Analiza czynników środowiskowych oraz uwarunkowań społeczno

Zawadzka M i oryginalne
wsp. Analiza czynników
środowiskowych
Artykuły
/ original
papers oraz uwarunkowań społeczno-ekonomicznych mających wpływ ...
199
Analiza czynników środowiskowych oraz uwarunkowań
społeczno-ekonomicznych mających wpływ na częstość
występowania wad wzroku w populacji Powiatu
Jędrzejowskiego
Analysis of environmental and socio-economic determinants affecting the incidence of vision
impairment in the Jędrzejów County population
Magdalena Zawadzka 1/, Krzysztof Kałka 2/, Gabriela Henrykowska 1/, Maria Dziedziczak-Buczyńska 1/,
Andrzej Buczyński 1/
1/
2/
Zakład Epidemiologii i Zdrowia Publicznego, Uniwersytet Medyczny w Łodzi
Poradnia Okulistyczna NZOZ „Gabinety Medyczne” w Jędrzejowie
Wstęp. Występowanie wad refrakcji jest poważnym problemem zarówno
społecznym jak i ekonomicznym. Obecnie uważa się, że choroby narządu
wzroku są jednym z największych zagrożeń zdrowotnych naszej populacji.
Mimo to, analizy epidemiologiczne, dotyczące tego zagadnienia w Polsce,
są prowadzone niezmiernie rzadko.
Cel pracy. Analiza czynników środowiskowych oraz uwarunkowań
społeczno-ekonomicznych mających wpływ na częstość występowania wad
wzroku w badanej populacji.
Materiał i metody. Do badania wykorzystano dokumentację medyczną
z indywidualnych kart leczenia pacjentów zgłaszających się do Poradni
Okulistycznej NZOZ „Gabinety Medyczne” w Jędrzejowie w latach
1997‑2007. Analiza epidemiologiczna obejmowała losowo wybrane 803
dorosłe osoby z wadami refrakcji.
Wyniki. Wykazano, że z powodu krótkowzroczności znacząco częściej
chorują kobiety (38,3%) w stosunku do mężczyzn (27,2%), jak również
mieszkańcy miast obu płci (36,1%) w stosunku do ludności wiejskiej
(30,3%). Krótkowzroczność niemal dwukrotnie częściej występuje wśród
osób wykonujących pracę umysłową (43,5%) w porównaniu do pracujących
fizycznie (24,7%). Natomiast wada refrakcji w postaci nadwzroczności
zdecydowanie częściej dotyczy osób wykonujących pracę o charakterze
fizycznym niż umysłowym, tj. odpowiednio 48,8% i 32,9%. Na pierwszą
wizytę w poradni okulistycznej zgłosiło się 67,8% osób zamieszkałych
obszar wiejski i 58,3% ze środowiska miejskiego. Co piąta osoba (20,5%)
zgłaszająca się na konsultację nie kontynuowała wcześniej podjętego
leczenia okulistycznego, co mogło przyczynić się do pogłębienia wady
wzroku.
Wnioski. Wskaźnik zachorowalności z powodu wad wzroku istotnie zależy
od płci oraz miejsca zamieszkania. Zaobserwowano istotny wpływ rodzaju
wykonywanej pracy na występowanie wad refrakcji.
Introduction. The occurrence of refractive errors is a major social and
economic problem. Currently eye diseases are believed to be a major threat
to health of our population. However, epidemiological studies concerning
this issue in Poland are extremely rare.
Aim. The analysis of environmental and socio-economic determinants
affecting the incidence of vision impairment in this population.
Materials & methods. The study was based on medical records of
individual files of patients admitted to the Clinic of Ophthalmology NZOZ
„Medical Offices” in Jedrzejów in 1997-2007. The epidemiological analysis
consisted of 803 randomly selected adults with visual refraction.
Results. It was shown that women (38.3%) were significantly more likely
to suffer from it as compared to men (27.2%) and city dwellers of both
genders (36.1%) were more likely to suffer from this disease as compared
to the rural population (30.3%). Myopia was almost twice as likely to
occur among people engaged in intellectual work (43.5%) as compared
to physical workers (24.7%). However, a refractive error as hyperopia was
much more common in people who worked physically than mentally, 48.8%
and 32.9% respectively. 67.8% of people living in a rural area and 58.3%
residents of the urban environment decided to make their first appointment
at the clinic. One in five people (20.5%) who came to the appointment
did not continue the previously started ophthalmic treatment, which may
had contributed to the aggravation of eye diseases.
Conclusions. The incidence rate of vision defects was significantly affected
by gender and place of residence. The type of work also had a significant
influence on the occurrence of refractive errors.
Keywords: visual impairment, occupation, gender, urban area, rural area
Słowa kluczowe: wady wzroku, praca zawodowa, płeć, miasto, wieś
© Probl Hig Epidemiol 2013, 94(2): 199-204
www.phie.pl
Nadesłano: 15.04.2013
Zakwalifikowano do druku: 04.06.2013
Adres do korespondencji / Address for correspondence
dr n. med. Magdalena Zawadzka
Zakład Epidemiologii i Zdrowia Publicznego Uniwersytetu Medycznego
ul. Żeligowskiego 7/9, 90-752 Łódź
tel./fax 42 639 32 60, e-mail: [email protected]
200
Wstęp
Wzrok pełni zasadniczą rolę w codziennym funkcjonowaniu człowieka, w tym orientacji przestrzennej,
poznawaniu rzeczywistości oraz rozumieniu pojęć.
Osoby niewidome oraz słabowidzące na co dzień spotykają się z problemami, których można by uniknąć
przez wdrożenie odpowiedniego leczenia. Jak szacuje
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), profilaktyka i właściwa terapia mogą zapobiec upośledzeniu
wzroku u 80% chorych [1]. Problemy ze wzrokiem
ma ponad połowa Polaków – blisko 60% osób od 16
roku życia wymaga korekcji wzroku. Dane te dotyczą
tylko zdiagnozowanych wad wzroku [1]. Można spekulować jak duża procentowo jest grupa pacjentów
nieświadomych swoich problemów okulistycznych,
którzy przypisują dolegliwości neurologiczne, trudności z koncentracją czy złe samopoczucie obniżonej
sprawności psychofizycznej, podczas gdy źródłem
choroby są problemy ze wzrokiem. Bagatelizowanie
powszechności występowania nabytych wad wzroku
dotyczy przede wszystkim tych grup, u których do tej
pory problemy okulistyczne były marginalne – dzieci
i młodzieży oraz aktywnych zawodowo młodych ludzi
[2]. Brak świadomości systematycznej kontroli wzroku, zaniechanie korekcji, opory przed stosowaniem
nowoczesnych metod korekcji wad wzroku, niewiedza
i lekceważenie problemu to główne przyczyny złego
widzenia. Społeczeństwo wciąż łączy wady wzroku
z chorobami wieku starczego lub ich przyczyn szuka
w wadach wrodzonych [3]. Niestety, wraz z postępem
cywilizacyjnym, oprócz bezdyskusyjnych korzyści,
zaczęły pojawiać się problemy. Przed człowiekiem
technika postawiła zadanie dostosowania się do swoich
wymagań. W „nowoczesnym” świecie człowiek miał
zmienić swój „punkt widzenia” i uporczywie przyglądać się przedmiotom z bardzo bliskiej odległości, do
której jego oczy nigdy nie były przystosowane. Wpatrywanie się w ekran telewizora, monitor komputera,
czytanie gęsto drukowanych tekstów, funkcjonowanie
przy sztucznym oświetleniu stanowi dla oczu nienaturalny, ciągły, lecz konieczny wysiłek, by w pełni wykorzystać osiągnięcia cywilizacyjne, których ceną jest
pogorszenie i uszkodzenie funkcjonowania narządu
wzroku [4].
Probl Hig Epidemiol 2013, 94(2): 199-204
mentację medyczną z indywidualnych kart leczenia
pacjentów zgłaszających się do Poradni Okulistycznej
NZOZ „Gabinety Medyczne” w Jędrzejowie w latach
1997-2007.
Analizą epidemiologiczną objęto 803 osoby
z wadami wzroku, losowo wybrane spośród 33125
pacjentów przebadanych w poradni w omawianym
okresie.
Do przeprowadzenia powyższej analizy wykorzystano dane z wywiadu oraz dane z badania
przedmiotowego, tj. badania autorefraktorem po
cytoplegii, subiektywnego badania refrakcji z zastosowaniem joggingu testów do wykrywania i uściślania
astygmatyzmu oraz uściślania korekcji okularowej.
Dodatkowo posłużono się analizą przepisanych recept
okularowych, danymi z kart informacyjnych leczenia
szpitalnego, dokumentacją medyczną publicznych
oraz niepublicznych zakładów opieki zdrowotnej.
W celu opracowania zebranych danych zastosowano metody opisowe i metody wnioskowania statystycznego. Dla porównania częstości występowania
poszczególnych odmian cech w badanych grupach
i podgrupach skorzystano z testu niezależności chi2,
w przypadku małych liczebności zastosowano poprawkę Yates’a.
Wyniki
W badanym przedziale czasowym przeprowadzono analizę częstości występowania wad wzroku
w zależności od płci. Zauważono, iż w badanej populacji wskaźnik zachorowalności z powodu wad
wzroku istotnie zależy od płci (c2=19,79; p<0,001).
Wykazano, że z powodu krótkowzroczności znacząco
częściej chorują kobiety (38,3%; n=174) w stosunku
do mężczyzn (27,2%; n=95), natomiast starczowzroczność częściej występuje u mężczyzn (16,1%;
n=56) niż u kobiet (8,4%; n=38). Ponadto niemal co
drugi mężczyzna (44,7%; n=156) i co trzecia kobieta
(38,8%; n=176) wymaga korekcji wzroku z powodu
nadwzroczności.
60
43,5%
(n=349)
Cel pracy
Analiza czynników środowiskowych oraz uwarunkowań społeczno-ekonomicznych mających wpływ
na częstość występowania wad wzroku w badanej
populacji.
Materiał i metoda
Badanie zostało przeprowadzone w Powiecie
Jędrzejowskim, administracyjnie należącym do województwa świętokrzyskiego. Wykorzystano doku-
56,5%
(n=454)
40
38,3%
(n=174)
38,8%
(n=176)
44,7%
(n=156)
mężczyźni
27,2%
(n=95)
%
16,1%
14,5%
(n=56)
12,0%
(n=66)
(n=42) 8,4%
(n=38)
20
0
kobiety
ogółem
krótkowzroczność nadwzroczność
astygmatyzm
Ryc. 1. Częstość występowania wad wzroku – wg płci
Fig. 1. Frequency of visual impairments – by gender
starczowzroczność
Zawadzka M i wsp. Analiza czynników środowiskowych oraz uwarunkowań społeczno-ekonomicznych mających wpływ ...
Analizując występowanie wad refrakcji w zależności od miejsca zamieszkania zauważono, iż z konsultacji okulistycznej częściej korzystają mieszkańcy miast
niż terenów wiejskich. Wykazano istotną statystycznie
zależność między wskaźnikiem zachorowalności na
wady wzroku, a miejscem zamieszkania (c2=7,62;
p<0,05). Z powodu krótkowzroczności znacząco
częściej cierpią mieszkańcy miast (36,1%; n=161)
w stosunku do ludności wiejskiej (30,3%; n=108).
Natomiast istotnie rzadziej społeczeństwo miejskie
(37,7%; n=168) zgłasza dolegliwości z powodu
nadwzroczności niż mieszkańcy obszarów wiejskich
(45,9%; n=164). Korekcji wzroku z powodu astygmatyzmu, czy starczowzroczności wymaga niemal
taki sam odsetek badanych bez względu na miejsce
zamieszkania.
60
53,1%
(n=426)
46,9%
(n=377)
48,8%
(n=208)
43,5%
(n=164)
40
24,7%
(n=105)
%
ogółem
fizyczna
32,9%
(n=124)
16,2%
(n=61) 11,0%
(n=47)
20
0
umysłowa
krótkowzroczność nadwzroczność
astygmatyzm
7,4%
(n=28)
15,5%
(n=66)
starczowzroczność
Ryc. 3. Częstość występowania wad wzroku w zależności od rodzaju
wykonywanej pracy
Fig. 3. Frequency of visual impairments – by occupation
80
58,3%
(n=260)
67,8%
(n=242)
miasto
wieś
60
55,5%
(n=446)
44,5%
(n=357)
36,1%
(n=161)30,3%
(n=108)
40
60
201
miasto
45,9%
(n=164)
37,7%
(n=168)
wieś
%
40
22,9%
(n=102) 17,6%
(n=63)
20
%
0
14,1%12,6%
(n=63)(n=45)
20
18,8%
14,6%
(n=84)
(n=52)
12,1%11,2%
(n=54)(n=40)
pierwsza wizyta
leczony cały czas
(kontrola)
leczony wcześniej
(brak kontynuacji)
Ryc. 4. Analiza leczenia okulistycznego badanej populacji w zależności
od miejsca zamieszkania
0
ogółem
krótkowzroczność
nadwzroczność
astygmatyzm
starczowzroczność
Ryc. 2. Częstość występowania wad wzroku w zależności od miejsca
zamieszkania
Fig. 2. Frequency of visual impairments – by place of residence
Analizując występowanie wad wzroku w zależności od charakteru wykonywanej pracy, zauważono,
iż pogorszenie refrakcji częściej występuje wśród
badanych wykonujących pracę fizyczną. Wykazano
istotną statystycznie zależność między omawianym
współczynnikiem zachorowalności, a rodzajem wykonywanej pracy zawodowej (c2=48,56; p<0,001).
Dowiedziono, że krótkowzroczność niemal dwukrotnie częściej występuje wśród osób wykonujących pracę
umysłową (43,5%; n=164) niż u osób pracujących
fizycznie (24,7%; n=105). Natomiast wada refrakcji
w postaci nadwzroczności zdecydowanie częściej dotyczy osób wykonujących pracę o charakterze fizycznym,
tj. co druga osoba wykonująca pracę fizyczną (48,8%;
n=208) i co trzecia umysłową (32,9%; n=124)
wymaga korekcji wzroku soczewkami skupiającymi.
Ponadto znamiennie częściej starczowzroczność
występuje w populacji, której praca zawodowa ma
charakter fizyczny, natomiast astygmatyzm wśród
badanych pracujących umysłowo.
Analiza epidemiologiczna populacji powiatu
jędrzejowskiego wykazała, iż większą dbałość o swój
wzrok przejawiają mieszkańcy terenów wiejskich
(c2=7,62; p<0,05). Na pierwszą wizytę w porad-
Fig. 4. Analysis of ophthalmic treatment of studied population by
place of residence
ni okulistycznej zgłosiło się 67,8% (n=242) osób
zamieszkałych obszar wiejski i 58,3% (n=260) ze
środowiska miejskiego. Tylko co piąty mieszkaniec
miasta (18,8%; n=84) i co siódmy mieszkaniec wsi
(14,6%; n=52) kontynuował podjęte wcześniej leczenie. Ponadto zauważono duży odsetek osób wcześniej
korzystających z konsultacji okulistycznej, którzy
zaniechali dalszego leczenia co mogło przyczynić
się do pogłębienia wady wzroku, tj. 22,9% (n=102)
pacjentów zamieszkałych tereny miejskie i 17,6%
(n=63) tereny wiejskie.
Dyskusja
Zgodnie z najnowszymi szacunkami WHO upośledzenie widzenia występuje u 285 milionów ludzi
na całym świecie [2]. W skali globalnej najczęstszymi
przyczynami upośledzenia widzenia są wady refrakcji
(42%) oraz zaćma (33%) [1].
Problematyka zaburzeń widzenia powinna być
analizowana w szerokim kontekście, nie tylko zdrowotnym, ale również społecznym. Upośledzenie
widzenia jest związane ze znacznie większą urazowością, wzrostem częstości złamania szyjki kości udowej
i depresji, wcześniej wymaganą opieką pielęgniarską
oraz znacznym ograniczeniem aktywności zawodowej
tej grupy osób [1].
202
Pogarszanie się wzroku jest nieodłącznym elementem procesu starzenia się. Wady refrakcji stanowią
najbardziej rozpowszechniony problem okulistyczny
w Polsce. Zgodnie z wynikami badania stanu zdrowia
ludności Polski w 2009 roku przeprowadzonego przez
GUS, aż 50% Polaków deklaruje używanie okularów
lub soczewek kontaktowych w związku z wadami
wzroku, ponieważ widzi nie wyraźnie z bliska lub
daleka [1, 5]. Co więcej, pomimo korzystania z tych
narzędzi, co czwarta osoba ma problemy z przeczytaniem np. gazety, bo niewyraźnie widzi druk. Kłopoty
z widzeniem z bliska mają przeważnie osoby starsze, tj.
powyżej 60 roku życia – co drugi sześćdziesięciolatek
i blisko 70% osób powyżej 80. roku życia. Co szósty
Polak powyżej 15. roku życia nie widzi dobrze z dalszej
odległości [1, 5]. Według Bartosińskiej odsetek osób
zgłaszających dolegliwości ze strony narządu wzroku
jest nieco niższy i wynosi 41,6% [6, 7]. Należy jednakże zwrócić uwagę, że wśród pracowników zatrudnionych na stanowiskach wyposażonych w komputery
dolegliwości ze strony narządu wzroku występują
statystycznie częściej, tj. 43,5%. Potwierdza to tezę,
że długotrwała i intensywna praca z bliskiej odległości wpływa na pogłębienie lub ujawnienie się chorób
narządu wzroku [6, 7]. W badaniu własnym również
zauważono istotną statystycznie zależność między
współczynnikiem zachorowalności z powodu wad
wzroku i rodzajem wykonywanej pracy zawodowej.
Wykazano, że krótkowzroczność częściej występuje
wśród pracujących umysłowo (43,5%) w stosunku
do pracujących fizycznie (24,7%), natomiast nadwzroczność dotyczy co drugą osobę wykonującą pracę
fizyczną (48,8%) i co trzecią umysłową (32,9%).
Jak szacuje WHO, aż 90% przypadków upośledzenia widzenia dotyczy krajów rozwijających się [2].
W krajach, których poziom rozwoju cywilizacji jest
wysoki, obserwuje się wzrost występowania wad refrakcji. Ma to związek z coraz częstszą i dłuższą pracą
przy komputerze, czytaniem, pisaniem. Coraz częściej
występują wady wzroku spowodowane wzrostem ilości zaburzeń rozwoju gałki ocznej. Do 18. roku życia
wzrasta najszybciej występowanie krótkowzroczności,
najgroźniejszej wady refrakcji [8].
W populacji Chińczyków około 1% mieszkańców, tj. ponad 4 miliony osób powyżej 40. roku życia należy do słabowidzących. Natomiast w Japonii, w tej
samej grupie wiekowej, wskaźnik ten jest najniższy
na świecie, tj. 0,39% [7, 9]. Krótkowzroczność jest
wadą występującą wśród pewnych ras ludzkich i społeczeństw. Dotyczy około 1,3 miliarda ludzi na świecie,
zwłaszcza z krajów o wysokim rozwoju cywilizacyjnym i związane jest z predyspozycjami genetycznymi
i wpływem środowiska [7, 10]. Potwierdzają to inne
źródła, według których u mieszkańców Chin, Tajwanu i Japonii występowanie krótkowzroczności jest
Probl Hig Epidemiol 2013, 94(2): 199-204
częstsze, sięga od 41% (krótkowzroczność powyżej
-1,00 D) do nawet 80% (krótkowzroczność powyżej
-0,50 D) w populacji osób dorosłych [11, 12]. Natomiast w Europie i USA częstość występowania krótkowzroczności oscyluje między 25% a 42%, w Afryce
od 10% do 20% [12, 13]. Obecnie odnotowywuje
się wzrost częstości występowania wady refrakcji
w postaci krótkowzroczności – w ostatnim trzydziestoleciu wAmeryce Północnej odsetek osób z tą wadą
w grupie osób w wieku 12-54 lata wzrósł z około
25% (lata 1971-1972) do 41,6% (lata 1999-2004).
Ponadto zauważono, iż krótkowzroczność częściej
dotyczy populacji kobiet (wzrost z 37% do 46%) niż
mężczyzn (wzrost z 23% do 37%). Na podobny trend
zwrócono uwagę w krajach europejskich, Indiach
i Australii [3, 12]. Wpływ płci na występowanie wad
refrakcji opisał również Czepita. W badanej grupie
stwierdzono, że krótkowzroczność częściej występuje
u płci żeńskiej, w przeciwieństwie do nadwzroczności, która dotyka w większości płci męskiej [14].
Zależność tą odnotowano również w badaniu własnym. Istotnie częściej z powodu krótkowzroczności
zgłaszały się do poradni kobiety (38,3%) w stosunku
do mężczyzn (27,2%), natomiast z nadwzrocznością
częściej boryka się płeć męska (44,7%) niż płeć żeńska
(38,8%). Natomiast w badaniu przeprowadzonym
przez Feltzke zauważono, że co czwarta osoba, nie
nosząca okularów nie uzyskuje prawidłowej ostrości
wzroku, co wskazuje na występowanie u tych osób
przede wszystkim krótkowzroczności lub astygmatyzmu [15]. Kolejnym czynnikiem mającym wpływ na
występowanie krótkowzroczności jest wiek. Wzrost
częstości występowania wady wraz z wiekiem zauważył w swoich badania Czepita, w których to odsetek
dzieci z omawianą wadą refrakcji wzrastał od kilku
procent w najmłodszej grupie (do 10. roku życia) do
22-44% u dzieci w wieku 11-14 lat [10, 12].
W badaniu własnym poddano również analizie wpływ miejsca zamieszkania na występowanie
wad refrakcji. Odnotowano wyższy odsetek osób
z nadwzrocznością zamieszkałych środowisko miejskie (45,9%) w stosunku do zamieszkałych na wsi
(37,7%). Natomiast mieszkańców miast częściej niż
zamieszkałych tereny wiejskie dotyczy krótkowzroczność (miasto – 36,1%, wieś – 30,3%), astygmatyzm
(miasto – 14,1%, wieś – 12,6%) i starczowzroczność
(miasto – 12,1%, wieś – 11,2%).
Według badań Amerykańskiego Departamentu
Zdrowia, Edukacji i Opieki Społecznej z 1978 r. procent występowania nadwzroczności w grupie wiekowej
miedzy 25 a 54 rokiem życia wynosi około 35% [15].
Podobne wyniki otrzymano przeprowadzając analizę
wad wzroku w populacji Powiatu Ostrowieckiego,
otrzymując następujące wyniki: nadwzroczność
– 33,7%, astygmatyzm – 29,6%, krótkowzroczność
Zawadzka M i wsp. Analiza czynników środowiskowych oraz uwarunkowań społeczno-ekonomicznych mających wpływ ...
– 20,4% i starczowzroczność – 43,4% [16]. Wady
refrakcji zdecydowanie rzadziej występuję wśród
populacji zamieszkałej tereny Australii. W badaniu
przeprowadzonym w 2006 roku wśród osób powyżej
15. roku życia zauważono, iż krótkowzroczność dotyczy 10,1% społeczeństwa, nadwzroczność – 36,6%
i astygmatyzm – 17,7% [4].
W badaniu przeprowadzonym wśród mieszkańców Iranu zauważono, iż ponad 50% osób powyżej 45.
roku życia zmaga się z starczowzrocznością. Ponadto
opisano zależność występowania tej wady refrakcji
od płci (częściej u płci żeńskiej) oraz wieku (wzrost
częstości wraz z wiekiem) [17]. Trend ten zauważył
również w swoim badaniu Sherwin. W grupie wieku
40-49 lat odsetek osób z nadwzrocznością wynosi
29,3%, a w grupie powyżej 70. roku życia – 64,1%,
ponadto odsetek kobiet w podanych grupach wiekowych wynosi odpowiednio – 32,2% i 71,1% [4].
Odsetek osób z wadami refrakcji jest zdecydowanie niższy w Stanach Zjednoczonych, tj. 9,9% wśród
populacji dorosłej, powyżej 40. roku życia. Według
analiz przeprowadzonych w latach 1999-2004 nadwzroczność najczęściej występuje wśród osób powyżej
60. roku życia (10,0%) w porównaniu z grupą w wieku
20-39 lat (2,4%). Natomiast, krótkowzroczność, najrzadziej dotyka osoby powyżej 60. roku życia (20,5%)
w porównaniu z grupami młodszymi w wieku 20-39
lat (36,2%) i 40-59 lat (37,6%) [18].
Brak regularnych wizyt kontrolnych wskazuje
na to, że społeczeństwo nie dba w sposób prawidłowy
o jakość życia, w tym stan swojego układu wzrokowego. Innym powodem takiego stanu rzeczy może być
ograniczony dostęp do badań profilaktycznych oraz
brak wiedzy w zakresie ochrony i profilaktyki narządu
wzroku. Potwierdzeniem tego faktu są wyniki badania
przeprowadzonego wśród studentów Uniwersytetu
Medycznego w Poznaniu, gdzie ponad 60% deklaruje,
że miało przeprowadzoną konsultację okulistyczną
2 i ponad 2 lata temu [15]. Niepokojące są również
wyniki badania własnego, w których co piąta osoba
203
zgłaszająca się na konsultację nie kontynuowała
wcześniej podjętego leczenia okulistycznego, co mogło
przyczynić się do pogłębienia wady wzroku. Ponadto
ponad połowa badanych (62,5%) zgłosiła się po raz
pierwszy do poradni i tylko 16,9% w celu dalszej kontroli podjętego wcześniej leczenia.
Podsumowując częstość występowania wad refrakcji determinuje wiele czynników, do których należą
wiek, rasa, kraj zamieszkania, wykonywany zawód.
Znane są również związki między wysokim statusem
socjalno-ekonomicznym, wyższym wykształceniem,
wczesnym rozpoczęciem czytania przez dzieci,
a występowaniem wad wzroku, jednakże ich wartość
ogranicza duża różnorodność czynników mogących
dodatkowo wpływać na te powiązania.
Wnioski
1. W analizowanej populacji wskaźnik zachorowalności z powodu wad wzroku istotnie zależy
od płci. Z powodu krótkowzroczności znacząco
częściej chorują kobiety niż mężczyźni.
2. Występowanie wad refrakcji zależy od miejsca zamieszkania. Z krótkowzrocznością znacząco częściej mają do czynienia mieszkańcy miast niż wsi,
natomiast znacząco rzadziej osoby zamieszkałe
środowisko miejskie w stosunku do zamieszkałych
tereny wiejskie zgłaszają dolegliwości z powodu
nadwzroczności.
3. Zaobserwowano istotny wpływ rodzaju wykonywanej pracy na występowanie wad refrakcji. Krótkowzroczność częściej dotyka osoby wykonujące
pracę umysłową w stosunku do pracujących fizycznie, natomiast nadwzroczność, astygmatyzm
i starczowzroczność jest chorobą, która przede
wszystkim dotyczy pracowników fizycznych.
4. Istotna większość pacjentów, szczególnie pochodząca z terenów wiejskich, nie była wcześniej
leczona z powodu wad wzroku lub jest leczona
i kontrolowana nieregularnie.
Piśmiennictwo / References
1. Szmurło D, Fundament T, Kopeć G i wsp. Dostęp do opieki
okulistycznej w Polsce. Podejście systemowe. Najważniejsze
problemy związane z dostępem do świadczeń okulistycznych.
CEESTAHC 2012. http://www.ceestahc.org
2. Pascolini D, Mariotti SP. Global estimates of visual impairment:
2010. Br J Ophthalmol 2012, 96(5): 614‑618.
3. Kempen JH, Mitchell P, Lee KE, et al. Eye Diseases Prevalence
Research Group. The prevalence of refractive errors among
adults in the United States, Western Europe, and Australia.
Arch Ophthalmol 2004, 122(4): 495-505.
4. Sherwin JC, Kelly BJ, Hewitt AW, et al. Prevalence and
predictors of refractive error in a genetically isolated
population: the Norfolk Island Eye Study. Clin Exp
Ophthalmol 2011, 39(8): 734-742.
5. GUS. Stan zdrowia ludności Polski w 2009 r. http://www.stat.
gov.pl/gus/5840_658_PLK_HTML.htm (02.05.2013).
6. Bartosińska M, Ejsmont J, Tukalska-Parszuto M. Chorobowość pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy wyposażonych w komputery. Med Pr 2001, 52(3): 185‑195.
7. Henrykowska G, Kałka K, Dziedziczak-Buczyńska M i wsp.
Analiza częstości występowania wad wzroku wśród populacji
Powiatu Jędrzejowskiego. Probl Hig Epidemiol 2012, 93(2):
294-297.
8. Głowacka A, Miśkowiak B. Badania przesiewowe –
przegląd piśmiennictwa. Probl Hig Epidemiol 2012, 93(4):
663‑666.
204
9. Bunce C, Wormald R. Leading causes of certification for
blindness and partial sight in England and Wales. BMC
Public Health 2006, 6: 58.
10. Czepita D. Współczesne poglądy na etiologię, patogenezę
oraz leczenie krótkowzroczności szkolnej i postępującej. Klin
Ocz 1999, 101(6): 477-480.
11. Park DJ, Congdon NG. Evidence for an “epidemic” of myopia.
Ann Acad Med Singapore 2004, 33(1): 21-26.
12. Szumiński M, Bakunowicz-Łazarczyk A. Współczesne
poglądy na etiopatogenezę, diagnostykę i postępowanie
w krótkowzroczności. Kontaktol Opt Okul 2010, 2(26):
18-23.
13. Fredrick DR. Myopia. BMJ 2002, 324(7347): 1195-1199.
14. Czepita D, Mojsa A, Ustianowska M i wsp. Rola płci
w występowaniu wad refrakcji. Rocz Pomorskiej Akademii
Medycznej w Szczecinie 2007, 53(2): 5-7.
Probl Hig Epidemiol 2013, 94(2): 199-204
15. Feltzke M, Perz K, Miśkowiak B. Samoocena procesu
widzenia a wyniki badań ostrości wzroku wśród studentów
pielęgniarstwa Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu. Prob
Hig Epidemiol 2010, 91(2): 280-284.
16. Kowal M, Kowalska M, Wójtowicz-Chomicz K i wsp. Choroby
narządu wzroku w populacji zamieszkałej w Ostrowcu
Świętokrzyskim i okolicy. Zdr Pub 2009, 119(1): 68-70.
17. Hashemi H, Khabazkhoob M, Jafarzadehpur E et al.
Population-based study of presbiopia in Shahroud, Iran Clin
Exp Ophthalmol 2012, 40(9): 863-868.
18. Zambelli-Weiner A, Crews JE, Friedman DS. Disparities in
Adult Vision Health in the United States. Am J Ophthalmol
2012, 154(6): 23-30.