Opracowanie B.Zakrzewski

www.astronomia2009.pl
K a r t k a
z
www.as.up.krakow.pl/2009
a s t r o n o m i c z n e g o
k a l e n d a r z a
Opracowanie B.Zakrzewski
K W I E C I E Ń
1 (1960 r.) – wystartował pierwszy satelita meteorologiczny – Tiros 1 (USA). Dostarczył 23 tys. zdjęć
powłoki chmur.
2 (1845 r.) – fizycy francuscy Armand H. Fizeau i Jean Foucault wykonali pierwszą fotografię
(dagerotyp) tarczy słonecznej na której udało się zarejestrować plamy słoneczne.
3 (1925 r.) – krakowski astronom Lucjan Orkisz odkrył pierwszą polską kometę oznaczoną symbolem
1925C. Obserwacje prowadził w załoŜonej kilka lat wcześniej Stacji Astronomicznej na
szczycie Łysiny koło Myślenic. Za to odkrycie uhonorowany został medalem przyznanym
przez The American Astronomical Society.
3 (1966 r.) – pierwszy sztuczny satelita KsięŜyca – Łuna 10 (ZSRR) wszedł na orbitę. Za pomocą
zainstalowanej aparatury badane było m. in. pole magnetyczne KsięŜyca. Łączność z
satelitą utrzymywana była przez dwa miesiące.
4 (1983 r.) – po raz pierwszy wystartował prom kosmiczny Challenger. Brał on udział w 10 misjach,
łącznie z ostatnim startem w styczniu 1986 roku, podczas którego miał miejsce wybuch
zbiornika i całkowite zniszczenie promu.
5 (1973 r.) – wystartowała amerykańska sonda Pioneer 11 przeznaczona do badania duŜych planet
Układu Słonecznego. Zgromadzona została m. in. liczna kolekcja fotografii Jowisza i
Saturna.
6 (1965 r.) – wystartował Intelsat 1 (Early Bird) –- pierwszy komercyjny geostacjonarny satelita
telekomunikacyjny
7 (2001 r.) – wystartował amerykański próbnik Mars Odyssey. Zainstalowana aparatura prowadziła
badania klimatu oraz wnętrza Czerwonej Planety.
8 (1966 r.) – wystrzelony został amerykański sztuczny satelita OAO 1, pierwsze orbitalne obserwatorium
astronomiczne. WyposaŜony był w zestaw pięciu teleskopów do prowadzenia obserwacji
w zakresie ultrafioletowym. Z powodu trudności z urządzeniami zasilającymi misja ta
zakończyła się niepowodzeniem.
9 (1991 r.) – odkryta została planetoida Penderecki, nazwana na cześć polskiego kompozytora
Krzysztofa Pendereckiego.
10 (1813 r.) – zmarł francuski matematyk, astronom i fizyk teoretyk Joseph Louis de Lagrange.
NajwaŜniejszym osiągnięciem w dziedzinie astronomii było uzyskanie rozwiązań
niektórych szczególnych przypadków równań opisujących ruch ciał w polu grawitacyjnym.
11 (1910 r.) – urodził się polski astronom Stefan Piotrowski. Zajmował się badaniem układów gwiazd
podwójnych oraz teorią zderzeń planetoid. W roku 1953 załoŜył kwartalnik naukowy
„Postępy Astronomii”.
12 (1961 r.) – wystrzelony został pierwszy załogowy statek kosmiczny Wostok 1 (ZSRR) z Jurijem
Gagarinem na pokładzie. Czas lotu wynosił 1 godz. 48 min.
12 (1981 r.) – po raz pierwszy wystartował prom kosmiczny Columbia – pierwszy z serii pięciu
wystrzelonych przez NASA. Do katastrofy w 2003 roku Columbia odbyła 28 lotów.
13 (1960 r.) – na orbicie umieszczony została amerykański satelita Transit 1B, pierwszy wyposaŜony w
aparaturę przeznaczoną do nawigacji satelitarnej. Przeprowadzone próby były
początkiem satelitarnego systemu GPS.
14 (1629 r.) – urodził się niderlandzki astronom, matematyk i mechanik Christiaan Huygens. Za pomocą
skonstruowanych przez siebie instrumentów prowadził obserwacje, dzięki którym m. in.
odkrył Tytana – pierwszy księŜyc Saturna oraz jako pierwszy poprawnie wyjaśnił naturę
pierścieni Saturna.
15 (1975 r.) – odkryta została planetoida Domeyko. Nazwa została nadana ku czci Ignacego Domeyki,
pracującego w Chile polskiego uczonego, mineraloga.
16 (1972 r.) – wystartowała misja księŜycowa Apollo 16. Po raz pierwszy astronauci przebywali w
górzystym rejonie KsięŜyca
17 (1970 r.) – po nieudanej misji wróciła na ziemię załoga misji Apollo 13. Trzecia próba lądowania na
KsięŜycu tym razem zakończyła się niepowodzeniem. Przyczyną przerwania wyprawy
było uszkodzenie zbiorników z ciekłym tlenem.
18 (1955 r.) – zmarł Albert Einstein, fizyk teoretyk, autor m. in. szczególnej i ogólnej teorii względności.
Druga z nich stała się podstawą współczesnej kosmologii. Na jej podstawie stworzone
zostały modele czarnych dziur i teoria fal grawitacyjnych
19 (1973 r.) – wystrzelony został satelita Kopernik 500 z radzieckiej serii Interkosmos. Po raz pierwszy
wyniósł w kosmos polską aparaturę naukową. Dzięki niej zebrano dane na temat
promieniowania radiowego Słońca oraz ziemskiej jonosfery.
20 (1967 r.) – wylądowała na KsięŜycu amerykańska sonda bezzałogowa Surveyor 3. Celem wyprawy
było prowadzenie badań przed rozpoczęciem misji Apollo. Dwa lata później w tym
samym miejscu wylądowała załoga Apollo 11.
21 (1972 r.) – wylądował na KsięŜycu Apollo 16. Charles Duke i John Young przebywali na jego
powierzchni 71 godzin i 14 minut. Dzięki wyposaŜeniu ich wyprawy w samobieŜny pojazd
księŜycowy Rover mogli przebyć w tym czasie około 27 kilometrów.
22
– co roku w tym dniu przypada maksimum aktywności Lirydów – meteorów pojawiających się
w gwiazdozbiorze Lutni. Rój znany jest od staroŜytności – pierwsze zapisy pochodzą z
kronik chińskich z 687 r. p.n.e.
23 (1967 r.) – wystartował pierwszy manewrujący pojazd załogowy Sojuz 1 (ZSRR).
24 (1990 r.) – wahadłowiec wyniósł na orbitę Teleskop Kosmiczny Hubble’a, największy do tej pory
instrument optyczny wykorzystywany w obserwacjach pozaatmosferycznych. Średnica
głównego zwierciadła wynosi 2,4 metra. Wyniki prowadzonych dotąd obserwacji są
źródłem danych do bardzo wielu opracowań i publikacji naukowych.
25 (1935 r.) – urodził się amerykański astronom Philip J. E. Peebles. Wspólnie z Robertem Dickiem
przewidzieli istnienie odkrytego później tzw. kosmicznego promieniowania tła. Pozwoliło
to na potwierdzenie zgodności teorii Wielkiego Wybuchu z obserwacjami.
26 (1933 r.) – urodził się w Monachium amerykański astrofizyk Arno Penzias. W 1965 (wspólnie z
Robertem W. Wilsonem) odkrył tzw. kosmiczne promieniowe tła. Za to odkrycie obydwaj
uczeni otrzymali Nagrodę Nobla w 1978 roku.
27 (575 r.) – kroniki chińskie zanotowały wybuch gwiazdy nowej w gwiazdozbiorze Wolarza (łac. Bootes).
28 (1774 r.) – urodził się angielski astronom Francis Bailly. Jako pierwszy opisał zjawisko pojawiania się
jasnych punktów na brzegu tarczy KsięŜyca w momencie początku i końca fazy
całkowitej zaćmienia Słońca (tzw. perły Bailly’ego). Przyczyną ich powstania jest
przejście światła słonecznego między górami na brzegu tarczy KsięŜyca.
29 (1854 r.) – urodził się francuski matematyk Julies Henri Poincaré. Swoimi pracami zrewolucjonizował
tradycyjną mechanikę nieba. Zainicjował badania nad stabilnością Układu Słonecznego.
Rozwiązał, niezaleŜnie od Alberta Einsteina, wiele idei szczególnej teorii względności.
30 (1777 r.) – urodził się niemiecki matematyk, astronom i geodeta Karl Friedrich Gauss. Największym
osiągnięciem było opracowanie metody wyznaczenia elementów opisujących orbity ciał
niebieskich na podstawie trzech obserwacji.