doc(в страницах) С
download 
Reklamacja Transkrypt
(в страницах) С
( ) 1 2 3 8. Zestaw programowy dla 4 S owo Ojczyste 23 3 (127) – Grodno, –2011. – . 4 - 26. szko y podstawowej z polskim j zykiem nauczania. J zyk polski. Czytanie Doc. dr Olga Pa kowa Mgr Gra yna Czygier Zestaw programowy dla szko y podstawowej z polskim j zykiem nauczania zyk polski Czytanie Grodno 2011 5 6 Czygier G. Program nauczania j zyka polskiego klas I – IV jest zasadniczym fragmentem programu j zyka polskiego w szkole redniej. Na szczeblu nauczania pocz tkowego tworzy si fundament dla dalszej edukacji polonistycznej. W toku nauki szkolnej potwierdza si tak e, e sprawno j zykowa i sprawno intelektualna w wielu punktach s nierozdzielne. Wa rol w kompleksowej realizacji programu nauczania w klasach I – IV odgrywa korelacja mi dzyprzedmiotowa i komparatystyczna. W umy le ucznia klas pocz tkowych tworzy si zwarta struktura wiedzy i umiej tno ci z poszczególnych, stopniowo wprowadzanych elementów wiedzy i umiej tno ci z ró nych dziedzin. Zadaniem szko y jest kszta cenie umiej tno ci uczenia si w trakcie aktywnego i badawczego opanowywania wiedzy w procesie dydaktycznym pod kierunkiem nauczycieli na podstawie ró nych róde . Niezb dnym jest nastawienie na aktywno i kreatywno my low uczniów, wyrabianie w nich pozytywnego stosunku do nauki. Szko a stwarza ogó warunków dzia ania, sterowania i korygowania dzia uczniowskich. Czynnikiem zasadniczym w nauczaniu j zyka polskiego jest zarówno uczenie dzieci historii Polski, jej kultury, tradycji i obyczaju, jak tradycji regionalnych i kultury wiatowej, warto ci ogólnoludzkich. Kszta towanie szeroko poj tej postawy humanistycznej i wszechstronnie rozwini tej osobowo ci ucznia klas pocz tkowych odpowiada celom wychowawczym niniejszego programu, który m.in. akcentuje umiej tno ci zwi zane z warto ciowaniem i rozumieniem norm moralnych, prze emocjonalnych i estetycznych, postaw i zachowa ludzkich. Program nauczania j zyka polskiego obok kszta cenia j zykowego oraz kszta towania sprawno ci w zakresie mówienia, pisania i czytania, zak ada równie kszta cenie literackie. Rozwijanie umiej tno ci sprawnego i poprawnego j zykowo wypowiadania si ustnego i pisemnego obejmuje ró ne poziomy: fonetyczny, leksykalny, gramatyczno-syntaktyczny, intencjonalno-poj ciowy i tematyczny. Uczniowie zapoznaj si z 2 odmianami polszczyzny kulturalnej: mówion i pisan , ucz si operowa j zykiem pisanym, wtórnym w stosunku do mówionego. Realizacja programu nauczania pocz tkowego wymaga szczególnie starannego doboru metod i form pracy oraz rodków dydaktycznych, które skutecznie oddzia ywuj na ró ne sfery aktywno ci dziecka – poznawcz , emocjonalno-spo eczn , emocjonalno-ekspresyjn oraz motoryczn . Czytanie i pisanie rozpatrywane s jako podstawowe rodzaje znajomo ci zyka. Wyst puj one najpierw w postaci przedmiotu nauczania, pó niej staj si narz dziem nauczania uczniów. U podstaw procesu pisania le wyobra enia uchowe, graficzne i ci le z nimi zwi zane wyobra enia ruchowe, uzewn trzniaj ce si jako pewne ca ci motoryczne. Nauczanie pocz tkowego czytania i pisania realizuje si za pomoc wi kowej metody analityczno-syntetycznej, która uwzgl dnia wspó czesn wiedz z zakresu lingwistyki i psycholingwistyki, pedagogiki i psychologii, metodyki nauczania j zyka. W procesie nauczania uczniowie zapoznaj si z systemem g oskowym zyka polskiego, opanowuj czynno analizy g oskowej wyrazu, umiej tno rozró nienia samog osek i spó osek, poznaj litery jako znaki do zaznaczenia osek na pi mie, zdobywaj wiedz o sylabowej budowie wyrazu, zapoznaj si z podstawowymi poj ciami lingwistycznymi: wyraz, zdanie. Uwaga si zwraca na graficzn , fonologiczn , artykulacyjn i semantyczn stron j zyka. W klasach pocz tkowych kszta tuj si umiej tno ci wchodz ce w zakres sytuacji spo ecznych, a wi c zachowania si w klasie i sytuacjach szkolnych, wspó ycia w zespole. Wa nym jest nauczanie komunikatywnego i poprawnego gramatycznie porozumiewania si dzieci w interakcji wzajemnej i z doros ymi. Nauka w szkole zak ada doskonalenie mowy komunikatywnej, poprawnej zarówno pod wzgl dem gramatycznym, jak i artykulacyjnym. W asna dzia alno j zykowa uczniów poszerza wiadomo ról j zykowych, kszta tuje zaawansowan umiej tno zdyscyplinowanej wypowiedzi, pisania i my lenia po polsku. Istotn rol odgrywa wyrabianie u uczniów spostrzegawczo ci, samokontroli, rozumienia potrzeby pracy nad poprawno ci ortograficzn i estetyk wypowiedzi pisemnej. Nabieranie do wiadczenia j zykowego krzy uje si z kszta ceniem refleksyjnego stosunku do j zyka oraz zaznajamianiem z elementami nauki o j zyku. Celem wicze w mówieniu jest kszta towanie umiej tno ci indywidualnego, swobodnego, logicznego wypowiadania si na okre lony temat z zastosowaniem opowiadania i opisu. Umiej tno czytania decyduje w du ej mierze o sukcesach szkolnych ucznia i stanowi podstaw wszelkiej pracy samokszta ceniowej. W programie zosta a wyeksponowana potrzeba systematycznej pracy zmierzaj cej do zdobycia przez uczniów umiej tno ci s uchania utworów czytanych lub opowiadanych. Zanim ucze zacznie sam poprawnie, p ynnie, wyrazi cie czyta , musi zdoby umiej tno uwa nego s uchania, co jest podstawowym warunkiem zrozumienia tre ci utworu. W trakcie kontaktu z utworem literackim nast puje nasilenie dzieci cych prze , prze ycie utworu literackiego stwarza z kolei doskona e warunki do kszta cenia j zykowego. Klasy I – IV w rozwoju polonistycznym ucznia s okresem szczególnie onym. Szko a pocz tkowa umo liwia nabywanie do wiadczenia czytelniczego, pozwala na dorastanie do pe nej percepcji utworu literackiego, poszerza horyzonty my lenia wyobra eniowo-poj ciowego. Praca z ksi ma dodatni wp yw na rozwój procesów poznawczych i prze emocjonalnych, zach ca do samodzielnego czytania, budzi potrzeb pisania. Tre utworu dzieci mog wyrazi za pomoc prac plastycznych, inscenizacji, dramatyzacji, ekspresji muzycznej i ruchowej. Dla ka dej klasy przewiduje si zestaw lektur obowi zkowych, natomiast lektury dodatkowe s do wyboru przez nauczyciela. Dokonuj c wyboru lektur starano si uwzgl dni zainteresowania czytelnicze dzieci 6 – 9-letnich. Ucze , który w przysz ci b dzie odbiorc ró norodnych utworów literackich, ju na szczeblu nauczania pocz tkowego powinien zetkn si z tekstami wierszowanymi i pisanymi proz , z utworami klasyków dla dzieci oraz ksi kami autorów wspó czesnych, utworami fantastycznymi, opowiadaniami realistycznymi oraz liryk dzieci . Program porz dkuje materia literacki wed ug chronologicznego nast pstwa pór roku, uwzgl dnia kalendarz wi t, uroczysto ci szkolne i pa stwowe, istotne momenty w yciu rodziny, narodu i spo eczno ci ogólnoludzkiej. W nauczaniu dzieci w klasach I – IV nale y bra pod uwag zró nicowany poziom uczniów pod wzgl dem ich uzdolnie , sprawno ci umys owej oraz zaawansowania programowego. Zasada nauczania wielopoziomowego powinna pomóc uczniom podo obowi zkom i zaradzi trudno ciom. KLASA I Nauczanie pisania i czytania W nauczaniu pisania i czytania sze ciolatków wyodr bnia si trzy okresy: • przygotowawczy (przedliterowy); • elementarzowy (podstawowy); • poelementarzowy. OKRES PRZYGOTOWAWCZY Ogólne poj cie mowy pisanej i ustnej. Podzia mowy p ynnej na zdania, kszta towanie podstawowego rozumienia funkcji zdania (zdanie wyra a my l, w nim si mówi o kim lub o czym ). Zapoznanie si z uk adem wyrazowym zdania, ustalenie kolejno ci i ilo ci wyrazów w zdaniu. Uk adanie zda do obrazków z zadan ilo ci wyrazów w oparciu o schematy. Przedstawienie graficzne uk adu wyrazowego zdania, jego uk adu liniowego oraz ruchliwo ci za pomoc schematu. Praca nad intonacj ko cow zdania. Dzielenie wyrazów na sylaby, ustalenie ilo ci oraz kolejno ci sylab w wyrazie, oznaczenie sylabowej budowy wyrazu za pomoc schematów graficznych. Dobieranie wyrazów do podanych schematów. Rozwijanie s uchu fonematycznego dzieci, kszta towanie umiej tno ci wyodr bniania g osek w wyrazie. Rozró nienie ze s uchu oraz podczas mówienia samog osek i spó osek, twardych i mi kkich spó osek. Wyodr bnienie w wyrazach poszczególnych osek. Analiza g oskowa wyrazu (ustalenie kolejno ci g osek, ich charakterystyka: samog oska czy spó oska, twarda lub mi kka spó oska, miejsce zadanej g oski w wyrazie: na pocz tku, w rodku, na ko cu). Dobieranie wyrazów na zadan g osk . Przygotowanie r ki dziecka do pisania. wiczenia przygotowawcze do rozwijania drobnych mi ni palców: malowanie, rysowanie wzorów i szlaczków, oprowadzenie szablonów, zakreskowywanie prostymi, pochy ymi i poziomymi liniami, napisanie podstawowych elementów liter, ich po cze . Poznanie i utrwalenie prawid owej postawy siedz cej podczas rysowania i pisania, przyzwyczajenie ucznia do poprawnego trzymania przyborów do pisania, prawid owego po enia zeszytu na awce. OKRES ELEMENTARZOWY (PODSTAWOWY) Nauka czytania Pog bienie umiej tno ci poprawnej wymowy samog osek prostych i nosowych, spó osek twardych i mi kkich, ich rozró nianie ze s uchu i poprawna wymowa. Utrwalenie umiej tno ci analizy d wi kowej: d wi kowa analiza wyrazu, oznaczanie g osek w schemacie omownymi znakami. Poznanie samog osek i spó osek, ustalenie stosunków wzajemnych mi dzy poznawanymi g oskami i literami. Ca ciowe czytanie trzy- i czteroliterowych wyrazów jako podstawa do dalszego rozwijania nawyku czytania wyrazów wielosylabowych. Kszta towanie umiej tno ci czytania na podstawie tekstów zawieraj cych wyrazy z sylabami „spó oska – samog oska” na ka poznan liter . Poznanie samog osek nosowych, ich poprawna wymowa. Samog oski u . Poznanie litery jako znaku zmi kczenia spó osek. Poznanie dwuznaków jako g osek oznaczanych na pi mie dwoma literami. Poznanie g osek rz , ch h . Poznanie spó osek mi kkich: , , , , d . Zwrócenie uwagi na ró ne sposoby ich zmi kczania (za pomoc kreski i litery „ ). Stopniowe nauczanie wiadomemu, poprawnemu oraz p ynnemu czytaniu nemu i cichemu oddzielnych wyrazów, krótkich zda i niedu ych tekstów, zyk których, zarówno s ownictwo, jak i konstrukcje sk adniowe, nie powinien zbytnio odbiega od j zyka uczniów. Czytanie z pauz i intonacj odpowiadaj znakom przestankowym na ko cu zdania. Zapoznanie si z zasadami higieny czytania. Nauka pisania Poznanie obrazów graficznych wszystkich liter wielkich i ma ych, podstawowych sposobów ich po cze . Zaznaczenie g osek odpowiednimi literami pisanymi. Kszta towanie nawyku rytmicznego i zwi ego napisania liter i ich po cze w sylabach i wyrazach. Poprawne umiejscowienie liter, sylab i wyrazów w linijce. Zapisanie wyrazów i zda z jednoczasowym dyktowaniem sobie po oskach (potem po sylabach) po poprzedzaj cej analizie g oskowo-sylabowej najpierw z nauczycielem, a nast pnie i samodzielnie. Przepisywanie sylab, wyrazów i zda ze wzorców (najpierw pisanych, a potem drukowanych). Sprawdzenie napisanego drog porównywania z podawanym wzorem oraz sylabowego poprawnego przeczytania napisanych liter. Pisanie ze s uchu liter, sylab i wyrazów, pisownia których nie odbiega od wymowy. Wielka litera na pocz tku zdania, kropka na ko cu. Zapoznanie z zasad napisania wielkiej litery w imionach ludzi i zwierz t, nazwach miast i wsi. Zwrócenie uwagi dzieci na wyrazy, pisownia których odbiega od wymowy (ó u, ch h, rz ; ubezd wi cznienia). Kszta towanie umiej tno ci zamiany drukowanego tekstu na pisany, rozwijanie mowy ustnej dzieci. OKRES POELEMENTARZOWY Nauka czytania Nawyki czytania. Umiej tno s uchania utworów czytanych lub opowiadanych. Poprawne p ynne sylabowe czytanie niedu ych tekstów ze wszystkimi literami alfabetu polskiego. Przybli enie tempa czytania do pr dko ci mówienia ucznia. Przestrzeganie pauz. Wykorzystuj si niedu e, atwe do zrozumienia teksty: bajki, wiersze, opowiadania. Intonacja z melodi , akcent, pauzy i mimika w trakcie prezentacji tekstu przez nauczyciela s bardzo istotnym czynnikiem upogl dowienia atwiaj cym zarówno zrozumienie, jak i prze ycie utworu. Tematyka czytania: mój dom, rodzina, przyjaciele, szko a i koledzy, Ojczyzna, przyroda ojczysta i jej pi kno, praca, przyja , formy i obyczaje grzeczno ci. Recepcja utworu literackiego. Emocjonalne prze ycie tre ci utworu, ocena emocjonalna jego walorów artystycznych. Kszta towanie umiej tno ci odró nienia zwi ego tekstu od zbioru zda . Umiej tno porz dkowania kolejno ci zda na podstawie tekstu us yszanego lub przeczytanego. ledzenie wzrokiem czytanego tekstu. Odtwarzanie tre ci przeczytanego utworu: odpowiedzi na pytania nauczyciela, poszukiwanie w tek cie odpowiedzi na pytanie. Opowiadanie niedu ych tekstów (bajek, opowiada ). Wyja nienie tytu u utworu przeczytanego, nadawanie tytu ów tekstom bez nazw. Wypowiadanie si na temat us yszanego b przeczytanego tekstu. Wypowiadanie si na podstawie w asnych do wiadcze i obserwacji. Czytanie dialogów z podzia em na role. Zabawy-inscenizacje bajek. Kultura mowy. Kszta towanie nawyku wiadomego czytania niedu ych tekstów. Doskonalenie poprawnej literackiej wymowy wyrazów, zda . ywanie w mowie ustnej oraz w toku czytania pauz, intonacji, odpowiadaj cych znakom przestankowym. Doskonalenie sprawno ci i poprawno ci wypowiadania si ustnego. Nauka pisania Doskonalenie umiej tno ci pisania. Przestrzeganie przez uczniów podstawowych wymaga higienicznych w pisaniu. Doskonalenie graficznie poprawnych kszta tów liter i ich po cze w wyrazie. Proste, poprawne przepisywanie (bez opuszcze , przestawiania i zniekszta cania liter i sylab) niedu ych tekstów z tablicy i podr cznika; pisanie pod dyktando poszczególnych wyrazów, pisownia których nie odbiega od wymowy. Dzielenie wyrazów na sylaby, przenoszenie wyrazów po sylabach. Praktyczne stosowanie zasad dotycz cych wielkiej litery w imionach ludzi i zwierz t, nazwach miast i wsi; pisowni zdania (wielka litera na pocz tku, kropka, wykrzyknik lub znak zapytania na ko cu zdania). Wiedza z j zyka: • oska a litera. Dwuznaki; • spó oski mi kkie i sposoby zmi kczenia spó osek mi kkich (przez kresk i przez liter ); • ró ne sposoby oznaczania tej samej g oski (ó u, rz , ch h); • samog oski nosowe; • pocz tkowe zapoznanie si z i rz wymiennymi; • znaczenie wyrazu: nazwy ludzi, ro lin, zwierz t, rzeczy, nazwy cech oraz nazwy czynno ci; • próby uk adania prostych zda nierozwini tych; rozwijanie zda ; • poznanie wyrazów s ownikowych: wiewiórka, ogórek, ró a, wróbel, jaskó ka; rzeka, orzech, zwierz ta, warzywa, jarz bina; je , aba, w , yrafa, dy urny; herbata, ha as, helikopter, hak, herb; d b, z b, m ka, k t, b k; imi , j zyk, g , l k, ciel . Czytanie pozalekcyjne Na zaj ciach z czytania pozalekcyjnego u uczniów wytwarza si zainteresowanie ksi dzieci oraz pozytywna motywacja do czytania samodzielnego. G ówna metoda nauczania – czytanie i obejrzenie ksi ek dzieci cych. Wybiera si niedu e utwory literackie (1-2 strony) z ksi ki dzieci cej wielko ci 10-20 stron, tytu , ilustracje na ok adce i w tek cie której dok adnie odpowiadaj jej tre ci. Tematyka czytania. Utwory do czytania g nego przez nauczyciela: ludowe i autorskie (wiersze, pie ni, ba nie, zagadki, opowiadania). Podstawowe tematy czytania: Ojczyzna, czyny bohaterskie, przyja , praca, dzieci, zwierz ta, ro liny, przygody. Praca z ksi dzieci . Rozwijanie postaw czytelniczych (jedna ksi ka na ka dym zaj ciu); budzenie zaciekawienia do ksi ki i do czytania. Umiej tno grupowania ksi ek ze wzgl du na tre , tytu i nazwisko autora. Najprostsze gry literackie na temat przeczytanych w klasie ksi ek. Przestrzeganie zasad higieny czytania. Wyrobienie w uczniach uwa nego obchodzenia si z ksi kami. W okresie poelementarzowym jest kontynuowana praca w obr bie kszta towania umiej tno ci nazywania ksi ek (tytu , nazwisko autora), wyszukiwania w tek cie utworu okre lonych fragmentów i sytuacji oraz rozpoznawania ich na ilustracjach ksi ek dzieci cych. Uczniowie powinni umie wymienia bohaterów, odtwarza tre fragmentów lub sytuacji na podstawie ilustracji, opowiada o przeczytanym. Kszta towanie nawyku korzystania z biblioteki szkolnej i publicznej, czytelni. Umiej tno pos ugiwania si spisem tre ci i numeracj stronic. LEKTURY OBOWI ZKOWE 1. 2. 3. 4. W.Be za „Kto ty jeste ? Polak ma y!” M.Kownacka „Kukuryku na r czniku” J.Brzechwa „Dzieciom” J.Tuwim „Wiersze dla dzieci” Kszta cenie mowy Rozwój poprawnej wymowy (na ka dej lekcji). Rozwijanie u dzieci pami ci s uchowej oraz narz dów artykulacyjnych, uwa no ci do strony wi kowej mowy s yszanej (swojej i cudzej). Doskonalenie umiej tno ci mówienia: nieszybkie tempo i rytm mowy, poprawne oddychanie podczas mówienia, umiarkowana g no oraz poprawna intonacja (umiej tno podwy sza i obni g os, umiej tno w ciwego akcentowania wyrazów w kontek cie zda ). Nauka poprawnej wymowy zgodnie z zasadami ortoepii. Zasada ortofonii polskiej: poprawna wymowa samog osek nosowych, spó osek mi kkich (pojedynczo wymawianych oraz w wyrazach, wyra eniach i lingwo amkach). Praca z wyrazem. Uzupe nienie, wzbogacenie i aktywizacja czynnego ownika dzieci. Poprawne u ywanie wyrazów – nazw rzeczy, cech, czynno ci i umaczenie ich znaczenia. czenie i rozró nienie wed ug istotnych cech rzeczy, poprawne u ywanie rodzajowych pokrewnych wyrazów – nazw. Kszta towanie umiej tno ci rozró niania odcieni znaczeniowych wyrazów pokrewnych (kot, kotek, kocisko, koci tko), rozumienia prostych przypadków wyrazów wieloznacznych (ig y do szycia, ig y wierkowe, je a, strzykawki), homonimów (kurki, klucz). Kszta towanie umiej tno ci u ywania wyrazów w poprawnej formie gramatycznej, wdra anie do przestrzegania zasad mowy literackiej. Praca ze zdaniem oraz zwi mow ustn . Kszta towanie odmiany mówionej j zyka ucznia. Przemy lanie odpowiedzi na pytanie nauczyciela, usprawnianie wypowiedzi. U ywanie ró nych rodzajów zda . Odpowiedzi na pytania na podstawie przeczytanych zda i tekstów. Opowiadanie znanej ba ni lub niedu ego tekstu (w oparciu o pytania nauczyciela). Uk adanie zda na okre lony temat (w oparciu o pytania nauczyciela). Uk adanie krótkich historyjek obrazkowych na podstawie w asnych do wiadcze dzieci (pod kierownictwem nauczyciela). Stosowanie s ownej ilustracji. Podpisywanie ilustracji. Rozwijanie umiej tno ci budowania prostych dialogów (np. „Przedstawmy si ”, „Rozmowa przez telefon”, „W bibliotece”, „Sk adamy yczenia”). Uzupe nienie tekstu, samodzielne wymy lanie zdarze poprzedzaj cych akcj . Komponowanie dalszego ci gu opowiadania. Odgadywanie zagadek, zgadywanek, wyt umaczenie sensu przys ów bliskich w asnym do wiadczeniom dziecka. Uczenie si na pami wierszy, pie ni, wyliczanek oraz recytacja tych utworów z odpowiedni intonacj . Wyrobienie sprawno ci w pos ugiwaniu si j zykiem jako narz dziem porozumiewania si . Polska etykieta j zykowa. Wdra anie do uprzejmo ci. Wyrazy i wyra enia grzeczno ciowe u ywane na powitanie i po egnanie. Adresatywne formy zykowe. PODSTAWOWE WYMAGANIA NA KONIEC ROKU SZKOLNEGO KLASY I Uczniowie powinni zna : • litery i g oski j zyka polskiego, u wiadamiaj oski wymawiamy, litery piszemy); • na pami 4-6 krótkich wierszy. Uczniowie powinni mie poj cie: • na temat podzia u g osek mowy na samog oski i spó spó oski. ich podstawow ró nic oski, twarde i mi kkie Uczniowie powinni umie : • wymienia litery i g oski j zyka polskiego; • wyodr bnia g oski w wyrazie oraz wyrazy w zdaniu, ustala ich kolejno ; • rozró nia samog oski i spó oski, twarde i mi kkie spó oski oraz odpowiadaj ce im litery; • czyta cznie jedno- i dwusylabowe wyrazy oraz p ynnie po sylabach wyrazy wielosylabowe; • wyra nie i poprawnie pisa wszystkie litery ma e i wielkie oraz ich po czenia w wyrazie; • poprawnie przepisywa wyrazy i zdania napisane i drukowane; • poprawnie ( bez opuszczenia, zniekszta cenia liter) pisa pod dyktando wyrazy, pisownia których nie odbiega od wymowy; • ywa wielkiej litery na pocz tku oraz kropki na ko cu zdania; • pisa wielk liter imiona w asne (nazwiska i imiona ludzi, imiona zwierz t, nazwy miast i wsi); • zamyka my li w formie zdania; • ucha niedu ych bajek, opowiada , wierszy oraz na podstawie pyta lub ilustracji opowiada ich tre ; • czyta i streszcza niedu e utwory; • opowiada o wydarzeniach z ycia osobistego; • uk ada historyjki obrazkowe; • wykazywa znajomo nazwiska autora i tytu u przeczytanego utworu. KLASA II ZYK POLSKI Mowa ustna i pisemna Mowa ustna i pisemna. Monolog a dialog. Uk adanie dialogu na wzór, do podanej sytuacji. Polska etykieta j zykowa. Kultura porozumiewania si . Zaswajanie ró norodnych form uprzejmego zwracania si do rozmówcy. Poznanie wyrazów grzeczno ciowych stosowanych na powitanie i po egnanie. Umiej tno stawia pytania, udziela odpowiedzi, prosi , dzi kowa , przeprasza . oski i litery Powtórzenie wiadomo ci z klasy I. G oski a litery. Dwuznaki. Samog oski a spó oski. Spó oski mi kkie. Sylaba. Umiej tno dzielenia wyrazów na sylaby. Przenoszenie wyrazów. Akcent. Znaki przestankowe na ko cu zda . Alfabet. Umiej tno uk adania wyrazów w kolejno ci alfabetycznej. Praktyczne pos ugiwanie si alfabetem. Umiej tno korzystania ze s owników. Dwuznaki. Litera jako samog oska i znak zmi kczenia. Obliczenie ilo ci osek i liter w wyrazach: prostych, z dwuznakami i ze zmi kczeniami. Samog oski nosowe , . Wymiana w wyrazach pokrewnych. i w ko cówkach nazw czynno ci (id , id ). Samog oski ó u. Pisownia ó. Ó wymienne na o, e, a. Ó niewymienne, ó w zako czeniach -ów, -ówka, -ówna. U na pocz tku i na ko cu wyrazów. Spó oski twarde a mi kkie. Zmi kczenie przez i. Spó oski mi kkie , , , , d oraz ich pisownia na ko cu wyrazów, przed samog osk i przed spó osk . Litera jako samog oska. Spó oski d wi czne i bezd wi czne (cecha dystynktywna). Pisownia wyrazów z utrat d wi czno ci na ko cu wyrazu i w rodku. Pisownia rz. Rz wymienne na r. Rz w zako czeniach -arz, -erz. Rz niewymienne. Rz po spó oskach oraz wyj tki. Wyrazy z . Spó oski ch h. Ch na ko cu wyrazów. Wyrazy z ch i h. Wyraz Wyraz jako jednostka mowy. Znaczenie wyrazu. Wyrazy bliskoznaczne i o znaczeniu przeciwnym. Wyrazy odpowiadaj ce na pytania „kto? co?” oznaczaj ce nazwy ludzi, zwierz t, ro lin i rzeczy – rzeczownik. Wielka litera w pisowni imion i nazwisk ludzi, imion zwierz t, nazw w asnych miast, rzek, ulic. Liczba przedmiotów. Wymiana g osek przy zmianie liczby. Wyrazy odpowiadaj ce na pytania „jaki? jaka? jakie?” i oznaczaj ce nazwy cech przedmiotów – przymiotnik. Liczba mnoga przymiotników: pytania „jakie? jacy?”. Wyrazy odpowiadaj ce na pytania „co robi ? co zrobi ?” i oznaczaj ce nazwy czynno ci – czasownik. Czas wykonywania czynno ci. Zako czenia - y, -li. Pisownia zako czenia „-uje” w czasownikach. cz Przyimek. Rozdzielna pisownia przyimków z wyrazami. Wyrazy pokrewne. Wymiana g osek w wyrazach pokrewnych. G ówna znaczeniowa wyrazów pokrewnych. Zdanie Zdanie. Wielka litera na pocz tku zdania, znaki interpunkcyjne na ko cu zda . Uk adanie ró nych rodzajów zda . Zdanie proste. Rozwijanie zda . ówne wyrazy w zdaniu. Tekst Poj cie tekstu. Nazwa, my l przewodnia tekstu. Kompozycja tekstu i uczenie si jej zasad: wst p, cz zasadnicza, zako czenie. Rozcz onkowanie tekstu na akapity. Streszczenie tekstu. Uk adanie tekstów na podstawie pyta – planu. Plan roboczy w asnej wypowiedzi. Powtórzenie Pismo kaligraficzne. wiczenia z kaligrafii s wykonywane na ka dej lekcji. Utrwalenie umiej tno ci higieny pisania: poprawna pozycja podczas pisania, po enie zeszytu, przyborów i inne. Kszta tne pisanie liter i ich po cze . Napisanie liter wielkich i ma ych. PODSTAWOWE WYMAGANIA NA KONIEC ROKU SZKOLNEGO klasy II 1. Mowa ustna i pisemna Uczniowie powinni wiedzie : • o mowie ustnej i pisanej; • o dialogu i monologu. Uczniowie powinni umie : • rozró nia mow ustn a pisemn ; monolog a dialog; • opowiada przeczytany b us yszany tekst; • prowadzi dialog na dowolny temat; • odpowiednio stosowa zasady etykiety mówienia. 2. G oski a litery Uczniowie powinni wiedzie : • o g oskach i literach (do oznaczenia samog osek, spó • o samog oskach i spó oskach; • o sylabotwórczej roli samog oski; • o samog oskach nosowych; • o spó oskach twardych i mi kkich; • o sposobach zmi kczenia spó osek; • o d wi cznych i bezd wi cznych spó oskach; osek); • o ró nych sposobach oznaczania tej samej g oski: ó u, rz , ch h; • o pisowni ó wymiennego i w zako czeniach ów, -ówka, -ówna; • o pisowni rz wymiennego, w zako czeniach arz, erz, po spó oskach. Uczniowie powinni umie : • na pami alfabet; • poprawnie wymawia g oski mowy; • wyodr bnia kolejno poszczególne g oski wyrazu; • uk ada wyrazy w kolejno ci alfabetycznej; • rozró nia samog oski i spó oski; • dzieli wyrazy na sylaby; • rozró nia spó oski twarde i mi kkie; • zmi kcza spó oski mi kkie na pi mie; • rozró nia i zapisywa spó oski d wi czne i bezd wi czne; • sprawdza pisowni wymiennych ó i rz; • dokonywa analizy g oskowej wyrazu. 3. Wyraz Uczniowie powinni wiedzie : • o wyrazach bliskoznacznych i o znaczeniu przeciwnym; • o rzeczowniku, przymiotniku i czasowniku; • o przyimkach; • o s ownikach ortograficznych; • o wyrazach pokrewnych i g ównej ich cz stce znaczeniowej. Uczniowie powinni umie : • wyszukiwa w tek cie wyrazy bliskoznaczne i o znaczeniu przeciwnym; • korzysta ze s ownika ortograficznego; • stawia pytania do rzeczowników, przymiotników i czasowników; • odró nia przyimki od poznanych cz ci mowy; • wyszukiwa w tek cie oraz dobiera wyrazy pokrewne. 4. Zdanie Uczniowie powinni wiedzie : • o cechach zdania; • o ortograficznym i punktuacyjnym zaznaczaniu pocz tku i ko ca zdania. Uczniowie powinni umie : • ustala granicy zdania ze wzgl du na sens i intonacj ; • budowa ró norodne zdania, intonacyjnie poprawnie ich czyta i zapisywa . 5. Tekst Uczniowie powinni wiedzie : • o cechach tekstu (temat, my l przewodnia, nazwa); • o kompozycji tekstu (wst p, cz zasadnicza, zako czenie). Uczniowie powinni umie : • odró nia tekst od zbioru zda ; • ustala temat i my l przewodni tekstu; • nadawa nazw tekstowi; • wyodr bnia cz ci kompozycyjne tekstu; • uk ada ustne wypowiedzi na podstawie obrazka lub serii obrazków. 6. Ortografia i punktuacja Uczniowie powinni zna : • zasady przenoszenia wyrazów po sylabach; • zasady pisowni ó ; • zasady pisowni rz; • zasad pisowni u na pocz tku i na ko cu wyrazu oraz w zako czeniach czasowników -uje, -uj ; • zasad pisowni ch na ko cu wyrazów; • zasad pisowni spó osek d wi cznych z utrat d wi czno ci. Uczniowie powinni umie : • przepisywa oraz pisa pod dyktando wyrazy, zdania, teksty, które zawieraj : *wielk liter na pocz tku zdania i w imionach w asnych; *ó i rz wymienne oraz w zako czeniach wyrazów; * , u, , , ch i h; *stawia na ko cu zda odpowiednie znaki przestankowe; *poprawnie pisa wyrazy s ownikowe. Wyrazy s ownikowe córka, góra, ty, ró owy, król, o ówek; burza, wierzba, korze , rzodkiewka, porzeczka, w, ka, zbo e, no yce, ; hulajnoga, hipopotam, hu tawka, bohater, Halina; dzel, wi to, pi tro, b kitny, ci ki; d, go b, ga , grz dka, miesi c; pszczo a, pszenica, wszystko, kszta t. CZYTANIE Tematyka czytania 1. 2. 3. 4. 5. Witamy szko . „Na jesieni wiat si mieni”. „Te dobre uczynki”. „Idzie zima, niegiem sypie”. „Ojczyzna moja to wie i miasto…” 6. Spotykamy wiosn . 7. Prawdziwa przyja . 8. „Wkrótce lato, drogie lato”. Dzia alno czytelnicza Uczniowie powinni opanowa nast puj ce umiej tno ci: • czyta ca ymi wyrazami (mo e by czytanie sylabowe wyrazów o z onej budowie oraz niezrozumia ych); • czyta p ynnie w tempie przybli onym do szybko ci mowy potocznej ucznia. Uczniowie powinni opanowa nast puj ce rodzaje czytania: czytanie jednostkowe g ne, czytanie szeptem i pó osem, czytanie ciche, czytanie z podzia em na role; czytanie zbiorowe (chóralne); czytanie fragmentaryczne. Poleca si czytanie 5-minutowe „brz cz ce” na wszystkich lekcjach. Czytanie wyraziste utworów literackich uczniowie Podczas czytania maj opanowa nast puj ce umiej tno ci: • zachowywa wyra , poprawn , bezb dn dykcj ; • zachowywa pauzy gramatyczne, logiczne i psychologiczne; • wyra nie i g no wymawia samog oski i spó oski, wyrazy, zdania; • przestrzega odpowiedniej intonacji; • zastosowywa odpowiednie tempo i barw g osu. Kultura literacka W toku pracy nad utworem literackim uczniowie przy pomocy nauczyciela opanowuj nast puj ce umiej tno ci: • emocjonalnie prze ywa i ocenia utwór jako ca ; • odtwarza tre tekstu na podstawie pyta nauczyciela, podr cznika, ilustracji; • wyszukiwa w tek cie odpowiedzi na pytania; • uzasadnia tytu utworu nawi zuj c do jego tre ci, prognozowa temat utworu na podstawie jego tytu u; • ustala kolejno zdarze , dostrzega ich wzajemn zale no i funkcje w strukturze utworu; • wskazywa bohaterów utworu, ocenia ich post powania i uzasadnia swoje stanowisko; • wyodr bnia w tek cie utworu okre lone fragmenty; • przy pomocy nauczyciela dokonywa podzia u tekstu na cz ci, nadawa tytu y poszczególnym cz ciom; • uk ada plan odpowiedzi; • opowiada teksty w oparciu o plan, ilustracje; • dokonywa cis ych i swobodnych streszcze tekstu. Wiedza literacka Zdobywanie przez uczniów do wiadczenia literackiego. Zapoznanie z utworami ludowymi i autorskimi: ko ysanki, pie ni obrz dowe, przys owia, lingwo amki, zagadki, ba nie, wiersze, opowiadania, bajki. Znajomo kilku utworów z literatury dzieci cej, umiej tno swobodnego wypowiadania si na ich temat, znajomo nazwiska autora i tytu u utworu. Twórczo literacka Nadawanie tytu ów utworom, podpisywanie ilustracji. Uk adanie przy pomocy nauczyciela ustnych tekstów do serii obrazków na podstawie planu. Twórcza interpretacja utworu: s owna ilustracja fragmentów utworu. Inscenizacja fragmentów utworu pod kierownictwem nauczyciela. LEKTURY OBOWI ZKOWE 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. A.Bahdaj „Pilot i ja” J. Duszy ska „Cudaczek-Wy miewaczek” J.Grabowski „Czarna owieczka” H.Januszewska „Kopciuszek” (wg Ch.Perraulta) C.Janczarski „Jak Wojtek zosta stra akiem” M.Jaworczakowa „Jacek, Wacek i Pankracek” M.Kownacka „Plastusiowy pami tnik” J. Papuzi ska „Nasza mama czarodziejka” M.Konopnicka „Co s onko widzia o” PODSTAWOWE WYMAGANIA NA KONIEC ROKU SZKOLNEGO klasy II Uczniowie powinni zna : • nazwiska autorów, z twórczo ci których zapoznano si na stronach podr cznika, zna ich utwory (tytu , tre ); • na pami 6-8 krótkich wierszy. Uczniowie powinni mie poj cie podstawowe: • o utworach twórczo ci ludowej; • o prozaicznych i poetyckich utworach literackich. Uczniowie powinni umie : • czyta ca ymi wyrazami g no i cicho (mo e by czytanie sylabowe wyrazów o z onej budowie oraz niezrozumia ych) z przestrzeganiem regu ortoepicznych, w tempie przybli onym do szybko ci mowy potocznej ucznia; • czyta wyrazi cie utwory literackie z zachowaniem pauz oraz intonacji zdania; • wykazywa orientacj w tre ci utworu przeczytanego (pytania w podr czniku, pytania nauczyciela, tytu utworu; t umaczy nazw utworu, • • • • ustala zale no ci sensowne mi dzy wydarzeniami), za pomoc czytania wybiórczego uzasadnia swoje zdanie; przy pomocy nauczyciela ocenia post powania bohaterów, wyra swój stosunek do nich; przy pomocy nauczyciela ustala my l przewodni utworu; dzieli tekst na cz ci, nadawa im nazwy, uk ada plan; szczegó owo opowiada teksty w oparciu o plan, ilustracje, pytania nauczyciela; uk ada opowiadania „twórcze”, np. dotycz ce dalszych losów bohaterów. KLASA III ZYK POLSKI Spó Powtórzenie wiadomo ci z klasy II Mowa ustna i pisana. Dialog a monolog. Tekst, temat i my l przewodnia. Zdanie. Intonacja zda i jej przekazanie na pi mie. oski a litery. Samog oski i spó oski. Dwuznaki. Samog oski nosowe. oski twarde i mi kkie, d wi czne i bezd wi czne. Zdanie Rodzaje zda ze wzgl du na modalno : oznajmuj ce, pytaj ce i rozkazuj ce. Zdania wykrzyknikowe, ich intonacja i napisanie. Zwi zek wyrazów w zdaniu. Zdanie a zwi zek wyrazowy. ówne (podmiot i orzeczenie) i drugorz dne cz ony zdania (bez podzia u na rodzaje). Uk adanie pyta do cz onów zdania. Wyraz Przeno ne znaczenie wyrazów. Zdania podaj ce przyk ady ró nych znacze wyrazu. Synonimy. Antonimy. Uk adanie s owniczków tematycznych. Korzystanie ze s ownika umaczalnego. Odnalezienie w nim nieznanych wyrazów i ustalenie ich znaczenia. Budowa wyrazu. Pisownia wyrazów Rdze . Wymiana spó osek i samog osek w rdzeniu wyrazów pokrewnych. Wymowa i pisownia wyrazów z wymian g osek w rdzeniu. Dobieranie wyrazów pokrewnych do uzasadnienia pisowni ó, rz i ch wymiennego. Pisownia wyrazów z , om, em, on, en. wymienne na g, z, s, dz, h . Pisownia po spó oskach l, , m, r . Ch wymienne na sz . Pisownia wyrazów z ó, rz, , h, ch niewymiennymi. Ko cówka. Znaczenie ko cówki w odmianie wyrazu (na przyk adzie rzeczownika, przymiotnika, czasownika). Ko cówka jako rodek do czenia wyrazów w zdaniu. Pisownia , w zako czeniach czasowników przed l, ( ,) Pisownia i, j po s,c,z . Pisownia zako cze z . Pisownia u w zako czeniach –un, -unek, -ulec, -utki, -uszek. Przyrostek i przedrostek jako cz ci wyrazu s ce do tworzenia nowych wyrazów pokrewnych. Przenoszenie wyrazów z przedrostkami. Pisownia przedrostków roz-, bez-, wz-, ws- . Przedrostek a przyimek. Ich rozró nianie. Cz ci mowy Rzeczownik Rzeczownik jako cz mowy, jego znaczenie i rola w zdaniu. Liczby i rodzaje rzeczowników. Rzeczowniki tylko w liczbie mnogiej lub tylko w liczbie pojedynczej. Odmiana rzeczownika przez pytania (bez wprowadzenia poj cia przypadków). Przymiotnik Przymiotnik jako cz mowy, jego znaczenie i rola w zdaniu i mowie. Zwi zek przymiotnika i rzeczownika. Odmiana przymiotnika przez liczby i rodzaje w zale no ci od formy gramatycznej rzeczownika. Przymiotnik w liczbie mnogiej: rodzaje m skoosobowy i niem skoosobowy. Pisownia przymiotników „ bliski, liski, niski”. Czasownik Czasownik jako cz mowy, jego znaczenie i rola w zdaniu. Odmiana czasowników przez czasy: czas przesz y, tera niejszy i przysz y. Odmiana czasowników czasu przesz ego przez liczby i rodzaje gramatyczne. Formy liczby mnogiej: m skoosobowa i niem skoosobowa. Pisownia ko cówek czasownika. Pisownia przeczenia „nie” z czasownikiem. Przyimek Rozdzielna pisownia przyimków z rzeczownikami. Tekst Tekst. My l przewodnia tekstu, sposoby jej wyra ania w tek cie, skojarzenia z nazw tekstu. Kompozycja tekstu. Akapit. Plan tekstu. Rodzaje tekstów: opowiadanie i opis ( na poziomie wicze ). Dialog a monolog, wierszowany i prozaiczny teksty. Znaki przestankowe przy napisaniu tekstów – dialogów. Uk adanie tekstów do podanej sytuacji, planu, obrazka (ustnie). Streszczenie tekstu w oparciu o podany lub zbiorowo u ony plan. Polska etykieta j zykowa. U ywanie wyrazów grzeczno ciowych dla wyra ania pro by, pozdrowienia, sk adania ycze . Powtórzenie Pismo kaligraficzne. Pismo na jednej linijce (zaswajanie nowej wysoko ci i szeroko ci liter). Pisanie trudnych dla uczniów wielkich i ma ych liter oraz ich po cze . PODSTAWOWE WYMAGANIA NA KONIEC ROKU SZKOLNEGO klasy III 1. Zdanie Uczniowie powinni wiedzie : • o g ównych i drugorz dnych (bez podzia u na rodzaje) cz onach zdania; • o rodzajach zda ze wzgl du na modalno cel (oznajmuj ce, pytaj ce, rozkazuj ce) oraz ze wzgl du na intonacj wypowiedzi (wykrzyknikowe zdania); • o zasadach postawienia znaków przestankowych na ko cu zdania. Uczniowie powinni umie : • rozró nia i budowa zdania ró nych rodzajów ze wzgl du na cel wypowiedzi oraz intonacj , poprawnie pisa te zdania; • rozpoznawa w zdaniu podmiot i orzeczenie; • rozpoznawa drugorz dne cz ony zdania (bez podzia u na rodzaje); • ustala zwi zek wyrazów w zdaniu na podstawie pyta , wyodr bnia zwi zki wyrazowe w zdaniu; • poprawnie stosowa znaki przestankowe na ko cu zdania. 2. Wyraz Uczniowie powinni zna : • definicj synonimów i antonimów. Uczniowie powinni wiedzie : • o wyrazach z przeno nym znaczeniem; • o funkcjach s ownika t umaczalnego. Uczniowie powinni umie : • wiadamia zakres znaczeniowy wyrazów i precyzowa znaczenia; • okre la podstawowe i przeno ne znaczenie; • definiowa , wyszukiwa w tek cie oraz dobiera do podanych wyrazów synonimy i antonimy; • korzysta ze s ownika t umaczalnego. 3. Budowa wyrazu. Pisownia wyrazów Uczniowie powinni zna : • cz ci wyrazu (rdze , ko cówka, przedrostek i przyrostek) oraz ich rol w wyrazie; • sposoby wymiany samog osek i spó osek w rdzeniu dla uzasadnienia pisowni wyrazu; • zasady pisowni , om, em, en, on; • zasady pisowni ch i wymiennych; po spó oskach l, , m, r ; • zasady pisowni , w zako czeniach czasowników przed l, ( , ); • zasady pisowni i, j po s,c,z , zako cze z oraz u w wyrazach z –un, -unek, -ulec, -utki, -uszek; • zasady pisowni przedrostków roz-, bez-, wz-, ws- . Uczniowie powinni umie poprawnie: • wyznacza w wyrazie jego cz ci; • dobiera wyrazy pokrewne; • • • • • • odnajdywa g oski wymienne w rdzeniu wyrazów pokrewnych; uzasadnia pisowni wyrazów wymieniaj c ó, rz, ch, wymienne; pisa przedrostki roz-, bez-, wz-, ws- ; przenosi wyrazy z przedrostkami; pisa ko cówki z ó, u, , ; pisa i j po s,c,z . 4. Cz ci mowy Uczniowie powinni zna : • nazwy oraz cechy podstawowe cz ci mowy (rzeczownika, przymiotnika, czasownika, przyimka). Uczniowie powinni umie : • rozpoznawa rzeczowniki, przymiotniki, czasowniki i przyimki; • okre la liczb i rodzaj rzeczowników i przymiotników; czas i liczb czasowników; rodzaj czasowników w czasie przesz ym; • tworzy poprawne formy przymiotników i czasowników w rodzaju skoosobowym w liczbie mnogiej; • poprawnie pisa ko cówki przymiotników i czasowników w rodzaju skoosobowym; • rozdzielnie pisa nie z czasownikami. 5. Tekst Uczniowie powinni wiedzie : • o my li przewodniej tekstu; • o planie tekstu; • o tekstach-opowiadaniach i tekstach-opisach. Uczniowie powinni umie : • okre la my l przewodni tekstu; • uk ada (zbiorowo) plan tekstu; • uk ada tekst do wybranej sytuacji, obrazka (ustnie); • opowiada tre tekstu (opowiadanie i opis) w oparciu o podany b zbiorowo u ony plan; • budowa dialogi na podstawie historyjek obrazkowych, utworów literackich, zadanych sytuacji. Wyrazy s ownikowe krótki, skóra, wró ka, tchórz, ród o; odkurzacz, porz dek, rzeczownik, Katarzyna, twarz; ona, po ar, stra ak, ka a, odzie ; humor, higiena, harmonia, huragan, historia; rz sy, ksi yc, narz dzie, centymetr, dentysta, konwalia, konfitury, bombka, plomba, s siad, rz d, temperówka. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. CZYTANIE Tematyka czytania „Dzie dobry, szko o weso a…” ota jesie . Legendy. Witamy zim . W wiecie ba ni. „Idzie wiosna radosna”. Przyroda ziemi ojczystej. Wiwat, wakacje. Dzia alno czytelnicza Uczniowie powinni udoskonali nast puj ce rodzaje czytania: • czytanie ca ymi wyrazami g ne i ciche; • czytanie wiadome i wyraziste; • ortoepicznie poprawne czytanie. Poleca si czytanie 5-minutowe „brz cz ce” na wszystkich lekcjach. Rozwijanie tempa czytania. Czytanie wyraziste W toku czytania utworów literackich uczniowie powinni opanowa nast puj ce umiej tno ci: • przestrzega oznajmuj cej, pytaj cej oraz wykrzyknikowej intonacji zdania, pauzy w rodku i na ko cu zdania uwzgl dniaj c znaki przestankowe; • wyró nia za pomoc akcentu logicznego wyrazy-porównywania, wyrazyzwroty, wyrazy-przeliczania; • dostosowywa tempo i si g osu do nastroju emocjonalnego utworu, prze wewn trznych bohatera, opisów przyrody; • czyta wyrazi cie utwory nale ce do ró nych rodzajów literackich. Kultura literacka W trakcie pracy nad utworem literackim uczniowie przy pomocy nauczyciela opanowuj nast puj ce umiej tno ci: • emocjonalnie odbiera przeczytany utwór; • wiernie odtwarza tre przeczytanego utworu (na podstawie pyta nauczyciela, podr cznika; zadawa pytania do tekstu; wyja nia znaczenia wyrazów); • pod kierownictwem nauczyciela swobodnie wypowiada si na temat przeczytanego tekstu (z w asn ocen bohaterów i ich post powa ); • dokonywa charakterystyki bohatera (wygl d zewn trzny, uczynki oraz ich motywacja), dokonywa charakterystyki porównawczej bohaterów; • wyszukiwa w tek cie opisy bohaterów, rzeczy, czynów; • przy pomocy nauczyciela okre la stosunek autora do wydarze i bohaterów oraz wyra w asn opini o przeczytanym; • charakteryzowa j zyk bohaterów, wyszukiwa w tek cie ich s owa i komentowa sposób mówienia; • pod kierownictwem nauczyciela dzieli tekst na cz ci i akcentowa w nich elementy istotne (zasadnicze); ustala my l przewodni ca ego tekstu; • uk ada plan utworu, szczegó owo lub wybiórczo (przy pomocy nauczyciela) opowiada jego tre wed ug planu. Wiedza literacka Szczegó owe zapoznanie si z rodzajami i cechami gatunkowostrukturalnymi ba ni (elementy wymys u, fantastyczno ci, j zykowa kompozycja, powtórzenia); z rodzajami i cechami wiersza (rytm i rymy); z cechami gatunkowymi opowiadania; z legend jako utworem literackim. Znajomo utworów (tytu , tre ) i nazwisk autorów, z twórczo ci których uczniowie niejednokrotnie mieli do czynienia na lekcjach oraz w lekturach pozalekcyjnych. Twórczo literacka Nadawanie tytu ów ilustracjom do tekstu. Przy pomocy nauczyciela uk adanie: „twórczego” opowiadania ze zmian osoby opowiadaj cego, opowiada podobnych do przeczytanych, do zaproponowanego pocz tku lub zako czenia. Inscenizacja wybranych fragmentów utworu literackiego. Gra dramatyczna. LEKTURY OBOWI ZKOWE 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. J.Tuwim „S Tr balski” M.Krüger „Karolcia” E.Szelburg-Zarembina „Idzie niebo ciemn noc ” J. Porazi ska „Szewczyk Dratewka” Ch. Perrault „Czerwony Kapturek” A. i Cz. Centkiewiczowie „Zaczarowana zagroda” S.Micha kow „Nie p acz, Kozio ku” H.Lofting „Doktor Dolittle i jego zwierz ta” G.Knutsson „Przygody Filonka Bezogonka” PODSTAWOWE WYMAGANIA NA KONIEC ROKU SZKOLNEGO klasy III Uczniowie powinni zna : • nazwiska autorów, z twórczo ci których w ci gu dalszym zapoznawano si na lekcjach klasy III, zna ich utwory (tytu , tre ); • na pami 6-8 utworów poetyckich. Uczniowie powinni mie poj cie podstawowe: • o ma ych formach twórczo ci ludowej (przys owiach, lingwo amkach, zagadkach); • o rodzajach i cechach ba ni ludowej, jej budowie strukturalnej; • o rodzajach wiersza (liryczne, opisowe, satyryczne); • o opowiadaniu (zdarzenia, bohater, uczynek). Uczniowie powinni umie : • poprawnie, wiadomie, wyrazi cie czyta g no i cicho; dostosowywa tempo i barw g osu do tonacji emocjonalnej utworu; stosowa pauzy gramatyczne i logiczne oraz akcent retoryczny; • przy pomocy nauczyciela ustala w tek cie zwi zki czasowe, przestrzenne oraz przyczynowe; • wymienia g ównych bohaterów utworu; • wyznacza temat i my l przewodni utworu; • przy pomocy nauczyciela dzieli tekst na cz ci, wyró nia rzeczy istotne w ka dej cz ci, uk ada plan tekstu; • szczegó owo lub wybiórczo odtwarza tre utworu; • charakteryzowa bohatera na podstawie jego uczynków; • okre la stosunek autora do wydarze i bohaterów (przy pomocy nauczyciela); • ocenia uczynki i post powania bohaterów, okre la w asny stosunek do nich. KLASA IV ZYK POLSKI Powtórzenie wiadomo ci z klasy III Zdania oznajmuj ce, pytaj ce, rozkazuj ce. Zdania wykrzyknikowe. Podstawowe i przeno ne znaczenie wyrazów. Synonimy. Antonimy. Cz ci mowy: rzeczownik, przymiotnik, czasownik, przyimek. Rodzaj i liczba rzeczownika. Rzeczowniki w asne i pospolite. Rodzaj i liczba przymiotnika. Czasy czasownika. Budowa wyrazu. Zdanie Jednorodne cz ony zdania. G ówne i drugorz dne cz ony zdania. Intonacja przeliczenia. Przecinek w zdaniu z jednorodnymi cz onami zdania. Cz ci mowy Rzeczownik Rzeczownik jako cz mowy. Przypadki rzeczownika. Odmiana rzeczownika przez przypadki w liczbie pojedynczej i mnogiej. Rzeczowniki osobowe i nieosobowe, ywotne i nie ywotne. Przymiotnik Przymiotnik jako cz mowy. Odmiana przymiotnika przez przypadki w liczbie pojedynczej i mnogiej. M skoosobowa i niem skoosobowa forma przymiotnika. Stopniowanie przymiotnika oraz pisownia przymiotników w stopniu wy szym i najwy szym. Rola przymiotnika w tekstach-opisach. Zaimek Zaimek jako cz mowy. Zaimki osobowe w liczbie pojedynczej i mnogiej. Odmiana zaimków 3. osoby liczby pojedynczej przez rodzaje. Odmiana zaimków osobowych przez przypadki. Czasownik Czasownik jako cz mowy. Bezokolicznik. Pisownia bezokolicznika na , - . Kategorie osoby, liczby i czasu gramatycznego czasownika. Formy czasu przesz ego w liczbie pojedynczej. M skoosobowe i niem skoosobowe czasowniki w liczbie mnogiej. Budowa czasów gramatycznych ( formy czasu tera niejszego, przesz ego i przysz ego). Tryb rozkazuj cy czasownika. Pisownia nie z czasownikami. Przys ówek jako cz czasownikiem. Przys ówek mowy (poj cie ogólne). Zwi zek przys ówka z Tekst Cz ci tekstu, zwi zki mi dzy nimi. Uk adanie planu tekstu (zbiorowo i samodzielnie). Rodzaje tekstów: tekst-opowiadanie, tekst-opis, tekst-rozwa anie (zapoznanie si na poziomie praktycznym). Szczegó owe streszczenie tekstów-opowiada . Polska etykieta j zykowa. Zaswajanie podstawowych zasad etycznych porozumiewania si : umiej tno s uchania, bycia uwa nym, yczliwym, grzecznym w toku rozmowy. Uk adanie ycze . Powtórzenie Pismo kaligraficzne. Doskonalenie umiej tno ci kszta tnego pisania liter, ich po cze w wyrazach, zdaniach, niedu ych tekstach przy przy pieszonym pisaniu. Równomierne po enie pisma. wiczenia w p ynnym i czytelnym pisaniu. PODSTAWOWE WYMAGANIA NA KONIEC ROKU SZKOLNEGO klasy IV 1. Zdanie Uczniowie powinni zna : • definicj g ównych cz onów zdania: podmiotu i orzeczenia; • zasady u ywania przecinków przy jednorodnych cz onach zdania. Uczniowie powinni umie : • okre la g ówne (definiowa podmiot i orzeczenie) i drugorz dne cz ony zdania (bez podzia u na rodzaje), jednorodne cz ony zdania; • poprawnie zapisywa zdania z jednorodnymi cz onami; • uk ada zdania z jednorodnymi cz onami; • dokonywa analizy budowy zdania ze wzgl du na jego cz ony. 2. Cz ci mowy Uczniowie powinni zna : • poznane cz ci mowy i ich cechy gramatyczne; • przypadki rzeczownika; • podzia rzeczowników na osobowe i nieosobowe, ywotne i nie ywotne. Uczniowie powinni wiedzie : • o stopniowaniu przymiotników i pisowni przymiotników w stopniu wy szym i najwy szym; • • • • o rozdzielnej pisowni przyimków z zaimkami; o odmianie czasownika przez osoby; o bezokoliczniku i jego pisowni; o przys ówku jako cz ci mowy. Uczniowie powinni umie : • rozró nia rzeczowniki, przymiotniki, zaimki, czasowniki i przys ówki; • odmienia rzeczownik przez przypadki (na atwych przyk adach); • odmienia przymiotnik przez liczby, rodzaje, przypadki (z rzeczownikiem); • stopniowa przymiotniki i poprawnie pisa ich w stopniu wy szym i najwy szym; • poprawnie stosowa zaimki osobowe w zdaniach i tekstach; • odmienia czasownik przez osoby i liczby; • tworzy i poprawnie zapisywa formy czasownika w trybie rozkazuj cym; • pisa nie z czasownikiem; • wyszukiwa w tek cie przys ówek oraz stosowa przys ówki w tekstach i wypowiedziach. 3. Tekst Uczniowie powinni zna : • podstawowe cechy tekstu; • zasady rozcz onkowania tekstu na akapity; • rodzaje tekstów (opowiadanie, opis, rozwa anie). Uczniowie powinni umie : • dzieli tekst na sensowne cz ci, uk ada plan (przy pomocy nauczyciela i samodzielnie); • okre la typ tekstu (opowiadanie, opis, rozwa anie); • uk ada tekst-opowiadanie i tekst-opis wed ug w asnych do wiadcze , obserwacji lub do obrazka (ustnie); • uk ada cis e, szczegó owe opowiadanie tekstu; • uk ada teksty ycze ; • pos ugiwa si w mowie potocznej wyrazami przeproszenia, podzi kowania, uprzejmej pro by. Wyrazy s ownikowe chór, g ówny, k ótnia, mózg, pró niak, wspólny; wierzcho ek, zmierzch, korzysta , rzemios o, rzadki; gara , m odzie , po ycza , yczenie, art; hamowa , haft, hobby, hokej, honor; ben, kompas, kompot, koncert, konduktor, pacjent, pami , giel, pi tek, dziesi , dziewi . CZYTANIE Tematyka czytania 1. U ród a m dro ci ludowej. 2. wiat ba ni autorskiej. 3. Nasi s awni rodacy. 4. W pojednaniu z przyrod ojczyst . 5. Pi kno naszej Ojczyzny. 6. Dla artu, dla miechu. 7. Dobre uczynki dla dobra wspólnego. Dzia alno czytelnicza Uczniowie powinni opanowa nast puj ce umiej tno ci: • czyta ca ymi wyrazami g no i cicho; • poprawnie czyta z przestrzeganiem podstawowych zasad wymowy literackiej; • czyta wiadomie i wyrazi cie. Czytanie wyraziste W trakcie czytania utworów literackich uczniowie maj opanowa nast puj ce umiej tno ci: • przestrzega intonacji zdania, akcentu logicznego; • wyszukiwa w tek cie fragmenty, które nale y czyta z okre lonym uczuciem (weso o, z rozpacz , ze smutkiem, z pogard , z alem i t.d.); • wyrazi cie czyta utwory nale ce do ró nych rodzajów literackich. Kultura literacka W toku pracy nad utworem literackim uczniowie powinni opanowa nast puj ce umiej tno ci: • samodzielnie zapoznawa si z utworem przed czytaniem; • ustnie uk ada precyzyjn odpowied na pytanie; • wypowiada w asne zdanie na temat przeczytanego utworu; • wyja nia temat i my l przewodni tekstu; • okre la zale no ci przyczynowo-skutkowe w tek cie; • pracowa z tekstem: dzieli go na cz ci, uk ada plan; • szczegó owo lub fragmentarycznie (przy pomocy nauczyciela) opowiada tekst na podstawie planu; • okre la g ównych bohaterów, miejsce akcji, ustala przyczyny i motywacj uczynków bohaterów; • charakteryzowa bohaterów na podstawie ich post powania, wykorzystuj c wyrazy i wyra enia z tekstu do przedstawienia bohaterów, wydarze , obrazów przyrody; • wyszukiwa i wyja nia wyrazy i wyra enia o znaczeniu przeno nym, frazeologizmy, wyrazy wieloznaczne; • dobiera przys owia i powiedzenia do utworów; • rozpoznawa cechy gatunkowo-strukturalne utworu literackiego (ba ludowa, autorska, legenda, bajka). Wiedza literacka Rozszerzenie poj o swoisto ciach gatunków literackich: • ba (ludowa a autorska, ich podobie stwa, cechy charakterystyczne j zyka ba ni); • utwory wierszowane (rytm, rymy, rodki artystyczne); • opowiadanie. Zapoznanie si na poziomie praktycznym z nowymi gatunkami literackimi: legenda, bajka. Znajomo nazwisk autorów, z twórczo ci których uczniowie niejednokrotnie mieli do czynienia w ci gu roku szkolnego, znajomo ich utworów. Twórczo literacka Zbiorowe uk adanie opowiadania na okre lony temat w imieniu osoby opowiadaj cej, z zamian osoby opowiadaj cej. Komponowanie pocz tku lub dalszego ci gu tekstu. Próby uk adania wierszy, ba ni, opowiada . Inscenizacja fragmentów przeczytanych utworów. Wypowiedzi indywidualne z odwo aniem si do tekstu i ilustracji. Uk adanie przy pomocy nauczyciela komiksów. Nadawanie i zapisywanie tytu ów do serii ilustracji (na podstawie utworu literackiego). LEKTURY OBOWI ZKOWE 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. J.Grabowski „Puc, Bursztyn i go cie” A.A.Milne „Kubu Puchatek” Cz.Centkiewicz „Anaruk, ch opiec z Grenlandii” M.Kownacka „Kajtkowe przygody” R.Pisarski „O psie, który je dzi kolej ” A.Lindgren „Dzieci z Bullerbyn” H.Ch. Andersen „Ba nie” W.Chotomska „Dzieci pana Astronoma” M.Jaworczakowa „Oto jest Kasia” PODSTAWOWE WYMAGANIA NA KONIEC ROKU SZKOLNEGO klasy IV Uczniowie powinni zna : • utwory (tytu , tre ) i nazwiska autorów, z twórczo ci których zapoznawano si na lekcjach; • na pami 6-8 utworów poetyckich. Uczniowie powinni mie poj cie: • swoisto ciach gatunkowych ba ni, legendy, bajki; • o rodkach mowy literackiej (wyrazy i wyra enia o znaczeniu przeno nym, frazeologizmy, wyrazy wieloznaczne, porównywania). Uczniowie powinni umie : • czyta biegle g no i cicho teksty (ró nej obj to ci i gatunku literackiego z zastosowaniem elementów techniki ywego s owa); • przestrzega zasad wymowy literackiej; • wyrazi cie czyta teksty nale ce do ró nych gatunków literackich; • samodzielnie wyszukiwa w tek cie wyrazy i wyra enia o znaczeniu przeno nym, frazeologizmy oraz wyja nia ich znaczenie; • okre la temat i my l przewodni utworu; • wymienia g ównych i drugoplanowych bohaterów, ustala zale no ci mi dzy wydarzeniami i bohaterami; • wyszukiwa w tek cie opisy bohaterów, obrazy przyrody; • ocenia uczynki i zachowania bohaterów, charakteryzowa postacie, wypowiada z uzasadnieniem swój stosunek do nich; • okre la stosunek autora do bohaterów i wydarze ; • samodzielnie dzieli tekst na cz ci, uk ada plan; • szczegó owo lub wybiórczo (przy pomocy nauczyciela) opowiada tekst. LISTA WIERSZY POLECANYCH DO NAUCZENIA SI NA PAMI W KLASACH V Maria Konopnicka JESIENI Jesieni , jesieni Sady si rumieni , Czerwone jab uszka Pomi dzy zieleni . Czerwone jab uszka, ociste gruszeczki wiec si jak gwiazdy Pomi dzy listeczki. Pójd , ja si pójd Pok oni jab oni, Mo e mi jab uszko W czapeczk uroni! Pójd ja do gruszy, Nastawi fartuszka, Mo e w niego spadnie Jaka liczna gruszka! Jesieni , jesieni Sady si rumieni , Czerwone jab uszka Pomi dzy zieleni . A ZIMA Hu! hu! ha! Nasza zima z a! Szczypie w nosy, szczypie w uszy, Mro nym niegiem w oczy prószy, Wichrem w polu gna! Nasza zima z a! Hu! hu! ha! Nasza zima z a! achta na niej d uga, bia a, W r ku ga oszronia a, A na plecach drwa... Nasza zima z a! Hu! hu! ha! Nasza zima z a! A my jej si nie boimy, Dalej nie kiem w plecy zimy, Niech pami tk ma! Nasza zima z a! CZA A kto ciebie, liczna t czo, Siedmiobarwny pasie, Wymalowa na tej chmurze Jakby na atlasie? – S oneczko mnie malowa o Po deszczu, po burzy; Po yczy o sobie farby Od tej polnej ró y. Po yczy o sobie farby Od kwiatów z ogroda; Malowa o t cz – na znak, e b dzie pogoda! NASZ WIAT I miasto, i wioska To jeden nasz wiat! I wsz dzie, dziecino, Twa siostra, twój brat. I wsz dzie, dziecino, ród lasów, w ród pól, Jak ty czuj rado , Jak ty czuj ból. Irena Suchorzewska W MARCU Raz nieg pada, a raz deszczyk. Na jeziorze lód ju trzeszczy. kit nieba ni w ka y, ba wan w s cu oczy mru y. – Koniec zimy. Przerwa. Dzwonek. – To nie dzwonek, to skowronek. BOCIANY Klekce bocian bocianowej W Afryce nad rzek : – Czas si zbiera do podró y, Do Polski daleko! Kiwa g ow bocianowa Brodz c w ciep ej rzece: – Bardzo ch tnie ju , mój m u, Do domu polec ! Tu mi jako za gor co, Duszno, s ce m czy. Nigdy nie ma niepogody, Deszczu, chmur i t czy! Tam nas czeka ch odna ka, Czekaj topole, ote jaskry i kacze ce... No i dzieci w szkole. Jan Brzechwa WIOSENNE PORZ DKI Wiosna w kwietniu zbudzi a si z rana, Wysz a, wprawdzie troszeczk zaspana, Lecz zajrza a we wszystkie zak tki: – Zaczynamy wiosenne porz dki. Skoczy wietrzyk zamaszy cie, poodkurza mchy i li cie. Z bocznych dró ek, z polnych cie ek Powymiata brudny nie ek. Krasnoludki wiadra nios , Myj ziemi rann ros . Chmury, p yn c po b kicie, Urz dzi y wielkie mycie, A ob oki mi kk szmatk Poleruj s ce g adko, si dziwi wszystkie dzieci, e tak w niebie adnie wieci. Bocian w gór poszybowa , cz barwnie umalowa , A urawie i skowronki Posypa y kwieciem ki, Posypa y klomby, grz dki, I sko czy y si porz dki. adys aw Broniewski PIERWIOSNEK Jeszcze w polu tyle niegu, Jeszcze strumyk lodem ci ty, A pierwiosnek ju na brzegu Wyrós liczny, u miechni ty. Witaj, witaj, kwiatku bia y, ówk swoj zwró do s onka, Ju bociany przylecia y, W niebie s ycha piew skowronka. Stare wierzby nachyli y Mi kkie bazie ponad kwiatkiem: – Gdzie jest wiosna? Powiedz, mi y, Czy nie widzia jej przypadkiem? Lecz on wida milcze wola . O czym my la – któ to zgadnie? Spojrza w niebo, spojrza w pola, Szepn cicho: - Jak tu adnie... LI CIE Klon ma z ote li cie, wiec si ogni cie, jesion za br zowe, zgubi ich po ow . by si czerwieni pó na pó z zieleni , olcha tosiwa, wiatr jej li cie zrywa. Miesza je z innymi, dzi het, po ziemi, z naj adniejszych li ci ca y las oczy ci. Julian Tuwim WARZYWA Po a kucharka na stole: kartofle, buraki, marchewk , fasol , kapust , pietruszk , selery i groch. Och! Zacz y si k ótnie, óc si okrutnie: kto z nich wi kszy, a kto mniejszy, kto adniejszy, kto zgrabniejszy: kartofle? buraki? marchewka? fasola? kapusta? pietruszka? selery czy groch? Ach! Nakrzycza y si , e strach! Wzi a kucharka, no em ciach! Pokraja a, posieka a: kartofle, buraki, marchewk , fasol , kapust , pietruszk , selery i groch – i do garnka! WSZYSCY DLA WSZYSTKICH Murarz domy buduje, Krawiec szyje ubrania, Ale gdzie by co uszy , Gdyby nie mia mieszkania? A i murarz by przecie Na robot nie ruszy , Gdyby krawiec mu spodni I fartucha nie uszy . Piekarz musi mie buty, Wi c do szewca i trzeba, No, a gdyby nie piekarz, To by szewc nie mia chleba. Tak dla wspólnej korzy ci I dla dobra wspólnego Wszyscy musz pracowa , Mój male ki kolego. CUDA I DZIWY Spad kiedy w lipcu nie ek niebieski, szczeka y ptaszki, wierka y pieski. Fruwa y krówki nad modr , piewa o z nieba zielone s onko. Gniazda na kwiatach wi y motylki. Trwa o to wszystko mo e dwie chwilki. A zobaczy em ten wiat uroczy, gdy mia em w nie przymkni te oczy. Józef Czechowicz JESIE Szumia las, piewa las, gubi z ote li cie, wieci o si jasne s onko ch odno, a z oci cie... Rano mg a w pole sz a, wiatr j rwa i zi bi ; opada y ci kie grona kalin i jarz bin... Ka dy zmierzch moczy deszcz, aka , dr na szybkach... I tak adnie mówi tatu : – Jesie gra na skrzypkach... PADA NIEG Pada nieg, prószy nieg, wsz dzie go nawia o. Dachy s juz bia e. Na ulicach bialo. Strojne w biel, w srebrny puch, latarnie si wdzi cz . Dzi – dzi – dzi – dzi – dzwonki sanek brz cz . Pada nieg, prószy nieg, bielutki jak mleko. W sklepach gwar, w sklepach ruch: – Gwiazdka niedaleko. Jeszcze dzie , jeszcze dwa, ch opcy i dziewczynki! sta niby las na rynku choinki... Tadeusz Kubiak WIECZÓR WIGILIJNY Bia y obrus l ni na stole, pod obrusem siano. on wieczki na choince, co tu przysz a na noc. Na talerzu kluski z makiem, karp jak ksi yc srebrny. Zasiedaj wokó sto u dziadek z babci , krewni. Ju si z sob podzielili op atkiem rodzice. Ju z yli wszyscy wszystkim moc serdecznych ycze . Kiedy mama si dzieli a ze mn tym op atkiem, mia a w oczach zy, widzia em, otar a ukradkiem. Nie wiem, co te mama chcia a szepn mi do ucha: bym na drzewach nie dar spodni, pani w szkole s ucha ... Nie dojrza ych jab ek nie jad , butów te nie brudzi ... Nagla s ysz , mama szepce: –B dobry dla ludzi. IDZIE SIWY MRÓZ Idzie siwy mróz po lesie, wielki wór podarków niesie: dla nied wiedzia – miodu dzbanek, dla sarenek – p k skakanek, dla zaj ca – nauszniki, dla sikorek – dwa karmniki, dla wiewiórek – orzechów skrzynk , a dla dzieci – liczn choink . DZIE DOBRY, SZKO O! egnajcie, lasy zielone, egnajcie, rzeki b kitne. Ju wrzesie idzie przez ki i wrzosem liliowo kwitnie. egnajcie, letnie przygody, czas ju powraca do domu. oc , czerwieni si li cie bów, jesionów i klonów. Witaj nam, szko o radosna, graj ca dzwonkiem co rano! Dzie dobry, szko o weso a. Lesie i ko, dobranoc. JA JESTEM KSI KA Ja jestem ksi ka, twój przyjaciel szczery. Na moich kartkach rysunki, litery. Na tych rysunkach ptaki, pola, rzeki, kwiaty przed domem i ksi yc daleki. Ja jestem ksi ka, twój przyjaciel m dry. Ja ci prowadz przez morza i l dy. druj z tob w wiat znad brzegu Wis y. Ucz ci kocha Polsk , dom ojczysty. Dorota Gellner PREZENT DLA MIKO AJA Ja si tak bardzo, bardzo postaram i zrobi prezent dla Miko aja. Zrobi mu szalik pi kny i nowy, eby go nosi w noce zimowe i eby nie zmarz w szyj i w uszy, gdy z bia ej chmury nieg zacznie prószy . Niech si ucieszy Miko aj wi ty – tak rzadko kto mu daje prezenty! Ewa Szelburg-Zarembina WIOSNA IDZIE! Przylecia y skowroneczki z radosna nowin , za piewa y, zawo y ponad ozimin : – Idzie wiosna! Wiosna idzie! niegi w polu gin ! Przylecia y bocianiska w bielutkich kapotach, klekota y, og asza y na wysokich p otach: – Idzie wiosna! Wiosna idzie po kowych b otach. Przylecia y jaskó eczki ko em ko uj ce, figlowa y, wiergota y rado nie krzycz ce: – Idzie wiosna! Wiosna idzie! Prowadzi j s ce. adys aw Be za KTO TY JESTE ? – Kto ty jeste ? – Polak ma y. – Jaki znak twój? – Orze Bia y. – Gdzie ty mieszkasz? – Mi dzy swymi. – W jakim kraju? – W polskiej ziemi. – Czym twa ziemia? – M Ojczyzn . – Czym zdobyta? – Krwi i blizn . – Czy j kochasz? – Kocham szczerze. – A w co wierzysz? – W Polsk wierz . Czes aw Janczarski NASZA MAMA ...Kto si o nas tak troszczy, Najczulej patrzy na nas? Kto od z ych przygód strze e? Nasza kochana mama! Uczy a pierwszych kroków, pierwszych s ów nas uczy a, ka nam otar a, mamusia nasza mi a. Jak ci si odwdzi czymy za wszystko, droga mamo? dziemy si starali kocha ci tak samo. Mieczys awa Buczkówna ZNAKI WIOSNY Dmuchn ciep y wiatr od ki, ju na gruszy pierwsze p ki! Na jab once skrzeczy kawka: – Tam pod p otem wzesz a trawka! A na grz dce, czy nie s yszysz? te kie ki – to irysy! – S ysz – wróbel jej odwrza nie – Pierwszy fio ek zakwit w nie! Strzy yk z gniazda si wychyla! – Ja widzia em ju motyla! Wsz dzie szczebiot, szum weso y. W ulu si zbudzi y pszczo y. Jaki ruch i gwar w ogródku! Witaj, wiosno, egnaj smutku! Wykaz materia ów audiowizualnych JAN MATEJKO Sta czyk (Sta czyk w czasie balu na dworze królowej Bony gdy wie Kazanie Skargi Polonia – Rok 1863 Rejtan – Upadek Polski Unia Lubelska Stefan Batory pod Pskowem Astronom Kopernik, czyli rozmowa z Bogiem Zawieszenie dzwonu Zygmunta Bitwa pod Grunwaldem Ho d pruski Jan III Sobieski pod Wiedniem Wernyhora Bitwa pod Rac awicami cykl Dzieje cywilizacji w Polsce Zaprowadzenie chrze cija stwa Konstytucja 3 Maja 1791 r. JACEK MALCZEWSKI mier Ellenai Wigilia na Syberii Melancholia dne ko o STANIS AW WYSPIA SKI Ch opiec z kwiatem Portret dziewczynki owa dziewczynki Dziewczynka gasz ca wiec Studium dziewczynki do witra a «Polonia» Dwie dziewczynki Portret dziewczynki Dziewczynka w niebieskim kapeluszu owa dziewczynki Portret dziewczynki z fio kami Studium dziewczynki opartej o por cz krzes a Helenka Portret dziecka (Portret Mietka) Portret dziewczynki ADYS AW PODKOWINSKI Strumie mi dzy drzewami Pejza ze stogiem Krajobraz z Wilczyc Krajobraz z Sobótki Psiarczyk Portret Feliksa Jasie skiego Dziewczynka w kapeluszu z kwiatami Dziewczynka z obr cz Jezioro w parku Zak tek (Bróg) Pejza (W ogrodzie) Rozmowa przychodzi o utracie Smole ska) Marsz obny Chopina ALEKSANDER GIERYMSKI ydówka y cytrynami W altanie Powi le Piaskarze Wieczór nad Sekwan Trumna ch opska Ch opiec nios cy snop Jezioro o zachodzie s ca Pinie przy Villa Borghese Morze FRYDERYK FRANCISZEK CHOPIN Polonezy Polonez B-dur op. posth. Polonez g-moll op. posth. Polonez d-moll op. 71 nr 1 Polonez cis-moll op. 26 nr 1 Polonez-Fantazja As-dur op. 61 Mazurki 4 Mazurki op. 6 : fis-moll, cis moll, E-dur, es-moll 4 Mazurki op. 30 : c-moll, h-moll, Des-dur, cis-moll Mazurek B-dur Mazurek G-dur Ronda Rondo c-moll op. 1 Rondo ala Mazur F-dur op. 5 Rondo Es-dur op. 16 Rondo C-dur na 2 fortepiany op. 73 Rondo C-dur op. posth. Etiudy 12 Etiud op. 10: C-dur, a-moll, E-dur, cis-moll. Ges-dur, es-moll. C-dur, F-dur, f-moll, As-dur, Es-dur, c-moll Trois Nouvelles Etudes : f-moll, As-dur, Des-dur Pie ni «Jakie kwiaty, jakie wianki» op. posth. yczenie» op. 74 nr 1 «Gdzie lubi» op. 74 nr 5 «Czary» op. posth. «Hulanka» op. 74 nr 4 «Precz z moich oczu» op. 74 nr 6 STANIS AW MONIUSZKO Ballady Dziad i Baba Czaty Pie ni Ojcze z niebios, Bo e Panie Dziad i baba Pie wieczorna Znaszli ten kraj Trzech Budrysów witezianka Filmy i spektakle AWANTURA O BASIE / wg powie ci K. Makuszy skiego ; re . M. Kaniewska. — Warszawa : Nauka S. A. [nagr. 1959]..— 1 kas. wiz. (100 min) : d w., cz. b. — (Ekranizacja Lektur Szkolnych). — Film z 1959 r. BALLADY I ROMANSE / A. Mickiewicz ; re . A. Hanuszkiewicz. — Gdynia : Ag. UP Media, 1998. — 1 kas. wiz. (45 min) : d w., kolor. — (Szkolna Wideoteka). DZIADY / A. Mickiewicz ; re . K. Swinarski. — Warszawa : ZASP, cop. 1993. — 1 kas. wiz. (191 min) : d w., kolor. — (Lektura Szkolna). — Spektakl z Teatru Starego w Krakowie, 1983. KRZY ACY / wg powie ci H. Sienkiewicza ; re . A. Ford. — Toru : , [199-]. — 1 kas. wiz. (170 min) : w., cz.-b. — (Klasyka Filmu Polskiego). — Film z 1960 r. OGNIEM I MIECZEM / na podst. powie ci H. Sienkiewicza ; re . J. Hoffman. — Warszawa : Zodiak Jerzy Hoffman, 1999. — 1 kas. wiz. (182 min) : d w., kolor. PAN TADEUSZ : (fragmenty) / wg poematu A. Mickiewicza ; inscen. A. Hanuszkiewicz. — Gdynia : Ag. UP Media, 1998. — 1 kas. wiz. (45 min) : d w., kolor. PAN TADEUSZ / wg poematu A. Mickiewicza ; re . A. Wajda. — Warszawa : Vision Film Distribution ., 1999. — 1 kas. wiz. (ok. 210 min) : d w., kolor. — (Szkolna Wideoteka). W PUSTYNI I W PUSZCZY / na podst. powie ci H. Sienkiewicza ; re . W. Siesicki. — Katowice : SilesiaFilm, [ok. 1993]. — 1 kas. wiz. (183 min) : d w., kolor. — Film z 1993 r. WESELE / na podst. dramatu S. Wyspia skiego ; re . A. Wajda. — Koszalin : Video-Muza, 1973. — 1 kas. wiz. (104 min) : d w., kolor. — (Wideoteka Filmu Polskiego). — Film z 1972 r. Kasety magnetofonowe ANARUK CH OPIEC Z GRENLANDII / Cz. Centkiewicz. — Warszawa : Zak . Wydaw. i Nagr. Pol. Zw. Niewidomych, [1988]. — 1 kas. d w. (2 x 60 min) : mono. ANTOLOGIA POEZJI POLSKIEJ XX WIEKU — Warszawa : Tedart, 1993. — 6 kas. d w. (6 x ok. 40 min) : stereo. BAJKI / A. Mickiewicz. — Warszawa : Polskie Nagrania, 1987. — 1 kas. d w. (ok. 37 min) : stereo. BAJKI / I. Krasicki // W: S owa zwyk e i niezwyk e : j zyk polski : 5. — Warszawa : Wydaw. Szk. i Pedag., 1995. — 1 kas. d w. — S. a. 12. BAJKI / I. Krasicki. — Warszawa : Polskie Nagrania, 1987. — 1 kas. d w. (ok. 47 min) : stereo. — Zawiera tak e: Bajki / A. Fredro. Bajki / A. Mickiewicz. Bajki / J. de la Fontaine. BALLADY I ROMANSE / A. Mickiewicz. — Warszawa : Zak . Wydaw. Nagr. Pol. Zw. Niewidomych, [ok. 1980]. — 1 kas. d w. (ok. 45 min) : mono. DZIADY : S UCHOWISKO POLSKIEGO RADIA / wg A. Mickiewicza. — Warszawa : Zak . Wydaw. i Nagr. Pol. Zw. Niewidomych, 1988. — 4 kas. d w. (4 x 60 min) : mono. JAN TWARDOWSKI : utwory wybrane w wykonaniu autora / J. Twardowski. — [b. .] : Edycja w. Paw a, [1999]. — 2 kas. d w. (2 x ok. 40 min) : stereo. KRZY ACY / H. Sienkiewicz. – Warszawa : Zak . Wydaw. i Nagr. Pól. Zw. Niewidomych, [b. .]. — 24 kas. w. (24 x 60 min) : mono. NAD NIEMNEM / E. Orzeszkowa. — Warszawa : Zak . Wydaw. i Nagr. Pol. Zw. Niewidomych, [1986]. -— 22 kas. d w. (22 x 60 min) : mono. NOWELE / H. Sienkiewicz. — Warszawa : Zak . Wydaw. i Nagr. Pol. Zw. Niewidomych, [1980]. — 16 kas. w. (16 x 60 min) : mono. OTO JEST KASIA / M. Jaworczakowa. — Warszawa : Zak . Wydaw. i Nagr. Pol. Zw. Niewidomych, [1988]. — 4 kas. d w. (4 x 60 min): mono. — Sygn. PAN TADEUSZ, CZYLI OSTATNI (...) / A. Mickiewicz. — Warszawa : Zak . Wydaw. i Nagr. Pol. Zw. Niewidomych, [b. .]. — 12 kas. d w. (12 x 60 min) : mono. POEZJE WYBRANE / J. Tuwim. — Warszawa : Zak . Wydaw. i Nagr. Pol. Zw. Niewidomych, [198-]. — 2 kas. d w. (2 x ok. 60 mm) : mono. U Z OTEGO RÓD A : wybór ba ni polskich / Warszawa : Zak . Wydaw. i Nagr. Pol. Zw. Niewidomych, 1980. — 5 kas. d w. (5 x 60 min) : mono. W PUSTYNI I W PUSZCZY / H. Sienkiewicz. — Warszawa : Prószy ski i S-ka, 1998. — 6 kas. d w. (6 x ok. 60 min) : stereo, Dolby. — (Ksi ka do S uchania). WESELE : S UCHOWISKO RADIOWE / wg dramatu S. Wyspia skiego. — Warszawa : Zak . Wydaw. i Nagr. Pol. Zw. Niewidomych, 1987. — 3 kas. d w. (3 x 60 min) : mono. WIELKIE MONOLOGI ROMANTYCZNE. — Warszawa : Polskie Nagrania, [1986]. — 1 kas. d w. (48 min) : stereo. — Zawiera: A. Kordian / J. S owacki. B. Dziady cz. III / A. Mickiewicz. WIERSZE I BAJKI DLA DZIECI — Warszawa : Wifon, [1970?]. — 1 kas. d w. (ok. 50 min) : mono. ( ) 1 2 9. 3 4 5 . .– . I–XI I–XI 6 83 . ., , ., . , 2011. – 90 . « ») 2011 – , . – , . – , — , . « . ». — « 36 . ». . , « », I—XI — 35 (I—II — 70 ; X—XI « ; III— I (I—IV — 35 — 35 — 105 ). — , ( , , . ), , , . , » ) I—XI ; V—IX , , , . , , , , , . , , . . , ( .— : , 2008). I — IV . . I — IV . , . , , — , , , , . . . , , , , , . , , . , , . . , , , . , , . : , , , , , . , , , . , , . , , , . . , . , . - , , , . , , : , . — , . I — IV , , . , , . V–XI , : • , ; • ; • ; • ; • , ; • , ; • ; • , , . . , . , , , . : • : , ; • , , , , . . , ; • , ; • . I 35 (105) : • • • ( ); ( ); . ( ) . , ( , - ). . , , . , , . . , , . . , : , . , : . . ( , , , ). . . : , , , , , , , ( ), , . , , . , ( . ) ( ) . . (« + . »). , ), i u, ó. , . — , sz, cz, rz, dz, d , d , ch. rz- , ch-h. , , , ,d . ( ). . , . , , , . , . ( ) . . , , . , , . , . , ( , , u, ó, rz- , ch-h). , , . . . . , . , ( , ) , , . , . , , . . , ( ). : , , ( ) ( ). , . , ( , , ). . , . — , , . , . . , . , , . ( ). . . , , . . . . , . : • , , • ). : , ( ). : • , ; • , , • , ; , ; , • , , ; • , , ( , ) ; • , ; • ( , , ). : – wiewiórka, ogórek, ró a, wróbel, jaskó ka; – rzeka, orzech, zwierz ta, warzywa, jarz bina; – je , aba, w , yrafa, dy urny; – herbata, ha as, helikopter, hak, herb. – d b, z b, m ka, k t, b k; – imi , j zyk, g , l k, ciel . 35 (105) : . . . ( ). . , , . . , . . . . . . . . . . . . . . . , o, ó, u, i, y. a, , e, , . , , (id , id ). . ó-u. . . . . . . . , , , ,d — , . . . , ( ). . rz. . ch-h. . rz~r. Rz ch -arz, -erz. Rz h. h . . . . . . . , ?, — . ? , , . , , . , , , . . , ? ? ? ?, — . : jaki ? jacy? . , ? ?, — : -uje, -li, - y . . . . . . . . . . . . . . : , , . . . . . . . . . , . . . . . : , , . . , . . , 1. . . : ; ; ; ; ; : ó-u, rz- , ch-h; . : , , ; ; ; ; ; ; ó, rz; , , . 2. : ; ; ; ; ; . : ; ? ? , ; ? ? ? ? , ; ? ? , . 3. : ; ; , , ; ; , , . 4. : ; ; . : , ; ; . – córka, góra, ty, ró owy, król, o ówek; – burza, wierzba, korze , rzodkiewka, porzeczka, – w, ka, zbo e, no yce, ; – hulajnoga, hipopotam, hu tawka, bohater, Halina; – p dzel, wi to, pi tro, b kitny, ci ki; – b d, go b, ga , grz dka, miesi c; – pszczo a, pszenica, wszystko, kszta t. 35 (105) . . , . . . . . . . . . . : , , . . . . . ( ). ( ). . . . . . . , . . . . . . . ó, rz ch , naród, dworzec, ucho. , om, em, on, en. . l, , m, r. ch ~ sz. : ó, rz, , ch h. -u : un, -unek, -ulec, -utki, -uszek. (- , - a). . ( , , ). . j, i s, c, z. ó. , . roz-, bez-, wz-, ws-. . , . ( ). . , . . . , , . . ). ). ( ( . . . , . : . bliski, liski, niski. , . , ( ). , . . . . . . , . . . . : ). , . . . , , . . . . . , , . 1. : ; ( , ), ; . : , ; ; ( ); ; ); . 2. : ( ( ) ); , ; . : ; ; ; . 3. . : ( ; , , ) ; , om, em, on, en; ; l, , m, r; ch ~ sz; (- , - a); j, i s, c, z; ó; u -un, -unek, -ulec, -utki, -uszek; roz-, bez-, wz-, ws-. : ; ; ; ó, rz ch , naród, dworzec, ucho; roz-, bez-, wz-, ws-; ; s, c, z. j, i 4. : , , , . : , ; , ; ; ; . 5. : ; : ; ; ( ) - ; , ( ). - krótki, skóra, wró ka, tchórz, ród o; - odkurzacz, porz dek, rzeczownik, Katarzyna, twarz; - ona, po ar, stra ak, ka a, odzie ; - humor, higiena, harmonia, huragan, historia; - rz sy, ksi yc, narz dzie, centymetr, dentysta, konwalia, konfitury, bombka, plomba, s siad, rz d, temperówka. IV 35 (105) , . . . . ( ). ( : ). , , . . . . . . . . . ( ). . ( ). . . , . . , . . . . . . . . . . . 3 . . . ( ) . - ,- . : , , . . . , . . . . . . . . ( ). : , - . . . . . , . . . 1. : — ; ( . : , ( ) ) ; ; ( ). 2. : ; , ; , ; ; ; ; ( ) ; . : , , , ; ; , ( ); ; ; ; ; , . 3. : ( , , ). : ; ( , , ); ; ; ; . chór, g ówny, k ótnia, mózg, pró niak, wspólny; wierzcho ek, zmierzch, korzysta , rzemios o, rzadki; gara , m odzie , po ycza , yczenie, art; hamowa , haft, hobby, hokej, honor; ben, kompas, kompot, koncert, konduktor, pacjent, pami , w giel, pi tek, dziesi , dziewi . V 35 (70) I. : ! , ). ( ; ; ). ; ; , ). ; ; ; ). ; ). ; , , , ; ). , ; , ; ). ; ; ). II. , « , , ?». . , . , . . . , . : . , ; , , . III. 1. , . . . . , ). 1) : , , ( ) ) 2) ) ) ) 3) ; ; : (trawka); (koci ); ; ., (cytrynowy, sosnowy)); 4) 5) ( po polsku). ., . ; 2. , ( ). , . ( ). . . . . . . 3. 3.1. , . . . . ( . . ). . . . . . . . . . . ten, tamten. kto, co, który, jaki, czyj. . . . . ( ). . . . . . . . 3- . . ( obok, przy) (do, na). . ). (w, na, pod, przed, nad, ko o, , ( ). . ( ). nie. . 3.2. ( ) : . . ( ). . . . . . : ( ). ( ). ( , ). , 4. , . : ( , , d ); 1) 2) 3) 4) 5) ( , sz, d ); ( , szcz, ; ( , ); ). , . : 1) 2) nie ; . . 5. , ch / h, ó / u, rz / , i/j ( ). (e, a) : pro ba, gro ba, liczba . nie , , . : , , . . : ; - , ; ; ; . : 1) , - : , , ; , . , 2) - : , , . - , , . - ; ; . : 1) - : , ; 2) ; - ; ; : ; ; , . VI 35 (70 ). 3. : , ! , V ) ; ; ). ( , )). …; ). ; ; ). ; ). ; ). : , , ). II. , . , . . , , , ( . , , ) . . , . . ( . ). . III. 3. . . . . . : . . : . 1) ) ) ) ) 2) 3) : (aktorka); (biegacz); (bieganie); (lotnisko); (rybacki, profesorski); . 2. ( ). ( ). – ). ( ) ( , . . 3. 3.1. . , . , , . , , . . . , . . . . . . . (przyjaciel, s dzia, Amerykanin). . ( ). . ( ). . . ( ). . - . . . . . . . . . . . . ( . ). . . ( , by, , , , ( , ). , ). 3.2. . : , , , , ( )( , , ). . . . . . , . . ( 4. , , ). , . ). . l, . 3 . . 5. , . : 1) 2) 3) 3) 4) j, i ; 5) . , roz-, bez-, z-, (s-, -), wz-, wez-,( ws-, wes-); ; , , om, on, em, en; , . : 1) 2) 3) 4) ; ; ; . : , ; ; - , ; - ; ; . : 1) , - : , , , ; , ; 2) - , . : , ; - , , ; - ; ; - ; ; . : 1) - : , ; 2) - , , ; : ; ; (5-10 ; . VII 35 (70) ) , I. : , VI ) ; ; ). ; ( , , , )). ; ; ). ( , , ; ); ). ; ). , , ). , ). II. , , . . . , , . : , , . ( . . : . . III. 1. . . . ( ). , . . : : ) ) ) 2) 3) 4) , , , . . 1) , ). (warszawianin); (weso ek); ( upota); ; ; . 2. 2.1. . ( Moniuszko, Linde , .). , (no yczki, spodnie, drzwi), (muzeum, liceum) (kakao). . . . ( ). . ). . ( ). . ( ). . ( ). . . . . . . . ( ). . . . . ( ). . . ( ). ( ). . , . ( , , ). , ( niech). 2.2. . , . . . . , . . ( ). ( , , 5. ). , . . 6. , . . , . , – . . -szy, -ejszy. -ski, -cki, -dzki, -wski. ( ). . . : ; - ; ; - ; ; ; . : 1) ; 2) - : , ; . : , , ; - ; ; - , ; - , , . : 1) - : ; ; - , . 2) - : ; ; - ; . VIII 35 (70) I. : , VII ). ; ; ). ; ; – ). ; ; ). , ). : ; ). ). II. , , . , , , , . , . . , . , . . . . . , , . . . III. 1. . , . . . . 1) odmro enie); 2) ) : (zakr tka, wystawa, : , (brodaty, soczysty); ) ) ) ( -owaty, -awy). ; ; 3) 4) 2. 2.1. ; . , ( ). . , . . . . . weso y, zdrów (wesó zdrowy). ( ). : , , , ; . ( ). . . . . , V – VII . . . ( ). . . ( ). . : , ( ). 2.2. trzeba, mo na, warto, nale y, powinien. chcie , móc, musie , mie . . . ( ). ( , , , ). , , . , . ( ). + ). . . . , . . . 3. . . . . . . : , . . 6. , . . nie. , . . . . . : ; ; . : 1) - : , ; 2) - ; , . : ; ; - , ; - . : 1) 2) - : ; ; . : , ; ; ; . IX 35 (70) I. : ! VIII ) , ; , )). , , , , ). ; ). ; ). , ; ). ; ; ). II. , . . . . . . ( III. 1. ). . . . . , 1) 2) ; . . . . , . . : 1) : ) (ptactwo, nauczycielstwo); ) ( ) (babsko, ch opisko). 2) : ) ( (wstydliwy, rozpuszczalny); ) (bezpa ski, mi dzywojenny); 3) ( ). ) 2. 2.1. , , , , , V – VIII . – ; , ( ). . , . . . . . . . . . . . -no, -to. . . ). ( . : . . . 2.2. . . ( ) . . , si . , si . -no, -to. . . : . . . : . : . : . . . 3. . . . 4. , nie- . ( ). . ( ). , . . : - no, -to; ; ; . : 1) - : ; 2) - ; . : , , , , ; ; - , ; - ; , ; - , ; : 1) - : ; , ; 2) - : ; , , , ; - , ; . X 35 I. : ). IX ; ). ; ? ). ; ). ; ). ; ). ). II. , . . . . . . . . : , . . III. 1. , . . . , . , ( , ). 2. 2.1. , . , (ucho, oko, przyjaciel .) ( ). , , , V – IX , . . , ( ). ( ). . . . . ( ). . . . ( ). : ( , , ). 3. ( ). . . . 4. , (dlatego e, niemniej, chocia by .). . ( ). , . ( , ) , , . : ; ; - . : 1) - : ; ; , , . 2) - : ; , ; . : 1) - : , , ; - ( , 2) - , : , , .). ; ; . XI 35 I. : ! X ). ; ! – ?) ). ). ; ). ; ; ). ; ). II. , , , , . . – CV (Curriculum vitae). ( ). . . III. 1. . . , , : . , . 2. 2.1. , . , . . . . , , . , , , V – XI , , . . , . , V – XI . . 2.2. : , . , , : . ). : , . 3. . ( ). . . . . 4. , (pod wzgl dem, spomi dzy .). . nie, e (zrób e, mimo e). . . . . . : ; ; - . : 1) - : ; , ; , ; - , . 2) - : ; , ; - ; ; . : 1) - : ; , , ; - ( , 2) - , : , , .). ; ; ; .
