!MiT kwiecien 2007_.indd

SPRZĘT
korektor dźwięku
TC Electronic EQ Station
procesor koncertowy
Po ogromnym sukcesie
obsypanego nagrodami
korektora dźwiękowego
TC 1128/6032 EQ, który przez
ponad dekadę był flagowym
produktem firmy TC Electronic,
przyszła pora na TC EQ Station.
Urządzenie wyposażone jest
w najwyższej jakości
przetworniki ACA oraz mocne
i szybkie bloki DSP. Jeśli dodamy
do tego przyjazny użytkownikowi
interfejs, możliwość zdalnego
sterowania oraz niewielkie
rozmiary i wagę, to motto
produktu – „żadnych
kompromisów” – jest w pełni
uzasadnione.
EQ Station jest ośmiokanałowym cyfrowym korektorem dźwięku o wysokości w racku 2U. Przedni
panel urządzenia wyposażony jest w jasny wyświetlacz LCD (320 x 240 pikseli – QVGA), na którym
wyraźnie widać zaaplikowane nastawy. Produkt
oferuje sześciopasmowy korektor parametryczny,
tercjowy korektor graficzny oraz pasmowy lub
parametryczny kompresor dynamiczny na każdym
z ośmiu kanałów. Ponadto każdy kanał zaopatrzony
jest w limiter i linię opóźniającą do 600 ms, która
jest pierwszym blokiem przepływu sygnału. Po niej
następuje konwersja 24-bitowego sygnału do postaci 48-bitowej. Dźwięk ulega w dalszej kolejności
przetwarzaniu przez korektor graficzny i parametryczny oraz filtr górnoprzepustowy znajdujący się
między nimi. Następnie sygnał ulega wzmocnieniu
i wchodzi na korektor dynamiczny lub kompresor
pasmowy. Na końcu łańcucha znajduje się limiter typu
brickwall, po którym dźwięk wędruje na wyjścia.
Wyświetlacz LCD
Muszę przyznać, że jakość wyświetlacza jest bardzo
wysoka, porównywalna z tymi, które znajdziemy
w najnowszych komputerach przenośnych. Wszelkie wykresy i dane liczbowe są na nim logicznie
i przejrzyście rozlokowane. Mamy do wyboru cztery widoki edycyjne, po jednym dla każdego typu
korekcji oraz widok główny CHANNEL, na którym
widnieje zsumowana odpowiedź częstotliwościowa wynikająca z użycia każdego equalizera. Edycji
70
MUZYKA I TECHNOLOGIA
opóźnienia dla danego kanału (podawaną w milisekundach, stopach, metrach i klatkach) oraz
ustawienia progu zadziałania limitera i jego czasu
zwolnienia, również dokonujemy w widoku głównym. Ponadto znajduje się tam regulacja poziomu
sygnału wejściowego i wyjściowego oraz funkcja
MUTE. Kontrola poziomów sygnału zrealizowana
jest przez tradycyjne „słupki”, na których możemy
również zaobserwować moment zadziałania limitera. Na oddzielnych trzech wskaźnikach mamy
możliwość monitorowania redukcji wzmocnienia
w poszczególnych pasmach (jeśli używamy kompresora pasmowego). Opcjonalne dodatki, takie
CENA
EQ Station-4 Analog – 21 500 PLN
EQ Station-8 Analog – 33 500 PLN
EQ Station-4 Analog+Digital – 26 300 PLN
EQ Station-8 Analog+Digital – 38 300 PLN
EQ Station-8 Digital – 21 500 PLN
MotoFader-64 – 11 900 PLN
DYSTRYBUTOR
Audiostacja, Warszawa
tel.: 022 616 13 86
www.audiostacja.pl
KWIECIEŃ 2007
Panel przedni TC EQ Station
jest niezwykle przejrzysty i intuicyjny.
Rozlokowanie gniazd na panelu tylnym
jest bardzo poprawne i logiczne.
WYBRANE PARAMETRY
TECHNICZNE
Wymiary (D x W x S): 19 x 9 x 29 cm
Waga: 5,5 kg
Zasilanie: od 100 do 240 V (50 i 60 Hz)
Pobór mocy: < 45 W
Impedancja wejściowa (sym./niesym.):
11 kΩ / 4 kΩ
Impedancja wyjściowa (sym./niesym.):
40 Ω / 20 Ω
Maksymalny poziom wejściowy: od +15 do +30 dBu
Maksymalny poziom wyjściowy: od +15 do +24 dBu
Dynamika: > 110 dB
THD: < -100 dB
Pasmo przenoszenia: 12 Hz - 20 kHz
Przesłuchy międzykanałowe: < -110 dB
Konwersja A/C i C/A: 24-bitowa (dwubitowy
konwerter sigma-delta o częst. próbkowania
4,1/5,6/6,1/6,1 MHz)
Całkowite opóźnienie konwersji A/C i C/A:
1,54 ms
Przetwarzanie DSP: 48 kHz, 48 bit
Moc obliczeniowa DSP: 600 milionów operacji
na sekundę
www.muzyka-tech.pl
jak wybór ikony charakteryzującej dany kanał oraz
dodanie własnego opisu, zwiększają funkcjonalność
urządzenia.
Widoki edycyjne przełączamy przyciskami umieszczonymi po prawej stronie wyświetlacza, natomiast
takie same przyciski po lewej stronie realizują
funkcję bypass dla każdego z bloków lub przycisk
CHANNEL dla całości.
Korektor
parametryczny
Ten typ korektora daje nam możliwość korekcji
widma dźwięku w sześciu pasmach. Dwa skrajne
pasma mogą pracować w trybie parametrycznym
lub półkowym. Cztery środkowe pasma pracują
w trybie parametrycznym lub notch (wąski filtr
wycinający wybraną częstotliwość). Podbicie
i tłumienie poszczególnych pasm możliwe jest
w zakresie od -24 dB do +12 dB. Modyfikację parametrów danego pasma dokonujemy za pomocą
trzech pokręteł umieszczonych po prawej stronie
przedniego panelu – FREQUENCY, BANDWIDTH
(szerokość pasma – od 0,05 do 5 oktaw) oraz
GAIN. Przełączania między trybami dokonujemy
pokrętłem ADJUST, natomiast gałka CHANNEL
służy do wyboru jednego z ośmiu kanałów. Ustawienia korekcji możemy dowolnie kopiować mię-
dzy kanałami metodą COPY – PASTE (odpowiednie przyciski umieszczone są nad
pokrętłami modyfikacji korekcji).
Korektor graficzny
Kolejnym typem equalizera, w który wyposażony jest TC EQ Station, jest korektor
graficzny. Jest to typowy, 29-zakresowy korektor tercjowy. Poza oczywistym wyborem
częstotliwości i ustawieniem podbicia lub
tłumienia (od -12 dB do +12 dB z krokiem
0,25 dB), znajdziemy filtr górnoprzepustowy o regulowanej częstotliwości odcięcia
(do 600 Hz). Korektor graficzny może pracować
w czterech trybach różniących się odpowiedzią częstotliwościową. Różnice te wynikają z odmiennej architektury każdego z typów, czyli różnic w ułożeniu
filtrów względem siebie oraz w przepływie sygnału
między nimi. Do wyboru mamy: TC 1128 (układ znany z poprzednika EQ Station), 960 Broad i Narrow
(symulacja architektury equalizera BSS 960) oraz
Classic 27 (odpowiednik Klark Teknik 27). Do precyzyjnego wycinania częstotliwości polecam ostatni
tryb, gdyż charakteryzuje się najmniejszą interakcją
między sąsiednimi pasmami. Warto jednak przetestować każdy z oferowanych typów. Każdy z nich
brzmi inaczej i każdy ma inne pole zastosowań.
R
E
K
L
A
M
Wysokiej jakości wyświetlacz LCD zapewnia
bezproblemowe kontrolowanie urządzenia.
Equalizer dynamiczny /
kompresor pasmowy
Jest to ostatni z głównych bloków przetwarzających
w TC EQ Station. Do wyboru mam dwa typy pracy
tego bloku: kompresor trójpasmowy (przy odpowiednich ustawieniach może się stać jedno- lub
dwupasmowym) i dwupasmowy korektor o zmiennym zakresie częstotliwościowym (tzw. notch type).
Jak przystało na kompresor z prawdziwego zdarzenia, mamy wpływ na wszystkie podstawowe parametry (próg zadziałania, stopień kompresji, czas
ataku i zwolnienia oraz wzmocnienie). Oba typy różnią się zasadniczo sposobem działania oraz zastosowaniem. Korektor dynamiczny polecałbym jako
A
KWIECIEŃ 2007
MUZYKA I TECHNOLOGIA
71
SPRZĘT
korektor dźwięku
POMIARY
Pomiary wykonałem za pomocą programu RightMark Audio Analyzer 5.5. Wyjścia z karty dźwiękowej E-MU 0404 połączyłem z wejściem nr 1 i 2
EQ Station. Następnie z wyjść urządzenia powróciłem na wejścia karty. Używane kanały pracowały
w trybie stereo. Sygnał testujący był 24-bitowy,
próbkowany z częstotliwością 48 kHz. Skupiłem
się na pomiarach odpowiedzi częstotliwościowej
Korektor graficzny pracujący
w trybie classic 27.
przy różnych ustawieniach korektora.
Zmierzona odpowiedź częstotliwościowa programem RightMark Audio Analyzer.
Za pomocą equalizera graficznego wyciąłem częstotliwości 100 i 125 Hz o -12 dB algorytmem
classic 27. Na zamieszczonych rysunkach widać
obraz z aplikacji VirtualEQ Station (to samo wskazywał wyświetlacz LCD urządzenia) oraz pomierzoną odpowiedź częstotliwościową z programu
RMAA. W tym przypadku można zaobserwować,
że ten algorytm dość precyzyjnie wycina ustawione częstotliwości. Zauważalna jest pewna interakcja między ustawionymi filtrami, ale tego typu
zniekształcenia są w zasadzie pomijalne.
Wycięcie i podbicie pasm za pomocą
algorytmu 960 Broad.
Kolejny pomiar również dotyczył korektora gra-
Oba filtry zlewają się w jeden o mniejszej dobroci.
ficznego. Tym razem za pomocą algorytmu 960
Broad wyciąłem częstotliwości 200 i 250 Hz
(-12 dB) oraz o +6 dB podbiłem częstotliwość
1 kHz. Tym razem widać większe rozbieżności
między tym, co pokazywał EQ Station, a tym, co
zostało zmierzone. Filtry typu 960 Broad posiadają
stosunkowo małą dobroć. Pomiary wykazały, że
przy ich sąsiednim ustawieniu zlewają się w jeden
szerszy filtr, co trochę minęło się ze wskazaniami
Korekcja parametryczna.
widocznymi na ekranie EQ Station.
Filtr typu notch charakteryzuje się
dużą selektywnością.
Trzeci pomiar odnosił się do korektora parametrycznego. Przy pomocy filtru typu notch wyciąłem pasmo 250 Hz oraz o +5 dB wzmocniłem
pasmo 10 kHz filtrem parametrycznym o szerokości 5 oktaw. Na tym przykładzie widać zgodność
pomiarów i wskazań urządzenia. Warta zaobserwowania jest precyzja, z jaką została wycięta częstotliwość 250 Hz.
W ostatniej kolejności użyłem korektora graficznego i parametrycznego. Pomiar porównałem z widokiem głównym na wyświetlaczu, gdzie znajduje
się wykres zsumowanej odpowiedzi impulsowej
Zsumowana odpowiedź impulsowa z obu rodzajów
korekcji na ekranie głównym CHANNEL.
Zauważalne są niewielkie rozbieżności w poziomie
podbijanych i tłumionych pasm.
podbijał dolne pasmo o +4 dB, drugi w trybie pa-
zaniami EQ Station i programu RMAA. Dotyczą
szości przypadków odstępstwa wynikają z tego,
rametrycznym tłumił pasmo 1 kHz o -3 dB (szer.
one głównie poziomu podbić i tłumień, jednak
że skala wyświetlacza wycechowana jest raczej
1 oktawa) i ostatni pracujący w trybie high-shelve
są to odstępstwa w przedziale od jednego do
zgrubnie, lecz zupełnie wystarczająco, aby użyt-
podcinał wysokie częstotliwości (17 kHz) o -5 dB.
dwóch decybeli.
kownik w pełni orientował się w nastawach
obu korektorów. Equalizer parametryczny działał
w trzech pasmach. Pierwszy w trybie low-shelve
Equalizer graficzny z włączonym typem korekcji
sprzętu i mógł zaufać wskazaniom urządzenia.
TC 1128 wycinał pasmo 125 Hz (-12 dB) oraz lek-
Drobne rozbieżności pomiarów i wskazań TC
Testowany equalizer ma przede wszystkim speł-
ko podbijał 4 kHz (+3 dB). Ponadto włączony był
EQ Station są w zupełności pomijalne. W końcu
niać nasze wymagania. TC EQ Station sprawuje
filtr górnoprzepustowy o częstotliwości odcięcia
nie jest to urządzenie do zastosowań laborato-
się rewelacyjnie i brzmi świetnie, jak przystało
50 Hz. Zauważyłem pewne różnice między wska-
ryjnych, tylko do pracy z dźwiękiem. W więk-
na produkt z najwyższej półki.
72
MUZYKA I TECHNOLOGIA
KWIECIEŃ 2007
www.muzyka-tech.pl
warunków akustycznych miejsca. Sprawdza się to
idealnie, gdy co jakiś czas pracujemy na tej samej
scenie. Wówczas wciskamy przycisk RECALL, wybieramy wcześniej zapisany program i uzyskujemy
w ten sposób solidny punkt wyjściowy do dalszej
pracy, oszczędzając czas. Co więcej, EQ Station dysponuje 127 slotami do zapisu globalnych ustawień
(tzw. snapshot).
VirtualEQ Station
MotoFader-64 jest dodatkowym urządzeniem,
dzięki któremu kontrolowanie EQ Station
lub całej ich sieci staje się łatwiejsze.
deesser lub ogranicznik uciążliwych, w konkretnej
sytuacji, pasm. Natomiast kompresor pasmowy ma
zadanie bardziej „masteringowe” i finalizujące całość brzmienia. Naturalnie, w tym trybie pracy jest
możliwość ustawiania punktu podziału pomiędzy
poszczególnymi pasmami. Realizuje się to poprzez
zmianę parametru CrossOver.
Wejścia i wyjścia
Na tylnym panelu urządzenia znajduje się osiem
par wejść / wyjść analogowych (gniazda XLR).
Konwersja analogowo-cyfrowa realizowana jest
przez najwyższej klasy 24-bitowe przetworniki. Aby
w pełni wykorzystać ich dynamikę, TC EQ Station
wyposażone jest w funkcję gain scaling, czyli regulację maksymalnego poziomu sygnału wchodzącego na wejście (dla każdego kanału indywidualny
dobór parametru). Każde z ustawień (od +3 dBu
do +30 dBu) charakteryzuje się innym poziomem
szumu i tzw. headroom (zapasem dynamiki). Dzięki temu urządzenie dopasowujemy do warunków
pracy, zapobiegając przesterowaniu przetworników
analogowo-cyfrowych.
Obok sekcji wejść / wyjść analogowych znajduje
się gniazdo BNC (do podania sygnału synchronizacji z zewnątrz) oraz D-SUB, do którego producent
dostarczył kabel AES zakończony wtyczkami XLR
(osiem wejść i wyjść). Sygnał podawany jest na
kartę cyfrową, która w EQ Station jest opcjonalna.
Standard, w jakim pracują wejścia i wyjścia, jest
przełączany między AES/EBU i S/PDIF.
Poniżej znajdują się gniazda ethernetowe służące
do połączenia kilku urządzeń ze sobą i komunikacji
z komputerem (nie ma możliwości przesyłu tą drogą
sygnału audio). Dzięki temu możemy sprzęgnąć ze
sobą aż osiem EQ Station uzyskując w ten sposób
64 kanały! Za przesył informacji między urządzeniami odpowiedzialny jest protokół TCP/IP. Dlatego też,
przy zastosowaniu odpowiednich kart sieciowych,
mamy możliwość przesyłu danych bezprzewodowo. Możemy sobie wyobrazić, jak wygodna staje się
praca, kiedy ustawiamy wszystkie parametry ośmiu
korektorów trzymając laptopa na kolanach, czy
palmtopa w ręku. Ponadto TC EQ Station ma wbudowany HUB, co zdecydowanie usprawnia szybkie
i bezproblemowe zbudowanie sieci.
W ofercie sprzedaży TC Electronic znajduje się sterownik do EQ Station – MotoFader-64, który pod-
łączamy do 9-pinowego gniazda w panelu tylnym
(RS232). Z pomocą tego dodatku modyfikujemy
nastawy korektora graficznego oraz inne, wybrane
parametry. Ponieważ wszystkie suwaki (jest ich 29)
MotoFader są zmotoryzowane, po podłączeniu go
do sieci LAN, zyskujemy nad nim władzę z poziomu
aplikacji komputerowej.
Oprócz wspomnianych gniazd, na panelu tylnym
znajduje się wyjście i wejście do przesyłania podstawowych komunikatów w standardzie MIDI oraz
gniazdo zasilacza, dopasowującego się do napięcia
od 100 do 240 V.
Inne, wybrane funkcje
Nie sposób opisać na kilku stronach niniejszego artykułu wszystkich funkcji dostępnych w TC EQ Station.
Dostęp do konfiguracji urządzenia znajduje się pod
przyciskiem SETUP na przednim panelu. Z przejrzystego menu wybieramy interesujące nas parametry.
Oprócz zmiany trybów wejść i wyjść, ustawień przetworników ACA, konfiguracji sieci, możemy zmienić
system pracy sekcji I/O. Dostępny jest wybór między
1-8 Thru i Mix/Matrix. Oba tryby zmieniają filozofię obsługi urządzenia oraz sposób monitorowania sygnału
na wyświetlaczu (local view – wybieramy przyciskiem
LOCAL). 1-8 Thru przeznaczony jest np. do pracy
z odsłuchami na scenie. Wówczas każdy z kanałów
traktowany jest indywidualnie. W trybie Mix/Matrix
mamy możliwość tworzenia miksu stereo z poszczególnych wejść wysyłając go następnie na wybrane
wyjścia stereofoniczne. Takie podejście jest typowe
dla realizacji Front Of House, kiedy istnieje potrzeba
wysłania jednego lub kilku źródeł dwukanałowych na
różne wyjścia (np. na główny system nagłośnieniowy
i nagłośnienie strefowe w systemach rozproszonych).
W menu UTILITY dostosowujemy urządzenie
do naszych własnych preferencji, zmieniając np.
sposób prezentowania danych. Ponadto możemy
uchronić nasze EQ Station przed niepowołanymi
rękami, wprowadzając czterocyfrowy kod zabezpieczający nastawy korekcji czy w ogóle wszystkie
ustawienia.
Użytkownik ma możliwość zapisania 250 własnych
presetów zawierających ustawienia wszystkich korektorów na każdym kanale. Akustycy, którzy pracują na różnych zestawach nagłośnieniowych mogą
w prosty sposób zapisać konfigurację urządzenia dla
różnych systemów nagłaśniających i konkretnych
Na stronie producenta (www.tcelectronic.com)
znajduje się darmowa aplikacja pozwalająca zdalnie sterować urządzenie przy pomocy komputera.
Oczywiście EQ Station musi być podłączony do
PC (lub Macintosha) za pomocą skrosowanego
kabla sieciowego (lub poprzez bezprzewodową sieć
WLAN). Po odpowiednim przypisaniu adresów IP
możemy zainstalować aplikację VirtualEQ Station.
Dzięki niej mamy dostęp do większości funkcji korektora, dowolnie modyfikując wybrane parametry.
Wygląd programu sterującego jest identyczny z tym,
co widzimy na wyświetlaczu urządzenia. Jeśli ktoś
opanował obsługę EQ Station, nie będzie miał żadnego problemu z obsługą jego komputerowej wersji.
Przydatną funkcją jest również możliwość zgrania
wszystkich presetów na twardy dysk. Poprawne
podłączenie urządzenia do sieci sygnalizowane jest
świeceniem diod NETWORK i ACTIVITY na panelu
przednim.
Podsumowanie
TC EQ Station jest urządzeniem w pełni profesjonalnym, przy czym producentowi udało się zachować
banalnie prostą obsługę. Żadnych ukrytych menu,
wszystkie najważniejsze funkcję, z których najczęściej korzystamy, znajdują się pod ręką. Prostota
obsługi nie jest jednak główną zaletą urządzenia.
Pod względem jakości układów wejścia/wyjścia,
przetworników, jak i algorytmów zaimplementowanych w procesorach DSP, EQ Station plasuje się na
najwyższym poziomie. W kompaktowej obudowie
o wysokości 2 U, producent zawarł funkcjonalny
odpowiednik całkiem pokaźnej skrzyni rack, zawierającej osiem tradycyjnych korektorów. Możliwość
sprzężenia kilku urządzeń w ramach sieci WLAN,
w połączeniu z opcją sterowania całością przy pomocy MotoFadera z pewnością zadowoli osoby,
które cenią sobie możliwość kontrolowania sprzętu
z jednego miejsca. Niezwykle korzystny stosunek
możliwości do gabarytów sprawia, iż testowane
urządzenie może znaleźć zastosowanie jako rozszerzenie możliwości konsolety cyfrowej.
Ze względu na stosunkowo wysoką cenę, która jest
w pełni adekwatna do klasy i możliwości sprzętu,
na zakup EQ Station będą mogły sobie pozwolić
większe firmy nagłośnieniowe oraz studia nagrań
zajmujące się masteringiem.
Niewielkie urządzenie o potężnych możliwościach
– tak pokrótce można scharakteryzować TC Electronic EQ Station.
Grzegorz Sikora
Muzyka i Technologia
KWIECIEŃ 2007
MUZYKA I TECHNOLOGIA
73