Budowanie demokracji w klasach 1-3 w oparciu o

Dorota Stróżycka
Innowacja pedagogiczna
,, Budowanie demokracji w klasach 1-3
w oparciu o koncepcję pedagogiczną Celestyna Freineta .”
Czeladź 2002r.
,,Nowe życie w szkole zakłada współdziałanie,
tzn. zarządzanie życiem i pracą w szkole
przez jej użytkowników razem z nauczycielami.’’
Celestyn Freinet
w ; ,,Niezmienne prawdy pedagogiczne’’
KWESTIONARIUSZ
1. Nazwa innowacji (temat ) : ,,Budowanie demokracji w klasach 1-3
w oparciu o koncepcję pedagogiczną C.Freineta..
2. Cel innowacji : Pomoc uczniom w zrozumieniu zasad demokracji , przygotowanie do
współdziałania w społeczeństwie demokratycznym.
3. Data rozpoczęcia i przewidywany czas trwania innowacji :
Rok szkolny 2002/2003 , od września 2002 do czerwca 2005r.
4. Szkoła (placówka), w której prowadzona jest innowacja:
Szkoła Podstawowa nr 1 im. Stanisławy Łakomik w Czeladzi,
ul. Reymonta 80
5. Autor innowacji : mgr Dorota Stróżycka
6. Wdrażający innowację : mgr Dorota Stróżycka
7. Kto zatwierdził innowację : doradca metodyczny – mgr Jolanta Smętek, dyrekcja
szkoły, rada pedagogiczna.
8. Koszt innowacji i źródła finansowania : w ramach godzin dodatkowych
1 godzina tygodniowo
9. Opis innowacji: Innowacja wychowawcza ,, Budowanie demokracji w klasach 1-3 w
oparciu o koncepcję pedagogiczną C. Freineta pomoże dzieciom w zrozumieniu zasad
demokracji i stworzy możliwości przygotowania do współdziałania w społeczeństwie
demokratycznym.
Problem współdziałania okazuje się na tyle istotny, że znalazł swe miejsce w zestawie
umiejętności w ,,Podstawie programowej kształcenia ogólnego dla sześcioletnich szkół
podstawowych i gimnazjów’’:
,, Nauczyciele stwarzają uczniom warunki do nabywania następujących
umiejętności :
Efektywnego współdziałania w zespole i pracy w grupie, budowania więzi
międzyludzkich, podejmowania indywidualnych i grupowych decyzji,
skutecznego działania na gruncie zachowania obowiązujących norm, a także :
Skutecznego porozumiewania się w różnych sytuacjach, prezentacji własnego
punktu widzenia i brania pod uwagę poglądów innych ludzi...”
Idea współdziałania uczniów i nauczycieli w procesie edukacji szkolnej była głównym z
elementów koncepcji pedagogicznych wielu pedagogów Nowego Wychowania, również C.
Freineta. Obecne przemiany w szkolnictwie polskim zakładają respektowanie zarówno
praw jak i odpowiedzialności dzieci i dorosłych w szkole.
Myślę, że poprzez realizację programu, który będzie promował takie wartości jak :
współpraca, szacunek do siebie i innych, autonomia jednostki i grupy, wolność i
świadomość odpowiedzialności dzieci nauczą się rozumieć i stosować zasady demokracji
w klasie i w nowych sytuacjach życiowych.
Problematykę uczestnictwa dzieci w zarządzaniu szkołą potwierdzają zalecenia Rady
Europy i dlatego też wydaje się ona szczególnie ważna :
,,... to, co jest najcenniejsze w uczeniu demokracji, wyzwala się w takiej przestrzeni
edukacyjnej, gdzie uczestnictwo uczniów jest pobudzanie przez dodawanie odwagi i
ośmielanie, gdzie uczniowie mogą otwarcie wyrażać różne punkty widzenia, gdzie
praktykuje się wolność ekspresji uczniów i nauczycieli....’’
,, ...postrzeganie dzieci jako obywateli zdolnych w pełni uczestniczyć we wszystkich
dziedzinach życia, które ich dotyczą ( w rodzinie, szkole, ...)
,, ...słuchanie dzieci, rozwiązywanie z nimi problemów, akceptowanie ich zdania, ale
także wyjaśnianie im, dlaczego ich racje nie zawsze są akceptowane (...) ’’
INNOWACJA PEDAGOGICZNA
TEMAT : Budowanie demokracji w klasach 1-3 w oparciu o koncepcję pedagogiczną Celestyna Freineta.
Cel główny innowacji : Pomoc uczniom w zrozumieniu zasad demokracji, przygotowanie do
współdziałania w społeczeństwie demokratycznym.
Cele edukacyjne :
⇒ dostarczenie podstawowej wiedzy na temat demokracji i praw człowieka,
⇒ uczenie się wartości i procedur demokratycznych,
⇒ uczenie się współpracy i odpowiedzialności,
⇒ uczenie się rozwiązywania konfliktów z zachowaniem szacunku dla argumentacji obu stron,
⇒ nabywanie umiejętności samorządnego zarządzania życiem klasy,
⇒ nabywanie umiejętności zmiany własnej opinii pod wpływem dyskusji,
⇒ określanie swojego miejsca w klasie,
⇒ nabywanie zdolności krytyki i samokrytyki,
⇒ nabywanie umiejętności działania przemyślanego,
⇒ nabywanie umiejętności wypowiadania się i słuchania,
⇒ wprowadzenie w życie działalności Rady Klasy jako regulatora życia klasowego.
Metody i formy pracy
Podczas realizacji programu będę korzystała przede wszystkim z technik pedagogicznych C. Freineta
oraz metod i technik aktywizujących.
⇒
⇒
⇒
⇒
⇒
⇒
⇒
technika ,, gazetki wychowawczej’’
technika ,, dyplomów sprawności’’
krąg uczuć
narada klasowa
swobodny tekst
metoda rozwiązywania problemów i konfliktów
praca w małych grupach
W życiu klasy opartym na zasadach demokracji będą rozwijane i utrwalane umiejętności zdobywane w
ramach różnych edukacji.
W języku ojczystym dzieci nauczą się:
- rozmawiać w grupie i słuchać się wzajemnie,
- gromadzić informacje, porządkować je i wykorzystywać,
- wyrażać się jasno,
- opowiadać w sposób uporządkowany,
- wyrażać swe sądy i opinie,
- wnioskować.
W edukacji przyrodniczej uczniowie będą :
- rozwijać badawczą postawę
- uczyć się bycia wrażliwym na aktualne problemy środowiska (np.
zanieczyszczenia)
- uczyć się harmonijnego rozwijania osobistych możliwości.
W edukacji moralnej i społecznej będą :
- uczyć się obradować stosując demokratyczne procedury,
- uczyć się pracy indywidualnej i grupowej,
- uczyć się podejmowania decyzji i przyjmowania za nie odpowiedzialności,
- uczyć się rozwiązywać konflikty i problemy,
- zarządzać życiem klasy,
- akceptować różnice i być tolerancyjnym
Założenia programowe
W proponowanym programie znalazły miejsce różne kierunki pracy z dziećmi ze szczególnym
zwróceniem uwagi zasady demokracji, kształtowanie osobowości dziecka w poczuciu wolności i
niepowtarzalności jednostki ludzkiej.
Budując program korzystałam z doświadczeń pedagogicznych C. Freineta oraz nauczycieli freinetowców,
głównie członków Grupy Regionalnej z Katowic do której sama należę.
Opierałam się również na najnowszej koncepcji procesu uczenia się jaką jest TEORIA
HUMANISTYCZNA, która zakłada, że :
• Rzeczywiste uczenie się odbywa się przez doświadczenie.
• Uczenie się jest efektywne, gdy angażuje umysł i emocje.
• Samoocena jest ważnym aspektem procesu uczenia się.
• Podmiotowe traktowanie ucznia daje mu bezpieczeństwo, prawo do godności i liczenia się z jego
potrzebami.
Pomocne były też obserwacje poczynione podczas pobytu w szkole Freineta w Vence. Tam pracy
wychowawczej nie da się oddzielić od całokształtu działalności edukacyjnej. Wszystko co dotyczy dziecka
jako jednostki bądź jako członka grupy przenika dogłębnie oddziaływanie wychowawcze.
Wychowanie oparte na współpracy możliwe jest, gdy obie strony procesu – uczeń i nauczyciel
respektują pewne prawa regulujące funkcjonowanie stosunków międzyludzkich.
Realizacja programu innowacyjnego obejmie perspektywę roku pracy w klasie trzeciej. Rozpocznie się
powołaniem w klasie pewnych organizacji i wprowadzeniem zwyczajów.
Etapy realizacji :
a) na początku roku szkolnego – organizacja życia w klasie poprzez:
- wspólne opracowanie regulaminu klasowego ze szczególnym naciskiem na szacunek, z
jasno sprecyzowanymi prawami ( co można), obowiązkami ( co trzeba), i zakazami (
czego nie wolno);
- wspólne ustalenie reguł życia klasy tzw. kontrakt klasowy;
- ustalenie nazw ,,klasowych zawodów’’, określenie zakresu obowiązków i czasu
,,wykonywania’’ zawodu.
b) w ciągu całego roku szkolnego – wprowadzanie w życie narady klasowej będącej regulatorem życia
klasowego. Zadania narady :
- regulowanie wzajemnych stosunków i konfliktów;
- kontrolowanie obowiązków i poszanowania regulaminu;
-
modyfikowanie ustalonego planu czas / przestrzeń;
wprowadzanie w życie i regulowanie projektów.
Działania edukacyjne
Narada klasowa: to zebranie wszystkich uczniów klasy wraz z nauczycielem
Organizacja spotkań powtarzać się będzie systematycznie dwa razy w tygodniu po 20 –
40 minut. Na początku tygodnia, w poniedziałek celem zaplanowania pracy oraz w celu
swobodnych wypowiedzi ,, co nowego’’ ( na temat domu, rodziny, sposobów spędzania
wolnego czasu) i na końcu tygodnia, aby dokonać oceny i samooceny.
Gazetka wychowawcza : służy do swobodnego wyrażania opinii, sądów i życzeń
dotyczących spraw związanych z życiem klasy. Zawiera hasła : ,, Dziękujemy’’,
,,Krytykujemy’’, ,,Proponujemy’’. Dzieci mają prawo i obowiązek wypowiadać się na
temat zachowania swoich kolegów. Oceniają postępowanie innych a informację zapisują
na karteczce, którą podpisują swoim imieniem i nazwiskiem, w ten sposób uczą się
odpowiedzialności za swoje wypowiedzi.
Technika ,, gazetki wychowawczej’’ jest aktualną metodą wychowania społecznego
opartą na współpracy, uczy samorządności.
Redagowanie gazetki kształtuje u uczniów postawy odpowiedzialności za postępowanie,
wyrażanie poglądów, rozwija wrażliwość na potrzeby i oczekiwania innych, uczy
tolerancji.
Problemy zawarte w ,, gazetce wychowawczej’’ omawiane będą na piątkowej naradzie
klasowej.
Zawody klasowe : to wspólnie określone obowiązki dzieci w klasie, wykonywane w
ustalonym wcześniej czasie. Uczniowie sami wybierają ,, zawód’’, który chcą wykonywać
(np. czyścioch – dba o porządek w klasie, listonosz- wyjmuje listy z poczty klasowej,
stempluje je i odnosi do adresata). Warto przytoczyć w tym momencie jedną z
niezmiennych prawd pedagogicznych
C. Freineta, która brzmi : ,, Każdy woli sam wybrać sobie pracę ( zadanie), nawet jeśli
wybór wypadnie niekorzystnie.’’
Podsumowaniem pełnionej funkcji będzie ocena i samoocena podczas narady klasowej.
Dyplomy sprawności : to specjalne odznaki lub dyplomy za zdobycie konkretnej
sprawności intelektualnej lub ruchowej. Zdobywanie sprawności może odbywać się
indywidualnie lub grupowo. Zestaw sprawności opracowują wspólnie nauczyciel i
uczniowie. Każda sprawność musi mieć jasno określone kryteria jej zdobywania i oceny.
Dzięki tej technice uczniowie aktywnie uczestniczą w procesie dydaktyczno –
wychowawczym, wyrabiają wytrwałość, pilność, systematyczność.
Wszystkie ważniejsze decyzje podjęte podczas klasowych narad, przyjęte prawa lub
reguły życia klasy odnotowywane będą w prowadzonej przez nas od początku wspólnej
nauki – Księdze Życia Klasy.
Bibliografia
•
•
Bińczycka J. Prawa dziecka – deklaracje i rzeczywistość, Impuls, Kraków 1999
Frankiewicz W. Budowanie demokracji w szkole (red.) PSAPF Otwock – Warszawa 1995
•
Freinet C. Gawędy Mateusza, PSAPF, Otwock – Warszawa, 1993
•
Freinet C. Niezmienne prawdy pedagogiczne, PSAPF, Otwock 1993
•
Freinetowskie Inspiracje, Pismo PSAPF nr 12,13,17
•
Łuczak B. Nauczanie integralne w klasach I-III z wykorzystaniem technik Freineta,
G&P Oficyna Wydawnicza, Poznań 2000
•
Radziewicz J. Nauka demokracji (red) CODN, Warszawa 1993
•
Strzelczyk U. , Gulik G. : Techniki Celestyna Freineta w edukacji wczesnoszkolnej, WOM, Katowice
1998
Śliwierska B. Edukacja do wolności, Impuls, Kraków 1999