Scenariusz lekcji o wolności

SCENARIUSZ LEKCJI OTWARTEJ DLA GIMNAZJUM I LICEUM
REALIZOWANEJ W OPARCIU O PODSTAWĘ PROGRAMOWĄ
I W KORELACJI MIĘDZYPRZEDMIOTOWEJ HISTORIA – JĘZYK
POLSKI
TEMAT: ,, WOLNOŚĆ KOCHAM I ROZUMIEM, WOLNOŚCI ODDAĆ
NIE UMIEM (…)’’ – LEKCJA WOLNOŚCI
CZAS: JEDNOSTKA LEKCYJNA ( 45 MINUT)
TERMIN REALIZACJI: 03.06.2014 r.
CELE TERAPEUTYCZNE:
 pobudzenie do optymizmu i radości życia
 wzrost samooceny
 integrowanie poprzez współdziałanie w grupie
CELE OGÓLNE:

zapoznanie uczniów z terminem ,,wolność’’

pokazanie, że wolność jest podstawową wartością w życiu człowieka

zapoznanie uczniów z literacką symboliką wolności/niewoli

pokazanie znaczenia wyborów czerwcowych i ich kontekstu historycznego

ukazanie drogi Polaków do wolności
CELE OPERACYJNE:

uczeń wie, dlaczego wolność jest podstawowym prawem człowieka

interpretuje literacką metaforykę wolności i niewoli

potrafi dokonać analizy problemowej zagadnienia

zna wydarzenia związane z 4.06.1989

przedstawia drogę społeczeństwa polskiego do wyborów czerwcowych
CELE NIEOPERACYJNE:

uczeń rozumie, iż posiada konstytucyjne prawo do wolności i ceni wolność
jako wartość osobistą i społeczną
CELE WYCHOWAWCZE:

uczeń wykazuje gotowość do :
- pogłębiania świadomości obywatelskiej
- refleksji nad omawianym tematem
FORMY PRACY:


praca indywidualna
praca zespołowa
METODY PRACY:




mini wykład i rozmowa nauczająca
metoda audiowizualna (prezentacja audiowizualna , projekcja filmu,
odtwarzanie nagrań muzycznych)
metoda ćwiczeń praktycznych: ,,burza mózgów’’, praca w grupach:
"metaplan’’, ,,drzewko decyzyjne’’;
analiza fotografii, plakatów, materiałów źródłowych
ŚRODKI DYDAKTYCZNE:








prezentacja multimedialna
tekst literacki
wyszukiwarka internetowa
fragmenty filmu i kronik filmowych
utwór muzyczny "Ballada o Janku Wiśniewskim" i "Mury"
fotografie
teksty źródłowe
karty pracy (informacyjne i sprawdzające)
PRZEBIEG LEKCJI:
1) Faza wprowadzająca:
Muzyka na wejście – piosenka zespołu Chłopcy z Placu Broni : ,,Kocham
wolność’’ .
Nauczyciel wita uczniów, podaje temat lekcji i wyjaśnia jej cel (prezentacja
Power Point).
Witamy Was bardzo serdecznie. Temat dzisiejszej lekcji brzmi: ,,Wolność
kocham i rozumiem, wolności oddać nie umiem (…)Lekcja Wolności’’. Pierwsza
część tematu , to fragment piosenki : ,,Kocham wolność’’ zespołu Chłopcy z
Placu Broni. Druga część natomiast nawiązuje do apelu Ministerstwa Edukacji
Narodowej pod hasłem ,,Lekcja wolności’’, kierowanego do nauczycieli z
prośbą o upamiętnienie wydarzeń czerwcowych roku 1989. Nasza szkoła
odpowiada na apel, poprzez realizację projektu ,,Lekcja o wolności- projekt
ministerialny’’. Dzisiejsze zajęcia są częścią tegoż przedsięwzięcia.
2) Faza realizacyjna:
Nauczyciel przedstawia program lekcji ( prezentacja Power Point)
Dzisiejsza lekcja składa się z dwóch części : polonistycznej
i historycznej. Przyznam, iż przez długi czas zastanawiałam się nad wyborem
tekstu literackiego, który nawiązywałby do tematu. W konsekwencji powrócimy
do formy gatunkowej jaką jest bajka, a w szczególności bajka epigramatyczna.
Wybitny ich twórca – Ignacy Krasicki, sprawił, iż te krótkie utwory stanowią
doskonały portret ludzkich osobowości, obyczajowości , a także
odzwierciedlenie sytuacji społecznej i politycznej wieku XVIII. Wybór bajki
,,Ptaszki w klatce’’ (utwór w prezentacji Power Point) uzasadniam
ponadczasową wymową tegoż utworu, tematyką związaną z pojęciem wolności
i niewoli oraz alegoryczną interpretacją . Chcę Wam również zaprezentować
ilustrację, jaką do bajki przygotowała jedna z Waszych koleżanek.
Pracę wykonała uczennica klasy I liceum .
Nauczyciel rozdaje uczniom tekst utworu, prosi o uważne, przynajmniej dwukrotne
przeczytanie, a następnie bajka zostaje odczytana głośno (osoba chętna).
a)aktywizacja:
Krótkie powtórzenie wiadomości dotyczących bajki epigramatycznej, rodzaju rymów,
pojęcia alegorii (prezentacja Power Point).
Zanim przejdziemy do interpretacji utworu, powtórzmy wiadomości dotyczące
cech bajki epigramatycznej, rodzaju rymów oraz spróbujmy odpowiedzieć na
pytanie, czym jest alegoria.
Uczniowie odpowiadają na postawione pytania, po czym nauczyciel wyświetla
kompletne odpowiedzi w przygotowanej prezentacji.
Poproszę Was teraz o podkreślenie występujących w bajce rymów. Jaki to
rodzaj rymów? Czym się charakteryzują?
Prezentacja odpowiedzi (Power Point).
A teraz zastanówmy się nad metaforą tytułu : ,,Ptaszki w klatce’’.
Uczniowie udzielają odpowiedzi.
Tak ,,ptaszki’’ to ludzie, ,,klatka’’ to niewola, ,,ptaszki w klatce’’ to ludzie,
którym ta wolność została odebrana, to stan bez-wolności. Zwróćmy uwagę na
bohaterów i ich sytuację życiową. Rozpoczniemy w tym celu pracę w dwóch
grupach. Pierwsza metodą metaplanu, to znaczy odpowiedzi na wskazane
pytania, dokonana analizy sytuacji czyżyka młodego a druga – czyżyka
starego. Na pracę poświęcimy 8 minut. Członkowie grupy dyskutują nad
odpowiedziami , a wybrany lider zapisuje je w wyznaczone miejsca.
Każda grupa otrzymuje brystol, na którym nauczyciel przykleił pytania: Jak jest? Jak
być powinno? Dlaczego tak jest?
Liderzy grup prezentują wyniki pracy. Nauczyciel podsumowuje (,,drzewko
decyzyjne’’ – prezentacja Power Point).
Oto stary czyżyk, niegdyś wolny i młody czyżyk urodzony już w niewoli.
Kontrast postaci został zbudowany zarówno w oparciu o wiek, doświadczenie
życiowe, jak i życiowe pragnienia i aspiracje. Dla czyżyka starego wolność
stanowi nadrzędną wartość, dla czyżyka młodego niewola jest sposobem na
wygodę, bez odpowiedzialności. Bajka w swej wymowie alegorycznej
nawiązuje do sytuacji Polski po I rozbiorze, w tym też czasie utwór powstał.
 Część historyczna: nauczyciel w rozmowie z uczniami przedstawia
i analizuje znaczenie wolności dla społeczeństwa polskiego. Omawia drogę do
1989 roku i znaczenie wyborów czerwcowych.
Omówiona bajka Ignacego Krasińskiego ma też charakter ponadczasowy
i ponadwymiarowy. Do ptaszków w klatce można porównać sytuację Polski
i Polaków po II wojnie światowej.
- Co można powiedzieć o tamtej rzeczywistości politycznej, społecznej
i gospodarczej naszego kraju?
Nauczyciel i uczniowie zwracają uwagę na zależność od Związku Radzieckiego,
narzuconą nam władzę i nowy kształt granic, brutalną likwidację opozycji,
nieprzestrzeganie praw człowieka i brak swobód obywatelskich, gospodarkę
podporządkowaną polityce.
W tym trudnym czasie Polski Ludowej zniewolone społeczeństwo potrafi
powiedzieć władzy "nie" i upomnieć się o swoje prawa. Tęskni za wolnością,
mimo narzuconej klatki i dzielących murów.
Porozmawiamy o tych wystąpieniach i protestach społecznych w latach PRL-u.
Będzie to zarazem przedstawienie polskiej drogi do wolności, do czerwca 1989.
Nauczyciel rozdaje karty pracy zawierające plan wydarzeń i krótki ich opis.
Na tle prezentacji multimedialnej uczniowie pod kierunkiem nauczyciela
podsumowują wiedzę o następujących wydarzeniach:
1. Poznański czerwiec 1956r. - jako symbol śmierć 13-letniego Romka
Strzałkowskiego. Zestawienie tej tragedii ze słowami Józefa Cyrankiewicza
"Każdy prowokator czy szaleniec ..."
2. Wydarzenia marcowe 1968 - wystąpienie studentów, ich przyczyna
i konsekwencje.
3.Wydarzenia grudniowe na Wybrzeżu w 1970 roku - przyczyny, konsekwencje,
śmierć Zbigniewa Godlewskiego jako symbol tamtych wydarzeń.
Odtworzenie "Ballady o Janku Wiśniewskim" z migawkami kronik i filmu "Czarny
Czwartek" Antoniego Krauzego.
- Jaka rzeczywistość okresu PRL-u wyłania się z tego obrazu? - uczniowie
wymieniają swoje spostrzeżenia.
4. Czerwiec 1976 (Radom, Ursus, Płock) - bilans wystąpień robotniczych.
Nauczyciel zwraca uwagę na początek pontyfikatu Jana Pawła II, wypowiedziane rok
później słowa "Niech zstąpi Duch Twój i odnowi oblicze ziemi. Tej ziemi!”. Te
wydarzenia i to nauczanie dało nowe siły i nadzieje społeczeństwu polskiemu.
5. Sierpień 1980 roku - strajki rozpoczęte w lubelskim ogarniają całą Polskę,
wydarzenia w Stoczni Gdańskiej, rola Anny Walentynowicz i Lecha Wałęsy,
Międzyzakładowe Komitety Strajkowe i wysuwane żądania - 21 postulatów,
władza ugina się i podpisuje Porozumienia Sierpniowe, powstanie NSZZ
"Solidarność", który w kulminacyjnym momencie liczy ok. 10 mln członków.
6. "Karnawał Solidarności" i nadzieje na zmiany zostały brutalnie przerwane
13 grudnia 1981roku, kiedy gen. Wojciech Jaruzelski ogłasza wprowadzenie
stanu wojennego.
- Jaki wpływ na życie Polaków miał stan wojenny? Z czym był związany? uczniowie wymieniają przykłady ograniczenia swobód i represji.
Nauczyciel wspomina o pacyfikacji strajku w kopalni "Wujek" w Katowicach, mówi
o katastrofalnej sytuacji gospodarczej.
7. Na kilka lat zastraszono społeczeństwo i zatrzymano reformy, ale kryzys
polityczny i gospodarczy widoczny był nie tylko w Polsce, ale w całym bloku
komunistycznym. W 1988r. fala strajków ogarnia cały kraj. Władza ugina się i
rozpoczyna
rozmowy
z przedstawicielami opozycji. 6 lutego 1989r. rozpoczynają się obrady zwane
"Okrągłym Stołem.
- Na podstawie slajdu powiedzcie jakie podjęto wtedy ustalenia?
8. Najważniejszym postanowieniem i budzącym najwięcej emocji było
wyznaczenie na 4 czerwca 1989r. pierwszych wolnych wyborów - wyborów
kontraktowych.
Z przedstawionych zdjęć i plakatów wyłania się atmosfera wielkiej nadziei na
zmiany i upragnioną wolność.
Niech podsumowaniem naszej rozmowy będzie utwór "Mury" Jacka
Kaczmarskiego, który w pełni oddaje tęsknotę za życiem pozbawionym klatek
i murów.
Odtworzenie utworu "Mury" Jacka Kaczmarskiego
3) Faza podsumowująca:
o Analiza kart pracy, omówienie zadanych zadań
o Ocena pracy uczniów na zajęciach
o Ankieta ewaluacyjna przeprowadzonych zajęć
ANKIETA EWALUACYJNA
I. Zaznacz kółkiem jedną odpowiedź:
1. Czy zainteresowały Cię tematy, które poruszaliśmy na zajęciach?
TAK
RACZEJ TAK
RACZEJ NIE
NIE
2. Czy wszystkie zagadnienia były dla Ciebie zrozumiałe?
TAK
RACZEJ TAK
RACZEJ NIE
NIE
3. Czy dzisiejsze zajęcia pomogły Ci poszerzyć wiedzę?
TAK
RACZEJ TAK
RACZEJ NIE
NIE
4. Czy odpowiadała Ci atmosfera w czasie zajęć?
TAK
RACZEJ TAK
RACZEJ NIE
NIE
5. Czy po lekcji wzrosło Twoje zainteresowanie omawianą tematyką?
TAK
RACZEJ TAK
RACZEJ NIE
NIE
RACZEJ NIE
NIE
6. Czy dzisiejsza lekcja była ciekawa?
TAK
RACZEJ TAK
II. Dokończ rysunek: