ti a), pomiędzy cĘstuscm a Ecclesią i jeżel i związek monogamicz

ti a),pomiędzy cĘstuscm a Ecclesią i jeżeli związek monogamiczny daje hamonię duchowąi cielesną jest niebem na ziemi.
Patrz takżc:',Teońa literan]ry i elementy wiedzy o kultuŹe,,, temat :
,'omów zwią.zekmiędzy światopo8lądemepoki a wybranymi przez
romajltyków gafunkami litefackimi''.
2. POKOLENIE
,,BIJRZY I NAPORU'
(,,STURM UND DRANG')
Na II połowęxvlll w. prz}pada afuosfeIa fementu i[telektualnęgo
i twórczcgow śIodowisku
rnłodych
twórców niemieckich.w kołacbinteligenckich lodzi się si]ne pŹekonanie o konieczlości re|om i zmjan
w dziedziniesztuki.
pokolenia,Furzy inapoNa lataok' 1760-1785prą,padatwórczość
ru,', któIego tcorctykami byli: J. Hamann i J' G. Herdel. Ruch ten przyjął
nazwę od t}tufu dramatuF' Klingera,,stum uod Drang,'. wśIódpiŚalzy
znaleźLisię: F. Schiller,J. W. Goethe,F. K]inger'Do u|ormowaniasiQ
nowego programu litelackiego pIzyczyniły się z\"/łaszcza
poglądy
J. G. lłefde.a:
- historyzm - zalecał on sięganie do historii jako koŹeni kul|uly
- ludowość- litelatula ludowa tmklowana byłajako źródłowiedzy
o pra.lziejachnalodu, które zachowałysię w niej dzięki odizolowaniu kultury ludowej od elitamej,
- kładłnacisk na twozenie ]itemfury narcdowej, o odrębnym cha.
- na\'oływałdo obszemych sfudiów filologicznych, fwłasfcza dla
tłumaczy,poniewaźdobry tłumaczzDańe ty1kojęzyk danegonarodu, ale teżjego kulfirrQi historięZaloż€ n ia proglamo\Yeteoretykówpoko|€ n ia ,,Burzy i naporu'':
- zanęgowali założ.enia
klasycyzmu i ńcjonalizmu
- podstawowymi zxódłamipoznania i 1wórczościliterackiej są ucfircie i intuicja (nawiązaniedo poglądów J. J. Rousseau)'
- posrulowali orygiDalność
sztuki, mającejodwoływaćsię do iTódeł
narcdowvch i ludowvch-
15
- głosi1iwyższość
geniuszu i swobodnejwyobazni twóIcy nad rcgułamii autoMetami,
- w powieściach
psychologicznei emocjonapojawiłysię tenderlcje
Ij ednostkaplo|e.
listyczne'powstałnowy |ypbohateralirerackiego
społecmymi momlnym,
srującapŹeciw determinanlom
. w lĘce wplowadzonomotywy ludowe,sięgnięlodo języka po.
locznego,
- najwybilnicjszymitwórcamipokoleniabyli: J. W Goethę(1749którzy związanibyliz nim tylko na
l832) i F' Schillel (1759.1805),
początkuswojojtwólczościi
. J.W Goelher
.autolbalLadipoefji(najbardziej
znaneto|,,Królolch''i,,Śpiewak'');
weltela'(1774),
młodego
kuhowaslałasięjcgopowieść
,,cierpierlia
nieszczę(młodzicnicc
przeżywający
liczncloŹorki,
k1órejbohatcr
nowym
$uoręm
stał
się
ci9rpiącyna ból istnienia)
śliwąmiłość,
węńeryzm,bajlonizm''''');
]itęrackim(patlz|,,Ham]ętyzn,
. F' schil]ęri
- Iu-órcańowoczesnegodranah|, | yruziciel ideąlów wo|nościi spraanłczne4obuktu'iednostkl(s' Makowski)'
\,rie!]]i,ości
ofaz ro1fi
. Co ł kochasz't! czynisz- to tylkosąptąwa(,,ccniusz'')-podkęgeniuszu,
wańośói prawojcdno$tkowego
ślał
( |'85 ) napisancgodo
- byl lwórcą s}yn'ne8o
..Hymnudo radości..
muzyki L. van Beethovena'
. znanyjesljako twórcy dramatu,.zbójcy'' (178I),któregobohate.
zbójcę', walcfącego
rem uczyniłKatola Moora - ,,szlachctnego
z |eudaln}m
świalcm'
Podsumowanie
i poglądypokolenia,,Burzyi napolu''przyczyniłysię do po.
Twórczość
odtychmło.
wstanianowcjkoncepcjiliterafuryzwanejprcromantyczną
historią
ludowością
fafascynowanie
przejmą
romantycy
pisarzy
dych
litemckiego.
formuły
bohatem
sięgnąlakżędo nowęj
16
3. DLACZEGo RoMANTYCY UZNALI szEKsPIRĄ zA
SWOJEGO DUCHOWEGO PATRONA?
- PŹygoto\łującsię do oplacowaniatematu'zajrzyjdo lomu.,Ręnesansoś\'r'iecenie'.,
w któtym omówionazoslałatwórczośó
szekspira.Pźcczyta]|akż'erozdziaŁ: ''(Hamlet) jako dlamat prercmantycmy,'.
. w Litemflrrze
loman1ycmej
pojawiasięzjawiskofwanęszekspiryzmem.
(zwłasfcza
obejmujeono tendencje
w dmmacie)nawiązujące
dotwóIcfościdramaturga
ze s|m||ordu.Na czym polegał|cnomenszekspira? co zjcgo lwórczościp|zejęliroma]1lycy?
]) Budowadramafu odguceniezasadytEech jedności,
swobodakompozycyJna'synkrętyzmga|unkowy,naciskpołożony
nie na akcję'ale
na życiewewnętżnebohatem'
2) Swobodneopmcowanierragizmuw połączeniuz komizmęmi grotcską
np' sccna egzorcyanów w,,Dziadach''cz' III, postaćGtabca.króla
w,,Balladynie".
3) Dramatyludzkichnamiętnościlematęmstałysięodwiecmcpragrrienia,mażeniai źądzaczło\'/ieka,
np' zcmsta,władza'miłośó'
4) swiat przędstawiony
w dramatachdalekijęstod idealizacji'ham]onii
i ładu'RZądząnimnamięhości
ludzkie'sily ciemności'
podświadome
pragnienia.
Dobtomieszasięze złem;dynamikaświatawynika
ze ścięmnia się antagonistycmych
piolwiastków.
5) Koncepcjabohaterapozostającego
pod wpływemsi]nycbnamiętno.
ści'Jestonjednostkąwybilną przęrastającą
otaczającygo świat(np.
Kordian, Konrad), pżęź,ywającą
konfl ikt wewnęfmyó) szaleństwo- ulubionąbohaterką
szekspirowskąs!ałasię ofe]ia,oszaiałapo śmielciPoloniusza,odtąconapŹcz Ham]eta.scena obłędu
a1a]azła
odbiciechoćbyw,,Romantyczności',
Mickięwicza.
7) Są necą, na niebiei nązieui' o którychsięĄie śnihł',asrymJilozo'foln
(',Ham1et,').
pfzekonanieo istnioniuŹeczywistości
poDadzmysłowej,
świata|antastycznęgo
czy nawe| mętafizyczncgo,co pŹekrcślało
możliwość
poznaniacałościowego
za pomocąrozlrmui doświadczenia,np.udziałduchóww iyciu bohaterów.realnych(Goplanaw.,,BaLLadynie'',duchPanaw,,Lilłach,',duchyw ',Dziadach''cz. Il).
8) Zdaie ni się, żewitlzę' Gdzie? Przed oczlna dusry olej ('Hafi]et'') podkeślenic
ogromnejrotiwyobraźni
w życiuczłowie1G'
Dzięki
niej bohaterpoznajei widzi to' co inacjona1ne
i ponadzmysłowc'
Nie
11
Mickiewicza.
B darmoten cytatpoprzedza.,Romafiycmość''
9) l|aDletyzm patrz:.,Hamlctyzn'weńeryzm'bajronizm''.''.
fantastycznego
irea]nęgo,pizy czym oba są
l0) Przenilcnie się świa|a
ksztahuje
światlealny'np' scena
ważlę.
|antastyczny
swial
lal samo
(nawiązanię
Iola co'
do ',Makbęta',).
PŹygolowaDiaw ,,KoIdianic.'
p|a'y w.'Bailadynie''(nawiązanie
do ',Snunocy lelniej'')'
iakżenol1a utworów
szekspiraświadczą
l l) o fascynacjijwórczością
kolncdia'''.,Dziady''
romantycznych(',Romanlyczność''''Nię-Boska
angie]Śkicgodmmaturcz.Il), klóre wskazująna lo, iŹpogLądyi myś]i
ga bliskie byłylomanlykom'
nawiązaniedo dramalówSzękspiraznajdujemynp.
l2) BezpośIednic
\! .,Balladynie'.(badanielitęraturywskazujetu na analogiędo ..Makbela", .,Burzy" i ,,Snunocy letniej")oraz w wierszu S. K. Norwida
.'w weronie'' (możebyć on odcfytanyjako poclycki komęntażdo
hisroriiRomeai Julii).
Podsumowanie
Romanlycznc fascynacje twórczością szekspira biorą swc Źródło
z nowa1o61wadmlnalów strat1oldcfyl(a'Kompozycja dramatu,nowa ](rc.
prob]eacja bohalera (psychologizrcja i sięganie do Podświadomości),
mat}'kaulwońw silnie przemawiałydo poe1ów roman|ycmych' któIzy
podobniejak szckspir dalecy byLiodhamonijnego i klarownegopŹeds1awiania
świala-
,1.,,HAMLET' szEKsPIIŁĄ JAI{o DRĄMAT
PREROMANTYCZNY
- ''Hamlct''to bez wątpienianajsłynniejszy
dramatwszechczasówwyslawionypo raz picrlvszyw 1601r, od lazu zyskałuznaniepubliczności'Nawiązujedo au|cnrycmychwydarzeń(Xlt/Xlll w) opisa!ych rl''.Gesia Danorum,''Romantycyupodobalisobic to dziełonię
1yLkoze wzg]ędulla nowatorskąkompozycję,ale na problematykę
i kcację bohaterów'
1) Kompozycla dramatui
- Patż |om:.'Tcorjaliteraturyi elementywicdzy o kulturze'',rofdz.
I8