Mapa Kultury

Pobrano z portalu Mapa Kultury
02.03.2011
Władysław Hasior. Artysta totalny
____________________________
autor: Dorota Marszałek
Jego sztuka w latach 60. i 70.wzbudzała ogromne emocje, a on sam zdobył sławę na miarę artysty
estradowego. Była to jednak sława dwuznaczna, ponieważ po każdej wystawie, miał tyle samo
zwolenników, co zagorzałych wrogów. Pisano do niego, aby „wziął się wreszcie do pracy”, żeby dorósł,
że jest „niedouczony”, a także grożono mu pobiciem (patrz: Micińska Anna, Władysław Hasior,
s.22–24). On jednak nie musiał się tym przejmować, ponieważ wielki świat cenił jego sztukę, co
owocowało licznymi wystawami i nagrodami.
Profesjonalni krytycy nie bardzo wiedzieli, do jakiego nurtu mają przypisać jego prace. Były one
podobne do tego, co robili dadaiści, i do ready-made, zapoczątkowanego przez Marcela Duchampa
(pisuar ustawiony na wystawie i nazwany Fontanną, L.H.O.O.Q – Mona Lisa z dorysowanymi wąsami),
do surrealizmu (Salvador Dalì), pop-artu (Andy Warhol). Ostatecznie z braku współpracy ze strony
Hasiora, który nie chciał się określić, nazwano go pierwszym polskim artystą asamblażu. Jest to
technika łączenia różnych przedmiotów, często codziennego użytku, w trójwymiarowe kompozycje.
Hasior był artystą totalnym, łączącym malarstwo, rzeźbę i rzemiosło artystyczne ze znalezionymi
śmieciami. Wykorzystywał rzeczy zużyte codziennością, niepotrzebne, pospolite i zniszczone:
połamane sztućce, części maszyn, narzędzi, stare zabawki, gipsowe i drewniane figurki, wózki
dziecięce, szklane naczynia, kości, futra. Używał manekinów, porcelanowych figurek świętych,
plastikowych kwiatów i trumiennych ozdób, a także skrawków tkanin i krawieckich dodatków: wstążek,
frędzli, koralików. Mówił o sobie: „Nie mam patrona w żadnym artyście. Moje majsterkowanie miało
swe źródła w zdolnościach Janka Muzykanta”. Po tym, jak ojczym wyrzucił go z domu, wyjechał do
Zakopanego, do liceum plastycznego, które stało się jego drugim domem. Po skończeniu szkoły
średniej udał się na studia do Warszawy, na Akademię Sztuk Pięknych. W 1959 roku otrzymał
stypendium francuskiego Ministerstwa Kultury, odbył podróż artystyczną do RFN, Belgii, Holandii,
Francji i Włoch. W 1984 roku założył Galerię Autorską w Muzeum Tatrzańskim (Stara Leżakownia) w
Zakopanem, gdzie wystawiał swoje prace oraz organizował spotkania ze sztuką. Przyznawał się do
inspiracji, ale nie wielką zachodnią sztuką, tylko folklorem, sztuką naiwną, religijną i magiczną. Zawsze
miał ze sobą aparat, dzięki czemu powstało 16 tysięcy slajdów zatytułowanych Sztuka powiatowa,
dokumentujących domy na polskiej prowincji, kosze na śmieci, opony i krasnale zdobiące ogródki,
kapliczki, cmentarne nagrobki i dekoracje witryn sklepowych. Oprócz małych instalacji, rzeźb i
obrazów płaskich tworzył też duże pomniki, które ustawiano w plenerze. Materią jego sztuki były oprócz
tego żywioły. Pomniki umieszczane w naturze stawały się jej częścią – absorbowały powietrze (Żelazne
organy – instrumenty grające pod wpływem wiatru), wodę (Prometeusz rozstrzelany – ustawiony w
takim miejscu, że przepływa przez niego strumyk) i ogień (Płonące sztandary). Te prace bardzo silnie
odnosiły się do polityki i historii, którą Hasior został naznaczony jako świadek II wojny światowej. Od
początku lat 80. sztuka Hasiora zaczęła być inspirowana kiczem religijnym i świeckim oraz tym, co
kształtowało zbiorową wyobraźnię przez telewizję i radio. Była to karykatura ówczesnej kultury (np.
Delegaci na konferencję na szczycie, Portret pana kierownika, Gwiazda kurortu). Po zmianie
ustrojowej jego dzieła popadły w niełaskę, podobnie zresztą jak sam artysta. To, co wcześniej
szokowało, stało się częścią codzienności. Zakwalifikowano go jako element poprzedniego ustroju i
chciano o nim zapomnieć, zepchnąć go na ubocze Zakopanego. Hasior zmarł w Krakowie, w
zapomnieniu. Od kilku lat, dzięki organizacji wystaw jego prac, pomału udaje się przywrócić go
strona 1 / 2
Pobrano z portalu Mapa Kultury
społecznej świadomości. Jego sztuka okazała się ponadczasowa i w epoce wszechobecnego kiczu –
modna.
strona 2 / 2