Kontrowersyjne inicjatywy regulacyjne FSB budzą sprzeciw Eurofinas

Gdańsk, dn. 4.02.2013
Kontrowersyjne inicjatywy regulacyjne FSB budzą sprzeciw Eurofinas
ZAMIESZANIE Z SHADOW BANKING
Nikt nie neguje znaczenia, jakie dziś ma shadow banking dla rynków finansowych na świecie,
a rozsądne inicjatywy mające na celu uregulowanie tej części rynków finansowych spotykają
się ze zrozumieniem. Jednak czasami odnosi się wrażenie, że propozycje regulacji idą w
swych zamierzeniach za daleko. Można wręcz zaryzykować stwierdzenie, że regulacje stają
się ważniejsze od mechanizmów rynkowych.
Na domiar złego, wśród ich promotorów zaczyna dominować wiara, że są jedynym
sposobem radzenia sobie z szokami i wstrząsami na rynkach finansowych. Mamy tu na
uwadze swoiste zapętlenie regulacyjne, działające wg schematu „regulacji nigdy za wiele”.
Inną zauważalną praktyką wśród regulatorów jest rozciąganie znaczenia pojęciowego takiego
zjawiska jak shadow banking zdecydowanie poza granice nakreślone jego definicją.
Jednym z przejawów takiego podejścia stała się inicjatywa Financial Stability Board (Financial
Stability Board, czyli Rada Stabilności Finansowej jest instytucją międzynarodową, która
monitoruje i wydaje rekomendacje, dotyczące globalnego systemu finansowego.). Rozesłany
przez FSB do konsultacji dokument znany pod nazwą ”A Policy Framework for Strengthening
Oversight and Regulation of Shadow Banking Entities” wzbudził duże kontrowersje u
reprezentujących interesy podmiotów kredytu konsumenckiego i leasingu organizacji
działających na Europie. Mamy tu na względzie Eurofinas i Leaseurope. Eurofinas jest
reprezentantem interesów narodowych organizacji - takich jak nasza rodzima Konferencja
Przedsiębiorstw Finansowych – oraz podmiotów rynku consumer finance. Przyczyny, dla
których organizacja ta zajęła tak jednoznacznie przeciwne stanowisko wobec dokumentu FSB
warto jest przedstawić szerszemu gronu niż tylko zainteresowanym nim podmiotom.
STANOWISKO PRZEMYSŁU FINANSOWEGO
W odpowiedzi przesłanej na zaproszenie do konsultacji stanowiska FSB Eurofinas uwzględnia
najważniejsze aspekty podmiotowe, regulacyjne i miejsce, jakie zajmuje finansowanie
kredytem konsumpcyjnym w unijnym systemie finansowym. Podkreśla znaczenie różnic w
wymiarze gospodarczym, regulacyjnym i specyfikę rynków narodowych. Konieczne jest
zatem uwzględnienie kilku ważnych cech, które muszą zostać uwzględnione w swych pracach
przez FSB:
1. Leasing i kredyt konsumencki nie stanowią ryzyka systemowego dla szeroko
ujmowanego systemu finansowego.
2. Leasing i firmy kredytu konsumenckiego nie powinny być mylone z szerokim
zakresem działalności jakie mogą zostać ujęte w kategorii „finance companies”.
3. Źródła finansowania firm leasingowych i kredytu konsumpcyjnego różnią się w
przekroju krajów należących do FSB.
Konferencja Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce. Notka prasowa 04.02.2012
Strona | 1
4. Stan gospodarki europejskiej jest strukturalnie uzależniony od finansowania
kredytem bankowym.
5. Regulacje finansowe oraz nadzór jest dobrze rozwinięty w Europie i już obecnie
oddziałuje na – bezpośrednio i pośrednio – firmy leasingowe i konsumenckie
działające w Europie. Taka sytuacja nie musi zaistnieć w USA i Azji.
6. Nowe regulacje miałyby negatywny wpływ na aktywność firm leasingowych i
konsumenckich zwłaszcza w przypadku mniejszych podmiotów. W ostatecznym
efekcie mogłoby to spowodować ich wyjście z rynku. To z kolei miałoby negatywny
wpływ na konkurencję ponieważ zakres wyboru alternatywnych sposobów
finansowania konsumpcji byłby mniejszy.
W tym miejscu warto przytoczyć kilka danych, aby uświadomić, o jakiej skali aktywności
gospodarczej mówimy. Na koniec roku 2011 wartość rynku kredytów konsumpcyjnych
sięgała 329 mld euro – od pożyczek gotówkowych przez konsumpcję dóbr trwałych na
samochodach kończąc. Kredyt konsumpcyjny jest niewątpliwie ważnym czynnikiem
wspierającym popyt milionów obywateli zamieszkujących Unię Europejską.
NIHIL NOVI, CZYLI JAK REGULOWAĆ
Ze względu na rolę gospodarczą, jaką pełnią firmy z segmentu kredytu konsumenckiego
powinno się szczególnie rozważnie podchodzić do krępowania ich aktywności więzami
regulacyjnymi. W szczególności każda nowa regulacja powinna zostać zaprojektowana i
zastosowana proporcjonalnie do ich skali tak, aby nie rugować produktów kredytowych i
podmiotów z rynku. Polska ma w tym względzie swoje doświadczenia płynące z osławionej
Rekomendacji T. Warto w tym miejscu przytoczyć jedno z zaleceń, jakie wobec nowych
inicjatyw regulacyjnych sformułowali bankowcy praktycy - zarówno czynni zawodowo, jak i
nie zarządzający dziś bankami - skupieni w International Banking Federation (Ibfed). Po
pierwsze i najważniejsze: regulacje mają wspierać i zachęcać do podnoszenia efektywności
funkcjonowania rynku finansowego, a nie działać wbrew innowacyjnym podmiotom rynku i
w konsekwencji, powstrzymywać i zniechęcać do nowatorskich inicjatyw. Regulacje powinny
ponadto wzmacniać i zachęcać do podejmowania działalności gospodarczej, promować
zarządzanie ryzykiem finansowym i ułatwiać rynkom finansowym absorpcję szoków
finansowych, spowodowanych np. bańkami rynkowymi oraz chronić przed skażeniami
toksycznymi aktywami
POTRZEBA ANALIZY SYTUACJI RYNKOWEJ
Doceniając wagę inicjatywy FSB w zakresie regulacji, mających na uwadze zabezpieczenie
systemu finansów światowych przed nadmiernym ryzykiem chcemy zwrócić uwagę na
pewne cechy swoiste, powodujące, że operowanie jedną, szeroką kategorią „inne podmioty
finansowe” mija się z celem.
W Europie firmy udzielające kredytu konsumpcyjnego mogą działać w różnorodny sposób:
posiadać licencję bankową, być filiami banków, firmami działającymi w oparciu o ustawę o
kredycie konsumenckim lub należeć do producentów (tzw.captives). Sytuacja każdej z nich
jest odmienna jeśli weźmiemy pod uwagę zastosowanie najważniejszych spośród regulacji:
regulacje ostrożnościowe.
Konferencja Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce. Notka prasowa 04.02.2012
Strona | 2
I tak w UE w sytuacji, gdy podmioty te są bankami lub należą do grup bankowych wymaga się
od nich – zgodnie z regulacjami Unijnymi – (Dyrektywa w/s Wymogów Kapitałowych)
stosowania do regulacji ostrożnościowych bezpośrednio lub poprzez włączenie do innych
działań, podlegających wymogom ostrożnościowym na poziomie skonsolidowanym. Inaczej
mówiąc, na obszarze obowiązywania jurysdykcji unijnej, podmioty należące do lub
powiązane z bankami z definicji stają się częścią regulowanego rynku bankowego. A właśnie
te podmioty w skali Unii Europejskim stanowią olbrzymią większość rynku finansowania
konsumpcji. Konsekwentnie podmioty kredytu konsumenckiego, które działają jako banki lub
są z nimi powiązane kapitałowo i podlegają kryteriom wymogów ostrożnościowych na
poziomie skonsolidowanym grup i nie mogą być ujmowane w kategorii „inne podmioty
shadow banking”.
Jeżeli mielibyśmy w ogóle mówić o podmiotach kredytu konsumpcyjnego, które mogłyby
wejść do definicji „inne podmioty finansowe” to byłyby nimi niebankowe firmy pożyczkowe.
Te jednak nie stanowią w żadnym wypadku źródła ryzyka systemowego. Jak dowiodły
badania KPF, w roku 2011 skala ich działalności w Polsce to ok. 2,5 mld zł.
Firmy finansujące zakup dóbr trwałej konsumpcji posiadają ekspercka wiedzę o rynkach i
klientach, przeprowadzają ostrożnościowe wyceny zabezpieczeń i w oparciu o to zarządzają
ryzykiem Warto podkreślić, że specjalizacja w finansowaniu konsumpcji powoduje że
dysponują unikalnym zrozumieniem klientów oraz aktywów, co pozwala na śledzenie
rozwoju ryzyka na rynkach. W konsekwencji, podmioty finansujące zakup dóbr trwałych oraz
samochodów stosują bardzo profesjonalne i konserwatywne metody wyceny wartości
przyjmowanych zabezpieczeń. A to z kolei jest jednym z kluczowych elementów zarządzania
ryzykiem.
RACJONANIE O POTRZEBIE I CELACH REGULACJI
FSB jest zainteresowane regulacjami, które nie dopuszczą do powtórzenia się sytuacji z
ostatniego z międzynarodowych kryzysów finansowych – skażenia ryzykiem. Bez wątpienia
firmy kredytu konsumpcyjnego są ściśle powiązane z tradycyjnym systemem bankowym,
bądź to przez więzi kapitałowe bądź tradycyjnym kredytem bankowym. Jednak ze względu
na uregulowania ostrożnościowe obowiązujące w UE, banki muszą uwzględniać limity
zaangażowania podmiotowego i sektoralnego. Wskutek tych zasad, ryzyko skażenia – jeżeli
normy limitujące maksymalne zaangażowanie są przestrzegane przez banki - jest limitowane
i monitorowane.
I wreszcie najważniejsza ze spraw – nowe regulacje mają zamknąć możliwości stosowania
arbitrażu regulacyjnego. Problem jednak w tym, że to nadmiar regulacji, ich duplikacja są
motorem napędzającym arbitrażystów… Bankowość tradycyjna od momentu wprowadzenia
Bazylei I (Pierwsza Umowa Kapitałowa) zaczęła podlegać coraz ostrzejszym regulacjom
ostrożnościowym (wymogi kapitałowe i płynnościowe), a kolejne wersje „Bazylei” stawały się
jeszcze bardziej złożone. Stopień złożoności i komplikacji kolejno po sobie następujących
umów kapitałowych, najlepiej oddaje zastosowanie prostej miary w postaci ilości stron
dokumentów – 30 stron w oryginalnej wersji językowej w 1998 roku, 347 stron w 2004 i 616
Konferencja Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce. Notka prasowa 04.02.2012
Strona | 3
stron w 2010 roku. W ślad za tym rosły koszty przestrzegania regulacji Jak wykazały badania
firmy McKinsey, dla spełnienia wszystkich wymogów Bazylei III średniej wielkości banki
europejskie o aktywach 1 mld euro ogółem musza zatrudnić 70 tys. pracowników pełnoetatowych. W takich warunkach banki zaczęły uciekać się do arbitrażu regulacyjnego. Od
długiego wiadomo że jednym z istotnych źródeł kreatywnych rozwiązań są ograniczenia
regulacyjne.
WEZWANIE DO RACJONALNOŚCI
Zdaniem Eurofinas – działalność firm kredytu konsumpcyjnego nie jest prowadzona głównie
z myślą o obchodzeniu regulacji, a sama decyzja uwarunkowana jest przez kryteria
biznesowe np. źródła finansowania czy koszty pozyskania funduszy.
Nie znamy jeszcze odpowiedzi FSB na argumentację przytoczoną przez Eurofinas i
Leaseurope. Można jednak mieć nadzieję, że zapędy regulacyjne zostaną powstrzymane, a co
najmniej uwzględnione zostaną argumenty przemawiające za wyważonym i
zdroworozsądkowym podejściem do regulacji. A na zakończenie krótka wskazówka, jaką daje
36 sympozjum Federal Reserve Bank of Kansas City – „The Changing Policy Landscape”,
Jackson Hole, a zwłaszcza przemyślenia, jakie przedstawił Andrew G. Haldane pod
intrygującym tytułem „The Dog and the Frisbee”. Kto jest tu psem a kto „frisbee”? Otóż
tytułowym „psem” są regulatorzy rynków finansowych, a „frisbee” symbolizuje banki i
instytucje finansowe. Pies, aby złapać rzucone frisbee musi biec z określoną prędkością tak,
aby kąt patrzenia na frisbee pozostawał niezmieniony. A więc kluczem do sukcesu jest
utrzymanie kontroli, a nie proste mnożenie arsenału narzędzi... Proste?
Dr Mirosław A. Bieszki
Doradca Ekonomiczny KPF
MIROSŁAW BIESZKI, Doradca ds. Ekonomicznych, Konferencja Przedsiębiorstw
Finansowych w Polsce
Mirosław Bieszki, Absolwent Uniwersytetu Gdańskiego; w 1986 stażysta w
Komisji Europejskiej; w 1987 otrzymał stypendium badawcze Europejskiej
Wspólnoty Gospodarczej; swoją karierę bankowości rozwijał w Bank Austria
Creditanstalt; później prezes GMAC Polska S.A. oraz prezes Santander
Consumer Bank; dziś niezależny konsultant; publikował komentarze dla
www.obserwatorfinansowy.pl (NBP), przygotowywał ekspertyzy dla Instytutu
Badań nad Gospodarką Rynkową, publikował komentarze w Forbes oraz jako
ekspert komentował w CNBC Business; Doradca Ekonomiczny KPF.
Konferencja Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce. Notka prasowa 04.02.2012
Strona | 4