Prawo cywilne
Transkrypt
Prawo cywilne
2012-05-13 Prawo cywilne Ogólna charakterystyka ograniczonych praw rzeczowych Użytkowanie Pojęcie • Ograniczone prawa rzeczowe I – Prawna forma korzystania z rzeczy (cudzej) – Dająca uprawnionemu możliwość korzystania z rzeczy w ściśle określonym zakresie • Ograniczone prawa rzeczowe II – Prawa na rzeczy cudzej – Użytkowanie wieczyste też jest prawem na rzeczy cudzej, ale nie ograniczonym prawem rzeczowym Numerus clausus • Można ustanawiać tylko ograniczone prawa rzeczowe przewidziane przez ustawę. • Prawa – „kodeksowe:” użytkowanie, zastaw, służebności – „pozakodeksowe:” zastaw rejestrowy, hipoteka, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu – Prawa powstałe pod rządami dawnch przepisów • Co do zasady istnieją nadal • Nie można ustanawiać nowych 1 2012-05-13 Cechy ograniczonych praw rzeczowych • Klasyfikacja I: – Prawa polegające na korzystaniu z rzeczy – Prawa pełniące funkcję zabezpieczającą • Klasyfikacja II – Samoistne – Akcesoryjne • Przedmiot: – Rzeczy – Prawa Cechy II • Skuteczność erga omnes • Obowiązki właściciela rzeczy – Bierne – Czynne (spółdzielcze prawa do lokalu) • Funkcja społeczno gospodarcza – Alimentacyjna – „gwarancja” korzystania z rzeczy – Zabezpieczenie wierzytelności – Zaspakajanie potrzeb mieszkaniowych Cechy III • Treść – Wynika z ustawy – Może być modyfikowana przez strony (248 KC) • Zbywalność ograniczona – Użytkowanie (wyjątek – timesharind), służebność osobista: niezbtwakbe – Służebności gruntowe i przesyłu: zbywalne jako prawa związane – Prawa akcesoryjne zbywalne razem z zabezpieczoną wierzytelnością 2 2012-05-13 Powstanie ograniczonych praw rzeczowych • Umowa – odpowiednio stosujemy przepisy o przeniesieniu własności – Konsensualność – Kauzalność – Podwójny skutek • Wyjątki – Można zastrzec warunek lub termin – Forma aktu notarialnego: tylko oświadczenie właściciela nieruchomości, wyjątek: pr. Bank. – Wydanie rzeczy (zastaw) lub wpis do rejestru (hipoteka, zastaw rejestrowy) Powstanie – c.d. • Jednostronne oświadczenie woli (wyjątkowo) • Orzeczenie sądowe – Służebności drogi koniecznej, przesyłu i budynkowe, – Hipoteka przymusowa – Służebność przy podziale nieruchomości • Decyzja administracyjna (wywłaszczenie) • Zasiedzenie (służebność gruntowa i przesyłu) Wygaśnięcie ograniczonych praw rzeczowych • • • • Czynność prawna Konfuzja Upływ czasu Niewykonywanie przez lat 10 (użytkowanie i służebność) • Wyrok sądu (zniesienie służebności) • Decyzja administracyjna • Wygaśnięcie zabezpieczanej wierzytelności 3 2012-05-13 Kolizja ograniczonych praw rzeczowych • Dwa prawa nie mogą być wykonywane jednocześnie • Dwa prawa nie mogą być wykonywane jednocześnie w pełnym zakresie • Wykonywanie jednego prawa wpływa na wartość innego prawa (użytkowanie – hipoteka) • Zaspokojenie jednego prawa uniemożliwia zaspokojenie innego prawa (2 wierzytelności hipoteczne) Kolizja II • Prawo powstałe później nie może być wykonywane z uszczerbkiem dla powstałego wcześniej – Wyjątek: zastaw (art. 310) • Prawo wpisane do KW ma pierwszeństwo przed niewpisanym • Zbieg praw wpisanych do KW: decyduje chwila złożenia wniosku • Wnioski złożone w tej samej chwili => równe pierwszeństwa Ochrona praw / ciężary realne • Ochrona praw: odpowiednio stosujemy przepisy o ochronie własności • Ciężary realne – Kategoria historyczna – Zabezpieczały renty i należności Skarbu Państwa – Obowiązek powtarzających się świadczeń na rzecz określonej osoby lub każdoczesnego właściciela danej nieruchomości – Można je wykupić op 3-miesięcznym wypowiedzeniu (zasada) 4 2012-05-13 Użytkowanie • Obciążające rzecz prawo do – Używania rzeczy – Pobierania z niej pożytków • Podobieństwo do dzierżawy • Funkcje – Alimentacyjna – Produkcyjna – „Rekreacyjna” (timesharing) Przedmiot użytkowania • Rzecz ruchoma lub nieruchoma – Tylko rzeczy niezużywalne – Użytkowanie obciąża rzecz jako całość oraz przynależności – Można ograniczyć wykonywanie do części rzeczy • Prawa – Tylko prawa zbywalne (przykład: prawa udziałowe) – Odpowiednie stosowanie przepisów o użytkowaniu rzeczy • Zespół środków produkcji Cechy użytkowania • Prawo niezbywalne (możliwe oddanie do korzystania osobie trzeciej na podstawie umowy) • Prawo terminowe lub bezterminowe • Łączą się z nim stosunki obligacyjne – Prawidłowa gospodarka – Nakłady • Powstanie i ustanie wg zasad ogólnych 5 2012-05-13 Użytkowanie przez osoby fizyczne • Zasadniczo o charakterze alimentacyjnym • Szczególna ochrona właściela. • Obowiązki użytkownika – Salva substantia rei – Zakaz wznoszenia budynków (względny) • Uprawnienia – Budowa i używanie urządzeń wydobywczych – Zakładanie nowych urządzeń Użytkowanie przez osoby fizyczne II • Prawo terminowe, co najwyżej dożywotnie • Uprawnienia właściciela – Żądanie zabezpieczenia – Roszczenie o wyznaczenie zarządcy • Timesharing – Strony: przedsiębiorca – konsument – Prawo korzystania z domu lub mieszkania przez oznaczoną część roku – Zbywalne i dziedziczne Użytkowanie przez rolnicze spółdzielnie produkcyjne • Przepisy formalnie obowiązują • Znaczenie praktyczne – żadne. Brak możliwości ustanawiania • Powstanie: umowa • Szczególna regulacja własności budynków • Można zmieniać przeznaczenie • Użytkowanie spółdzielcze (277 par. 1) 6 2012-05-13 Inne wypadki użytkowania • Generalnie – użytkowanie przez osoby prawne i ułomne osoby prawne • Stosujemy odpowiednio przepisy działu I i II • Niemające podmiotowości cywilnoprawnej jednostki państwowe i samorządowe nie mogą być użytkownikami • Jednostki te mają grunty w trwałym zarządzie 7