Powiat koszaliński - Wojewódzki Urząd Pracy w Szczecinie
Transkrypt
Powiat koszaliński - Wojewódzki Urząd Pracy w Szczecinie
Powiat koszaliński 1. Charakterystyka badanych podmiotów Wywiady w głównej mierze zostały przeprowadzone wśród w ród firm mikro, zatrudniających cych do 9 pracowników, które stanowiły w badanej populacji 47,1%. Kolejną najczęściej ciej reprezentowaną reprezentowan grupą były firmy małe, zatrudniające zatrudniaj od 10 do 50 pracowników (37,2%). Ponadto w badaniu udział wzięli wzi wzię równieŜ przedstawiciele firm średnich rednich - zatrudniających cych od 51 do 250 pracowników (15,7%) (rysunek 1). RYSUNEK 1. ILE OSÓB JEST ZATRUDNIONYCH ZATRUDN (NA PEŁNY ETAT) W PAŃSTWA FIRMIE? firma zatrudnia do 9 osób 47,1% w firmie zatrudnionych jest od 10 do 50 osób 37,2% w firmie zatrudnionych jest od 51 do 250 osób 15,7% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% źródło: ródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań bada Biorąc pod uwagę formę form prawną badanych firm moŜna Ŝna zauwaŜyć, zauwa Ŝe dominującą grupę stanowiły stanowił firmy prowadzące działalność ść gospodarczą gospodarcz na podstawie wpisu do rejestru (64,4%) oraz spółki z ograniczoną ograniczon odpowiedzialnością (20,4%). Pozostały rozkład odpowiedzi przedstawia rysunek 2. RYSUNEK 2. FORMA PRAWNA FIRMY działalność gospodarcza na podstawie wpisu do rejestru 64,4% spółka z ograniczoną odpowiedzialnością odpowiedzialno 20,4% spółka akcyjna 6,8% spółdzielnia 3,7% spółka jawna 1,6% jednostka budŜetowa bud 1% stowarzyszenie 0,5% spółka komandytowa 0,5% jednostka samorządowa samorz 0,5% jednostka komunalna 0,5% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% źródło: ródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań bada Zdecydowana większość kszość firm, które wzięły ły udział w badaniu posiadała bezwydziałową strukturę ę organizacyjną organizacyjn (75,9%) oraz wielowydziałową, wielowydziałow ale w jednym zakładzie (17,3%). Przedsiębiorstwa Przedsi biorstwa wielozakładowe wieloz oraz holdingowe stanowiły jedynie 6,8% badanej populacji (rysunek (rysunek 3). RYSUNEK 3. FORMA ORGANIZACYJNA FIRMY F 4,2% 2,6% 75,9% organizacja wielowydziałowa, ale w jednym zakładzie organizacja bezwydziałowa 17,3% organizacja holdingowa organizacja wielozakładowa źródło: ródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań bada Zdecydowana większość kszość badanych podmiotów prowadziła swoją swoj główną działalność na terenie ośrodka środka miejskiego liczącego licz cego do 50 tys. mieszkańców. mieszka Firmy te stanowiły 94,2% respondentów. Następną Nast grupą ą były firmy, które prowadzą działalność ść na terenie obszarów wiejskich w (5,8%) (rysunek rysunek 4). RYSUNEK 4. MIEJSCE GŁÓWNEJ DZIAŁALNOŚCI DZIAŁ 5,8% miasto do 50 tys. mieszkańców 94,2% obszary wiejskie źródło: ródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań bada Przedsiębiorstwa, biorstwa, które wzięły wzi ły udział w badaniu funkcjonowały w ramach róŜnych nych sekcji PKD. Najwięcej Najw spośród nich związanych zanych było z „handlem hurtowym i detalicznym; naprawą napraw pojazdów samochodowych, włączając wł motocykle” (22%), „budownictwem” (13,6%) oraz z „przetwórstwem przemysłowym” (13,1%). Pozostały rozkład odpowiedzi przedstawia rysunek 5. RYSUNEK 5. RODZAJ PROWADZONEJ DZIAŁALNOŚCI DZ WG SEKCJI PKD G-handel handel hurtowy i detaliczny;naprawa pojazdów samochodowych 22% F--budownictwo 13,6% C-przetwórstwo przetwórstwo przemysłowe 13,1% S-pozostała pozostała działalność usługowa 10,5% I-działalność związana zana z zakwaterowaniem i usługami gastrono 7,9% K-działalność finansowa i ubezpieczeniowa 6,8% H-transport transport i gospodarka magazynowa 6,8% M-działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 5,2% Q-opieka opieka zdrowotna i pomoc społeczna 3,7% L-działalność związana zana z obsług obsługą rynku nieruchomości ści 3,7% P-edukacja 2,1% N-działalność w zakresie usług administrowania i działalność E-dostawa dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami.... 2,1% 1% J-Informacja Informacja i komunikacja 0,5% B-górnictwo górnictwo i wydobywanie 0,5% A-rolnictwo, leśnictwo, nictwo, łowiectwo i rybactwo 0,5% 0% 5% 10% 15% 20% 25% źródło: ródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań bada Największy kszy odsetek firm zadeklarował, iŜ i oferowane przez nich usługi, bądź b produkty w większości ci sprzedawane sprzedawa są na rynku lokalnym (gmin, powiatów). Taką odpowiedź wskazało 60% firm. Pozostałe odpowiedzi rozkładały się si następująco: co: rynek regionalny (wojewódzki) – 19%, rynek krajowy (ogólnopolski) – 15% oraz rynek zagraniczny (międzynarodowy) (mi dzynarodowy) – 6%, (rysunek 6). RYSUNEK 6. JAKI PROCENT PRODUKCJI PRODUKCJ /USŁUG FIRMY JEST SPRZEDAWANY ZEDAWANY NA DANY RYNEK RYN ? na rynku lokalnym (gmin, powiatów) 60% na rynku regionalnym (wojewódzkim) 19% na rynku krajowym (ogólnopolski) 15% na rynku zagranicznym (miedzynarodowym) 6% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% źródło: ródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań bada Największy kszy odsetek firm, które wzięły wzi ły udział w niniejszym badaniu reprezentowanych było przez właścicieli wła (59,7%), bądź przez specjalistów ds. personalnych (20,4%) (rysunek rysunek 7). RYSUNEK 7. JAKĄ POZYCJĘ ZAJMUJE PAN/I W STRUKTURZE PRZEDSIĘBIORSTWA? CZY JEST PAN/I... właścicielem 14,1% 20,4% 5,2% dyrektorem/prezesem 0,5% specjalistą ds. personalnych 59,7% kierownikiem działu, decydującym cym o zatrudnieniu zajmuje inną pozycję/stanowisko /stanowisko (pracownik) źródło: ródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań bada 2. Polityka zatrudnieniowa Jednym z głównych celów badania było rozpoznanie planów zatrudnieniowych przedsiębiorców przedsiębiorców województwa zachodniopomorskiego. W związku zku z tym respondentom zostały zadane pytania dotyczące dotycz planowanego zmniejszenia, bądź b zwiększenia kszenia zatrudnienia, a takŜe takŜ przyczyn zmiany wielkości ci zatrudnienia. W pierwszej kolejności ści przedsiębiorcy przedsi biorcy zostali poproszeni o odpowiedź odpowied na pytanie dotyczące zatrudniania rudniania pracowników w ramach elastycznych form zatrudnienia. Badanie wykazało, iŜŜ zdecydowana większość wi respondentów (64,4%) nie zatrudnia pracowników z wykorzystaniem elastycznych formach zatrudnienia. Spośród przedsiębiorców biorców korzystających korzystaj z takich form rm zatrudnienia największy najwi procent z nich stosuje zatrudnienie na część cz etatu (55,9%) oraz prace zlecone (36,8%) (rysunki 8 i 9). RYSUNEK 8. CZY PAŃSTWA STWA FIRMA ZATRUDN ZATRUDNIA PRACOWNIKÓW W ELASTYCZNYCH STYCZNYCH FORMACH ZATRUDNIENIA? % 35,6% tak 64,4% nie 0% 20% 40% 60% 100% 80% bada źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań RYSUNEK 9. KTÓRE FORMY ELASTYCZNEGO ELASTYCZN ZATRUDNIENIA SĄ STOSOWANE W PAŃSTWA STWA FIRMIE? pracownicy zatrudnieni na część cz etatu 55,9% osoby wykonujące ce prace zlecone 36,8% osoby pracujące ce na zasadzie umowy o dzieło 32,4% pracownicy sezonowi telepraca praktykanci lub uczniowie 11,8% 10,3% 8,8% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŜ i stosują elastyczne formy zatrudnienia;; % odpowiedzi nie sumuje się si do 100, gdyŜ respondent mógł udzielić więcej niŜ jedną odpowiedź źródło: ródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań bada W dalszej kolejności ści ci respondenci zostali poproszeni o wskazanie przewidywanego poziomu zatrudnienia w ich firmach w ciągu ci gu najbliŜszego najbliŜ roku. Analiza zgromadzonego materiału badawczego wykazała, iŜ iŜ w większości wi przypadków przedsiębiorcy biorcy nie planują planuj znacznych h zmian w strukturze zatrudnienia. 58,1% respondentów zadeklarowało, iŜ i poziom zatrudnienia w ich firmach w najbliŜszym szym czasie nie ulegnie zmianie. Wzrost zatrudnienia zadeklarowało jedynie 7,9% badanych, co z racji wysokiego poziomu bezrobocia w województwie województwie jest stanem negatywnym. Pozytywnym natomiast jest fakt, iŜ i odsetek przedsiębiorców biorców planujących planuj redukcję etatów jest niŜszy szy i wynosi 6,3% (tabela ( 1). TABELA 1. CZY POZIOM ZATRUDNIENIA ZATRUDNIEN W PAŃSTWA FIRMIE BĘDZIE: Od 10 do 50 Do 9 osób osób Od 51 do 250 osób 2 12 1 n 2,2% 16,9% 3,3% % 59 45 7 n Na tym samym poziomie 65,6% 63,4% 23,3% % 2 5 5 n NiŜszy niŜ obecnie 2,2% 7% 16,7% % 27 9 17 n Nie wiem/trudno powiedzieć 30% 12,7% 56,7% % 90 71 30 n Ogółem 100% 100% 100% % źródło: ródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań bada WyŜszy niŜ obecnie Ogółem 15 7,9% 111 58,1% 12 6,3% 53 27,7% 191 100% Przedsiębiorcy, biorcy, którzy zadeklarowali, i iŜ poziom zatrudnienia w ich firmach w ciągu gu najbliŜszego najbli roku będzie wyŜszy niŜ obecnie, zostali poproszeni o wskazanie, jak duŜa du zmiana zatrudnienia nastąpi pi w ich firmach. Analiza pozyskanego materiału badawczego wykazała, iŜ i zgodnie z odpowiedziami respondentów, w badanych firmach f łącznie cznie planuje się si przyjąć około 44 pracowników. Pracodawcy, którzy zamierzają zamierzaj zatrudnić pracowników na wolne stanowiska oczekują, iŜ osoby te, przejdą przejd niewielkie doszkolenie (46,7%), bądź bą przejdą pełne doszkolenie (6,7%). Pełnego przygotowywania do wykonywania swych obowiązków zków oczekuje 40% respondentów (rysunek ( 10). RYSUNEK 10. CZY WOBEC NOWO PRZYJMOWANYCH PRZYJM OSÓB DO PRACY Y NA STANOWISKA INNE NIś KIEROWNICZE ZAKŁADA SIĘ, śE... przejdą niewielkie doszkolenie 46,7% posiadają pełne przygotowanie 40% przejdą pełne doszkolenie 6,7% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŜ zatrudnienie w firmach, które reprezentują, w ciągu najbliŜszego szego roku wzro wzrośnie źródło: ródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań bada Przedsiębiorcy biorcy zostali poproszeni równie równieŜ o wymienienie stanowisk/zawodów, na które poszukiwać posz będą pracowników w ciągu ci najbliŜszego szego roku. Z racji tego, iŜ i w badaniu udział wzięły ły firmy reprezentujące reprezentuj róŜne branŜe e w regionie, nie moŜna mo było przeprowadzić stricte statystycznej analizy podawanych przez respondentów zawodów. Tabela 2 przedstawia wszystkie wskazywane przez przedsiębiorców przedsi biorców zawody/stanowiska, w których poszukiwać będą w przyszłości przyszłoś pracowników. TABELA 2. PROSZĘ WYMIENIĆ STANOWISKO, NA KTÓRE SZUKAĆ BĘDĄ PAŃSTWO PRACOWNIKÓW W CIĄGU 12 MIESIĘCY. Kod zawodu Nazwa zawodu n 3313 Księgowi 2 5223 Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 2 7212 Spawacze i pokrewni 2 3122 Mistrzowie produkcji w przemyśle przetwórczym 1 3322 Przedstawiciele handlowi 1 4110 Pracownicy obsługi biurowej 1 4224 Recepcjoniści hotelowi 1 4311 Pracownicy do spraw rachunkowości i księgowości 1 6113 Ogrodnicy 1 7114 Betoniarze, betoniarze zbrojarze i pokrewni 1 7116 Robotnicy budowy dróg i pokrewni 1 7132 Lakiernicy 1 7213 Blacharze 1 7231 Mechanicy pojazdów samochodowych 1 7412 Elektromechanicy i elektromonterzy 1 Operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji wyrobów cementowych, 8114 kamiennych i pokrewni 1 8211 Monterzy maszyn i urządzeń mechanicznych 1 8322 Kierowcy samochodów osobowych i dostawczych 1 * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŜ zatrudnienie w firmach, które reprezentują, w ciągu najbliŜszego roku wzrośnie; do analizy wykorzystana została „Klasyfikacja Zawodów i Specjalności na potrzeby rynku pracy” (MPiPS, Warszawa 2010 r.) źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań Głównym powodem, dla którego badani przedsiębiorcy planują zwiększyć zatrudnienie jest wzrost sprzedaŜy/świadczonych usług na terenie kraju oraz konieczność uzupełnienia liczby pracowników spowodowany m.in. zwolnieniami, bądź zmianami pracodawcy. W ten sposób odpowiedziała ponad połowa badanych firm, odpowiednio 40% oraz 26,7% (rysunek 11). RYSUNEK 11. DLACZEGO POSZUKUJĄ POSZUKUJ PAŃSTWO PRACOWNIKÓW? wzrost sprzedaŜy/świadczonych wiadczonych usług na terenie kraju 40% z powodu konieczności ci uzupełnienia liczby pracowników wynikającej cej z płynno płynności, np. zwolnienia, zmiana pracodawcy, itp. 26,7% zakup nowych maszyn lub urządzeń urz 20% rozbudowa firmy 20% z powodu konieczności ci uzupełnienia liczby pracowników wynikającego cego z przechodzenia na renty, emerytury, itp. 13,3% brak pracowników o odpowiednich kwalifikacjach i umiejętnościach 6,7% wzrost sprzedaŜy/świadczonych wiadczonych usług w wśród odbiorców zagranicznych 6,7% 0% 10% 20% 30% 40% 50% * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŜ i zatrudnienie w firmach, które reprezentują, w ciągu gu najbliŜszego najbliŜ roku wzrośnie; nie; % odpowiedzi nie sumuje się si do 100, gdyŜ respondent mógł udzielić więcej wię niŜ jedną odpowiedź źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań bada Kolejne pytania zawarte w kwestionariuszu wywiadu dotyczyły tych przedsiębiorców, biorców, którzy w najbliŜszym najbli czasie planują redukcję ę etatów. Analiza zebranych danych wykazała, iŜ i planowane zwolnienia dotyczyć doty będą w badanych firmach około 29 osób. Z niniejszego badania wynika, iŜ i bilans stanu zatrudnienia w badanych firmach jest dodatni – planowanych jest ponad 1,5 krotnie więcej wi wię przyjęć niŜ zwolnień pracowników. Przedsiębiorcy, równieŜŜ zostali poproszeni poproszeni o wskazanie, w jakich zawodach, bądź na jakich stanowiskach planują planuj zwolnienia. Odpowiedzi respondentów przedstawia tabela 3. TABELA 3. PROSZĘ WYMIENIĆ Ć STANOWISKA STANO , NA KTÓRYCH NASTĄPI ZMNIEJSZENIE MNIEJSZENIE LICZBY PRACOWNIKÓW W CIĄGU 12 MIESIĘCY ESIĘCY? Kod zawodu Nazwa zawodu n 3313 2 Księgowi 5223 Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) Robotnicy przy pracach prostych w przemyśle przemy gdzie indziej niesklasyfikowani 2 2611 Adwokaci, radcy prawni i prokuratorzy 1 4120 5131 5141 Sekretarki (ogólne) Kelnerzy Fryzjerzy 1 1 1 9329 2 7131 7212 7231 1 1 1 Malarze i pokrewni Spawacze i pokrewni Mechanicy pojazdów samochodowych 8142 1 Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŜ i zatrudnienie w firmach, które reprezentują, w ciągu gu najbli najbliŜszego roku zmniejszy się;; do analizy wykorzystana została „Klasyfikacja Zawodów i Specjalności Specjalno na potrzeby rynku pracy” (MPiPS, Warszawa szawa 2010 r.) źródło: ródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań bada Z badania wynika, iŜŜ planowane zmniejszenie zatrudniania w badanych firmach spowodowane jest w głównej mierze tym, iŜ i badane przedsiębiorstwa przedsi planują ograniczyć sprzedaŜ, sprzedaŜ bądź produkcję.. W ten sposób odpowiedziało 58,3% podmiotów gospodarczych (rysunek ( 12). RYSUNEK 12. Z CZEGO WYNIKAĆ Ć BĘ BĘDZIE ZMIANA WIELKOŚCI ZATRUDNIENIA W PAŃSTWA STWA FIRMIE? ograniczenie sprzedaŜy/produkcji sprzedaŜ pojawienie się innych, konkurencyjnych zakładów 58,3% 16,7% przejście cie pracownika na emeryturę emerytur 8,3% kryzys gospodarczy 8,3% koniec umowy o pracę prac 8,3% planowane są zmiany technologiczne - nastąpi unowocześnienie nienie zakładu 8,3% 0% 20% 40% 60% 80% 100% * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŜ i zatrudnienie w firmach, które reprezentują, w ciągu gu najbliŜszego najbli roku wzrośnie; nie; % odpowiedzi nie sumuje się si do 100, gdyŜ respondent mógł udzielić więcej wię niŜ jedną odpowiedź źródło: ródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań bada 3. Zawody kluczowe w badanych firmach oraz oczekiwania pracodawców odnośnie pracowników zatrudnionych w tych zawodach Kolejna kwestia poruszona podczas wywiadów kwestionariuszowych dotyczyła zawodów kluczowych w badanych firmach oraz oczekiwań oczekiwa pracodawców odnośnie nie osób zatrudnionych w tych zawodach. Ta część cz badania posłuŜyła yła do znalezienia odpowiedzi na pytania: ♦ Jakie zdaniem pracodawców są s najwaŜniejsze niejsze kwalifikacje i kompetencje z punktu widzenia pracy zawodowej? ♦ Jakich kwalifikacji i kompetencji zawodowych zawodowych poszukują pracodawcy w ofertach pracy? W pierwszej kolejności przedsiębiorcy zostali poproszeni o wskazanie, jakie zawody, bądź stanowiska są kluczowe w ich firmach. Zdecydowanie najczęściej wskazywanym przez pracodawców zawodem kluczowym był sprzedawca sklepowy (ekspedient). Następnie najczęściej wskazywanymi zawodami byli: pracownicy obsługi biurowej, kucharze, mechanicy, pojazdów samochodowych, księgowi. Pozostałe wskazywane zawody przedstawia tabela 4. TABELA 4. PROSZĘ WYMIENIĆ ZAWODY KLUCZOWE DLA PAŃSTWA FIRMY, W KTÓRYCH JEST LUB BĘDZIE ZATRUDNIONYCH NAJWIĘCEJ PRACOWNIKÓW? Kod zawodu Nazwa zawodu n 5223 26 Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 4110 12 Pracownicy obsługi biurowej 5120 11 Kucharze 7231 10 Mechanicy pojazdów samochodowych 8322 8 Kierowcy samochodów osobowych i dostawczych 3313 6 Księgowi 4321 6 Magazynierzy i pokrewni 9112 6 Pomoce i sprzątaczki biurowe, hotelowe i pokrewne 4211 5 Kasjerzy bankowi i pokrewni 5131 5 Kelnerzy 8332 5 Kierowcy samochodów cięŜarowych Robotnicy przy pracach prostych w przemyśle gdzie indziej 9329 5 niesklasyfikowani 3322 4 Przedstawiciele handlowi 3514 4 Technicy sieci internetowych 4224 4 Recepcjoniści hotelowi 7212 4 Spawacze i pokrewni 7512 4 Piekarze, cukiernicy i pokrewni 7522 4 Stolarze meblowi i pokrewni 8141 4 Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów gumowych 8142 4 Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych 9313 4 Robotnicy pomocniczy w budownictwie ogólnym 1321 3 Kierownicy do spraw produkcji przemysłowej 2161 3 Architekci 3312 3 Pracownicy do spraw kredytów, poŜyczek i pokrewni 3334 3 Agenci do spraw rynku nieruchomości 3512 3 Technicy wsparcia informatycznego i technicznego 5141 3 Fryzjerzy 5230 3 Kasjerzy i sprzedawcy biletów Pracownicy opieki osobistej w ochronie zdrowia i pokrewni gdzie 5329 3 indziej niesklasyfikowani 7112 3 Murarze i pokrewni 7122 3 Posadzkarze, parkieciarze i glazurnicy 7131 3 Malarze i pokrewni 7132 3 Lakiernicy 7213 3 Blacharze 2142 2166 2330 2341 2412 2433 2441 3339 4412 5142 7114 7116 7129 7223 7411 8111 8121 8171 8172 8342 9312 2113 2149 2165 2212 2251 2281 2353 2631 2643 3113 3115 3119 3251 3253 3255 3315 3321 3331 3343 3411 3422 3433 3513 InŜynierowie budownictwa Projektanci grafiki i multimediów Nauczyciele gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych (z wyjątkiem nauczycieli kształcenia zawodowego) Nauczyciele szkół podstawowych Doradcy finansowi i inwestycyjni Specjaliści do spraw sprzedaŜy (z wyłączeniem technologii informacyjno-komunikacyjnych) Specjaliści do spraw rynku nieruchomości Pośrednicy usług biznesowych gdzie indziej niesklasyfikowani Listonosze i pokrewni Kosmetyczki i pokrewni Betoniarze, betoniarze zbrojarze i pokrewni Robotnicy budowy dróg i pokrewni Robotnicy budowlani robót wykończeniowych i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani Ustawiacze i operatorzy obrabiarek do metali i pokrewni Elektrycy budowlani i pokrewni Górnicy podziemnej i odkrywkowej eksploatacji złóŜ i pokrewni Operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji i przetwórstwa metali Operatorzy urządzeń do wyrobu masy papierniczej i produkcji papieru Operatorzy maszyn i urządzeń do obróbki drewna Operatorzy sprzętu do robót ziemnych Robotnicy pomocniczy w budownictwie drogowym, wodnym i pokrewni Chemicy InŜynierowie i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani Kartografowie i geodeci Lekarze specjaliści Lekarze weterynarii bez specjalizacji lub w trakcie specjalizacji Farmaceuci Lektorzy języków obcych Ekonomiści Filolodzy i tłumacze Technicy elektrycy Technicy mechanicy Technicy nauk fizycznych i technicznych gdzie indziej niesklasyfikowani Asystenci dentystyczni Optycy okularowi Średni personel ochrony środowiska, medycyny pracy i bhp Rzeczoznawcy (z wyłączeniem majątkowych) Agenci ubezpieczeniowi Spedytorzy i pokrewni Pracownicy administracyjni i sekretarze biura zarządu Średni personel z dziedziny prawa i pokrewny Trenerzy, instruktorzy i działacze sportowi Pracownicy bibliotek, galerii, muzeów i informacji naukowej Operatorzy sieci i systemów komputerowych 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 4221 4312 5132 5243 5249 5411 6113 7111 7121 7124 7126 7222 7224 7313 7322 7412 7421 Konsultanci i inni pracownicy biur podróŜy Pracownicy do spraw statystyki, finansów i ubezpieczeń Barmani Agenci sprzedaŜy bezpośredniej Pracownicy sprzedaŜy i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani StraŜacy Ogrodnicy Monterzy konstrukcji budowlanych i konserwatorzy budynków Dekarze Monterzy izolacji Hydraulicy i monterzy instalacji sanitarnych Ślusarze i pokrewni Szlifierze narzędzi i polerowacze metali Jubilerzy, złotnicy i pokrewni Drukarze Elektromechanicy i elektromonterzy Monterzy i serwisanci urządzeń elektronicznych Operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji wyrobów cementowych, 8114 kamiennych i pokrewni Operatorzy urządzeń do obróbki powierzchniowej metali i nakładania 8122 powłok 8143 Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów papierniczych Operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji wyrobów spoŜywczych i 8160 pokrewni Operatorzy urządzeń pakujących, do napełniania butelek i urządzeń 8183 znakujących 8219 Monterzy gdzie indziej niesklasyfikowani 9122 Czyściciele pojazdów 9321 Pakowacze 9411 Pracownicy przygotowujący posiłki typu fast food 9611 Ładowacze nieczystości 9612 Sortowacze odpadów 9613 Zamiatacze i pokrewni * do analizy wykorzystana została „Klasyfikacja Zawodów i Specjalności na potrzeby pracy” (MPiPS, Warszawa 2010 r.) źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 rynku Według 31,9% respondentów osoby zatrudnione w zawodach kluczowych dla ich firmy powinny posiadać wykształcenie zasadnicze zawodowe. W dalszej kolejności respondenci wskazali wykształcenie średnie techniczne (25,7%) oraz średnie ogólne (15,2%). Dla 11% respondentów poziom wykształcenia nie ma znaczenia (rysunek 13). RYSUNEK 13. JAKIE WYKSZTAŁCENIE POWINNA P MIEĆ OSOBA ZATRUDNIONA TRUDNIONA W ZAWODZIE KLUCZOWYM? zasadnicze zawodowe 31,9% średnie rednie techniczne 25,7% średnie rednie ogólne 15,2% wyŜsze sze techniczne II stopnia 12% nie ma to znaczenia 11% wyŜsze sze ekonomiczne lub humanistyczne II… 9,9% wyŜsze sze ekonomiczne lub humanistyczne I… 3,7% wyŜsze sze techniczne I stopnia 2,1% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% * % odpowiedzi nie sumuje się do 100, gdyŜ respondent mógł udzielić wię więcej niŜ jedną odpowiedź źródło: ródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań bada Biorąc pod uwagę branŜe badanych przedsiębiorstw przedsi biorstw wg Polskiej Klasyfikacji Działalności 2007 moŜna na zauwaŜyć, zauwa Ŝe wykształcenie wyŜsze sze techniczne jest wymagane głównie w branŜy branŜ informatycznej (J) oraz działalności ci profesjonalnej, naukowej i technicznej (sekcja M). Wykształcenie wyŜsze sze ekonomiczne lub humanistyczne jest natomiast najbardziej popularne w sekcjach: K-działalność K finansowa i ubezpieczeniowa oraz sekcji P-edukacja. Oczekiwanie kiwanie wykształcenia zasadniczego zawodowego jest powszechne w sekcjach: A-rolnictwo, rolnictwo, leśnictwo, le łowiectwo i rybactwo, F-budownictwo, budownictwo, G-handel handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając wł motocykle, I-działalność ść związana zwi z zakwaterowaniem aniem i usługami gastronomicznymi oraz w sekcji S-pozostała S działalność usługowa. Wykształcenie średnie rednie techniczne w głównej mierze oczekiwane jest w przedsiębiorstwach biorstwach działających działaj cych w ramach sekcji: B-górnictwo B i wydobywanie, C-przetwórstwo przetwórstwo przemysłowe, G-handel handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając wł c motocykle, H-transport H i gospodarka magazynowa oraz sekcji Q-opieka Q opieka zdrowotna i pomoc społeczna. Natomiast wykształcenie średnie rednie ogólne jest preferowane w sekcjach: G-handel G hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając wł czając motocykle oraz L-działalność związana zana z obsługą obsług rynku nieruchomości. W przypadku pozostałych branŜ bran oczekiwany jest zróŜnicowany nicowany poziom wykształcenia, a mianowicie: ♦ w sekcji E - dostawa wody, gospodarowanie gospodar ściekami ciekami i odpadami oraz działalność związana zana z rekultywacją, rekultywacj większość pracodawców przyznała, Ŝe e posiadane przez pracowników wykształcenie nie ma znaczenia; ♦ w sekcji N - działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca występuje najbardziej zróŜnicowana postawa względem poziomu i rodzaju wykształcenia pracowników. Mianowicie ten sam odsetek pracodawców przyznał, iŜ oczekuje, Ŝe jego pracownicy będą posiadać wykształcenie wyŜsze ekonomiczne bądź średnie ogólne, a równie często pracodawcy przyznawali, Ŝe wykształcenie nie ma znaczenia (tabela 5). A-rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo B-górnictwo i wydobywanie C-przetwórstwo przemysłowe E-dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją F-budownictwo G-handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle H-transport i gospodarka magazynowa Ogółem Nie ma to znaczenia Zasadnicze zawodowe Średnie ogólne Średnie techniczne WyŜsze ekonomiczne lub humanistyczne I stopnia WyŜsze ekonomiczne lub humanistyczne II stopnia WyŜsze techniczne I stopnia WyŜsze techniczne II stopnia TABELA 5. WYMAGANE WYKSZTAŁCENIE PRACOWNIKÓW POD WZGLĘDEM SEKCJI PKD n % n % n % n % n % n % n % n % 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 1 100% 0 0% 1 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 1 100% 0 0% 0 0% 0 0% 1 4 14,3% 0 0% 0 0% 0 0% 11 39,3% 1 3,6% 10 35,7% 2 7,1% 28 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 2 100% 2 5 16% 0 0% 0 0% 0 0% 6 19,4% 4 12,9% 14 45,2% 2 6% 31 1 2,3% 1 2,3% 0 0% 1 2,3% 12 27,3% 12 27,3% 12 27,3% 5 11% 44 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 8 50% 2 13% 5 31,3% 1 6,3% 16 I-działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi J-Informacja i komunikacja K-działalność finansowa i ubezpieczeniowa L-działalność związana z obsługą rynku nieruchomości M-działalność profesjonalna, naukowa i techniczna N-działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca P-edukacja 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 3 18,8% 9 56,3% 4 25% 16 1 100% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 1 0 0% 0 0% 12 92% 0 0% 0 0% 1 8% 0 0% 0 0% 13 1 9% 0 0% 1 9% 1 9% 2 18% 3 27% 2 18% 1 9% 11 6 60% 1 10% 1 10% 1 10% 1 10% 0 0% 0 0% 0 0% 10 0 0% 0 0% 1 25% 1 25% 0 0% 1 25% 0 0% 1 25% 4 0 0% 0 0% 3 60% 2 40% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 5 0% 0 0% 7 35% 3 13% 23 Q-opieka zdrowotna i 2 29% 1 14% 1 14% 0 0% 3 43% 0 0% 0 pomoc społeczna S-pozostała działalność 3 13% 1 4% 0 0% 1 4% 5 22% 2 9% 8 usługowa * liczba odpowiedzi respondentów nie sumuje się do 191, gdyŜ respondent mógł wskazać więcej niŜ jedną odpowiedź źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań Spośród ród wszystkich przedsiębiorstw przedsi jakie wzięły ły udział w niniejszym badaniu, certyfikatów i uprawnień uprawnie od pracowników najczęściej ęściej wymagają wymagaj pracodawcy prowadzący cy działalność działalno w ramach sekcji H-transport i gospodarka magazynowa, L-działalność działalność związana z obsługą rynku nieruchomości nieruchomo oraz sekcji P-edukacja (tabela tabela 6). RYSUNEK 14. CZY ZAWÓD KLUCZOWY WYMAGA WY SPECJALNYCH CERTYFIKATÓW TYFIKATÓW I UPRAWNIEŃ UPRAWNIE ? % 14,7% tak 85,3% nie 0% 20% 40% 60% 80% 100% źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań bada TABELA 6. BRANśA PRZEDSIĘBIORST BIORSTWA A WYMAGANIE SPECJALNYCH CERTYFIKATÓW I UPRAWNIEŃ UPRAWNIE Nie H-transport transport i gospodarka magazynowa L-działalność związana z obsługą rynku nieruchomości P-edukacja F-budownictwo K-działalność finansowa i ubezpieczeniowa S-pozostała działalność usługowa M-działalność profesjonalna, naukowa i techniczna G-handel handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączaj ączając motocykle C-przetwórstwo przemysłowe Tak Ogółem n % n % 6 46,2% 7 53,8% 13 5 71,4% 2 28,6% 7 3 20 10 16 75% 76,9% 76,9% 80% 1 6 3 4 25% 23,1% 23,1% 20% 4 26 13 20 9 90% 1 10% 10 39 92,9% 3 7,1% 42 24 96% 1 4% 25 0 0 0% 0% 1 1 0 0% 2 0 0% 15 0 0% 1 0 0% 4 0 0% 7 A-rolnictwo, leśnictwo, nictwo, łowiectwo i rybactwo 1 100% B-górnictwo i wydobywanie 1 100% E-dostawa dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana ązana z 2 100% rekultywacją I-działalność związana zana z zakwaterowaniem i 15 100% usługami gastronomicznymi J-Informacja i komunikacja 1 100% N-działalność w zakresie usług 4 100% administrowania i działalność ść wspieraj wspierająca Q-opieka opieka zdrowotna i pomoc społeczna 7 100% źródło: ródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań bada TABELA 7. JAKICH CERTYFIKATÓW I UPRAWNIEŃ WYMAGA SIĘ W OD OSÓB W KLUCZOWYM KLUCZOWY ZAWODZIE? n % 19 67,9% Uprawnienia w wymaganym zakresie Prawo jazdy wymaganej kategorii 9 32,1% Ukończony wymagany kurs 3 10,7% Zdobycie wymaganej licencji 2 7,1% Odpowiednie kwalifikacje 1 3,6% Studia podyplomowe 1 3,6% 1 3,6% Uprawnienia na wózki widłowe * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŜ i kluczowy zawód w firmie, którą reprezentują wymaga specjalnych certyfikatów i uprawnień; uprawnie ; % odpowiedzi nie sumuje się do 100, gdyŜ respondent mógł udzieli udzielić więcej niŜ jedną odpowiedź źródło: ródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań bada Analiza zgromadzonego materiału badawczego badawczego wykazała, iŜ przedstawiciele badanych przedsiębiorstw przedsi często sto wymagają znajomości znajomo pakietu typu MS Office, specjalistycznych programów, czy znajomości znajomo języka obcego. Zgodnie z odpowiedziami ankietowanych 18,3% oczekuje od swych pracowników znajomości ci języka języka obcego w stopniu podstawowym, bądź b w stopniu dobrym (18,3%). Znajomości Znajomo ci pakietu MS Office w stopniu dobrym oczekuje 17,8% respondentów, zaś za 13,6% wymaga podstawowej znajomości znajomo specjalistycznych programów (rysunek ( 15). RYSUNEK 15. JAKI POZIOM WIEDZY WYMAGANY WY JEST W STOSUNKU KU DO PRACOWNIKA W ZAWODZIE Z KLUCZOWYM W PAŃSTWA FIRMIE? nie wymagany w stopniu podstawowym w stopniu bardzo dobrym wzór do naśladowania znajomość języka obcego 42,9% znajomość specjalistyczych programów 18,3% 56,5% znajomość pakietu typu MS Office 20% 18,3% 12% 8,4% 13,6% 10,5% 8,9% 10,5% 46,6% 0% w stopniu dobrym 14,7% 40% 60% 17,8% 9,9% 80% 11% 100% źródło: ródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań bada Znajomość pakietu typu MS Office w większości wi ci sektorów nie jest wymagana. Jest natomiast wymagana głównie w sekcjach: P-edukacja P edukacja oraz Q-opieka opieka zdrowotna i pomoc społeczna w stopniu podstawowym bądź b bą dobrym, natomiast w sekcjach: J-Informacja Informacja i komunikacja, K-działalność ść finansowa i ubezpieczeniowa oraz M-działalność M profesjonalna, naukowa i techniczna w stopniu bardzo dobrym, a jeszcze częściej cz perfekcyjnym (tabela 8). 8 Podobnie przedstawia się si sytuacja jeśli chodzi o umiejętność ętność obsługi programów specjalistycznych, istycznych, gdyŜ gdy w większości branŜyy nie jest ona wymagana. Wyjątek stanowią, tak jak w przypadku obsługi pakietu MS Office, sekcje: J-Informacja i komunikacja oraz M-działalność profesjonalna, naukowa i techniczna, w których wymaga się biegłej znajomości programów specjalistycznych (rysunek 9). Znajomość języka obcego równieŜ przez większość przedsiębiorców nie jest wymagana. Jedynie w przypadku sekcji: H-transport i gospodarka magazynowa, I-działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi, K-działalność finansowa i ubezpieczeniowa, L-działalność związana z obsługą rynku nieruchomości, N-działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca, P-edukacja oraz Q-opieka zdrowotna i pomoc społeczna wymagana jest dosyć często znajomość języka obcego w stopniu podstawowym, rzadziej dobrym. Tylko w przypadku branŜy informatycznej oraz działalności profesjonalnej, naukowej i technicznej od pracowników wymaga się bardzo dobrej znajomości języka obcego. W pozostałych sekcjach wg PKD 2007 w powiecie koszalińskim nie wymaga się znajomości języka obcego (tabela 10). TABELA 8. BRANśA PRZEDSIĘBIORSTWA, A WYMAGANIA ODNOŚNIE ZNAJOMOŚCI PAKIETU MS OFFICE Stopień Stopień Nie wymagany podstawowy dobry n % n % n % A-rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i 1 100% 0 0% 0 0% rybactwo B-górnictwo i wydobywanie 1 100% 0 0% 0 0% C-przetwórstwo przemysłowe E-dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją F-budownictwo G-handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle H-transport i gospodarka magazynowa I-działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi J-Informacja i komunikacja K-działalność finansowa i ubezpieczeniowa L-działalność związana z obsługą rynku nieruchomości M-działalność profesjonalna, naukowa i techniczna N-działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca P-edukacja Q-opieka zdrowotna i pomoc społeczna Stopień bardzo dobry n % Wzór do naśladowania n % Ogółem 0 0% 0 0% 1 0 0% 0 0% 1 17 68% 0 0% 1 4% 4 16% 3 12% 25 2 100% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 2 18 69,2% 2 7,7% 3 11,5% 0 0% 3 11,5% 26 16 38,1% 11 26,2% 12 28,6% 3 7,1% 0 0% 42 10 76,9% 1 7,7% 2 15,4% 0 0% 0 0% 13 8 53,3% 2 13,3% 4 26,7% 1 6,7% 0 0% 15 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 1 100% 1 0 0% 1 7,7% 2 15,4% 6 46,2% 4 30,8% 13 2 28,6% 1 14,3% 1 14,3% 2 28,6% 1 14,3% 7 1 10% 1 10% 0 0% 1 10% 7 70% 10 1 25% 1 25% 0 0% 1 25% 1 25% 4 0 0% 2 50% 2 50% 0 0% 0 0% 4 0 0% 3 42,9% 3 42,9% 1 14,3% 0 0% 7 15% 4 20% 0 0% 1 5% 20 S-pozostała działalność usługowa 12 60% 3 źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań TABELA 9. BRANśA PRZEDSIĘBIORSTWA, A WYMAGANIA ODNOŚNIE ZNAJOMOŚCI SPECJALISTYCZNYCH PROGRAMÓW Stopień bardzo Nie wymagany Stopień podstawowy Stopień dobry dobry n % n % n % n % A-rolnictwo, leśnictwo, 1 100% 0 0% 0 0% 0 0% łowiectwo i rybactwo Wzór do naśladowania Ogółem n % 0 0% 1 B-górnictwo i wydobywanie 1 100% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 1 C-przetwórstwo przemysłowe 15 60% 2 8% 3 12% 2 8% 3 12% 25 2 100% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 2 18 69,2% 2 7,7% 2 7,7% 0 0% 4 15,4% 26 22 52,4% 10 23,8% 7 16,7% 3 7,1% 0 0% 42 12 92,3% 0 0% 1 7,7% 0 0% 0 0% 13 11 73,3% 2 13,3% 1 6,7% 1 6,7% 0 0% 15 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 1 100% 1 1 7,7% 4 30,8% 0 0% 4 30,8% 4 30,8% 13 3 42,9% 1 14,3% 1 14,3% 2 28,6% 0 0% 7 3 30% 0 0% 0 0% 0 0% 7 70% 10 2 50% 0 0% 0 0% 2 50% 0 0% 4 E-dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją F-budownictwo G-handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle H-transport i gospodarka magazynowa I-działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi J-Informacja i komunikacja K-działalność finansowa i ubezpieczeniowa L-działalność związana z obsługą rynku nieruchomości M-działalność profesjonalna, naukowa i techniczna N-działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca P-edukacja 1 25% 0 0% Q-opieka zdrowotna i pomoc 2 28,6% 3 42,9% społeczna S-pozostała działalność 14 70% 2 10% usługowa źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań 1 25% 2 50% 0 0% 4 2 28,6% 0 0% 0 0% 7 2 10% 1 5% 1 5% 20 TABELA 10. BRANśA PRZEDSIĘBIORSTWA, A WYMAGANIA ODNOŚNIE ZNAJOMOŚCI JĘZYKÓW OBCYCH W stopniu Nie wymagany W stopniu dobrym podstawowym W stopniu bardzo dobrym Wzór do naśladowania Ogółem n % n % n % n % n % 1 100% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 1 1 100% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 1 C-przetwórstwo przemysłowe E-dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją 18 72% 0 0% 1 4% 2 8% 4 16% 25 2 100% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 2 F-budownictwo 19 73,1% 4 15,4% 1 3,8% 0 0% 2 7,7% 26 17 40,5% 16 38,1% 5 11,9% 4 9,5% 0 0% 42 4 30,8% 2 15,4% 5 38,5% 2 15,4% 0 0% 13 2 13,3% 5 33,3% 4 26,7% 3 20% 1 6,7% 15 0 0% 0 0% 0 0% 1 100% 0 0% 1 3 23,1% 2 15,4% 4 30,8% 2 15,4% 2 15,4% 13 A-rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo B-górnictwo i wydobywanie G-handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle H-transport i gospodarka magazynowa I-działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi J-Informacja i komunikacja K-działalność finansowa i ubezpieczeniowa L-działalność związana z obsługą rynku nieruchomości 2 28,6% 1 14,3% 3 42,9% 0 0% 1 14,3% 7 M-działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 1 10% 1 10% 0 0% 4 40% 4 40% 10 N-działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca 1 25% 0 0% 2 50% 0 0% 1 25% 4 P-edukacja 1 25% 0 0% 2 50% 0 0% 1 25% 4 4 57,1% 1 14,3% 0 0% 7 4 20% 4 20% 0 0% 20 Q-opieka zdrowotna i pomoc 1 14,3% 1 14,3% społeczna S-pozostała działalność 9 45% 3 15% usługowa źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań Spośród ród wszystkich pracodawców biorących bior cych udział w badaniu, 3,7% wskazało, iŜ ma dodatkowe oczekiwania w stosunku do potencjalnych pracowników (rysunek 16). ). Część Cz respondentów od kandydatów do pracy oczekuje uprawnień i umiejętności umieję zawodowych (57,1%), obsługi ugi kasy fiskalnej (14,3%), bądź prawa jazdy wymaganej kategorii (14,3%). Rozkład odpowiedzi przedstawia tabela 11. RYSUNEK 16. CZY POSIADAJĄ PAŃSTWO AŃ JESZCZE JAKIEŚ INNE WYMAGANIA W STOSUNKU TOSUNKU DO OSÓB W ZAWODZIE KLUCZOWYM? % 3,7% tak 96,3% nie 0% 20% 40% 60% 80% 100% źródło: ródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań bada TABELA 11. JAKIE SĄ TO WYMAGANIA? Uprawnienia i umiejętności ci zawodowe n 4 % 57,1% Obsługa kasy fiskalnej 1 14,3% Prawo jazdy wymaganej kategorii 1 14,3% 1 14,3% Wiedza zawodowa/branŜowa * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŜ i co do pracowników w kluczowym zawodzie, mają dodatkowe wymagania; % odpowiedzi nie sumuje się si do 100, gdyŜ respondent mógł udzielić więcej wię niŜ jedną odpowiedź źródło: ródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań bada W dalszej części ci kwestionariusza wywiadu przedstawiciele badanych przedsiębiorstw biorstw zostali poproszeni o wskazanie umiejętności, umiej ci, jakich wymagają wymagaj w stosunku do pracowników zatrudnionych w zawodach zawodach kluczowym dla ich firm. Na poniŜszym rysunku 17 wskazanych zostało 10 najbardziej poŜądanych po umiejętności, ci, jakich oczekują oczekuj pracodawcy od pracowników. Respondenci najczęściej ciej wskazywali następujące nastę odpowiedzi: ♦ komunikatywność, ♦ łatwość nawiązywania zywania kontaktów, konta ♦ predyspozycje związane ązane z obsługą obsług klienta, ♦ jasne przekazywani myśli, my ♦ łatwe nawiązywanie zywanie kontaktów ze współpracownikami czy klientami. RYSUNEK 17. JAKI POZIOM UMIEJĘTNOŚCI UMIEJ WYMAGANY JEST W STOSUNKU DO PRACOWNIKA PRACOWNI W ZAWODZIE KLUCZOWYM W PAŃSTWA ŃSTWA FIRMIE? nie wymagany w stopniu podstawowym w stopniu bardzo dobrym wzór do naśladowania komunikatywność ść 8,4% 14,1% łatwość nawiązywania zywania kontaktów predyspozycje związane zane z obsługą klienta 24,6% 14,7% 13,6% 33,5% 20,4% 11% 28,8% 14,7% 14,1% 27,2% łatwe nawiązywanie zywanie kontaktów ze współpracownikami czy klientami 13,6% 16,2% 24,1% 14,7% 9,4% współpraca w grupie 8,9% logiczne myślenie, lenie, analiza faktów 27,2% posługiwanie się urządzeniami dzeniami technicznymi wykonywanie prostych rachunków 17,3% 17,8% 19,9% 40% 27,7% 24,1% 17,3% 20,4% 22% 28,8% 16,8% 17,3% 20% 16,2% 26,2% 27,7% 38,7% 0% 26,7% 26,2% 17,3% 22% 18,8% 26,2% 22% 22% 19,4% 32,5% 17,3% jasne przekazywanie myśli śli terminowa realizacja zaplanowanych działań w stopniu dobrym 22% 13,1% 15,2% 14,1% 7,9% 60% 80% 100% * na rysunku przedstawiono 10 umiejętności, umiej których umiejętność jest najczęściej ęściej wymagana przez respondentów źródło: ródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań bada Zdecydowana większość kszość respondentów (98,4%) nie oczeku oczekuje od kandydatów na stanowiska kluczowe w ich firmach dodatkowych umiejętności (rysunek 18). 1 Spośród ród badanych, którzy zadeklarowali, iŜ posiadają takie wymogi, najczęściej najcz pojawiały się następujące ące odpowiedzi: zdolności ci manualne (100%) oraz cechy charakteru (33%) (tabela 12). 12 RYSUNEK 18. CZY ZAWÓD KLUCZOWY WYMAGA WY DODATKOWYCH UMIEJĘTNOŚCI? 1,6% tak 98,4% nie 0% 20% 40% 60% 80% 100% źródło: ródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań bada TABELA 12. JAKIE SĄ TO UMIEJĘTNO ĘTNOŚCI? Zdolności manualne Cechy charakteru źródło: ródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań bada n 3 1 % 100% 33% Następnie przedsiębiorcy ębiorcy biorcy zostali poproszeni o wskazanie cech psychofizycznych, które powinien posiadać posiada ich zdaniem pracownik w zawodzie kluczowym. Rysunek 19 przedstawia najbardziej cenione przez pracodawców cechy – są to przede wszystkim: ♦ zaangaŜowanie, ♦ dokładność, ♦ zdyscyplinowanie, ♦ solidność, ♦ punktualność. RYSUNEK 19. JAKI ZAKRES CECH PSYCHOFIZYCZNYCH PSY POWINIEN POSIADAĆ PRACOWNIK ACOWNIK W ZAWODZIE KLUCZOWYM W PAŃSTWA FIRMIE? nie wymagany w stopniu podstawowym w stopniu bardzo dobrym wzór do naśladowania zaangaŜowanie 7,3% 14,7% dokładność 7,3% zdyscyplinowanie 8,4% solidność 6,3% punktualność 16,8% 16,8% 18,3% 23% 33% 25,1% 14,7% 23% uczciwość 8,9% 17,3% 24,1% rzetelność 11% odpowiedzialność sktupulatność samodyscyplina lojalność wobec firmy 7,9% 16,8% 9,9% 12,6% 9,9% kultura osobista 15,2% 0% 10% 20% 22,5% 28,8% 20,4% 27,7% 18,3% 27,7% 26,2% 40% 17,3% 29,3% 24,1% 30% 19,9% 29,8% 26,2% 14,1% 22% 29,8% 23% 17,3% 20,4% 29,8% 23,6% 15,2% 22% 30,4% 24,1% 17,8% 19,9% 30,4% 24,6% 10,5% 22% 30,9% 22,5% 17,8% w stopniu dobrym 20,9% 25,7% 50% 60% 70% 18,8% 80% 90% 100% * na rysunku przedstawiono 10 umiejętności, umiej których umiejętność jest najczęściej ęściej wymagana przez respondentów źródło: ródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań bada Zdecydowana większo ększość respondentów (99%) nie wymaga od kandydatów na stanowiska kluczowe w ich firmach dodatkowych cech psychofizycznych (rysunek rysunek 20). Spośród ród badanych, którzy zadeklarowali, iŜ posiadają takie wymogi, pojawiła się odpowiedź „dbałość o higien gienę” (tabela 13). RYSUNEK 20. CZY ZAWÓD KLUCZOWY WYMAGA JAKIŚ INNYCH CECH PSYCHOFIZYCZNYCH? 1% tak 99% nie 0% 20% 40% 60% 80% 100% źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań TABELA 13. JAKIE SĄ TO CECHY? dbałość o higienę źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań n % 1 50% 4. Wymagania stawiane pracownikom w zawodach kluczowych w badanych firmach Analiza materiału badawczego wykazała, iŜ wśród firm w powiecie koszalińskim za kluczowe zawody moŜna uznać zwłaszcza następujące kategorie zawodowe: ♦ sprzedawcy sklepowi (ekspedienci), ♦ kucharze, ♦ księgowi, ♦ kierowcy samochodów osobowych i dostawczych oraz ♦ kasjerzy bankowi i pokrewni (tabele 14 i 15). G-handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle H-transport i gospodarka magazynowa I-działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi K-działalność finansowa i ubezpieczeniowa M-działalność profesjonalna, naukowa i techniczna S-pozostała działalność usługowa Kasjerzy bankowi i pokrewni Kierowcy samochodów osobowych i dostawczych Księgowi Kucharze Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) TABELA 14. ZAWODY KLUCZOWE A BRANśA PRZEDSIĘBIORSTWA n % n % n % n % n % 23 96% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 5 83% 0 0% 0 0% 7 100% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 4 67% 0 0% 4 80% 0 0% 0 0% 1 17% 0 0% 0 0% 1 4% 0 0% 1 17% 1 17% 1 20% 100% 6 100% 6 100% 5 100% ogółem 24 100% 7 źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów gumowych Przedstawiciele handlowi Kierowcy samochodów cięŜarowych C-przetwórstwo przemysłowe G-handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle H-transport i gospodarka magazynowa Mechanicy pojazdów samochodowych TABELA 15. ZAWODY KLUCZOWE A BRANśA PRZEDSIĘBIORSTWA n % n % n % n % n % 0 0% 0 0% 0 0% 1 25% 4 100% 1 20% 4 100% 3 75% 3 75% 0 0% 4 80% 0 0% 1 25% 0 0% 0 0% 100% 4 100% 4 100% 4 100% ogółem 5 100% 4 źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań Analiza materiału badawczego wykazała, iŜ badani przedstawiciele firm, najczęściej deklarowali, Ŝe: ♦ poziom wykształcenia osób zatrudnionych w kluczowych zawodach w powiecie ma znaczenie, ♦ pracodawcy w powiecie koszalińskim nie wymagają wykształcenia na poziomie wyŜszym technicznym od pracowników w zawodach kluczowych; ♦ pracodawcy wymagają wykształcenia na poziomie wyŜszym humanistycznym bądź ekonomicznym, zwłaszcza w zawodach kluczowych, jakimi są księgowy oraz kasjer bankowy i pokrewni; ♦ wykształcenie średnie na poziomie technicznym jest wymagane zwłaszcza od pracowników w zawodach kluczowych jakimi są kierowcy samochodów osobowych i dostawczych, kierowcy samochodów cięŜarowych oraz mechanicy pojazdów samochodowych; ♦ wykształcenie średnie ogólne jest wymagane zwłaszcza od pracowników w zawodach kluczowych jakimi są sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) oraz przedstawiciele handlowi; ♦ wykształcenie zasadnicze zawodowe jest preferowane zwłaszcza od pracowników w zawodach kluczowych jakimi są kucharze, operatorzy maszyn do produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych oraz operatorzy maszyn do produkcji wyrobów gumowych (tabela 16). Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) Kucharze Księgowi Kierowcy samochodów osobowych i dostawczych Kierowcy samochodów cięŜarowych Mechanicy pojazdów samochodowych Kasjerzy bankowi i pokrewni Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych Ogółem Nie ma to znaczenia Zasadnicze zawodowe Średnie ogólne Średnie techniczne WyŜsze ekonomiczne Lub humanistyczne I stopnia WyŜsze ekonomiczne Lub humanistyczne II stopnia WyŜsze techniczne I stopnia WyŜsze techniczne II stopnia TABELA 16. WYMAGANE WYKSZTAŁCENIE PRACOWNIKÓW DLA NAJCZĘŚCIEJ WYSTĘPUJĄCYCH ZAWODÓW KLUCZOWYCH n % n % n % n % n % n % n % n % 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 4 16,7% 9 37,5% 8 33,3% 3 12,5% 24 0 0 0% 0% 0 1 0% 12,5% 0 4 0% 50% 0 2 0% 25% 0 1 0% 12,5% 1 0 12,5% 0% 6 0 75% 0% 1 0 12,5% 0% 8 8 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 4 57,1% 1 14,3% 2 28,6% 0 0% 7 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 3 42,9% 1 14,3% 3 42,9% 0 0% 7 1 16,7% 0 0% 0 0% 0 0% 3 50% 0 0% 2 33,3% 0 0% 6 0 0% 0 0% 4 80% 0 0% 0 0% 1 20% 0 0% 0 0% 5 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 2 40% 0 0% 3 60% 0 0% 5 Przedstawiciele 0 0% 0 0% 0 0% 1 25% 0 0% handlowi Operatorzy maszyn do 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 1 25% produkcji wyrobów gumowych * w tabeli przedstawione zostały tylko te zawody, które wskazało co najmniej 2% respondentów źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań 2 50% 0 0% 1 25% 4 1 25% 2 50% 0 0% 4 Większość przedsiębiorców zadeklarowało, iŜ nie mają wymagań odnośnie od osób zatrudnionych dodatkowych certyfikatów i uprawnień w zawodach kluczowych. Dodatkowe certyfikaty czy uprawnienia są najczęściej wymagane w przypadku zawodów z grup: kierowcy samochodów cięŜarowych oraz kierowcy samochodów osobowych i dostawczych. W przypadku pozostałych zawodów jakiekolwiek dodatkowe wymagania występują rzadko (tabela 17). TABELA 17. WYMAGANIA ODNOŚNIE DODATKOWYCH CERTYFIKATÓW I UPRAWNIEŃ W ZAWODY KLUCZOWE W BADANYCH FIRMACH Nie Tak Ogółem Kierowcy samochodów cięŜarowych Kierowcy samochodów osobowych i dostawczych Przedstawiciele handlowi n 2 % 40% n 3 % 60% 3 50% 3 50% 6 3 75% 1 25% 4 Mechanicy pojazdów samochodowych 3 75% 1 25% 4 Kasjerzy bankowi i pokrewni 4 80% 1 20% 5 Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 23 95,8% 1 4,2% 24 Kucharze 7 100% 0 0% 7 5 100% 0% Księgowi 6 0 6 Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów 100% 0% 4 0 4 gumowych Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów z 100% 0% 4 0 4 tworzyw sztucznych * w tabeli przedstawione zostały tylko te zawody, które wskazało co najmniej 2% respondentów źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań Znajomość pakietu typu MS Office jest wymagana tylko w niewielkim stopniu: ♦ od sprzedawców sklepowych (ekspedientów) w stopniu podstawowym; ♦ od przedstawicieli handlowych w stopniu dobrym; ♦ od kasjerów bankowych i pokrewnych w stopniu bardzo dobrym oraz ♦ od księgowych w stopniu dobrym bądź perfekcyjnym, w zaleŜności od zakresu obowiązków na danym stanowisku pracy. Natomiast odnośnie pozostałych zawodów kluczowych w powiecie najczęściej umiejętność ta nie jest wymagana (tabela 18). Podobnie sytuacja przedstawia się w odniesieniu do znajomości specjalistycznych programów – równieŜ wymaga się ich w znacznym stopniu od księgowych czy kasjerów bankowych i pokrewnych (tabela 19). Znajomość języka obcego jest wymagana w większym stopniu. W przypadku sprzedawców sklepowych (ekspedientów), kucharzy, księgowych, kierowców samochodów cięŜarowych oraz przedstawicieli handlowych, niektórzy badani pracodawcy oczekują, Ŝe osoby na tym stanowisku powinny znać język obcy w stopniu przynajmniej podstawowym. Natomiast od kasjerów bankowych i pokrewnych oczekuje się znajomości języka obcego w stopniu dobrym oraz bardzo dobrym. Od pozostałych zawodów kluczowych w powiecie koszalińskim nie wymaga się znajomości języka obcego (tabela 20). TABELA 18. WYMAGANIA ODNOŚNIE ZNAJOMOŚCI PAKIETU MS OFFICE W STOSUNKU DO PRACOWNIKÓW W ZAWODACH KLUCZOWYCH Stopień Stopień bardzo Wzór do Nie wymagany Stopień dobry podstawowy dobry naśladowania Ogółem n % n % n % n % n % Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 8 33,3% 10 41,7% 5 20,8% 1 4,2% 0 0% 24 Kucharze 6 85,7% 0 0% 1 14,3% 0 0% 0 0% 7 Księgowi Kierowcy samochodów osobowych i dostawczych Kasjerzy bankowi i pokrewni 0 0% 1 16,7% 2 33,3% 1 16,7% 2 33,3% 6 6 100% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 6 0 0% 1 20% 1 20% 2 40% 1 20% 5 Kierowcy samochodów cięŜarowych 3 60% 2 40% 0 0% 0 0% 0 0% 5 Przedstawiciele handlowi 0 0% 0 0% 3 75% 1 25% 0 0% 4 Mechanicy pojazdów samochodowych 3 75% 0 0% 1 25% Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów 4 100% 0 0% 0 0% gumowych Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów z 3 75% 0 0% 0 0% tworzyw sztucznych * w tabeli przedstawione zostały tylko te zawody, które wskazało co najmniej 2% respondentów źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań 0 0% 0 0% 4 0 0% 0 0% 4 1 25% 0 0% 4 TABELA 19. WYMAGANIA ODNOŚNIE ZNAJOMOŚCI SPECJALISTYCZNYCH PROGRAMÓW W STOSUNKU DO PRACOWNIKÓW W ZAWODACH KLUCZOWYCH Stopień Stopień bardzo Wzór do Nie wymagany Stopień dobry podstawowy dobry naśladowania Ogółem n % n % n % n % n % Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 12 50% 8 33,3% 2 8,3% 2 8,3% 0 0% 24 Kucharze 6 85,7% 1 14,3% 0 0% 0 0% 0 0% 7 Księgowi Kierowcy samochodów osobowych i dostawczych 1 16,7% 1 16,7% 1 16,7% 1 16,7% 2 33,3% 6 6 100% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 6 Kasjerzy bankowi i pokrewni 1 20% 1 20% 0 0% 2 40% 1 20% 5 Kierowcy samochodów cięŜarowych 4 80% 1 20% 0 0% 0 0% 0 0% 5 Przedstawiciele handlowi 2 50% 0 0% 2 50% 0 0% 0 0% 4 Mechanicy pojazdów samochodowych 2 50% 0 0% 1 25% Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów 4 100% 0 0% 0 0% gumowych Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów z 3 75% 0 0% 0 0% tworzyw sztucznych * w tabeli przedstawione zostały tylko te zawody, które wskazało co najmniej 2% respondentów źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań 1 25% 0 0% 4 0 0% 0 0% 4 1 25% 0 0% 4 TABELA 20. WYMAGANIA ODNOŚNIE ZNAJOMOŚCI JĘZYKÓW OBCYCH W STOSUNKU DO PRACOWNIKÓW W ZAWODACH KLUCZOWYCH Stopień Stopień bardzo Nie wymagany Stopień dobry podstawowy dobry Wzór do naśladowania Ogółem n % n % n % n % n % Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 9 37,5% 11 45,8% 2 8,33% 2 8,3% 0 0% 24 Kucharze 2 28,6% 3 42,9% 1 14,29% 1 14,3% 0 0% 7 Księgowi Kierowcy samochodów osobowych i dostawczych Kasjerzy bankowi i pokrewni 1 16,7% 2 33,3% 1 16,67% 1 16,7% 1 16,7% 6 3 50% 0 0% 3 50% 0 0% 0 0% 6 1 20% 0 0% 2 40% 2 40% 0 0% 5 Kierowcy samochodów cięŜarowych 0 0% 3 60% 2 40% 0 0% 0 0% 5 Przedstawiciele handlowi 0 0% 2 50% 1 25% 1 25% 0 0% 4 Mechanicy pojazdów samochodowych 3 75% 0 0% 1 25% Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów 3 75% 1 25% 0 0% gumowych Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów z 4 100% 0 0% 0 0% tworzyw sztucznych * w tabeli przedstawione zostały tylko te zawody, które wskazało co najmniej 2% respondentów źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań 0 0% 0 0% 4 0 0% 0 0% 4 0 0% 0 0% 4 5. Profil demograficzny pracownika Kolejne zawarte w kwestionariuszu wywiadu pytanie dotyczyło cech demograficznych pracowników. Zdaniem większości ści ci respondentów (56%) miejsce zamieszkania pracowników nie ma znaczenia, zarówno obecnie, jak i w ciągu ci gu najbliŜszych najbli 12 miesięcy. cy. Ponad 40% badanych wolałoby aby miejsce zamieszkania pracowników znajdowało się blisko zakładu pracy, na terenie nie powiatu (rysunek ( 21). RYSUNEK 21. GDZIE POWINIEN MIESZKAĆ MIESZK PAŃSTWA PRACOWNIK? w ciągu 12 miesięcy 15,7% 0,5% 83,2% 0,5% blisko zakładu pracy, z obszaru powiatu poza powiatem (miastem) obecnie 43,5% 0,5% nie ma to znaczenia 56% nie wiem 0% 40% 20% 60% 80% 100% źródło: ródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań bada Dla większości ci lokalnych pracodawców równieŜ równie nie mają znaczenia takie cechy jak płeć i wiek przyjmowanych pracowników. JednakŜe JednakŜe wśród w tych przedstawicieli badanych firm, dla których płeć płe osób zatrudnionych jest istotna, najczęściej zatrudnianą grupą są męŜczyźni (rysunek 22). Z kolei przedsiębiorcy, biorcy, dla których wiek pracownika jest waŜny, waŜny, najczęściej najcz wskazywali, iŜ preferowaną kategorią wiekową są osoby pomiędzy ędzy 26, a 45 rokiem Ŝycia (rysunek 23). RYSUNEK 22. CZY Z PUNKTU WIDZENIA KLUCZOWEGO ZAWODU PAŃSTWA STWA FIRMY LEPIEJ JEST GDY PRACOWNIK JEST: w ciągu 12 3,7% 15,7% miesięcy 80,6% kobietą męŜczyzn ęŜczyzną obecnie 11,5% 0% 30,9% 20% 57,6% 40% 60% nie ma to znaczenia 80% źródło: ródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań bada 100% RYSUNEK 23. CZY WYSTĘPUJĄ Ą W ODNIESIENIU ODNIE DO ZAWODU KLUCZOWEGO CZOWEGO JAKIEŚ OKREŚLONE PREFERENCJE ODNOŚNIE WIEKU? w ciągu 12 miesięcy 1% 9,4% 0,5% obecnie 7,9% 0% 10% 88,5% 34% 20% 30% 4,7% 40% 53,4% 50% 60% 70% 80% 90% 100% w tym zawodzie powinni pracować pracowa ludzie młodzi, do 25 roku Ŝycia preferowanę kategorią wiekową są osoby pomiędzy 26, a 45 rokiem Ŝycia najkorzystniej zatrudniać jest osoby starsze, bardziej doświadczone do wiadczone zawodowo (powyŜej (powy 45 lat) osoby, które są na emeryturze/rencie nie ma to znaczenia źródło: ródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań bada Respondenci zostali równieŜ równie zapytani, czy w ich firmach obowiązki obowi osób zatrudnionych w zawodach kluczowych dla firmy mogą mog byćć powierzone osobom niepełnosprawnym. Większość z nich zadeklarowała, deklarowała, Ŝe osoby niepełnosprawne nie mogą ą wykonywać wykonywa tych czynności ci obecnie („zdecydowanie nie”-30,4%, „raczej nie”-33,5%). 33,5%). Wyniki badań pokazują, ą, iŜ podejście to zmieni się w ciągu gu najbliŜszych najbli 12 miesięcy, poniewaŜ zdecydowana większość wi respondentów w (68,1%) zadeklarowała, iŜ nie będzie ędzie to miało znaczenia (rysunek 24). RYSUNEK 24. CZY OSOBY WYKONUJĄCE WYKONUJ TEN ZAWÓD MOGĄ BYĆ NIEPEŁNOSPRAWNE? w ciągu 12 miesięcy zdecydowanie nie 12,6% 12% 4,7%2,6% 2,6% 68,1% raczej nie trudno powiedzieć powiedzie raczej tak obecnie 30,4% 33,5% 16,8% 9,9%1,6%7,9% zdecydowanie tak nie ma to znaczenia 0% 20% 40% 60% 80% 100% źródło: ródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań bada Badani przedsiębiorcy biorcy w zdecydowanej większości wi ci przypadków (60,7%) wskazywali, Ŝe e sytuacja rodzinna osób kandydujących kandyduj na objęcie ęcie kluczowego stanowiska w ich firmie ma znaczenie (rysunek ( 25 i 26 6). Odsetek ankietowanych, którzy przy podejmowaniu decyzji o przyjęciu przyj ciu danej osoby do pracy w ciągu najbliŜszych Ŝszych 12 miesięcy miesi będą zwracali uwagę ę na sytuację sytuacj rodzinną wynosi 64,4%. Z analizy danych wynika zatem, Ŝe e procent pracodawców zwracających zwracaj uwagę na sytuację rodzinną rodzinn przy zatrudnianiu nowych pracowników w najbliŜszym czasie zwiększy ększy się si od stanu obecnego o 3,7%. RYSUNEK 25. CZY W WYKONYWANIU KLUCZOWEGO KLU ZAWODU MA ZNACZENIE ACZENIE USTABILIZOWANA USTABILIZOWA SYTUACJA RODZINNA? w ciagu 12 miesięcy 64,4% 35,6% tak obecnie 60,7% 0% 20% 39,3% 40% 60% nie 80% 100% źródło: opracowanie własne e na podstawie przeprowadzonych badań bada RYSUNEK 26. CZY W WYKONYWANIU KLUCZOWEGO KLU ZAWODU MA ZNACZENIE ACZENIE POSIADANIE DZIECI D ? w ciagu 12 miesięcy 50,8% 49,2% tak obecnie 56% 0% 20% 44% 40% 60% nie 80% 100% źródło: ródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań bada Dla około 40% badanych doświadczenie do wiadczenie zawodowe potencjalnych pracowników nie ma znaczenia. W pozostałych przypadkach pracodawcy przy rekrutacji oczekują od kandydatów co najmniej 3 miesięcznego miesi cznego staŜu sta pracy (36,1%) lub staŜu u zawodowego powyŜej powy dwóch lat (22%). %). Według deklaracji respondentów sytuacja ta w ciągu ci najbliŜszych 12 miesięcy cy nie ulegnie znaczącym zmianom (rysunek rysunek 27). RYSUNEK 27. JAKIEGO DOŚWIADCZENIE ŚWIADCZENIE ZAWODOWEGO OCZEKUJĄ PAŃSTWO STWO OD SWOICH PRACOWNIKÓW? w ciągu 12 miesięcy 28,3% obecnie 41,9% 40,3% 0% 10% 20% 26,7% 36,1% 30% 40% 50% 60% 22% 70% 80% 90% 2,1% 2,1% 100% doświadczenie wiadczenie zawodowe nie jest przez nas wymagane oczekujemy od pracowników posiadania co najmniej 3 - miesięcznego staŜu u zawodowego oczekujemy od pracowników dłu dłuŜszego staŜu zawodowego - powyŜej 2 lat inne (doświadczenie wiadczenie specjalistyczne) nie wiem źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań bada Badani przedsiębiorcy biorcy najczęściej najcz weryfikują umiejętnoś tności swoich nowoprzyjętych tych pracowników podczas wykonywania przez nich powierzonych im czynności ci na stanowisku pracy na okresie próbnym, poprzez rozmowę roz kwalifikacyjną,, list motywacyjny lub poprzez polecenie. Jest to najbardziej popularny sposób wstępnej ępnej pnej weryfikacji potencjalnych pracowników, na który wskazało 92,7% respondentów. Za najbardziej skuteczny sposób sprawdzenia kwalifikacji nowozatrudnionych nowozatrudnionych pracowników respondenci wskazali wykonywanie przez nich powierzonych im czynności czynno ci na stanowisku pracy (74,6%) (rysunki 28 i 29). RYSUNEK 28. W JAKI SPOSÓB SPRAWDZAJĄ SPRAWDZA PAŃSTWO KWALIFIKACJE NOWOZATRUDNIONYCH PRACOWNIKÓW? inne (okres próbny, rozmowa kwalifikacyjna, dyplomy, list motywacyjny, z polecenia innych) 92,7% 7,3% sprawdzian umiejętności ci na stanowisku pracy 74,3% 25,7% Ŝyciorys yciorys zawodowy (CV) 72,3% 27,7% tak referencje z wcześniejszego niejszego miejsca pracy 64,9% certyfikat 16,8% 83,2% testy wiedzy i umiejętności umiej 15,7% 84,3% 0% nie 35,1% 50% 100% źródło: ródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań bada RYSUNEK 29. PROSZĘ OCENIĆ SKUTECZNOŚĆ NOWOZATRUDNIONYCH PRACOWNIKÓW ACOWNIKÓW? sprawdzian umiejętności ci na stanowisku pracy 24,6% referencje z wcześniejszego niejszego miejsca pracy 15,3% Ŝyciorys yciorys zawodowey (CV) certyfikat 41,9% 47,8% 29% 76,7% 53,1% 20% mało skuteczny KWALIFIKACJI 74,6% 20% 9,4% 0% SPRAWDZANIA ZANIA 41,1% 21,7% testy wiedzy i umiejętności ści 3,3% zupełnie nie skuteczny SPOSOBÓW 40% 34,4% 60% umiarkowanie skuteczny źródło: ródło: opracowanie własne na podstawie p przeprowadzonych badań 80% 100% bardzo skuteczny 6. Podnoszenie kwalifikacji pracowników Kolejna część skierowanego do przedsiębiorców przedsi biorców kwestionariusza wywiadu, dotyczyła kwalifikacji pracowników w badanych firmach. Pytania posłuŜyły posłu do znalezienia odpowiedzi na pytania: ♦ Jak pracodawcy oceniają oceniaj przygotowanie zawodowe potencjalnych pracowników? ♦ Jakie zdaniem pracowników są s ich potrzeby szkoleniowe? ♦ Jakich kwalifikacji i kompetencji zawodowych zawodowych poszukują pracodawcy w ofertach pracy? W odczuciu większości ści respondentów (81,2%), kwalifikacje pracowników są w pełni zadowalające ce i nie ma potrzeby szkolenia ich. Ponad 17% respondentów zadeklarowało, Ŝe umiejętności pracowników są ą zadowalające, zadowalaj jednak moŜna na byłoby je rozwinąć rozwin (rysunek 30). RYSUNEK 30. CZY W PANA/I ODCZUCIU KWALIFIKACJE PRACOWNIKÓW SĄ W PEŁNI ZADO ZADOWALAJĄCE, CZY RACZEJ WYMAGAJĄ SZKOLENIA? są w pełni zadowalające, ce, nie ma potrzeby szkolenia pracowników są zadowalające, ale moŜna Ŝna je rozwinąć rozwin umiejętności są niewystarczające, ce, pracownicy wymagają szkolenia 81,2% 17,8% 1% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% źródło: ródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań bada Analiza zadowolenia koszalińskich koszali skich pracodawców z kwalifikacji pracowników pod względem branŜ,, w ramach których działają działaj badane przedsiębiorstwa, nie wykazała znaczących cych zaleŜności. zaleŜ Większość badanych pracodawców pracoda z powiatu koszalińskiego, bez względu wzgl na sekcję działalności ci według PKD 2007 wskazała, iŜ i kwalifikacje osób zatrudnionych w firmach, które reprezentują, repreze są w pełni zadowalające zadowalaj i nie wymagają uzupełniania dodatkowymi szkoleniami. Oznacza to, Ŝe koszalińscy koszali pracodawcy są zadowoleni z poziomu reprezentowanego reprezentowanego przez pracowników zatrudnianych w kluczowych zawodach oraz kwalifikacji jakie posiadają. posiadaj Na potrzebę rozwinięcia ęcia cia kwalifikacji swoich pracowników, np. poprzez przeprowadzenie szkoleń ń pracowniczych wskazali w istotnym stopniu jedynie pracodawcy z branŜy P - edukacja (tabela ( 21). Przy czym równie dobrze wypada ocena zadowolenia z kwalifikacji pracowników w kluczowych zawodach. Bowiem większość wi ść pracodawców jest w pełni zadowolona z kwalifikacji osób zatrudnianych w kluczowych zawodach, natomiast zdaniem badanych przedsiębiorców, przedsi biorców, jedynie kwalifikacje mechaników pojazdów samochodowych wymagają wymagaj uzupełnienia (tabela tabela 22). TABELA 21. ZADOWOLENIE PRACODAWCÓW Z KWALIFIKACJI PRACOWNIKÓW POD WZGLĘDEM BRANś Umiejętności są Są w pełni Są zadawalające, ale niewystarczające, zadowalające, nie ma moŜna je rozwinąć pracownicy wymagają potrzeby szkolenia szkolenia n % n % n % A-rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i 1 100% 0 0% 0 0% rybactwo B-górnictwo i wydobywanie 1 100% 0 0% 0 0% C-przetwórstwo przemysłowe E-dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją F-budownictwo G-handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle H-transport i gospodarka magazynowa I-działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi J-Informacja i komunikacja K-działalność finansowa i ubezpieczeniowa L-działalność związana z obsługą rynku nieruchomości M-działalność profesjonalna, naukowa i techniczna N-działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca P-edukacja Trudno powiedzieć Ogółem n % 0 0% 1 0 0% 1 17 68% 8 32% 0 0% 0 0% 25 2 100% 0 0% 0 0% 0 0% 2 21 80,8% 5 19,2% 0 0% 0 0% 26 35 83,3% 6 14,3% 1 2,4% 0 0% 42 11 84,6% 2 15,4% 0 0% 0 0% 13 14 93,3% 1 6,7% 0 0% 0 0% 15 1 100% 0 0% 0 0% 0 0% 1 8 61,5% 5 38,5% 0 0% 0 0% 13 5 71,4% 2 28,6% 0 0% 0 0% 7 8 80% 1 10% 1 10% 0 0% 10 3 75% 1 25% 0 0% 0 0% 4 2 50% 2 50% 0 0% 0 0% 4 Q-opieka zdrowotna i pomoc 7 100% 0 społeczna S-pozostała działalność usługowa 19 95% 1 źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań 0% 0 0% 0 0% 7 5% 0 0% 0 0% 20 TABELA 22. ZADOWOLENIE PRACODAWCÓW Z KWALIFIKACJI PRACOWNIKÓW ZATRUDNIONYCH W ZAWODACH KLUCZOWYCH Są w pełni zadowalające, nie ma potrzeby szkolenia n 21 6 4 6 3 5 4 1 % 87,5% 85,7% 66,7% 100% 60% 100% 100% 25% Są zadawalające, ale moŜna je rozwinąć n 3 1 1 0 2 0 0 3 % 12,5% 14,3% 16,7% 0% 40% 0% 0% 75% Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) Kucharze Księgowi Kierowcy samochodów osobowych i dostawczych Kasjerzy bankowi i pokrewni Kierowcy samochodów cięŜarowych Przedstawiciele handlowi Mechanicy pojazdów samochodowych Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów 3 75% 1 25% gumowych Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów z tworzyw 3 75% 1 25% sztucznych * w tabeli przedstawione zostały tylko te zawody, które wskazało co najmniej 2% respondentów źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań Umiejętności są niewystarczające, pracownicy wymagają szkole Trudno powiedzieć Ogółem n 0 0 1 0 0 0 0 0 % 0% 0% 16,7% 0% 0% 0% 0% 0% n 0 0 0 0 0 0 0 0 % 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 24 7 6 6 5 5 4 4 0 0% 0 0% 4 0 0% 0 0% 4 Wśród ród kwalifikacji, jakich najczęściej ciej brakuje kadrze, pracodawcy wskazywali: ♦ brak znajomości ci najnowszych technologii (19,4%), ♦ brak umiejętności ci obsługi nowoczesnych maszyn i urządzeń urz (13,9%), ♦ brak specjalistycznych uprawnień uprawnie potrzebnych w danej branŜy (8,3%) (tabela 23). TABELA 23. JAKICH KWALIFIKACJI NAJCZĘŚCIEJ N BRAKUJE PRACOWNIKOM PAŃSTWA STWA FIRMY? n % 7 19,4% Brak znajomości ci najnowszych technologii 5 13,9% Brak umiejętności ci obsługi nowoczesnych maszyn i urządzeń urz 3 8,3% Brak specjalistycznych uprawnień potrzebnych w danej branŜy 3 8,3% Brak znajomości przepisów bhp 2 5,6% Brak chęci ci do podnoszenia swojej wiedzy 2 5,6% Brak kwalifikacji zawodowych 2 5,6% Brak umiejętności ci biegłej obsługi komputera 2 5,6% Brak umiejętności ci profesjonalnej obsługi klienta 2 5,6% Brak wiedzy na temat danej branŜy branŜ 2 5,6% Brak zaangaŜowania owania w wykonywaną wykonywan pracę 2 5,6% Nie brakuje, ale moŜna rozwijać Niewielkie zainteresowanie podnoszeniem wiedzy na temat nowych produktów 2 5,6% w branŜy Brak aktualnej wiedzy na temat prawa i konkretnych przepisów dotyczących dotycz 1 2,8% branŜy 1 2,8% Brak dokumentów potwierdzających ących umiejętności umiej 1 2,8% Brak doświadczenia wiadczenia zawodowego 1 2,8% Brak umiejętności manualnych 1 2,8% Brak umiejętności ci wykorzystywania zdolności zdolno interpersonalnych * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŜ i kwalifikacje ich pracowników nie są w pełni zadowalające; ce; % nie sumuje się si do 100, gdyŜ respondent mógł wskazać wskaza więcej niŜ jedną odpowiedź źródło: ródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych prz badań Niespełna 15% badanych przedsiębiorstw, przedsi biorstw, zadeklarowało, iŜ w ciągu ostatnich 12 miesięcy cy skierowała swoich pracowników na szkolenia. Z analizy danych wynika, iŜ firmy te w tym czasie na szkolenia wysłały około 265 osób. RYSUNEK 31. CZY SKIEROWALI PAŃSTWO AŃ SWOICH PRACOWNIKÓW NA SZKOLENIA W CIĄGU CIĄ OSTATNICH 12 MIESIĘCY? nie wiem 81,2% tak nie 14,7% 4,2% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŜ i kwalifikacje ich pracowników nie są w pełni zadowalające źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań bada Szkolenia, w których udział wzięli wzi li pracownicy z badanych firm, najczęściej najcz dotyczyły tematyki związanej: ązanej: zanej: ze szkoleniami BHP (17,9%), szkoleniami branŜowymi - przetwórstwo przemysłowe (17,9%), kursami operatora operatora wózka widłowego (10,7%). Rozkład pozostałych odpowiedzi przedstawia rysunek 32. 32 RYSUNEK 32. JAKA BYŁA TEMATYKA SZKOLEŃ SZ ? n % 5 17,9% Szkolenie BHP 5 17,9% Szkolenie branŜowe - przetwórstwo przemysłowe 3 10,7% Kurs operatora wózka widłowego 3 10,7% Szkolenia produktowe 2 7,1% Kurs informatyczny 2 7,1% MenadŜerskie 2 7,1% Obsługa klienta 2 7,1% Szkolenia z zakresu prawa 2 7,1% Szkolenie branŜowe - szkolnictwo 2 7,1% Techniki sprzedaŜy 2 7,1% Szkolenia marketingowe 1 3,6% Podatek VAT 1 3,6% PodwyŜszanie szanie kwalifikacji zawodowych 1 3,6% Szkolenie branŜowe - księgowość gowość 1 3,6% Szkolenie branŜowe - mechanika pojazdowa 1 3,6% Szkolenie branŜowe - montaŜŜ urządzeń urzą 1 3,6% Szkolenie branŜowe - transport 1 3,6% Szkolenie branŜowe - ubezpieczenia 1 3,6% Warsztaty nauczycielskie * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŜ i w ciągu gu ostatnich 12 miesi miesięcy skierowali swych pracowników na szkolenia źródło: ródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań Organizowane szkolenia najczęściej najcz finansowane są ze środków rodków własnych przedsiębiorstwa (rysunek 33). 3 RYSUNEK 33. Z JAKICH ŹRÓDEŁ RÓDEŁ POCHODZĄ POCHOD ŚRODKI, KTÓRE PRZEZNACZAJĄ PAŃSTWO STWO NA SZKOLENIA PRACOWNIKÓW? w ciągu najbliŜszych 12 miesięcy w ostatnich 12 miesiącach 10,7% 14,3% 0% Zakładowy Fundusz Szkoleniowy 7,1% 3,6% 39,3% 14,3% 10,7% 67,9% 20% 40% 60% 80% 100% fundusze strukturalne UE pracownicy sami pokryją ą koszty kształcenia własne środki przedsiębiorstwa * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŜ i w ciągu gu ostatnich 12 miesi miesięcy skierowali swych pracowników na szkolenia źródło: ródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań bada Szkolenia pracowników najczęściej najcz odbywają się w godzinach pracy. W ten sposób odpowiedziało 63,9% przedstawicieli badanych firm (rysunek (rysunek 34). RYSUNEK 34. JEŚLI LI PRACOWNICY PODNOSZĄ PODN SWOJE KWALIFIKACJE TO ODBYWA SIĘ TO: 11,1% w godzinach pracy 25% po godzinach pracy 63,9% nie mam wiedzy na ten temat * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŜ i kwalifikacje ich pracowników nie są w pełni zadowalające źródło: ródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań bada Ponad 50% przedsiębiorców ębiorców zadeklarowało, iŜ i nie stosuje Ŝadnych metod zachęty ty w stosunku do pracowników, aby podwyŜszali podwy szali swoje kwalifikacje. Natomiast pozostali pracodawcy wskazywali, iŜ i najczęściej ęściej motywują motywuj pracowników, tym iŜ refundują refunduj częściowo lub w całości ci koszty związane zwi ze szkoleniem (25%) oraz przedłuŜają przedłu umowę o pracę (11,1%) (rysunek rysunek 35). RYSUNEK 35. CZY STOSUJĄ PAŃSTWO W FIRMIE JAKIEŚ METODY ZACHĘTY TY W STOSUNKU DO PRACOWNIKÓW, ABY PODWYśSZALI śSZALI SWOJE SWOJ KWALIFIKACJE? nie stosujemy 55,6% refundacja części lub całości ci kosztów szkolenia przedłuŜenie enie umowy o prac pracę 25% 11,1% podwy podwyŜka płac 8,3% premie finansowe 5,6% awans 5,6% urlopy szkoleniowe 2,8% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŜ i kwalifikacje ich pracowników nie są w pełni zadowalające źródło: ródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań bada Następne pne pytanie zawarte w kwestionariuszu wywiadu skierowane było do tych przedsiębiorców, ębiorców, którzy w ciągu ci gu ostatnich 12 miesięcy miesi nie skierowali swych pracowników na szkolenia. Zostali oni poproszeni o podanie powodów, dla których nie skorzystali z tej moŜliwości. mo Badani pracodawcy wskazywali, iŜ i nie zdecydowali się ę na szkolenia pracowników z racji tego, iŜ szkolenia są zbyt drogie (62,5%), ,5%), bądź bą brakuje oferty dostosowanej do potrzeb firmy (50%) (rysunek ( 36). RYSUNEK 36. DLACZEGO NIE ZDECYDOW ZDECYDOWALI SIĘ PAŃSTWO NA SZKOLENIA PRACOWNIKÓW CZY INNE METODY DOSKONALENIA ZAWODOWEGO? zbyt wysoki koszt szkoleń szkole 62,5% brak oferty dostosowanej do naszych potrzeb 50% pracownicy, ze względu na bieŜą Ŝące obowiązki, nie mają czasu na udział w szkoleniach przeprowadziliśmy juŜ szkolenia w latach poprzednich i w tym roku nie było takiej potrzeby 37,5% 25% nie mamy określonych lonych potrzeb szkoleniowych obecne kwalifikacje pracowników w pełni odpowiadają naszym potrzebom 25% 12,5% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŜ i w ciągu gu ostatnich 12 miesi miesięcy nie skierowali pracowników na szkolenia; % nie sumuje się si do 100, gdyŜ respondent mógł wskazać więcej niŜ jedną odpowiedź odpowied źródło: ródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań bada Niespełna iespełna połowa (44,4%) przedstawicieli badanych firm zamierza w ciągu najbliŜszych szych 12 miesięcy miesi skierować swych pracowników na szkolenia. Jednocześnie nie 30,6% badanych na dzie dzień prowadzenia badania, nie było w stanie określić, ć, czy podejmie się si tego przedsięwzięcia (rysunek rysunek 37). Z badania wynika, iŜ przedsiębiorcy przedsi w najbliŜszym czasie skierują ą na szkolenia około 145 pracowników. RYSUNEK 37. CZY ZAMIERZACIE PAŃSTWO SKIEROWAĆ SWOICH ICH PRACOWNIKÓW NA SZKOLENIA S W CIĄGU NAJBLIśSZYCH 12 MIESIĘCY ĘCY? tak 44,4% nie wiem 30,6% nie 25% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŜ i kwalifikacje ich pracowników nie są w pełni zadowalające źródło: ródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań bada Tabela 24 przedstawia tematykę tematyk szkoleń, na które będą ędą kierowani pracownicy z badanych firm w ciągu ci najbliŜszych 12 miesięcy. TABELA 24. JAKA BĘDZIE DZIE TEMATYKA PLANOWANYCH SZKOLEŃ? Szkolenie branŜowe - transport Księgowość i kadry Szkolenia specjalistyczne Kurs na wózki widłowe Szkolenie branŜowe- przetwórstwo przemysłowe n 5 4 4 2 2 % 31% 25% 25% 12,5% 12,5% 2 12,5% Szkolenie branŜowe - budownictwo 1 6,3% Szkolenie branŜowe - mechanika pojazdowa 1 6,3% Szkolenie branŜowe - szkolnictwo 1 6,3% Szkolenia komputerowe * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŜ i zamierzają zamierzaj skierować pracowników na szkolenie w ciągu najbliŜszych najbli 12 miesięcy źródło: ródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań bada 7. Możliwości zatrudnienia osób bezrobotnych Osoby bezrobotne mogą być kierowane przez Powiatowy Urząd Urzą Pracy na staŜe e zawodowe do przedsiębiorstw przedsię z terenu powiatu. Świadomość wiadomość tego faktu ma zdecydowana większo ększość respondentów (90,1%). Wśród ród nich 25,7% skorzystało z takiej moŜliwoś Ŝliwości (rysunek 38). RYSUNEK 38. CZY WIEDZĄ PAŃSTWO ŃSTWO, śE ISTNIEJE MOśLIWOŚĆ PRZYJĘCIA CIA OSOBY BE BEZROBOTNEJ, SKIEROWANEJ PRZEZ URZĄD D PRACY NA STAś W FIRMIE? tak, ale nigdy nie korzystałem 64,4% tak, gdyŜ w mojej firmie były osoby bezrobotne odbywające staŜ nie 25,7% 9,9% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% źródło: ródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań bada Wśród tych przedsiębiorców, ębiorców, którzy wiedzą wiedz o moŜliwości ści przyjęcia przyj na staŜ osoby bezrobotnej 7% w ciągu ci najbliŜszych 12 miesięcy cy planuje przyjąć przyj osobę bezrobotną na staŜŜ zawodowy. Pracodawcy zamierzają zamierzają zatem przyjąć przyj około 25 osób. Ponad 50% badanych nie podjęło pod ło jeszcze decyzji, czy skorzysta z takiej moŜliwości (rysunek rysunek 39). RYSUNEK 39. CZY PLANUJĄ PAŃSTWO AŃ W CIĄGU NAJBLIśSZYCH 12 MIESIĘCY CY PRZYJ PRZYJĄĆ OSOBĄ BEZROBOTNĄ NA STAś? nie wiem, trudno powiedzieć 56,4% nie 36,6% tak 7% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy wiedzą wiedz o moŜliwości ci przyjęcia przyj osoby bezrobotnej na staŜ źródło: ródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań bada Lokalni przedsiębiorcy biorcy planują planuj przyjąć osoby bezrobotne w ramach praktycznej nauki zawodu w następujących nast zawodach: ♦ pracownik ogólnobudowlany, ♦ ♦ ♦ ♦ kucharz, magazynier, kasjer/sprzedawca, nauczyciel (rysunek 25). TABELA 25. W JAKICH ZAWODACH ZAMIERZAJĄ PAŃSTWO PRZYJĄĆ OSOBY BEZROBOTNE W RAMACH PRAKTYCZNEJ NAUKI ZAWODU DOROSŁYCH? n % 7 58,3% Pracownik ogólnobudowlany Kucharz 2 16,7% Magazynier 2 16,7% Kasjer/sprzedawca 1 8,3% Nauczyciel 1 8,3% 1 8,3% Pracownik administracyjno-biurowy * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy wiedzą o moŜliwości przyjęcia osoby bezrobotnej na staŜ źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań NajwaŜniejszymi kwalifikacjami, jakich oczekują pracodawcy od osób bezrobotnych są: ♦ doświadczenie, ♦ wykształcenie średnie techniczne, ♦ wykształcenie zasadnicze zawodowe, ♦ cechy charakteru, ♦ specjalistyczne uprawnienia (tabela 26). TABELA 26. O JAKICH KWALIFIKACJACH ZAMIERZAJĄ PAŃSTWO PRZYJĄĆ OSOBY BEZROBOTNE W RAMACH PRAKTYCZNEJ NAUKI ZAWODU DOROSŁYCH? n % Doświadczenie 3 25% Wykształcenie średnie techniczne 3 25% Wykształcenie zasadnicze zawodowe 2 16,7% Cechy charakteru 1 8,3% Nie ma to znaczenia 1 8,3% Specjalistyczne uprawnienia 1 8,3% Wykształcenie wyŜsze techniczne 1 8,3% * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy wiedzą o moŜliwości przyjęcia osoby bezrobotnej na staŜ źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań Większość przedsiębiorców (70,7%) zadeklarowała równieŜ, iŜ wie, Ŝe istnieje moŜliwość przyjmowania osób bezrobotnych skierowanych przez urząd pracy, w ramach przygotowania zawodowego dorosłych, z czego jedynie 6,8% skorzystało z tej moŜliwości (rysunek 40). RYSUNEK 40. CZY WIEDZĄ PAŃSTWO ŃSTWO, śE ISTNIEJE MOśLIWOŚĆ PRZYGOTOWANIA ZAWO ZAWODOWEGO DOROSŁYCH, SKIEROWANYCH PRZEZ URZĄD U PRACY DO FIRMY? tak, ale nigdy nie korzystałem % 63,9% 6,8% 29,3% tak, w mojej firmie były takie osoby nie 0% 20% 40% 60% 80% 100% źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań bada Badanie wykazało, iŜŜ 43,7% pracodawców nie jest zainteresowanych przyjmowaniem osób bezrobotnych w ramach przygotowania zawodowego dorosłych. Taką moŜliwość liwość w ciągu najbliŜszych szych 12 miesięcy miesię planuje wykorzystać 3,7% respondentów (rysunek ( 41). RYSUNEK 41. CZY PLANUJĄ PAŃSTWO AŃ W CIĄGU NAJBLIśSZYCH 12 MIESIĘCY CY PRZYJ PRZYJĄĆ OSOBĄ BEZROBOTNĄ W RAMACH PRZYGOTOWANIA ZAWODOWEGO ZAWODO DOROSŁYCH? tak % 3,7% 43,7% 52,6% nie nie wiem, trudno powiedzieć powiedzie 0% 20% 40% 60% 80% 100% * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy wiedzą wiedz o moŜliwości przyjęcia przyj osoby bezrobotnej w ramach przygotowania zawodowego dorosłych źródło: ródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań bada Lokalni przedsiębiorcy biorcy planują planuj przyjąć 6 osób bezrobotnych w ramach przygotowania zawodowego dorosłych w następujących nast zawodach: ♦ ogrodnik, ♦ nauczyciel, ♦ pracownik administracyjno-biurowy, administracyjno ♦ pracownik fizyczny, ♦ pracownik ogólnobudowlany (tabela 27). TABELA 27. W JAKICH ZAWODACH ZAMIERZAJĄ ZAMI PAŃSTWO PRZYJĄĆ OSOBY BEZROBOTNE W RAMACH PRZYGOTOWANIA ZAWODOWEGO DOROSŁYCH? n % Ogrodnik 1 20% Nauczyciel 1 20% 1 20% Pracownik administracyjno-biurowy biurowy 1 20% Pracownik fizyczny 1 20% Pracownik ogólnobudowlany * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy wiedzą wiedz o moŜliwości ci przyjęcia przyj osoby bezrobotnej w ramach przygotowania zawodowego dorosłych źródło: ródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań bada Badani wśród najwaŜniejszych Ŝniejszych niejszych kwalifikacji, jakich oczekują oczekuj od osób bezrobotnych najczęściej ciej wskazywali: ♦ doświadczenie, ♦ wykształcenie zasadnicze zawodowe (tabela ( 28). TABELA 28. O JAKICH KWALIFIKACJACH KWALIFIKACJAC ZAMIERZAJĄ PAŃSTWO PRZYJĄĆ OSOBY BEZROBOTNE W RAMACH PRZYGOTOWANIA IA ZAWODOWEGO DOROSŁYCH DOROSŁ ? n % Nie ma to znaczenia 3 60% Doświadczenie 1 20% Wykształcenie zasadnicze zawodowe 1 20% * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy wiedzą wiedz o moŜliwości ci przyjęcia przyj osoby bezrobotnej w ramach przygotowania zawodowego dorosłych źródło: ródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań bada 8. Praktyki zawodowe uczniów szkół zawodowych Wśród ród ogółu badanych pracodawców, jedynie 21,5% w ciągu ci gu ostatnich 5 lat organizowało praktyki zawodowe dla uczniów szkół zawodowych (rysunek rysunek 42). RYSUNEK 42. CZY W CIĄGU GU OSTATNICH 5 LAT W PAŃSTWA FIRMIE ODBYWAŁY ŁY SIĘ PRAKTYKI ZAWODOWE UCZNIÓW SZKÓŁ ÓŁ ZAWODOWYCH? % 21,5% tak 78,5% nie 0% 20% 40% 60% 80% 100% źródło: ródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań bada Najczęstszą przyczyną ą nieorganizowania praktyk zawodowych w opinii respondentów jest fakt, iŜŜ nie zgłosili się si do nich Ŝadni chętni tni (44,7% wskazań). wsk Część przedsiębiorców biorców nie podejmowała takiej działalności, działalno ci, ze względu wzgl na to, iŜ jest to nieopłacalne dla firmy (17,3%). Pozostałe osoby wskazały, iŜ i nie posiadają kadry z uprawnieniami do prowadzenia praktyk (16%), bądź b jest to zbyt kłopotliwe dla firmy (15,3%). Pozostały rozkład odpowiedzi przedstawia rysunek 43. RYSUNEK 43. PROSZĘ WSKAZAĆ Ć DLACZEGO DLACZE W PAŃSTWA FIRMIE NIE ORGANIZOWANO GANIZOWANO PRAKTYK ZAWODOWYCH DLA UCZNIÓW ÓW SZKÓŁ ZAWODOWYCH? nie zgłosili się do nas ch chętni 44,7% to nie jest opłacalne dla firmy 17,3% nie posiadamy kadry z uprawnieniami do prowadzenia praktyk 16% jest to zbyt kłopotliwe dla firmy 15,3% inne (krótki okres działalności, ci, branŜa bran niezgodna z kierunkiem kształcenia, brak… 0% 8,7% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, Ŝe e w ich firmach nie odbywały się praktyki zawodowe; % nie sumuje się si do 100, gdyŜ respondent mógł wskaza wskazać więcej niŜ jedną odpowiedź źródło: ródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań ba Praktyki zawodowe uczniów najczęściej najcz odbywają się w takich zawodach jak: kasjer/sprzedawca, handlowiec, kucharz, pracownik administracyjno-biurowy, administracyjno pracownik ogólnobudowlany. Rozkład pozostałych odpowiedzi przedstawia tabela 29. TABELA 29. W JAKICH ZAWODACH NAJCZĘŚCIEJ NAJC ODBYWAŁY SIĘ PRAKTYKI ZAWODOWE SZKÓŁ ZAWODOWYCH? n 5 Kasjer/sprzedawca Handlowiec 4 4 Kucharz 4 Pracownik administracyjno-biurowy biurowy 4 Pracownik ogólnobudowlany 3 Mechanik Ekonomista 2 2 Operator maszyn do produkcji papieru Pakowacz 2 2 Kelner 1 Architekt 1 Fryzjer 1 Informatyk 1 Lakiernik 1 Lekarz 1 Odlewnik wyrobów z materiałów polimerowych 1 Ogrodnik 1 Operator maszyn do produkcji płyt i sklejek 1 Operator urządzeń do produkcji Ŝywności Ŝ 1 Piekarz 1 Pracownik fizyczny 1 Spawacz 1 Trudno powiedzieć 1 Wulkanizator UC UCZNIÓW % 12,2% 9,8% 9,8% 9,8% 9,8% 7,3% 4,9% 4,9% 4,9% 4,9% 2,4% 2,4% 2,4% 2,4% 2,4% 2,4% 2,4% 2,4% 2,4% 2,4% 2,4% 2,4% 2,4% 2,4% 1 2,4% Cukiernik 1 2,4% Księgowy 1 2,4% Magazynier 1 2,4% Recepcjonista Tokarz 1 2,4% * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, Ŝe e w ich firmach odbywały się praktyki zawodowe; % nie sumuje się si do 100, gdyŜ respondent mógł wskaza wskazać więcej niŜ jedną odpowiedź źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań bada Wśród ród badanych pracodawców ponad 50% oceniło praktyczne przygotowanie ucznia do wykonywania zawodu po zakończeniu zako czeniu praktyk jako średnie. rednie. W przypadku stopnia przygotowania teoretycznego uczniów równieŜ równie respondenci ocenili go jako średni ś (37%). Powołując się na wyniki badania, średnia rednia ocena przygotowania praktycznego uczniów wystawiona przez pracodawców wynosi 3,46, natomiast średnia ocena przygotowania teoretycznego uczniów wynosi 2,781 (rysunek 44 i 45 5). RYSUNEK 44. JAKA JEST OCENA PRZYG PRZYGOTOWANIA PRAKTYCZNEGO O UCZNIA DO WYKONYWANIA WYKONYWA ZAWODU PO ZAKOŃCZENIU U PRAKTYK? 53,7% średnia wysoka 39% bardzo wysoka 4,9% słaba 2,4% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, Ŝe e w ich firmach odbywały się praktyki zawodowe źródło: ródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań bada RYSUNEK 45. JAKA JEST OCENA PRZYGOTOWANIA PRZYG TEORETYCZNEGO UCZNIA? 37% średnie słabe 27% dobre 20% bardzo słabe 12% bardzo dobre 5% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, Ŝe e w ich firmach odbywały się praktyki zawodowe źródło: ródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań bada 1 na pięcio-punktowej punktowej skali, gdzie 1 oznacza „bardzo słabe”, a 5 „bardzo wysokie” Wnioski i rekomendacje ♦ analiza materiału badawczego wykazała, iŜ w powiecie koszalińskim w większości badanych przedsiębiorstw nie planuje się znacznych zmian w strukturze zatrudnienia. Mimo to zauwaŜyć moŜna, Ŝe przedsiębiorcy częściej planują zwiększenie zatrudniania, niŜ redukcję etatów, ♦ do zawodów kluczowych w powiecie moŜna zaliczyć : − sprzedawców sklepowych (ekspedientów), − kucharzy, − księgowych, − kierowców samochodów osobowych i dostawczych, − kasjerów bankowych i pokrewnych, ♦ w większości koszalińskich firm oczekuje się od pracowników wykształcenia zasadniczego zawodowego, bądź średniego technicznego, ♦ od osób zatrudnionych w zawodach kluczowych w opinii większości badanych pracownicy powinni posiadać takie umiejętności jak: − komunikatywność, − łatwość nawiązywania kontaktów, − predyspozycje związane z obsługą klienta, − jasne przekazywani myśli, − łatwe nawiązywanie kontaktów ze współpracownikami czy klientami. ♦ najbardziej poŜądanymi cechami psychofizycznymi u osób zatrudnionych w badanych firmach są: − zaangaŜowanie, − dokładność, − zdyscyplinowanie, − solidność, − punktualność, ♦ przedstawiciele koszalińskich firm w większości zadeklarowali, iŜ nie ma znaczenia miejsce zamieszkania pracowników, bądź pracownicy powinni mieszkać blisko zakładu pracy. Jeśli zaś chodzi o płeć pracowników, to z badania wynika, iŜ cecha ta uzaleŜniona jest od profilu działalności danej firmy – w badanych firmach płeć pracownika albo nie ma znaczenia, bądź preferuje się zatrudnianie męŜczyzn. Podobnie sytuacja przedstawia się biorąc pod uwagę oczekiwania pracodawców odnośnie wieku pracowników – w większości przypadków wiek osób zatrudnionych w badanych firmach nie ma znaczenia, bądź preferowaną kategorią wiekową są osoby pomiędzy 26 a 45 rokiem Ŝycia. Badanie wykazało równieŜ, iŜ w opinii większego odsetka badanych ma znaczenie ustabilizowana sytuacja rodzinna, choć na podstawie zebranego ♦ ♦ ♦ ♦ materiału badawczego nie moŜna jednoznacznie stwierdzić, Ŝe Ŝycie osobiste pracowników wpływa na ich sytuację zawodową, w większości badanych firm w których pracodawcy wymagają od potencjalnych pracowników doświadczenia zawodowego, oczekuje się, aby potencjalni pracownicy posiadali co najmniej 3 – miesięczny staŜ zawodowy, koszalińscy pracodawcy w większości są zadowoleni z kwalifikacji swych pracowników, choć pojawiały się opinie, iŜ moŜna by było je rozwinąć, większość przedsiębiorców z badanego powiatu zadeklarowało, iŜ w ciągu ostatniego roku nie kierowali swych pracowników na szkolenia, czego głównym powodem był zbyt wysoki koszt szkoleń, bądź jest oferty dostosowanej do potrzeb przedsiębiorstwa, większość pracodawców, mimo iŜ wiedzą, Ŝe istnieje moŜliwość przyjęcia osoby bezrobotnej skierowanej przez urząd pracy na staŜ, bądź przygotowanie zawodowe w firmie, nie korzysta z takiej moŜliwości. Ponadto badanie wykazało, iŜ w większości koszalińskich firm nie organizuje się praktyk zawodowych dla uczniów, czego głównym powodem w opinii pracodawców jest brak zainteresowania tą moŜliwością zarówno ze strony pracodawców, jak i uczniów. Przeprowadzone badanie i uzyskane wyniki oraz szczegółowe rozpoznanie sytuacji i oczekiwań pracodawców w powiecie koszalińskim pozwoliły na stworzenie rekomendacji, które wynikają z róŜnego rodzaju danych zdobytych w trakcie procedury badawczej: Lp. Wnioski i rekomendacje 1. Współpraca na większą skalę Powiatowego Urzędu Pracy z lokalnymi i regionalnymi pracodawcami w zakresie pozyskiwania informacji dotyczących oczekiwań pracodawców co do kwalifikacji i kompetencji potencjalnych pracowników. Współpraca ta miałaby polegać głównie na obustronnej wymianie informacji niezbędnych do sprawnego i efektywnego działania zarówno instytucji rynku pracy, jak i pracodawców (np. internetowa platforma komunikacji między PUP a pracodawcami, newsletter, bieŜące sprawozdania z zapotrzebowania pracodawców na określone kwalifikacje czy szkolenia zawodowe, itp.) 2. Przeprowadzanie na większą skalę szkoleń pracowniczych jako instrumentu motywowania oraz podnoszenia kwalifikacji zasobów ludzkich oraz jako element promocji kształcenia ustawicznego stanowiącego dobrą praktykę. Ma to na celu spowodowanie elastycznego podejścia do kariery zawodowej przez zachodniopomorskich pracowników i natychmiastowe reagowanie na zmiany zapotrzebowania lokalnego/regionalnego rynku pracy. Ponadto waŜne jest aby uświadamiać osoby starające się o przyjęcie do pracy, jak waŜne dla współczesnych pracodawców są cechy interpersonalne. 3. Dostosowanie oferty szkoleniowej Powiatowego Urzędu Pracy oraz instytucji szkoleniowych do oczekiwań branŜowych zgłaszanych przez lokalnych i regionalnych pracodawców, bowiem ofertę szkoleniową naleŜy konstruować m.in. w oparciu o potrzeby regionalnego i lokalnego rynku pracy. Natomiast w województwie zachodniopomorskim brak jest szerszej współpracy między pracodawcami, a instytucjami rynku pracy w tym zakresie. 4. Szersza promocja szkolnictwa zawodowego oraz specjalistycznego w regionie, w celu uzupełnienia niedoborów kwalifikacyjnych związanych w duŜej mierze z deficytowymi zawodami technicznymi (m.in. wsparcie szkół zawodowych w rozwoju ich relacji z otoczeniem społeczno-gospodarczym; większy nacisk na przeprowadzanie praktyk zawodowych w celu nabycia zwłaszcza wiedzy i kompetencji miękkich przez potencjalnych pracowników juŜ na etapie ich edukacji na poziomie średnim). 5. Stały monitoring ogłoszeń o pracę dotyczących lokalnych rynków pracy, w celu sprawnego ustalania trendów i tendencji popytowych, mające na celu jak najlepsze rozpoznanie specyfiki danego rynku, a tym samym rzetelne rozplanowanie podejmowanych na lokalnych rynkach działań związanych m.in. z inwestycjami czy rozszerzaniem działalności niektórych firm.