Pielęgnacja stomii

Pielęgnacja stomii
mgr Urszula Sobczak
Pielęgnacja stomii
pielęgniarka stomijna, pracuje w Poradni
Stomijnej przy Oddziale Klinicznym
Chirurgii Ogólnej, Chirurgii
Onkologii Gastroenterologicznej i Chirurgii
Plastycznej UM w Poznaniu
w pytaniach i odpowiedziach (cz. XIV)
Poniżej prezentujemy Państwu kolejną część porad dotyczących pielęgnacji stomii. Zostały one
opracowane w postaci pytań i odpowiedzi i są numerowane w kolejności ich ukazywania się
od początku cyklu. Mamy nadzieję, że uda się nam w ten sposób przekazać Państwu najważniejsze
informacje i wyjaśnić najczęściej pojawiające się wątpliwości dotyczące tego zagadnienia.
Gorąco zachęcamy do nadsyłania własnych pytań, które pozwolą wzbogacić nasze opracowanie.
46
Co to są wczesne miejscowe
chirurgiczne powikłania
stomii? (c.d.)
Krwawienie z błony śluzowej stomii
Złe umiejscowienie stomii
Wyłonienie przez chirurga stomii w złym miejscu,
np. w fałdzie brzusznym lub w miejscu dla pacjen-
ta niewidocznym (patrz: zdj. 2), skazuje stomika
na liczne problemy i niepotrzebne cierpienie, które
towarzyszyć mu będą przez cały czas posiadania
stomii. Dlatego tak ważne jest, aby w szpitalu, jeszcze
przed operacją, lekarz lub pielęgniarka zawsze wyznaczali miejsce wyłonienia przyszłej stomii. Jest to
możliwe przed wszystkimi planowanymi zabiegami.
Wyznaczanie miejsca wyłonienia stomii wykonuje
się w trzech pozycjach – stojącej, leżącej i siedzącej.
Przy złym umiejscowieniu stomii, jej prawidłowa
pielęgnacja jest bardzo utrudniona, często wręcz
niemożliwa, a towarzyszące powikłania skórne
są regułą. Brak widoczności i „otoczenie” stomii
(np. fałd brzuszny, blizny, itp.) znacznie utrudniają
zabiegi pielęgnacyjne i skuteczne mocowanie jakiegokolwiek rodzaju sprzętu stomijnego. To z kolei
FOT. U. Sobczak
FOT. G. Majewska
Błona śluzowa jelita (a więc i stomii) jest bardzo
bogato unaczyniona. Powierzchowne krwawienie
z błony śluzowej (patrz: zdj. 1) jest więc zjawiskiem
dość powszechnym w każdym typie stomii i zupełnie niegroźnym.
Spowodowane jest ono najczęściej wysychaniem
i późniejszym pękaniem śluzówki lub mikrourazami – podrażnieniem przez sprzęt stomijny lub
nieostrożnymi zabiegami pielęgnacyjnymi.
Krwawienie może być zatrzymane przez lekkie
uciśnięcie krwawiącego miejsca palcem lub gazikiem.
Jeżeli z krwawieniem z błony śluzowej stomii
mamy do czynienia systematycznie, do wcześniej
wspomnianego gazika, którym uciskamy stomię,
można włożyć kostkę lodu lub zmoczyć go w bardzo zimnej wodzie. Krwawienie powinno przestać
się pojawiać.
Do poważniejszych krwawień ze śluzówki stomii dochodzi rzadko. Jeżeli jednak takie się zdarzy,
należy starać się je zatrzymać zgodnie z powyższymi wskazówkami, a jeśli to nie pomoże, zgłosić się
do poradni, gdzie zostanie zatrzymane przez założenie opatrunku hemostatycznego.
Zdjęcie 1. Krwawienie z błony śluzowej stomii.
Zdjęcie 2. Stomia w fałdzie skórnym.
8
Wciągnięcie stomii
Wciągnięcie (retrakcja) stomii polega na stopniowym zagłębieniu się stomii w głąb ciała, poniżej
poziomu powierzchni skóry (patrz: zdj. 3).
Może być ono efektem niedostatecznego „uwolnienia” jelita w trakcie operacji, a co za tym idzie, jego
nadmiernego napięcia po pionizacji pacjenta. Inną
częstą przyczyną wciągnięcia stomii jest jej wcześniejsza martwica.
Wciągnięcie stomii (podobnie jak jej umiejscowienie na brzuchu w niewłaściwym miejscu)
w znacznym stopniu utrudnia jej pielęgnację
i właściwe zaopatrzenie w sprzęt stomijny. Ponieważ otwór stomii znajduje się przy tym powikłaniu
na dnie lejowatego zagłębienia skóry, bardzo utrudnia to mocowanie sprzętu stomijnego i prowadzi
do nawracających powikłań skórnych.
Wciągnięcie stomii może także pojawić się jako
powikłanie późne – zdarza się to często u osób, które
przybierają po operacji na wadze, zwiększając w ten
sposób grubość ściany jamy brzusznej (dotyczy to
przeważnie osób z chorobami zapalnymi jelit).
Wciągnięcie stomii znacznego stopnia wymaga
ponownej operacji chirurgicznej.
Wciągnięcie stomii jest powikłaniem, które znacznie częściej dotyczy ileostomii niż kolostomii. Wśród
urostomików praktycznie nie występuje.
Wpadnięcie stomii
w okolicy stomii (patrz: zdj. 5). Może także pojawić
się widoczny wysięk ropny.
W zakażeniu okołostomijnym wymagane jest
staranne leczenie miejscowe: oczyszczanie okolicy
stomii nawet kilka razy dziennie oraz antybiotykoterapia doustna. W przypadku ropnia, oprócz
antybiotykoterapii, konieczne jest leczenie chirurgiczne – nacięcie i drenaż ropnia.
W wielu przypadkach następstwem zakażenia
okołostomijnego są rozległe zmiany bliznowate znacznie zniekształcające stomię i jej okolice,
co bardzo utrudnia pielęgnację i zaopatrzenie
w sprzęt stomijny.
Zakażenie
okołostomijne
Spowodowane
może być nieprawidłowym założeniem
szwów, które mocują stomię do skóry,
brakiem zachowania
zasad aseptyki okołooperacyjnej, krwiakiem
lub zaciekaniem treści
jelitowej w okolicę zespolenia skórno-jelitowego. W następstwie
tego może dojść do
zakażenia tkanki podskórnej i skóry wokół
przetoki lub pojawienia
się ropnia.
Zakażenie objawia
się bolesnością, zaczerwienieniem i opuchlizną
Zdjęcie 4. Wpadnięcie stomii.
FOT. M. Bocheńska
FOT. B. Walczyńska
Niedostateczne „uwolnienie” jelita w trakcie operacji może prowadzić nie tylko do
niedokrwienia, martwicy i wciągnięcia stomii,
ale także do bardzo groźnego powikłania,
jakim jest wpadnięcie stomii (patrz: zdj. 4).
Drugim powodem wpadnięcia stomii może być
wcześniejsza martwica stomii, o której pisaliśmy
w poprzednim numerze.
Wpadnięcie stomii wymaga pilnej interwencji chirurgicznej, ponieważ może ono prowadzić
do przedostania się treści kałowej do jamy otrzewnowej i rozwoju ostrego, rozlanego zapalenia otrzewnej, które zagraża życiu pacjenta.
Wpadnięcie stomii jest powikłaniem dotyczącym
głównie kolo- i ileostomii.
FOT. A. Śmiżewska
prowadzi najczęściej do podciekania treści jelitowej
(lub moczu – w przypadku urostomii) pod płytkę,
powodując zapalenie skóry. Skutkuje to dalszymi
utrudnieniami w pielęgnacji i zaopatrzeniu stomii.
Zdjęcie 3. Wciągnięcie stomii.
Zdjęcie 5. Zakażenie okołostomijne.
9