związanych z
ochroną środowiska zawarta przez Bank z Klientem, będącym spółką prawa handlowego, w dniu
30 maja 2006 r. na kwotę 136 000 000 zł, w tym ze środków BOŚ S.A. w kwocie 26 000 000 zł, w
celu dofinansowania budowy elektrowni wiatrowej. Kredyt został udzielony na okres do 21
grudnia 2020 r. Umowa została podpisana na podstawie Umowy w sprawie konsorcjum zawartej
w dniu 27 października 2005 r. z Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki
Wodnej (z późn. zmianami);
Umowa poŜyczki syndykowanej zawarta przez BOŚ S.A. w dniu 12 maja 2006 r. z siedmioma
bankami, które postawiły do dyspozycji BOŚ S.A. środki w wysokości CHF 80 mln na okres 5 lat
na finansowanie potrzeb Banku. Agentami poŜyczki są Bank Austria Creditanstalt AG i HSH
Nordbank AG. Wartość umowy wynosi: 195 584 000 zł (wg kursu średniego NBP z dnia 12 maja
2006 r.). Warunki cenowe finansowania oparte są na warunkach rynkowych – umowa znacząca;
Umowa o współpracy w zakresie pośrednictwa w zbywaniu i odkupywaniu jednostek uczestnictwa
funduszy inwestycyjnych zarządzanych przez SEB TFI S.A. (w ramach lokaty inwestycyjnej)
zawarta w dniu 20 kwietnia 2006 r.;
Umowa poŜyczki syndykowanej zawarta w dniu 19 sierpnia 2005 r. przez poŜyczkodawców z
dziesięcioma bankami, które postawiły do dyspozycji BOŚ S.A. środki w wysokości CHF 125 mln
(324,5 mln zł – wg kursu średniego NBP: 2,5960 zł) na okres 5 lat na finansowanie potrzeb
Banku. Agentami poŜyczki są Bayerische Landesbank, Monachium i Erste Bank der
22
19)
20)
21)
22)
23)
24)
25)
26)
27)
28)
Oesterreichischen Sparkassen AG, Wiedeń. PoŜyczka ta jest oprocentowana według stopy
bazowej LIBOR + marŜa – umowa znacząca;
Umowa zawarta w dniu 17 sierpnia 2006r. z Sekurytyzacyjnym Funduszem Inwestycyjnym
Zamkniętym, na podstawie której zostało dokonane zbycie wierzytelności kredytowych, pod
warunkami zawieszającymi. Pierwszym warunkiem była zapłata przez nabywcę ceny
wierzytelności (warunek spełniony na dzień 31 sierpnia 2006r.), drugim warunkiem – ujawnienie
przez właściwy sąd wieczystoksięgowy nabywcy wierzytelności jako wierzyciela hipotecznego w
miejsce Banku (warunek spełniony w dniu 12 marca 2007r.). Wartość przedmiotowych
wierzytelności wynosi 134 832 866,46 zł , w tym naleŜność główna 72 155 958 zł.
Umowa konsorcjum z dnia 14 czerwca 2005 r. zawarta z Narodowym Funduszem Ochrony
Środowiska i Gospodarki Wodnej. Umowa została zawarta w celu wspólnego dofinansowania
budowy parku elektrowni wiatrowych. Na podstawie przedmiotowej umowy Oddział BOŚ S.A. w
Koszalinie w dniu 15 czerwca 2005 r. podpisał umowę kredytu konsorcjalnego, inwestycyjnego w
kwocie 181 966 000 zł, w tym ze środków BOŚ S.A. – 56 966 000 zł. Kredyt został udzielony na
okres do 30 września 2018 r.– umowa znacząca;
Umowa konsorcjum z dnia 18 maja 2005 r. zawarta z Narodowym Funduszem Ochrony
Środowiska i Gospodarki Wodnej. Umowa została zawarta w celu wspólnego finansowania
zadania inwestycyjnego związanego ze zmianą technologii produkcji. Na podstawie ww. umowy
Oddział Banku we Włocławku w dniu 21 czerwca 2005 r. podpisał umowę kredytu
preferencyjnego związanego z ochroną środowiska w kwocie 63 000 000 zł, w tym ze środków
BOŚ S.A. – 16 000 000 zł. Kredyt został udzielony na okres do 30 marca 2011 r.;
Umowa zawarta w dniu 22 października 2004 r. z IBM Polska Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie.
Przedmiotem umowy jest dostarczanie, wykonanie i wdroŜenie przez IBM Centralnego Systemu
Informatycznego. Umowa: odpowiada wymogom wynikającym z Prawa bankowego w zakresie
tzw. outsourcingu, określa termin wdroŜenia CSI na 20 miesięcy od daty podpisania umowy,
poddana jest prawu polskiemu (z późniejszymi zmianami). Rozwiązanie umowy nastąpiło za
wspólnym porozumieniem stron w dniu 30 lipca 2007r. - umowa znacząca;
Umowa zawarta w dniu 9 sierpnia 2004 r. z NFOŚiGW w Warszawie na udzielanie przez BOŚ
S.A. ze środków NFOŚiGW kredytów preferencyjnych na zadania związane z ochroną
środowiska w ramach linii kredytowych (z późniejszymi zmianami). Umowa została zawarta w
wyniku przeprowadzenia postępowania o udzielenie zamówienia publicznego w trybie przetargu
nieograniczonego. Na mocy tej umowy NFOŚiGW postawił do dyspozycji BOŚ S.A. kwotę
240 000 000 zł. Kredyty były wypłacane przez 2 lata licząc od dnia podpisania umowy z
NFOŚiGW. Umowa została zawarta na okres do 9 sierpnia 2011 r. - umowa znacząca;
Umowa konsorcjum zawarta w dniu 10 maja 2004 r. pomiędzy BOŚ S.A., Narodowym
Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, a Wojewódzkim Funduszem Ochrony
Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie. Umowa została zawarta w celu wspólnego
finansowania zadania inwestycyjnego pn. “Poprawa jakości wody w Szczecinie” realizowanego
przez ZWIK Szczecin. Na podstawie umowy został udzielony kredyt w wysokości 411 000 000 zł,
w tym udział BOŚ S.A. w konsorcjum wyniesie 110 000 000 zł. Nakłady na inwestycję są
współfinansowane z dotacji UE, udzielonej w ramach programu ISPA. Okres spłaty kredytu
ustalono na 2023 rok - umowa znacząca;
Umowa zawarta w dniu 21 października 2003 r., z Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i
Gospodarki Wodnej w Warszawie na udzielanie przez BOŚ S.A. ze środków NFOŚiGW kredytów
preferencyjnych na zadania związane z ochroną środowiska w ramach linii kredytowych (z
późniejszymi zmianami). Na mocy tej umowy NFOŚiGW postawił do dyspozycji BOŚ S.A. kwotę
220 000 000 zł, przeznaczoną na udzielanie kredytów na ww. zadania. Kredyty były wypłacane
przez 3 lata licząc od dnia podpisania umowy. Umowa została zawarta na okres do 22
października 2006 r.;
Umowa zawarta w dniu 11 września 2003 r., z Europejskim Funduszem Rozwoju Wsi Polskiej –
Counterpart Fund (z późniejszymi zmianami). Umowa o współpracy w zakresie kredytowania
inwestycji budowy, modernizacji i remontu dróg publicznych na terenach zamiejskich. Na
podstawie tej umowy Bank udziela kredytów ze środków Funduszu. Umowa została zawarta na
czas nieokreślony;
Umowa linii kredytowej zawarta w dniu 18 lipca 2003 r., z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym.
EBI postawił do dyspozycji BOŚ S.A. środki w wysokości 50 mln EUR na okres 12 lat
przeznaczone dla małych i średnich firm oraz jednostek samorządu terytorialnego. W dniu
26 stycznia 2004 r. Skarb Państwa udzielił EBI gwarancji spłaty kredytów w wysokości 50 000
000 EUR – termin waŜności gwarancji upływa 31 grudnia 2017 r. Podpisana umowa jest pierwszą
transzą linii i opiewa na 20 000 000 EUR;
Umowa linii kredytowej zawarta w dniu 2 lipca 2003 r., z Bankiem Rozwoju Rady Europy, który
postawił do dyspozycji BOŚ S.A. środki w wysokości 50 000 000 EUR na okres 15 lat
przeznaczone dla jednostek samorządu terytorialnego. Kredyt będzie wykorzystany w transzach i
jest poręczony przez Skarb Państwa;
23
29)
30)
31)
32)
33)
34)
35)
W dniu 18 grudnia 2003 r. Skarb Państwa, reprezentowany z upowaŜnienia Rady Ministrów przez
Ministra Finansów, udzielił Bankowi Rozwoju Rady Europy gwarancji spłaty kredytu w wysokości
15 000 000 EUR (pierwsza transza kredytu), zaciągniętego przez BOŚ S.A. na utworzenie linii
kredytowych w celu współfinansowania przedsięwzięć inwestycyjnych jednostek samorządu
terytorialnego oraz małych i średnich przedsiębiorców. Termin waŜności gwarancji upływa 30
czerwca 2019 r. W dniu 22 czerwca 2006 r. została zawarta Umowa Uzupełniająca nr 2
dotycząca wykorzystywania przez BOŚ S.A. drugiej transzy kredytu w wysokości 35 000 000
EUR;
Umowa zawarta w dniu 31 grudnia 2002 r., w sprawie udzielania przez Bank Ochrony Środowiska
S.A., ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej kredytów
preferencyjnych na finansowanie inwestycji w zakresie odnawialnych źródeł energii (z
późniejszymi zmianami) - kredyty w okresie spłaty;
Umowa kredytowa zawarta w dniu 4 grudnia 2002 r. zawarta w pomiędzy BOŚ S.A. a Nordic
Investment Bank, który udzielił BOŚ S.A. kredytu w wysokości 10 000 000 EUR na okres 7 lat;
Umowa kredytowa z dnia 4 listopada 2002 r., zawarta pomiędzy BOŚ S.A. a Kreditanstalt für
Umowa kredytowa z dnia 28 listopada 2001 r., zawarta pomiędzy BOŚ S.A. a Kreditanstalt für
Umowa kredytowa z dnia 25 kwietnia 2001 r. pomiędzy BOŚ S.A. a Kreditanstalt für
Umowa kredytowa z dnia 18 kwietnia 2000 r. pomiędzy BOŚ S.A. a Kreditanstalt für
Wiederaufbau, Frankfurt na kwotę 9 130 000 EUR.
6.3 Umowy z Bankiem Centralnym i organami nadzoru
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
Umowa z NBP zawarta w dniu 25 kwietnia 2007 r. w sprawie przekazywania informacji
sprawozdawczych do NBP i korzystania z Portalu Systemu Informacji Sprawozdawczej;
Umowa z NBP zawarta w dniu 3 marca 2005 r. w sprawie warunków otwierania i prowadzenia
rachunku RTGS w systemie Sorbnet-Euro (z późniejszymi zmianami);
Umowa z NBP zawarta w dniu 15 grudnia 2003 r. o udzielanie kredytu lombardowego i o zastaw
zabezpieczający ten kredyt;
Umowa z NBP o udzielanie kredytu technicznego i przenoszenie praw ze skarbowych papierów
wartościowych zawarta w dniu 25 listopada 2003 r.;
Umowa z NBP zawarta w dniu 9 października 2003 r. o prowadzenie rachunku i konta
depozytowego papierów wartościowych w Rejestrze Papierów Wartościowych;
Umowa rachunku lokaty terminowej banku w złotych w NBP zawarta w dniu 13 grudnia 2001 r.;
Umowa rachunku bankowego zawarta w dniu 30 czerwca 2000 r. między NBP a BOŚ S.A. (z
późniejszymi zmianami).
6.4. Pozostałe umowy
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
9)
Umowa o prowadzenie rozliczeń zawarta przez BOŚ S.A. w dniu 14 czerwca 2006r. z Towarową
Giełdą Energii S.A.
Umowa zawarta w dniu 31 stycznia 2005 r. dotycząca uczestnictwa w systemie rozliczania zleceń
płatniczych w euro EuroElixir prowadzonym przez Krajową Izbę Rozliczeniową;
Umowa zawarta w dniu 5 października 2004 r. dotycząca uczestnictwa w systemie rozliczania
zleceń płatniczych w złotych ELIXIR prowadzonym przez Krajową Izbę Rozliczeniową;
Umowa zawarta w dniu 10 lutego 2004 r. z Międzybankowym Centrum Gotówki Sp. z o.o. w
sprawie obsługi gotówki - świadczenie usług w zakresie odprowadzenia wartości pienięŜnych, ich
liczenia, sortowania oraz zasilania w wartości pienięŜne (z późniejszymi zmianami);
Umowa zawarta w dniu 8 grudnia 2003 r. w sprawie wykonywania usług związanych z ochroną
osób i mienia dla BOŚ S.A. z “Impel Security Polska” Sp. z o.o. (z późniejszymi zmianami);
Umowa zawarta w dniu 15 maja 2002 r., pomiędzy Prebon Yamane (Poland) Sp. z o.o. a BOŚ
S.A., dotycząca pośrednictwa w transakcjach zawieranych przez Bank na zagranicznych i
krajowym rynku pienięŜnym;
Umowa z dnia 6 lutego 2002 r., pomiędzy BOŚ S.A. a PolCard S.A., dotycząca współpracy w
zakresie personalizacji dla Banku kart IAPA i kart Priority Pass (z późniejszymi zmianami);
Umowa zawarta w dniu 20 września 2000 r. z PolCard S.A. w sprawie współpracy w zakresie
wydawania i obsługi kart Maestro wydawanych w ramach systemu Europay International oraz
rozliczania transakcji dokonywanych przy ich uŜyciu (z późniejszymi zmianami);
Umowa zawarta w dniu 12 czerwca 1998 r. z PolCard S.A. w sprawie wykorzystywania
Krajowego Systemu Rozliczeń do przetwarzania i rozliczania transakcji dokonanych na terenie
Polski przy uŜyciu kart bankowych wydanych w Polsce w trybie rozliczeń kwotami netto;
24
Umowa zawarta w dniu 12 czerwca 1998 r. z PolCard S.A. w sprawie współpracy w zakresie
wydawania kart Eurocard/MasterCard oraz obsługi i rozliczania transakcji dokonanych przy ich
uŜyciu (z późniejszymi zmianami);
11) Umowa zawarta w dniu 30 marca 1998 r. z VISA INTERNATIONAL SERVICE ASSOCIATION w
sprawie członkostwa i licencji na uŜywanie znaku handlowego (Zmiana Umowy Członkostwa z
dnia 22 czerwca 2004 r.).
10)
6.5. Umowy z podmiotem uprawnionym do badania sprawozdań finansowych
6.5.1. Umowy o dokonanie badań sprawozdań finansowych
1)
2)
Umowa zawarta w dniu 1 czerwca 2006 r. z PricewaterhouseCoopers Sp. z o.o. Przedmiotem
umowy było badanie sprawozdania finansowego oraz dokonanie śródrocznego badania
sprawozdania finansowego. Badanie sprawozdania finansowego przeprowadzone zostało w
terminie: od 1 listopada 2006 r. do 31 grudnia 2006 r. (badanie wstępne) oraz od 3 stycznia
2007r. do 31 marca 2007r. (badanie końcowe);
Umowa zawarta w dniu 20 lipca 2007r. z PricewaterhouseCoopers Sp. z o.o. Przedmiotem
umowy jest przeprowadzenie badania sprawozdań finansowych za okres od 1 stycznia 2007r. do
31 grudnia 2007r. (badanie wstępne od 2 listopada 2007r. do 31 grudnia 2007r., badanie
końcowe od 2 stycznia 2008r. do 28 marca 2008r.) oraz badania śródrocznych sprawozdań
finansowych za okres od 1 stycznia 2007r. do 30 czerwca 2007r.(badanie od 2 lipca 2007r. do 28
września 2007r.).
6.5.2. Pozostałe umowy z podmiotem uprawnionym do badań sprawozdań finansowych
1)
2)
Umowa z PricewaterhouseCoopers Sp. z o.o. o przeprowadzenie uzgodnionych procedur dot.
doradztwa księgowego w obszarze ujmowania kosztów poniesionych z tytułu wdroŜenia
Centralnego Systemu Informatycznego zawarta w dniu 30 marca 2007r.;
Umowa z PricewaterhouseCoopers Sp. z o.o. o świadczenie usług w zakresie doradztwa
podatkowego zawarta w dniu 4 grudnia 2007r.;
6.5.3. Wynagrodzenie dla podmiotu uprawnionego do badań sprawozdań finansowych
Wynagrodzenie PricewaterhouseCoopers Sp. z o.o. z tytułu przeglądów i badań jednostkowego i
skonsolidowanego sprawozdania finansowego:
•
•
•
za badanie sprawozdań półroczych w 2006 r.
za badanie sprawozdań rocznych w 2006 r.
razem
237 900,00 zł,
317 200,00 zł,
555 100,00
•
za badanie sprawozdań półroczych w 2007 r.
317 200,00 zł,
•
•
za badanie sprawozdań rocznych w 2007 r.
razem
320 860,00 zł,
640 500,00 zł
Wynagrodzenie PricewaterhouseCoopers Sp. z o.o. tytułu innych umów:
• za 2006 r.
wypłacone
347 700,00 zł,
• za 2007 r.
wypłacone
219 600,00 zł,
pozostaje do zapłaty: 1)
43 920,00 zł,
2)
3 000,00 EUR + Vat
25
II. WYNIKI FINANSOWE GRUPY
1. BILANS
Suma bilansowa Grupy na dzień 31 grudnia 2007 r. wyniosła 9 168,9 mln zł i była wyŜsza o 12,3%
w porównaniu do stanu na koniec 2006 r.
1.1. Aktywa, kapitał własny i zobowiązania razem z punktu widzenia płynności
Aktualna struktura bilansu Banku charakteryzująca się wysokim udziałem środków stabilnych (części
funduszy własnych, długoterminowych poŜyczek od banków, osadu depozytowego) po stronie
pasywnej oraz znaczącym udziałem aktywów płynnych po stronie aktywnej nie niesie istotnego
zagroŜenia z tytułu płynności. Szybki wzrost bazy depozytowej przy stabilizacji zadłuŜenia
kredytowego spowodował znaczący wzrost poziomu płynności, co umoŜliwia realizację załoŜonych
przez Bank planów w zakresie szybkiego rozwoju akcji kredytowej.
Płynność bieŜąca Banku zapewniona jest poprzez posiadanie środków płynnych, szybkozbywalnych
aktywów oraz moŜliwość pozyskania krótkoterminowych depozytów z rynku międzybankowego.
Zarząd na wniosek odpowiednich komórek Banku, zatwierdza, ustalone zgodnie z wewnętrzną
metodologią, minimalne limity środków, jakie muszą być dostępne w celu zapewnienia bieŜącej
płynności.
Wielkość niedopasowania terminów zapadalności i wymagalności aktywów i zobowiązań ma
podstawowe znaczenie dla zarządzania Bankiem. Emitent stosuje zweryfikowane modele
pozwalające ocenić maksymalny bezpieczny poziom zróŜnicowania struktury terminowej. Bank
utrzymuje rezerwę środków na realizację zobowiązań pozabilansowych zgodnie z wyliczonym
prawdopodobieństwem ich realizacji.
1.2. Kapitał własny i zobowiązania razem Grupy
1.2.1. Zmiany w strukturze kapitału własnego i zobowiązań razem
Lp.
Wyszczególnienie
31.12.2007
tys. zł
1.
Zobowiązania wobec BC
2.
3.
Pochodne instrumenty finansowe oraz pozostałe
zobowiązania przeznaczone do obrotu
4.
5.
6.
7.
Rezerwy
Zobowiązania z tytułu podatku dochodowego
8.
9.
Kapitał własny
10. Wynik finansowy netto roku bieŜącego
KAPITAŁ WŁASNY I ZOBOWIĄZANIA RAZEM
31.12.2006
132
661 641
7,2
636 939
7,8
103,9
5 538
0,1
530
0,0
1 044,9
7 396 402
80,7
6 678 685
81,9
110,7
215
0,0
267
0,0
80,5
14 987
73
0,2
0,0
25 964
2 252
0,3
0,0
57,7
3,2
159 610
1,7
132 413
1,6
120,5
930 283
10,1
0,0
100,0
686 597
8,4
0,0
100,0
135,5
#DZIEL/0!
112,3
9 168 881
tys. zł
Dynamika
%
0,0
157
8 163 804
%
31.12.06=100
0,0
84,1
Wzrost zobowiązań Grupy wobec klientów o 10,7% w stosunku do końca 2006 r. wynikał głównie ze
wzrostu środków pozyskanych przez BOŚ S.A. przede wszystkim z sektora budŜetowego i od
podmiotów gospodarczych.
Kapitał własny Grupy BOŚ S.A. na dzień 31 grudnia 2007 r. wynosił 930,3 mln zł i był wyŜszy o
35,5% w porównaniu do stanu na koniec 2006 r., głównie na skutek zarejestrowania przez Sąd w
czerwcu 2007 r. podwyŜszenia kapitału zakładowego BOŚ S.A. w drodze emisji Akcji serii N. Z tytułu
podwyŜszenia kapitału Bank pozyskał kwotę 170,3 mln zł.
W 2007 r. Grupa Kapitałowa BOŚ S.A. posiadała pełną zdolność do realizacji wymagalnych
zobowiązań oraz finansowania akcji kredytowej i innych wydatków inwestycyjnych. Szybki wzrost
bazy depozytowej przy stabilizacji zadłuŜenia kredytowego spowodował znaczący wzrost poziomu
płynności, co umoŜliwi w następnych kwartałach realizację załoŜonych przez Bank planów w zakresie
dalszego rozwoju akcji kredytowej.
26
1.2.2. Źródła finansowania działalności Grupy
Główne źródło finansowania działalności Grupy, poza kapitałem własnym, stanowi baza depozytowa
BOŚ S.A. w tym:
• środki depozytowe pozyskiwane przez sieć placówek Banku,
• środki pozyskane z rynku międzybankowego (depozyty bankowe oraz kredyty długoterminowe),
• środki pozyskane od obcych donatorów na działalność kredytową (Narodowy Fundusz Ochrony
Środowiska i Gospodarki Wodnej, Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki
Wodnej oraz Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej).
Lp.
Wyszczególnienie
31.12.2007
tys. zł
31.12.2006
%
tys. zł
Dynamika
%
31.12.06=100
I.
BOŚ S.A.
8 045 712
99,8
7 295 888
99,7
110,3
1.
Baza depozytowa
8 025 690
99,5
7 277 367
99,5
110,3
a.
Zobowiązania wobec innych Banków (kapitał)
661 223
8,2
637 046
8,7
103,8
b.
6 967 017
86,4
6 138 096
83,9
113,5
189
0,0
234
0,0
80,6
d.
Zobowiązania wobec klientów (kapitał) *
wartościowych (kapitał)
Środki od obcych donatorów
397 262
4,9
501 991
6,9
79,1
2.
Zobowiązania z tytułu transakcji odkupu
0
0,0
0
0,0
x
3.
4.
5.
Pozostałe zobowiązania **
Korekta z tytułu prowizji do rozliczenia w czasie ***
Odsetki
115
-3 756
23 662
0,0
0,0
0,3
3 582
-4 279
19 218
0,0
-0,1
0,3
3,2
87,8
123,1
II.
DM BOŚ S.A. ****
288 576
3,6
195 384
2,7
147,7
III.
Korekty konsolidacyjne
-276 030
-3,4
-175 381
-2,4
157,4
8 058 258
100,0
7 315 891
100,0
110,1
c.
ŹRÓDŁA FINANSOWANIA OGÓŁEM*****
* z wyłączeniem środków od obcych donatorów (poz.1d.) oraz pozostałych zobowiązań (poz. 3)
** środki w drodze i inne zobowiązania
*** wartość prowizji do rozliczania w czasie (według efektywnej stopy procentowej) od zaciągniętych kredytów, poŜyczek i
gwarancji
**** bez korekt konsolidacyjnych
***** źródła finansowania razem stanowią sumę 3 pozycji skonsolidowanego bilansu Grupy Kapitałowej, tj: zobowiązań wobec
innych banków, zobowiązań wobec klientów oraz zobowiązań z tytułu emisji bankowych papierów wartościowych
1.2.3. Baza depozytowa Banku
Baza depozytowa jest podstawowym i głównym źródłem finansowania działalności Banku, a jej
wielkość determinuje skalę działalności dochodowej Banku.
Baza depozytowa ogółem Banku (kapitał bez odsetek) wyniosła 8 025,7 mln zł i była wyŜsza o 748,3
mln zł, tj. o 10,3 % w porównaniu do stanu na koniec 2006 r.
Lp.
Wyszczególnienie
31.12.2007
31.12.2006
Dynamika
tys. zł
%
tys. zł
%
31.12.06=100
1 727 566
21,5
1 209 490
16,6
814 111
10,1
717 397
9,9
113,5
5 484 013
68,4
5 350 480
73,5
102,5
1. STRUKTURA TERMINOWA
a
środki bieŜące
b
overnight
c
środki terminowe
142,8
2. STRUKTURA WALUTOWA
a
w PLN
b w walutach obcych
DEPOZYTY OGÓŁEM *
6 757 410
84,2
5 877 215
80,8
115,0
1 268 280
15,8
1 400 152
19,2
90,6
8 025 690 100,0
7 277 367 100,0
110,3
* wraz ze środkami powierzonymi na kredyty, lokatami międzybankowymi, kredytami od banków zagranicznych, bez odsetek i
prowizji pozostających do rozliczenia wg efektywnej stopy procentowej.
* wraz ze środkami powierzonymi na kredyty, lokatami międzybankowymi, kredytami od banków zagranicznych.
W strukturze terminowej na koniec 2007 r. dominujący udział miały depozyty terminowe, które
stanowiły 68,4% bazy depozytowej ogółem. W stosunku do stanu na koniec 2006 r. ich udział w
depozytach ogółem spadł o 5,1 p.p. Wzrósł natomiast udział środków bieŜących o 4,9 p.p., co jest
głównie efektem wprowadzenia pod koniec 2006 r. do oferty Banku nowego produktu dla klientów
indywidualnych - EKOPROFIT. Produkt łączy elementy rachunku oszczędnościowego i lokaty
terminowej o progresywnym oprocentowaniu.
27
W strukturze walutowej w porównaniu do stanu na koniec 2006 r. odnotowano 15,0% wzrost wartości
depozytów złotowych i 9,4% spadek depozytów walutowych. W strukturze segmentowej odnotowano
wzrost wartości depozytów we wszystkich segmentach.
Środki depozytowe pozyskane przez sieć placówek Banku na rynkach lokalnych zwiększały się, a ich
udział w strukturze bazy depozytowej ogółem na koniec 2007 r. wyniósł 82,9% wobec 78,7% na
koniec 2006 r. Największa koncentracja w zakresie pozyskiwanych środków przez placówki Banku na
koniec 2007 r. wystąpiła w województwach: mazowieckim, śląskim oraz małopolskim.
Rok 2007 był okresem dynamicznego wzrostu depozytów. NajwyŜszy wzrost odnotowano
w depozytach pozyskanych z sektora funduszy ekologicznych (o 99,6%), sektora finansów
publicznych (o 17,7%), oraz w depozytach od klientów korporacyjnych (o 9,9%). Są to głównie
depozyty terminowe.
Przeciętna podstawowa stopa oprocentowania tych środków w 2007 r. ukształtowała się na poziomie
3,34% (3,00% w 2006 r.), przy czym dla depozytów złotowych wyniosła 3,43% (3,11% w 2006 r.), a
dla depozytów walutowych 2,26% (1,74% w 2006 r.).
1.2.4. Informacje o zaciągniętych kredytach, o umowach poŜyczek, z uwzględnieniem
terminów ich wymagalności oraz o udzielonych poręczeniach lub gwarancjach
Umowy dotyczące zaciągniętych kredytów i poŜyczek:
1) w dniu 20 marca 2007 r. została podpisana umowa kredytowa w wysokości 15 mln EUR na
okres 10 lat z rządowym bankiem niemieckim Kreditanstalt fur Wiederaufbau wsparta grantem
Komisji Europejskiej w ramach programu SME Finance Facility. Jest to piąta linia kredytowa z
KfW dla MSP a pierwsza przeznaczona wyłącznie na finansowanie inwestycji proekologicznych
MSP;
2) w dniu 27 czerwca 2007 r. została zawarta Umowa linii depozytowej stand by, na podstawie
której Bank uzyskał dostęp do finansowania awaryjnego w wysokości 100 mln zł na okres 1 roku
w celu realizacji wymogów związanych z Uchwałą nr 9/2007 KNB z dnia 13.03.2007 r., jak
równieŜ z wymogami związanymi z planem awaryjnym;
3) w dniu 12 września 2007 r. zawarta została z Krajowym Depozytem Papierów Wartościowych
S.A. (KDPW S.A.) oraz z rządowym bankiem niemieckim Kreditanstalt fuer Wiederaufbau (KfW)
Umowa trójstronna dotycząca zasad i trybu ustanawiania blokady obligacji skarbowych na
rachunku papierów wartościowych prowadzonym w KDPW S.A., która była warunkiem
uruchomienia nowej linii kredytowej KfW5 (KfW5 jest zabezpieczona zastawem na obligacjach
SP na rachunku BOŚ S.A. w KDPW S.A. zgodnie z podpisaną 20 marca 2007r. umową zastawu
pomiędzy BOŚ S.A, a KfW). W związku z powyŜszym 21 września 2007 r. nastąpiło
uruchomienie linii KfW5. Jednocześnie linia KfW4 na inwestycje sektora MSP została
wykorzystana.
4) w dniu 12 listopada 2007r. została podpisana umowa linii kredytowej (Global Loan) z
Europejskim Bankiem Inwestycyjnym w wysokości 50 mln EUR na okres 12 lat przeznaczona na
finansowanie inwestycji małych i średnich firm oraz jednostek samorządu terytorialnego.
5) W dniu 12 maja 2006 r. Bank podpisał Umowę poŜyczki syndykowanej z siedmioma bankami,
które postawiły do dyspozycji BOŚ S.A. środki w wysokości 80 mln CHF na okres 5 lat na
finansowanie potrzeb Banku. Agentami poŜyczki są Bank Austria Creditanstalt AG i HSH
Nordbank AG;
6 ) w dniu 7 czerwca 2006 r. BOŚ S.A. zawarł ze Skarbem Państwa reprezentowanym z
upowaŜnienia Rady Ministrów przez Ministra Finansów umowę o udzielenie przez SP gwarancji
zabezpieczającej spłatę drugiej i trzeciej transzy kredytu zaciągniętego w Banku Rozwoju Rady
Europy na podstawie umowy z grudnia 2003 r., których wykorzystanie w kwocie EUR 35 mln
przewidziane jest na rok 2006. Termin waŜności 30 czerwca 2019 r.;
7) w dniu 19 sierpnia 2005 r. Bank podpisał umowę poŜyczki syndykowanej z dziesięcioma
zagranicznymi instytucjami finansowymi na kwotę 125 mln CHF na okres 5 lat. Agentami tej
poŜyczki są Bayerische Landesbank, Monachium i Erste Bank der Oesterreichischen
Sparkassen AG, Wiedeń (szerzej w rozdziale I. p. 6.2. Umowy współpracy lub kooperacji z
Bankiem);
8) Umowa linii kredytowej zawarta w dniu 18 lipca 2003 r., z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym.
EBI postawił do dyspozycji BOŚ S.A. środki w wysokości 50 mln EUR. Skarb Państwa udzielił
EBI gwarancji spłaty kredytów w wysokości 50 mln EUR – termin waŜności gwarancji upływa 31
grudnia 2017 r.). Podpisana umowa jest pierwszą transzą linii i opiewa na 20 mln EUR (szerzej w
rozdziale I. p. 6.2. Umowy współpracy lub kooperacji z Bankiem);
28
Umowa linii kredytowej zawarta w dniu 2 lipca 2003 r., z Bankiem Rozwoju Rady Europy, który
postawił do dyspozycji BOŚ S.A. środki w wysokości 50 mln EUR na okres 15 lat przeznaczone
dla jednostek samorządu terytorialnego. Kredyt jest wykorzystany w transzach i poręczony przez
Skarb Państwa (szerzej w rozdz. I. p. 6.2. Umowy współpracy lub kooperacji z Bankiem).
9)
1.2.5. Informacje o zaciągniętych kredytach, umowach poŜyczek, poręczeń i gwarancji, nie
dotyczących działalności operacyjnej Grupy
W 2007 r. BOŚ S.A. nie zaciągał kredytów, poŜyczek, nie otrzymał poręczeń i gwarancji nie
dotyczących działalności operacyjnej Banku.
1.2.6. Opis wykorzystania wpływów z emisji papierów wartościowych
W 2007 r. został podwyŜszony. kapitał zakładowy Banku w drodze emisji Akcji serii N. W wyniku
podwyŜszenia kapitału zakładowego, na ogólną liczbę akcji składa się obecnie 15 053 000 Akcji o
wartości nominalnej 10 zł kaŜda i o łącznej wartości nominalnej 150 530 000 złotych, którym łącznie
przysługuje 15 053 000 głosów na Walnym Zgromadzeniu Banku. Z tytułu podwyŜszenia kapitału
Bank pozyskał kwotę 170,3 mln zł. PodwyŜszony kapitał zakładowy w związku z emisją Akcji serii N
został zarejestrowany postanowieniem Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy XII Wydział
Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego z dnia 13 czerwca 2007 r. (raport bieŜący nr 20/2007 z
dnia 25 czerwca 2007 r.).
Emitent przeznaczył środki pozyskane w wyniku emisji Akcji serii N na sfinansowanie rozpoczętych
inwestycji opisanych w Rozdz. I pkt 5.2.2. i Rozdz. III pkt 5.3. Pozostała kwota zostanie wykorzystana
na zwiększenie akcji kredytowej Banku.
1.3. Aktywa Grupy
1.3.1. Zmiany w strukturze aktywów
Wyszczególnienie
31.12.2007
tys. zł
31.12.2006
%
tys. zł
Dynamika
%
31.12.06=100
1.
Kasa, środki w BC
139 238
1,5
198 600
2,4
70,1
2.
653 888
7,1
484 362
5,9
135,0
3.
93 510
1,0
93 516
1,1
100,0
4.
329 858
3,6
236 085
2,9
139,7
5.
4 044
0,0
8 828
0,1
45,8
6.
6 002 241
65,5
5 711 771
70,0
105,1
7.
1 620 125
17,7
1 107 254
13,6
146,3
8.
Aktywa zastawione
0
0,0
34 314
0,5
x
9.
Aktywa trwałe przeznaczone do sprzedaŜy
0
0,0
3 933
0,0
x
10.
210 416
2,3
181 974
2,2
115,6
11.
Rzeczowe aktywa trwałe, wartości
niematerialne
17 301
0,2
5 099
0,1
339,3
12.
Inne aktywa
98 260
1,1
98 068
1,2
100,2
9 168 881
100,0
8 163 804
100,0
112,3
AKTYWA RAZEM
Największy udział w aktywach Grupy stanowiły kredyty i poŜyczki udzielone klientom, inwestycyjne
(lokacyjne) papiery wartościowe, lokaty w innych bankach oraz kredyty i poŜyczki udzielone innym
bankom, których łączny udział wynosił 90,3%, wobec 89,5% na koniec 2006 r. Na koniec 2007 r.
w porównaniu do stanu na koniec 2006 r. w strukturze aktywów wystąpiła istotna zmiana w pozycji
inwestycyjne (lokacyjne) papiery wartościowe. Ta pozycja zwiększyła się o 512,9 mln zł, głównie na
skutek większego tempa wzrostu depozytów niŜ akcji kredytowej.
29
1.3.2. Charakterystyka polityki kredytowej Banku
Celem BOŚ S.A. w 2007 r. w zakresie działalności kredytowej było kształtowanie takiego wolumenu i
struktury portfela kredytowego, które zapewniłyby realizację planowanych zadań biznesowych Banku,
w warunkach akceptowalnego poziomu ryzyka.
SłuŜyła temu dywersyfikacja portfela kredytowego, ze znaczącym udziałem małych i średnich firm
oraz jednostek samorządu terytorialnego. DąŜono do zintensyfikowania kredytowania celów i zadań
proekologicznych. Zdefiniowano rynki docelowe, rozwijano finansowanie potrzeb inwestycyjnych i
bieŜącej działalności podmiotów gospodarczych oraz kredytowanie hipoteczne i detaliczne nie
związane z zaspokajaniem potrzeb mieszkaniowych. Oferta produktowa dostosowana była do
poszczególnych segmentów rynku, zasady indywidualnej obsługi stosowane były wobec klientów o
szczególnym znaczeniu dla Banku. Podjęto działania dla zwiększenia efektywności działalności
windykacyjnej.
Bank - jako sygnatariusz Deklaracji ONZ „Bankowość a Środowisko - nie udzielał kredytów na
przedsięwzięcia, które stanowić by mogły potencjalne źródło degradacji środowiska naturalnego.
W obszarze zarządzania ryzykiem kredytowym rozpoznawano ryzyko towarzyszące działalności
kredytowej i podejmowano działania dla jego kwantyfikowania i optymalizacji. Cele i zasady
zarządzania ryzykiem kredytowym oraz proces identyfikacji i optymalizacji ryzyka kredytowego są
spójne z „Wieloletnim Programem Rozwoju - Strategią rozwoju Banku Ochrony Środowiska S.A. na
lata 2007 – 2011”.
Bank uzaleŜniał przyznanie kredytu od zdolności kredytowej kredytobiorcy, czyli zdolności do spłaty
płatności. Ocena ryzyka kredytowego pojedynczego podmiotu dokonywana była na tle sytuacji
ekonomicznej branŜy, lokalnego rynku i kraju. Aby wiązać ryzyko klienta z ryzykiem całej gospodarki
monitorowane były wybrane jej makroparametry.
Bank w swoich działaniach kredytowych ściśle przestrzegał postanowień „Prawa bankowego” i
uchwał Komisji Nadzoru Bankowego, wewnętrznych procedur i reguł sztuki bankowej.
1.3.3. Struktura udzielonych kredytów w okresie sprawozdawczym
W 2007 r. Bank udzielił 14 868 kredytów i poŜyczek na
kwotę 2 761,7 mln zł. W porównaniu do 2006 r. oznacza to
wzrost wartości tych kredytów o 30,7%, tj. o 649 mln zł oraz
wzrost liczby udzielonych kredytów i poŜyczek (o 0,3%, tj. o
40 szt.). NaleŜy jednak zaznaczyć, Ŝe z uwagi na znaczące
spłaty naleŜności jakie następowały w poszczególnych
miesiącach, zwiększona akcja kredytowa nie miała tak
znaczącego przełoŜenia na wielkość portfela kredytowego
Banku ogółem (odnotowano wzrost wartości portfela
kredytowego w omawianym okresie o 5,2%).
Kredyty ogółem udzielone
w okresie roku w mln zł
2 762
2 113
+31%
2006
2007
Wśród udzielonych w 2007 r. kredytów (w ujęciu wartościowym) dominowały kredyty inwestycyjne
(61,1% udziału w kredytach udzielonych ogółem) a wzrostowi ich udziału o 2,1 pkt. proc. towarzyszył
takŜe znaczący wzrost ich wartości (o 442 mln zł, tj. o 35,4%).
NaleŜy równieŜ zaznaczyć, Ŝe w 2007 r. wartość udzielonych kredytów w ww. grupach była wyŜsza
niŜ w analogicznym okresie 2006 r. W kredytach konsumpcyjnych i poŜyczkach, stanowiących 2,7%
udziału wartości udzielonych w 2007 roku kredytów ogółem zostało zaangaŜowane około 74 mln zł,
co w porównaniu z akcją kredytową (w ujęciu wartościowym) z 2006 r. w tej grupie kredytów oznacza
prawie trzykrotny wzrost wartości udzielonych kredytów z poprzedniego roku.
W 2007 r. kwota udzielonych przez BOŚ S.A. kredytów proekologicznych wyniosła 772,4 mln zł, a
łącznie z kredytami ze środków powierzonych w ramach umów w sprawie wspólnego finansowania z
Narodowym i Wojewódzkimi Funduszami Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej – 1 004,9 mln
zł. Spośród udzielonych kredytów ponad 50% wartości stanowiły kredyty preferencyjne – 387,7 mln
zł (1 928 kredytów). Zwiększenie o 56%
kwoty preferencyjnych kredytów proekologicznych
udzielonych w 2007 r. w stosunku do 2006 r. nastąpiło dzięki transakcjom zawartym na podstawie
30
umów z funduszami ochrony środowiska w sprawie wspólnego finansowania wybranych
przedsięwzięć. Osiągnięcie takiego wyniku było moŜliwe równieŜ dzięki współpracy z wojewódzkimi
funduszami ochrony środowiska w zakresie wnoszenia dopłat do odsetek, zarówno w ramach linii
kredytowych, jak równieŜ indywidualnych decyzji.
Strukturę (w ujęciu wartościowym) kredytów udzielonych przez Bank w poszczególnych grupach w
2007 r. oraz dla porównania w 2006 r. przedstawiono poniŜej:
Lp.
Wyszczególnienie
2007r.
mln zł
1. STRUKTURA RODZAJOWA
a
kredyty inwestycyjne
b
c
kredyty obrotowe na działalność gospodarczą
wykup wierzytelności
d
kredyty konsumpcyjne i poŜyczki
podmioty niefinansowe
c
instytucje rządowe i samorządowe
KREDYTY OGÓŁEM UDZIELONE W OKRESIE
ROKU
mln zł
Dynamika
%
2006r. = 100
1 689
61,1
1 247
59,0
135,4
958
41
34,7
1,5
835
5
39,6
0,2
114,7
820,0
74
2,7
26
1,2
284,6
2. KREDYTY W PODZIALE PODMIOTOWYM
a
podmioty finansowe
b
2006r.
%
58
2,1
1
0,0
5 800,0
2 120
76,8
1 489
70,5
142,4
584
21,1
623
29,5
93,7
2 762
100,0
2 113
100,0
130,7
1.3.4. Kredyty i poŜyczki
Wartość bilansowa kredytów i poŜyczek udzielonych klientom Grupy na koniec 2007 r. wynosiła
6 002,2 mln zł, w porównaniu do stanu na koniec 2006 r. była wyŜsza o 290,5 mln zł, głównie w
związku ze wzrostem kredytów udzielonych osobom fizycznym.
Wyszczególnienie
31.12.2007
31.12.2006
Dynamika
tys. zł
31.12.06=100
1.
ZadłuŜenie kredytowe BOŚ S.A. - kapitał
6 336 375
6 008 575
105,5
a.
udzielone przez sieć Oddziałów Banku
6 282 343
6 008 575
104,6
b.
udzielone bankom
54 032
0
X
2.
Odsetki, dyskonto, prowizje ESP
-13 238
-12 333
107,3
3.
ZadłuŜenie kredytowe BOŚ S.A.
6 323 137
5 996 242
105,5
4.
ZadłuŜenie DM BOŚ S.A.
-662
-1 148
57,7
5.
Banki
-54 442
-393
13 852,9
6.
Kredyty w DM BOŚ
7.
Kredyty i poŜyczki brutto
8.
9.
Odpisy aktualizujące kredyty i poŜyczki udzielone klientom
KREDYTY i POśYCZKI UDZIELONE KLIENTOM
501
1 046
47,9
6 268 534
5 995 747
104,5
1 304
4 494
29,0
-267 597
-288 470
92,8
6 002 241
5 711 771
105,1
Na poziom kredytów i poŜyczek udzielonych klientom Grupy miał wpływ przede wszystkim portfel
kredytowy Banku. Wartość zadłuŜenia kredytowego Banku (kapitał bez odsetek i odpisów
aktualizujących) wyniosła 6 282,3 mln zł i w porównaniu do stanu na koniec 2006 r. była wyŜsza
o 273,8 mln zł.
31
Lp.
Wyszczególnienie
31.12.2007
tys. zł
31.12.2006
%
tys. zł
Dynamika
%
31.12.06=100
1. ŚRODKI WŁASNE/OBCE
a
kredyty ze środków własnych
5 882 882
93,6
5 502 574
91,6
106,9
b
kredyty ze środków obcych *
399 461
6,4
506 001
8,4
78,9
2. STRUKTUA WALUTOWA
a
kredyty w PLN
b kredyty w walutach obcych
3. STRUKTURA RODZAJOWA
5 288 480
84,2
4 758 692
79,2
111,1
993 863
15,8
1 249 883
20,8
79,5
a
inwestycyjne pozaekologiczne
2 727 136
43,5
2 782 290
46,3
98,0
b
inwestycyjne proekologiczne
1 394 561
22,2
1 316 846
21,9
105,9
c
obrotowe na działaln. gospodarczą
1 925 389
30,6
1 742 288
29,0
110,5
d
konsumpcyjne
235 256
3,7
167 151
2,8
140,7
6 282 343
100,0
6 008 575
100,0
104,6
ZADŁUśENIE KREDYTOWE OGÓŁEM**
* środki przekazane na kredyty proekologiczne przez obcych donatorów (Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i
Gospodarki Wodnej, Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodne, Europejski Fundusz Rozwoju Wsi
Polskiej-Counterpart Fund).
** wartość kredytów udzielonych przez oddziały Banku bez odsetek, dyskonta, prowizji rozliczanych wg efektywnej stopy
procentowej oraz odpisów aktualizacyjnych.
Na dzień 31 grudnia 2007 r. udział kredytów udzielonych ze środków własnych wyniósł 93,6 % i był
o 2,0% wyŜszy niŜ na koniec 2006 r. W strukturze walutowej wystąpił dalszy wzrost kredytów w PLN
przy obniŜeniu kredytów w walutach obcych, w tym w CHF i EUR.
W 2007 r. w zadłuŜeniu kredytowym ogółem odnotowano nominalny wzrost kredytów
konsumpcyjnych obrotowych na działalność gospodarczą oraz inwestycyjnych proekologicznych, przy
spadku kredytów inwestycyjnych na cele nie związane z ochroną środowiska.
Na koniec 2007 r. największa koncentracja w zakresie zadłuŜenia kredytowego występowała w
województwach: mazowieckim, śląskim i małopolskim.
Przeciętna podstawowa stopa oprocentowania kredytów udzielonych ze środków własnych Banku
wyniosła 5,64% w 2007 r. (5,04% w 2006 r.), a po wyłączeniu kredytów zagroŜonych 5,18% (5,60% w
2006 r.).
ZadłuŜenie kredytowe ogółem według terminów zapadalności przedstawia poniŜsze zestawienie.
Lp.
Wyszczególnienie
31.12.2007
tys. zł
%
1.
Do 1 roku
1 810 837
28,8
2.
Od 1 roku do 5 lat
2 684 374
42,8
3.
PowyŜej 5 lat
1 787 121
28,4
6 282 332
100,0
ZADŁUśENIE KREDYTOWE RAZEM *
* wartość kredytów udzielonych przez oddziały Banku bez odsetek, dyskonta, prowizji rozliczanych wg efektywnej stopy
procentowej oraz odpisów aktualizacyjnych.
Zgodnie z MSR 39 w ramach modelu określania utraty wartości portfela kredytowego Grupy,
dokonano analizy indywidualnych zaangaŜowań, jak równieŜ oceny na bazie grup klientów o
homogenicznym rozkładzie ryzyka kredytowego. Podział ten oraz strukturę jakościową portfela
kredytowego na dzień bilansowy przedstawia poniŜsza tabela:
32
Lp.
Wyszczególnienie
31.12.2007
tys. zł
31.12.2006
%
tys. zł
%
I. ANALIZA PORTFELOWA
1.
a
Analiza indywidualna
Kredyty i poŜyczki, które następnie podlegały wycenie
portfelowej
1 980 191
31,8
1 879 027
31,3
b
Kredyty i poŜyczki bez utraty wartości
217 779
3,5
279 699
4,7
c
Kredyty i poŜyczki z utratą wartości
391 648
6,2
370 108
6,2
d
Odpisy aktualizacyjne
-250 184
2 339 433
-4,0
37,6
-257 396
2 271 437
-4,3
37,9
Kredyty i poŜyczki netto w analizie indywidualnej
2.
Analiza grupowa
a
Kredyty i poŜyczki brutto w analizie grupowej razem
3 678 916
58,7
3 466 914
57,8
b
Odpisy aktualizacyjne
-16 930
3 661 986
-30 591
3 436 323
8 983
-0,3
58,4
0,1
4 494
-0,5
57,3
0,1
-483
0,0
-483
0,0
5 844 081
93,2
5 625 639
93,8
424 453
6 268 533
6,8
100
370 108
5 995 747
6,2
100
1 305
-267 597
0,0
-4,2
4 494
-288 470
0,1
-4,8
6 002 241
x
5 711 771
x
Kredyty i poŜyczki netto w analizie grupowej
3.
Pozostałe naleŜności brutto
4.
Odpisy aktualizujące pozostałe naleŜności
II. STRUKTURA JAKOŚCIOWA
1.
Kredyty i poŜyczki bez utraty wartości brutto
2.
Kredyty i poŜyczki z utratą wartości brutto
Kredyty i poŜyczki brutto razem
Pozostałe naleŜności brutto
Odpisy aktualizujące
KREDYTY I POśYCZKI NETTO
Analizie indywidualnej poddano zaangaŜowania powyŜej 1 mln zł, kredyty i poŜyczki dla podmiotów
powiązanych z Bankiem, wszystkie kredyty z portfela windykacyjnego oraz zaangaŜowania, dla
których analiza grupowa była niewykonalna ze względu na małą liczebność grupy homogenicznej.
W 2007 r. nastąpiło obniŜenie jakości portfela kredytowego wyraŜone wzrostem wartości wskaźnika
udziału kredytów i poŜyczek brutto z utratą wartości w całym portfelu z 6,2% na koniec 2006 r. do
poziomu 6,8% na koniec 2007 r. Stan odpisów aktualizacyjnych na kapitał naleŜności kredytowych na
31 grudnia 2007 r. wyniósł 267,6 mln zł wobec 288,5 mln zł na dzień 31 grudnia 2006 r. Wskaźnik
pokrycia kredytów i poŜyczek brutto odpisami aktualizującymi wyniósł 4,2%.
1.3.5. Informacje o udzielonych poŜyczkach, a takŜe udzielonych poręczeniach i gwarancjach z
uwzględnieniem jednostek powiązanych
W 2007 roku Bank udzielił 312 gwarancji i poręczeń na ogólną kwotę 220,4 mln zł (analogiczne dane
za 2006 rok to 241 udzielonych gwarancji i poręczeń na kwotę 189,1 mln zł) . Stan czynnych
gwarancji i poręczeń na 31 grudnia 2007 r., odnoszący się do gwarancji udzielonych w 2007 roku to
235 sztuk na ogólną kwotę 162,7 mln zł; wymiana czynnych gwarancji i poręczeń w ciągu roku
wyniosła 54,0% ich wartości odnotowanej na koniec 2007 roku. Gwarancje i poręczenia udzielone
przez Bank w 2007 roku zostały wydane z terminem waŜności od 6-ciu m-cy do 3 lat; około 8% z
nich to gwarancje z terminem waŜności do 5 lat.
Nie wystąpiły przypadki udzielenia przez Bank w 2007 roku gwarancji lub poręczenia w stosunku do
jednego podmiotu w wysokości powyŜej 10% funduszy własnych. Największa koncentracja
zaangaŜowania Banku na 31 grudnia 2007r. z tytułu czynnych gwarancji udzielonych na zlecenie
jednego podmiotu (wartość czynnej gwarancji na 31 grudnia 2007r.) wyniosła 51,8 mln zł (7,0%
wartości funduszy własnych Banku na koniec grudnia ub. roku),
Według stanu na dzień 31 grudnia 2007 r., jednostką zaleŜna Emitena - Dom Maklerski BOŚ S.A.,
nie posiadała zobowiązań pozabilansowych z tytułu gwarancji czy poręczenia udzielonego przez
Bank (Emitenta).
Wartość wszystkich niespłaconych poŜyczek i kredytów udzielonych przez emitenta jednostkom
powiązanym (stan na 31 grudnia 2007 r.)
33
Lp.
1.
Jednostka
powiązana z
emitentem
Dom Maklerski
BOŚ S.A.
Data
Rodzaj
udzielenia
zobowiązania
kredytu
15.04.2004 r. Kredyt
inwestycyjny
Łączne
zaangaŜowanie*
656 tys. zł
Oprocentowanie
p.a.
Termin
zapadalności
WIBOR 6M+2 pkt.
14.04.2009 r.
* bez odsetek
ZadłuŜenie kredytowe udzielone
przedstawia poniŜsze zestawienie:
Lp.
jednostkom
powiązanym
według
Wyszczególnienie
terminów
zapadalności,
31.12.2007
tys. zł
%
1.
Do 1 roku
492,0
75,0
2.
Od 1 roku do 5 lat
164,0
25,0
3.
PowyŜej 5 lat
0,0
0,0
656,0
100,0
ZADŁUśENIE KREDYTOWE RAZEM *
* bez odsetek.
2. ZOBOWIĄZANIA POZABILANSOWE GRUPY
2.1. Opis udzielonych przez Bank poręczeń i gwarancji w okresie sprawozdawczym
Na dzień 31 grudnia 2007 r. w zobowiązaniach pozabilansowych Banku stan czynnych gwarancji i
poręczeń ogółem wyniósł 301 119 tys. zł, tj. 40,4% wartości funduszy własnych Banku, ustalonych
zgodnie z Uchwałą Nr 2/2007 Nadzoru Bankowego z dnia 13 marca 2007r. (stan na 31 grudnia 2007
r. to 745 808 tys. zł), z czego:
• 250,2 mln zł zł dotyczyło stanu czynnych gwarancji udzielonych przez Oddziały Banku,
• 50,9 mln zł - gwarancji z wystawienia Centrali Banku, w tym na zlecenie jednego klienta - 50,8
mln zł (tj. 99,7% wartości gwarancji z wystawienia Centrali),
• większość (ilościowo) udzielonych w 2007 r. gwarancji dotyczyło zobowiązań przetargowych i
naleŜytego wykonania robót lub wykonania warunków z kontraktu;
• w ujęciu wartościowym 123 515 tys. PLN, tj. 41,0% czynnych gwarancji i poręczeń dotyczyło
gwarancji spłaty kredytów (w tym 51 842 tys. PLN na zlecenie jednego podmiotu).
Zleceniodawcami gwarancji były, wg stanu ich zobowiązań na 31 grudnia 2007r.:
• w 98,8% jednostki niefinansowe,
• w 1,1% sektor instytucji rządowych i samorządowych,
• w 0,1% jednostki finansowe.
Według stanu na 31 grudnia 2007r. Bank zrealizował płatności z tytułu wystawionych gwarancji na
rzecz beneficjenta w wysokości 5,1 mln zł, a odpisy aktualizacyjne (utworzone rezerwy wg MSR)
wyniosły 4,7 tys. zł.
W 2007 r. (w stosunku do wartości z końca 2006 r.) w bilansie Banku nastąpił wzrost czynnych
gwarancji i poręczeń o 47,2 mln zł, tj. o 18,6%.
2.2. Wartość zobowiązań pozabilansowych udzielonych i otrzymanych Grupy
PoniŜej przedstawiono zestawienie zobowiązań pozabilansowych Grupy na dzień 31 grudnia 2007 r.
34
Lp.
Wyszczególnienie
31.12.2007
tys. zł
31.12.2006
%
tys. zł
Dynamika
%
31.12.06=100
I.
1 502 642
59,2
1 160 941
67,1
129,4
a)
finansowe
1 188 523
46,8
898 127
51,9
132,3
301 119
11,9
253 935
14,7
118,6
13 000
0,5
8 700
0,5
149,4
0
0,0
179
0,0
0,0
1 035 191
40,8
570 408
32,9
181,5
b)
gwarancyjne
c)
gwarantowanie emisji
d)
inne
II.
Aktywa warunkowe:
a)
finansowe
b)
gwarancyjne
Aktywa i zobowiązania warunkowe razem
691 176
27,2
352 563
20,4
196,0
344 015
2 537 833
13,6
100,0
217 845
1 731 349
12,5
100,0
157,9
146,6
Zobowiązania warunkowe ogółem na dzień 31 grudnia 2007 r. wyniosły 1 502,6 mln zł, główną kwotę
stanowią zobowiązania warunkowe finansowe: 1 188,5 mln zł, w tym promesy udzielenia kredytu i
nie uruchomione transze kredytu.
Nie wystąpiły przypadki udzielenia przez emitenta w 2007r. gwarancji lub poręczenia w stosunku do
jednego podmiotu w wysokości powyŜej 10% funduszy własnych. Największa koncentracja
zaangaŜowania Banku na 31 grudnia 2007 r. z tytułu czynnych gwarancji udzielonych na zlecenie
jednego podmiotu wyniosła 51,8 mln zł (7,0% wartości funduszy własnych Banku na koniec grudnia
ub.r.).
Bank nie udzielił w ciągu 2007 r. gwarancji ani poręczenia, takŜe gwarancji lub poręczenia kredytu
lub poŜyczki jednostkom zaleŜnym (tj. na zlecenie Domu Maklerskiego BOŚ S.A.).
3. WYNIKI FINANSOWE GRUPY
3.1. Rachunek wyników Grupy
Lp.
Wyszczególnienie
2007
2006
Zmiana
tys. zł
Dynamika
209 115
176 976
32 139
2007=100
118,2
104 045
88 346
15 699
117,8
3. Przychody z tytułu dywidend
5. Wynik na inwestycyjnych (lokacyjnych) papierach
wartościowych
9
16 038
3 080
102
16 670
1 563
-93
-632
1 517
8,8
96,2
197,1
6. Wynik z pozycji wymiany
19 091
27 847
-8 756
68,6
7. Wynik pozostałych przychodów/kosztów
operacyjnych
9 630
6 731
2 899
143,1
8. Wynik odpisów (netto) z tytułu utraty wartości
kredytów i poŜyczek
8 749
-3 791
12 540
x
113,7
-271 100
-238 531
-32 569
10. WYNIK DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ
98 657
75 913
22 744
130,0
11. ZYSK BRUTTO
98 657
75 913
22 744
130,0
-13 038
-15 852
2 814
82,2
85 619
60 061
25 558
142,6
13. ZYSK NETTO
Grupa BOŚ S.A. w 2007 r. osiągnęła zysk netto na poziomie 85,6 mln zł, tj. wyŜszy o 42,6%
w porównaniu do 2006 r. Uzyskano wyŜsze wyniki z działalności biznesowej, zarówno w obszarze
wyniku odsetkowego – wzrost o 18,2%, opłat i prowizji, które zwiększyły się o 17,8% oraz wyniku na
inwestycyjnych (lokacyjnych) papierach wartościowych – wzrost o 97,1%. Miało to miejsce w
warunkach korzystnego ukształtowania się odpisów z tytułu utraty wartości kredytów, przy
jednoczesnym wzroście kosztów administracyjnych o 13,7%.
Najistotniejszy wpływ na wynik w analizowanym okresie miały następujące pozycje:
- wynik z tytułu odsetek, wyŜszy o 18,2% niŜ przed rokiem, głównie na skutek znacznego wzrostu
papierów wartościowych przeznaczonych do obrotu, inwestycyjnych (lokacyjnych) papierów
wartościowych oraz w mniejszym stopniu na skutek zwiększenia akcji kredytowej i zdarzeń
jednorazowych (w efekcie odzyskania naleŜności od klienta),
35
-
wynik z tytułu opłat i prowizji, wyŜszy o 17,8% w porównaniu do roku 2006, głównie dzięki
zwiększeniu dochodów prowizyjnych przez DM BOŚ S.A.,
niŜszy wynik z pozycji wymiany o 31,4% Grupa uzyskała głównie z powodu ograniczenia
sprzedaŜy kredytów hipotecznych denominowanych w CHF; znalazło to odzwierciedlenie w
zmniejszeniu dochodów z tytułu przewalutowań,
wynik pozostałych przychodów/kosztów operacyjnych wyŜszy o 43,1%, głównie na skutek
odzyskania wierzytelności klienta Banku w kwocie 8,5 mln zł i sprzedaŜy przez Bank posiadanej
nieruchomości,
wyŜsze koszty administracyjne o 13,7% głównie na skutek zwiększenia kwoty rezerwy utworzonej
na nagrody tworzonej w relacji do wypracowanego wyniku finansowego,
wynik odpisów (netto) z tytułu utraty wartości kredytów i poŜyczek oraz zobowiązań
pozabilansowych w wysokości 8,7 mln zł w 2007 r., wobec -3,8 mln zł w 2006 r.
-
-
-
GRUPA KAPITAŁOWA BOŚ
S.A. po konsolidacji
Korekty i wyłączenia
konsolidacyjne
Przekształcenie do MSR
Wyszczególnienie
Dom Maklerski BOŚ S.A. *
Lp.
BOŚ S.A.
3.2. Rachunek wyników w podziale na podmioty Grupy
w tys. zł
1.
198 404
10 711
0
0
209 115
2.
54 353
49 994
0
-302
104 045
3.
14 643
9
0
-14 643
9
4.
Wynik na inwestycyjnych (lokacyjnych) papierach
wartościowych
7 784
8 254
0
0
16 038
1 433
1 647
0
0
3 080
19 673
-582
0
0
19 091
10 948
-1 177
0
-141
9 630
8 898
0
0
-149
8 749
-271 100
5.
6.
7.
8.
9.
Wynik pozostałych przychodów/kosztów operacyjnych
Wynik odpisów (netto) z tytułu utraty wartości kredytów i
poŜyczek i zobowiązań pozabilansowych
-235 260
-36 447
194
413
10. WYNIK NA DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ
80 876
32 409
194
-14 822
98 657
11. ZYSK BRUTTO
80 876
32 409
194
-14 822
98 657
13. ZYSK NETTO
-10 117
-6 374
-20
3 473
-13 038
70 759
26 035
174
-11 349
85 619
* stan księgowy (przed zastosowaniem MSR)
3.3. RóŜnica pomiędzy prognozami a zrealizowanymi wynikami finansowymi w 2007 r.
Grupa nie publikowała Ŝadnych prognoz wyników finansowych na 2007 r.
4. CZYNNIKI I NIETYPOWE ZDARZENIA
W 2007 r. nie wystąpiły nietypowe zdarzenia mające wpływ na wyniki Grupy.
36
III. OCENY I PROGNOZY DOTYCZĄCE DZIAŁALNOŚCI GRUPY
1. ZARZĄDZANIE GRUPĄ
Grupa nie prowadzi wspólnej polityki gospodarowania. W 2007 r. nie zaszły zmiany w zakresie
zarządzania Grupą Kapitałową Banku.
2. ZARZĄDZANIE BANKIEM
Działalność Banku w 2007 r. podlegała stałej wielostronnej ocenie ze strony organów Banku, tj.
Zarządu, jak i Rady Nadzorczej Banku, z punktu widzenia podejmowania adekwatnego ryzyka, oceny
rentowności produktów oraz zgodności podejmowanych działań z zadaniami wyznaczonymi w:
“Planie finansowym Banku Ochrony Środowiska S.A. na 2007 rok” i w planach operacyjnych
poszczególnych jednostek organizacyjnych Banku oraz w “Planie inwestycyjnym Banku Ochrony
Środowiska S.A. na 2007 rok”.
Działalność Banku podlegała takŜe systemowi kontroli wewnętrznej, którego istotnym elementem były
kontrole realizowane przez Departament Audytu i Kontroli Wewnętrznej. Ocenie Departamentu
podlegała działalność jednostek i komórek organizacyjnych Banku.
3. ZARZĄDZANIE RYZYKAMI FINANSOWYMI
3.1. Cel i organizacja zarządzania ryzykami finansowymi
Celem zarządzania ryzykiem w BOŚ S.A. jest maksymalizacja wyniku finansowego Banku przy
kontroli ryzyka pojawiającego się w jego działalności. Zgodnie z rekomendacjami Komisji Nadzoru
Bankowego, najwaŜniejszą rolę w procesie zarządzania ryzykiem pełnią naczelne organy Banku:
Rada Nadzorcza i Zarząd Banku oraz wyspecjalizowane komitety, na które Zarząd Banku deleguje
część uprawnień.
W BOŚ S.A. monitorowanie ryzyk finansowych stanowi jeden z podstawowych elementów procesu
zarządzania aktywami i pasywami. W ramach tego procesu Bank kompleksowo analizuje ekspozycję
na: ryzyko rynkowe (w tym: ryzyko walutowe, stopy procentowej i cenowe), ryzyko płynności, ryzyko
operacyjne oraz ryzyko kredytowe. Metody monitorowania poszczególnych rodzajów ryzyka oraz
podział kompetencji w tym zakresie zdefiniowane są w wewnętrznych procedurach BOŚ S.A.
Za zarządzanie ryzykami (z wyłączeniem ryzyka kredytowego) w BOŚ S.A. odpowiedzialny jest
Komitet Zarządzania Aktywami i Pasywami. Kształtuje on politykę zarządzania bilansem Banku,
pozwalającą na realizację Planu finansowego Banku, przy akceptowanym przez Bank poziomie ryzyk
finansowych.
Analiza ryzyka kredytowego naleŜy do kompetencji Komitetu Kredytowego Centrali Banku.
WdroŜenie w Banku wymagań, wynikających z Nowej Umowy Kapitałowej Komitetu Bazylejskiego,
koordynuje Komitet Sterujący. W 2007 r. Bank kontynuował intensywne działania wdroŜeniowe
według szczegółowych harmonogramów działań w zakresie poszczególnych filarów NUK.
Rozpoczęto implementację systemu informatycznego wspomagającego wdroŜenie wymogów
raportowych wynikających z NUK, którego pierwszy etap zakończono w lutym 2008 r.
3.2. Ryzyko rynkowe
3.2.1. Ryzyko stopy procentowej
W BOŚ S.A. pod pojęciem ryzyka stopy procentowej rozumie się moŜliwość negatywnego wpływu
zmian rynkowych stóp procentowych na wynik z tytułu odsetek oraz wartość bieŜącą kapitału
własnego Banku.
W BOŚ S.A., w celu monitorowania tego ryzyka, wykorzystuje się następujące metody: badanie
elastyczności oprocentowania aktywów, pasywów i pozycji pozabilansowych wraŜliwych na zmiany
rynkowych stóp procentowych, lukę duracji, model wartości zagroŜonej dla portfela dłuŜnych
papierów wartościowych (VaR), model BPV, lukę stopy procentowej oraz stress-testing w oparciu o
analizę scenariuszy oraz dane historyczne. W celu weryfikacji wyników wykorzystywanych metod i
37
modeli w Banku jest stosowana analiza back-testing.
Poziom ryzyka stopy procentowej jest kontrolowany za pomocą następujących limitów: potencjalnej
zmiany wyniku z tytułu odsetek pod wpływem zmian rynkowych stóp procentowych o 25 p.b., limity w
zakresie zmiany wartości i maksymalnych strat dla papierów wartościowych znajdujących się w
poszczególnych portfelach Banku, limity dotyczące wartości zagroŜonej – VaR 1-dniowy.
Odpowiednie limity są kontrolowane przez odpowiednie komórki Banku i raportowane do Zarządu
Banku oraz Komitetu Zarządzania Aktywami i Pasywami.
Przeprowadzone analizy wskazują, Ŝe w 2007 r. w Banku ryzyko stopy procentowej było na
niewielkim poziomie.
3.2.2. Ryzyko walutowe
Ryzyko walutowe Bank definiuje jako niebezpieczeństwo pogorszenia się jego sytuacji finansowej na
skutek niekorzystnych zmian kursów walutowych. Ryzyko walutowe w BOŚ S.A ogranicza się
poprzez limit VaR, limity dla pozycji indywidualnych w poszczególnych walutach i dla pozycji
całkowitej. Dodatkowo dla potrzeb kontroli działalności spekulacyjnej na transakcjach wymiany
walutowej wprowadzono limity straty (stop-loss). Kontrola wykorzystania tych limitów przeprowadzana
jest codziennie.
W 2007 r., otwarta całkowita pozycja walutowa Banku nie przekraczała 18,8 mln zł przy czym w tym
okresie średnio kształtowała się ona na poziomie około 4,4 mln zł. Indywidualne pozycje walutowe w
tym okresie nie przekraczały następujących poziomów: w przypadku USD do 12,8mln zł (średnio 1,6
mln zł), EUR - do 16,0 mln zł (średnio 2,6 mln zł), CHF – do 6,7 mln zł (średnio 1,4 mln zł.).
Zgodnie z Uchwałą Komisji Nadzoru Bankowego, regulującą wyznaczanie wymogów kapitałowych z
tytułu poszczególnych rodzajów ryzyka, Bank codziennie wylicza wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka
walutowego. Ryzyko walutowe w 2007 r. kształtowało się na tak niskim poziomie, Ŝe wymóg
kapitałowy z tytułu tego ryzyka najczęściej nie istniał. Przeprowadzony stress test potwierdza, Ŝe
ekspozycja Banku na ryzyko walutowe była niska.
3.2.3. Ryzyko cenowe
Bank nie jest aktywny na rynkach akcji oraz rynkach towarowych i w efekcie nie posiada ryzyka
cenowego w tym obszarze.
3.2.4. Ryzyko płynności
Zarządzanie ryzykiem płynności w BOŚ S.A. obejmuje:
• zarządzanie płynnością bieŜącą,
• zarządzanie płynnością średnio i długoterminową,
• metody działania w zakresie utrzymania płynności w sytuacjach awaryjnych.
Dla potrzeb zarządzania ryzykiem płynności Bank wdroŜył szereg metodologii obejmujących m.in.
tworzenie zestawień aktywów i pasywów zgodnie z kontraktowymi oraz urealnionymi terminami
zapadalności i wymagalności, analizę poziomu aktywów płynnych, analizę poziomu stabilności i
koncentracji bazy depozytowej (m.in. wyliczanie osadu, analiza duŜych klientów). Dla lepszej oceny
poziomu ryzyka płynności, Bank analizuje poziom koncentracji bazy depozytowej zarówno na
poziomie Banku, jak i poszczególnych oddziałów. Dla potrzeb zarządzania płynnością
długoterminową Bank wylicza róŜnicę pomiędzy średnim waŜonym czasem Ŝycia aktywów i pasywów.
Bank analizuje wielkość wskaźników płynności do 1 i do 3 miesięcy, poziom osadu, poziom aktywów
płynnych a takŜe relacje poszczególnych pozycji aktywów i pasywów w strukturze bilansu.
W celu oceny ekspozycji Banku na ryzyko płynności finansowej Bank ustala i monitoruje
przestrzeganie limitów strukturalnych dotyczących:
• minimalnego poziomu aktywów płynnych,
• relacji kredytów i poŜyczek do stabilnych źródeł finansowania oraz aktywów płynnych do
niestabilnych źródeł finansowania.
38
W przypadku osiągnięcia przez limitowane wielkości poziomu uznawanego za graniczny, Bank
podejmuje działania zawarte w planie dotyczącym utrzymania płynności w sytuacji awaryjnej, w tym w
szczególności moŜe uruchomić posiadaną przez Bank linię depozytową typu stand-by.
BOŚ S.A. na bieŜąco kontroluje poziom płynności średnio- i długoterminowej i, z wyprzedzeniem,
podejmuje działania na rzecz zapewnienia źródeł finansowania o odpowiedniej strukturze walutowej i
terminowej a takŜe inwestowania posiadanych nadwyŜek na rynku dłuŜnych papierów wartościowych.
W 2007 r. posiadany przez Bank poziom płynności na bieŜąco pozwalał realizować wszystkie jego
zobowiązania.
3.2.5 Ryzyko operacyjne
BieŜące zarządzania ryzykiem operacyjnym było realizowane z wykorzystaniem modelu
jakościowego, przede wszystkim nastawionego na działania prewencyjne, ograniczające ekspozycję
Banku na przedmiotowe ryzyko. W szczególności odbywało się to poprzez:
• organizację procesów w sposób ograniczający powstanie zagroŜeń z tytułu ryzyka operacyjnego,
• okresowe przeglądy ryzyka operacyjnego, oparte na modelach samooceny (ang. selfassessment),
• bieŜące, sprawne rozwiązywanie problemów wynikających z zaistniałych zdarzeń ryzyka
operacyjnego tak, aby nie miały one istotnego wpływu na działalność Banku.
W 2007 r. prowadzono działania mające na celu usprawnienie funkcjonowania systemu zarządzania
ryzykiem operacyjnym. Działania ukierunkowane były m.in. na poprawę procesu gromadzenia danych
(w tym wielkości strat) o zdarzeniach ryzyka operacyjnego. Opracowano aplikację wspomagającą
Bank w realizacji tych działań. WdroŜenie aplikacji planowane jest w 2008r.
W ramach zarządzania ryzykiem operacyjnym podjęto równieŜ intensywne działania nad modyfikacją
systemu zarządzania ryzykiem kart płatniczych oraz bankowości elektronicznej. Modyfikacje te
polegały na zwiększeniu efektywności bieŜącego monitorowania ryzyka oszustw w zakresie transakcji
realizowanych kartami oraz zwiększeniu bezpieczeństwa dokonywania transakcji przez klientów w
ramach bankowości internetowej.
Bank prowadził równieŜ działania nad przygotowaniem organizacji w zakresie ryzyka operacyjnego
do spełnienia wymogów wynikających z NUK Komitetu Bazylejskiego.
Przeprowadzona w marcu 2007 r. przez Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego NBP inspekcja
oceniła zaimplementowany w Banku proces zarządzania ryzykiem operacyjnym jako poprawny.
W 2007 r. nie odnotowano wydarzeń w zakresie ryzyka operacyjnego, które istotnie wpłynęłyby na
bezpieczeństwo funkcjonowania Banku.
3.2.6 Ryzyko kredytowe
W 2007 r. w obszarze zarządzania ryzykiem kredytowym rozpoznawano ryzyko towarzyszące
działalności kredytowej i podejmowano działania dla jego kwantyfikowania i optymalizacji. Bank
uzaleŜniał przyznanie kredytu od zdolności kredytowej kredytobiorcy, czyli zdolności do spłaty
płatności. Ocena ryzyka kredytowego pojedynczego podmiotu dokonywana była na tle ekonomicznej
sytuacji branŜy, lokalnego rynku i kraju. Aby wiązać ryzyko klienta z ryzykiem całej gospodarki
monitorowane były wybrane jej makro parametry.
Istotne znaczenie dla obniŜania ryzyka działalności kredytowej miał ciągły monitoring ekspozycji
kredytowych, m.in. monitorowanie sytuacji finansowej kredytobiorcy i zabezpieczeń. Na zakres i
częstotliwość monitorowania klienta korporacyjnego miał wpływ rating kredytobiorcy, wielkość
zaangaŜowania kredytowego oraz kategoria ryzyka ekspozycji kredytowej. Im gorszy był rating,
wyŜsze zaangaŜowanie Banku, lub wyŜsza kategoria ryzyka ekspozycji kredytowej, tym
intensywniejsze były działania monitorujące. Konieczne stało się ścisłe przestrzeganie
obowiązujących terminów monitorowania klientów. Są to stałe elementy kontroli i oceny działalności
kredytowej oddziałów Banku.
39
W celu dalszej poprawy oceny ryzyka transakcji kredytowych wprowadzono, m.in. metodykę słuŜącą
rejestracji i ocenie wniosków o karty kredytowe, zarówno dla osób fizycznych jak i
mikroprzedsiębiorstw, metodykę scoringu dla mikroprzedsiębiorstw. Kontynuowane były czynności do
objęcia systemem zarządzania ryzykiem kredytowym (SZRK) pełnej oferty kredytowej Banku, co
pozwoliło na optymalizację czasu i sposobu obsługi klienta, przyśpieszyło proces oceny - wg
przyjętych standardów - ryzyka związanego z klientem i transakcją. Wprowadzono nowe zasady
oceny zdolności kredytowej mikroprzedsiębiorstw (scoring), który jest narzędziem dla oceny
skłonności do spłaty zadłuŜenia.
Szerzej Ryzyko kredytowe omówiono w rozdziale II. Pkt 1.3.2 Charakterystyka polityki kredytowej
Banku.
3.2.7. Tytuły egzekucyjne
W 2007 r. Bank wystawił 99 bankowych tytułów egzekucyjnych na kwotę 39,2 mln zł.
3.2.8. Ocena zdolności do wywiązywania się z zaciągniętych zobowiązań
Podstawowymi miernikami zdolności Banku do regulowania zobowiązań jest poziom płynności i
adekwatności kapitałowej. W 2007 r. ryzyko płynności w Banku Ochrony Środowiska S.A.
kształtowało się na bezpiecznym poziomie. Bank z odpowiednim wyprzedzeniem podejmował decyzje
dotyczące pozyskania długoterminowych środków oraz zwiększenia stabilności bazy depozytowej,
zapewniające odpowiednią strukturę bilansu i umoŜliwiające bezpieczną realizację Planu
finansowego. Ponadto Bank ma podpisaną umowę typu stand-by dot. finansowania awaryjnego.
Przy obecnej strukturze zapadalności/wymagalności aktywów i pasywów Bank posiada zdolność do
realizacji swoich zobowiązań oraz finansowania swego rozwoju.
W analizowanym okresie nastąpiła stabilizacja poziomu współczynnika wypłacalności. Poziom
współczynnika wypłacalności pozwolił rozwijać działalność Banku, zgodnie z Planem finansowym na
2007 r.
Na jakość zarządzania bilansem Banku, a tym samym równieŜ na realizację zobowiązań Banku,
wpływ ma równieŜ sposób zarządzania ryzykiem walutowym oraz ryzykiem stopy procentowej, które
omówiono w p. 3.2. Ryzyko rynkowe. Sposób zarządzania tymi ryzykami, ich monitorowanie
wskazują, iŜ Bank posiada zdolność do wywiązywania się z zaciągniętych zobowiązań na
odpowiednim poziomie.
4. OCENA ZARZĄDZANIA ZASOBAMI FINANSOWYMI
4.1. Cel i organizacja zarządzania zasobami finansowymi
Zarządzanie zasobami finansowymi jest podstawowym elementem działalności operacyjnej Banku.
Polega ono na takim kształtowaniu wielkości oraz struktury bilansu, tj. aktywów, pasywów oraz
pozycji pozabilansowych, które pozwalają na osiągnięcie równomiernego strumienia dochodów, przy
równoczesnym utrzymaniu wysokiego poziomu bezpieczeństwa prowadzonej działalności.
Polityka zarządzania aktywami i pasywami Banku Ochrony Środowiska S.A. kształtowana jest przez
Komitet Zarządzania Aktywami i Pasywami (Komitet ZAP) oraz przez Zarząd Banku.
40
4.2. Efektywność i bezpieczeństwo działania Grupy
PoniŜej przedstawiono najwaŜniejsze wskaźniki rentowności i efektywności działania Grupy oraz
metodologię ich obliczenia.
Lp.
Wyszczególnienie
31.12.2007
31.12.2006
Zmiana
%
w p.p.
1.
Stopa zwrotu z KAPITAŁU (ROE)
10,6
9,2
1,4
2.
Stopa zwrotu z AKTYWÓW (ROA)
1,0
0,8
0,2
3.
MarŜa odsetkowa na aktywach ogółem
2,4
2,3
0,1
4.
MarŜa odsetkowa na aktywach ogółem (z uwzgl. SWAP)
2,5
2,4
0,1
5. Koszty/dochody C/I
75,6
75,8
-0,2
1) relacja zysku netto do średniego stanu kapitałów własnych z początku i końca roku
2) relacja zysku netto do średniego stanu aktywów
3) relacja wyniku z tytułu odsetek do średniego stanu aktywów z początku i końca roku
4) relacja wyniku z tytułu odsetek do średniego stanu aktywów z początku i końca roku z uwzgl. SWAP
5) relacja ogólnych kosztów administracyjnych i pozostałych kosztów operacyjnych do wyniku z tytułu odsetek, wyniku z tytułu opłat i
prowizji, przychodów z tytułu dywidend, wyniku na działalności handlowej, wyniku na inwestycyjnych papierach wartościowych, wyniku
z pozycji wymiany i pozostałych przychodów operacyjnych
W 2007 r. doszło do zahamowania, obserwowanego w poprzednich okresach, spadku marŜy
odsetkowej w związku ze wzrostem stóp procentowych w Polsce w roku ubiegłym. Wskaźnik
koszty/dochody C/I uległ nieznacznej poprawie.
Wybrane wskaźniki bezpieczeństwa działania Grupy przedstawia poniŜsze zestawienie:
Lp.
Wyszczególnienie *
31.12.2007
31.12.2006
Zmiana
%
w p.p.
1.
Współczynnik wypłacalności
15,51
11,53
3,98
2.
Udział kapitału własnego w aktywach ogółem
10,15
8,41
1,74
1) stosunek funduszy własnych netto do ekspozycji Grupy na ryzyko
2) wskaźnik obliczony według stanów na koniec danego okresu
Wartość współczynnika wypłacalności na koniec 2007 r. zwiększyła się w stosunku do końca roku
2006, głównie na skutek rejestracji przez Sąd podwyŜszenia kapitału zakładowego BOŚ S.A.
5. PERSPEKTYWY ROZWOJU DZIAŁALNOŚCI GRUPY
Polityka BOŚ S.A. w zakresie inwestycji w akcje i udziały przewiduje moŜliwość zaangaŜowania
Banku w podmioty o profilu uzupełniającym zakres jego usług i produktów w celu zapewnienia
moŜliwości oferowania kompleksowej oferty produktowej dla klientów Banku.
5.1. Kierunki rozwoju Banku
Priorytetowymi celami Banku na najbliŜsze lata będzie sukcesywny wzrost udziału w rynku mierzony
udziałem BOŚ S.A. w sumie bilansowej, naleŜnościach i zobowiązaniach sektora bankowego, a takŜe
stały wzrost wartości Banku dla akcjonariuszy.
Bank Ochrony Środowiska S.A. w najbliŜszych latach zgodnie ze swoją misją będzie się nadal
wyróŜniał na rynku finansowym kredytowaniem projektów słuŜących ochronie środowiska i
zrównowaŜonemu rozwojowi kraju. Będzie to oznaczało dalszy rozwój współpracy z funduszami
ekologicznymi w zakresie wspólnego finansowania inwestycji proekologicznych. Tym samym Bank
będzie zmierzał do utrwalenia pozycji BOŚ S.A. jako lidera w zakresie bankowej obsługi
przedsięwzięć w ochronie środowiska. Wśród priorytetowych zadań Banku będzie rozwój usług
bankowości detalicznej. Jednocześnie Bank będzie dostosowywał swoją ofertę produktów do potrzeb
klientów korporacyjnych i samorządowych. Bank przewiduje równieŜ pogłębianie współpracy z
dotychczasowymi klientami z wykorzystaniem cross sellingu.
Bank będzie kontynuował
technologicznej.
budowę
nowoczesnej
infrastruktury
zarządczej,
funkcjonalnej
i
41
Szczegółowe zadania dla Banku na 2008 r. określa “Plan finansowy Banku Ochrony Środowiska S.A.
na 2008 r.”, który
został opracowany w oparciu o prognozy zjawisk makroekonomicznych
uwzględniające załoŜenia przyjęte w projekcie Ustawy budŜetowej na 2008 r.
5.2. Czynniki zewnętrzne i wewnętrzne istotne dla rozwoju Banku
Czynniki zewnętrzne istotne dla rozwoju Banku to: dalsza poprawa sytuacji gospodarczej kraju, jak
równieŜ utrzymanie stabilności systemu finansowego w Polsce, a takŜe:
• rezultaty wdroŜenia od 1 lutego 2008 r. nowej struktury organizacyjnej, której głównym celem jest
usprawnienie systemu zarządzania sprzedaŜą. Jego istotą jest: wyodrębnienie niezaleŜnych
struktur bankowości korporacyjnej i finansów publicznych oraz bankowości detalicznej, oraz
koncentracja placówek Banku na realizacji zadań sprzedaŜowych wynikających z planów
finansowych, na bazie wdroŜonych nowych technologii informatyczno-bankowych. W celu
zapewnienia prosprzedaŜowej orientacji oddziałów Banku, przeprowadzono w 2007 r. procesy
centralizacji systemu defBank i gospodarki własnej. W wyniku wdroŜenia tych rozwiązań Centrala
przejęła prawie całkowicie zadania związane z gospodarką własną oraz odpowiedzialność za
centralną Księgę Główną i budowę centralnego back-office, który w niedalekiej przyszłości
odciąŜy placówki od wykonywania takich czynności jak: rozpatrywanie reklamacji klientów,
realizowanie i rozliczanie zajęć rachunków bankowych, monitoring i zarządzanie debetami,
prowizjami, itp.;
• zmieniony zostanie zakres zadań i obowiązków w sferze ekologii w celu koncentracji na misji
ekologicznej Banku poprzez bardziej efektywne kreowanie produktów ekologicznych, bliŜszą
współpracę z instytucjami odpowiedzialnymi za kreowanie polityki ekologicznej państwa
(NFOŚiGW, WFOŚiGW, Ministerstwo Środowiska), projektowanie nowych działań Banku w
sferze ekologii (konwencja klimatyczna, mechanizmy protokołu z Kioto), w tym związanych z
funduszami strukturalnymi UE. Podporządkowanie Głównych Ekologów Oddziałów bezpośrednio
Centrali Banku umoŜliwi bardziej efektywne świadczenie usług doradztwa ekologicznego dla
klientów Banku oraz zapewni aktywne wsparcie doradców w procesie sprzedaŜy produktów
ekologicznych i podniesie jakość oferowanych usług ekologicznych;
• realizacja planowanych nakładów na ochronę środowiska w skali gospodarki;
• przewidywany wzrost presji inflacyjnej – inflacja w 2008 r. szacowana jest na poziomie 2,7%
głównie w rezultacie pojawienia się barier podaŜowych, silnego wzrostu płac oraz stale rosnącej
konsumpcji;
• dynamiczny wzrost sektora bankowego w zakresie depozytów i kredytów, szczególnie intensywny
wzrost odnotowała akcja kredytowa dla gospodarstw domowych – z uwagi na fakt, Ŝe w Polsce
rozwój sektora bankowego pod względem sumy depozytów i kredytów jest znacząco skorelowany
ze wzrostem PKB, oczekuje się, Ŝe sektor bankowy będzie rozwijał się w nieco wolniejszym
tempie niŜ ma to miejsce obecnie;
• nasilenie konkurencji między bankami w obszarze obsługi jednostek samorządu terytorialnego
skutkujące obniŜeniem marŜ kredytowych oraz opłat prowizyjnych oferowanych jednostkom
samorządu terytorialnego;
• czynnikiem stymulującym, który będzie miał wpływ na procesy zachodzące w działalności
kredytowej będzie udoskonalanie i rozszerzanie zakresu wprowadzonego systemu zarządzania
ryzykiem kredytowym jak teŜ coraz szerzej wprowadzana standaryzacja obsługi wniosku
kredytowego oraz szeroko rozumianego monitoringu ekspozycji kredytowych wynikających z
udzielonego kredytu. W kwietniu br. zostaną wprowadzone zmiany w strukturze Banku
wynikające z nowelizacji prawa bankowego polegające na rozdzieleniu kredytowego ryzyka
transakcyjnego od systemowego. Powołana zostanie teŜ nowa komórka organizacyjna Stanowisko Compliance do zarządzania ryzykiem braku zgodności;
• wprowadzenie bardziej restrykcyjnego podejścia do oceny zdolności kredytowej klientów
indywidualnych - wpływ na to częściowo ma zastosowanie w praktyce wskazań Rekomendacji S.
Sytuacja ta, moŜe utrudniać rozwinięcie znacznej akcji kredytowej wśród osób fizycznych;
• utrzymanie polityki racjonalizacji kosztów działania, zarówno w obszarze kosztów osobowych, jak
i kosztów rzeczowych;
• zintensyfikowanie współpracy z głównym Akcjonariuszem – NFOŚiGW;
• dalszy rozwój oferty produktowej Banku i jej modyfikowanie w celu uproszczenia procedur oraz
dostosowania jej do wymogów klientów Banku;
• rozwój współpracy z funduszami ekologicznymi w celu zaktywizowania działalności
proekologicznej Banku;
• aktywne uczestniczenie w przetargach organizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego
oraz w postępowaniach mających na celu wybór agenta emisji obligacji komunalnych;
42
•
•
koniunktura na GPW i jej wpływ na wyniki finansowe jednostki zaleŜnej – Domu Maklerskiego
BOŚ S.A.;
przeprowadzenie kolejnego podwyŜszenia kapitału zakładowego Banku.
5.3. Ocena moŜliwości realizacji zamierzeń inwestycyjnych Banku w 2008 r.
„Plan inwestycyjny Banku Ochrony Środowiska S.A. na 2008 rok”, przewiduje nakłady inwestycyjne w
wysokości 99,4 mln zł, z przeznaczeniem na:
• wdroŜenie Centralnego Systemu Informatycznego,
• rozwój elektronicznych kanałów sprzedaŜy produktów i usług bankowych,
• wdroŜenie narzędzi usprawniających proces zarządzania Bankiem,
• modernizację istniejących placówek bankowych oraz systemów zabezpieczeń.
Realizacja wszystkich wymienionych wyŜej zadań ma zasadnicze znaczenie dla dalszego rozwoju
Banku. Zamierzone inwestycje przyczynią się do wzrostu konkurencyjności, efektywności działania
oraz stworzą podstawę do osiągnięcia celów średnio i długookresowych przyjętych w planie rozwoju
Banku na lata 2007-2011.
Nakłady inwestycyjne planowane na 2008 r. finansowane będą z kapitału własnego, w tym ze
środków pozyskanych w wyniku zarejestrowanego przez Sąd w dniu 13 czerwca 2007 r.
podwyŜszenia kapitału zakładowego Banku w drodze emisji Akcji serii N.
43
IV.
DOM MAKLERSKI BOŚ S.A.
1. PODSTAWOWE INFORMACJE O DM BOŚ S.A.
ZaangaŜowanie kapitałowe Banku w Spółce na dzień 31 grudnia 2007 r. wyniosło w cenie nabycia
21,9 mln zł. Udział BOŚ S.A. w kapitale zakładowym Spółki wynosił 100,00%. Spółka świadczy usługi
poprzez sieć 20 placówek.
2. OPIS CZYNNIKÓW WPŁYWAJĄCYCH NA WYNIKI DM BOŚ S.A. W 2007 R.
Na wyniki finansowe Domu Maklerskiego BOŚ S.A. wpłynęło z jednej strony zwiększenie
efektywności działalności Spółki, a z drugiej strony sytuacja na GPW. W 2007 r. DM BOŚ S.A.
wypracował zysk netto w kwocie 26,0 mln zł. Jest to wynik o 64% wyŜszy niŜ wypracowany przez
Spółkę w całym roku 2006 (15,9 mln zł). Przychody z działalności maklerskiej wyniosły łącznie 66,4
mln zł, co stanowi wzrost o 38,3% w stosunku do 2006 r. Wysoka dynamika przychodów z prowizji
wynikała zarówno z dalszego wzrostu aktywności dotychczasowych klientów Spółki, jak równieŜ z
pozyskiwania nowych inwestorów. Na koniec 2007 r. rachunki internetowe w DM BOŚ S.A. posiadało
22,9 tys. klientów wobec 10,5 tys. na koniec 2006 r. (wzrost liczby rachunków o 118%).
Spółka zanotowała równieŜ wzrost prowizji z tytułu oferowania papierów wartościowych.
Lp.
Wyszczególnienie
31.12.2007
31.12.2006
Dynamika
w tys. zł
31.12.06=100
1. Przychody ogółem, w tym:
89 375
63 438
140,9
a przychody ze świadczenia usług maklerskich
66 446
48 035
138,3
b wynik z operacji na papierach wartościowych
9 910
8 736
113,4
12 704
6 278
202,4
c przychody finansowe
314
389
80,8
2. Koszty ogółem
d pozostałe przychody
56 966
43 340
131,4
3. Zysk brutto
32 409
20 098
161,3
4. Zysk netto
26 035
15 917
163,6
Zgodnie z uchwałą ZWZ w maju 2007 r. Spółka wypłaciła Bankowi dywidendę brutto w kwocie 14,6
mln zł.
Obrót DM BOŚ S.A. na rynku akcji w 2007 r. wyniósł 12.934 mln zł, co pozwoliło osiągnąć udział w
tym segmencie rynku na poziomie 2,80%. Podobnie jak w poprzednich latach, DM BOŚ S.A. pozostał
zdecydowanym liderem na rynku kontraktów terminowych pod względem zrealizowanych obrotów.
Udział w rynku w tym segmencie wyniósł 19,17%. W 2007 r. Spółka zrealizowała obrót wynoszący
3.572.073 sztuk kontraktów (2.354.914 w 2006 r.).
Elementami, które wyróŜniały ofertę Spółki, były:
•
nowoczesny sposób współpracy z klientami w zakresie prezentacji notowań, dostęp do serwisów
informacyjnych,
•
indywidualna obsługa klienta,
•
moŜliwość korzystania z atrakcyjnej dźwigni finansowej (poŜyczki na zakup papierów
wartościowych oferowane przy współpracy z BOŚ S.A.),
•
moŜliwość zawierania transakcji za pośrednictwem sieci Internet,
•
udostępnianie własnych raportów i analiz rynkowych.
44
V. INFORMACJE UZUPEŁNIAJĄCE O BANKU
1. AKCJONARIAT
Zgodnie z posiadanymi przez Bank informacjami na koniec 2007 r., lista Akcjonariuszy
posiadających co najmniej 5% ogólnej liczby głosów na walnym zgromadzeniu przedstawia się
następująco:
Lp.
Wyszczególnienie
liczba
akcji
1.
Narodowy Fundusz Ochrony
Środowiska i Gospodarki Wodnej
2.
Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy
Państwowe
31.12.2007
procentowy udział
w kapitale
zakładowym
liczba
akcji
31.12.2006
procentowy udział
w kapitale
zakładowym
Zmiany udziału
w kapitale
zakładowym
w 2007 r.
w p.p.
11 631 715
77,27
10 235 545
77,54
-0,27
978 300
6,50
758 300
5,74
0,76
PodwyŜszenie kapitału zakładowego z kwoty 132 000 000 zł do 150 530 000 zł, w drodze prywatnej
emisji akcji serii N, zostało zarejestrowane przez Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy XII Wydział
Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego postanowieniem
z dnia 13 czerwca 2007 r.
Następujący akcjonariusze wzięli udział w emisji akcji serii N:
−
Skarb Państwa, reprezentowany przez Państwowe Gospodarstwo Leśne – Lasy Państwowe
w liczbie 220 000 akcji,
−
Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie w liczbie
100 000 akcji,
−
Wojewódzki Funduszowi Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie w liczbie
10 000 akcji,
−
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w liczbie 1 413 000 akcji,
−
KGHM Ecoren S.A. w liczbie 110 000 akcji.
W związku z ubieganiem się Emitenta o dopuszczenie Akcji serii N do obrotu na rynku regulowanym
prowadzonym przez Giełdę Papierów Wartościowych w Warszawie S.A., Emitent sporządził Prospekt
emisyjny, który został zatwierdzony przez Komisję Nadzoru Finansowego w dniu 16 października
2007 r. Prospekt został udostępniony na stronie internetowej Emitenta (www.bosbank.pl).
W dniu 26 listopada 2007 r. akcje BOŚ S.A. serii N zostały dopuszczone do obrotu giełdowego na
rynku podstawowym.
1.1. Informacje o umowach dotyczących przyszłych zmian w strukturze akcjonariatu
Emitentowi nie są znane umowy dotyczące przyszłych zmian w strukturze akcjonariatu.
1.2. Posiadacze specjalnych uprawnień kontrolnych z tytułu papierów wartościowych
Wszystkie akcje Banku są równe i kaŜda akcja daje prawo 1 głosu na Walnym Zgromadzeniu i
jednakowe prawo do dywidendy.
1.3. Ograniczenia w przenoszeniu prawa własności papierów wartościowych i w wykonywaniu
prawa głosu
Zgodnie ze Statutem Banku w przypadku ustanowienia zastawu lub uŜytkowania na akcji imiennej,
zastawnik i uŜytkownik nie mogą wykonywać prawa głosu z tych akcji. Aktualnie w kapitale
zakładowym Banku nie ma akcji imiennych.
45
2. WŁADZE BANKU
2.1. Tryb powoływania i odwoływania oraz uprawnienia
Zgodnie ze Statutem Banku, Rada Nadzorcza jest powoływana lub odwoływana przez Walne
Zgromadzenie Akcjonariuszy. Wspólna kadencja Rady Nadzorczej trwa trzy lata i liczba kadencji nie
jest ograniczona. Członkowie Rady Nadzorczej mogą być odwołani przed upływem kadencji.
Zarząd Banku - prezesa oraz wiceprezesów i członków Zarządu - zgodnie ze Statutem Banku,
powołuje i odwołuje Rada Nadzorcza. Prezes Zarządu ma prawo wnioskować o powołanie i
odwołanie członków Zarządu. Zarząd Banku jest powoływany przez Radę Nadzorczą na wspólną
kadencję trwającą trzy lata. Liczba kadencji nie jest ograniczona. Mandaty członków Zarządu
wygasają z dniem odbycia Walnego Zgromadzenia zatwierdzającego sprawozdanie z działalności i
sprawozdanie finansowe za ostatni pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka Zarządu.
Do kompetencji Zarządu Banku naleŜą wszelkie sprawy nie zastrzeŜone innym organom Banku.
Zarząd Banku, w szczególności reprezentuje Bank wobec instytucji zewnętrznych, podejmuje
uchwały w sprawie struktury organizacyjnej Banku, tworzenia i likwidacji placówek Banku oraz
nabycia i zbycia nieruchomości, opracowuje projekty wieloletnich programów rozwoju i rocznych
planów finansowych Banku, odpowiada za działanie systemu kontroli wewnętrznej.
Od 14 lutego 2006 r., zgodnie ze zmianą w Statucie Banku (uchwaloną przez NWZA) Zarząd Banku,
w szczególności podejmuje decyzje w sprawach dotyczących zaciągnięcia zobowiązań lub
rozporządzenia aktywami, których łączna wartość w stosunku do jednego podmiotu przekracza 5%
funduszy własnych Banku.
Zgodnie ze Statutem Banku decyzję o emisji akcji BOŚ S.A. podejmuje Walne Zgromadzenie
Akcjonariuszy Banku. Zagadnienia związane z wykupem akcji są regulowane przez Kodeks spółek
handlowych. Statut Banku nie zawiera odrębnych zapisów określających uprawnienia członków
Zarządu do podejmowania decyzji o wykupie akcji.
2.2. Rada Nadzorcza Banku
Skład Rady Nadzorczej w okresie od 31 grudnia 2006 r. do 28 czerwca 2007 r., tj. do końca wspólnej
kadencji przedstawiał się następująco:
1)
Andrzej Herman - Przewodniczący Rady Nadzorczej,
2)
Janina Jóźwiak - Wiceprzewodnicząca Rady Nadzorczej,
3)
Wiesław Siwczak - Sekretarz Rady Nadzorczej.
Członkowie Rady:
4)
Ryszard Bartkowiak,
5)
Andrzej Matysiak,
6)
Kazimierz Kujda,
7)
Agnieszka Zawartko.
Skład Rady Nadzorczej VII kadencji wybranej na Zwyczajnym Walnym Zgromadzeniu w dniu
28 czerwca 2007 r.:
1)
Andrzej Herman – Przewodniczący,
2)
Janina Jóźwiak – Wiceprzewodnicząca,
3)
Ryszard Bartkowiak - Sekretarz,
Członkowie Rady:
Marta CzyŜ,
Andrzej Matysiak,
Lech Płotkowski,
Agnieszka Zawartko.
4)
5)
6)
7)
W okresie od 28 czerwca 2007 r. do 31 grudnia 2007 r. skład Rady Nadzorczej się nie zmienił.
2.3. Zarząd Banku
Skład Zarządu na dzień 31 grudnia 2007 r. był następujący:
1)
Jerzy Pietrewicz – Prezes Zarządu,
2)
Piotr Wiesiołek – Wiceprezes Pierwszy Zastępca Prezesa Zarządu,
46
3)
4)
Stanisław Kostrzewski – Wiceprezes Zarządu,
Marcin Romanowski - Wiceprezes Zarządu.
Skład Zarządu w 2007 r. nie uległ zmianie.
2.4. Informacje na temat wartości wynagrodzeń, nagród lub innych korzyści
Informacje na temat wartości wynagrodzeń, nagród lub korzyści, odrębnie dla osób zarządzających i
nadzorujących w przedsiębiorstwie emitenta zostały przedstawione w części I niniejszego
Sprawozdania Zarządu z działalności Grupy BOŚ S.A. w 2007 r. w punkcie 2.5.4 Wynagrodzenie
kluczowego personelu kierowniczego BOŚ S.A.
2.5. Akcje BOŚ S.A. w posiadaniu osób zarządzających i nadzorujących
Na podstawie oświadczeń przekazanych przez członków Zarządu Banku oraz Rady Nadzorczej
Banku, liczba akcji BOŚ S.A. będących w posiadaniu osób zarządzających nie zmieniła się w 2007 r.
Prezes Zarządu BOŚ S.A. Jerzy Pietrewicz posiadał 180 akcji BOŚ S.A. Pozostali członkowie
Zarządu oraz członkowie Rady Nadzorczej w okresie sprawozdawczym nie posiadali akcji BOŚ S.A.
Członkowie Zarządu oraz Rady Nadzorczej nie posiadali w ub.r. akcji i udziałów w pozostałych
jednostkach powiązanych.
2.6. Umowy dotyczące rekompensat dla osób zarządzających
Wszystkie umowy o pracę zawierane z osobami zarządzającymi uwzględniały zasady rekompensat.
W 2007 r. w tym zakresie obowiązywały następujące zapisy:
a) w sytuacji odwołania z pełnionej funkcji przed upływem kadencji:
- w 1 przypadku przewidywano wypłacenie 4,5 – krotnego stałego miesięcznego wynagrodzenia,
- w 3 przypadkach
przewidywano
wypłacenie
2,5 – krotnego
stałego
miesięcznego
wynagrodzenia
b) w sytuacji wygaśnięcia umowy w związku z upływem kadencji:
- w 1 przypadku przewidywano wypłacenie 4 – krotnego stałego miesięcznego wynagrodzenia
- w 3 przypadkach przewidywano wypłacenie 3 – krotnego stałego miesięcznego wynagrodzenia
Ponadto, z wszystkimi osobami zarządzającymi zawarte były umowy o zakazie konkurencji
określające zasady wypłaty odszkodowań w zamian za nie podejmowanie pracy w innych bankach
i na ich rzecz bez zgody Rady Nadzorczej. Zapisy w tym zakresie przewidują odszkodowania,
wypłacane co miesiąc po ustaniu stosunku pracy, w wysokości 50% stałego wynagrodzenia
naleŜnego za ostatni miesiąc istnienia stosunku pracy:
- w 1 przypadku – przez okres 9 miesięcy,
- w 3 przypadkach – przez okres 6 miesięcy.
3. PRACOWNICY BANKU
3.1. Zatrudnienie
Według stanu na 31 grudnia 2007 r. Bank zatrudniał 1 721 osób, a na dzień 31 grudnia 2006 r.- 1 723
osoby. NaleŜy podkreślić, Ŝe spadek zatrudnienia miał miejsce przy zwiększeniu, w stosunku do
stanu na koniec 2006 r. sieci placówek Banku o dwa oddziały operacyjne oraz jeden punkt obsługi
klienta. W strukturze zatrudnienia 75,8% osób posiadało wyŜsze wykształcenie, a 58,3% stanowiły
osoby do 40 lat.
Jednym z waŜniejszych zadań w obszarze polityki kadrowej Banku była aktywność szkoleniowa
ukierunkowana na systematyczne podnoszenie kwalifikacji i umiejętności zawodowych pracowników
Banku zorientowane na cele biznesowe i rozwojowe Banku.
47
Skala i zakres poszczególnych form szkolenia:
•
•
•
•
w 2007r. we wszystkich formach szkolenia uczestniczyło 3 789 osób tj. o ok. 541 osób
więcej niŜ w 2006r.
Wskaźnik intensywności szkoleń wyniósł ok. 2,2 (2006 r.- ok. 1,9; 2005r. – ok. 2,0),
szkolenia wewnątrzbankowe organizowane przez Centralę stanowiły wiodącą formę
szkolenia w Banku. W 124 sesjach szkoleniowych (w 2006 r. - 80) uczestniczyło ok. 3,0 tys.
osób (w 2006 - 2,7 tys. osób), co stanowi ok. 80% uczestników szkoleń ogółem.
Szkoleniami w zakresie sprzedaŜy objęto ok. 67% (w 2006 r. - 46%) uczestników szkoleń
organizowanych centralnie - w tym ok. 47% stanowią uczestnicy 63 szkoleń obszaru
bankowości detalicznej w zakresie: sprzedaŜy produktów i usług, standardów jakości obsługi
klienta, technik sprzedaŜy, wstępnej oceny klienta,
szkoleniami indywidualnymi objęto 320 pracowników Banku, w tym ok. 69% to pracownicy
Centrali kierowani na szkolenia specjalistyczne. Spośród szkoleń indywidualnych
pracowników oddziałów ok. 63% to uczestnicy kursów kasjerskich walutowo-złotowych.
3.2. Informacje o systemie kontroli programów akcji pracowniczych
W 2007 r. Bank nie prowadził programów akcji pracowniczych.
4. DZIAŁALNOŚĆ PROMOCYJNA
Promocja marki i wizerunku Banku:
Działania marketingowe wspierały realizację celów biznesowych Banku zawartych w Planie
Finansowym BOŚ S.A. na 2007r. oraz przyczyniały się do utrwalenia pozycji lidera w sektorze
bankowym w finansowaniu przedsięwzięć ekologicznych. W zakresie reklamy wizerunkowej:
• opublikowano wydawnictwa własne: Raporty: Ekologiczny i Roczny Banku oraz ulotki i plakaty;
• prowadzono działania w zakresie „public relations” – wydawano wkładki o BOŚ S.A. w
miesięczniku „Środowisko”, organizowano konferencje prasowe. Opublikowano szereg artykułów
promujących Bank i jego ofertę. Były to wywiady z przedstawicielami kadry kierowniczej BOŚ S.A.
a takŜe wypowiedzi eksperckie w prasie ogólnopolskiej, terenowej, zwłaszcza w tytułach prasy
branŜowej i specjalistycznej, kierowanej do wszystkich segmentów rynkowych. Przeprowadzono
Konkurs dla Dziennikarzy o „Nagrodę Prezesa Zarządu Banku” oraz przyznano nagrodę im. prof.
Myczkowskiego w konkursie organizowanym przez Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich,
• realizowano reklamę internetową na własnej witrynie. Bank oraz jego produkty reklamowano na
stronach www. i w portalach finansowych. Kontynuowano współpracę z serwisem samorządowym
PAP (www.samorzad.pap.pl) oraz serwisem budowlanym www.muratordom.pl. Serwis
samorządowy PAP zamieszczał informację o bieŜącej działalności Banku w zakresie obsługi
samorządów, w tym o nowych programach emisji obligacji komunalnych. Serwis ten umoŜliwia
wyszukanie doradców klienta opiekujących się daną jednostką samorządu terytorialnego,
• Bank brał u dział w imprezach wystawienniczych, targowych takich jak:
− Dzień Ziemi w Warszawie (kwiecień),
− Międzynarodowy Dzień Ochrony Środowiska (czerwiec – udział w obchodach w województwie
śląskim, wyznaczonym przez Ministerstwo Środowiska oraz spot reklamowy w I programie
Polskiego Radia),
− Sianokosy w Biebrzańskim Parku Narodowym (wrzesień),
− IV Forum Samorządowe i Forum Skarbników Samorządowych (październik),
− V Samorządowe Forum Kapitału i Finansów (październik),
− Międzynarodowe Targi Ekologiczne „Poleko” w Poznaniu (listopad),
• współpracowano z partnerami biznesowymi działającymi w segmencie strategicznych klientów
BOŚ S.A. – wydawnictwami samorządowymi (m. in. Abrys i Municipium),
• sponsorowano Konkurs Recyklingu organizowany przez „Przegląd Komunalny”, oraz konkurs
„Ekolaury” Polskiej Izby Ekologicznej,
• udzielano wsparcia finansowego (darowizny) organizacjom, stowarzyszeniom, przedsięwzięciom
charytatywnym pokazujący pozytywny image Banku.
48
Promocja produktów BOŚ S.A.:
• podstawową kampanią była, zrealizowana w okresie kwiecień – czerwiec, kampania
wprowadzająca na rynek ofertę kart kredytowych. Od 16 kwietnia 2007r. Bank dołączył do grona
wydawców międzynarodowych kart kredytowych systemu VISA. Karty VISA Clasic, Gold i
Busines są kartami wydawanymi przez Bank w nowoczesnej technologii mikroprocesorowej,
odznaczają się wysokimi limitami kredytowym oraz bardzo dogodnymi warunkami cenowymi. Do
kart dołączony jest program affinity na rozwój naturalnych ekosystemów polskiej przyrody.
Działania promocyjne obejmowały głównie reklamę w internecie, reklamę na witrynach w
placówkach Banku, niestandardowe formy reklamy (I-boardy, air-boardy) oraz w II półroczu
2007r. mailing do potencjalnych klientów w ramach programu” Karta za kartę”;
• promocyjne warunki udzielania kredytów hipotecznych dla klientów indywidualnych wprowadzone
od lutego 2007r. wsparte zostały reklamą internetową oraz ogłoszeniami reklamowymi w prasie
lokalnej;
• w marcu 2007r.. zmodyfikowano ofertę dla mikroprzedsiębiorstw, wprowadzając dwa rodzaje
Pakietów: Pakiet Jantar i Pakiet Jantar Start. Wprowadzenie produktu poparte było działaniami
promocyjnymi w takich mediach, jak: prasa branŜowa, internet, rozdystrybuowano równieŜ ulotki
przed urzędami skarbowymi i placówkami ZUS;
• w kwietniu 2007r. Bank brał udział w Forum Gospodarczym Przemysłu Drzewnego i Meblarskiego
POLWOOD w Poznaniu, promując pakiet iLas;
• w maju 2007r. Bank brał udział w VII Międzynarodowym Forum Gospodarki Odpadami w Kaliszu.
• w czerwcu 2007r. Bank, wspólnie z TU na śycie EUROPA S.A. wprowadził na rynek innowacyjny
produkt strukturyzowany (sprzedawany w formie subskrypcji), łączący w sobie cechy depozytu
bankowego, funduszu inwestycyjnego oraz ubezpieczenia na Ŝycie. Działania promocyjne
obejmowały reklamę w internecie i w prasie;
• w czerwcu 2007r. Bank wprowadził do oferty poŜyczkę hipoteczną dla firm, prowadząc marketing
bezpośredni, wydając materiały BTL: ulotki, plakaty;
• w II kwartale 2007r. realizowano kampanię promocyjną Kredytu Wprost dla Twojej Firmy za
pośrednictwem struktury kolejowej, mailingu do klientów, reklamy w prasie, przy uŜyciu
materiałów BTL: ulotek i plakatów;
• w IV kwartale 2007r. promowano nową poŜyczkę gotówkową, która dzięki wysokiemu limitowi
kredytowemu oraz ubezpieczeniu spłaty poŜyczki moŜe zaspokoić potrzeby bardzo
wymagających klientów. Działania obejmowały m.in.: reklamę w Telegazecie, tygodnikach
telewizyjnych oraz w sieciach hipermarketów.
• w październiku 2007r. Bank brał udział w VIII Kongresie Gmin Wiejskich w Warszawie oraz w
V Samorządowym Forum Kapitału i Finansów w Warszawie;
• Bank uczestniczył w cyklu konferencji pod Patronatem Marszałków Województw organizowanych
przez Inicjatywę Samorządową 2007-2011, które odbyły się w Warszawie, Kielcach i Katowicach,
• w grudniu 2007r. Bank zorganizował konferencję prasową: „Firmy małe i duŜe – strategiczni
klienci BOŚ S.A.” ;
• w ciągu 2007r. kontynuowano działania promujące wygodne i atrakcyjne dla klientów konto
oszczędnościowe EKOPROFIT (citilighty, sieć taksówek) oraz lokatę inwestycyjną z DWS
(głównie reklama w internecie);
• oferta dla jednostek samorządu terytorialnego promowana była w specjalistycznych
czasopismach (m.in. Gazeta Samorządu i Administracji, Przegląd Komunalny, Gmina, Finanse
Komunalne, Forum Samorządowe, Europejski Doradca Samorządowy), w prasie ogólnopolskiej
(Rzeczpospolita i Gazeta Prawna) oraz poprzez reklamę wydawniczą (katalog i ulotki ofertowe) i
prezentacje podczas seminariów i konferencji, w tym m.in. w trakcie V Samorządowego Forum
Kapitału i Finansów, VIII Kongresu Gmin Wiejskich, IV Ogólnopolskiej Konferencji Samorządowej
pn. „Jak finansować infrastrukturę miast i gmin”. Oferta produktów skierowanych do samorządów
przedstawiona była takŜe w wydawnictwach obcych: Poradniku radnego i sołtysa, Poradniku
urzędnika a takŜe publikacji „Finansowanie projektów zasilanych ze środków funduszy unijnych”,
wydanej przez Europejską Akademię Samorządową i wydawnictwo Twigger (praca zbiorowa pod
nadzorem merytorycznym Ireny Herbst).
• oferta proekologiczna, skierowana do róŜnych segmentów i grup klientów promowana była
poprzez wydawnictwa własne (ulotki, Raport Ekologiczny), artykuły i wypowiedzi w czasopismach
branŜowych (m.in. Ekologia, Ochrona Środowiska, Doradca Energetyczny, Instal) i prasie
ogólnopolskiej (Gazeta Prawna, Puls Biznesu, śycie Warszawy), reklamę w wydawnictwach
obcych (Katalog Małych Domów, Informator Rynkowy Budownictwa Jednorodzinnego i in.), a
takŜe poprzez reklamę na kilkunastu branŜowych stronach internetowych (m.in. www.eko-net.pl,
www.polskaekologia.pl, www.woda-scieki.pl, www.recykling.pl) realizowaną w formie banerów lub
49
tekstów informacyjnych. Istotnym kanałem promocji produktów proekologicznych był udział w
licznych konferencjach i seminariach branŜowych m.in. cykliczne Konferencje Beneficjentów
Funduszu Spójności, Forum „Termomodernizacja 2007”, V Kongres Instalexpo, Konferencja EkoEuro-Energia, VII Kongres Polskiej Federacji Zarządców Nieruchomości pn. „Zarządzanie
Energią”, cykliczne kursy auditingu i doradztwa energetycznego oraz konferencje organizowane
w ramach targów POLEKO).
WyróŜnienia otrzymane przez Bank:
• Wiceprezes Zarządu BOŚ S.A., Stanisław Kostrzewski, uhonorowany został w dniu 26 stycznia
2007r. tytułem Mecenasa Polskiej Ekologii w Narodowym Konkursie Ekologicznym "Przyjaźni
Środowisku", organizowanym pod honorowym patronatem Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej.
• BOŚ S.A. został w dniu 26 marca 2007r laureatem XIV edycji Medalu Europejskiego w kategorii
usługi – za Kredyt Wprost dla Twojej Firmy.
5.
DZIAŁALNOŚĆ SPONSORSKA i CHARYTATYWNA
Zgodnie z przyjętą filozofią Bank podejmował działania, aby być firmą odpowiedzialną społecznie.
Oprócz dbałości o zachowanie najwyŜszych standardów w dziedzinie zarządzania, rozwoju kadr i
obsługi klientów, realizował szeroko zakrojoną działalność sponsorską i charytatywną, skierowaną nie
tylko do społeczności lokalnej, ale obejmującą cały kraj. Działalność sponsorska i charytatywna
Banku była skoncentrowana na wspieraniu róŜnorodnych inicjatyw społecznych, w tym na rzecz
ochrony środowiska, przedsięwzięć kulturalnych i sportowych oraz pomocy osobom najuboŜszym.
Bank sponsorował imprezy i konferencje o tematyce ekologicznej, takie jak m.in. konkurs
„Ekologiczna Małopolska”, EKOLAURY, konferencje organizowane przez Fundację „Zielone Płuca
Polski”, Spotkania z Naturą i Sztuką „Uroczysko”, „Maraton Recyklingu”, Konkurs o Puchar
Recyklingu, akcję „Sprzątanie Świata”, Biebrzańskie Sianokosy, przekazywał odpisy od tzw. ekolokat,
tj. od „Lokaty z boćkiem”, „Lokaty z sieweczką” i „Lokaty z czajką” - na rzecz Fundacji „Zielone Płuca
Polski” oraz Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków a takŜe współfinansował organizację
Światowego Dnia Ochrony Środowiska. Udzielano wsparcia finansowego szkołom i organizacjom
prowadzącym Olimpiady Wiedzy Ekologicznej, redakcji „Agro Serwis” organizującej od kilku lat
konkurs „Z ekologią na co dzień”, Stowarzyszeniu Dziennikarzy Polskich w konkursie im. S.
Myczkowskiego na publikację o tematyce ekologicznej oraz szkolnym kołom ekologicznym. Bank
Ochrony Środowiska S.A. ufundował stypendia dla najlepszych studentów z wydziałów ochrony
środowiska oraz bankowości z 11 ośrodków akademickich w Polsce. Znaczące miejsce w budŜecie
zajmowało sponsorowanie przedsięwzięć teatralnych: np. Letnia Scena Teatru przy Pompie (Teatr
Słowackiego w Krakowie), spektakl Teatru im. Olgi Siemaszkowej w Rzeszowie i festiwali
muzycznych („Hajnowskie Dni Muzyki Cerkiewnej”, Festiwal Muzyki Kameralnej). BOŚ S.A. wspierał
finansowo sport, udzielając pomocy klubom: „Start” z Lublina, „Orzeł” z Warszawy, Rybnicki
MłodzieŜowy Klub Sportowy, Klub Sportowy „Wisła” oraz sponsorując Bieg śubra, Grand Prix
Pucharu Świata w Zapasach. Jednocześnie Bank angaŜował się w działalność charytatywną na rzecz
osób chorych i ubogich, w tym szczególnie dzieci. Udzielano darowizn na zakup aparatury medycznej
dla szpitali, cewników Breviac’a, pompy insulinowej, akcji „ZdąŜyć przed rakiem”.
Bank wspierał finansowo wypoczynek wakacyjny dzieci - letni i zimowy, organizację „Dnia Dziecka”
oraz zakupy paczek świątecznych dla dzieci: z domów dziecka, z ubogich rodzin i dotkniętych
chorobami nowotworowymi. BOŚ S.A. był sponsorem dwóch znaczących koncertów charytatywnych
– organizowanych przez Polski Czerwony KrzyŜ i Fundację „Gotowi Start”. Wsparcie finansowe
Banku w postaci zapomóg otrzymały osoby prywatne, które znalazły się w szczególnie trudnej
sytuacji Ŝyciowej.
50
6. INFORMACJE PO DNIU BILANSOWYM
W dniu 24 stycznia 2008 r. (raport bieŜący Nr 2/2008 z dnia 25 stycznia 2008 r.) na ręce
Przewodniczącego Rady Nadzorczej Banku wpłynęło oświadczenie złoŜone przez Pana Piotra
Wiesiołka - Wiceprezesa - Pierwszego Zastępcę Prezesa Zarządu BOŚ S.A. o rezygnacji z pełnienia
funkcji Członka Zarządu. Powodem rezygnacji jest propozycja objęcia stanowiska w organach
statutowych innego podmiotu prawnego, a rezygnacja złoŜona została pod warunkiem i ze skutkiem
na dzień powołania na stanowisko w tym podmiocie prawnym.
W dniu 7 marca 2008 r. Bank powziął wiadomość (raport bieŜący Nr 3/2008 z dnia 7 marca 2008 r.),
iŜ postanowieniem z dnia 6 marca 2008 r., na wniosek Prezesa Narodowego Banku Polskiego,
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej powołał Pana Piotra Wiesiołka na członka Zarządu Narodowego
Banku Polskiego i stanowisko Wiceprezesa Narodowego Banku Polskiego - Pierwszego Zastępcy
Prezesa NBP.
Zatem z dniem 6 marca 2008 r., zgodnie z uprzednim oświadczeniem, nastąpiło wygaśnięcie
mandatu Pana Piotra Wiesiołka jako Wiceprezesa - Pierwszego Zastępcy Prezesa Zarządu BOŚ S.A.
Podpisy członków Zarządu BOŚ S.A.
Jerzy Pietrewicz
imię i nazwisko
Prezes Zarządu
stanowisko/funkcja
.........................
podpis
imię i nazwisko
Wiceprezes Zarządu
stanowisko/funkcja
.........................
podpis
Marcin Romanowski
imię i nazwisko
Wiceprezes Zarządu
stanowisko/funkcja
.........................
podpis
51
Grupa Kapitałowa
Banku Ochrony Środowiska S.A.
Raport uzupełniający opinię niezależnego biegłego rewidenta
z badania skonsolidowanego sprawozdania finansowego
za rok obrotowy od 1 stycznia do 31 grudnia 2007 r.
Grupa Kapitałowa Banku Ochrony Środowiska S.A.
dla Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy
i Rady Nadzorczej Banku Ochrony Środowiska S.A.
Raport zawiera 41 kolejno ponumerowane strony i składa się z następujących części:
I.
II.
III.
IV.
V.
VI.
Strona
Ogólna charakterystyka Grupy ..........................................................................2
Informacje dotyczące przeprowadzonego badania.................................................5
Charakterystyka wyników i sytuacji finansowej Grupy.............................................6
Charakterystyka wybranych pozycji skonsolidowanego sprawozdania finansowego......9
Stwierdzenia niezależnego biegłego rewidenta....................................................39
Informacje i uwagi końcowe ............................................................................41
l.
Ogólna charakterystyka Grupy
Jednostki wchodzące w skład Grupy:
•
Bank Ochrony Środowiska S.A. („Bank") - podmiot dominujący. Na dzień 31 grudnia
2007 r. Bank sporządzał jednostkowe sprawozdanie finansowe zgodnie z
Międzynarodowymi
Standardami
Sprawozdawczości
Finansowej
('MSSF')
zatwierdzonymi przez Unię Europejską ('(JE'). Jednostkowe sprawozdanie finansowe
Banku sporządzone zgodnie z MSSF zatwierdzonymi przez UE zostało zbadane przez
PricewaterhouseCoopers Sp. z o.o. Wydano opinię bez zastrzeżeń.
•
Dom Maklerski BOŚ S.A. („DM BOŚ SA") - podmiot zależny objęty konsolidacją metodą
pełną. Udział Banku w głosach na WZA DM BOŚ S.A. na dzień 31 grudnia 2007 r.
wynosił 100%. PricewaterhouseCoopers Sp. z o.o. dokonała badania danych
finansowych przyjętych do konsolidacji w zakresie umożliwiającym wyrażenie opinii na
temat skonsolidowanego sprawozdania finansowego Grupy. Jednostkowe sprawozdanie
finansowe DM BOŚ S.A. sporządzone zgodnie z Ustawą o rachunkowości zostało
zbadane przez PricewaterhouseCoopers Sp. z o.o. Wydano opinię bez zastrzeżeń.
1. Informacje ogólne
Jednostka dominująca jest emitentem papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu na
Giełdzie Papierów Wartościowych S.A. w Warszawie i zgodnie z wymogami Ustawy
o rachunkowości sporządza skonsolidowane sprawozdanie finansowe zgodnie z MSSF
zatwierdzonymi przez U E.
Przedmiotem działania Grupy Kapitałowej Banku Ochrony Środowiska S.A. („Grupa") było
świadczenie usług finansowych obejmujących głównie bankowość korporacyjną i detaliczną
oraz działalność maklerską.
Najważniejsze dane finansowe spółek objętych konsolidacją na dzień 31 grudnia 2007 r. i za rok
obrotowy od 1 stycznia 2007 r. do 31 grudnia 2007 r. przedstawiono poniżej:
Nazwa jednostki
Bank Ochrony Środowiska S.A.
Dom Maklerski BOŚ S.A.
Eliminacje / korekty konsolidacyjne
Razem
Suma
bilansowa
tyś, zł
Suma
przychodów
____tyś, zł
Kapitały
własne
tyś, zł
Wynik
9.081.463
578.211
89.774
(26.958)
897.855
54.368
(21.940)
930.283
70.759
26.209
(11.349)
85.619
385.394
(297.976)
9.168.881
PRICWATERHOUSE00PERS (
641.027
netto
tyś, zł
l.
Ogólna charakterystyka Grupy (cd.)
2.
Bank Ochrony Środowiska S.A. - jednostka dominująca
(a) Jednostka dominująca rozpoczęła działalność w 1990 r. Akt założycielski sporządzono
w formie aktu notarialnego w Kancelarii Notarialnej notariusza Piotra Soroki w
Warszawie w dniu 28 września 1990 r. i zarejestrowano w Rep. Nr A III 21389/90. W
dniu 4 czerwca 2001 r. Sąd Rejonowy w Warszawie XII Wydział Gospodarczy
Krajowego Rejestru Sądowego dokonał wpisu Banku do Rejestru Przedsiębiorców pod
numerem KRS 0000015525 („KRS").
(b) Bank utworzony został na podstawie decyzji nr 42 Prezesa Narodowego Banku
Polskiego z dnia 15 września 1990 r.
(c) Dla celów rozliczeń z tytułu podatków Jednostce dominującej nadano dnia 11 czerwca
1993 r. numer NIP 527-020-33-13. Dla celów statystycznych Jednostka dominująca
otrzymała dnia 3 marca 1995 r. numer REGON 006239498.
(d) Zgodnie z wpisem do KRS zarejestrowany kapitał akcyjny Jednostki dominującej na
dzień 31 grudnia 2007 r. wynosił 150.530 tyś. zł i składał się z 15.053.000 akcji zwykłych
o wartości nominalnej 10 zł każda. Zgodnie z punktem 24 MSR 29, na dzień
1 stycznia 2004 r. dokonano przekształcenia kapitału akcyjnego, stosując ogólny indeks
cen, począwszy od dat, w których kapitał ten został wniesiony i liczony do daty
funkcjonowania Jednostki dominującej w warunkach hiperinflacji, tj. do dnia 31 grudnia
1996 r. Korekta wyniosła 78.972 tyś. zł (zwiększenie kapitału akcyjnego o tę kwotę) i
zmniejszyła drugostronnie stratę z lat ubiegłych. Kapitał akcyjny Jednostki dominującej z
uwzględnieniem korekty wyniósł na dzień bilansowy 229.502 tyś. zł.
(e) W badanym roku przedmiotem działalności Jednostki dominującej było m.in.:
• otwieranie i prowadzenie rachunków bankowych w walucie polskiej i walutach
obcych;
przyjmowanie wkładów oszczędnościowych i lokat terminowych;
przeprowadzanie rozliczeń pieniężnych;
udzielanie i zaciąganie kredytów i pożyczek pieniężnych;
przyjmowanie i dokonywanie lokat w bankach krajowych i zagranicznych;
udzielanie oraz przyjmowanie poręczeń i gwarancji bankowych;
dokonywanie obrotu wartościami dewizowymi oraz prowadzenie obsługi
finansowej obrotów z zagranicą.
(f)
W roku obrotowym członkami Zarządu przez cały rok obrotowy Banku byli:
Jerzy Witold Pietrewicz
Piotr Adam Wiesiołek
Marcin Ziemowit Romanowski
Prezes Zarządu
Wiceprezes Zarządu
l Zastępca Prezesa Zarządu
Wiceprezes Zarządu
Wiceprezes Zarządu
W dniu 24 stycznia 2008 r. na ręce Przewodniczącego Rady Nadzorczej Banku wpłynęło
oświadczenie złożone przez Pana Piotra Wiesiołka, Wiceprezesa - Pierwszego Zastępcy
Prezesa Zarządu BOŚ S.A. o rezygnacji z pełnienia funkcji Członka Zarządu. Powodem
rezygnacji była propozycja objęcia stanowiska w organach statutowych innego podmiotu
prawnego, a rezygnacja złożona została pod warunkiem i ze skutkiem na dzień
powołania na stanowisko w tym podmiocie prawnym.
l.
Ogólna charakterystyka Grupy (cd.)
Z dniem 6 marca 2008 r. na wniosek Prezesa Narodowego Banku Polskiego, Prezydent
Rzeczypospolitej Polskiej powołał Pana Piotra Wiesiołka na członka Zarządu
Narodowego Banku Polskiego i stanowisko Wiceprezesa Narodowego Banku Polskiego Pierwszego Zastępcy Prezesa NBP. Z uwagi na powyższe z dniem 6 marca 2008 r.,
zgodnie z uprzednim oświadczeniem, nastąpiło wygaśnięcie mandatu Pana Piotra
Wiesiołka jako Wiceprezesa - Pierwszego Zastępcy Prezesa Zarządu BOŚ S.A.
(g) Akcjonariusze Banku (udział w kapitale zakładowym na dzień 31 grudnia 2007 r.):
Liczba
posiadanych
akcji
1.
2.
3.
Wartość
nominalna
posiadanych
akcji
Typ
posiadanych
akcji
posiadanych
głosów
Nazwa
akcjonariusza
Narodowy Fundusz
Ochrony Środowiska
i Gospodarki Wodnej
-Warszawa
11.631.715
116.317
Zwykłe
77,27
Państwowe
Gospodarstwo Leśne
Lasy Państwowe w
Warszawie
978.300
9.783
Zwykłe
6,50
2.442.985
15.053.000
24.430
150.530
Zwykłe
16,23
100,00
Pozostali
RAZEM
(w tyś, zł)
Dnia 18 maja 2007 r. zawarto ostateczne umowy objęcia akcji serii N, których subskrypcja
rozpoczęła się 29 grudnia 2006 r. Subskrypcję wyemitowanych akcji serii N rozpoczęto na
podstawie Uchwały Nr 9/2006 r. Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia Banku Ochrony
Środowiska S.A. z dnia 19 grudnia 2006 r. zmienionej Uchwałą Nr 8/2007 Nadzwyczajnego
Walnego Zgromadzenia Banku Ochrony Środowiska S.A. z dnia 17 maja 2007 r.
Subskrypcją objęto 1.853.000 akcji, a cenę emisyjną akcji serii N ustalono na 92 zł za jedną
akcję. Umowy objęcia akcji serii N zawarto z pięcioma osobami prawnymi. Wartość
przeprowadzonej subskrypcji wyniosła 170.476 tyś. zł i została pomniejszona o koszty emisji
w wysokości 358 tyś. zł.
3.
Dom Maklerski BOŚ S.A. - podmiot zależny
Spółka znajduje się w portfelu Banku od 15 kwietnia 1994 r. i jest objęta konsolidacją metodą
pełną od 31 grudnia 1997 r. Na dzień 31 grudnia 2007 r. Bank posiadał 100% akcji w
kapitale zakładowym i w głosach na WZA Spółki (na dzień 31 grudnia 2006 r. - również
100%). Przedmiotem działania Spółki było prowadzenie działalności maklerskiej, w tym
nabywanie i zbywanie papierów wartościowych na własny rachunek oraz rachunek klientów
(usługi brokerskie), zarządzanie portfelami papierów wartościowych oraz oferowanie
papierów wartościowych w obrocie publicznym.
II.
Informacje dotyczące przeprowadzonego badania
(a)
PricewaterhouseCoopers Sp. z o.o. została wybrana na biegłego rewidenta Grupy
uchwałą nr 9/2007 Rady Nadzorczej Banku Ochrony Środowiska S.A. z dnia
25 maja 2007 r. na podstawie paragrafu 20 ust. 8 pkt. 10 Statutu Banku.
(b)
PricewaterhouseCoopers Sp. z o.o. oraz biegły rewident przeprowadzający badanie są
niezależni od jednostek wchodzących w skład Grupy w rozumieniu art. 66 ust. 2
Ustawy o rachunkowości.
(c)
Badanie przeprowadzono na podstawie umowy zawartej w dniu 20 lipca 2007 r.
w okresie od 26 listopada 2007 r. do 28 marca 2008 r.
III.
Charakterystyka wyników i sytuacji finansowej Grupy
Poniższe komentarze przedstawiono w oparciu o wiedzę uzyskaną w trakcie badania
skonsolidowanego sprawozdania finansowego. Skonsolidowane sprawozdanie finansowe
nie uwzględnia bieżącego wpływu inflacji. Ogólny wskaźnik zmian poziomu cen towarów i
usług konsumpcyjnych w ujęciu rocznym wyniósł w badanym roku 4,0% (2006 r.: 1,4%).
W badanym roku niżej opisane zjawiska miały istotny wpływ na wynik finansowy oraz
sytuację majątkową i finansową Grupy:
•
Na koniec badanego roku aktywa Grupy wyniosły ogółem 9.168.881 tyś. zł
(8.163.804 tyś. zł na koniec 2006 r.). W porównaniu do końca 2006 r. suma bilansowa
zwiększyła się o 1.005.077 tyś. zł (tj. o 12,3%).
•
Wzrost aktywów w badanym roku obrotowym został sfinansowany przede wszystkim
zwiększeniem o 717.717 tyś. zł depozytów klientów, a także przyrostem zysków
zatrzymanych i kapitału podstawowego o 254.021 tyś. zł.
•
Podstawowym źródłem finansowania Grupy w badanym roku obrotowym pozostawały
środki obce pozyskane od klientów w wysokości 7.396.402 tyś. zł (stanowiące 80,6%
sumy bilansowej) oraz od innych banków w wysokości 661.641 tyś. zł (stanowiące
7,2% sumy bilansowej). Jednakże w rezultacie wyższego niż na koniec 2006 r. salda
kapitałów własnych (o kwotę 243.686 tyś. zł) udział środków obcych uległ na dzień
bilansowy zmniejszeniu i wyniósł 89,9% (spadek o 1,7 p.p.).
•
Kapitał własny Grupy na dzień 31 grudnia 2007 r. wynosił 930.283 tyś. zł i stanowił
10,1% sumy bilansowej. Wzrost kapitałów własnych był głównie wynikiem emisji
1.853.000 akcji serii N w l półroczu 2007 r. Kapitał podstawowy wzrósł o 170.118 tyś.
zł, z czego 151.558 tyś. zł dotyczyło kapitału powstałego ze sprzedaży akcji powyżej
wartości nominalnej.
•
Podobnie jak na koniec poprzedniego roku obrotowego, środki pozyskane od klientów i
banków były inwestowane głównie w kredyty i pożyczki udzielane klientom
(6.002.241 tyś. zł na 31 grudnia 2007 r.)
•
Na dzień bilansowy nastąpił wzrost salda kredytów i pożyczek udzielanych klientom (o
290.470 tyś. zł, tj. o 5,1%). Pomimo odnotowanego wzrostu udział salda kredytów i
pożyczek w sumie bilansowej spadł o 4,5 p.p. w porównaniu z 2006 r. i wyniósł 65,5%.
Podobnie jak w latach poprzednich działalność kredytowa Banku dotyczyła głównie:
finansowania inwestycji ekologicznych, kredytowania inwestycji dokonywanych przez
jednostki samorządów terytorialnych oraz udzielania kredytów podmiotom
gospodarczym i detalicznym (komentarz 5).
•
Udział kredytów i pożyczek brutto z utratą wartości w całym portfelu Grupy wyniósł
6,8%, co oznacza wzrost o 0,5 p.p. w porównaniu z poziomem na koniec poprzedniego
roku obrotowego. Z kolei pokrycie portfela kredytów i pożyczek z utratą wartości
odpisami aktualizującymi uległo zmniejszeniu w porównaniu do końca 2006 r. i
wyniosło 58,4% (68,6% na dzień 31 grudnia 2006 r.). Wzrost kredytów i pożyczek z
utratą wartości, przy jednoczesnym spadku ich obrezerwowania był wynikiem przede
wszystkim zaklasyfikowaniem do aktywów zagrożonych trzech istotnych zaangażowań
kredytowych o wartości bilansowej 88.617 tyś. zł, na które utworzono na dzień
bilansowy odpis aktualizujący w kwocie 8.639 tyś. zł. Zaangażowania te będą
monitorowane przez Bank na kolejne daty bilansowe (komentarz 5).
•
Nadwyżkę wolnych środków Grupa lokowała głównie w papiery wartościowe. Saldo
łączne papierów wartościowych na dzień bilansowy wyniosło 1.949.983 tyś. zł i było
wyższe od stanu na koniec 2006 r. o 606.644 tyś. zł (tj. 45,2%). Ze względów
III.
Charakterystyka wyników i sytuacji finansowej Grupy (cd.)
płynnościowych największy udział w saldzie papierów wartościowych ogółem miały
papiery klasyfikowane jako dostępne do sprzedaży. Ich saldo wyniosło
1.013.711 tyś. zł na dzień bilansowy i było wyższe o 502.573 tyś. zł (tj. 98,3%) od stanu
na 31 grudnia 2006 r. (komentarz 6).
•
Na dzień bilansowy wyższe od salda na koniec 2006 r. o 169.526 tyś. zł było również
saldo lokat w innych bankach oraz kredytów i pożyczek udzielonych innym bankom.
Wyniosło ono 653.888 tyś. zł.
•
Wzrost salda papierów wartościowych oraz kredytów i pożyczek na dzień bilansowy
znalazł przełożenie na wzrost udziału aktywów pracujących w aktywach ogółem. Na
dzień bilansowy wskaźnik ten wyniósł 94,9% i był wyższy o 1,1 p.p. od analogicznego
wskaźnika na dzień 31 grudnia 2006 r.
•
Na dzień bilansowy ze względu na znaczny wzrost krótkoterminowych zobowiązań o
terminie zapadalności do 3 miesięcy (w przedziale do 1 miesiąca wzrost ten przy
uwzględnieniu niezdyskontowanych przepływów wyniósł 1.744.899 tyś. zł, przy czym
94,4% wzrostu dotyczyło zobowiązań wobec klientów) wskaźniki płynności kalkulowane
w oparciu o rzeczywiste daty zapadalności aktywów i wymagalności zobowiązań oraz
oparte na niezdyskontowanych przepływach pieniężnych nadal znajdowały się na niskim
poziomie i wynosiły 0,10 (do 1 miesiąca) i 0,17 (do 3 miesięcy) - na 31 grudnia 2006 r.
odpowiednio - 0,21 do 1 miesiąca i 0,24 do 3 miesięcy.
•
Uwzględniając skalkulowany przez Grupę osad depozytów oraz możliwość sprzedaży
płynnych papierów wartościowych klasyfikowanych jako przeznaczone do obrotu i
dostępne do sprzedaży, wykorzystanie linii stand-by (100.000 tyś. zł) i wcześniejsze
spłaty kredytów (w oparciu o zdyskontowane kontraktowe przepływy pieniężne) oraz
zobowiązania warunkowe w wysokości 30% ich wartości bilansowej (tj. skorygowane o
średni współczynnik ich realizacji) wskaźniki płynności do 1 miesiąca i do 3 miesięcy
oparte na zdyskontowanych przepływach pieniężnych na dzień 31 grudnia 2007 r,
wynosiłyby odpowiednio 1,07 oraz 1,18 (na 31 grudnia 2006 r. wskaźniki te kształtowały
się odpowiednio na poziomach 1,09 oraz 1,19).
•
Wynik brutto Grupy w 2007 r. wyniósł 98.657 tyś. zł i kształtowany był głównie przez
wynik odsetkowy w kwocie 209.115 tyś. zł, wynik z tytułu opłat i prowizji w kwocie
104.045 tyś. zł, pozostałe przychody operacyjne w kwocie 16.433 tyś. zł, wynik z
pozycji wymiany oraz na działalności handlowej w łącznej kwocie 35.129 tyś. zł i
poniesione ogólne koszty administracyjne w kwocie 271.100 tyś. zł.
•
Wynik z tytułu odsetek w badanym roku obrotowym wyniósł 209.115 tyś. zł i był wyższy
od wyniku za 2006 r. o 32.139 tyś. zł, tj. o 18,2%. Na wzrost salda istotnie wpłynęło
odzyskanie odsetek karnych w l półroczu 2007 r. w kwocie 5.054 tyś. zł, wyższe saldo
lokat międzybankowych oraz obligacji skarbowych w portfelu dostępnym do sprzedaży
a także wzrost stóp procentowych w badanym roku. Stopa przychodów odsetkowych z
aktywów pracujących wzrosła w ciągu 2007 r. o 0,6 p.p. do poziomu 5,3%. Zwiększeniu
uległ jednocześnie koszt środków obcych - z 2,7% w 2006 r. do 3,1% w 2007 r.
(komentarz 15).
•
Wynik z tytułu opłat i prowizji w badanym roku obrotowym wyniósł 104.045 tyś. zł i był
wyższy o 15.699 tyś. zł (tj. 17,8%) w stosunku do 2006 r. Wzrost ten ukształtowany był
przez wzrost przychodów DM BOŚ S.A. z tytułu prowizji od operacji papierami
wartościowymi na rachunek dającego zlecenie o kwotę 14.931 tyś. zł (tj. 33,4%) oraz
wzrostu prowizji z tytułu oferowania papierów wartościowych o kwotę 2.489 tyś. zł (tj.
177,9%). Przyczyną wzrostu była między innymi trwająca do początku II półrocza
hossa na Giełdzie Papierów Wartościowych i związane z nią zwiększenie obrotów jak i
przypływ nowych klientów do biura maklerskiego (komentarz 16).
Charakterystyka wyników i sytuacji finansowej Grupy (cd.)
•
Wynik na działalności handlowej wyniósł 16.038 tyś. zł i był niższy od wyniku za 2006 r.
o 632 tyś. zł (tj. o 3,8%). W badanym roku obrotowym Bank zanotował stratę w
wysokości 1.044 tyś. zł z tytułu wyceny i sprzedaży papierów wartościowych oraz zysk
z tytułu transakcji na instrumentach pochodnych w wysokości 17.082 tyś. zł.
(komentarz 19).
•
Wynik z pozycji wymiany wyniósł 19.091 tyś. zł i spadł w stosunku do 2006 r. o 8.756
tyś. zł (tj. 31,4%). Na spadek ten wpłynął brak przyrostu kredytów udzielanych w
walucie, jak również spłaty dotychczas udzielonych kredytów w walucie oraz brak,
analogicznych jak w 2006 r., dużych, jednorazowych transakcji fx forward, które
wpłynęły na wysoki wynik z pozycji wymiany w 2006 r. (komentarz 21).
•
Ogólne koszty administracyjne Grupy wyniosły w badanym roku obrotowym
271.100 tyś. zł i wzrosły w stosunku roku ubiegłego o 32.569 tyś. zł (tj. o 13,7%).
Zwiększenie kosztów wynikało głównie ze wzrostu salda świadczeń pracowniczych o
23.895 tyś. zł (tj. o 18,9%) do poziomu 150.578 tyś. zł w 2007 r. (komentarz 22). W
rezultacie przyrostu kosztów nieznacznie wzrósł wskaźnik kosztów do przychodów (C/l)
- z 75,0% za 2006 r. do 75,1% za 2007 r.
•
Bardziej korzystne niż przed rokiem (o kwotę 12.540 tyś. zł) było natomiast saldo
odpisów netto z tytułu utraty wartości kredytów i pożyczek. Poprawa salda była
wynikiem głównie rozwiązania odpisu aktualizującego w wysokości 5.831 tyś. w
związku z wygraną sprawą sporną, rozwiązania odpisów aktualizujących w wysokości
11.746 tyś. zł z uwagi na sprzedaż części nieściągalnych wierzytelności Banku oraz
zmniejszenia odpisu aktualizującego w kwocie 2.723 tyś. zł z tytułu podpisania ugody z
kredytobiorcą Banku. Powyższe rozwiązania odpisów zostały częściowo
skompensowane dotworzeniem odpisów w wysokości 8.639 tyś. zł w wyniku utraty
wartości trzech istotnych zaangażowań (komentarz 21).
•
Obciążenie podatkowe za 2007 r. wyniosło łącznie 13.038 tyś. zł i było o 2.814 tyś. zł
niższe (tj. 17,8%) od obciążenia za 2006 r. Efektywna stopa podatkowa w 2007 r.
wyniosła 13,2% (20,9% w 2006 r.) - komentarz 23.
•
W rezultacie, zysk netto za badany rok obrotowy wyniósł 85.619 tyś. zł i był
o 25.558 tyś. zł (tj. 42,6%) wyższy od wyniku za rok obrotowy 2006.
•
Wyższy wynik finansowy osiągnięty w 2007 r. skutkował poprawą wskaźników
rentowności. Rentowność brutto Grupy wyniosła 15,4% i była o 1,4 p.p. wyższa niż w
2006 r. Wskaźnik zwrotu aktywów wyniósł 1,1% i był o 0,1 p.p. wyższy niż w 2006 r.
Natomiast wskaźnik zwrotu z kapitału wzrósł z 9,2% za 2006 r. do 10,6% za badany
rok obrotowy.
•
Zysk na jedną akcję wyniósł 6,00 zł (4,55 zł w 2006 r.), a wartość księgowa jednej akcji
Banku ukształtowała się na dzień bilansowy poziomie 65,14 zł (52,01 zł na koniec
2006 r). Ceny rynkowe 1 akcji Banku według stanu na koniec dnia bilansowego 2007 r.
i ostatniego dnia 2006 r. wyniosły odpowiednio 85,95 zł i 90,00 zł.
•
Fundusze własne i kapitał krótkoterminowy Grupy - liczone zgodnie z normami
nadzorczymi - na koniec grudnia 2007 r. wyniosły 787.913 tyś. zł i były wyższe o
228.087 tyś. zł od salda na koniec 2006 r. Współczynnik wypłacalności liczony na bazie
portfela bankowego i handlowego na 31 grudnia 2007 r. wyniósł 15,51 % i był
o 3,98 p.p. wyższy niż na koniec 2006 r.
IV.
Charakterystyka wybranych pozycji skonsolidowanego sprawozdania finansowego
SKONSOLIDOWANY BILANS na 31 grudnia 2007 r.
AKTYWA
Lokaty w innych bankach oraz kredyty
i pożyczki udzielone innym bankom
Inne lokaty na rynku pieniężnym
do obrotu
Kredyty i pożyczki udzielone klientom
wartościowe
dostępne do sprzedaży
utrzymane do terminu zapadalności
Aktywa zastawione
Aktywa trwałe przeznaczone do
sprzedaży
bieżące
odroczone
Inne aktywa
AKTYWA RAZEM
31.12.2007 r.
____tyś, zł
31.12.2006 r.
____tyś, zł
Zmiana
tyś, zł
Zmiana
31.12.2007 r.
Struktura
31.12.2006 r.
Struktura
1
139.238
198.600
(59.362)
(29,9)
1,5
2,4
2
3
653.888
169.526
(6)
35,0
93.510
484.362
93.516
7,1
1,0
5,9
1,1
4
329.858
4.044
6.002.241
236.085
8.828
5.711.771
93.773
(4.784)
3,6
290.470
39,7
54,2)
5,1
65,5
2,9
0,1
70 ,0
1.620.125
1.013.711
1.107.254
512.871
46,3
98,3
1,7
17,7
11,1
6,6
Komentarz
5
6
606.414
34.314
7
8
9
96.722
113.694
17.301
322
16.979
98.260
9.168.881
3.933
68.519
113.455
5.099
5.099
28.203
239
12.202
322
11.880
98.068
8.163.804
192
1.005.077
13,6
6,3
7,3
0,4
Charakterystyka wybranych pozycji skonsolidowanego sprawozdania finansowego
SKONSOLIDOWANY BILANS na 31 grudnia 2007 r. (cd.)
PASYWA
Centralnego
oraz pozostałe zobowiązania
bankowych papierów wartościowych
Rezerwy
Zobowiązania z tytułu bieżącego
podatku dochodowego
Zobowiązania razem
Kapitał podstawowy
Zyski zatrzymane
Kapitał własny razem
KAPITAŁ WŁASNY l
ZOBOWIĄZANIA RAZEM
Komentarz
10
11
12
13
14
14
14
(%)
31.12.2006 r.
Struktura
(%)
(15,9)
3,9
7,2
7,8
5.008
717.717
944,9
10,7
0,1
80,6
81,8
267
25.964
(52)
(10.977)
(19,5)
(42,3)
0,2
0,3
73
159.610
8.238.598
2.252
132.413
7.477.207
(2.179)
27.197
761.391
(96,8)
20,5
10,2
1,7
89,8
1,6
91,5
525.899
(12.691)
417.075
930.283
355.781
(2.356)
333.172
686.597
170.118
(10.335)
83.903
243.686
47,8
438,7
25,2
35,5
5,7
4,4
4,5
10,2
4,1
8,5
9.168.881
8.163.804
1.005.077
12,3
100,0
100,0
31.12.2007 r.
tyś. zł
31.12.2006 r.
tyś. zł
Zmiana
tyś. zł
Zmiana
(%)
132
661.641
157
636.939
(25)
24.702
5.538
7.396.402
530
6.678.685
215
14.987
31.12.2007 r.
Struktura
10
Charakterystyka wybranych pozycji skonsolidowanego sprawozdania finansowego (cd.)
SKONSOLIDOWANY RACHUNEK ZYSKÓW 1 STRAT za rok obrotowy od 1 stycznia do 31 grudnia 2007 r.
RACHUNEK ZYSKÓW l STRAT
Przychody z tytułu odsetek i przychody
o podobnym charakterze
Koszty odsetek i podobne koszty
Koszty opłat i prowizji
Przychody z tytułu dywidendy
Wynik na inwestycyjnych (lokacyjnych)
papierach wartościowych
Wynik odpisów (netto) z tytułu utraty wartości
kredytów i pożyczek oraz zobowiązań
pozabilansowych
Wynik na działalności operacyjnej / Zysk brutto
Obciążenia podatkowe
- część bieżąca
- część odroczona
Zysk netto
Przypadający na akcjonariuszy Banku
Przychody ogółem
Koszty ogółem
Zysk brutto
Komentarz
31. 12.2007 r.
tyś. zł
31.12.2006 r.
tyś. zł
Zmiana
tyś. zł
Zmiana
(%)
31.12.2007 r.
Struktura
31. 12.2006 r.
Struktura
364.780
(187.804)
176.976
112.605
(24.259)
88.346
102
16.670
82.772
(50.633)
32.139
17.470
(1.771)
15.699
(93)
(632)
22,7
27,0
18,2
15,5
7,3
17,8
(91,2)
(3,8)
69,7
43,9
67,4
40,4
20,3
4,8
20,8
5,2
17
447.552
(238.437)
209.115
130.075
(26.030)
104.045
9
16.038
2,5
3,1
18
19
20
20
3.080
19.091
16.433
(6.803)
1.563
27.847
17.992
(11.261)
1.517
(8.756)
(1.559)
(4.458)
97,1
(31,4)
(8,7)
39,6
0,5
3,0
2,6
1,3
0,3
5,1
3,3
2,4
21
22
8.749
(271.100)
98.657
(13.038)
(22.207)
9.169
85.619
85.619
(3.791)
(238.531)
75.913
(15.852)
(8.883)
(6.969)
60.061
60.061
12.540
(32.569)
22.744
2.814
(13.324)
16.138
25.558
25.558
330,8
13,7
30,0
(17,8)
150,0
(231,6)
42,6
42,6
1,4
50,0
0,8
51,2
641.027
(542.370)
98.657
541.559
(465.646)
75.913
99.468
(76.724)
22.744
18,4
16,5
30,0
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
15
16
23
11
IV.
Przedstawienie sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego Grupy
Działalność gospodarczą Grupy, jej wynik finansowy za rok obrotowy oraz sytuację majątkową i finansową na dzień bilansowy w porównaniu do poprzedniego roku
charakteryzują następujące wskaźniki (4):
31.12. 2007 r. 31.12.2006 r.
Wskaźniki rentowności
Rentowność brutto (zysk brutto / przychody ogółem)
15,4%
14,0
Wskaźnik zwrotu kapitału (zysk netto / średnie aktywa netto) (1)
10,6%
9,2%
Wskaźnik zwrotu aktywów (zysk brutto / średni stan aktywów ogółem) (1)
1,1%
1,0%
Wskaźnik kosztów/przychodów (ogólne koszty administracyjne/wynik na działalności bankowej) (2)
75,1%
75,0%
Stopa przychodu odsetkowego z aktywów pracujących (przychody z tytułu odsetek / średni stan salda aktywów pracujących) (1)
5,3% 4,7%
Koszt środków obcych (koszt odsetek / średni stan salda depozytów i kredytów otrzymanych) (1)
3,1% 2,7%
Wskaźniki aktywności
Udział kredytów w aktywach w Banku (kredyty i pożyczki brutto/aktywa brutto ogółem)
67,0%
70,9
Udział kredytów brutto z utratą wartości w kredytach brutto ogółem
6,8% 6,2%
Udział aktywów pracujących netto w aktywach ogółem
94,9%
93,9
Udział środków własnych w kapitałach własnych i zobowiązaniach razem (kapitały własne / kapitały własne i zobowiązania)
10,1%
8,4%
Wskaźniki płynności
Wskaźnik płynności Grupy l stopnia (aktywa do 1 miesiąca /zobowiązania do 1 miesiąca) (3)
0,10
0,21
Wskaźnik płynności Grupy II stopnia (aktywa do 3 miesięcy / zobowiązania do 3 miesięcy) (3)
0,17
0,24
Wskaźniki rynku kapitałowego
Zysk na 1 akcję
6,00 zł
4,55 zł
Wartość księgowa na 1 akcję (aktywa netto/ ilość akcji)
65,14 zł
52,01 zł
Cena rynkowa 1 akcji na GPW w Warszawie S.A.
85,95 zł
90,00 zł
Inne wskaźniki
Współczynnik wypłacalności
15,51 %
11,53%
Fundusze własne i kapitał krótkoterminowy (w tyś. zł)
787.913
559.826
Całkowity wymóg kapitałowy (w tyś. zł)
406.432
388.489
(1) Stany średnie pozycji bilansowych obliczono na podstawie stanu poszczególnych pozycji na początku i końcu bieżącego oraz poprzedniego roku obrotowego
(2) Wynik na działalności bankowej rozumiany jako wynik na działalności operacyjnej pomniejszony o ogólne koszty administracyjne, wynik odpisów (netto) z tyt. utraty wartości kredytów i
pożyczek.
(3) Wskaźniki płynności uwzględniają zdyskontowane przepływy pieniężne, dłużne papiery wartościowe zostały ujęte według ich faktycznych terminów zapadalności,
(4) Wartości poszczególnych wskaźników mogą być różne od wskaźników przedstawionych w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym ze względu na odmienny sposób kalkulacji.
PKIC WATERHOUSE(COPERS @
12
IV. Charakterystyka wybranych pozycji skonsolidowanego sprawozdania
finansowego (cd.)
Bilans na dzień 31 grudnia 2007 r.
1.
Na dzień 31 grudnia 2007 r. saldo pozycji „Kasa, środki w Banku Centralnym" wynosiło
139.238 tyś. zł (198.600 tyś. zł na koniec 2006 r.) i dotyczyło Banku w 99,9%. Spadek salda
o 59.362 tyś. zł (tj. o 29,9%) na dzień bilansowy spowodowany był głównie spadkiem salda
środków utrzymywanych przez Bank na rachunku bieżącym w NBP o kwotę 80.786 tyś. zł,
co częściowo zostało zrekompensowane zwiększeniem salda środków pieniężnych w kasie
o 21.424 tyś. zł.
Na dzień bilansowy Bank naliczał i utrzymywał rezerwę obowiązkową zgodnie z Uchwałą Nr
15/2004 Zarządu Narodowego Banku Polskiego z dnia 13 kwietnia 2004 r. w sprawie zasad i
trybu naliczania oraz utrzymywania przez banki rezerwy obowiązkowej. Deklarowana
rezerwa obowiązkowa Banku do utrzymywania w grudniu 2007 r. uległa zwiększeniu w
porównaniu do grudnia poprzedniego roku obrotowego i wynosiła 230.367 tyś. zł
(209.327 tyś. zł w grudniu 2006 r.).
Szczegółowe zestawienie tej pozycji przedstawione zostało w nocie nr 17 rocznego
skonsolidowanego sprawozdania finansowego Grupy
2.
Lokaty w innych bankach oraz kredyty i pożyczki udzielone innym
bankom
W poniższej tabeli przedstawiono saldo lokat w innych bankach oraz kredytów i pożyczek
udzielonych innym bankom. Saldo w 98,3% dotyczyło Banku.
Rachunki bieżące w innych bankach
Lokaty terminowe w innych bankach do 3 m-cy
Lokaty w innych bankach powyżej 3 m-cy
Kredyty i pożyczki udzielone innym bankom
Razem
31.12.2007 r.
31.12.2006 r.
____tyś, zł _____tyś, zł
19.221
57.717
289.879
426.260
290.348
54.442
393
_______(2) ______(8)
653.888
484 362
Wzrost salda lokat w innych bankach o kwotę 169.526 tyś. zł dotyczył głównie
krótkoterminowych lokat powyżej 3 miesięcy (wzrost o 290.348 tyś. zł) przy jednoczesnym
spadku lokat krótkoterminowych do 3 miesięcy (spadek o 136.381 tyś. zł).
Na saldo kredytów i pożyczek udzielonych innym bankom na dzień 31 grudnia 2007 r.
składały się przede wszystkim kredyt dla Noble Bank S.A. w wysokości 20 min CHF, tj. na
dzień bilansowy 43.228 tyś. zł oraz kredyt udzielony Municipal Bank Sofia w wysokości
3 min EUR, tj. 10.746 tyś. zł na dzień bilansowy.
PRICCWATERHOUSC(COPERS ^
13
finansowego (cd.)
3.
Inne lokaty na rynku pieniężnym
Na saldo innych lokat na rynku pieniężnym w Grupie składają się nienotowane na aktywnym
rynku, znajdujące się w portfelu Banku obligacje NBP, zaklasyfikowane zgodnie z MSR 39
jako pożyczki i należności. Ich wartość bilansowa na dzień 31 grudnia 2007 r. wyniosła
93.510 tyś. zł i była niższa o kwotę 6 tyś. zł od salda na koniec 2006 r.
4.
99,8% salda dotyczyło Banku. W poniższej tabeli przedstawiono stany papierów
wartościowych przeznaczonych do obrotu:
31.12.2007 r.
31.12.2006 r.
Struktura
Struktura
31.12.2007 r.
31.12.2006 r.
_____tyś, zł _____tyś, zł ______%
Dłużne papiery wartościowe
(Bank):
- obligacje Skarbu Państwa
Kapitałowe papiery
______%
329.205
225.756
99,8
95,6
______653
_____10.329
_______0,2
_______4,4
____329.858
____236.085
_____100,0
_____100,0
wartościowe (DM BOŚ S.A.):
- akcje notowane na GPW
w Warszawie S.A.
Razem papiery wartościowe
Wzrost salda dłużnych papierów wartościowych w portfelu przeznaczonym do obrotu na
dzień bilansowy o kwotę 93.773 tyś. zł (tj. o 39,7%) wynikał głównie z ulokowania na dzień
bilansowy nadwyżki wolnych środków, jakie Bank pozyskał ze wzrostu depozytów i
dekapitalizowania w obligacje skarbowe (komentarz 6) między innymi z portfela
przeznaczonego do obrotu (wzrost obligacji skarbowych w portfelu przeznaczonym do obrotu
wyniósł 103.449 tyś. zł, tj. 45,8%)
Spadek kapitałowych papierów wartościowych w portfelu DM BOŚ S.A. o 9.676 tyś. zł
wynikał z mniejszej aktywności animatorów (inwestujących środki własne) na dzień
31 grudnia 2007 r.
14
finansowego (cd.)
5. Kredyty i pożyczki udzielone klientom
Na dzień bilansowy saldo pozycji „Kredyty i pożyczki udzielone klientom" w Grupie wynosiło
6.002.241 tyś. zł, co w porównaniu z kwotą 5.711.771 tyś. zł na koniec 2006 r. stanowi
wzrost o 290.470 tyś. zł, tj. 5,1%. Udział Banku w wartości netto salda na dzień bilansowy
wyniósł 100%.
(a)
Struktura rodzajowa portfela kredytowego
Na dzień 31 grudnia 2007 r. struktura portfela kredytowego ogółem przedstawiała się
następująco:
Struktura
Struktura
indywidualnym
korporacyjnym
Kredyty udzielone
jednostkom budżetowym
Kredyty udzielone
pozostałym klientom
Pozostałe należności
Razem kredyty
i pożyczki oraz pozostałe
należności brutto
Odpisy aktualizujące na
kredyty i pożyczki oraz
pozostałe należności
Razem kredyty
należności netto
31.12.2007 r.
tyś, zł
31.12.2006 r.
____tyś, zł
31.12.2007 r.
31.12.2006 r.
_____%_
1.943.674
1.793.896
31,0
29,9
2.460.763
2.638.339
39,3
44,0
1.861.986
1.563.468
29,7
26,0
2.110
_____1.305
44
_____4.494
6.269.838
6.000.241
(267.597)
(288.470)
6.002.241
5.711.771
______0,1
100,0
100,0
Na dzień 31 grudnia 2007 r. zanotowano spadek kredytów udzielanych klientom
korporacyjnym o 177.576 tyś. zł. Spadek ten dotyczył głownie kredytów inwestycyjnych
(o 195.703 tyś. zł) oraz kredytów preferencyjnych (o 80.489 tyś. zł). Spadek ten
zrekompensowany został wzrostem salda kredytów operacyjnych oraz kredytów w rachunku
bieżącym i kart kredytowych o kwotę 98.580 tyś. zł. W 2007 r. zanotowano również wzrost
salda kredytów udzielonych jednostkom budżetowym o 298.518 tyś. zł oraz klientom
detalicznym o 150.323 tyś. zł. W przypadku kredytów udzielonych jednostkom budżetowym
największy wzrost zanotowano na kredytach inwestycyjnych (o 183.096 tyś. zł), a w
przypadku klientów indywidualnych na kredytach na zakup nieruchomości (o 86.396 tyś. zł)
oraz na zakup papierów wartościowych (o 27.547 tyś. zł).
15
IV.
Charakterystyka wybranych pozycji skonsolidowanego sprawozdania
finansowego (cd.)
5. Kredyty i pożyczki udzielone klientom (cd.)
Kredyty inwestycyjne
Kredyty na nieruchomości
Kredyty operacyjne
Kredyty preferencyjne
Kredyty w rachunku bieżącym
oraz karty kredytowe
Kredyty pozostałe
Razem kredyty
należności brutto
Odpisy aktualizujące na kredyty
należności
Razem kredyty i pożyczki oraz
pozostałe należności netto
(b)
tyś. zł
Struktura
31.12.2007 r.
%
Struktura
31.12.2006 r.
%
1.999.258
1.341.923
1.321.543
701.946
31,5
22,8
22,8
10,4
33,3
22,4
22,0
11,7
536.897
243.422
453.598
181.973
8,6
3,9
7,6
3,0
6.269.838
6.000.241
100,0
100,0
(267.597)
(288.470)
6.002.241
5.711.771
31.12.2007 r.
tyś. zł
31.12.2006 r.
1.975.390
1.428.319
1.430.563
655.247
Struktura jakościowa portfela kredytowego
Zgodnie z MSR 39 w ramach modelu określenia utraty wartości portfela kredytowego Grupy,
dokonano analizy indywidualnych zaangażowań, jak również oceny na bazie grup kredytów
o homogenicznym rozkładzie ryzyka kredytowego. Analizie indywidualnej poddano
zaangażowania powyżej 1 min zł, kredyty i pożyczki dla podmiotów powiązanych z Grupą,
zaangażowania, dla których analiza grupowa była niewykonalna ze względu na małą
liczebność grupy homogenicznej oraz kredyty podlegające windykacji.
Dane za 2006 rok zostały doprowadzone do porównywalności z danymi na 31 grudnia
2007 r. Na dzień 31 grudnia 2007 r. roku wszystkie kredyty należące do portfela
windykacyjnego zostały objęte analizą indywidualną. W poprzednich okresach analizą
indywidualną objęte były zaangażowania zgodnie z opisem we wcześniejszym akapicie, w
tym m.in. kredyty z portfela windykacyjnego o zaangażowaniu na kredytobiorcę
przekraczającym 1.000 tyś. zł, natomiast kredytobiorcy poniżej tej kwoty byli objęci analizą
grupową. W celu precyzyjnego wyznaczania wysokości odpisu dla danego zaangażowania
Grupa zmieniła swoje podejście w tym zakresie. Aby uzyskać porównywalność kredyty i
pożyczki w analizie grupowej zostały pomniejszone o 83.934 tyś. zł, natomiast odpisy
aktualizujące im odpowiadające zostały pomniejszone o 54.895 tyś. zł. Odpowiednio
zwiększyły się kredyty i pożyczki z utratą wartości w analizie indywidualnej oraz poziom
odpisów aktualizujących ich dotyczący.
16
finansowego (cd.)
Strukturę jakościową portfela kredytowego Banku na dzień bilansowy przedstawia poniższa
tabela:
31. 12.2007 r.
31. 12.2006 r.
Struktura
31. 12.2007 r.
Struktura
31.12.2006 r.
tyś. zł
tyś. zł
%
%
1 .979.407
1.877.980
31,6
31,3
(2.574)
(3.484)
-
(0,1)
Kredyty i pożyczki oraz pozostałe
należności bez utraty wartości
185.735
279.699
3,0
4,7
należności z utratą wartości
424.996
370.647
6,8
6,2
Odpisy aktualizujące na kredyty i pożyczki
oraz pozostałe należności z utratą wartości
(248.091)
(254.395)
(4,0)
(4,2)
Kredyt i pożyczki oraz pozostałe
należności netto w analizie
indywidualnej
2.339.473
2.270.447
37,4
37,9
Analiza grupowa
Kredyty i pożyczki brutto w analizie
grupowej razem
3.679.700
3.471.915
58,6
57,8
Analiza indywidualna
Kredyty i pożyczki, które następnie
podlegały wycenie grupowej
objęte analizą grupową (bez utraty
wartości)
wartości)
Kredyt i pożyczki netto w analizie
grupowej
(16.932)
(30.591)
(0,3)
(0,5)
3.662.768
3.441.324
58,3
57,3
RAZEM
należności bez utraty wartości brutto
5.844.842
5.625.639
93,2
93,8
424.996
370.647
6,8
6,2
6.269.838
6.000.241
100,0
100,0
(248.091)
(254.395)
(19.506)
(267.597)
(34.075)
(288.470)
6.002.241
5.711.771
należności brutto z utratą wartości
należności brutto razem
oraz pozostałe należności z utratą wartości
wartości)
Odpisy aktualizujące razem
Kredyt i pożyczki oraz pozostałe
należności netto
17
finansowego (cd.)
Udział kredytów i pożyczek oraz pozostałych należności brutto z utratą wartości w całym
portfelu wyniósł 6,8% na dzień 31 grudnia 2007 r. (6,2% na dzień 31 grudnia 2006 r.).
Wskaźnik pokrycia kredytów i pożyczek oraz pozostałych należności brutto z utratą wartości
w całym portfelu odpisami aktualizującymi wyniósł 58,4% na dzień 31 grudnia 2007 r. (68,6%
na dzień 31 grudnia 2006 r.). Wzrost wartości kredytów i pożyczek oraz pozostałych
należności z utratą wartości o 54.349 tyś. zł (tj. o 14,7%) do poziomu 424.996 tyś. zł na dzień
bilansowy w porównaniu z końcem 2006 r. wynikał głównie z wystąpienia utraty wartości
trzech istotnych zaangażowań kredytowych Banku w kwocie 88.617 tyś. zł, na które ze
względu na dobre zabezpieczenia utworzony został stosunkowo niewielki odpis
aktualizacyjny w wysokości 8.639 tyś. zł. W przypadku, gdyby opisane powyżej trzy
zaangażowania nie zostały przeniesione do salda kredytów i pożyczek z utratą wartości,
udział tych kredytów i pożyczek w całym portfelu wyniósłby 5,4%.
Spadek wartości odpisów aktualizujących na kredyty i pożyczki z utratą wartości o 6.304 tyś.
zł (tj. o 2,5%) do poziomu 247.608 tyś. zł na koniec 2007 r. spowodowany był przede
wszystkim sprzedażą w 2007 r. istotnej części portfela wierzytelności z utratą wartości o
wartości brutto w dniu sprzedaży 18.952 tyś. zł, co skutkowało rozwiązaniem odpisu
aktualizującego w kwocie 11.746 tyś. zł.
Wskaźnik pokrycia kredytów i pożyczek brutto odpisami aktualizującymi, w odniesieniu do
całego portfela wyniósł 4,3% na dzień bilansowy (4,8% na 31 grudnia 2006 r.).
6.
Saldo inwestycyjnych (lokacyjnych) papierów wartościowych wzrosło o 512.871 tyś. zł w
porównaniu do stanu na 31 grudnia 2006 r. i wyniosło 1.620.125 tyś. zł na dzień bilansowy.
99,9% salda stanowiły papiery wartościowe znajdujące się w portfelach Banku.
Poniżej zaprezentowano analizę salda na dzień bilansowy:
Struktura
31.12.2007 r.
tyś, zł
Utrzymywane do terminu
zapadalności
Obligacje Skarbu Państwa
Dostępne do sprzedaży
Obligacje Skarbu Państwa
Obligacje komunalne
Obligacje emitowane przez banki
Akcje i udziały
Obligacje korporacyjne
Bony skarbowe
Razem inwestycyjne
papiery wartościowe
31.12.2006 r.
tyś, zł
31.12.2007 r.
Struktura
31.12.2006 r.
606.414
596.116
37,4
608.472
230.882
169.285
3.593
1.403
76
1.013.711
203.977
256.726
6.860
21.898
21.677
511.138
37,6
18,4
14,3
23,2
10,4
0,2
0,6
2,0
0,1
2,0
6
2
,
6
1.620.125
1.107.254
PRICEWA~IERHOUSE(COPERS j
53,8
100,0
4
6
,
100,0
18
finansowego (cd.)
6.
Inwestycyjne (lokacyjne) papiery wartościowe (cd.)
Wzrost salda lokacyjnych papierów wartościowych o 512.871 tyś. zł (tj. o 46,3%) wynikał
przede wszystkim z ulokowania na dzień bilansowy nadwyżki wolnych środków, jakie Bank
pozyskał ze wzrostu depozytów i dekapitalizowania, w obligacje skarbowe (portfel
utrzymywany do terminu zapadalności i dostępny do sprzedaży wzrost odpowiednio o
10.298 tyś. zł i 382.818 tyś. zł) oraz obligacje emitowane przez banki (wzrost
o 169.285 tyś. zł).
Wzrost salda obligacji wyemitowanych przez banki o 169.285 tyś. zł (tj. do poziomu 169.285
tyś. zł na dzień bilansowy) wynikał z zakupu przez Bank zmiennokuponowej 5-letniej
obligacji typu 'snowbalP o wartości nominalnej 50.000 tyś. zł i wartości bilansowej 50.196 tyś.
zł, a także dwóch obligacji zmiennokuponowych o wartości nominalnej 100.000 tyś. zł (z 5letnim terminem zapadalności) oraz 5.000 tyś. euro (z 3-letnim terminem zapadalności),
które na dzień bilansowy wyceniono w wartości 119.089 tyś. zł.
Spadek salda obligacji korporacyjnych w 2007 r. o 20.495 tyś. zł (tj. o 93,6%) do poziomu
1.403 tyś. zł na dzień 31 grudnia 2007 r. wynikał przede wszystkim z wykupu obligacji
korporacyjnej wyemitowanej przez spółkę Dom Development S.A. o wartości nominalnej w
wysokości 20.000 tyś. zł. Wykup nastąpił w dniu 28 sierpnia 2007 r.
W 2007 r. nastąpił również spadek salda akcji i udziałów o 3.267 tyś. zł (tj. o 47,6%) do
poziomu 3.593 tyś. zł na dzień bilansowy, który wynikał przede wszystkim ze sprzedaży
przez Bank nienotowanych akcji spółki lnstalexport S.A. Na dzień 31 grudnia 2006 r. wartość
brutto akcji spółki lnstalexport S.A. wynosiła 7.140 tyś. zł i objęta była odpisem
aktualizującym w kwocie 5.544 tyś. zł. Bank zrealizował w 2007 r. na tej transakcji sprzedaży
zysk w wysokości 1.369 tyś. zł (komentarz 18).
Na dzień 31 grudnia 2007 r. akcje i udziały objęte były odpisem aktualizującym z tytułu utraty
wartości w wysokości 26 tyś. zł (5.605 tyś. zł na 31 grudnia 2006 r.). Spadek odpisów o
5.579 tyś. zł w porównaniu do stanu na dzień 31 grudnia 2006 r. był przede wszystkim
wynikiem sprzedaży przez Bank ww. akcji spółki lnstalexport S.A.
Według stanu na dzień 31 grudnia 2007 r. część obligacji Skarbu Państwa o wartości
20.722 tyś. zł było zablokowane na rzecz Funduszu Ochrony Świadczeń Gwarantowanych,
zgodnie z przepisami o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym.
19
IV.
finansowego (cd.)
7.
Na dzień bilansowy saldo wartości niematerialnych wynosiło 96.722 tyś. zł (68.519 tyś. zł na
31 grudnia 2006 r.), z czego 98,3% dotyczyło Banku.
Wartość firmy
Licencje i oprogramowanie
Nakłady inwestycyjne
Razem brutto
Umorzenie
Razem netto
31.12.2007 r.
tyś, zł
735
66.124
65.603
132.462
(35.740)
96.722
31.12.2006 r.
____tyś, zł
735
48.402
53.366
102.503
(33.984)
68519
Wzrost salda brutto wartości niematerialnych o 29.959 tyś. zł (tj. 29,2%) wynikał przede
wszystkim z nakładów w wysokości 17.689 tyś. zł na centralizację systemu informatycznego
(Def Bank) Banku oraz nakładów na Centralny System Informatyczny (CSI) w wysokości
9.556 tyś. zł.
Szczegółowe zestawienie tej pozycji przedstawiono
skonsolidowanego sprawozdania finansowego Grupy.
8.
w
nocie
nr
24
rocznego
87,8% salda stanowiły rzeczowe aktywa trwałe Banku (87,6% na 31 grudnia 2006 r.).Saldo
rzeczowych aktywów trwałych na dzień bilansowy zaprezentowano w tabeli poniżej:
31.12.2007 r.
_____tyś, zł
Wartość brutto środków trwałych
Środki trwałe w budowie
Razem brutto
Umorzenie
Razem netto
217.512
_____3.003
220.515
(106.821)
113.694
31.12.2006 r.
____tyś, zł
206.976
_____3.935
210.911
(97.456)
113.455
Na zwiększenie wartości brutto środków trwałych o 10.536 tyś. zł (tj. o 5,1%) największy
wpływ miały zakupy i przejęcia z inwestycji urządzeń technicznych, środków transportu i
innych w wartości 11.287 tyś. zł przy jednoczesnej likwidacji i sprzedaży w wysokości
7.935 tyś. zł oraz ulepszenia w obcych obiektach o wartości 5.409 tyś. zł.
Zużycie rzeczowych aktywów trwałych, mierzone jako stosunek wartości umorzenia do
wartości brutto rzeczowych aktywów trwałych na dzień 31 grudnia 2007 r. wyniosło 48,4%
(46,2% na dzień 31 grudnia 2006 r).
sprawozdania finansowego Grupy.
20
finansowego (cd.)
9.
Inne aktywa
Saldo pozycji „Inne aktywa" na dzień bilansowy zaprezentowano w tabeli poniżej. 77,1%
salda dotyczyło DM BOŚ S.A. (85,1% na dzień 31 grudnia 2006 r.).
Należności i przedpłaty
Przychody do otrzymania
Prawo wieczystego użytkowania gruntu
Aktywa przejęte za długi (za wyjątkiem nieruchomości)
Pozostałe
Razem netto
31.12.2007 r.
tyś. zł
85.709
14.969
1.856
11
(4.285)
98.260
31.12.2006 r.
tyś. zł
84.391
15.833
1.890
100
17
(4.163)
98.068
Na saldo należności i przedpłat na dzień bilansowy składały się przede wszystkim należności
DM BOŚ od biur i domów maklerskich w kwocie 52.310 tyś. zł (w 2006 r. 64.840 tyś. zł) oraz
należności od KDPW i giełdowych izb rozrachunkowych w kwocie 19.683 tyś. zł (w 2006 r.
15.134 tyś. zł). Odpisy aktualizujące utworzone na dzień bilansowy dotyczyły Banku głównie należności od trzech spółek, które nie wywiązały się ze swoich zobowiązań wobec
Banku w kwocie 2.290 tyś. zł oraz należności zasądzonej od byłego pracownika Banku w
kwocie 1.490 tyś. zł.
10.
Saldo zobowiązań wobec innych banków na dzień bilansowy zaprezentowano w tabeli
poniżej. Saldo dotyczyło w 100% Banku.
Depozyty i rachunki bieżące innych banków
Kredyty i pożyczki otrzymane
Razem
31.12.2007 r.
tyś. zł
31.12.2006 r.
tyś. zł
129.377
532.264
42.213
594.726
636.939
661.641
Wzrost zobowiązań wobec innych banków o kwotę 24.702 tyś. zł (tj. o 3,9%) w porównaniu
do końca 2006 r. wynikał ze wzrostu depozytów oraz rachunków bieżących innych banków
(o 87.164 tyś. zł) przy jednoczesnym spadku kredytów i pożyczek otrzymanych
(o 62.462 tyś. zł).
21
finansowego (cd.)
10.
Zobowiązania wobec innych banków (c.d.)
Poniżej przedstawiono zestawienie kredytów i pożyczek otrzymanych od banków:
Saldo na
Bank udzielający 31.12.2007 r.
pożyczki
w tyś, zł
Waluta
pożyczki
Data
udzielenia
Data
wymagalności
Kreditanstalt fur
Wiederaufbau
EUR
2000 r.2007 r.
2010 r.
2017 r.
Cel przeznaczenia
środków uzyskanych z
pożyczki______________
5 linii kredytowych z
przeznaczeniem na
finansowanie inwestycji
małych i średnich
przedsiębiorstw,
jednostek samorządowych
2010 r.
finansowanie akcji
udzielania przez Bank
kredytów hipotecznych
2011 r.
finansowanie akcji
udzielania przez Bank
kredytów hipotecznych
89.307
Bayerische
Landesbank
Munchen i Erste
Bank der
Oesterreichischen
SparkassenAG
270.146
Bank Austria AG
Wiedeń i HSH
Nordbank AG
172.811
CHF
CHF
2005 r.
2006 r.
532.264
Z uzyskanych środków od wyżej wymienionych podmiotów Bank udziela kredyty na opisane
cele na swoje ryzyko zgodnie z wskazanym w powyższej tabeli celem przeznaczenia.
sprawozdania finansowego Grupy.
22
finansowego (cd.)
11. Zobowiązania wobec klientów
Saldo zobowiązań wobec klientów na dzień bilansowy zaprezentowano w tabeli poniżej.
96,1% salda dotyczyło Banku (96,3% na 31 grudnia 2006 r.).
Klienci korporacyjni
- rachunki bieżące
- lokaty terminowe
Klienci indywidualni
- lokaty terminowe
Klienci sektora budżetowego
- lokaty terminowe
- lokaty terminowe
Pozostali klienci
Kredyty i pożyczki otrzymane
Międzynarodowe
instytucje finansowe
Zobowiązania z tytułu
transakcji do odkupu
Razem
31.12.2007 r.
tyś. zł
2.326.657
867.522
1.459.135
2.651.699
1.499.269
1.152.430
584.646
255.796
328.850
1.118.088
94.584
1.023.504
3.343
711.969
31.12.2006 r.
tyś. zł
2.402.577
893.155
1.509.422
2.517.078
857.610
1.659.468
282.653
127.640
155.013
559.710
127.780
431.930
6.287
876.070
Zmiana
tyś. zł
(75.920)
Zmiana
%
(25.633)
(50.287)
134.621
641.659
(507.038)
301.993
128.156
173.837
558.378
(33.196)
591.574
(2.944)
(164.101)
(3,2)
(2,9)
(3,3)
5,3
74,8
(30,6)
106,8
100,4
112,1
99,8
(26,0)
137,0
(46,8)
(18,7)
397.261
501.991
(104.730)
(20,9)
314.708
374.079
(59.371)
(15,9)
(34.310)
717.717
100,0
7.396.402
34.310
6.678.685
10,7
Wzrost salda zobowiązań wobec klientów o kwotę l M. l M tyś. zł (tj. 10,7%) na dzień
bilansowy wynikał przede wszystkim z przyrostu zobowiązań wobec funduszy ekologicznych
z tytułu lokat terminowych (o 591.574 tyś. zł) oraz zobowiązań wobec sektora budżetowego
(o 301.993 tyś. zł), co częściowo zostało pomniejszone o spadek kredytów i pożyczek
otrzymanych (o 164.101 tyś. zł).
Przesunięcia wewnętrzne w grupie klientów indywidualnych wynikały z przenoszenia
środków z depozytów terminowych na konto o charakterze bieżącym EKOPROFIT.
Saldo kredytów i pożyczek otrzymanych w kwocie 711.969 tyś. zł dotyczy środków
pozyskanych od funduszy ekologicznych i międzynarodowych instytucji finansowych. Bank
wykorzystuje te środki w celu finansowania kredytów i pożyczek udzielanych klientom z
przeznaczeniem na finansowanie inwestycji związanych m.in. z ochroną środowiska. W
rezultacie terminy wymagalności tak pozyskanych środków finansowych są zgodne z
terminami zapadalności kredytów i pożyczek udzielonych klientom z wyżej wymienionych
środków. Zmniejszenie salda kredytów i pożyczek otrzymanych o kwotę 164.101 tyś. zł
wynika ze spłat kredytów udzielonych przez Bank.
23
finansowego (cd.)
11. Zobowiązania wobec klientów (cd.)
Poniżej przedstawiono zestawienie kredytów i pożyczek otrzymanych od międzynarodowych
instytucji finansowych:
Saldo na
Instytucja udzielająca 31.12.2007 r.
pożyczki
w tyś, zł
Waluta
pożyczki
Data
udzielęnią_____
Data
wymagałności_____
Council of Europę
Development Bank
EUR
2003 r.
2018 r.
Nordic lnvestment
Bank
European lnvestment
Bank
145.024
9.871
159.813
EUR
EUR
2002 r.
2003 r.
2010 r.
2016 r.
Cel przeznaczenia
środków uzyskanych z
pożyczki__________
gminnych w infrastrukturę
małych i średnich
przedsiębiorstw,
prowadzonych przez
podmioty skandynawskie,
finansowanie gminnych
inwestycji
proekologicznych
mających na celu:
- rozwój infrastruktury
- ochronę środowiska
- inwestycje gminne
- finansowanie projektów
pomocowych U E
- racjonalne zużywanie
energii
314.708
Podobnie jak na koniec poprzedniego roku, baza depozytowa Jednostki dominującej w
Grupie charakteryzowała się wysokim stopniem koncentracji - na dzień 31 grudnia 2006 r.
10 największych deponentów obejmowało 26,5% depozytów klientów (odpowiednio 18,9%
na koniec 2006 r.).
Na dzień bilansowy 9,6% w saldzie zobowiązań wobec klientów stanowiły zobowiązania w
walutach obcych (w porównaniu do 11,7% na 31 grudnia 2006 r.).
24
IV.
finansowego (cd.)
12. Rezerwy
Saldo rezerw na dzień bilansowy zaprezentowano w tabeli poniżej. 95,5% salda dotyczyło
rezerw utworzonych przez Bank (96,5% na 31 grudnia 2006 r.).
31.12.2007 r.
tyś. zł
9.166
4.199
1.617
5
14.987
Rezerwy na świadczenia pracownicze
Rezerwy na przyszłe roszczenia
Rezerwy na otwarte linie kredytowe
Gwarancje finansowe
Razem
31.12.2006 r.
tyś. zł
8.697
15.001
2.260
6
25.964
Rezerwy na świadczenia pracownicze dotyczą w całości przyszłych wypłat z tytułu odpraw
emerytalnych i nagród jubileuszowych
Spadek salda rezerw o 10.977 tyś. zł (tj. 42,3%) wynikał przede wszystkim z rozwiązania
rezerwy w kwocie 8.527 tyś. zł z tytułu umorzonej sprawy spornej.
w
nocie
nr
29
rocznego
13. Pozostałe zobowiązania
Saldo pozostałych zobowiązań na dzień bilansowy zaprezentowano w tabeli poniżej. 73,8%
salda stanowiły zobowiązania Banku (57,4% na 31 grudnia 2006 r.).
31.12.2007 r.
_____tyś, zł
66.068
38.084
Rozliczenia międzybankowe
Rozliczenia międzyokresowe
Zobowiązania z tytułu transakcji zawartych na GPW w
Warszawie S.A.
32.566
Prowizje do rozliczenia w czasie
10.372
Zobowiązania z tytułu dostaw i usług
6.878
Zobowiązania wobec podmiotów prowadzących regulowane rynki
papierów wartościowych i giełd towarowych
1.177
Zobowiązania wobec KDPW S.A. i giełdowych izb
rozrachunkowych
952
Pozostałe
_____3.513
Razem
159.610
31.12.2006 r.
____tyś, zł
33.487
26.750
47.476
5.819
10.103
3.417
617
_____4.744
132.413
Wzrost salda pozostałych zobowiązań o 27.197 tyś. zł (tj. 20,5%) w porównaniu do końca
2006 r. wynikał przede wszystkim ze wzrostu rozrachunków międzybankowych tytułem
zwiększenia środków w drodze (głównie związanych z realizacją przelewów z tytułu zleceń
importowych) o 32.581 tyś. zł (tj. o 97,3 %) oraz rozliczeń międzyokresowych o 11.334 tyś. zł
(tj. o 42,4%) tytułem utworzenia wyższej o 8.277 tyś. zł (tj. o 67,3%) rezerwy na premie i
nagrody. Wzrost ten został skompensowany głównie spadkiem zobowiązań DM BOŚ z tytułu
transakcji zawartych na GPW w Warszawie S.A. (o kwotę 14.910 tyś. zł, tj. o 31,4%).
Prowizje do rozliczenia w czasie stanowią między innymi prowizje do rozliczania efektywną
stopą procentową od udzielonych kredytów, które nie zostały jeszcze wypłacone.
25
IV.
14. Kapitał własny
Kapitał podstawowy
Kapitał zakładowy
Kapitał zapasowy ze sprzedaży akcji
powyżej wartości nominalnej
Zyski zatrzymane
Pozostały kapitał zapasowy
Pozostałe kapitały rezerwowe
Fundusz ogólnego ryzyka
Wynik lat ubiegłych
Wynik netto bieżącego roku
31.12.2006 r.
Podział
zysku
2006 r.
Zysk
bieżącego
roku
Wycena
DDS
Emisja akcji
serii N
31.12.2007 r.
tyś. zł
tyś. zł
tyś. zł
tyś. zł
tyś. zł
tyś. zł
170.118
18.530
525.899
229.502
151.588
296.397
(12.691)
417.075
340.979
3.164
48.302
(60.989)
85.619
930.283
355.781
210.972
144.809
(2.356)
333.172
308.359
3.164
48.302
(86.714)
60.061
686.597
(10.335)
(1.716)
32.620
25.725
(60.061)
(1.716)
85.619
85.619
85.619
-
-
(10.335)
170.118
26
finansowego (cd.)
14.
Kapitał własny (cd.)
Wielkość kapitału zakładowego Banku w stosunku do kapitału zarejestrowanego w KRS
zarówno na dzień bilansowy, jak i na dzień 31 grudnia 2006 r. była wyższa o kwotę
78.972 tyś. zł w wyniku wymaganego przez MSR 29 przeszacowania wpłat dokonywanych
na poczet kapitału zakładowego w warunkach hiperinflacji (tj. do końca 1996 r.). Korekta ta
została odniesiona drugostronnie w wynik z lat ubiegłych na dzień 1 stycznia 2006 r. i nie
miała wpływu na wysokość netto kapitałów własnych.
W dniu 25 czerwca 2007 r. Bank otrzymał postanowienie Sądu o zarejestrowaniu
podwyższenia kapitału zakładowego o 18.530 tyś. zł poprzez emisję 1.853.000 akcji serii N.
W związku ze sprzedażą akcji powyżej ich wartości nominalnej na kapitał zapasowy Grupy
odniesiono 151.946 tyś. zł, która została pomniejszona o koszty emisji w wysokości 358 tyś.
zł.
Zgodnie z Uchwałą nr 11/2007 Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy z dnia 28 czerwca
2007 r., zysk jednostkowy Banku za 2006 r. w kwocie 33.565 tyś. zł przeznaczono na kapitał
zapasowy (31.346 tyś. zł), fundusz załogi (503 tyś. zł) oraz na wypłatę dywidendy (1.716 tyś.
zł). Podział wyniku został dokonany zgodnie z zasadami Ustawy Kodeks spółek handlowych.
Jednocześnie Grupa sporządzając sprawozdanie finansowe według MSSF zatwierdzonych
przez UE dokonał przyporządkowania środków przeznaczonych na fundusz załogi do
kosztów okresu, którego dotyczyły, tj. do 2006 r. Zysk netto za 2006 r. został więc
pomniejszony w sprawozdaniu finansowym o kwotę 503 tyś. zł.
Podział zysku w DM BOŚ S.A. za rok 2006 r. w wysokości 15.917 tyś. zł nastąpił na
podstawie uchwały nr 11/2007 Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy
Domu Maklerskiego z dnia 26 kwietnia 2006 r. Zgodnie z wyżej wymienioną uchwałą, kapitał
zapasowy wzrósł o kwotę 1.274 tyś. zł, natomiast pozostała część zysku wypracowanego w
2006 r., tj. kwota 14.643 tyś. zł została wypłacona w postaci dywidendy akcjonariuszowi
Domu Maklerskiego.
Zmiana salda kapitału z aktualizacji wyceny wynika z wyceny do wartości godziwej
instrumentów finansowych klasyfikowanych jako dostępne do sprzedaży (zmniejszenie salda
o 10.335 tyś. zł).
Fundusze własne i kapitał krótkoterminowy liczony na bazie skonsolidowanej, wyliczone
zgodnie z Uchwałą 1/2007 Komisji Nadzoru Bankowego z dnia 13 marca 2007 r. w sprawie
wymogów kapitałowych (Dz. Urz. NBP.07.2.3) oraz Uchwałą nr 2/2007 Komisji Nadzoru
Bankowego z dnia 13 marca 2007 r. w sprawie funduszy własnych (Dz. Urz. NBP.07.3.4)
wyniosły na dzień 31 grudnia 2007 r. 787.913 tyś. zł (na koniec 2006 r. 559.826 tyś. zł) i były
wyższe o 381.481 tyś. zł od całkowitego wymogu kapitałowego, który wyniósł na dzień
bilansowy 406.432 tyś. zł (na koniec 2006 r. 388.489 tyś. zł). Efektem tego była wielkość
współczynnika wypłacalności na poziomie 15,51% (11,53% na 31 grudnia 2006 r).
27
finansowego (cd.)
14.
Kapitał własny (cd.)
Poniżej przedstawiono uzgodnienie kapitałów własnych konsolidowanych spółek ze
skonsolidowanymi kapitałami własnymi Grupy na dzień bilansowy:
Aktywa netto spółek:
- Bank Ochrony Środowiska SA
- Dom Maklerski BOŚ SA
Razem aktywa netto spółek
- Eliminacja kapitału podstawowego spółki zależnej
- Eliminacja pozostałych kapitałów spółki zależnej
Razem eliminacje
Aktywa netto Grupy Kapitałowej
31.12.2007 r.
_____tyś, zł
31.12.2006 r.
_____tyś, zł
897.855
54.368
952.223
(21.551)
_____(389)
____(21.940)
____930.283
667.851
40.686
708.537
(21.551)
_____(389)
(21.940)
___686.597
28
IV.
finansowego (cd.)
Rachunek zysków i strat za rok obrotowy zakończony 31 grudnia 2007 r.
Wynik z tytułu odsetek w badanym roku wzrósł o 32.139 tyś. zł, tj. o 18,2% w porównaniu do
wyniku z 2006 r. i wyniósł 209.115 tyś. zł. 100,1% salda wyniku dotyczy Banku (DM BOŚ
S.A. odnotował stratę na tej pozycji).
12 miesięcy do
31.12.2007 r.
Struktura
12 miesięcy do
31.12.2006 r.
Struktura
80,1
7,3
72,8
79,7
12 miesięcy do
31.12.2007 r.
12 miesięcy do
31.12.2006 r.
358.271
32.631
325.640
290.888
7.892
282.996
89.281
447.552
73.892
19,9
364.780
100,0
(203.645)
(3.951)
(199.694)
(159.100)
(6.688)
(152.412)
85,4
1,6
83,8
81,2
(34.792)
(28.536)
14,6
15,2
(238.437)
(168)
(187.804)
100,0
0,1
100,0
Przychody z tytułu
odsetek i przychody
o podobnym
charakterze z tytułu
kredytów i pożyczek
udzielonych
- banki
- klienci
papierów
wartościowych
Razem
Koszty z tytułu
odsetek i koszty o
podobnym
charakterze z tytułu
lokat przyjętych,
depozytów i
rachunków bankowych
- banki
- klienci
kredytów i pożyczek
otrzymanych
instrumentów
finansowych
przeznaczonych do
obrotu
Razem
2,1
77,6
20,3
100,0
84,7
3,5
Wynik z tytułu
odsetek
_________
209.115 _________
176.976
Wzrost przychodów odsetkowych o 82.772 tyś. zł (tj. 22,7%) wynikał głównie ze wzrostu
przychodów odsetkowych od kredytów i pożyczek udzielonych klientom o kwotę
42.644 tyś. zł oraz bankom o kwotę 24.739 tyś. zł, jak również wzrostu przychodów
odsetkowych od papierów wartościowych dostępnych do sprzedaży o kwotę 10.924 tyś. zł.
Było to między innymi rezultatem wyższego niż w 2006 r. średniego salda lokat
międzybankowych, otrzymaniem w 2007 r. odsetek karnych w kwocie 5.054 tyś. zł od
należności klasyfikowanej jako zagrożona, wyższego średniego salda obligacji skarbowych
w portfelu dostępnym do sprzedaży, a także wzrostem stóp procentowych.
29
IV.
finansowego (cd.)
15. Wynik z tytułu odsetek (cd.)
Wzrost kosztów odsetkowych za badany rok w porównaniu do 2006 r. o 50.633 tyś. zł
(tj. o 27,0%) wynikał przede wszystkim z wyższego średniego salda zobowiązań wobec
klientów oraz wyższego poziomu stóp procentowych i droższego finansowania w 2007 r.
Marża odsetkowa (liczona jako stosunek wyniku z tytułu odsetek do przychodów z tytułu
odsetek) spadła z 48,5% w 2006 r. do 46,7% w badanym roku obrotowym.
w
nocie
nr
6
rocznego
Wynik z tytułu opłat i prowizji za badany rok wzrósł o 15.699 tyś. zł, czyli o 17,8%. 52,0%
wyniku dotyczy Banku.
Przychody z tytułu opłat
i prowizji
Opłaty za zarządzanie
aktywami i inne opłaty
Opłaty za obsługę
rachunków klientów, inne
operacje rozliczeniowe w
obrocie krajowym i
zagranicznym
Opłaty i prowizje z tytułu
działalności bankowej
Opłaty od operacji kartami
płatniczymi
Pozostałe opłaty
Razem
Koszty z tytułu opłat i
prowizji
Uiszczone opłaty
maklerskie
Pozostałe opłaty
Razem
Wynik z tytułu opłat i
prowizji
12 miesięcy do
31.12.2007 r.
Struktura
12 miesięcy do
31.12.2006 r.
Struktura
47.274
50,4
42,0
37.529
38.568
28,9
34,2
14.795
15.956
11,4
14,2
7.873
4.254
130.075
5.947
4.860
112.605
6,0
3,3
100,0
5,3
4,3
100,0
(16.452)
(9.578)
(26.030)
(14.397)
(9.862)
(24.259)
63,2
36,8
100,0
59,3
40,7
100,0
104.045
88.346
12 miesięcy do
31.12.2007 r.
tyś, zł
12 miesięcy do
31.12.2006 r.
tyś, zł
65.624
W badanym roku przychody z tytułu opłat i prowizji wzrosły o 17.470 tyś. zł (tj. o 15,5%)
i wyniosły 130.075 tyś. zł na dzień 31 grudnia 2007 r. (112.605 tyś. zł na koniec 2006 r.).
30
IV.
finansowego (cd.)
16. Wynik z tytułu opłat i prowizji (cd.)
Wzrost przychodów z tytułu opłat i prowizji wynikał ze wzrostu przychodów DM BOŚ S.A. z
tytułu prowizji od operacji papierami wartościowymi na rachunek dającego zlecenie oraz
wzrostu prowizji z tytułu oferowania papierów wartościowych. Przyczyną wzrostu była
między innymi trwająca do początku II półrocza hossa na Giełdzie Papierów Wartościowych
w Warszawie S.A. i związane z nią zwiększenie obrotów jak i przypływ nowych klientów do
biura maklerskiego.
w
nocie
nr
7
rocznego
Wynik na działalności handlowej przedstawiono w tabeli poniżej. Wynik dotyczy w 48,5%
Banku.
12 miesięcy do
31.12.2007 r.
______tyś, zł
(1.044)
_____17.082
_____16.038
12 miesięcy do
31.12.2006 r.
______ty s .zł
2.889
______13.781
______16.670
Wynik na działalności handlowej w badanym roku obrotowym wyniósł 16.038 tyś. zł i był
niższy od wyniku w poprzednim roku obrotowym o 632 tyś. zł (tj. 3,8%).
W 2007 r. na stratę na wyniku z tytułu papierów wartościowych przeznaczonych do obrotu
składały się przede wszystkim: poniesiona przez Bank strata w wysokości 2.012 tyś. zł z
tytułu wyceny i sprzedaży papierów wartościowych (zysk w kwocie 259 tyś. zł w 2006 r.) głównie związana ze zniżką wyceny obligacji skarbowych w wysokości 3.216 tyś. zł - oraz
zysk DM BOŚ S.A. w wysokości 968 tyś. zł, zrealizowany głównie na transakcjach własnych
na rynku akcji w kwocie 754 tyś. zł (odpowiednio 2.630 tyś. zł oraz 2.377 tyś. zł w 2006 r.).
Na wynik z tytułu pochodnych instrumentów finansowych w 2007 r. składały się zysk
osiągnięty przez DM BOŚ S.A. z tytułu transakcji na kontraktach terminowych na akcje i na
indeks WIG 20 w kwocie 7.286 tyś. zł (5.998 tyś. zł w 2006 r.) oraz zysku Banku z tytułu
transakcji na instrumentach pochodnych w wysokości 9.796 tyś. zł (7.783 tyś. zł w 2006 r.) głównie na transakcjach fx swap w kwocie 9.459 tyś. zł.
pRICEWATERHOUsE(COPERS ®
w
nocie
nr
9
rocznego
3l
finansowego (cd.)
18. Wynik na inwestycyjnych (lokacyjnych) papierach wartościowych
Wynik na inwestycyjnych (lokacyjnych) papierach wartościowych za 2007 r. wyniósł 3.080
tyś. zł (1.563 tyś. zł w 2006 r.), co oznacza wzrost wyniku o 1.517 tyś. zł. (tj. 97,1%). 46,5%
salda dotyczy Banku, który wygenerował wynik w wysokości 1.433 tyś. zł, co wynikało
głównie z rozliczenia transakcji sprzedaży akcji spółki lnstalexport w styczniu 2007 r., na
której Bank zrealizował zysk w wysokości 1.369 tyś. zł. Natomiast zysk DM BOŚ S.A. w
wysokości 1.647 tyś. zł wynikał ze zbycia akcji spółki UNIMA 2000 Systemy
Teleinformatyczne S.A., którą w 2006 roku zaklasyfikowano jako instrument finansowy
dostępny do sprzedaży.
19. Wynik z pozycji wymiany
W badanym roku obrotowym wynik z pozycji wymiany spadł w porównaniu do 2006 r. o
8.756 tyś. zł (tj. o 31,4%) i wyniósł 19.091 tyś. zł. Wynik prawie w całości dotyczył Banku a
jego spadek wynikał z braku przyrostu kredytów udzielanych w walucie, jak również spłaty
dotychczas udzielonych kredytów w walucie oraz braku dużych, jednorazowych transakcji fx
forward, które wpłynęły na wysoki wynik w 2006 r.
20.
Pozostałe przychody i koszty operacyjne
Saldo pozostałych przychodów i kosztów zaprezentowano w tabeli poniżej. 96,1%
przychodów oraz 72,2% kosztów dotyczyło Banku.
W badanym roku pozostałe przychody operacyjne kształtowały się następująco:
12 miesięcy do
31.12.2007 r.
______tyś, zł
Rozwiązania rezerw na przyszłe zobowiązania
Przychody z tytułu zwrotu kosztów windykacji należności
Przychód ze sprzedaży lub likwidacji
środków trwałych oraz wartości niematerialnych
Rozwiązanie odpisów aktualizujących
na aktywa przejęte do zbycia
Pozostałe
13.657
12 miesięcy do
31.12.2006 r.
_____tyś, zł
485
13.630
225
453
638
65
1.773
1.355
______2.144
16.433
17.992
Pozostałe przychody operacyjne spadły o 1.559 tyś. zł (tj. o 8,7%), osiągając poziom 16.433
tyś. zł. Na zmniejszenie przychodów główny wpływ miały niższe o 1.290 tyś. zł (tj. o 95,2%)
niż w 2006 r. przychody z tytułu rozwiązania odpisów aktualizacyjnych na aktywa przejęte do
zbycia. Rozwiązanie odpisów wynikało ze sprzedaży tych aktywów w 2006 r.
PRICWATERHOUS (COPERS O
32
finansowego (cd.)
20.
Pozostałe przychody i koszty operacyjne (cd.)
Pozostałe koszty operacyjne w badanym roku kształtowały się w następujący sposób:
Zawiązanie rezerw na przyszłe zobowiązania
Koszty windykacji należności
Sprzedaż lub likwidacja środków trwałych
niematerialnych
Odszkodowania, kary i grzywny
Pozostałe
12 miesięcy do
31.12.2007 r.
______tyś, zł
(2.384)
(1.647)
oraz wartości
12 miesięcy do
31.12.2006 r.
______tyś, zł
(3.244)
(1.842)
(1.166)
(972)
(50)
(3.098)
______(1.556) ______(2.105)
(6.803)
(11.261)
Pozostałe koszty operacyjne spadły o 4.458 tyś. zł (tj. o 39,6%), osiągając poziom 6.803 tyś.
zł. W 2006 r. w saldzie kosztów z tytułu odszkodowań, kar i grzywien ujęte było 2.895 tyś. zł
rezerwy na karę nałożona przez UOKiK.
Szczegółowe zestawienie tej pozycji przedstawiono w notach nr 10 i 11 rocznego
21.
Wynik odpisów (netto) z tytułu utraty wartości kredytów i pożyczek oraz
Odpisy aktualizujące z tytułu utraty wartości kredytów i pożyczek w całości dotyczyły Banku.
12 miesięcy do
31.12.2007 r.
_______tyś, zł
Kredyty i pożyczki udzielone klientom
Kredyty i pożyczki udzielone bankom
Rezerwy na zobowiązania pozabilansowe
12 miesięcy do
31.12.2006 r.
______tyś, zł
8.107 (5.665)
6
(8)
________636 ______1.882
8.749
(3.791)
W badanym roku obrotowym wynik odpisów z tytułu utraty wartości kredytów i pożyczek oraz
zobowiązań pozabilansowych był o 12.540 tyś. zł wyższy niż w 2006 r., w którym to Grupa
zanotowała stratę w wysokości 3.791 tyś. zł. Na zysk osiągnięty w 2007 r. największy wpływ
miał dodatni wynik odpisów z tytułu utraty wartości kredytów i pożyczek udzielonych klientom
w wysokości 8.107 tyś. zł.
finansowego (cd.)
21.
Wynik odpisów (netto) z tytułu utraty wartości kredytów i pożyczek oraz
zobowiązań pozabilansowych (c.d.)
12 miesięcy
31.12.2007 r.
Rozwiązanie odpisu aktualizującego na wierzytelność kredytową z tytułu
wygrania sprawy spornej
Podpisanie ugody skutkującej spłatą zadłużenia i zmniejszeniem odpisu
aktualizującego dla jednego kredytobiorcy
Sprzedaż wierzytelności o łącznej wartości brutto w dniu sprzedaży 18.952 tyś.
zł, objętych odpisami aktualizującymi w wysokości 16.466 tyś. zł na dzień
sprzedaży
Utrata wartości trzech istotnych zaangażowań
Pozostałe dotworzenia i rozwiązania
Razem
5.831
2.723
11.746
(8.639)
(2.912)
8.749
Szczegółowe zestawienie tej pozycji przedstawiono w notach 12 oraz 21 rocznego
Ogólne koszty administracyjne Grupy w badanym roku wzrosły o 32.569 tyś. zł,
tj. o 13,7% w porównaniu do 2006 r. Ogólne koszty administracyjne Banku stanowiły 86,8%
salda.
Świadczenia pracownicze
Wynagrodzenia
Składki na ubezpieczenia społeczne
Koszty administracyjne
- koszty rzeczowe
- podatki i opłaty
- składka i wpłaty na BFG
- pozostałe
Amortyzacja
- środków trwałych
- wartości niematerialnych
Razem
12 miesięcy do
31.12.2007 r.
_____tyś, zł
150.578
12 miesięcy do
31.12.2006 r.
_____tyś, zł
126.683
130.763
108.086
18.597
87.451
81.374
3.024
1.186
1.867
19.815
96.048
88.633
3.012
1.157
3.246
24.474
17.697
6.777
271.100
24.397
17.839
6.558
238.531
Na wzrost ogólnych kosztów administracyjnych składał się głównie wzrost kosztów
wynagrodzeń (o 22.677 tyś. zł, tj. o 21,0%) oraz składek na ubezpieczenia społeczne (o
1.218 tyś. zł, tj. o 6,5%). Wynikało to głównie z utworzenia wyższej o 8.277 tyś. zł (tj.
o 67,3%) rezerwy na premie i nagrody.
34
finansowego (cd.)
22. Ogólne koszty administracyjne (c.d.)
Wskaźniki efektywności działania Grupy:
12 miesięcy
31.12.2007 r.
____tyś, zł
Średnioroczne zatrudnienie (w osobach)
przypadające na 1 zatrudnionego
Zysk netto na 1 zatrudnionego
12 miesięcy
31.12.2006 r.
____tyś, zł
271.100
1.846
238.531
1.827
147
131
46
33
W badanym roku wskaźnik ogólnych kosztów administracyjnych do przychodów (C/l) wyniósł
75,1% (75,0% w 2006 r.).
Szczegółowe zestawienie tej pozycji przedstawiono w nocie nr 13 i 14 rocznego
23. Obciążenia podatkowe
Obciążenie podatkowe w badanym roku zaprezentowano w poniższej tabeli:
12 miesięcy do
31. 12.2007 r.
tyś. zł
Podatek dochodowy bieżący
Podatek dochodowy odroczony
Obciążenie wyniku finansowego
Zysk brutto
Podatek dochodowy według stawki 19%
Dochody niepodlegające opodatkowaniu
- rozwiązanie odpisów aktualizacyjnych
niepodlegających opodatkowaniu
- rozwiązanie rezerw na przyszłe zobowiązania
- rozwiązanie rezerw na akcje spółki lnstalexport S.A.
- pozostałe
Koszty niestanowiące kosztów uzyskania przychodów
- utworzenie odpisów aktualizacyjnych
niepodlegających opodatkowaniu
- koszty odszkodowań, kar, grzywien
- pozostałe
Obciążenie wyniku finansowego
12 miesięcy do
31.12.2006 r.
tyś. zł
22.207
(9.169)
13.038
8.883
6.969
15.852
98.657
(18.745)
9.901
75.913
(14.424)
6.658
2.559
2.247
1.053
4.042
2.820
2.200
(4.195)
(8.086)
(2.689)
(30)
(1.476)
13.038
(4.309)
(584)
(3.193)
15.852
Efektywne obciążenie podatkowe wyniosło 13,2% w 2007 r. (20,9% w 2006 r.).
1.638
finansowego (cd.)
23. Obciążenia podatkowe (cd.)
(a)
Podatek dochodowy bieżący
W badanym roku obrotowym podatek dochodowy bieżący kalkulowany był w oparciu o wynik
brutto ustalony na podstawie przepisów o podatku dochodowym obowiązujących w Polsce,
skorygowany o przychody niepodlegające opodatkowaniu i koszty niestanowiące kosztów
uzyskania przychodu.
Na obciążenie wyniku finansowego Grupy bieżącym podatkiem dochodowym w wysokości
22.207 tyś. zł miały wpływ obciążenie bieżącym podatkiem dochodowym dotyczące Banku w
wysokości 15.522 tyś. zł oraz Domu Maklerskiego w wysokości 6.685 tyś. zł.
b)
Podatek dochodowy odroczony
Kalkulacja podatku dochodowego odroczonego została sporządzona w oparciu o
przejściowe różnice między wykazywaną według bilansu wartością aktywów i zobowiązań a
ich wartością podatkową, w myśl przepisów podatkowych obowiązujących w Polsce. Na
dzień 31 grudnia 2007 r. Grupa rozpoznała aktywa z tytułu odroczonego podatku
dochodowego w wysokości 16.979 tyś. zł, z czego 16.296 tyś. zł stanowiło aktywa Banku,
natomiast 683 tyś. zł - aktywa DM BOŚ S.A.
Różnice przejściowe dodatnie z tytułu:
Przychodów do otrzymania
Niezamortyzowanych środków trwałych
objętych ulgą inwestycyjną
Zapłaconych prowizji do rozliczenia w czasie
Zwyżki z tytułu wyceny aktywów finansowych
Różnic kursowych z wyceny walut
Pozostałych różnic przejściowych
Różnice przejściowe dodatnie (19%)
Różnice przejściowe ujemne z tytułu:
Odpisów aktualizujących kredyty i pożyczki
Rezerw na koszty rzeczowe i osobowe
Otrzymanych prowizji do rozliczenia w czasie
Kosztów do zapłacenia
Zniżki z tytułu wyceny aktywów finansowych
Różnic kursowych z wyceny walut
Pozostałych różnic przejściowych
Różnice przejściowe ujemne (19%)
Aktywa z tytułu podatku odroczonego razem
31.12.2007 r.
tyś. zł
31.12.2006 r.
tyś. zł
11.263
8.756
5.513
875
527
604
18.782
5.533
985
6.331
1.137
672
23.414
(9.702)
(7.988)
(6.864)
(6.536)
(3.572)
(1.099)
(35.761)
(7 922)
(5.964)
(6.140)
(4.796)
(1.027)
(2.346)
(318)
(28.513)
16.979
5.099
36
finansowego (cd.)
23. Obciążenia podatkowe (cd.)
12 miesięcy
do
31.12.2007 r.
______tyś, zł
Zmiana zobowiązania z tytułu podatku odroczonego
Zmiana aktywów z tytułu podatku odroczonego
z tego:
- wycena aktywów dostępnych do sprzedaży
Wpływ podatku odroczonego na wynik finansowy
4.632
_____7.248
11.880
(2.711)
9.169
12 miesięcy
do
31.12.2006 r.
tyś, zł
(12.021)
_____4.137
(7.884)
______915
(6.969)
24.
Uzgodnienie wyniku finansowego netto spółek objętych konsolidacją z
wynikiem netto Grupy za rok obrotowy zakończony 31 grudnia 2007 r.
(a)
(b)
Zysk netto Banku Ochrony Środowiska S.A.
Zysk netto DM BOŚ S.A.
Razem zysk netto według sprawozdań finansowych
skonsolidowanych spółek sporządzonych zgodnie
z MSSF zatwierdzonymi przez UE
Eliminacja udziału
w zyskach netto jednostek podporządkowanych
Zysk netto Grupy Kapitałowej
12 miesięcy do
31.12.2007 r.
_____tyś, zł
12 miesięcy do
31.12.2006 r.
_____tyś, zł
70.759
26.209
51.866
16.917
96.968
68.783
(11.349)
85.619
(8.722)
60.061
25. Aktywa i zobowiązania warunkowe
Na dzień bilansowy saldo aktywów i zobowiązań warunkowych zaprezentowano w poniższej
tabeli:
31 .12.2007
31.12.2006 r.
- o charakterze finansowym
- o charakterze gwarancyjnym
- gwarantowanie emisji obligacji komunalnych
- inne
Aktywa warunkowe:
- finansowe
- zobowiązania od NFOŚiGW i WFOŚiGW z tytułu kredytów
konsorcjalnych
- gwarancyjne
Razem
tyś. zł
1.502.642
1 .188.523
301.119
13.000
1.035.191
691.176
343.576
tyś. zł
1.160.941
898.127
253.935
8.700
179
570.408
352.563
19.156
347.600
344.015
2.537.833
333.407
217.845
1.734.499
37
IV.
finansowego (cd.)
25. Aktywa i zobowiązania warunkowe (cd.)
Wartość zobowiązań warunkowych uległa zwiększeniu o 341.701 tyś. zł (tj. o 29,4%) do
poziomu 1.502.642 tyś. zł głównie w rezultacie wzrostu salda otwartych linii kredytowych o
194.701 tyś. zł do poziomu 1.042.196 tyś. zł oraz otwartych akredytyw importowych o
100.016 tyś. zł do poziomu 103.369 tyś. zł na koniec badanego roku, wykazywanych jako
zobowiązania warunkowe o charakterze finansowym.
Na dzień 31 grudnia 2007 r. Bank posiadał otwarte, niewykorzystane linie kredytowe od
banków polskich i zagranicznych w wysokości odpowiednio 100.000 tyś. zł oraz 68.000 tyś.
euro (tj. 243.576 tyś. zł) - na koniec 2006 r. od banków zagranicznych 5.000 tyś. euro, tj.
19.156 tyś. zł.
Niewykorzystane limity ze środków NFOŚiGW oraz WFOŚiGW dotyczą środków, które
Grupa może przeznaczyć na udzielanie kredytów, przede wszystkim konsorcjonalnych.
PRICEWATEKHOUSE(COPERS O
w
nocie
nr
32
rocznego
38
za rok od 1 stycznia do 31 grudnia 2007 r.
V.
Stwierdzenia niezależnego biegłego rewidenta
(a)
Zarząd Jednostki dominującej przedstawił w toku badania żądane informacje,
wyjaśnienia i oświadczenia oraz przedłożył oświadczenie o kompletnym ujęciu danych
w dokumentacji konsolidacyjnej oraz wykazaniu wszelkich zobowiązań warunkowych,
a także poinformował o istotnych zdarzeniach, które nastąpiły po dniu bilansowym do
dnia złożenia oświadczenia.
(b)
Zakres badania nie był ograniczony.
(c)
Dokumentacja konsolidacyjna była kompletna
przechowywania zapewnia właściwą ochronę.
(d)
We wszystkich istotnych aspektach określone przez kierownika Jednostki dominującej
zasady rachunkowości oraz wykazywanie danych były zgodne z Międzynarodowymi
Standardami Sprawozdawczości Finansowej zatwierdzonymi przez Unię Europejską.
Zmiany stosowanych zasad rachunkowości i metod oraz ich skutki zostały prawidłowo
wykazane w informacji dodatkowej.
(e)
We wszystkich istotnych aspektach konsolidacja kapitałów została przeprowadzona
prawidłowo.
(f)
Wyłączenia wzajemnych rozrachunków (należności i zobowiązań) oraz obrotów
wewnętrznych (przychodów i kosztów) jednostek objętych konsolidacją zostały
dokonane we wszystkich istotnych aspektach zgodnie z MSSF zatwierdzonymi przez
UE.
(g)
Wyłączenia wyników nie zrealizowanych przez jednostki objęte konsolidacją
zawartych w wartości aktywów oraz z tytułu dywidend zostały dokonane we wszystkich
istotnych aspektach zgodnie z MSSF zatwierdzonymi przez UE.
(h)
Informacja dodatkowa przedstawia wszystkie istotne informacje określone przez MSSF
zatwierdzone przez UE.
(i)
Sprawozdanie z działalności Grupy Kapitałowej uwzględnia zagadnienia wymagane
przepisami Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 19 października 2005 r. w
sprawie informacji bieżących i okresowych przekazywanych przez emitentów papierów
wartościowych (Dz. U. Nr 209 póz. 1744).
(j)
Podczas badania nie stwierdzono żadnych istotnych przypadków naruszenia prawa,
które mogłyby mieć wpływ na skonsolidowane sprawozdanie finansowe.
(k)
Całkowity wymóg regulacyjny na bazie skonsolidowanej, wraz z wymogiem na ryzyko
nadmiernych zaangażowań kapitałowych, wyniósł na dzień bilansowy 406.432 tyś. zł.
Współczynnik wypłacalności kalkulowany na bazie skonsolidowanej wyniósł 15,51% na
dzień 31 grudnia 2007 r. Na dzień bilansowy Bank stosował się do obowiązujących
norm ostrożnościowych we wszystkich istotnych aspektach.
(l)
Wysokość wskaźników istotności została określona przez nas na etapie planowania.
Poziomy istotności określają granice, do których ujawnione uchybienia mogą bez
szkody dla jakości skonsolidowanego sprawozdania finansowego i prawidłowości
stanowiących podstawę ksiąg rachunkowych, nie być korygowane, gdyż zaniechanie
takich korekt nie spowoduje wprowadzenia w błąd czytelnika sprawozdania
finansowego. Istotność wyraża cechy ilościowe, jak i jakościowe badanych pozycji i
dlatego też różni się ona w stosunku do różnych pozycji bilansu i rachunku zysków i
strat. Ze względu na złożoność i liczbę przyjętych przy badaniu wskaźników istotności
zawarte są one w dokumentacji z badania.
PRICWATERHOUSE(OOPERS $
i
poprawna,
a
sposób
jej
39
za rok od 1 stycznia do 31 grudnia 2007 r.
V.
Stwierdzenia niezależnego biegłego rewidenta (cd.)
(m)
Skonsolidowane sprawozdanie finansowe za 2006 r. zostało zbadane przez
PricewaterhouseCoopers Sp. z o.o. Biegły rewident wydał opinię bez zastrzeżeń.
(n)
Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej za rok obrotowy od
1 stycznia do 31 grudnia 2006 r. zostało zatwierdzone uchwałą nr 10/2007 Walnego
Zgromadzenia Akcjonariuszy Jednostki dominującej dnia 28 czerwca 2007 r. oraz
złożone w Krajowym Rejestrze Sądowym w Warszawie w dniu 4 lipca 2007 r. i złożone
do ogłoszenia w dniu 9 lipca 2007 r.
PRICEWATERHOUSE(COPERS 0
40
PricewaterhouseCoopers Sp. z o.o.
Al. Armii Ludowej 14
00-638 Warszawa, Polska
Telefon +48 (0) 22 523 4000
Faks
VI.
Informacje i uwagi końcowe
+48 (0) 22 523 4040
www.pwc.com/pl
Niniejszy raport został sporządzony w związku z badaniem skonsolidowanego sprawozdania
finansowego Grupy Kapitałowej Banku Ochrony Środowiska SA, w której jednostką
dominującą jest Bank Ochrony Środowiska z siedzibą w Warszawie przy ulicy Al. Jana
Pawła II 12. Badaniu podlegało skonsolidowane sprawozdanie finansowe obejmujące:
(a) skonsolidowany bilans sporządzony na dzień 31 grudnia 2007 r., który po stronie
aktywów oraz kapitału własnego i zobowiązań wykazuje sumę 9.168.881 tyś. zł;
(b) skonsolidowany rachunek zysków i strat za rok obrotowy od 1 stycznia do 31 grudnia
2007 r. wykazujący zysk netto w kwocie 85.619 tyś. zł;
(c) skonsolidowane zestawienie zmian w kapitale własnym za rok obrotowy od 1 stycznia do
31 grudnia 2007 r. wykazujące zwiększenie kapitału własnego o kwotę 243.686 tyś. zł;
(d) skonsolidowany rachunek przepływów pieniężnych za rok obrotowy od 1 stycznia do 31
grudnia 2007 r. wykazujący wypływy pieniężne netto w kwocie 242.615 tyś. zł;
(e) informację dodatkową o przyjętych zasadach rachunkowości oraz inne informacje
objaśniające.
Skonsolidowane sprawozdanie finansowe zostało podpisane przez Zarząd Jednostki
dominującej dnia 28 marca 2008 roku. Raport powinien być odczytywany wraz z opinią
niezależnego biegłego rewidenta dla Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy i Rady
Nadzorczej Banku Ochrony Środowiska S.A. z dnia 28 marca 2008 r. dotyczącą wyżej
opisanego skonsolidowanego sprawozdania finansowego. Opinia o skonsolidowanym
sprawozdaniu finansowym wyraża ogólny wniosek wynikający z przeprowadzonego badania.
Wniosek ten nie stanowi sumy ocen wyników badania poszczególnych pozycji
skonsolidowanego sprawozdania bądź zagadnień, ale zakłada nadanie poszczególnym
ustaleniom odpowiedniej wagi (istotności), uwzględniającej wpływ stwierdzonych faktów na
rzetelność i prawidłowość skonsolidowanego sprawozdania finansowego.
Działający w imieniu PricewaterhouseCoopers Sp. z o.o. i przeprowadzający badanie:
- "D
Antoni F. Reczek
Prezes Zarządu
Biegły Rewident
Numer ewidencyjny 90011/503
Spółka wpisana na listę podmiotów
uprawnionych do badania sprawozdań
finansowych pod numerem 144
Warszawa, 28 marca 2008 r.
PricewaterhouseCoopers Sp. z o.o. wpisana jest do Krajowego Rejestru Sądowego prowadzonego przez Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy, pod numerem KRS
0000044655, NIP 526-021-02-28. Kapitał zakładowy wynosi 10,363.900 złotych. Siedzibą Spółki jest Warszawa, Al, Armii Ludowej 14. Członkami Zarządu są: Georgai i...
Johnstone, Antoni F. Reczek, Adam Celiński, Andrzej Konopacki, Grzegorz Skrzeszewski, Antoni Tymiński, Piotr Waliński, Artur Zlobro, Halina Koniecka - Maliszewska, Ewa
Sowińska, Wojciech Maj, Waldemar lachowski, Tomasz Reinfuss, Reginafd Webb, Michał Mastalerz, Zuzanna Mrugała, Tomasz Konieczny, Karol Dziekański, Tomasz Zielke.

Sprawozdanie skonsolidowane 2007

Transkrypt

Podobne dokumenty

RB nr 17/2005

INFORMACJA PRASOWA

23 stycznia 2017

List do studentów

Wierzę w Ciebie, Panie

Raport surowcowy

Rachunek z Mocą w BOŚ Banku – jak zmniejszyć stałe koszty w

Lista podmiotów powiązanych kapitałowo z Bankiem

6 kwietnia 2016