Zielone euro - Biuletyn Finanse Publiczne BDO

Zielone euro
Wpisany przez Anna Szymczak
Które z dotacji unijnych wspierają inwestycje w ochronę środowiska?
Inwestycje w
ochronę środowiska cieszą się sporym zainteresowaniem wśród potencjalnych
wnioskodawców programów unijnych. Środki z tego obszaru współfinansować może
wiele różnych inwestycji.
W zależności od wielkości i znaczenia inwestycji do dyspozycji jest kilka unijnych programów Program Rozwoju Obszarów Wiejskich i regionalne programy operacyjne dla mniejszych
przedsięwzięć oraz Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko dla dużych inwestycji. W
artykule prezentujemy najważniejszy typy ekoinwestycji, takie jak np. zagospodarowanie
odpadów, oczyszczanie ścieków, rekultywacja terenów i ochrona zwierząt.
SAMORZĄDY TERYTORIALNE
● Dotacje na odpady komunalne
Na uzyskanie wsparcia mogą liczyć projekty, które będą zwiększały udział odpadów
komunalnych poddawanych odzyskowi i unieszkodliwianiu, przy czym powinny to być inne
metody niż składowanie. Inwestycje zgłaszane do dofinansowania powinny być zgodne z
odpowiednimi planami gospodarki odpadami. Środki unijne powinny wspomóc rozwijanie
nowoczesnych technologii dla odpadów komunalnych. Miejsce znajdą tutaj także spalarnie,
czyli instalacje do termicznego przekształcania odpadów. Szczególny nacisk kładzie się na
uwzględnienie odpadów niebezpiecznych, wydzielonych ze strumienia odpadów komunalnych.
W ramach działania budowane będą kompleksowe obiekty obejmujące instalacje
umożliwiające przygotowanie odpadów do procesów odzysku, w tym recyklingu lub
unieszkodliwiania poszczególnych rodzajów odpadów komunalnych. Najwyżej punktowane
będą te inwestycje, które uwzględnią recykling i kompostowanie, a w dalszej kolejności: odzysk,
mechaniczno-biologiczne przetwarzanie przed składowaniem oraz przygotowanie odpadów do
odzysku energii poza zakładem. Wnioskodawcami w ramach inwestycji z zakresu odpadów
komunalnych mogą być przede wszystkim zakłady zagospodarowania odpadów (ZZO), ale
takie, które dysponują odpowiednim potencjałem. ZZO powinny mieć odpowiednią
przepustowość wystarczającą do przyjmowania i przetwarzania odpadów ze swojego obszaru i
powinny spełniać w zakresie technicznym kryteria najlepszych dostępnych technik. W ramach
programu wyodrębniono 2 typy inwestycji: kompleksowe systemy gospodarowania odpadami
komunalnymi oraz budowy składowisk i instalacji.
1 / 10
Zielone euro
Wpisany przez Anna Szymczak
Systemy gospodarowania odpadami komunalnymi powinny uwzględniać działania
prewencyjne, selektywne zbieranie, przygotowanie odpadów do odzysku lub unieszkodliwiania
oraz, o ile wynika to z planów gospodarki odpadami, instalacje do odzysku, w tym recyklingu
oraz unieszkodliwiania. Projekty budowlane powinny dotyczyć selektywnego zbierania odpadów
komunalnych, składowisk, instalacji umożliwiających przygotowanie odpadów do procesów
odzysku, w tym recyklingu, instalacji do odzysku, instalacji dla spalarni itp. Warto zwrócić
uwagę, że powyższe projekty oprócz komponentu inwestycyjnego powinny zawierać także
aspekt świadomościowy, a dokładniej rzecz ujmując - powinny zawierać społeczne kampanie
edukacyjne związane z gospodarowaniem odpadami.
● Dotacje na rekultywację i zabezpieczenie brzegów
Jeśli na zapobieganie produkcji odpadów jest już za późno, pozostają do dyspozycji programy
na przywróconych do właściwego stanu przez rekultywację terenów zdegradowanych. Dotyczy
to terenów zanieczyszczonych przez wojsko, przemysł i górnictwo. Rekultywacja dotyczyć
może także usuwania m.in. zanieczyszczeń ropopochodnych i chemicznych itp.
Dodatkowo dotowane będą projekty polegające na ratowaniu brzegów morskich poprzez
zapobieganie zanikowi plaż morskich i stabilizację morskiej linii brzegowej oraz projekty
związane z zabezpieczeniem osuwisk. W ramach programu krajowego min. wartość projektu to
20 mln zł. Mniejsze inwestycje powinny szukać wsparcia w ramach 16 programów regionalnych.
● Retencjonowanie wody i bezpieczeństwo przeciwpowodziowe
Priorytetowo traktowane będzie wyrównywanie i spowalnianie odpływu wody z terenu kraju
polegające na prawidłowym gospodarowaniu wodą w systemach poprzez odbudowę
zdewastowanych lub budowę nowych obiektów małej retencji oraz zwiększanie naturalnej
retencji w dolinach rzecznych i na obszarach podmokłych. Wśród typów projektów wymienione
są: przywracanie pierwotnego kształtu doliny i koryta cieku, budowa systemów małej retencji,
modernizacja polderów, utrzymanie rzek nizinnych, rzek i potoków górskich w dobrym stanie i
inne.
PRZEDSIĘBIORSTWA I ORGANIZACJE
2 / 10
Zielone euro
Wpisany przez Anna Szymczak
Generalnie, inwestycje dla firm mają na celu ograniczanie negatywnego wpływu istniejącej
działalności przemysłowej na środowisko i dostosowanie przedsiębiorstw do wymogów prawa
wspólnotowego. W ramach priorytetu wspierane będą projekty małych, średnich oraz dużych
przedsiębiorstw. Priorytet podzielony jest na 6 różnych działań wspierających różne typy
inwestycji ekologicznych w firmach.
● Dotacje na systemy zarządzania i ekoznaki
W ramach programu można otrzymać refundację kosztów wykonania audytu niezbędnego dla
uzyskania certyfikatu (np. ISO 14001) bądź dokonanie rejestracji (EMAS), jak również
uzyskanie certyfikatu - dokonanie rejestracji. Jest to dotacja nieinwestycyjna.
● Racjonalizacja gospodarki zasobami i odpady
Premiowane jest zmniejszenie ilości wytwarzanych odpadów (innych niż komunalne) i
zwiększenie poziomu odzysku i recyklingu tych odpadów. Na wsparcie mogą liczyć
przedsiębiorstwa, które mają w planach przedsięwzięcia dotyczące zastępowania surowców
pierwotnych surowcami wtórnymi z odpadów. Ten typ projektów zawsze cieszył się sporym
zainteresowaniem, gdyż realizuje także strategię ograniczania kosztów głównej działalności.
Jeśli inwestycja dotyczy ograniczania wytwarzanych odpadów czy energochłonności i
wodochłonności, to także ma szanse ubiegać się o dotację.
● Wdrażanie Najlepszych Dostępnych Technik (BAT)
Przedsiębiorstwa objęte dyrektywą IPPC (tzw. pozwolenie zintegrowane) mają szanse na
ubieganie się o dotacje w ramach inwestycji w zakresie zbliżonym do inwestycji gospodarki
zasobami i odpadami, jednak muszą być one zgodne z dokumentami referencyjnymi BAT.
● Gospodarka wodno-ściekowa
3 / 10
Zielone euro
Wpisany przez Anna Szymczak
W tym kręgu wymienione są inwestycje mające na celu zmniejszenie zużycia wody oraz ilości
substancji niebezpiecznych odprowadzanych wraz ze ściekami, poprzez np. przebudowę ciągu
technologicznego ograniczającą ilość produkowanych ścieków, jak również modernizację
oczyszczalni lub podczyszczalni ścieków przemysłowych.
● Ochrona powietrza
Pomoc dla przedsiębiorców będzie ukierunkowana na inwestycje w zakresie ochrony powietrza
i dostosowanie istniejących instalacji do wymagań wynikających z dyrektywy 2001/80/WE w
sprawie ograniczenia emisji niektórych zanieczyszczeń do powietrza ze źródeł spalania.
Priorytetowo traktowane będą projekty dotyczące instalacji o mocy powyżej 50 MW (w tym
jednostek opalanych węglem), prowadzące do zmniejszenia emisji pyłów.
● Odzysk i unieszkodliwianie odpadów innych niż komunalne
Na wsparcie unijne liczyć mogą także te przedsiębiorstwa, które planują budowę lub
modernizację instalacji do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów (poużytkowych lub
niebezpiecznych). Bez pomocy nie pozostaną także te inwestycje, które dotyczą
instalacji do przekształcania odpadów w celu ułatwienia magazynowania, transportu i odzysku.
● Ochrona siedlisk przyrodniczych oraz różnorodności gatunkowej
Ochrona środowiska obejmuje projekty służące czynnej ochronie siedlisk przyrodniczych
zagrożonych w skali Europy i kraju. Główny nacisk jest położony na odtwarzanie i kształtowanie
warunków dla trwałego zachowania siedlisk. Wsparcie będą mogły uzyskać projekty dotyczące
ochrony in situ i ex situ gatunków zagrożonych wyginięciem oraz gatunków o zagrożonych
pulach genowych. Finansowane będą również przedsięwzięcia ukierunkowane na
organizowanie aktywności turystycznej na obszarach chronionych poprzez budowę lub
modernizację odpowiedniej infrastruktury, np. wyznaczanie szlaków turystycznych, budowę
ścieżek przyrodniczych na obszarach chronionych oraz innych form małej infrastruktury.
● Dotacje na korytarze ekologiczne
4 / 10
Zielone euro
Wpisany przez Anna Szymczak
Ten typ dotacji jest ukierunkowany na zniesienie lub ograniczenie barier dla przemieszczania
się zwierząt, które tworzy istniejąca infrastruktura. W ten sposób będzie przywracana i
poprawiana łączność między obszarami chronionymi, w szczególności między obszarami
Natura 2000.
● Opracowanie planów ochrony
Podmioty zajmujące się obszarami Natura 2000 mogą aplikować o środki na projekty
dotyczące opracowania dokumentacji niezbędnej do zarządzania tymi obszarami. Wspierane
będzie również opracowanie krajowych programów ochrony zagrożonych gatunków lub siedlisk
przyrodniczych. Dzięki dodatkowym środkom Polska ma szansę zadbać o bogactwo naturalne.
● Kształtowanie ekopostaw społecznych
Trudno mówić o ochronie środowiska bez zadbania o właściwy poziom świadomości.
Dotowane w ramach programu krajowego mogą być ogólnopolskie lub ponadregionalne
przedsięwzięcia edukacyjne z zakresu ochrony środowiska i przyrody dla ogółu społeczeństwa
oraz grup zawodowych wywierających największy wpływ na przyrodę, np. dotyczące potrzeb
ochrony przyrody w gospodarce leśnej, szkolenia dotyczące procesu ocen oddziaływania na
środowisko. Wśród specjalnych grup zawodowych - z punktu widzenia środowiska są m.in.
szkolenia dla służb ratowniczych i wojska dotyczące likwidowania zagrożeń dla środowiska, dla
służb celnych, policji, wymiaru sprawiedliwości oraz straży branżowych dotyczące wykrywania i
sankcjonowania przestępstw przeciwko środowisku.
Z drugiej strony wspierane będzie także edukowanie społeczności lokalnych na obszarach
chronionych, w szczególności należących do sieci Natura 2000, aby walczyć z mitami typu „na
obszarze Natura 2000 nie można budować żadnego zakładu produkcyjnego".
● Termomodernizacja obiektów użyteczności publicznej
W nowych programach kontynuowane będą programy wsparcia na termomodernizację
budynków użyteczności publicznej, w tym zmiany wyposażenia obiektów w urządzenia o
najwyższej uzasadnionej ekonomicznie klasie efektywności energetycznej. Budynki
użyteczności publicznej to budynki przeznaczone na potrzeby administracji publicznej, wymiaru
5 / 10
Zielone euro
Wpisany przez Anna Szymczak
sprawiedliwości, kultury, kultu religijnego, oświaty, szkolnictwa wyższego, nauki, opieki
zdrowotnej, opieki społecznej i socjalnej, sportu.
● Wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych
Wśród dotacji ekologicznych nie mogłoby zabraknąć także środków na inwestycje w zakresie
budowy jednostek wytwarzania energii elektrycznej lub ciepła ze źródeł odnawialnych.
Wsparciem zostaną objęte projekty dotyczące budowy lub zwiększenia mocy jednostek
wytwarzania energii elektrycznej wykorzystujących energię wiatru, wody, biogazu i biomasy
albo projekty dotyczące budowy lub zwiększenia mocy jednostek wytwarzania ciepła przy
wykorzystaniu energii geotermalnej lub słonecznej.
● Wytwarzanie biopaliw ze źródeł odnawialnych
W ramach działania wspierane będą inwestycje w zakresie produkcji biokomponentów i
biopaliw, w tym również biopaliw drugiej generacji, objętych ustawą z 25 sierpnia 2006 roku o
biokomponentach i biopaliwach ciekłych. Ze wsparcia w ramach działania wyłączona jest
budowa instalacji do produkcji produktów rolnych określonych w załączniku I do Traktatu
Ustanawiającego Wspólnotę Europejską. Wsparciem zostaną objęte projekty budowy zakładów
produkujących biokomponenty i biopaliwa stanowiące samoistne paliwa, z wyłączeniem
produkcji biopaliw stanowiących mieszanki z paliwami ropopochodnymi oraz produkcji czystego
oleju roślinnego i bioetanolu produkowanego z produktów rolnych.
● Rozwój przemysłu dla odnawialnych źródeł energii (OZE)
Dotacje unijne kierowane są na budowę nowoczesnych linii technologicznych wytwarzających
urządzenia wykorzystywane do produkcji energii elektrycznej i cieplnej ze źródeł odnawialnych
oraz biokomponentów i biopaliw określonych w ustawie z 25 sierpnia 2006 roku o
biokomponentach i biopaliwach ciekłych. Z tego programu wsparcie mogą uzyskać inwestycje
polegające na budowie zakładów produkujących urządzenia do wytwarzania energii z OZE.
6 / 10
Zielone euro
Wpisany przez Anna Szymczak
Opisane powyżej typy inwestycji ekologicznych nie wyczerpują tematu źródeł finansowania
takich inwestycji; zaprezentowaliśmy jednak najczęstsze obszary tematyczne związane z
dofinansowaniem unijnym. Aby poznać szczegółowe warunki wsparcia należy sięgnąć po
dokumenty - uszczegółowienia programów, rozporządzenia itp. Informacji można szukać w
internecie pod adresami urzędów marszałkowskich poszczególnych województw, pod adresem
www.funduszestrukturalne.gov.pl dla programów krajowych, jak np. Infrastruktura i Środowisko,
natomiast dla dotacji dla obszarów wiejskich pod adresem www.arimr.gov.pl .
Tabela. Co sfinansujemy z dotacji
Regionalne Programy Operacyjne
Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich
Gospodarka odpadami komunalnymi
Przedsięwzięcia spójne z Wojewódzkim Planem Gospodarki Odpadami.
Demarkacja z PO IŚ
- przedsięwzięcia obsługujące do 150 tys. mieszkańców.
Demarkacja z PROW: na obszarach objętych interwencją PROW.
Systemy obsługujące min. 150 tys. mieszkańców, spójne z krajowym i wojewódzkimi planami gospoda
odpadami
Działanie: podstawowe usługi dla ludności i gospodarki wiejskiej.
Lokalizacja: obszar objęty PROW
Kryterium finansowe - maksymalna dotacja do 200 tys. zł.
Rekultywacja
7 / 10
Zielone euro
Wpisany przez Anna Szymczak
Maksymalna wartość projektu - do 20 mln zł
Minimalna wartość projektu - 20 mln zł
______________
Ochrona przeciwpowodziowa
Zbiorniki do 10 mln m3
Wartość projektów - do 40 mln zł
Zbiorniki powyżej 10 mln m3
Minimalna wartość projektu - 40 mln zł
Zakres pomocy - obejmuje budowę urządzeń melioracji wodnych i nawodnień użytków rolnych.
Beneficjent - Wojewódzki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych
Wsparcie dla przedsi
ę
Wsparcie dla małych i średnich przedsiębiorstw
Wartość projektu poniżej 8 mln zł
Wsparcie rozwoju istniejących mikroprzedsiębiorstw:
- na obszarach nie objętych PROW - każda działalność,
na obszarach objętych PROW - zakres działalności poza wymienionymi w projekcie rozporządzenia MR
Dla małych i średnich przedsiębiorstw, minimalna wartość projektu - 8 mln zł.
Dla dużych przedsiębiorstw - bez ograniczeń kwotowych.
Działanie: zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej.
Kryterium finansowe - maksymalna wysokość dotacji: 20 mln zł.
Działanie - różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej
Maks. dotacja: 100 tys. zł
8 / 10
Zielone euro
Wpisany przez Anna Szymczak
Działanie - tworzenie i rozwój
mikroprzedsiębiorstw
Maks. dotacja: 300 tys. zł
Ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych
Kampanie promocyjne i informacyjne oraz imprezy masowe o charakterze regionalnym i lokalnym.
Maksymalna wartość
projektu - do 2 mln zł
Pozostałe typy projektów - poniżej 400 tys. zł
Minimalna wartość projektów:
- kampanie promocyjne oraz imprezy masowe - 2 mln zł,
- pozostałe typy - 400 tys. zł
Ochrona gatunków
ex situ
ochrona gatunków i siedliskin situ,
opracowanie planów ochrony
, ochrona zasobów genowych oraz budowa centr
Minimalna wartość projektu - 400 tys. zł
________________
Energetyka
Budowa małych i średnich jednostek wytwarzania energii elektrycznej i ciepła w skojarzeniu
Maksymalna wartość projektu - 10 mln zł
Projekty dotyczące lokalnej i regionalnej infrastruktury przesyłu i
dystrybucji energii elektrycznej
Maksymalna wartość projektu - 20 mln zł
Budowa nowych oraz modernizacja istniejących sieci ciepłowniczych.
Maksymalna wartość projektu - 20 mln zł
Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej.
Maksymalna wartość projektu - 10 mln zł
9 / 10
Zielone euro
Wpisany przez Anna Szymczak
Projekty dotyczące odnawialnych źródeł energii.
Maksymalna wartość projektu - 20 mln zł
Wytwarzanie energii:
minimalna wartość projektu - 10 mln zł
Dystrybucja energii
Minimalna wartość projektu - 20 mln zł
Termomodernizacja obiektów użyteczności publicznej
Minimalna wartość projektu - 10 mln zł
Wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych
Minimalna wartość projektu - 20 mln zł
Minimalna wartość projektu dla inwestycji dotyczących małych elektrowni wodnych do 10 MW oraz w za
Działanie: podstawowe usługi dla ludności i gospodarki wiejskiej.
Wytwarzanie lub dystrybucja energii ze źródeł odnawialnych.
Kryterium finansowe - maksymalna wysokość dotacji do 3 mln zł
Działanie: różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej
Wytwarzanie produktów energetycznych z biomasy
Maks. dotacja: do 100 tys. zł
Działanie: tworzenie i rozwój
Mikroprzedsiębiorstw.
Wytwarzanie produktów energetycznych z biomasy
Maks. dotacja: do 300 tys. zł
Źródło: opracowanie własne na podstawie „Linia demarkacyjna pomiędzy Programami
Operacyjnymi Polityki Spójności, Wspólnej Polityki Rolnej i Wspólnej Polityki Rybackiej
uwzględniająca ustalenia z III posiedzenia KK NSRO z dnia 30 czerwca 2008 r.".
10 / 10