dzwonienie GlabGad, WujJud, SkarŻyw, ActReg, LatHar (2)

Słownik polszczyzny XVI wieku - wersja elektroniczna
hasło: DZWONIENIE (stan na dzień: 11-10-2015)
www.spxvi.edu.pl
strona 1/1
DZWONIENIE (45) sb n
dzwonienie (9), zwonienie (6); dzwonienie GlabGad, WujJud, SkarŻyw, ActReg, LatHar (2);
zwonienie Mącz (4); dzwonienie : zwonienie SienLek (3 : 2).
o oraz pierwsze e jasne; końcowe e pochylone.
sg N dzwonieni(e) (8). ◊ G dzwonieniå (3). ◊ A dzwonienie (4); -é (1), -(e) (3).
Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI i XVIII w.
1. Bicie w dzwon celem wywołania dźwięku; pulsus (campanarum), pulsatio Mącz; pulsus aeris Cn
(7) : Pulsatio, Bicie/ Stós/ Kołátánie/ Zwonienie Mącz 287a, 287a [2 r.].
a. Towarzyszące nabożeństwom i ceremoniom religijnym (4) : WujJud 200v; Vmrze Zagrodnik Sługa,
wzdyczecheł kupią od dzwonienia zapłacą ActReg 23; LatHar 55.
Wyrażenie: »dzwonienie poranne, południowe i wieczorne« = bicie w dzwon na Anioł Pański o
godz. 6, 12 i 18 (1): Dzwonienia poránnego/ południowego/ y wiecżornego przycżyny LatHar [749].
2. Dźwięczenie, brzmienie (8) :
a. Wydawane przez dzwon lub dzwonek; tinnimentum Mącz (3) : Takież gdy kto dzwonienie abo
gomon nieiaki ſłyſzy przez ſen [...] tedy mu ſie we ſnie widzi nie Czo ktemu podobnego. GlabGad
L7; Mącz 456b; lecż on dzwonek ták dzwonił/ aſz nákoniec niemogąc dzwonienia onego zbyć/
złodzieyſtwo ſwoie ſąśiádom oznaymił. SkarŻyw 527.
b. Wywołane zaburzeniem narządu słuchu (5) : Vſzny ból/ dzwonienié/ y iną głuchotę léczyć
SienLek T2.
Wyrażenie »dzwonienie w uszu« (3): Zwonienie w vſzu czym léczyc SienLek T3, 15, S2.
Szereg: »brzmienie albo dzwonienie« (1): O niedoſtátkoch vſznych/ [...] iáko bolenie/ wrzod/
śmierdźienie/ zálężenie robakow/ brzmienie álbo dzwonienie/ głuchotá/ álbo zátkánie SienLek 70v.
Synonimy: 1. bicie, kołatanie, stos, stosowanie, tłuczenie; 2. a. brzęk, brzmienie, dźwięki b. brzmienie.
Cf DZWONIĆ
BO