Rosja - potęga militarna czy kolos na glinianych nogach?

Rosja - potęga militarna czy kolos na glinianych nogach?
Autor:
piątek, 09 września 2011 18:56
Federacja Rosyjska była największą składową Związku Radzieckiego, a po jego rozpadzie jest
największym państwem świata. Rozciąga się na dwa kontynenty, a jej powierzchnia wynosi
ponad 17 milionów kilometrów kwadratowych[1]. Jako spadkobierczyni ZSRR, Rosja
odziedziczyła gospodarkę chylącą się ku upadkowi, armię rozproszoną na terenach byłych
republik radzieckich oraz uzbrojenie, które nie spełniało swoich funkcji.
Wszystkie dziedziny życia i funkcjonowania państwa dotknął kryzys. Wojsko było
niedofinansowane, a politycy zrzucali winę za stan państwa na koszty utrzymania sił zbrojnych[
2]. Wskutek kryzysu systematycznie zmniejszano wydatki na obronę narodową. W 1992 roku
wynosiły 5,56 % PKB, a w 1998 już tylko 2,88% PKB
[3]. Jednocześnie malało PKB (odpowiednio 3844 mld rubli w 1992 i 2840 mld rubli w 1998
roku). Roczne wydatki na utrzymanie jednego żołnierza w Rosji wynosiły 12 600 dolarów,
natomiast w USA 176 000 dolarów
[4].
Armia Federacji Rosyjskiej boryka się z wieloma problemami. Bardzo poważnym jest korupcja,
która w całej Rosji osiąga niespotykany poziom. W 2006 roku zastępca prokuratora
generalnego Aleksander Buksman podał wartość korupcji, która wyniosła 240-290 mld dolarów[
5]. Były minister finansów M. Zadornow twierdził, że nawet najwyżsi urzędnicy oraz sztab
generalny nie wiedzieli, na co wojsko przekazuje pieniądze
[6].
Istotnym problemem jest to, że do armii przyjmuje się bardzo dużo żołnierzy z wyrokami
sądowymi (aż 10 tysięcy rocznie)[7] . Armia rosyjska nie jest w stanie sprostać stawianym
przed nią zadaniom, na co mają wpływ czynniki wewnętrzne i zewnętrzne. Do tych pierwszych
możemy zaliczyć “falę”, która rokrocznie pochłania setki ofiar (roku 2006 aż 292 zabójstwa lub
samobójstwa
[8]). Arkadij Babczenko w swojej książce pt.
"Dziesięć kawałków o wojnie" opisuje sytuacje, które miały miejsce podczas drugiej wojny w
Czeczenii oraz całkowity brak zainteresowania biciem żołnierzy ze strony oficerów
[9]. Przekłada się to na liczne dezercje, a także na niechęć młodych ludzi do wstępowania do
wojska
[10]. Sytuacja wydaje się jeszcze gorsza, gdy do unikania poboru przez młodych mężczyzn
dołożymy niż demograficzny oraz skonfrontujemy to z wynikami ostatniego spisu
powszechnego, który pokazał, że liczba Rosjan w ciągu ostatnich lat spadła do 142,9 mln
[11].
1/8
Rosja - potęga militarna czy kolos na glinianych nogach?
Autor:
piątek, 09 września 2011 18:56
Sytuacja w armii rosyjskiej przekłada się na jej gotowość bojową i zdolność do wykonywania
powierzonych zadań. Konstantin Makijenko i Rusłan Puchow po wojnie w Gruzji doszli do
wniosku, że tylko 20% żołnierzy jest zdolnych do wypełniania rozkazów[12]. Atak na Gruzję
ukazał także słabość rosyjskiego lotnictwa. Z powodu braku samolotów, które mogłyby
bombardować miasta w nocy, nocny atak nie powiódł się, a artyleria gruzińska pozostała
nietknięta
[13].
Dodatkowo Rosjanie podczas wojny stracili 11 samolotów. Atak ukazał także słabość łączności
wojsk i koordynacji wykonywanych działań.
Problemem armii są też nowe mundury, na które wydano równowartość 10 mln zł, a które nie
sprawdzają się w temperaturze poniżej -25 stopni[14], która jest częsta w Rosji.
Niedofinansowane są także badania nad nowymi technologiami, przez co Rosja nie jest w
stanie sama produkować najnowocześniejszego uzbrojenia. Z tego powodu sprzęt kupuje od
innych państw. W 2009 roku od Izraela zakupiła 12 bezzałogowych samolotów[15], a na
początku 2011 roku 2 okręty desantowe “Mistral” od Francji. Umowa z Francją przewiduje
współpracę obu krajów przy budowie lotniskowców, dzięki czemu Rosjanie mogą rozwinąć
dostępną u nich technologię
[16]. O słabości technologicznej rosyjskiego przemysłu świadczy także to, że rosyjska agencja
ds. nadzoru transportu zaleciła zawieszenie lotów Tu-154b, ponieważ podejrzewa, że są one
zbyt awaryjne, o czym świadczy duża liczba wypadków tych samolotów
[17].
Również nowa doktryna wojenna Rosji (z 2010 roku) pośrednio zwraca uwagę na to, że siły
konwencjonalne nie byłyby w stanie bronić bezpieczeństwa państwa. W doktrynie zapisano, że
"Federacja Rosyjska zastrzega sobie prawo użycia broni jądrowej w odpowiedzi na użycie
wobec niej i/lub jej sojuszników broni jądrowej i innych rodzajów broni masowego rażenia,
a także w przypadku agresji przeciwko Federacji Rosyjskiej z użyciem broni konwencjonalnej,
jeśli zagrożone byłoby samo istnienie państwa"[18]. Za głównego wroga uznano NATO. Rosji
nie podobają się także plany budowy tarczy antyrakietowej oraz rozmieszczenia w Polsce rakiet
Patriot
[19]. Władze Rosji zawsze duże
znaczenie przywiązywały do sił strategicznych, a ich rola wzrosła po rozpadzie ZSRR i w
dalszym ciągu pełnią dużą rolę w doktrynie wojennej Federacji Rosyjskiej. Do wzrostu
znaczenia broni jądrowej przyczynił się kryzys w siłach konwencjonalnych
[20]. Głównymi zadaniami sił strategicznych są:
● niedopuszczenie do powstania niekorzystnej dla Rosji sytuacji geopolitycznej
2/8
Rosja - potęga militarna czy kolos na glinianych nogach?
Autor:
piątek, 09 września 2011 18:56
● zapobieganie próbom wywierania na Rosję nacisku politycznego
● zapobieganie próbom wykorzystania przeciw Rosji broni jądrowej na poziomie
regionalnym i globalnym
● powstrzymanie agresji przeprowadzanej siłami konwencjonalnymi[21].
Na podstawie zadań stawianych przed rosyjskimi siłami strategicznymi, można dojść do
wniosku, że są one głównym gwarantem bezpieczeństwa Rosji.
Nieudana interwencja w Gruzji pokazała wiele słabości sił zbrojnych Rosji i dopiero to
przyczyniło się do wprowadzenia szeregu reform. W październiku 2008 roku na portalu
wyborcza.pl ukazał się artykuł Wacława Radziwinowicza, w którym autor pokrótce przedstawił
zapowiadaną przez ministerstwo reformę wojska[22]. Rosjanie postanowili zmienić system
dowodzenia (z czterostopniowego na trójstopniowy), podzielić dywizje na brygady, zredukować
liczbę generałów i oficerów, zlikwidować stopień chorążego i bosmana, a w ich miejsce
utworzyć zawodowego sierżanta. Prezydent Rosji obiecał, że na nowe uzbrojenie do 2015 roku
zostanie przeznaczona suma 200 mld dolarów. Planuje się zakupić m.in. lotniskowce, atomowe
okręty podwodne, czołgi, rakiety i samoloty.
W planie modernizacji armii do roku 2020 zaplanowano wydanie 650 mld dolarów na zakup
ośmiu atomowych okrętów podwodnych, 600 odrzutowców i 1000 helikopterów[23].
Dzisiaj armia rosyjska jest słaba i niewydolna, a Rosję możemy nazwać “kolosem na glinianych
nogach”, jeśli jednak planowane reformy i modernizacja powiodą się, armia rosyjska będzie
dużo sprawniejsza, wzrośnie jej zdolność bojowa i będzie w stanie reagować na kryzysy. Rosja
będzie mogła oprzeć politykę bezpieczeństwa i zagraniczną nie tylko na siłach strategicznych,
ale również na siłach konwencjonalnych.
BIBLIOGRAFIA
1. A. Babczenko, Dziesięć kawałków o wojnie. Rosjanin w Czeczenii, Warszawa 2009.
3/8
Rosja - potęga militarna czy kolos na glinianych nogach?
Autor:
piątek, 09 września 2011 18:56
2. http://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/artykuly/490469 ,rosja_wyda_na_modernizacje_
armii_650_mld_dolarow_do_2020_roku.html, dostęp z dnia 16.04.2011.
3. R. Czulda, Armia rosyjska w stanie upadku, http ://www . wprost . pl / ar /198604/ Armia
rosyjska
w
stanie
upadku
/
, dostęp z dnia 14 kwietnia 2011.
4. http://www.twojaeuropa.pl/2458/spis-powszechny-coraz-mniej-rosjan , dostęp z dnia
16.04.2011.
5. T. A. Kisielewski, Schyłek Rosji, Poznań 2007.
6. Rosja 2002 - raport z transformacji, pod red. A. Nieszczadina, Warszawa 2002.
7. http://wyborcza.pl/1 ,76842,6232827,Rosyjska_armia_nie_pokonalaby_nawet_Polski.htm
l?as=1&startsz=x, dostęp z dnia 16.04.2011.
8. http://wyborcza.pl/1 ,76842,8918571,Rosyjska_armia_marznie_na_potege.html, dostęp
9. W. Radziwinowicz, W Rosji szykuje się głęboka reforma armii, http://wyborcza.pl/1 ,76842
,5867278,
W
_
Rosji
_
szykuje
_
sie
_gleboka
_
reforma
_
armii
.
html, dostęp z dnia 14 kwietnia 2011.
10. Ł. Szul, Reforma rosyjskich struktur siłowych,
http//rosjapl.info/rosja/historia/reforma_struktur_silowych.php, dostęp z dnia 16.04.2011.
11. Ł. Szul, Ciekawostki na temat Rosji, czyli odpowiedzi na pytania z serii: „Czy wiesz,
że...”,
http://www.rosjapl.info/rosja/ciekawostki.php ; dostęp dnia 12 kwietnia 2011.
12. R. Śmigielski, Osierocona armia. Założenia polityki obronnej oraz Siły Zbrojne Federacji
Rosyjskiej w latach 1992-2004, Warszawa 2006.
4/8
Rosja - potęga militarna czy kolos na glinianych nogach?
Autor:
piątek, 09 września 2011 18:56
13. http://www.rp.pl/artykul/599029.html , dostęp z dnia 16.04.2011.
14. Rosja kupiła 12 izraelskich samolotów bezzałogowych, IAR, http://wiadomosci.gazeta.p
l/Wiadomosci/1
,80708,674
4743,Rosja_kupila_12_izraelskich_samolotow_bezzalogowych.html, dostęp z dnia 16.04.2011.
15. Rosjanie chcą wycofać tupolewy, http://www.wprost.pl/ar/225220/Rosjanie-chca-wycofa
c-tupolewy/
, dostęp z dnia 16.04.2011.
16. Nowa doktryna obronna Rosji: główny wróg - NATO, PAP, http://www.wprost.pl/ar/1864
41/Nowa-doktryna-obronna-Rosji-glowny-wrog-NATO/
, dostęp z dnia 16.04.2011.
[1]Ł. Szul, Ciekawostki na temat Rosji, czyli odpowiedzi na pytania z serii: „Czy wiesz, że...”, ht
tp://www.rosjapl.info/rosja/ciekawostki.php
; dostęp dnia 12 kwietnia 2011.
[2]R. Śmigielski, Osierocona armia. Założenia polityki obronnej oraz Siły Zbrojne Federacji
Rosyjskiej w latach 1992-2004, Warszawa 2006, s. 194.
[3] Ibidem, s. 199.
[4]Ibidem, s. 198.
[5]T. A. Kisielewski, Schyłek Rosji, Poznań 2007, s.85.
[6]Rosja 2002 - raport z transformacji, pod red. A. Nieszczadina, Warszawa 2002, s. 58.
[7]R. Czulda, Armia rosyjska w stanie upadku, http :// www . wprost . pl / ar /198604/ Armia
-
5/8
Rosja - potęga militarna czy kolos na glinianych nogach?
Autor:
piątek, 09 września 2011 18:56
rosyjska
w
stanie
upadku
/
, dostęp z dnia 14 kwietnia 2011.
[8] Ibidem.
[9]A. Babczenko, Dziesięć kawałków o wojnie. Rosjanin w Czeczenii, Warszawa 2009, s. 77.
[10]Ł. Szul, Reforma rosyjskich struktur siłowych,
http//rosjapl.info/rosja/historia/reforma_struktur_silowych.php, dostęp z dnia 16.04.2011.
[11] http://www.twojaeuropa.pl/2458/spis-powszechny-coraz-mniej-rosjan , dostęp z dnia
16.04.2011.
[12] http://wyborcza.pl/1 ,76842,6232827,Rosyjska_armia_nie_pokonalaby_nawet_Polski.html?
as=1&startsz=x, dostęp z dnia 16.04.2011.
[13]Ibidem.
[14] http://wyborcza.pl/1 ,76842,8918571,Rosyjska_armia_marznie_na_potege.html, dostęp z
dnia 16.04.2011.
[15]Rosja kupiła 12 izraelskich samolotów bezzałogowych, http://wiadomosci.gazeta.pl/Wiado
mosci/1
,80708,6744743,Rosja_kup
6/8
Rosja - potęga militarna czy kolos na glinianych nogach?
Autor:
piątek, 09 września 2011 18:56
ila_12_izraelskich_samolotow_bezzalogowych.html, dostęp z dnia 16.04.2011.
[16]Rosja kupuje Mistrale, http://www.rp.pl/artykul/599029.html , dostęp z dnia 16.04.2011.
[17]Rosjanie chcą wycofać tupolewy, http://www.wprost.pl/ar/225220/Rosjanie-chca-wycofac-t
upolewy/
, dostęp z dnia 16.04.2011.
[18]Nowa doktryna obronna Rosji: główny wróg - NATO, http://www.wprost.pl/ar/186441/Nowadoktryna-obronna-Rosji-glowny-wrog-NATO/
, dostęp z dnia 16.04.2011.
[19] Ibidem.
[20] R. Śmigielski, Osierocona armia. Założenia polityki obronnej oraz Siły Zbrojne Federacji
Rosyjskiej w latach 1992-2004, Warszawa 2006, s. 322.
[21]R. Śmigielski, Osierocona armia. Założenia polityki obronnej oraz Siły Zbrojne Federacji
Rosyjskiej w latach 1992-2004, Warszawa 2006, s. 322.
[22]W. Radziwinowicz, W Rosji szykuje się głęboka reforma armii, http :// wyborcza . pl /1,768
42,5867278,
W
_
Rosji
_
szykuje
_
sie
_
gleboka
_
reforma
7/8
Rosja - potęga militarna czy kolos na glinianych nogach?
Autor:
piątek, 09 września 2011 18:56
_
armii
.
html
, dostęp z dnia 14 kwietnia 2011.
[23] http://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/artykuly/490469 ,rosja_wyda_na_modernizacje_ar
mii_650_mld_dolarow_do_2020_roku.html, dostęp z dnia 16.04.2011.
8/8