Tekst w języku polskim

Limanowa – Dolny Kubin
Spis treści:
1. Limanowa – prezentacja
2. Dolny Kubin – prezentacja
3. Dzieje współpracy
LIMANOWA
Limanowa to urocze miasto powiatowe leżące w województwie małopolskim w
niewielkiej kotlinie otoczonej górami Beskidu Wyspowego. Stąd niedaleko jest do Krakowa
(80 km), Nowego Sącza (25 km), Bochni (38 km), czy Zakopanego ( 90 km). Niedaleko też na
Słowację – najbliższe przejścia graniczne znajdują się w Piwnicznej (47 km) i Niedzicy (60 km).
W tym niewielkim, prawie piętnastotysięcznym mieście, zajmującym powierzchnię 19 km2,
tętni życie. Jako stolica powiatu limanowskiego stanowi ono administracyjne i kulturalne
centrum, a zarazem zaplecze turystyczne regionu.
HISTORIA
Miłośnicy historii na każdym kroku znajdą w Limanowej subtelne ślady przeszłości.
Legenda mówi o wielkim borze, jaki przed wiekami pokrywał te tereny. Pojawili się tu dwaj
bracia – myśliwi, którzy wyrąbując las założyli pierwszą osadę. Dlatego w herbie miasta
znajduje się dąb, myśliwski róg i topór. Pierwsza udokumentowana wzmianka o Limanowej
pochodzi z 1496 r., mówi o wsi należącej do rodu Słupskich herbu Drużyna. W XVI wieku jej
właścicielem został Achacy Jordan herbu Trąby. W 1565 r. król Zygmunt August zezwolił na
podniesienie wsi Ilmanowa do rangi miasta. Materialnym śladem doniosłego momentu jest
akt lokacyjny, który można zobaczyć w Muzeum Regionalnym Ziemi Limanowskiej. Dobrze
rozwijające się miasteczko kilkakrotnie niszczyły pożary. Największy z nich miał miejsce w
1769 r. Strawił on prawie wszystkie domy mieszkalne, kościół, szkołę parafialną, ratusz i
miejskie obwarowania. Miasto odbudowano dopiero za czasów galicyjskich. W latach 188284 powstała linia kolejowa z Chabówki przez Limanową do Nowego Sącza. W 1906 r. w
Sowlinach – wówczas wsi koło Limanowej - rozpoczęła się budowa rafinerii nafty. Pamiątką
jest unikatowy w skali kraju kompleks architektoniczny, w tym wielorodzinne domy
mieszkalne, wille oraz budynek kasyna. W czasie I wojny światowej okolice miasta stały się
terenem krwawych walk między wojskami austro-węgierskimi a rosyjskimi. Te wydarzenia
przeszły do historii pod nazwą „Bitwy pod Limanową”. Upamiętniają je cmentarze wojenne,
a wśród nich nekropolia na Jabłońcu. W walkach brały udział Legiony Józefa Piłsudskiego.
Naczelnik ze swym sztabem nocował w Limanowej w domu przy ul. MB Bolesnej.
W okresie II wojny światowej hitlerowcy wymordowali w Limanowej ok. 2 tys. Żydów –
mieszkańców miasta. Śladem tych wydarzeń jest Kirkut przy ul. Kolejowej. W drugiej połowie
XX wieku zaczął się dynamiczny rozwój. Powstały m.in. osiedla mieszkaniowe, szkoły, szpital
powiatowy, dom kultury, budynek sądu, siedziba straży pożarnej, park i obiekty rekreacyjne.
W latach 70. Limanowa stała się krajowym laureatem konkursu „Mistrz Gospodarności”. Dla
zwiedzających ciekawym pomnikiem tamtych lat może być socrealistyczna budowla na
Rynku nazywana przez mieszkańców buzodromem (od nazwiska projektanta Jana Buzka).
Wkrótce budowla ma zyskać nową architekturę i stać się Centrum Informacji Turystycznej.
Obecnie Limanowa, szukając kierunku swego rozwoju, stawia przede wszystkim na turystykę
i rekreację, choć można tu znaleźć także siedziby znanych w całej Polsce firm, jak choćby:
Koral (lody), Gold drop (chemia gospodarcza), Wolimex (budownictwo), czy Emiter (osprzęt
elektryczny).
WARTO ZOBACZYĆ
Rynek – wizytówka miasta, miejsce spotkań, festynów, koncertów. Fontanna, klomby
kwiatowe, wysokie świerki alpejskie, w okresie letnim kawiarenki, widok na majestatyczną
bazylikę - to tworzy niezapomnianą atmosferę;
Bazylika Matki Boskiej Bolesnej – symbol Limanowej, monumentalny kościół z 60-metrową
wieżą, wzniesiony jako pomnik 100-lecia Konstytucji 3 Maja. Z zewnątrz wyłożony
kamieniem. W środku: gotycka Pieta z XIV wieku koronowana przez papieża Jana Pawła II,
drewniana chrzcielnica z 1527 r., monumentalne witraże zaprojektowane przez
młodopolskich artystów Józefa Mehoffera i Konrada Krzyżanowskiego;
Krzyż Jubileuszowy na Miejskiej Górze – 37-metrowy pomnik 2000 lat Chrześcijaństwa. Z
platformy widokowej rozciąga się krajobraz Beskidu Wyspowego, a przy dobrej pogodzie
widok na szczyty Tatr. Pod tarasem widokowym, w kaplicy, m.in. kamień z Golgoty;
Dwór Marsów - z XVIII/XIX wieku archetyp polskiego dworu z białymi ścianami. Tu w czasie
wizyty w Limanowej nocował prezydent Ignacy Mościcki. Obecnie siedziba Muzeum
Regionalnego Ziemi Limanowskiej. Można tu znaleźć dokumenty i eksponaty związane z
dziejami miasta i regionu, etnografią i kulturą ludową oraz galerię prezentującą prace
współczesnych twórców;
Cmentarz parafialny - 200-letnia nekropolia przy ul. Szwedzkiej, z zabytkową kaplicą z 1894
r. z epitafiami rodziny Marsów, w środkowej części cmentarza groby żołnierzy z I wojny
światowej;
Muzeum Parafialne – w Domu Pielgrzyma przy Bazylice MBB. Przechowuje się tu cenne
zbiory sztuki sakralnej oraz pamiątki związane z historią miasta. Warto zwiedzić także
otoczenie kościoła: w krużgankach kolekcja wizerunków Matki Boskiej z całego świata, w
ogrodzie - repliki znanych budowli sakralnych;
Pomnik Jana Pawła II - przed Bazyliką, odlany w brązie, na marmurowym cokole, o
wysokości 4,30 m., upamiętnia papieża – Polaka, który dwukrotnie w roku 1966 i 1983
koronował Cudowną Figurę Matki Boskiej Bolesnej, a w 1991 r. nadał kościołowi
limanowskiemu tytuł Bazyliki;
Wzgórze Jabłoniec – zespół cmentarzy żołnierskich z lat 1914-1945, z mauzoleum Ottona
Muhra – dowódcy oddziału huzarów węgierskich, i obeliskiem grafa Leonarda von ThunHohenstein;
Zabytkowy kościół parafialny w Łososinie Górnej (dzielnica Limanowej) – drewniany
barokowy kościół z XV wieku, w środku obraz Chrystusa Miłosiernego z wieku XVIII, obok
kościoła w parku pomnik legionistów J.Piłsudskiego z urnami z ziemią z Katania, z Cmentarza
Orląt Lwowskich i Monte Casino;
Kaplica Łaski – kaplica przy ul. Matki Boskiej Bolesnej z pocz. XIX wieku, z legendarnym
cudownym źródełkiem, ocieniona potężną liczącą ok. 300 lat lipą – zabytkiem przyrody;
„Karczmisko” i „Kościelisko” – w drodze na Miejską Górę. Wg legendy istniała tu osada,
która zapadła się pod ziemię. Tak ukarani zostali mieszkańcy, którzy niedzielę spędzali nie w
kościele a w karczmie. Podobno przykładając w to miejsce ucho do ziemi można usłyszeć
dzwony kościelne.
KULTURA
Niezapomniane doznania estetyczne, wspaniałe widoki, upojna cisza i spokój
nastrajają do kontemplacji i refleksji. Limanowa to inspirujące miejsce dla tych, którzy chcą
malować, śpiewać, tworzyć, a także tych, którzy są złaknieni kontaktu z kulturą. Ten kontakt
zapewnią stworzone do tego celu instytucje: Limanowski Dom Kultury, Miejska Biblioteka
Publiczna, Miejska Galeria Sztuki, działająca przy bibliotece, Muzeum Regionalne Ziemi
Limanowskiej.
Aby poznać kulturalne życie miasta, a przy tym odpocząć i miło spędzić czas, warto
wziąć udział w imprezach charakterystycznych dla tego miasta. W niedzielę palmową przy
bazylice odbywa się konkurs palm, można wówczas podziwiać bogato zdobione nawet ponad
15 metrowe palmy – unikat na skalę krajową. Wakacje rozpoczyna impreza plenerowa przy
Limanowskim Domu Kultury, świetna okazja do spróbowania specjałów kuchni regionalnej,
czyli Biesiadne Grillowanie. Koneserów muzyki zachwycą Letnie Koncerty Muzyki Organowej
– organizowane w sezonie wakacyjnym w limanowskiej bazylice, w czasie których występują
wirtuozi z kraju i z zagranicy. Kolejną imprezą, na której po prostu trzeba być, jest Święto
miasta – Dni Limanowej – od kilku lat odbywają się w weekend w połowie sierpnia, na Rynku
występują znane w Polsce i na świecie gwiazdy, imprezie towarzyszą różnorodne konkursy,
zabawy dla dzieci i dorosłych i mnóstwo innych atrakcji. Ciekawym przeżyciem może być
także udział w Święcie Chleba – wrześniowych „miejskie dożynki” z degustacją wyrobów
piekarniczo-cukierniczych i występami zespołów folklorystycznych. Wreszcie Festiwal
Folklorystyczny Limanowska Słaza, który jest już tradycją. Udział w nim to wspaniała okazja
do poznania bogactwa folklorystycznego, prezentują się tu bowiem zespoły regionalne,
gawędziarze i ludowi śpiewacy. Wymienione imprezy to oczywiście tylko niektóre,
najbardziej charakterystyczne.
Będąc w Limanowej warto też zobaczyć i posłuchać miejscowych zespołów,
cenionych w kraju i za granicą: Zespołu Pieśni i Tańca Limanowianie, orkiestry dętej Big Band
Echo Podhala, działającej przy bazylice Młodzieżowej Orkiestry Dętej, oraz chórów: Chóru
Chłopięcego Bazyliki MBB, Chóru Mieszanego Canticum Iubilaeum i Parafialnego Chóru
Męskiego. Ich występy uświetniają miejskie uroczystości. Ciekawym doświadczeniem mogą
być także spotkania z artystami-plastykami, zarówno profesjonalnymi jak i amatorami. Ich
dorobek można podziwiać m.in. na comiesięcznych wernisażach w Galerii Sztuki Miejskiej
Biblioteki Publicznej.
TURYSTYKA
Limanowa to raj dla miłośników turystyki górskiej. Można stąd wyruszyć w okoliczne
góry, które są stosunkowo łatwe dla przeciętnego turysty. Niewątpliwą atrakcją są trasy
doskonale nadające się do wypraw rowerowych. Niepowtarzalny kontakt z naturą zapewnią
konne przejażdżki, a zimą kuligi, oferowane przez miejscowe stadniny. Stosunkowo czyste
potoki, sezonowo zarybiane, są niemałą gratką dla ceniących ten sposób relaksu wędkarzy.
W najbliższym Potoku Starowiejskim oraz rzece Łososinka najczęściej można spotkać klenie
oraz pstrągi, niekiedy pokaźnych rozmiarów. Także miejscowe tereny łowieckie cieszą się
uznaniem zarówno krajowych jak i zagranicznych myśliwych, a limanowskie Koła Łowieckie
„Jaworz” i „Ostra” są otwarte na gości i chętne do współpracy.
Na amatorów sportu czekają korty tenisowe przy parku miejskim, przyszkolne boiska,
hala sportowa, a latem odkryty basen kąpielowy z boiskiem do piłki plażowej. W zimie
górzysty teren zapewnia idealne warunki do uprawiania sportów saneczkowych. Miłośników
białego szaleństwa z pewnością zadowolą wyciągi narciarskie na Łysej Górze i w najbliższych
okolicach: Laskowej, Kasinie Wielkiej i Szczawie. Ich różnorodność pod względem długości i
stopnia trudności pozwoli na sprawdzenie swych narciarskich umiejętności. Dla amatorów
narciarstwa biegowego możliwości są wprost nieograniczone.
Nie można zapomnieć, że z Limanowej jest wszędzie blisko. Można wybrać się stąd na
jednodniowe wycieczki np. do Krakowa, Starego Sącza, Wieliczki, Krynicy czy Zakopanego.
Warto też zobaczyć urocze miejsca w powiecie limanowskim, choćby kościółki na Szlaku
Architektury Drewnianej, Sanktuarium MB Pocieszenia w Pasierbcu, Orkanówkę w Porębie
Wielkiej, czy klasztor Cystersów w Szczyrzycu.
Po dniu pełnym wrażeń wypoczynek gwarantują urocze liczne limanowskie knajpki, w
których można porozmawiać, skosztować potraw kuchni regionalnej, wypić kawę, posłuchać
muzyki, ale też skorzystać z internetu, potańczyć czy zagrać w szachy.
Na gości czekają miejsca noclegowe w obiektach turystycznych, wczasowych,
sezonowych ośrodkach campingowych. Można też skorzystać z gościnności gospodarstw
agroturystycznych. Oferują one atrakcyjne pokoje gościnne, smaczne wyżywienie, serdeczne
przyjęcie i domową atmosferę a nierzadko także własne propozycje czynnego wypoczynku.
Każdy, kto odwiedzi Limanową – urocze, zatopione w naturalnej zieleni Beskidu
Wyspowego miejsce - przekona się, że jest to miejscowość o niepowtarzalnej atmosferze.
Wyjeżdża się stąd z bagażem miłych wspomnień uwiecznionych w sercu i na fotografiach, po
to, by... powrócić.
DOLNY KUBIN
Dolny Kubin to malownicze miasto w południowo-zachodniej części Orawy. Leży na
wysokości 468 m n.p.m. w otoczeniu pięciu masywów górskich – przepięknego Pogórza
Orawskiego, malowniczej Kubińskiej Hali, monumentalnej Małej Fatry, romantycznej
Wielkiej Fatry i majestatycznyvh Gór Choczańskich, nad którymi wznosi się Wielki Chocz jeden z najbardziej urzekających szczytów w Europie Środkowej.
Obecnie Dolny Kubin liczy prawie 20 tys. mieszkańców. Miasto podzielone jest na dziesięć
dzielnic, należą do niego również dwie osady.
Przez Dolny Kubin przebiegają europejskie trasy łączące tereny nadbałtyckie z Bałkanami,
Europą Środkową i regionem Apeninów. Dzięki temu jest to znakomita baza wypadowa dla
turystów, którzy odwiedzając rdzenne tereny Orawy. Kto wybierze się do Dolnego Kubina
zostanie oczarowany historią i zafascynowany współczesnością, a w relaksie pomoże mu
odpoczynek na łonie malowniczej przyrody.
HISTORIA
Najstarsza pisemna wzmianka o osadzie Kubin pochodzi z 6 stycznia 1314, ale
pierwsze ślady osadnictwa charakterystyczne dla kultury łużyckiej wywodzą się już z IX-VII w
p.n.e.. W 1325 r. osada została rozdzielona na dwie części: Vyšný Kubín, który przeszedł w
ręce mieszczan z Revúcy i Dolny Kubin, który pozostał pod władzą królewską jako część
własności Zamku Orawskiego. Osada rozwijała się jako ośrodek rzemiosła oraz handlu. W
1604 r. Dolny Kubin został zajęty przez powstańców antyhabsburskich i niemal doszczętnie
spalony. 14 maja 1632 r. hrabia Kacper Illesházy nadał Dolnemu Kubinowi prawa miejskie,
zatwierdzone rok później 14 grudnia przez cesarza Ferdynanda II. W niespokojnym XVII
wieku miasto wraz z okolicą zostało jeszcze raz spustoszone przez wojska - tym razem
litewskie, zmierzające pod Wiedeń. Wiek XVIII był okresem rozwoju miasta - zbudowano
ratusz, szpital, browar i pierwszy drewniany most przez Orawę. Na początku XIX wieku przez
Dolny Kubin przeprowadzono cesarski gościniec z Królewian do Trzciany. Rozkwitowi
pomogła linia kolejowa, biegnąca z Królewian w dolinie Wagu w górę doliny Orawy.
Po powstaniu Czechosłowacji w mieście utworzono radę narodową, w której działał między
innymi słowacki wieszcz Pavol Országh Hviezdoslav. W latach wojennych był tu czynny ruch
antyfaszystowski współpracujący z oddziałami partyzanckimi. Miasto zostało wyswobodzone
spod niemieckiej okupacji 5 kwietnia 1945 r. przez jednostki 4. Frontu Ukraińskiego.
Po II wojnie światowej Dolny Kubin stał się lokalnym ośrodkiem przemysłu metalowego i
elektrotechnicznego. Działał tu Państwowy Instytut Weterynarii i Żywności (słow. Štátny
veterinárny a potravinový ústav). W 1972 r. Dolny Kubin zyskał rangę centrum regionu.
Nowy okres dla Dolnego Kubina rozpoczął się po 1989 r. Zmienione warunki społecznopolityczne znalazły swoje odzwierciedlenie także w życiu miasta. Podjęto działania
zmierzające do podkreślenia, że miasto stanowi główny ośrodek regionu Orawy. M.in.
powstały obiekty użyteczności publicznej, zrealizowano budowę centrum ekumenicznego –
kościoła rzymsko-katolickiego, uregulowano rzekę Orawę i poszerzono ofertę wypoczynku
zimowego.
WARTO ZOBACZYĆ
Kościół pod wezwaniem św. Katarzyny Aleksandryjskiej – jedna z pereł gotyku na Słowacji.
Zbudowany na fundamentach dawnego kościoła z końca XIV wieku. W 1558 roku przeszedł w
ręce ewangelików i pozostawał w ich władaniu aż do 1672 r,;
„Dom Florina” – dom z początku XIX w., w którym żył poeta, dyplomata i podróżnik Teodor
Herkeľ, znany także pod pseudonimem artystycznym Florin, były sekretarz osobisty ministra
spraw zagranicznych ČSR Vladimíra Clementisa;
Plac Wolnošci (Námestie slobody) - piękny plac z kompozycją rzeźbiarską „Szczęśliwa
rodzina” autorstwa A. Trizuljak wykonaną w 1985 r. Przy placu - budynek byłej Powiatowej
Rady Narodowej oraz Miejski Dom Kultury z salą teatralną i koncertową, w której także
obradują władze miasta. Ciekawostką może być mieszcząca się przy placu siłownia, w której
trenują nie tylko znani sztangiści ale też wielokrotny mistrz Słowacji i medalista Europy w
kulturystyce Peter Kokoška;
Ulica Pelhřimovská - centrum dawnego Wielkiego Bysterca, o którym pierwsza pisemna
wzmianka pochodzi z 1272 r., a który prawa miasteczka uzyskał w 1418 r. Z pierwotnej
miejscowości zachowała się do dzisiaj jedynie dzwonnica i znajdująca się obok niej studnia.
Nowy Most Drogowy – zgodnie z legendą w zamierzchłych czasach, gdy przez miasto wiodły
historyczne trakty, był tutaj bród. W kronice Ptolemeusza wspomina się szlak handlowy, po
którym kupcy przewozili bursztyn z krajów nadbałtyckich na Południe. Most wybudował na
zamówienie miasta w 1774 r. Michał Matejčík - budowniczy z Brezy;
Dzwonnica - ciekawy obiekt, który można zobaczyć w drodze do Zaskala. Jej replika stoi w
Muzeum Wsi Orawskiej na polanie Brestova;
Cmentarz narodowy w Martinie - nekropolia w Dolnym Kubinie uznawana za drugą pod
względem ważności na Słowacji. Na Monumencie Chwały nazwiska pochowanych tu
wybitnych postaci;
Kamień przy ul. Matúški - w małym parku, upamiętniający nieistniejący już dom rodzinny
Janka Matúški, autora tekstu słowackiego hymnu narodowego;
Plac P.O. Hviezdoslava – przy nim mieści się XVII wieczny Dom Żupny - obecnie Galeria
Orawska, Kościół ewangelicki z lat 1893-1894 wzniesiono według projektu Błażeja Bulli,
dawna synagoga, dom Hviezdoslava i dom Nádaši-Jégego, plebania ewangelicka z tablicami
przypominającymi ważne postacie, stare, przebudowane obecnie domy w stylu
biedermeierowskim, pomnik Wyzwolenia oraz klub sportowy „Slavia”- gniazdo talentów
sportowych, skąd wyszli: biathlonistka Martina Jašicová, uprawiający narciarstwo biegowe František Schürger i Martin Bajčičák oraz żeglarz Martin Mydlík, mistrz Europy juniorów w
1974 r.
KULTURA
W orawskim mieście aż tętni kulturalne życie. Prężnie działają tu instytuacje
kulturalne, w tym Muzeum P.O.Hviezdoslava, Galeria Orawska i Biblioteka Čaplovič. Ta
ostatnia ma ciekawą historię, w 1839 r. Vavrinec Čaplovič przekazał ojczyźnie swoje liczące
około 20 tys. tomów zbiory, wśród których było około 200 średniowiecznych rękopisów oraz
dzieła wydrukowane w Strasburgu w 1467 r.
Dolny Kubin jest znany jako gospodarz przeglądu poezji „Kubín Hviezdoslava“, który
organizowany jest tu od 1954 r. Dla młodych, rokujących nadzieję wirtuozów, organizowany
jest międzynarodowy konkurs im. Bohdana Warchala w grze na instrumentach smyczkowych
– Talents for Europe. Do cyklicznych imprez kulturalnych należy również Festiwal muzyczny
im. Ivana Balli, który corocznie do Dolnego Kubina przyciąga dziesiątki młodych artystów, ale
także wielkich mistrzów. Swoje miejsce znalazły tutaj przyciągające wielką publiczność
festiwale filmowe: przegląd filmów krótkometrażowych „Starcov poklad“ i przegląd filmów
poświęconych tematyce górskiej i sportom ekstremalnym „Vidmo“.
Raz w roku do historycznego centrum ściągająkupcy i jarmarczni rzemieślnicy.
Tradycyjny Jarmark Kubiński jest nieodłączną częścią cyklicznej, trzydniowej imprezy
kulturalnej „Dni Dolnego Kubina“, której bogaty program zainteresuje każdego, bez względu
na wiek.
Wśród licznych imprez kulturalnych warto również wymienić Dzień Folkloru Kubina,
Kubińską Jesień Muzyczną, Taneczny Kubin i festiwal sztuk plastycznych „Bohúňova paleta”.
TURYSTYKA
Bogata oferta szlaków turystycznych i okoliczne góry, które m.in. sprzyjają uprawianiu
narciarstwa zjazdowego i biegowego, są gwarancją, że w Dolnym Kubinie każdy znajdzie coś
dla siebie. Miasto jest bramą na Orawę i najbardziej wysuniętym na północ regionem
Słowacji. Jest to świetna baza wypadowa np. na Orawską Magurę z Kubińską Halą, która jest
jednym z najpopularniejszych ośrodków narciarskich na Słowacji.
Przez Dolny Kubin przepływa rzeka Orava, która została objęta postanowieniami
konwencji ramsarskiej o obszarach wodno-błotnych, mających znaczenie międzynarodowe.
Urokliwe zakola i zaciszne ustronia rzeki przyciągają nie tylko amatorów wędkarstwa
sportowego, ale również sportów wodnych. Uregulowane brzegi Orawy stały się popularnym
miejscem wypoczynku dla osób z w każdym wieku.
Dolny Kubin oferuje wiele możliwości uprawiania sportów. Stadion piłkarski z bieżnią
lekkoatletyczną, boiska ze sztuczną trawą, korty tenisowe, liczne centra fitness czy kryty
stadion zimowy są tego jak najlepszym dowodem. Dopełnieniem bogatej oferty aktywnego
wypoczynku jest nowo wybudowany „Aquarelax“, z licznymi atrakcjami wodnymi i centrum
welness.
Dolny Kubin co roku odwiedzany przez tysiące turystów. Miasto, rozciągające się u
podnóży gór, oferuje swoje skarby każdemu, kto chce poznać opiewane przez poetów i
uwieczniane przez mistrzów pędzla niecodzienne piękno. Ma ono swój wyjątkowy czar, który
działa zarówno na turystów, jak i mieszkańców i sprawia, że każdy kto tu był, będzie chciał
powrócić.
DZIEJE WSPÓŁPRACY
Aż trudno uwierzyć, że mija już czterdzieści lat wzajemnej współpracy, partnerskich
relacji między Limanową i Dolnym Kubinem, Dolnym Kubinem i Limanową.
UMOWY O PRZYJAŹNI
Wszystko zaczęło się w 1968 roku, gdy narodził się pomysł podpisania umowy polsko
– czechosłowackiej o współpracy między województwem krakowskim i bańsko-bystrzyckim.
W ramach porozumienia przedstawicielom Limanowej i Dolnego Kubina zaproponowano
współdziałanie w zakresie kultury, sportu i turystyki.
Program kooperacji został oficjalnie przypieczętowany w 1969 roku, gdy trzyosobowe
delegacje z obu miast podpisały umowę o wymianie grup sportowych: drużyn piłki nożnej
oraz zawodników narciarstwa biegowego. Z czasem współpraca rozszerzyła się na kolejne
dziedziny - turystykę, kulturę i wymianę młodzieży szkolnej.
W 1990 roku została zawarta partnerska umowa o współpracy samorządów, szkół
podstawowych, parafii oraz o wspólnych działaniach w zakresie zdrowia i opieki społecznej.
Od 1991 do 1999 roku podpisywano konkretną roczną umowę obejmującą
współpracę organów samorządowych oraz działaczy kultury, oświaty, służby zdrowia, sportu,
gospodarki i przedsiębiorczości. Ze strony słowackiej Dolny Kubin reprezentowali: burmistrz
Ivan Budiak i kierownik Wydziału Młodzieży i Sportu Ivan Sagál, ze strony polskiej w imieniu
Limanowej występowali: burmistrzowie Grzegorz Biedroń i Roman Duchnik oraz kierownik
Wydziału Kultury i Sportu Stanisław Strug.
Po trzydziestu latach współpracy 16 marca 1999 roku burmistrz Dolnego Kubina
Lubomír Blaha, któremu towarzyszył Ivan Sagal, oraz burmistrz Limanowej Leszek Woźniak
podpisali nową umowę o przyjaźni i współpracy pomiędzy reprezentowanymi przez nich
miastami, podkreślając dobre efekty obustronnej aktywności i wolę kontynuowania
partnerskich relacji. Po raz pierwszy porozumienie zostało zawarte na okres kilku lat, od
1999 do 2003, i dotyczyło współdziałania w zakresie sportu, kultury, folkloru, handlu,
rolnictwa, oświaty, rozwoju turystyki oraz współpracy w sferze socjalnej i służby zdrowia.
Uwagę poświęcono także lokalnej administracji oraz ochronie środowiska naturalnego.
Złotymi literami we wzajemnych kontaktach zapisał się dzień 14 sierpnia 2004. W
czasie Dnia Dolnego Kubina w Limanowej została zawarta umowa o przyjaźni na czas
nieokreślony, która obowiązuje po wieczne czasy. Ze strony słowackiej porozumienie
podpisali: burmistrz Ludomir Blaha, jego zastępca – Jan Bencur oraz naczelnik Wydziału
Kultury i Sportu Ivan Sagal, ze strony polskiej: burmistrz Marek Czeczótka, przewodniczący
Rady Miasta Ryszard Kulma i naczelnik Wydziału Promocji, Integracji Europejskiej, Kultury i
Turystyki Urzędu Miasta – Jolanta Szyler.
SPORT
Partnerskie relacje między miastami rozpoczęły się od kontaktów w zakresie sportu.
W 1969 r. doszło do oficjalnego spotkaniem delegacji władz sportowych Limanowej i
Dolnego Kubina. Miasto i powiat Dolny Kubin reprezentowała delegacja Rady Powiatowej
Czechosłowackiego Związku Kultury Fizycznej (OV ČSZTV), w skład której wchodzili:
Józef Bušniak, inŜ. Lubomír Kudlač pełniący funkcję sekretarza oraz Ivan Nerer. Sportowe
przedstawicielstwo Limanowej tworzyli: Józef Twaróg - kierownik Wydziału Kultury,
Władysław Twaróg - kierownik Wydziału Sportu i Turystyki Urzędu Powiatowego w
Limanowej oraz Stanisław Strug - prezes Klubu Sportowego „Limanovia”. Początkowo,
zgodnie z umową, sportowe współdziałanie miało dotyczyć druŜyn piłki noŜnej i zawodników
narciarstwa biegowego.
Już rok później w 1970 roku uczniowska reprezentacja Orawy w piłce nożnej,
prowadzona przez Ivana Nérera, uczestniczyła w zawodach w Limanowej. Rewanż miał
miejsce na stadionie w Dolnym Kubienie. Nikt jednak wtedy nie przypuszczał, że to dopiero
zaczątek czterdziestoletniej współpracy.
Od 1978 r. drużyna piłkarska juniorów KS „Limanovia” systematycznie brała udział w
tradycyjnych, dorocznych turniejach piłkarskich juniorów o Puchar Miasta Dolny Kubin.
Juniorzy „Limanovii” mieli okazję rozgrywać mecze piłkarskie z renomowanymi słowackimi
zespołami, jak choćby: Slovan Bratysława, Inter Bratysława, Chemlon Humenne, Nitra,
Ruźomberok , Puchov, Michalovce, Bytca , Piestany, czy z drużyną gospodarzy ZVL – CSAD
Dolny Kubin, a także z drużynami z Czech, Węgier i Niemiec.
W pewien sposób w rewanżu KS „Limanovia” od 1979 r. organizowała doroczny
turniej piłkarski z udziałem drużyny juniorów z Dolnego Kubina. Młodzi piłkarze z Dolnego
Kubina mieli okazję spotkać się na boisku w Limanowej z drużynami: Stal Mielec, Cracovia,
Hutnik Kraków, Włókniarz Aleksandrów Łódzki, OZPN Nowy Sącz, Tarnovia Glinik Gorlice,
Wisłoka Dębica, Sandecja, Krakus Kraków, Dunajec Nowy Sącz, Start Nowy Sącz.
Ważnym wydarzeniem był rozegrany 1995 r. mecz piłkarski pomiędzy reprezentacją
juniorów młodszych Słowacji i drużyną juniorów KS Limanovia.
Zapoczątkowana w 1969 r. współpraca w zakresie sportu dotyczyła także biegów
narciarskich. Dzięki wymianie ekipy sportowe z Dolnego Kubina brały udział w
organizowanych w Limanowej Narciarskich Igrzyskach Młodzieży o Puchar Redakcji „Tempa”.
Najlepsi zawodnicy słowaccy wraz z reprezentantami KS Limanovia rywalizowali w
tradycyjnym biegu sylwestrowym w Zakopanem. Z kolei narciarze z Limanowej wyjeżdżali na
zawody organizowane w Dolnym Kubinie oraz na zgrupowania specjalistyczne z treningami
na trasach igielitowych i rolkowych.
Warto zauważyć, że od 1980 r. współpraca w zakresie sportu dotyczy już nie tylko
młodych piłkarzy i biegaczy narciarskich, ale też lekkoatletów, piłkarki ręczne i tenisistów
stołowych.
KULTURA
Współpraca między Limanową a Dolnym Kubinem dotyczy w dużej mierze zagadnień
kulturalnych. To na ich bazie tworzone są trwałe nici wzajemnych kontaktów. Limanowski
Dom Kultury i placówka w Dolnym Kubinie wspólnie uczestniczą w Przeglądach Teatrów
Dziecięcych, gdzie występuje słowacka Lienka i polski Psotek. W ramach wzajemnych
związków koncertują zespoły rockowe, zespoły regionalne Limanowianie i Orawa, orkiestry
dęte Echo Podhala i Istebnianka. W galerii wystawowej Domu Kultury w Dolnym Kubinie
realizowane są wystawy amatorów plastyków. Limanowski Dom Kultury jest obecny na
Dniach Miasta Dolny Kubin i Jarmarku Dolnokubińskim, prezentując zespoły, twórców
ludowych, rękodzieło artystyczne i sztukę ludową. Z kolei zespoły tańca nowoczesnego z
Dolnego Kubina bawią publiczność polską podczas Limanowskiego Lata Artystycznego i Dni
Limanowej.
Bogatym dorobkiem wzajemnej współpracy mogą poszczycić się Miejska Biblioteka
Publiczna w Limanowej i Oravská Knižnica Antona Habovštiaka w Dolnym Kubinie. Kontakty
zacieśniły się zwłaszcza po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej.
Przykładowo w sierpniu 2004 r. w limanowskiej Miejskiej Galerii Sztuki, działającej
przy bibliotece, malarze i graficy z Dolnego Kubina prezentowali swój artystyczny dorobek na
autorskim wernisażu. W wakacje 2006 roku zorganizowano wystawę prac znanego i
cenionego, nie tylko na Słowacji, małżeństwa artystów: Jaro Sykory (fotografie) i Janki
Pestovej Sykorowej (malarstwo).
Szczególnie bogaty we wspólne działania był rok 2007, gdy realizowano wspólny
projekt, w ramach polsko-słowackiego programu kulturalnego Interreg IIIA, finansowany z
Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Dzięki niemu odbyły się warsztaty
kulturalne dla dzieci i młodzieży z obu miast pod nazwą „Granica czy tylko miedza”.
Partnerem ze strony słowackiej była Zakladná Skola Martina Kukučina i Oravská Knižnica a ze
strony polskiej Zespół Szkół Samorządowych nr 3 i Miejska Biblioteka Publiczna. Na
podsumowanie projektu wydany został „Dziecięcy Informator Kulturalny”.
Bardzo ciekawie przedstawia się również współpraca literatów. Po raz pierwszy
słowaccy ludzie pióra działający w Dolnym Kubinie w Klubie Literackim Fontana prezentowali
swoje próby literackie w lipcu 2007 r. Do rewizyty doszło już tydzień później. A efektem
literackiej przyjaźni było m.in. wydanie wspólnego, dwujęzycznego tomu utworów pt. „Tam,
kde obor spi”.
WSPÓLNE PROJEKTY
W styczniu 2000 r. Limanowa wspólnie z Dolnym Kubinem przystąpiła do
Transgranicznego Związku Euroregion „Tatry" działającego na polskim i słowackim Podtatrzu.
Miasta zaczęły ubiegać się o środki w ramach Euroregionu i realizować wspólne projekty. W
ten sposób w roku 2004 r. Limanowa realizowała projekt: „Dzień Dolnego Kubina w
Limanowej – 35 lat współpracy miast”, na który miasto otrzymało dotację w ramach
Programu Współpracy Przygranicznej Polska-Słowacja Phare 2001. Impreza była doskonałą
okazją do podsumowania partnerskich relacji, w tym celu m.in. została wydana
okolicznościowa publikacja.
W roku 2006, gdy Limanowa realizowała projekt Noworoczne Kolędowanie
„Zaśpiewajmy razem”, w ramach którego zorganizowane zostały koncerty noworoczne w
Limanowej i w Dolnym Kubinie.
W 2007 biblioteki z obu partnerskich miast w ramach wspólnego projektu pod nazwą
„Granica czy tylko miedza” zorganizowały warsztaty kulturalne dla dzieci i młodzieży z obu
miast.
Teraz obie biblioteki realizują dwa mikroprojekty: „Transgraniczny dialog kulturowy”
– ze strony polskiej i „Kniha je most k vzajomnemu spoznavaniu” – ze strony słowackiej.
Obecnie wdrażany jest również projekt „40 lat razem”, który stanie się doskonałą
okazją do inwentaryzacji społeczno – kulturalnego dorobku obydwu miejscowości. Przyczyni
się również do prezentacji i promocji zaprzyjaźnionych miast, usystematyzowania wiedzy
mieszkańców na temat współpracy i wzajemnych 40-letnich kontaktów oraz wzmocnienia
więzi polsko – słowackiej.
W ramach projektu przewidziano m.in. wycieczki dzieci do Limanowej i Dolnego Kubina,
których efektem będzie wystawa prac plastycznych „Limanowa i Dolny Kubin oczami dzieci”,
Plan zakłada opracowanie dwujęzycznej strony internetowej dotyczącej projektu, nagranie
wspólnej płyty zespołów folklorystycznych, młodzieżowych, chórów i artystów z Dolnego
Kubina i Limanowej, opracowanie albumu prezentującego zaprzyjaźnione miasta,
zorganizowanie w Limanowej dziesięciodniowego polsko - słowackiego pleneru rzeźbiarskomalarskiego, pt. „Sztuka nie zna granic” oraz rozegranie dwudniowego Sportowego Turnieju
Miast Limanowa – Dolny Kubin. Na finał w Limanowej odbędą się Dni Dolnego Kubina. W
ramach tej imprezy wystąpią kubińskie zespoły muzyczne, swoje prace zaprezentują
rzemieślnicy z miasta partnerskiego oraz odbędzie się degustacja potraw, podczas której
mieszkańcy Limanowej będą mieli okazję skosztować dań typowych dla kuchni słowackiej. W
Galerii Sztuki Miejskiej Biblioteki Publicznej odbędzie się poplenreowa wystawa prac, a także
promocja albumu prezentującego zaprzyjaźnione miasta i płyty muzycznej. Podpisana
zostanie również oficjalna umowa na dalsze lata o współpracy pomiędzy Miastem Limanowa
i Miastem Dolny Kubin.
JESTEŚMY RAZEM OD 40 LAT
Dzięki czterdziestoletniej wzajemnej współpracy, której nie sposób ogarnąć w krótkim
tekście, zarówno w Limanowej jak i w Dolnym Kubinie m.in. na scenach prezentowały się
zespoły muzyczne, taneczne i teatralne, w galeriach - artyści profesjonalni i amatorzy, na
boiskach – młodzi sportowcy. Odbywały się imprez, które ożywiały stare zwyczaje i tradycje,
przypominały dawną kuchnię i potrawy. Swoje wymiany miały drużyny lekkoatletyczne,
zespoły piłki ręcznej dziewcząt, zawodnicy tenisa stołowego oraz narciarze biegowi.
Latem 1972 r. wejściem na Babią Górę rozpoczęła się współpraca turystyczna. Dzięki
niej Polacy i Słowacy wielokrotnie, wszak współpraca obejmuje kolejne pokolenia, wspólnie
zwiedzali np.: Kraków, Nowy Sącz, Wieliczkę, Częstochowę, Pragę, Bratysławę, Bańską
Bystrzycę, Żylinę, Rużomberok, czy Liptowski Mikulasz. W bliższej i dalszej okolicy obu miast
nie ma chyba szczytu, który nie zostałby wspólnie zdobyty. Ramię w ramię Polacy i Słowacy
wspinali się na Turbacz, Mogielicę, Trzy Korony w Pieninach, Wielki Krywań Fatrzański, Wielki
Rozsutec. Przeszli Gorce, Beskid Wyspowy, Janosikowe Diery w Małej Fatrze, czy Magurę
Orawską.
Najważniejsze jednak jest to, że w ciągu czterdziestu lat współpracy spotykali się
zwyczajni ludzie, którzy dzięki serdecznym rozmowom i wymianie doświadczeń zyskiwali
nowych, prawdziwych przyjaciół.