MIJA 149 LAT OD STRACENIA ROMUALDA TRAUGUTTA

MIJA 149 LAT OD STRACENIA ROMUALDA TRAUGUTTA
DYKTATORA POWSTANIA STYCZNIOWEGO
Generał Romuald Traugutt został aresztowany przez rosyjską policję w nocy z 10 na 11
kwietnia 1864 roku w swojej warszawskiej kwaterze (został wydany przez Artura Goldmana).
Początkowo przetrzymywany był na Pawiaku, a później więziono go w X Pawilonie Cytadeli
Warszawskiej. Próbowano wydobyć z niego informacje dotyczące dowództwa powstania,
jednak Traugutt nie wydał nikogo. W czasie jednego z przesłuchań miał wypowiedzieć słynne
zdanie:
Idea narodowości jest tak potęŜną i czyni tak wielkie postępy w Europie, Ŝe ją nic nie
pokona.
Romuald Traugutt w mundurze armii rosyjskiej
19 lipca Audytoriat Polowy wydał wyrok. Traugutt został zdegradowany i skazany na karę
śmierci. Wyrok wykonano przez powieszenie w okolicy Cytadeli Warszawskiej 5 sierpnia
1864 roku, w Parku Traugutta koło Fortu Legionów o 10 rano. Wraz z nim stracono Rafała
Krajewskiego, Józefa Toczyskiego, Romana śulińskiego i Jana Jeziorańskiego. Pierwszy
krzyŜ i istniejący do dziś pamiątkowy głaz ustawiono tutaj juŜ w 1916 r. Cztery lata później –
o czym informuje napis na drugim kamieniu – pochowano tu pięć znalezionych w pobliŜu
czaszek. Dzisiejszy wygląd miejsce to zawdzięcza warszawskim rzemieślnikom z Cechu
Krawców i Rzemiosł Włókienniczych, którzy w 1971 r. sfinansowali budowę murków i
schodów. Ostatnim gestem przed śmiercią było ucałowanie krzyŜa, podczas gdy zebrany
trzydziestotysięczny tłum śpiewał pieśń Święty BoŜe.
Zaraz po śmierci dyktatora, zaczął kształtować się swoisty kult jego osoby. Wielu świadków
jego egzekucji przyrównywało tę śmierć do męki Chrystusa. We wrześniu 1864 roku w
piśmie polskim Ojczyzna wydawanym w Szwajcarii po raz pierwszy pojawiły
się nekrologi poświęcone Trauguttowi, wskazujące iŜ prowadził on Ŝycie prawdziwie święte.
Opisywany był jako osoba niezłomna i dokonująca nadludzkich wysiłków m.in. w
pamiętnikach Juliana Łukaszewskiego (1870), pismach Stanisława Koźmiana, Walerego
Przyborowskiego, a nawet doceniającego jego religijność rosyjskiego historyka
powstania Nikołaja Wisilijewicza Berga. Legendę Traugutta kontynuowała obszerna biografia
pióra bliskiego dyktatorowi Mariana Karola Dubienieckiego, wydana w 1894 roku w Galicji.
Legenda Traugutta znajdowała wciąŜ nowych zwolenników równieŜ w XX wieku. Jednym z
nich był m.in. Józef Piłsudski. Za swego patrona Traugutta obierały sobie grupy o skrajnie
róŜnych poglądach – jego imię nosiły zarówno oddziały Armii Krajowej, jak i Ludowego
Wojska Polskiego.
Podjęto kroki w kierunku beatyfikowania jego osoby, jako symbolu poświęcenia i
męczeństwa dla Ojczyzny. Z pomysłem tym wystąpił ks. Józef Jarzębowski, biograf
Traugutta. Pomysł popierał takŜe kardynał Stefan Wyszyński. Obecnie tą kwestią zajmuje się
ojciec Władysław Kluz, autor ksiąŜki pt. Dyktator Romuald Traugutt wydanej w 1982 r.
Imię Romualda Traugutta nosi wiele ulic w polskich miejscowościach, np. Ulica Romualda
Traugutta we Wrocławiu i Legnicy. Jest patronem szkół, np. II LO w Częstochowie, XLV LO
w Warszawie, Szkoły Podstawowej nr 4 w Krakowie, czy Gimnazjum nr 9 im. Romualda
Traugutta w Katowicach oraz druŜyn harcerskich, jak choćby 1 WDH im. Romualda
Traugutta Czarna Jedynka. Ponadto w Warszawie znajduje się park nazwany jego imieniem.
Kamień upamiętniający straconych członków Rządu Narodowego w powstaniu styczniowym: Romualda
Traugutta, Rafała Krajewskiego, Józefa Toczyskiego, Romana śulińskiego i Jana Jeziorańskiego odsłonięty 5
sierpnia 1916 r., w Parku im. Romualda Traugutta w Warszawie
Jego imię nosi teŜ jeden z zabytkowych fortów otaczających Warszawę. W domniemanym
miejscu egzekucji znajduje się pamiątkowy krzyŜ, a w X Pawilonie Cytadeli
Warszawskiej znajduje się zrekonstruowana cela, w której był osadzony.
Wejście do celi Romualda Traugutta w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej
28 listopada 1981 roku odznaczony został Gwiazdą Wytrwałości.
OPRACOWANIE WŁASNE: RYSZARD JAŚKOWSKI
WYKORZYSTANO: WIKIPEDIA