informacja dla druzynowych

XVI Powiatowy Ostródzki Rajd Ekologiczny
„Chrońmy Bioróżnorodność”
INFORMACJE DLA DRUŻYNOWYCH
(fragment programu – Odznaka Chrońmy Bioróżnorodność – opublikowanego na
www.program.zhp.pl)
„Od 100 lat skauci otaczają opieką środowisko naturalne oraz życie,
które ono podtrzymuje, a także propagują jego ochronę i zachowanie.
Inspiracją tych działań jest szacunek dla natury, szacunek, którego niestety w wielu
przypadkach brak, co objawia się wzrastającym wymieraniem zwierząt, zwiększającym się
wycinaniem drzew i rosnącą utratą siedlisk. Teraz, bardziej niż kiedykolwiek,
musimy kontynuować i przyspieszyć skautową tradycję pozostawiania świata lepszym,
niż go zastaliśmy. Młodzi ludzie już teraz są przykładem jak chronić i utrzymać różnorodność
biologiczną poprzez sadzenie drzew, wpływanie na władze państw poprzez
proekologiczne grupy nacisku, recykling odpadów oraz podnoszenie
świadomości społeczeństwa na temat zanieczyszczeń.
Mamy nadzieję, że niniejsza broszura będzie dla was pomocna,
byście kontynuowali ogromny wpływ, jaki macie na swoją przyszłość oraz trwałość
waszego społeczeństwa i środowiska naturalnego.”
Margaret Treloar
Przewodnicząca Światowego Stowarzyszenia Przewodniczek i Skautek
„Bioróżnorodność jest podstawą zdrowych ekosystemów,
składających się na środowisko, w którym żyjemy,
zapewniając czyste powietrze, wodę oraz żyzną glebę,
która dostarcza nam żywność. Przez tysiące lat ludzie wyhodowali
nowe odmiany roślin i rasy zwierząt przy użyciu różnorodności życia
wokół nich i wciąż wiele z tych roślin potrzebuje innych organizmów
do swojego prawidłowego rozwoju - na przykład pszczoły zapylają wiele drzew owocowych.
Mam nadzieję, że Propozycja Chrońmy Bioróżnorodność rozwinie wasze zainteresowanie
cudami natury, zachęci do poszerzenia wiedzy oraz do podjęcia działań na rzecz
ochrony środowiska naturalnego, które jest wokół was.”
Peter Holmgren
Dyrektor Wydziału ds Klimatu, Energii i Dzierżawy Gruntów,
Organizacja Narodów Zjednoczonych do
spraw Wyżywienia i Rolnictwa (skrót: FAO)
„Bioróżnorodność to inaczej życie. Bioróżnorodność jest naszym życiem.
Różnorodność i złożoność życia jest zdumiewająca.
W najnowszej historii ludzkość jest bardzo nieostrożna;
skutkiem czego tracimy różnorodność biologiczną oraz korzyści z niej płynące.
To, co robimy teraz na rzecz ochrony lub niszczenia natury, będzie kształtować świat,
w którym będziemy żyć w przyszłości. Wyzwania dotyczące przyszłości bioróżnorodności
stoją przed dzisiejszą młodzieżą oraz dziećmi - będącymi obywatelami i liderami w przyszłości.
Zachęcam do zapoznania się i uświadamiania innych na temat różnorodności biologicznej poprzez
Propozycję Chrońmy Bioróżnorodność. To właśnie wasza kreatywność, ciekawość i wytrwałość
ostatecznie zapewni życie w harmonii w przyszłości.”
Ahmed Djoghlaf
Sekretarz Wykonawczy Konwencji o różnorodności biologicznej
Wprowadzenie do bioróżnorodności
,,Bio” oznacza życie, „różnorodność” zaś - zbiór wielu rzeczy, które nie są takie same,
stąd bioróżnorodność (inaczej różnorodność biologiczna) jest niezwykłym bogactwem
różnorodnych organizmów żywych w przyrodzie, a także obejmuje sposób, w jaki one
wzajemnie na siebie oddziaływują. Bioróżnorodność odnosi się do wszystkich gatunków
zwierząt, roślin i innych form życia, oraz różnorodności, która istnieje w każdym gatunku.
Obejmuje ona również różnorodność obecną w ekosystemach – innymi słowy - zmiany, które
widzimy w środowisku, w tym zmiany krajobrazów, roślin i zwierząt w nim egzystujących, a
także różne sposoby, w których te części ekosystemów współdziałają ze sobą.
Bioróżnorodność jest niezwykle złożona i często tłumaczy się ją jako różnorodność i
zmienność genów, gatunków i ekosystemów. Geny są jednostkami dziedziczności
występującymi we wszystkich komórkach. Zawierają one specjalne kody lub instrukcje, które
nadają organizmom różne cechy. Różnorodność genetyczna występuje w obrębie gatunku,
a nawet w odmianach danego gatunku. Na przykład w jednej odmianie pomidorów geny
jednego osobnika mogą spowodować zakwitnięcie wcześniej niż pozostałe bądź wydanie
bardziej czerwonych pomidorów To właśnie różnorodność genetyczna występująca na
poziomie indywidualnym sprawia, że każdy organizm jest unikalny. W naturze bowiem nie
ma dwóch żywych istot, które byłyby dokładnie takie same.
Na świecie żyje niezliczony zbiór zwierząt, roślin, grzybów oraz mikroorganizmów.
Wszystkie rodzaje tych organizmów nazywane są gatunkami. Gatunek to grupa podobnych
organizmów, które mogą krzyżować się ze sobą i wydać zdrowe, płodne potomstwo. Chociaż
możemy sobie tego nie uświadamiać, widzimy różne gatunki w naszym codziennym życiu,
np. ludzi, kozy, drzewa czy komary. Różnorodność gatunków jest najbardziej oczywistym
typem różnorodności biologicznej. Nasza planeta daje życie milionom gatunków, z których
wiele nie zostało jeszcze odkrytych!
Zwierzęta, rośliny a nawet mikroorganizmy żyją w społecznościach, tak jak ludzie. Miejsce,
gdzie zamieszkują społeczności roślin i zwierząt wraz z glebą oraz klimatem na danej
przestrzeni, tworzy ekosystem. Ekosystemy są często nazywane ,,środowiskiem naturalnym”
lub „naturą”. Istnieje wiele rodzajów ekosystemów na Ziemi. Ekosystemy mogą być małe jak
kałuże, lub duże jak pustynie, lasy, tereny podmokłe, góry, morza, jeziora czy rzeki. Być
może najważniejszą cechą różnorodności biologicznej jest to, że wszystkie komponenty są ze
sobą powiązane. Na przykład, jeśli mysz zje chemicznie zanieczyszczone nasiono, może
przetrwać, ale jeżeli jastrząb zje wiele myszy, które zjadły takie nasiona, może on umrzeć z
powodu śmiertelnej dawki substancji chemicznej. Zależności w różnorodności biologicznej
mogą być również korzystne: przywrócenie przybrzeżnych namorzynowych ekosystemów
leśnych dostarcza ważnego środowiska ochronnego dla młodych ryb i innych gatunków
morskich, poprawia połowy wzdłuż wybrzeża i chroni osiedla ludzkie przed ekstremalnymi
zjawiskami pogodowymi. Bioróżnorodność nie tylko istnieje, posiada również funkcje i cele.
Ekosystemy są źródłem, z którego korzystają i od którego zależą ludzie. Zasoby i funkcje
usługowe ekosystemów obejmują wszystkie bogactwa (zasoby) naturalne i procesy
odpowiedzialne za utrzymanie warunków niezbędnych do życia na Ziemi. Na przykład
bioróżnorodność zapewnia nam pożywienie, oczyszcza powietrze, którym oddychamy,
filtruje wodę, którą pijemy, dostarcza surowców do budowy naszych domów i zakładów
pracy, jest częścią niezliczonych leków i naturalnych środków leczniczych i wielu innych
rzeczy. Pomaga w regulacji poziomu wody i zapobieganiu powodziom. Rozkłada odpady i
zapewnia obieg substancji pokarmowych, istotnych dla upraw. Chroni nas jako naturalne
zabezpieczenie na przyszłość przed nieznanymi warunkami, spowodowanymi przez zmiany
klimatu lub inne wydarzenia. Na przykład rodzime rośliny w niektórych krajach o
umiarkowanym klimacie muszą być odporne na gorące lata i mroźne zimy oraz mogą
posiadać materiał genetyczny, który z kolei może być wykorzystany do wydania płodów
rolnych zdolnych do przetrwania w klimacie o bardzo dużej rozpiętości temperatur. Inną
ważną funkcją ekosystemu jest wartość kulturowa krajobrazów naturalnych dla życia
ludności, przekonań religijnych, rekreacyjnych. Dla ludzi, takich jak: rolnicy, rybacy,
biolodzy, czy osoby żyjące z ekoturystyki, różnorodność biologiczna stanowi źródło
utrzymania. Znaczenie różnorodności biologicznej wykracza poza jej wartość dla człowieka
jako istoty: wszystkie zwierzęta, ptaki, owady, rośliny, drobnoustroje, grzyby i inne
stworzenia, mają prawo do istnienia. Niestety, nie wszystko układa się dobrze dla
różnorodności biologicznej naszej planety: utrata różnorodności biologicznej ma miejsce na
niespotykaną dotąd skalę. Jeżeli nie podejmiemy działań, ryzykujemy zniszczenie bogatej
różnorodności natury na zawsze. Ale co można zrobić?
Propozycja Chrońmy Bioróżnorodność może pomóc młodym ludziom w odpowiedzi na to
pytanie. Jej celem jest podniesienie świadomości na temat problemu różnorodności
biologicznej wśród dzieci i młodzieży oraz dostarczeniem wiedzy, która może pomóc im stać
się aktywnymi liderami zmian w społeczeństwie. Poprzez prowadzenie takiej działalności
wasza gromada/drużyna zidentyfikuje i podejmie odpowiednie działania w swojej
społeczności, a więc zwiększy udział w ochronie, konserwacji i poprawie zasobów
naturalnych.
Młodzież i bioróżnorodność
Wiele z obecnych i przyszłych wyzwań jest związanych z różnorodnością biologiczną.
Wiele z tych problemów musi być rozwiązywanych na poziomie globalnym. Jest jednak wiele
rzeczy, które mogą być zrobione przez jednostki i grupy ludzi w ich społeczności. Czynności
te zaczynają się wraz z uznaniem i szacunkiem dla różnorodności biologicznej, a następnie
podjęciem konkretnych działań. Dzieci i młodzież chętnie biorą udział w kształtowaniu
bardziej pozytywnej przyszłości. Są kreatywni, wrażliwi i zdolni jako obywatele, których
entuzjazm, świeże podejście i bezgraniczna energia, wspiera innowacyjne rozwiązania
zarówno na poziomie lokalnym jak i międzynarodowym. Młodzi ludzie, wykorzystujący
wiedzę oraz nowe technologie, mają możliwości przekonującego komunikowania.
Zaangażowanie młodych ludzi w zakresie różnorodności biologicznej ma kluczowe znaczenie
dla znalezienia trwałych rozwiązań dla wyzwań w zakresie bioróżnorodności naszego świata.