Edukacja dla zrównoważonego rozwoju



Edukacja dla
zrównoważonego
rozwoju –
propozycje do planu
strategicznego Gminy
Radzymin wypracowane w
wyniku warsztatów i konsultacji
społecznych
Dlaczego właśnie edukacja dla
zrównoważonego rozwoju? (z oprac. H. Grzelak)



Rozwój lokalny zgodnie z zasadą zrównoważonego
rozwoju będzie możliwy wtedy, gdy organy
administracji samorządowej skutecznie zachęcą
do tego mieszkańców i przedsiębiorców
Inicjatywa może wyjść np. od szkoły,
organizacji….
W praktyce przejawia się to nie tylko
w zapisach dokumentów programowych,
sporządzanych przez Gminę (np. POŚ, miejscowy
plan zagospodarowania przestrzennego,
ekofizjografia, strategia rozwoju), ale i włączeniu
się w działanie i dobrowolne porozumienia
ekologiczne.
Cele ogólne (z oprac. H. Grzelak)


Celem jest wzrost świadomości
ekologicznej społeczeństwa, ale
przede wszystkim
włączenie społeczności lokalnych
w ochronę środowiska, a także
inspirowanie do konkretnych działań
na rzecz zrównoważonego rozwoju
Główne cele (z oprac. H. Grzelak)



kształtowanie pełnej świadomości i budzenie
zainteresowania społeczeństwa wzajemnie
powiązanymi kwestiami ekonomicznymi,
społecznymi, politycznymi i ekologicznymi,
umożliwienie każdemu człowiekowi zdobywania
wiedzy i umiejętności niezbędnych dla poprawy
stanu środowiska,
tworzenie nowych wzorców zachowań,
kształtowanie postaw, wartości i przekonań
jednostek, grup i społeczeństw, uwzględniających
troskę o jakość środowiska
Obszary tematyczne edukacji
dla zrównoważonego rozwoju istotne
dla Gminy Radzymin




1. Obszary chronione, ekosystemy formy
ochrony przyrody
2. Rozwój turystyki zrównoważonej
3. Rolnictwo – wpływ rolnictwa na
środowisko, propagowanie rolnictwa
ekologicznego
4.Gospodarka odpadami: segregacja
odpadów, recykling, gospodarność
5. Gospodarka wodna:
czystość wód, zagrożenie powodziowe,
oszczędzanie wody, oczyszczalnie ścieków.
Obszary tematyczne edukacji
dla zrównoważonego rozwoju istotne
dla Gminy Radzymin


6. Troska o krajobraz i ład przestrzenny
7. Energetyka, możliwości rozwoju
energetyki odnawialnej, oszczędzanie
energii.
8. Urbanizacja i przemysł – rozwój miast
i zakładów przemysłowych
9. Ocena i przeciwdziałanie dalszej
degradacji środowiska
10. Transport i propagowanie
zrównoważonych form transportu
Obszary chronione, ekosystemy
formy ochrony przyrody
Rozwój turystyki zrównoważonej

Cele edukacyjne:
• Rozbudzenie świadomości i wrażliwości
ekologicznej społeczeństwa
poprzez rozwój turystyki zrównoważonej.
• Poznanie walorów przyrodniczych
i kulturowych regionu (obszary chronione,
ekosystemy, pomniki przyrody)
• Możliwości działań mających na celu
zachowanie istniejących elementów
środowiska
Adresaci:

• Dzieci, młodzież, dorośli, rodziny,
mieszkańcy.
• Przedsiębiorcy, instytucje.
• Szkoły.
• Samorząd lokalny
• Kościół i organizacje
pozarządowe.
Działania:

• Organizacja tematycznych „ogrodów” i szlaków
turystycznych, ścieżek tematycznych
• Umieszczanie na szlakach turystycznych tablic opisujących
ekosystemy, florę i faunę, gatunki chronione, rzadkie
i zagrożone, obszary chronione, pomniki przyrody ożywionej
i nieożywionej, obiekty historyczne i kulturowe.
• Stworzenie lokalnej struktury dla organizacji i zarządzania
w zakresie rozwoju zrównoważonej turystyki (Ekoforum)
• Zaprojektowanie i rozwinięcie struktury informacji
turystycznej
• Rozwój bazy gastronomicznej (kuchnia regionalna)
i noclegowej na obszarze chronionym
• Pozyskanie środków finansowych na stworzenie warunków
do rozwoju turystyki (wytyczanie ścieżek pieszych,
rowerowych, wodnych, budowa wiat, tablice informacyjne,
kosze na śmieci, wypożyczalnie rowerów, kajaków, sprzęt
wodny)
Rolnictwo – wpływ rolnictwa
na środowisko, propagowanie
rolnictwa ekologicznego

Cele edukacyjne:
1. Podniesienie świadomości
społeczeństwa w zakresie:
- możliwości negatywnego i pozytywnego
oddziaływania rolnictwa na środowisko
naturalne,
- korzyści płynących z rozwoju rolnictwa
w tym ekologicznego
- możliwości zbytu (promocja)
wyprodukowanej żywności w regionie
Adresaci:

1.
2.
3.
4.
5.
6.
Rolnicy
Handlowcy
Konsumenci
Uczniowie
Władze samorządowe
Grupy producenckie
Działania:

1. Pikniki (promocja zdrowej żywności)
2. Konkursy plastyczne, tematyczne
(szkoły)
3. wycieczki do gospodarstw (ekologiczne,
agroturystyczne i tradycyjne)
4. wykorzystanie autorytetów
5. Targi zdrowej żywności (rolnicy)
6. Artykuły, książki, multimedia, ulotki
7. Warsztaty, pokazy rękodzieła
z naturalnych materiałów.
8. Seminaria
Gospodarka odpadami: segregacja
odpadów, recykling, gospodarność

Cele edukacyjne:
Podniesienie poziomu świadomości
społeczeństwa w zakresie:
- wpływu segregacji odpadów na
możliwość efektywnego wykorzystania
surowców wtórnych, a tym samym
ochronę zasobów przyrody,
- wpływu segregacji na zmniejszenie ilości
odpadów deponowanych
na składowiskach, a tym samym na
ograniczenie miejsc ich składowania,
- świadomej konsumpcji (ode mnie jako od
konsumenta zależy jakie towary
kupuję i jakie odpady wytwarzam).
Adresaci:

• Przedszkolaki i uczniowie szkół
wszystkich szczebli, studenci.
• Nauczyciele
• Gospodarstwa domowe
• Przedsiębiorcy
• Samorząd
Działania:

• Autorskie- szkolne programy
edukacyjne
• Ogólnodostępne pojemniki/worki do
segregacji
• Pikniki ekologiczne połączone
ze sprzątaniem okolicy
• Konkursy plastyczne – nie tylko szkolne
• Wystawy uliczne / prezentacja dobrych
praktyk
• Wizyty studyjne
• Konsultacje
czystość wód, zagrożenie
powodziowe, oszczędzanie wody,
oczyszczalnie ścieków

Cele edukacyjne:
• Rozbudzenie
w społeczeństwie współodpowiedzialności za stan
- jakość wody. Woda jest naszym wspólnym
dobrem i to od nas i oszczędnego gospodarowania
nią zależy czy tego dobra będzie coraz mniej.
• Uświadamianie społeczeństwa w zakresie:
- jakie znaczenie ma jakość wody dla innych
elementów środowiska i
człowieka oraz jak jakość wody może wpływać na
zdrowie człowieka.
- znaczeniu urządzeń wodnych i ich właściwego
utrzymywania dla ochrony
przed powodzią - niewłaściwa konserwacja lub
jej brak prowadzi w efekcie
do podtopień i powodzi.
Adresaci:

• Rolnicy
• Zakłady pracy
• Właściciele nieruchomości, przez
które przechodzą systemy
melioracyjne i odwodnieniowe.
• Ogół społeczeństwa ( dzieci
młodzież dorośli)
• Turyści
Działania:

• Wykorzystanie autorytetów
o Prezentacja sprawdzonych sposobów oczyszczania
ścieków dostosowanych do lokalnych warunków,
o Strażacy, melioranci – omawianie skutków
nieprawidłowego utrzymania systemów melioracyjnych
i przeciwpowodziowych, zasypywanie rowów
i podwyższanie terenu, brak konserwacji.
• Spotkania
• Prelekcje
• Seminaria
• Ulotki
• Konkursy – np. wizja świata gdy wyczerpią się zasoby
wody pitnej
• Pikniki tematyczne (z lub bez konkursów) –
podejmowanie trudnych tematów z udziałem ekspertów
• Promocje dla pomysłów jak oszczędzać wodę
i utrzymać jej czystość
Troska o krajobraz i ład
przestrzenny
Energetyka, możliwości rozwoju
energetyki odnawialnej,
oszczędzanie energii.
Urbanizacja i przemysł – rozwój
miast i zakładów przemysłowych
Do dopracowania cele, adresaci,
działania…


1. Ochrona walorów przyrodniczych i krajobrazowych w planowaniu
przestrzennym:
1. Ustalenia w studium
2. Ustalenia w miejscowych planach zagospodarowania
- Właściciele gruntów
- Inwestorzy
3. Pozostawienie w planach miejscowych – obszarów cennych
przyrodniczo jako terenów chronionych
4. Stymulowanie rozwoju społeczno gospodarczych z uwzględnieniem
wartości przyrodniczych i względów społecznych (unikanie konfliktów
lokalizacyjnych)
5. Zakaz inwestycji mających negatywny wpływ na środowisko
naturalne
- Debaty publiczne
- Konsultacje społeczne
- Ekoforum
2. Niwelowanie szkodliwej działalności przemysłowej poprzez
promowanie nowoczesnych technologii.
• Promowanie, wspieranie i rozwój energetyki odnawialnej oraz
technologii energooszczędnych
- Inwestorzy
- Mieszkańcy
- Gmina – administracja samorządowa
• Wykorzystanie dostępnych funduszy krajowych i zagranicznych
Ocena i przeciwdziałanie dalszej
degradacji środowiska
Transport propagowanie
zrównoważonych form transportu

Cele edukacyjne:
1. Rozbudzenie świadomości społecznej
dotyczącej relacji środowisko- rozwój
gminy.
2. Rozwijanie poczucia
współodpowiedzialności za rozwój gminy
i stan środowiska, w którym żyjemy.
3. Wpływ mieszkańców na podejmowane
przez samorząd decyzje dotyczące rozwoju
gminy
Adresaci:

1. Mieszkańcy gminy:
- Dzieci
- Młodzież
- Dorośli
2. Przedsiębiorcy
3. Samorząd
4. Organizacje pozarządowe
Działania:

1. Galerie uliczne (grafitti)
• Co jest dzisiaj
• Marzenia – jak widzimy nasze jutro- marzenia?
2. Pikniki (happeningi)
3. Wycieczki, wizyt studyjne, szkolenia
4. Plakaty, ulotki, informacje, materiały oraz raporty
dotyczące stanu środowiska.
5. Konkursy:
• Zagospodarowanie terenów zdegradowanych
w celu uzyskania przez nie atrakcyjności
• Wpływ na właściwe zagospodarowanie terenów
znajdujących się w strefie oddziaływania obiektów
uciążliwych.
• Akcja na terenie gminy: „Zamieniam samochód na
rower lub transport miejski”
6. Seminaria poświęcone przeciwdziałaniu degradacji
środowiska
7. Konsultacje społeczne przed podejmowaniem
decyzji dotyczących rozwoju gminy.
8. Nagroda dla przedsiębiorcy i honorowy tytuł
Propozycja Ekoforum dla Radzymina



Partnerstwo międzysektorowe
na rzecz zrównoważonego
rozwoju w gminie poprzez
utworzenie gminnego,
międzysektorowego lobby
społecznego na rzecz ekorozwoju:
FORUM SPOŁECZNE pn.
„EKOROZWÓJ DLA GMINY
RADZYMIN”
Cel ogólny

Program Ekoforum, generując
działania na rzecz zrównoważonego
rozwoju i wspierając partnerskie
inicjatywy społeczne, zachęcałby
do współpracy zarówno osoby
prywatne, jak i instytucje i
organizacje wszystkich 3 sektorów.
Eko-Forum – cele szczegółowe





Buduje potencjał i wiedzę na temat podejmowania
działań na rzecz środowiska w małej skali, przyczyniając
się do budowania międzysektorowego partnerstwa na
rzecz ekorozwoju;
Wprowadza mechanizm zespołowego zarządzania, na
przykładzie m.in. współpracy z biznesem, by pomyślnie
angażować społeczności lokalne ;
Łączy działania na rzecz poprawy jakości środowiska,
zdrowia i bezpieczeństwa oraz pomaga w kreowaniu
dobrych warunków dla wsparcia publicznego działań na
rzecz środowiska i zrównoważonego rozwoju na
poziomie oddolnych inicjatyw lokalnych.
Wprowadza elementy edukacji ekologicznej do
wszystkich sfer życia społecznego, respektując i
wykorzystując wartości kulturowe, etyczne i religijne.
Zapewnia dostęp społeczeństwa do informacji o stanie
środowiska przyrodniczego i edukacji ekologicznej
Formy działania

organizacja warsztatów, debat,
konsultacji u lokalnych koordynatorów, a
przede wszystkim prowadzenie lokalnych
kampanii informacyjno-promocyjnych we
współpracy z organizacjami społecznymi,
mediami i firmami w zakresie ekologizacji
codziennej konsumpcji i stylu życia,
organizowanie lokalnych proekologicznych
imprez i akcji edukacyjnych,, konkursów i
festynów, a także przygotowanie i
dystrybucja różnych materiałów
informacyjnych.
obszary priorytetowe

Obecnie ważną dziedziną edukacji
ekologicznej są aspekty związane z
upowszechnianiem i wdrażaniem tzw.
wzorców trwałej i zrównoważonej
konsumpcji i produkcji. (Zrównoważona
konsumpcja to: użytkowanie dóbr i usług
odpowiadające podstawowym potrzebom,
przyczyniające się do podniesienia jakości życia z
równoczesnym minimalizowaniem zużycia zasobów
naturalnych, szkodliwych dla zdrowia substancji oraz
emisji zanieczyszczeń i odpadów w trakcie całego
cyklu życia produktów, bez stwarzania zagrożeń dla
zaspakajania potrzeb życiowych przyszłych
generacji)
obszary priorytetowe c.d.

Działania na rzecz zwiększenia stopnia
ekologicznego i społecznego
zrównoważenia konsumpcji dotyczą
zmiany świadomości, postaw i zachowań
konsumenckich, jak również łańcucha
dostaw i systemu dystrybucji produktów
konsumpcyjnych, obejmując zarówno
podmioty prywatne, jak i publiczne,
konsumentów indywidualnych i
zbiorowych np.:
Propozycje celów szczegółowych




rozwój oferty produktów proekologicznych, eko-znakowanych,
promowanie etykiet znakujących aspekt środowiskowy
produktów w celu ułatwienia konsumentom zachowań
proekologicznych
intensyfikacja edukacji ekologicznej promującej minimalizację
powstawania odpadów (np. opakowań, toreb foliowych) i ich
preselekcję w gospodarstwach domowych, a także rozwój
selektywnego zagospodarowania odpadów dla celów
recyklingu materiałowego i organicznego;
edukacja rolników (np. w wielu gospodarstwach rolnych ma
miejsce niechlubna praktyka wylewania zawartości szamb na
pola i do lasów, jak również spalanie odpadków z tworzyw
sztucznych w piecach domowych);
udzielanie konsumentom aktualnych i rzetelnych informacji
na temat ekologicznych aspektów konsumpcji;
Propozycje celów szczegółowych




analiza możliwości wprowadzenia rozwiązań
ekoinnowacyjnych i udoskonaleń w lokalnej polityce
i gospodarce komunalnej i funkcjonowaniu gminy.
organizacja społecznych inicjatyw na rzecz odzysku
surowców i recyklingu materiałowego i
organicznego;
organizowanie kampanii na rzecz określonych celów
odmaterializowania konsumpcji , zwłaszcza
racjonalizacji i oszczędnego użytkowania energii
cieplnej i elektrycznej oraz wody;
promocja lokalna i regionalna firm cechujących się
ekoinnowacyjnością (ekoefektywnością),
posiadających wdrożony system zarządzania
środowiskowego (odpowiedzialności ekologicznej);
Propozycje celów szczegółowych




rozwój świadomości ekologicznej poprzez
bezpośredni kontakt ze społecznością
(społeczeństwem) i systematyczny dialog
edukacyjny;
stymulowanie proekologicznych postaw, wyborów,
zachowań i praktyk konsumenckich;
wzrost udziału energii ze źródeł odnawialnych;
promocja społeczno-ekologicznej odpowiedzialności
firm wśród lokalnego biznesu (konkursy,
propagowanie dobrych przykładów);
Propozycje celów szczegółowych



stymulowanie ochrony środowiska poprzez
proekologiczną konsumpcję i tryb życia;
aktywna ochrona przyrody poprzez akcje
społeczności lokalnej i firm gospodarki
odpadami (np. cykliczna likwidacja
leśnych/dzikich wysypisk );
stymulowanie rozwoju świadomości
obywatelsko-ekologicznej oraz
proekologicznych postaw i działań
społeczności lokalnych.


wypracowane w ramach projektu
„Decydujmy Razem” przez grupę
liderów lokalnych organizowaną
przez animatorkę lokalną – Irenę
Kielak w czasie warsztatów
prowadzonych przez Ewę Smuk
Stratewnerth od listopada 2011
do stycznia 2012
Koncepcja Eko-Forum autorstwa
Haliny Grzelak