sprawozdanie z konferencji 7-8 marca 2006

Transkrypt

Piotr Krośniak1
Sprawozdanie z konferencji2
„Rozwój obszarów wiejskich - wyzwanie dla społeczeństw europejskich”
W dniach 7-8 marca w Warszawie odbyła się konferencja poświęcona rozwojowi
obszarów wiejskich, połączona z wręczeniem drugiej edycji stypendiów Fundacji im. H.
Boella3. Celem konferencji była prezentacja doświadczeń krajów Unii Europejskiej w tym
zakresie, a szczególna rola miała przypaść Austrii, która obecnie przewodniczy UE oraz
Polsce i Niemcom z okazji Roku Polsko-Niemieckiego. Organizatorami tego spotkania było
Przedstawicielstwo Fundacji im. H. Boella w Polsce, Forum Aktywizacji Obszarów
Wiejskich, Fundacja Fundusz Współpracy oraz Komitet Organizacyjny Roku PolskoNiemieckiego 2005/2006. W programie konferencji przewidziano trzy plenarne dyskusje
panelowe oraz obrady w trzech grupach roboczych.
W pierwszym dniu konferencji odbyły się dwa panele. Panel pierwszy zatytułowano
„Znaczenie rozwoju obszarów wiejskich dla społeczeństw europejskich”. Panel ten
prowadziła Urszula Budzich - Szukała z Fundacji Fundusz Współpracy/FAOW, a swoje
wystąpienia mieli: Grażyna Gęsicka, Minister Rozwoju Regionalnego oraz Anna Darska,
Szefowa Przedstawicielstwa UNDP w Polsce, a także Eero Uusitalo, Doradca ds. wsi w
Ministerstwie Rolnictwa i Leśnictwa Finlandii oraz Jutta Frasch, Minister Pełnomocna z
Ambasady Niemiec w Warszawie. Paneliści przedstawili stanowiska dotyczące programu
rozwoju obszarów wiejskich, jego znaczenia i dalszych perspektyw dla funduszy
strukturalnych, skierowanych na rozwój obszarów wiejskich. Drugi panel w tym dniu
zatytułowany był „Zintegrowany rozwój obszarów wiejskich w praktyce”. W czasie tego
panelu, prowadzonego wspólnie przez Otmara Seiberta i Ryszarda Kamieńskiego, głos zabrał
Eero Uusitalo z Finlandii, Bernhard Homer z Lokalnej Grupy Działania (LAG-LANDL), Ute
Vieting z Regionu Hesselberg w Niemczech oraz Włodzimierz Szczałuba z Partnerstwa
Krzemienny Krąg. Wyjątkowo interesujące wystąpienie miał Eero Uusitalo. Jego zdaniem
1
Autor jest studentem Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych Uniwersytetu Warszawskiego
EUROREG, stypendystą Fundacji im. H.Boella.
2
Sprawozdanie powstało dzięki pomocy pani prof. dr hab. Marii Halamskiej, za co jej bardzo dziękuję.
3
Stypendia przyznawane są studentom piszącym prace magisterskie związane z tematyką rozwoju obszarów
wiejskich. Stypendyści otrzymują wsparcie finansowe oraz uczestniczą w intensywnym programie
edukacyjnym, zorientowanym na tematykę rozwoju obszarów wiejskich www.boell.pl
politycy z Brukseli często postrzegają cały obszar UE jako sieć lub jedną wielką metropolię.
Dlatego – zdaniem Uusitalo - ważne jest głębsze zrozumienie polityki wobec wsi, a zwłaszcza
jej „horyzontalnego” charakteru, pokrywającego w zamierzeniu wszystkie aspekty
wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich. Stwierdził, iż „polityka rozwoju obszarów
wiejskich” to wymysł biurokratów, gdyż obszarom wiejskim potrzebne jest podejście
multisektorowe i horyzontalne, czyli kompleksowa polityka wiejska (Rural Policy). Na
koniec wystąpienia Uusitalo przedstawił swoją wizję polityki wiejskiej w ujęciu sieciowym.
Sieć ta obejmuje różne poziomy organizacji terytorialnej oraz dwa rodzaje podmiotów,
zajmujących się polityką wiejską.
Sieciowe podejście do polityki wiejskiej
Poziom
Pozarządowy
Poziom lokalny
Wiejskie
Rządowy
organizacje Gmina
(stowarzyszenia itp.)
Poziom subregionalny/
LGD
(Lokalne
mikroregionalny
Działania)
Poziom regionalny
Regionalne
organizacje Regionalne
aktorów lokalnych
Narodowy
Krajowa
sieć
parlament wiejski
Unii Europejskiej
ERA4
Grupy Związki gmin
(European
zespoły
koordynacyjne
wiejska, Komitety do spraw polityki
wiejskiej
Rural Urzędnicy UE
Aliance)
Ideałem byłoby, gdyby w każdym kraju UE wszystkie pola tej tabeli można było
zapełnić, a polityka wiejska tworzyła sieć (Rural Network). Jednakże nawet w Finlandii nadal
istnieją w tej sieci „czarne dziury”, szczególnie na poziomie regionalnym.
Rozważania kontynuował prof. Otmar Seibert z Uniwersytetu Weihenstephan,
niemiecki specjalista w dziedzinie zarządzania regionalnego. Specjaliści tej dziedziny,
zaledwie raczkującej, będąc osobami mającymi wszechstronną wiedzę na temat finansowania
i realizowania lokalnych projektów, wspomagają rozwój obszarów wiejskich na danym
terenie. Prof. Seibert szczególnie podkreślał zmianę celów rozwoju - ze strukturalnych na
regionalne.
4
ERA- europejska sieć organizacji, działających na rzecz rozwoju obszarów wiejskich w poszczególnych
krajach UE
Drugi dzień konferencji został podzielony na dwie części. Pierwsza część poświęcona
była pracom w trzech fakultatywnych grupach roboczych:
1. Współpraca sektora publicznego z pozostałymi sektorami
2. Relacje miedzy podejściem LEADER, Odnową Wsi oraz innymi podobnymi programami
3. Skuteczne wspieranie rozwoju lokalnego z poziomu: regionu, kraju oraz UE
Grupami roboczymi kierowali odpowiednio: dr Anna Potok, Ryszard Zarudzki oraz Halina
Siemaszko. Dyskusja w grupach skoncentrowała się na przedstawieniu przykładów rozwiązań
stosowanych w poszczególnych krajach. Szczególnie interesujące okazały się obrady na temat
sposobów wspierania rozwoju lokalnego w grupie trzeciej. Tu swój pogląd na temat modelu
wspierania rozwoju obszarów wiejskich przedstawił prof. Seibert. Zaznaczył, iż nowe
podejście reprezentują Odnowa Wsi i LEADER, programy te nie są jednak panaceum na
wszystkie problemy mieszkańców wsi i nie wszędzie dają podobne rezultaty. Jednym z
powodów różnic w implementacji tych instrumentów są różnice w stanie wyjściowym
środowiska wiejskiego (infrastruktura, kapitał społeczny). Poza tym, programy rozwoju
skierowane są zazwyczaj na produkcję lub na rozwój infrastruktury. Obecnie jednak sektor
przemysłowy się „kurczy”, pojawia się natomiast zapotrzebowanie na małe, mobilne
przedsiębiorstwa działające w sferze usług. Ważne jest przy tym sięgnięcie do zasobów
regionu i oparcie programu na rozwoju endogennym. Pojawia się wobec tego pytanie, jakie
instrumenty zastosować w kształtowaniu rozwoju endogennego. Muszą to być narzędzia
wykorzystujące potencjał intelektualny regionu oraz oparte na współpracy: „miękkie
instrumenty”, zaadresowane do wszystkich interesariuszy procesu rozwoju. Do takich
„miękkich” czynników, mających znaczenie dla rozwoju obszarów wiejskich zaliczyć można:

swoisty potencjał wewnętrzny, kiedy małe wsparcie finansowe jest w stanie wpłynąć
znacząco na rozwój (na przykład w programach Odnowy Wsi na Opolszczyźnie jedna
złotówka z programu generuje cztery kolejne);

odniesienie do konkretnego regionu (zdecentralizowany charakter);

„kreatywne środowisko” istniejące w regionie; grupy, które wymyślają i opracowują
projekty;

jakość administracji, stworzenie odpowiedniego klimatu dla potencjalnej współpracy
(partnerstwa, współpraca w ramach sieci lokalnych i regionalnych);

umiejętność wykorzystania informacji i doświadczenia innych regionów (wzajemne
uczenie się);

profesjonalizm w pracy i koordynacja z zarządzaniem regionalnym (profesjonalni
managerowie regionalni).
„Miękkie instrumenty” są uzupełnieniem pozostałych, wzmacniają skuteczność „twardych
instrumentów” poprzez poprawę jakościową efektów.
Konferencję zakończyła dyskusja panelowa pt. „Jak skutecznie wspierać rozwój wsi”.
W panelu tym wzięli udział: Jan Krzysztof Ardanowski, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie
Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Sven Kjellstroem, Przedstawiciel Dyrekcji Generalnej ds.
Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Równych Szans w Komisji Europejskiej oraz Czesław
Siekierski, Poseł Parlamentu Europejskiego. Przedstawiciel Komisji Europejskiej podkreślał
znaczenie współpracy i współdziałania dla zapewnienia większego zatrudnienia mieszkańców
obszarów wiejskich w kolejnym okresie programowania, kiedy Polska stanie się największym
beneficjentem funduszy strukturalnych. Natomiast eurodeputowany Czesław Siekierski
mówił o zmianach we Wspólnej Polityce Rolnej. Są one następstwem otwartej konkurencji z
innymi krajami. Podkreślał także znaczenie małych projektów, wspierających rozwój kapitału
społecznego na obszarach wiejskich. Minister Ardanowski zwrócił m.in. uwagę na rolę, jaką
odgrywa Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR). W ciągu najbliższych
lat instytucja ta będzie miała kluczowe znaczenie dla rozwoju obszarów wiejskich w Polsce.
Przedtem jednak sama wymaga poważnej modernizacji i restrukturyzacji, jak podkreślił.
W konferencji uczestniczyło ok. 160 osób. Było to jedno z nielicznych spotkań z udziałem tak
szerokiego i licznego grona gości, zarówno przedstawicieli rządu, samorządu, jak i
organizacji pozarządowych i gości z zagranicy. Konferencja ta przyczyniła się z pewnością do
zapełnienia „czarnych dziur”, o których wspominał Eero Uusitalo - przedstawiciel Rządu
Finlandii w swoim wystąpieniu. Ważną konkluzją spotkania było także stwierdzenie, aby
kolejne tego typu konferencje odbywały się w regionach, na niższym poziomie, gdzie wiedzę
i doświadczenie płynące z innych krajów można przekazać osobom bezpośrednio
zaangażowanym w rozwój obszarów wiejskich.