Wstepna analiza bilansu

Wstępna analiza bilansu
Bilans zawiera dane dotyczące zarówno majątku jednostki jak i źródeł jego
finansowania. UmoŜliwia ocenę struktury aktywów i pasywów, zmianę ich dynamiki czy
choćby zdolność przedsiębiorstwa do terminowego regulowania zobowiązań i stopnia
suwerenności finansowej1. Bilans przedsiębiorstwa spełnia dwa zadania: jest dokumentem
księgowym oraz sprawozdaniem finansowym2. Sporządzony jest on zazwyczaj w formie
tabeli, której przykładem jest tabela 2.
Tabela 1. Schemat bilansu
Aktywa
Pasywa
A. Aktywa trwałe
Ι. Wartości niematerialne i prawne
II. Rzeczowe aktywa trwałe
III. NaleŜności długoterminowe
IV. Inwestycje długoterminowe
V. Długoterminowe rozliczenia
międzyokresowe
A. Kapitał (fundusz) własny
B. Aktywa obrotowe
I. Zapasy
II. NaleŜności krótkoterminowe
III. Inwestycje krótkoterminowe
IV. Krótkoterminowe rozliczenia
międzyokresowe
Aktywa ogółem
B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania
I. Rezerwy na zobowiązania
II. Zobowiązania długoterminowe
III. Zobowiązania krótkoterminowe
IV. Rozliczenia międzyokresowe
I. Kapitał (fundusz) podstawowy
II. NaleŜne wpłaty na kapitał podstawowy
(wielkość ujemna)
III. Udziały (akcje) własne do umorzenia
(wielkość ujemna)
IV. Kapitał (fundusz) zakładowy
V. Kapitał (fundusz) z alokacji wyceny
VI. Pozostałe kapitały (fundusze)
rezerwowe
VII. Zysk (strata) z lat ubiegłych
VIII. Zysk (strata) netto
IX. Odpisy z zysku netto w ciągu roku
obrotowego (wielkość ujemna)
Pasywa ogółem
Źródło: M. Jąkalska: Ocena sytuacji finansowej przedsiębiorstwa na podstawie bilansu. W: Analiza finansowa i
opodatkowanie przedsiębiorstw. Red. T. Juja, Wydawnictwo Forum Naukowe, Poznań 2007, s. 16.
Lewa strona bilansu ukazuje aktywa jednostki, a prawa jej kapitały i zobowiązania,
czyli roszczenia w stosunku do aktywów. Aktywa są wykazywane według kolejności
malejącej płynności, czyli według okresu, jaki jest zwykle potrzebny, aby zamienić je na
1
W. Bień: Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa, Difin, Warszawa 2005, s. 126-127.
J. Matuszewicz, P. Matuszewicz, Rachunkowość od podstaw z uwzględnieniem postanowień znowelizowanej
ustawy o rachunkowości, Finanse-Servis, Warszawa 2004, s. 376.
2
jednostki pienięŜne3. Kapitały uszeregowane są według stopnia wymagalności, od
pozostających do trwałej dyspozycji przez długoterminowe do krótkoterminowych
zobowiązań. Bilans zawiera zestawienie na określony dzień, najczęściej jest to koniec roku
obrotowego lub kalendarzowego. Bilans zawsze musi się równowaŜyć, wartość aktywów
musi być równa wartości finansujących majątek zobowiązań i kapitału własnego4. Dla celów
analizy finansowej bilanse sporządza się w tzw. układzie analitycznym. Polega on na
grupowaniu i łączeniu podobnych pod względem treści ekonomicznej pozycji aktywów i
pasywów w kolejności ułatwiającej analizę i ocenę sytuacji majątkowej oraz finansowej danej
jednostki gospodarczej. Sporządzanie bilansu w takiej formie ułatwia ocenę wyniku
finansowego i rentowności przedsiębiorstwa w badanych latach obrotowych5. Wstępem do
analizy sprawozdań jest ich czytanie, zawarte w nich dane mogą dać odpowiedź na wiele
pytań. Po wstępnej analizie naleŜy przystąpić do pogłębionej analizy, która obejmuje:
- analizę poziomą, która polega na porównywaniu poszczególnych pozycji aktywów
i pasywów za przynajmniej dwa okresy rozrachunkowe. Pozwala to formułować wnioski o
poprawie lub pogorszeniu efektywności funkcjonowania przedsiębiorstwa w czasie i
przewidywać tendencję jej rozwoju w następnych okresach,
- analizę pionową, mającą na celu ustalenie udziału kaŜdej pozycji aktywów i
pasywów w sumie bilansowej,
- ustalenie współczynników (wskaźników) wskaźników ich interpretację6.
Analiza
majątku
jest
niezwykle
waŜna
w
ocenie
sytuacji
finansowej
przedsiębiorstwa. Głównymi celami tej analizy są: rozpatrzenie struktury aktywów, zbadanie
efektywności wykorzystania majątku oraz zaproponowanie niezbędnych zmian w
wykorzystaniu majątku i w polityce inwestycyjnej, prowadzących do bardziej korzystnego
wpływu majątku na wyniki finansowe przedsiębiorstwa. Punktem wyjścia ogólnej analizy
majątku jest analiza jego rozmiarów i zmian w czasie. Przeprowadzając analizę wielkości
dynamiki majątku naleŜy uwzględniać dane liczbowe o aktywach przedsiębiorstwa w ujęciu
absolutnym oraz wskaźniki relatywne (dynamiki tempa zmian). Analizę wielkości i zmian
majątku przedsiębiorstwa przeprowadza się w następującej kolejności:
1. Porównanie danych o majątku ogółem na początku i na końcu danego roku
obrotowego.
3
E. F. Brigham, J. F. Houston: Podstawy zarządzania finansami, PWE, Warszawa 2005, s. 62
E. A. Helfert: Techniki analizy finansowej, PWE, Warszawa 2004, s. 42.
5
I. Olchowicz: Podstawy rachunkowości, Wykład, t.1, wyd. 5, Difin, Warszawa 2004, s. 338.
6
M. Jąkalska: Ocena sytuacji finansowej przedsiębiorstwa na podstawie bilansu. W: Analiza finansowa i
opodatkowanie przedsiębiorstw. Red. T. Juja, Wydawnictwo Forum Naukowe, Poznań 2007, s. 18.
4
2. WydłuŜenie horyzontu czasowego analizy i porównanie zmian wielkości
zasobów majątku przedsiębiorstwa w kilku kolejnych latach.
3. Przeprowadzenie analizy zmian wielkości majątku trwałego i majątku
obrotowego.
Rozpatrzenie zmian poszczególnych składników majątku w ramach majatku
trwałego i obrotowego7.
7
TamŜe: s. 18-19.