GĂGĂUZIA farmecele provinciei

GĂGĂUZIA farmecele provinciei
Proiectul este cofinansat de către Fundaţia Educaţie pentru Democraţie în ramele Programului
„Schimbări în Regiune- RITA” a Fundaţiei Polono-Americane Libertatea
Проект финансируется в рамках Программы Польско-Американского Фонда Свободы
«Преобразования в Регионе – RITA», реализуемой Фондом Образование для Демократии
Projekt jest współfinansowany przez Fundację Edukacja dla Demokracji
w ramach Programu ,,Przemiany w Regionie - RITA” Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności”
GĂGĂUZIA farmecele provinciei
ГАГАУЗИЯ прелести провинции
GAGAUZJA uroki prowincji
GAGAUZJA uroki prowincji
Publikacja w projekcie Towarzystwa Kulturalnego „Echo Pyzdr”
Pyzdry 2009
Copyright by Towarzystwo Kulturalne „Echo Pyzdr”
Opracowanie tekstów: Wiesława Kowalska
Przekłady: Alla Kukolenko, Florian Markulak
Zdjęcia: Ecaterina Cojocar, Wiesława Kowalska, Galina Maslinkowa
Druk: Transdruk Szeflińscy i Rosińscy sp. j.
www.transdruk.pl
GĂGĂUZIA farmecele provinciei
Introducere
Următoarea publicaţie reprezintă rezultatul proiectului: „GĂGĂUZIA farmecele provinciei” realizat în perioada: 1 iulie 2009- 31 decembrie 2009 de către
organizaţia polonă Societatea Culturală „Echo Pyzdr” şi partenerul moldovean:
organizaţia „Echo sec. XXI”.
Proiectul a fost cofinansat de Fundaţia Educaţie pentru Democraţie în cadrul Programului „Schimbări în Regiune- RITA” Fundaţiei Polono-Americane
Libertatea. Scopul proiectului a fost comunicarea experienţelor polone legate
de dezvoltarea regiunilor rurale în mediul găgăuz. S-a concentrat asupra turismului. S-a stabilit potenţialul turistic şi s-a lucrat la Programul de Dezvoltare a
Turismului pentru sud-estul Moldovei ( Bugiacul istoric). Scopul a fost realizat
de o grupă de 12 lideri moldoveni ai mediului rural, împreună cu 3 participanţi polonezi ( trener, coordinator şi persoana pentru şcolarizare). Au avut loc:
şcolarizări, vizite de studiu şi ateliere în Moldova şi în Polonia. În timpul proiectului s-a descoperit, că sud-estul Moldovei nu e numai o regiune autonomă
Găgăuzia, dar şi sate locuite de bulgari. Din punct de vedere istoric era numită:
Bugiac. Ambele grupe etnice, găgăuzii şi bulgarii, cultivează propriul patrimoniu cultural. Tratarea separată a fiecărei dintre grupe în Programul de Dezvoltare a Turismului (PDT) ar fi ilogică, căci regiunile locuite de ambele comunităţi
se împreunează una cu alta, atingând chiar o parte din Ucraina. Scriind despre
Găgăuzi nu se poate da la o parte pe bulgari şi invers.
În PDT trebuia de vorbit despre regiunea mai largă, locuită şi formată împreună de găgăuzi şi bulgari, adică de Bugiac. Deci, bine aţi venit în Bugiac!
5
PROGRAMUL DE DEZVOLTARE A TURISMULUI
Ghiduri practice pentru cei ce plănuiesc să înceapă
o afacere turistică numită agroturism.
Cuprins:
Tendinţe europene
Profitabilitatea producţiei agricole scade. Din ce în ce mai puţini oameni
găsesc de lucru în agricultură, din ce în ce mai greu se găseşte de lucru la oraş,
din ce în ce mai mulţi agricultori încep alte activităţi în sate, printre care deschid societăţi agroturistice.
Trend-uri în turismul mondial
Creşte moda turismului activ ( biciclete, cai, etc ) şi tematic ( cunoaşterea patrimoniului cultural).
Turiştii încep să se ferească de locurile aglomerate de mulţimile de turişti. O
combinaţie mai eficientă şi mai ieftină dă ca rezultat petrecerea concediului
la capătul lumii. Business-ul turistic se dezvoltă dinamic şi este activitatea numărul doi în economia mondială (după IT). În anii 50 călătoreau în afara graniţelor 25 de milioane de turişti anual, în anul 2008- 750 de milioane.
Din prognozele Organizaţiei Mondiale de Turism în anul 2020 numărul turiştilor, care vor călători peste graniţă va fi de 1,6 miliarde.
Turiştii caută locuri cu patrimoniu cultural autentic, indiferent de aşezarea lor
geografică.
Ca patrimoniu cultural se numără: limba tradiţională, muzica, cântecele, artizanatele artistice, arhitectura, bucătăria, locurile sacre, costumele tradiţionale
şi mesajul transmis din generaţie: comportamentul local, credinţe, legende.
Turismul e profitabil
Multe case de la sat au camere şi alte încăperi nefolosite, care după o nu prea
mare renovare şi organizarea de băi, pot aduce profit. Turiştii fiind în concediu
cumpără produse agricole (de casă) locale şi alimentare, de ex.: vin, fructe, produse coapte, brânze. Comandă şi porţii de casă făcute după reţete tradiţionale.
Câştiguri va aduce închirierea calului sau a bicicletei. E profitabilă producerea
şi vânzarea de produse de artizanat, de ex. tapiserie, aşternuturi cusute, instrumente muzicale, etc. Se merită să te specializezi în servicii de ghid şi transport.
6
Predispoziţiile şi calificaţiile managerilor de agroturism
Predispoziţii: relaţie deschisă faţă de oamenii străini, răbdare, comunicare, toleranţă faţă de comportamente străine, interesat de lume, tratare individuală
a fiecărui turist, creativitate.
Calificaţii: cunoştinţe de gătire, cunoaşterea regiunii, a resurselor naturii şi istorice, calculator, cunoştinţe de metode de bază a promoţiei, cunoştinţe de limbi
străine.
Ce aşteaptă turistul care vine în sat:
· Mediu necontaminat: lacuri şi izvoare curate, terenuri nemizerabile, agricultură puţin intensă fără de chimicale, aer curat (fără miros de arderi de plastic, cauciuc, deşeuri);
· Produse ecologice: lipsită de chimicale în cultivarea de lângă casă a legumelor şi fructelor, creşterea în mod tradiţional (în libertate) a diferitelor rase de
animale de casă
· Contactul cu oamenii: persoanele, care se ocupă de agroturism trebuie să
aibă timp de vorbit cu oaspeţii!
· Patrimoniu cultural autentic: arhitectura tradiţională cultivată şi în clădirile
noi; mâncare tradiţională disponibilă nu numai în case, dar şi în gastronomii
publice; costume tradiţionale întâlnite în viaţa de zi cu zi; artizanat tradiţional
disponibil la vânzarea en-detail şi în casele private; originale: limba, muzica,
arta de fiecare zi şi de sărbători;
· Atracţiile din timpul liber: excursii tematice, participarea la evenimentele
tradiţionale;
· Cazarea: camere de oaspeţi în clădiri legate de arhitectura tradiţională
(pot fi clădiri gospodăreşti amenajate) cu intrare separată. E bună stilizarea
camerelor în stil „ţărănesc”. STANDARD: camera de 2 persoane ar trebui să aibă
2 paturi, fiecare de mărimi minime de 200 cm x 90 cm sau un pat dublu de
mărimile: 200 cm x 140 cm; dotarea minimă: dulap, masă, 2 scaune, ceainic
electric, iluminare bună pentru citit; mărimea camerei de 2 persoane: 18 m2
( în afară de locul de dormit obligatoriu loc de stat cu posibilitatea de a scrie
sau citi); baia cu intrare din cameră sau de pe hol ( cel mai bine e, când turiştii
au baia numai pentru dispoziţia lor. Se poate obţine atunci un preţ pe noapte
mai mare chiar cu 100%. În baie ar trebui să fie: duş, chiuvetă, oglindă, wc,
agăţătoare pentru haine şi prosoape); acces la bucătărie (cel mai bine, când
gazda pregăteşte mâncarea. Dacă nu e posibil atunci turiştii ar trebui să aibă
acces la bucătăria echipată); spaţiul din jurul clădirii să dea posibilitatea petrecerii timpului în aer liber ( de ex. o băncuţă la umbră). Atuul gospodăriei este
7
un beci răcoros şi plăcut, în care se poate aşeza la masă, gustând din produsele
locale. Toate camerele ar trebui să fie ţinute într-o curăţenie imaculată.
Promovare
1 ... prin Internet, participarea la târgurile turistice, agenţii de turism
Descrierea gospodăriei ar trebui să fie identică cu realitatea şi să conţină
următoarele informaţii: oferta plină ( cum arată exteriorul gospodăriei, descrierea camerelor cu numărul de băi comune şi individuale; posibilitatea
de venire cu animalele; atracţiile din împrejurimi şi serviciile în plus oferite,
de ex. preluarea de la aeroport; preţul unei nopţi, mâncării şi serviciilor în
plus; limba în care se poate comunica; adresa exactă cu numerele de telefon, harta-cel mai bine făcută de mână. ATENŢIE! Hărţile de pe Internet nu
se pot folosi în mod gratuit pentru scopuri promoţionale);
2 … cea mai bună promoţie, şi nu legată de costuri în plus, este informaţia pe
care o transmit în mediul lor, când se întorc acasă, primii turişti satisfăcuţi!
Stabilirea preţului
La început oferta ar trebui să nu fie scumpă, ca să atragă primii turişti. Multe
regiuni turistice, care sunt în prezent în capul listelor turistice, au început de la
preţuri de cazare mici oferind în acelaşi timp o bogată ofertă în plus. Oferta în
plus este exact principalul magnet, care atrage turiştii. Preţul cazării ar trebui
să depindă de durata sejurului şi de numărul de persone ( cu cât mai multe
persone şi mai multe zile, cu atât preţul este mai mic). Preţul face piaţa. Nu e
de ajuns simpla calculare: costul+ 10% profit. Trebuie de luat în considerare
sezonul, concurenţa, moda la diferite locuri de odihnă. Câteodată trebuie de
lucrat fără profit, ca într-un timp “mai bun” să recuperăm.
Produsul turistic
Produsul turistic reprezintă îmbinarea elementelor materiale ( cazarea, transportul, mâncarea, excursii) şi nemateriale ( trăirea aventurii, cunoşterea de
ceva nemaipomenit). Elementul nematerial este cel mai important pentru turist şi e decisiv la alegerea ofertei la un preţ satisfăcător.
Alegerea produsului
Trebuie de luat decizia asupra unui produs promiţător, diferit faţă de ofertele
altor regiuni. Atracţiile ar trebui să aibă caracter unic şi să fie atribuite unei
8
concrete categorii de turişti. Turiştii nu vin numai să mănânce şi să doarmă
(deşi mâncarea bună şi cazarea sunt obligatorii), ci mai ales ca să petreacă interesant timpul liber.
Produsul turistic: Bugiac
Bugiac e regiunea pentru persoanele, care preferă un turism special. Aceste
persone caută locuri neaglomerate, care oferă efort fizic îmbinat cu posibilitatea de a cunoaşte patrimoniul cultural original. Bugiac e o stepă. Ca să îl
cunoaşteţi, trebuie de făcut un efort cu bicicleta, cu calul sau pe un camion de
epocă. Toate astea le are Bugiac. Un produs turistic original poate fi o excursie de câteva zile pe terenurile fără drumuri din Bugiac, îmbinate cu cazarea
la stânile ciobanilor sau în satele, care oferă un patrimoniu cultural bogat. O
completare a sejurului poate fi participarea la evenimente tradiţionale, lucrul
pământului, strânsul de plante, sau producţia de vin. Oferta plină e posibilă de
aplicat cu investiţii financiare mici.
Printre turişti a devenit la modă dorinţa de a face “o adevărată excursie”, care
este puţin imprevizibilă, deci e plină de aventuri şi are valori educaţionale.
Bugiac e una dintre puţinile regiuni ale Europei, care poate oferi aşa o excursie
la un preţ rezonabil. Oferta poate fi îndreptată către studenţi şi persone de
maximum 50 de ani cu studii superioare, căutători şi mobili.
9
„GĂGĂUZIA farmecele provinciei” în Moldova
Vizita de studiu a 3 persoane din Polonia în sud- estul Moldovei, pe terenul istoricului Bugiac
(6 zile din septembrie 09)
I. Organizaţia moldovenească de parteneriat a arătat:
- potenţialul turistic al oraşului istoric Bugiac ( case de cultură, muzee, cooperativă agricolă cu „camionete”, şcoli, lagărul pionier, arhitectura satului,
vinării, grădini, fabrici de vin, mică afacere privată, grajd cu cai de rasa Orlow, bazare, mănăstiri şi stepă adevărată...
... şi a lăsat să se cunoască oameni minunaţi, lucrul lor, filozofia vieţii şi bucătăria!
II. Grupa din Polonia a ţinut o şcolarizare. Scopul- analiza resurselor de mediu
şi resursele culturale din sud-estul Moldovei; discuţii: condiţiile de dezvoltare a turismului rural şi formarea de produse turistice în baza documentaţiei
strânse din timpul vizitei. În şcolarizare a fost adăugat exerciţiul de cunoaştere- integrare şi evaluare.
III.Concluzii: grupa din Polonia a cunoscut exact mica regiune din sud-estul
Moldovei. E locuită de bulgari ( Tvarditsa), găgăuzi (Giultai, Ceadir Lunga,
Tomai). Ambele grupe etnice îşi îmbunătăţesc propriul patrimoniu cultural.
În muzeul Tvarditsa s-a ajuns la întâlnirea cu oamenii de ştiinţă- etnografi
din Sofia (Bulgaria), care conduc analize etnografice printre bulgarii moldoveni, ca ultimii „transmiţători” ai tradiţiilor bulgăreşti uitate chiar în propria
Bulgarie. Reprezintă un potenţial turistic enorm din punct de vedere al proiectului „Găgăuzia- farmecele provinciei”.
Ambele grupe etnice se diferenţiază prin cultivarea clădirilor tradiţionale, ce
reprezintă un alt potenţial turistic important.
10
„GĂGĂUZIA farmecele provinciei” în Polonia.
Vizita de studiu a 12 persoane din terenul istoric
Bugiac pe terenul Wielkopolska şi Kaszuby
( 9 zile din octombrie 2009)
I. Organizaţia poloneză de parteneriat a arătat:
- instituţii colaboratoare, legate de turismul rural ( consilii locale, agroturism,
Centrul de Consiliere Rurală);
- exemple de noi soluţii în agricultură oferite turismului rural (de ex: gospodăria biodinamică, gospodărirea fostului PGR, călărire, Casa Internaţională
de Întâlniri a Tinerilor).
- folosirea valorilor rurale pentru societăţi comerciale ajutate de UE (centrul
de hipoterapie).
- varietatea etnică ca valoare turistică ( Kaszuby).
- posibilitatea de a cunoaşte felurile de promovare a produselor turistice
având ca scop pregătirea propriei oferte (Tour Salon în Poznan, Organizaţia
Locală de Turism).
... dar a pregătit şi un ciclu de ateliere
II. Ciclul de atelier. Scop- definirea produsului turistic în sud-estul Moldovei
(istoricul Bugiac); s-a vorbit: trend-uri în turism; s-a exersat: analiza SWOT,
strategia de preţ, feluri de promovare. Au fost folosite următoarele tehnici: harta de resurse, câmp de forţă, 5 din 25, elemente de analiză SWOT.
Au fost analizate în special următoarele resurse: oameni, organizaţii, idei;
patrimoniul şi cultura, experienţa (bogăţia), valorile naturii, facilităţi şi standarde, protecţia mediului, infrastructura. Programul a fost lărgit meritoric
de o grupă cu o problemă aleasă ca dominatoare, adică Management şi
Marketing şi problema: produsul şi imaginea lui şi plănuirea. Programul a
fost încheiat de exerciţiul: „Sunt manager în agroturism” (Ce ofer?, Cui?, Cum
ajung la client?, Cu ce preţ?, Ce tebuie să mai iau în considerare?).
III.Rezultatele atelierelor: „s-au născut” 4 firme de diferite strategii, de la oferte pentru destinatari specializaţi ( de ex: raiduri cu „camionete” – firma Mix
Trans) până la oferte pentru familii ( de ex: prezenţa în sărbătorile de hram
pline de tradiţii şi folclor „hram”- firma „ Bugiacskaya step”). Ambele firme,
după împlinirea standardelor de dormit la nivel de agroturism european şi
îmbunătăţirea detaliilor, pot fi puse în funcţiune imediat.
IV.Concluzii: de dorit ar fi ateliere direcţionate către adâncirea meritorică a elementelor de strategie în marketing dar şi la descrierea exactă a importanţei
produsului turistic precum favoritul regiunii. E o temă nouă şi importantă,
11
neluată până acum în considerare de consiliile locale în planurile de dezvoltare locală ( exemplu Tvarditsy sau Giultai). După opinia locuitorilor şi a
conducătorilor regiunii cuprinse de proiect, turismul se poate dezvolta numai în regiunile deja lansate (Chişinău şi în împrejurimi), iar turiştii ar trebui
să locuiască în hotele. Trebuie de schimbat asta!
Totul a fost terminat de conferinţa: „Găgăuzia- Wielkopolska Perspectivele de
dezvoltare a turismului în regiunile rurale”
12
13
Lumea frumoasă e aici, lângă noi…
Удивительный мир находится здесь, вокруг нас…
Piękny świat jest tutaj, obok nas…
Muzica şi dansul reprezintă folclorul căutat de turişti
Музыка и танец это фольклор, который ищут туристы
Muzyka i taniec to folklor poszukiwany przez turystów
Europa iubeşte Micile Naţiuni
Европа любит Малые Родины
Europa kocha Małe Ojczyzny
14
Tradiţionalul reprezintă contactul cu natura
vie şi alimentele de cea mai înaltă calitate
Традиционное животноводство это контакт с живой природой и продукты наивысшего качества
Tradycyjna hodowla to kontakt z żywą przyrodą i żywność najwyższej jakości
Bucătăria tradiţională- plăcere în cerul gurii
Традиционная кухня - наслаждение для глаз
и желудка
Tradycyjna kuchnia - rozkosz podniebienia
Întâlnirea participanţilor proiectului cu primarul Tvardisty
Встреча участников проекта с мэром
Твардицы
Spotkanie uczestników projektu z primarem
Tvarditsy
15
Şi caii pot transporta turiştii
Кони могут возить также и туристов
Konie mogą wozić też turystów
O cursă tare cu aşa maşină este visul fiecărui bărbat
Мечтой каждого мужчины является шальная езда такой машиной
Marzeniem każdego mężczyzny jest ostra jazda taką maszyną
16
Struguri suculente şi de o dulceaţă rară
Винограды редкой сладости и сочности
Winogrona o rzadkiej słodyczy i soczystości
Bulgarii şi găgăuzii sunt neîntâlnit de muzicali
Болгары и гагаузы отличаются необыкновенными музыкальными способностями
Bułgarzy i Gagauzi są niezwykle muzykalni
Alei de nuci oferind umbră nepreţuită pe timp de vară
Ореховые аллеи, которые летом дают бесценную тень
Orzechowe aleje dające bezcenny cień latem
17
Vei găsi aici liniştea
Здесь найдешь спокойствие и
тишину
Znajdziesz tu spokój
Lumina, umbra şi arhitectura tradiţională reprezintă coloritul satelor noastre
Свет, тень и традиционная архитектура - это колорит наших сел
Światło, cień i tradycyjna architektura to koloryt naszych wiosek
18
Cai nemaivăzut de frumoşi din rasa Orlow se simt minunat la noi
Необычайно красивые кони породы Орлов чувствуют себя у нас замечательно
Niezwykle piękne konie rasy Orłow czują się u nas świetnie
Fiecare dintre noi îşi simte casa altfel
Каждый из нас чувствует свой дом по-другому
Każdy z nas czuje swój dom inaczej
19
Aşa stepe o raritate nemaipomenită în Europa
Такие степи это большая редкость в Европе
Takie stepy to niezwykła rzadkość w Europie
Gardurile de beton nu se compun cu aşa case frumoase
Бетонные заборы не подходят к таким красивым домам
Betonowe płoty nie pasują do tak pięknych domów
20
Gard de pe pământul nostru
А это забор родом с нашей земли
To płot z naszej ziemi
Turiştilor le place foarte mult manufactura
Рукоделие очень нравится туристам
Rękodzieło podoba się bardzo turystom
21
În bazare se pot cumpăra bunătăţi
de casă specifice regiunii noastre
На базарах можно купить домашние продукты, характерные
для нашего региона
Na bazarach można kupić dania
domowe specyficzne dla naszego
obszaru
Ospitalitatea ne este scrisă în caracter
Гостеприимство - это неотъемлемый элемент нашего характера
Gościnność wpisana jest w nasz charakter
Fântâna cu apă e simbolul ospitalităţii noastre
Колодец с водой это символ нашего гостеприимства
Studnia z wodą to symbol naszej gościnności
22
Un loc plăcut în stepă
Приятное место в степи
Miłe miejsce w stepie
Bugiac e omul spaţiului şi al naturii
Буджак - это человек, пространство и природа
Budżak to człowiek, przestrzeń i natura
23
În fiecare casă e alt vin moldovenesc
В каждом доме рождается неповторимое молдавское вино
W każdym domu powstaje inne mołdawskie wino
Ne cultivăm credinţa
Мы поддерживаем нашу веру
Kultywujemy naszą wiarę
24
Costumele tradiţionale subliniază cultura
noastră
Традиционные наряды подчеркивают
нашу культуру
Tradycyjne stroje podkreślają naszą kulturę
Stepa fără cal e ca marea fără corabie
Степь без коня - как море без парусника
Step bez konia to jak morze bez żaglowca
Stepa- posibilitatea de a trăi o adevărată aventură
Степь это возможность пережить настоящее приключение
Step to możliwość przeżycia prawdziwej przygody
25
Mâncare tradiţională necunoscută în Europa
Традиционная еда, о которой не знают в Европе
Tradycyjne jedzenie nieznane w Europie
Începutul şcolarizării
Начало подготовок
Początek szkoleń
26
Întâlnirea de atelier „Să ne cunoaştem…”
Одна из встреч «Знакомимся...»
Spotkanie warsztatowe „Poznajemy się...”
Harta resurselor noastre
Карта наших ресурсов
Mapa naszych zasobów
27
Alegerea temei urgente pentru
atelier
Выбор первоочередной темы
семинара
Wybór najpilniejszego tematu na
warsztat
Cunoaştem alfabetul caşub( kaszub)
Знакомимся с кашубским алфавитом
Poznajemy alfabet kaszubski
28
În Organizaţia Locală de Turism Kociew
В Местной Туристической Организации Кочеве
W Lokalnej Organizacji Turystycznej Kociewie
Cântăm în capela Kociew
Аккомпанируем Кочевской капелле
Przygrywamy w kociewskiej kapeli
29
Atelierul „Câmp de Forţă”
Семинар «Силовое Поле»
Warsztat „Pole Siłowe”
Lucrul în grupe
Работа в группах
Praca w grupach
30
Apreciem resursele noastre
Оцениваем свои ресурсы
Oceniamy swoje zasoby
Idee pentru firmă
Идея фирмы
Pomysł na firmę
31
Cărţile noastre de vizită
Наши визитные карточки
Nasze wizytówki
Conferinţa recapitulativă
Конференция, подводящая итоги
проекта
Konferencja podsumowująca
32
ГАГАУЗИЯ прелести провинции
Вступление
Данная публикация является результатом проекта «ГАГАУЗИЯ прелести
провинции», реализованного в период: 1 июль 2009 - 31 декабрь 2009
польской организацией Культурная Ассоциация «Эхо Пыздр» и молдавским партнером: ассоциацией «Эхо XXI в.».
В финансировании проекта принимал участие Фонд Образование для
Демократии в рамках Программы «Преобразования в Регионе – RITA”
польско-американского Фонда Свободы. Целью проекта была передача
представителям гагаузского региона польского опыта, связанного с развитием сельских областей. Главное внимание было сосредоточено на
туризме. Был определен туристический потенциал и разработана Программа Развития Туризма для юго-восточной Молдовы (исторический
Буджак). Задание было реализовано совместной группой 12 молдавских
лидеров сельской среды и 3 польских участников (учитель, тренер и координатор). Имели место: подготовка, ознакомительные визиты, а также
семинары в Молдове и Польше. Во время реализации проекта оказалось,
что юго-восточная Молдова, это не только автономный регион Гагаузия,
но и прилегающие села, где проживают представители болгарской национальности. В прошлом этот регион носил название: Буджак. Обе этнические группы, и гагаузы, и болгары, берегут свое культурное наследие. Отдельное рассматривание каждой из групп в Программе Развития Туризма
(ПРТ) было бы нелогично, потому что эти многонациональные области
взаимно проникаются, заселяя при этом даже часть Украины. Говоря о гагаузах нельзя не вспомнить о болгарах и наоборот.
В ПРТ следует рассматривать более широкую область, где проживают и
совместно создают местную среду и гагаузы и болгары, то есть следует
говорить об области Буджак. Поэтому, добро пожаловать в Буджак!
33
ПРОГРАММА РАЗВИТИЯ ТУРИЗМА
Практические советы для планирующих начать
туристический бизнес, называемый агротуризмом
Содержание:
Европейские тенденции
Окупаемость сельскохозяйственного производства постоянно сокращается. Все меньшее число жителей находит трудоустройство в земледельческом секторе, все более тяжело найти работу также и в городах, все
больше крестьян в селах подыскивает себе другие занятия, в том числе
организуют агротуристическую деятельность.
Тенденции в мировом туризме
В последнее время появилась мода на активный (велосипеды, кони и т.п.)
и тематический (знакомство с культурным наследием) туризм.
Туристы начинают избегать мест, переполненных из-за избытка туристов.
Благодаря более эффективной и дешевой коммуникации люди зачастую
проводят свои отпуска на другом конце света. Туристический бизнес развивается динамически и является сектором номер два во всемирной экономике (после IT). В 50-х годах за границу ежегодно путешествовало 25
млн. туристов, в 2008 г. – 750 млн. Согласно прогнозам Всемирной Организации Туризма в 2020 году число туристов, путешествующих за границу, составит 1,6 млрд.
Туристы ищут мест с аутентичным культурным наследством, не взирая на
их географическое положение.
Культурное наследие это, например: традиционный язык, музыка, песни,
художественное ремесло, архитектура, кухня, сакральные и исторические
места, народные наряды, а также местные обычаи, верования, легенды.
Туризм рентабелен
Многие дома в селах имеют неиспользованные комнаты и другие помещения, которые после проведения небольших ремонтных работ и обустройства санузлов могут начать приносить прибыль. Туристы, находясь
в отпуске, покупают местные (домашние!) сельскохозяйственные и продо34
вольственные продукты, например: вино, фрукты, выпечку, сыры. Также
охотно заказывают домашние блюда, приготовленные по традиционным
рецептам. Выгодным будет также прокат коня или велосипеда. Рентабельным является производство и продажа ремесленных изделий, например
ковров, расшитой постели, скатертей, музыкальных инструментов и т.п.
Стоит также приготовить специализированные услуги проведения экскурсий и транспорта.
Способности и квалификации менеджеров агротуризма
Способности: открытые взаимоотношения с новыми людьми, терпение,
коммуникабельность, толерантность по отношению к нетипичным поведениям, любопытство, индивидуальный подход к каждому туристу, креативность
Квалификации: умение готовить, знания о регионе, его природных и исторических ресурсах, обслуживание компьютера, знание основных методов
стимулирования продажи, владение иностранными языками.
Ожидания туриста, который приезжает в село
· Неиспорченная природа: чистые озера и реки, незасоренная территория, мало интенсивное земледелие без применения химических
средств, чистый воздух (без выхлопов пластика, резины, мусора);
· Экологические продукты: придомовое овощеводство и плодоводство
без применения химических средств, выращивание традиционным
способом (на свободе) многих пород домашних животных
· Контакт с людьми: лица, которые ведут агротуристическое хозяйство,
должны иметь время для разговора с гостями!
· Аутентичное культурное наследие: традиционная архитектура, поддерживаемая также в новом строительстве; традиционные блюда доступны не только в домах, но и в общественной гастрономии; традиционный наряд, который можно встретить ежедневно; традиционное
ремесло и его изделия, доступные в розничной продаже и в частных
домах; оригинальное: язык, музыка, искусство на каждый день и по
праздникам
· Увлекательно проведенное время; тематические экскурсии, участие в
народных вечеринках
· Ночлеги: комнаты для гостей в домах, напоминающих традиционную
архитектуру, (это могут быть адаптированные хозяйственные здания)
с отдельным входом. Хорошо смотрится стилизация комнат в «сель35
ском климате». СТАНДАРТ: 2-местная комната должна иметь 2 кровати,
каждая с размерами минимум 200 см x 90 см или 1 двойная кровать с
размерами: 200 см x 140 см; минимальная меблировка: шкаф, столик,
2 стула, электрический чайник, освещение, достаточное для комфортного чтения; площадь 2-местной комнаты: 18 м2 (кроме спального места обязательно должно быть место с возможностью писать или читать
сидя); ванная комната с входом из комнаты или прилегающего коридора (лучше всего, если туристы имеют ванную комнату для индивидуального пользования). Тогда можно получить цену за ночлег даже на
100% выше. В ванной комнате должны быть: душ, умывальник, зеркало,
туалет, вешалки для одежды и полотенец); доступ к кухне (лучше всего,
если хозяйка сама готовит обеды. Если это невозможно, туристы должны иметь доступ к хорошо оборудованной кухне); пространство вокруг дома, которое даст возможность приятного времяпровождения
на свежем воздухе (например, лавочка в тени). Преимуществом агротуристического хозяйства является уютный виноградный сад, в котором
можно удобно посидеть за столом, пробуя местные продукты. Все помещения должны содержаться в безукоризненной чистоте.
Реклама
1o…в Интернете, участие в туристических выставках, бюро путешествия
Описание хозяйства должно соответствовать реальному состоянию и
содержать следующую информацию: полное предложение (внешний
вид хозяйства, описание комнат с количеством общих и индивидуальных ванных комнат; возможность приезда с животными; достопримечательности и формы отдыха в околице и связанные с ними дополнительные услуги, например, встреча в аэропорту; цены ночлегов,
питания и дополнительных услуг; языки, на которых можно общаться;
точный адрес с номерами телефонов, карта проезда, выполненная собственноручно. ВНИМАНИЕ! Карт, размещенных в Интернете нельзя использовать бесплатно для рекламных целей);
2o...самой лучшей рекламой, и то не связанной с дополнительными расходами, является информация, которую распространят в своей среде,
после возвращения домой, первые довольные поездкой туристы!
Определение цены
На начальном этапе цены не должны быть высокими, чтобы привлечь
первых туристов. Многие туристические хозяйства, которые сегодня яв36
ляются лидерами в своей отрасли, начинали с низких цен ночлегов при
своем достаточно богатом предложении дополнительных услуг. Именно
предложение дополнительных услуг является главным магнитом, притягивающим туристов. Цена ночлега должна зависеть от длительности
пребывания и количества лиц (чем больше лиц и более длительное пребывание, тем ниже цена). Ценой управляет рынок. Простая калькуляция
не достаточна: стоимость + 10% прибыли. Нужно принимать во внимание
сезонность, конкуренцию, моду на определенные места отдыха. Иногда
нужно работать без прибыли, чтобы в «лучший» период наверстать упущенное.
Туристический продукт
Туристический продукт это сочетание материальных элементов (квартира, транспорт, питание, экскурсии) с нематериальными (приключение,
знакомство с чем-то необыкновенным). Нематериальные элементы являются самыми важными для туриста, и именно они имеют решающее значение при выборе предложения по удовлетворительной цене.
Выбор продукта
Следует выбрать продукт наиболее обещающий, отличающийся от предложений других регионов. Развлечения должны быть уникальными и подобраны к конкретной категории туристов. Туристы не приезжают только
за тем, чтобы съесть и переночевать (хоть хорошая еда и ночлег необходимы), а, прежде всего, чтобы интересно провести время.
Туристический продукт: Буджак
Буджак это регион, подходящий для лиц, предпочитающих специализированный туризм. Такие лица ищут непереполненные места, предлагающие физическую нагрузку в сочетании со знакомством с оригинальным
культурным наследием. Буджак это степь. Чтобы ее познать, необходима
физическая нагрузка на велосипеде, на коне или на старом грузовике. Все
это есть в Буджаке. Оригинальным туристическим продуктом могут быть
несколькодневные пробеги по бездорожью Буджака в сочетании с ночлегами в пастырских станицах или в селах, предлагающих богатое культурное наследие. Дополнением может быть участие в народных вечеринках,
полевых работах, в сборе трав, в производстве вина. Полное предложение можно разработать при достаточно низких капиталовложениях.
Среди туристов стала модной потребность пережить «настоящее путеше37
ствие», которое не до конца можно предвидеть, поэтому оно полно приключений и имеет образовательный характер.
Буджак это один из немногочисленных регионов Европы, который может
предложить такое путешествие по очень привлекательной цене. Предложение может быть нацелено на студентов и лиц максимум 50-летнего
возраста, с высшим образованием, находящихся в постоянном поиске
интересного и мобильных.
38
«ГАГАУЗИЯ» прелести провинции» в Молдове
Студийный визит 3 представителей из Польши в
юго-восточной Молдове, на территории исторического Буджака (6 дней сентября 09)
I. Молдавская партнерская организация показала:
- туристический потенциал исторического Буджака (дома культуры,
музей, колхоз с «грузовиками», школы, пионерский лагерь, архитектуру села, виноградники, сады, винные заводы, мелкий частный бизнес,
конный завод коней породы Орлов, базары, церкви и самую настоящую степь…
…а также дала возможность познакомиться с удивительными людьми, их
работой, узнать их философию жизни и традиционную кухню!
II. Группа из Польши провела тренинг. Цель – анализ природных и культурных ресурсов юго-восточной Молдовы; были обсуждены: условия
для развития сельского туризма и создания туристических продуктов
на основе собранной во время визита документации. Подготовка была
дополнена познавательно-интеграционным упражнением, а также заключительной оценкой.
III.Выводы: польская группа имела возможность близко познакомиться
с небольшой областью юго-восточной Молдовы. Там проживают болгары (Твардица) и гагаузы (Джолтай, Чадыр-Лунга, Томай). Обе этнические группы берегут свое культурное наследие. В музее Твардицы была
организована встреча с учеными-этнографами из Софии (Болгария),
которые ведут этнографические исследования среди молдавских болгарских жителей как последних «носителей» аутентичных болгарских
традиций, забытых в самой Болгарии. С точки зрения проекта «Гагаузия
- прелести провинции» это огромный туристический потенциал.
Обе этнические группы сохраняют и поддерживают традиционный стиль
строительства, что является очередным важным туристическим потенциалом.
39
«ГАГАУЗИЯ прелести провинции» в Польше
Студийный визит 12 представителей исторического Буджака на территории Великой Польши и
Кашубского Поморья
(9 дней октября 09)
I. Польская партнерская организация показала:
- взаимодействующие организации, связанные с сельским туризмом
(самоуправление, негосударственные организации (НГО), агротуристические хозяйства, Консультационный Сельскохозяйственный Центр);
- примеры новых решений в сельском хозяйстве, благоприятствующих
развитию сельского туризма (например: биодинамическое хозяйство,
хозяйственное использование бывших PGR (польские земледельческие хозяйства), конные пробеги, Международный Дом Встреч Молодежи);
- использование преимуществ сельской местности для хозяйственной
деятельности, получающей поддержку от ЕС (центр иппотерапии);
- этническую неоднородность как туристическую достопримечательность (Кашубское Поморье)
- возможность познакомиться со способами продвижения туристических продуктов с целью разработки собственного предложения (Tour
Salon в Познани, Местная Туристическая Организация)
…а также провела цикл семинаров.
II. Цикл семинаров. Цель – определение туристического продукта сев. вост. Молдовы (исторический Буджак); были обсуждены.: тенденции в
туризме; были проработаны: SWOT-анализ, ценовая стратегия, способы продвижения продукта. Использованы следующие техники: карта
ресурсов, силовое поле, 5 из 25, элементы SWOT-анализа. Подробной
оценке были подданы следующие ресурсы: люди, организации, идеи;
культурное наследие, опыт (достижения), природные достопримечательности, база и стандарты, охрана окружающей среды, инфраструктура. Программа была дополнена проблематикой, которую группа выбрала в качестве доминирующей, т.е. Менеджмент и Маркетинг, а также
вопросами: продукт, его имидж и планирование. В конце программы
было проведено упражнение: «Я являюсь менеджером агротуризма»
(Что я предлагаю?, Кому?, Как я доберусь до клиента?, С каким ценовым
предложением? Что еще я должен учесть?).
40
III.Результаты семинаров: были «созданы» 4 фирмы с разными стратегиями, от предложений для специализированных потребителей (например: ралли «грузовиками» - фирма Mix Trans) до предложений для семей (например: участие в полных традиций и фольклора престольных
праздниках – фирма «Буджакская степь»). Обе фирмы, после того как
будут достигнуты стандарты на уровне европейского агротуризма и
доработаны соответствующие детали, могут начать действовать практически сразу же.
IV.Выводы: Необходимо провести семинары, направленные на более
углубленное рассмотрение существенных элементов маркетинговой
стратегии, а также подробное описание и значение туристического
продукта в качестве отличительной черты региона. Это новаторская и
важная тема, которая до сих пор не учитывалась органами самоуправления в планах местного развития (примеры Твардицы или Джолтая).
По мнению жителей и властей региона охваченного проектом туризм
может развиваться исключительно в уже выбранных областях (Кишинев и околице), и туристы должны проживать в гостиницах. Этот подход необходимо изменить!
Итоги встречи были подведены на конференции: «Гагаузия-Великая Польша Перспективы развития туризма в сельских районах»
41
42
GAGAUZJA uroki prowincji
Wstęp
Niniejsza publikacja to wynik projektu: „GAGAUZJA uroki prowincji” zrealizowanego w okresie: 1 lipiec 2009 - 31 grudzień 2009 przez polską organizację
Towarzystwo Kulturalne „Echo Pyzdr” i partnera mołdawskiego: organizację
„Echo XXI w”.
Projekt współfinansowała Fundacja Edukacja dla Demokracji w ramach
Programu „Przemiany w Regionie – RITA” Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności. Celem projektu było przekazanie polskich doświadczeń związanych z
rozwojem obszarów wiejskich w środowisko gagauskie. Skupiono się na turystyce. Określono potencjał turystyczny i opracowano Program Rozwoju Turystyki dla południowo-wschodniej Mołdowy (historyczny Budżak). Zadanie
zrealizowała wspólnie grupa 12 mołdawskich liderów środowiska wiejskiego
i 3 polskich uczestników (szkoleniowiec, trener i koordynator). Miały miejsce:
szkolenie, wizyty studyjne oraz warsztaty w Mołdowie i Polsce. W czasie trwania projektu okazało się, że południowo-wschodnia Mołdowa, to nie tylko
region autonomiczny Gagauzja, lecz także przyległe, zamieszkałe przez Bułgarów wioski. Historycznie kraina określana była nazwą: Budżak. Obie grupy
etniczne, Gagauzi i Bułgarzy, pielęgnują własne dziedzictwo kulturowe. Oddzielne traktowanie każdej z grup w Programie Rozwoju Turystyki (PRT) byłoby nielogiczne, bowiem obszary zamieszkałe przez obie społeczności wzajemnie się przenikają zasiedlając nawet część Ukrainy. Pisząc o Gagauzach nie
można pominąć Bułgarów i odwrotnie.
W PRT trzeba było odnieść się do szerszego obszaru zamieszkałego i
ukształtowanego wspólnie przez Gagauzów i Bułgarów, czyli do Budżaku. Witamy zatem w Budżaku!
43
PROGRAM ROZWOJU TURYSTYKI
Praktyczne porady dla planujących rozpocząć
biznes turystyczny zwany agroturystyką
Tendencje europejskie
Opłacalność produkcji rolnej maleje. Coraz mniej osób znajduje zatrudnienie
w rolnictwie, coraz trudniej jest o pracę w miastach, coraz więcej rolników podejmuje inne zajęcia na wsi, w tym otwiera działalność agroturystyczną.
Trendy w turystyce światowej
Wzrasta moda na turystykę aktywną (rowery, konie, itp.) i tematyczną (poznawanie dziedzictwa kulturowego).
Turyści zaczynają unikać miejsc zatłoczonych przez nadmiar turystów. Sprawniejsza i tańsza łączność powoduje, że urlop spędza się często na drugim końcu świata. Biznes turystyczny rozwija się dynamicznie i jest dziedziną numer
dwa w światowej gospodarce (po IT). W latach 50 tych podróżowało za granicę
25 mln turystów rocznie, w roku 2008 – 750 mln. Według prognoz Światowej
Organizacji Turystyki w roku 2020 liczba turystów podróżujących za granicę
wyniesie 1,6 mld.
Turyści szukają miejsc z autentycznym dziedzictwem kulturowym, bez względu na ich położenie geograficzne.
Dziedzictwo kulturowe to m.in.: tradycyjny język, muzyka, pieśni, rzemiosło
artystyczne, architektura, kuchnia, miejsca sakralne i historyczne, stroje ludowe oraz pokoleniowy przekaz: lokalne zachowania, wierzenia, legendy.
Turystyka się opłaca
Wiele domów na wsi posiada niewykorzystane pokoje i inne pomieszczenia,
które po niewielkim remoncie i urządzeniu łazienek, mogą przynosić zyski.
Turyści przebywając na urlopie kupują lokalne (domowe!) produkty rolne
i spożywcze np.: wino, owoce, wypieki, sery. Zamawiają także chętnie posiłki domowe sporządzone według tradycyjnych receptur. Korzyści przyniesie
wypożyczenie konia lub roweru. Opłacalna jest produkcja i sprzedaż wyrobów rzemieślniczych, np. kilimów, wyszywanej pościeli, obrusów, instrumentów muzycznych itp. Warto wyspecjalizować się w usługach przewodnickich
i transportowych.
44
Predyspozycje i kwalifikacje menedżerów
agroturyzmu
Predyspozycje: otwarty stosunek wobec obcych ludzi, cierpliwość, komunikatywność, tolerancja wobec odmiennych zachowań, ciekawość świata, indywidualne podejście do każdego turysty, kreatywność
Kwalifikacje: umiejętność gotowania, wiedza o regionie, jego zasobach przyrodniczych i historycznych, obsługa komputera, znajomość podstawowych
metod promocji, znajomość języków obcych.
Oczekiwania turysty przyjeżdżającego na wieś
· Nieskażona przyroda: czyste jeziora i rzeki, niezaśmiecony teren, mało intensywne rolnictwo wolne od chemii, czyste powietrze (wolne od spalin plastiku, gumy, śmieci);
· Produkty ekologiczne: wolna od chemii przydomowa uprawa warzyw
i owoców, hodowla w sposób tradycyjny (na wolności) wielu ras zwierząt
domowych
· Kontakt z ludźmi: osoby prowadzące agroturystykę powinny mieć czas na
rozmowę z gośćmi!
· Autentyczne dziedzictwo kulturowe: tradycyjna architektura kultywowana także w nowym budownictwie; tradycyjne jedzenie dostępne nie tylko
w domach, lecz i w gastronomii publicznej; tradycyjny strój spotykany na co
dzień; tradycyjne rzemiosło i jego wytwory dostępne w sprzedaży detalicznej i w domach prywatnych; oryginalne: język, muzyka, sztuka na co dzień
i od święta
· Atrakcyjnie spędzony czas; wycieczki tematyczne, udział w imprezach ludowych
· Zakwaterowanie: pokoje gościnne w budynkach nawiązujących do tradycyjnej architektury (mogą to być adoptowane budynki gospodarcze)
z niezależnym wejściem. Dobra jest stylizacja pokojów na „wiejskość”. STANDARD: pokój 2-osobowy powinien posiadać 2 łóżka, każde o wymiarach minimum 200 cm x 90 cm lub 1 łóżko podwójne o wymiarach: 200 cm x 140
cm; minimalne wyposażenie: szafa, stolik, 2 krzesła, czajnik elektryczny, dobre do czytania oświetlenie; wielkość pokoju 2-osobowego: 18 m2 (oprócz
miejsca do snu koniecznie miejsce do siedzenia z możliwością pisania lub
czytania); łazienka z wejściem z pokoju lub przylegającego korytarza (najlepiej jest, gdy turyści mają łazienkę wyłącznie do własnej dyspozycji. Można
wówczas uzyskać cenę za nocleg nawet o 100% wyższą. W łazience powinny
być: prysznic, umywalka, lustro, wc, wieszaki na odzież i ręczniki); dostęp do
kuchni (najlepiej, jeśli gospodyni przygotowuje posiłki we własnym zakre45
sie. Jeżeli jest to niemożliwe, to turyści powinni mieć zapewniony dostęp
do wyposażonej kuchni); przestrzeń wokół kwatery umożliwiająca przyjemne spędzenie czasu na wolnym powietrzu (np. ławeczka w cieniu). Atutem
gospodarstwa jest przytulna chłodna piwniczka, w której można wygodnie
posiedzieć za stołem kosztując lokalne produkty. Wszystkie pomieszczenia
powinny być utrzymane w nienagannej czystości.
Promocja
1o…poprzez Internet, udział w targach turystycznych, biura podróży
Opis gospodarstwa powinien być identyczny z rzeczywistością i zawierać następujące informacje: pełna oferta (wygląd zewnętrzny gospodarstwa, opis
pokojów z ilością łazienek wspólnych i indywidualnych; możliwość przyjazdu
ze zwierzętami; atrakcje w okolicy i związane z nimi dodatkowe usługi np. odbiór z lotniska; ceny noclegów, wyżywienia i usług dodatkowych; języki w jakich możliwa jest komunikacja; dokładny adres z numerami telefonów, mapka dojazdu najlepiej robiona własnoręcznie. UWAGA! Map zamieszczonych
w Internecie nie wolno bezpłatnie wykorzystywać do celów promocyjnych);
2o...najlepszą promocją, i to nie związaną z dodatkowymi kosztami, jest informacja jaką rozpowszechnią w swoich środowiskach, po powrocie do domów, pierwsi zadowoleni turyści!
Ustalanie ceny
Oferta na początku powinna być niedroga, by zachęcić pierwszych turystów.
Wiele obszarów turystycznych, obecnie przodujących w turystyce, zaczynało
od niskich cen noclegów przy równoczesnej bogatej ofercie dodatkowej. To
właśnie oferta dodatkowa jest głównym magnesem przyciągającym turystów.
Cena noclegu powinna zależeć od długości pobytu i ilości osób (im więcej
osób i dłuższy pobyt, tym cena niższa). Ceną rządzi rynek. Nie wystarczy prosta kalkulacja: koszt + 10% zysku. Trzeba brać pod uwagę sezonowość, konkurencję, modę na określone miejsca wypoczynku. Czasami trzeba pracować
bez zysku, by w „lepszym” okresie to nadrobić.
Produkt turystyczny
Produkt turystyczny to połączenie składników materialnych (kwatera, transport, wyżywienie, wycieczki) i niematerialnych (przeżycie przygody, poznanie
46
czegoś niezwykłego). Składnik niematerialny jest najważniejszy dla turysty
i decyduje o wyborze oferty przy zadowalającej cenie.
Wybór produktu
Należy zdecydować się na produkt najbardziej obiecujący, odmienny wobec
ofert innych regionów. Atrakcje powinny mieć unikatowy charakter i być dopasowane do konkretnej kategorii turystów. Turyści nie przyjeżdżają tylko po
to, by zjeść i przenocować (choć dobre jedzenie i nocleg są niezbędne), lecz
przede wszystkim, by ciekawie spędzić czas.
Produkt turystyczny: Budżak
Budżak to kraina odpowiednia dla osób preferujących turystykę specjalistyczną. Osoby takie poszukują miejsc nie zatłoczonych, oferujących wysiłek fizyczny w połączeniu z poznawaniem oryginalnego dziedzictwa kulturowego.
Budżak to step. By go poznać, potrzebny jest wysiłek fizyczny na rowerze, na
koniu lub na starej zabytkowej ciężarówce. Wszystko to Budżak posiada. Oryginalnym produktem turystycznym mogą być kilkudniowe rajdy po bezdrożach Budżaku połączone z noclegami w pasterskich stanicach lub w wioskach
oferujących bogate dziedzictwo kulturowe. Uzupełnieniem pobytu może być
udział w imprezach ludowych, pracach polowych, w zbieraniu ziół, czy w produkcji wina. Pełna oferta jest możliwa do uruchomienia przy niewielkich nakładach finansowych.
Wśród turystów modna stała się potrzeba odbycia „prawdziwej podróży”, która nie do końca jest przewidywalna, a więc jest pełna przygód i ma walory
edukacyjne.
Budżak to jedna z nielicznych krain Europy, która podróż taką może zaoferować za przystępną cenę. Ofertę skierować można do studentów i osób do
maksimum 50 lat z wyższym wykształceniem, poszukujących i mobilnych.
Bibliografia:
1. Janusz Majewski, Bernard Lane, Turystyka wiejska i rozwój lokalny; Fundacja Edukacja dla Demokracji, 2003;
2. Herman Bimberg, Janusz Majewski, Poradnik dla rolników rozpoczynających biznes turystyczny, Instytut Macieja Rataja, 1994.
47
„GAGAUZJA uroki prowincji” w Mołdowie
Wizyta studyjna 3 osób z Polski w południowowschodniej Mołdowie, na terenie historycznego
Budżaku (6dni września 09)
I. Mołdawska organizacja partnerska pokazała:
- potencjał turystyczny historycznego Budżaku (domy kultury, muzeum,
kołchoz z „gruzawikami”, szkoły, pionierski łagier, architekturę wsi, winnice,
sady, wytwórnie win, prywatny drobny biznes, stadninę koni rasy Orłow,
bazary, cerkwie i najprawdziwszy step…
…oraz pozwoliła poznać wspaniałych ludzi, ich pracę, filozofię życia i kuchnię!
II. Grupa z Polski przeprowadziła szkolenie. Cel – analiza zasobów przyrodniczych i kulturowych południowo-wschodniej Mołdowy; omówiono: warunki rozwoju turystyki wiejskiej i tworzenie produktów turystycznych w
oparciu o zebraną podczas wizyty dokumentację. Szkolenie dopełniło ćwiczenie poznawczo-integracyjne oraz ewaluacja.
III.Wnioski: grupa polska poznała dokładnie niewielki obszar południowowschodniej Mołdow. Zamieszkują go Bułgarzy (Tvarditsa) i Gagauzi (Dżołtai, Ceadir Lunga, Tomai). Obie grupy etniczne pielęgnują własne dziedzictwo kulturowe. W muzeum Tvarditsy doszło do spotkania z naukowcami
– etnografami z Sofii (Bułgaria), którzy prowadzą badania etnograficzne
wśród mołdawskich Bułgarów jako ostatnich „przekazicieli” autentycznych
tradycji bułgarskich zapomnianych w samej Bułgarii. Stanowi to ogromny
potencjał turystyczny z punktu widzenia projektu „Gagauzja – uroki prowincji”.
Obie grupy etniczne wyróżnia kultywowanie tradycyjnego budownictwa, co
jest kolejnym ważnym potencjałem turystycznym.
48
„GAGAUZJA uroki prowincji” w Polsce
Wizyta studyjna 12 osób z terenu historycznego
Budżaku na terenie Wielkopolski i Kaszub
(9 dni października 09)
I. Polska organizacja partnerska pokazała:
- instytucje współpracujące, związane z turystyką wiejską (samorząd, NGOs,
agroturystyki, Ośrodek Doradztwa Rolniczego);
- przykłady nowych rozwiązań w rolnictwie służących turystyce wiejskiej
(m.in: gospodarstwo biodynamiczne, zagospodarowanie dawnego PGR,
rajdy konne, Międzynarodowy Dom Spotkań Młodzieży);
- wykorzystanie walorów wiejskości do działalności gospodarczej wspieranej przez UE (ośrodek hipoterapii);
- różnorodność etniczną jako walor turystyczny (Kaszuby)
- możliwość poznania sposobów promocji produktów turystycznych celem
przygotowania własnej oferty (Tour Salon w Poznaniu, Lokalna Organizacja
Turystyczna)
…oraz przeprowadziła cykl warsztatów.
II. Cykl warsztatowy. Cel – określenie produktu turystycznego poł. - wsch.
Mołdowy (historyczny Budżak); omówiono.: trendy w turystyce; przećwiczono: analizę SWOT, strategię cenową, sposoby promocji. Wykorzystano
m.in. następujące techniki: mapa zasobów, pole siłowe, 5 z 25, elementy
analizy SWOT. Szczegółowej ocenie poddano następujące zasoby: ludzie,
organizacje, pomysły; dziedzictwo i kultura, doświadczenie (dorobek), walory przyrodnicze, zaplecze i standardy, ochrona środowiska, infrastruktura.
Merytorycznie program poszerzono o problematykę wybraną przez grupę
jako dominujący problem, tj. o Management i Marketing oraz o zagadnienia: produkt i jego wizerunek oraz planowanie. Program zamknęło ćwiczenie: „Jestem menedżerem agroturystyki” (Co oferuję?, Komu?, Jak dotrę do
klienta?, Z jaką ceną? Co jeszcze muszę wziąć pod uwagę?).
III.Rezultaty warsztatów: „powołano do życia” 4 firmy o różnych strategiach,
od ofert dla odbiorców wyspecjalizowanych (m.in.: rajdy „gruzowikami”- firma Mix Trans) po oferty dla rodzin (m.in.: udział w pełnych tradycji i folkloru uroczystościach odpustowych „chram” – firma „Budżakskaja step”). Obie
firmy, po dopełnieniu standardów noclegowych na poziomie agroturystyki
europejskiej i dopracowaniu szczegółów, mogą zostać uruchomione niemal natychmiast.
49
IV. Wnioski: pożądane byłyby warsztaty ukierunkowane na pogłębione merytorycznie elementy strategii marketingowej oraz na dokładny opis i znaczenie
produktu turystycznego jako wyróżnika regionu. To temat nowatorski i ważny,
nie uwzględniany dotąd przez lokalne samorządy w planach rozwoju lokalnego (przykłady Tvarditsy czy Dżołtai). W opinii mieszkańców i władz obszaru
objętego projektem turystyka może rozwijać się wyłącznie w obszarach już
wylansowanych (Kiszyniów i okolice), a turyści powinni mieszkać w hotelach.
Trzeba to zmienić!
Całość zakończyła konferencja: „Gagauzja-Wielkopolska Perspektywy rozwoju
turystyki na obszarach wiejskich”
Realizatorzy projektu
Koordynator polski: Przemysław Kowalski
Koordynator mołdawski: Galina Maslinkowa
Prowadzący szkolenie: Stanisław Pacuła
Prowadząca warsztaty: Wiesława Kowalska
50
Partenerul polon la proiect:
Societatea Culturală „Echo Pyzdr” conduce acţiuni naţionale şi internaţionale în domeniile: educaţie, cultură, dezvoltare locală. Acţiunile sunt întâmpinate de: conferinţe, edituri, spectacole culturale şi artistice, şcolarizări şi promovarea comunităţilor locale. Premiate de câteva ori, cu premii
precum Medalia Ministerului Educaţiei Republicii Polone sau onorate cu Scrisoare de Felicitare a
Ambasadorului ucrainean.
Польский партнер в проекте:
Культурная Ассоциация «Эхо Пыздр» ведет внутреннюю и международную деятельность
в областях: образование, культура, местное развитие. Эта деятельность предполагает
организацию: конференций, изданий, культурных и артистических мероприятий,
тренингов, а также содействие развитию местной общественности. Ассоциация «Эхо
Пыздр» была многократно награждено, например Медалью Министра Образования РП, а
также отмечена Поздравительным Письмом Посла Украины.
Polski partner w projekcie:
Towarzystwo Kulturalne ,,Echo Pyzdr” prowadzi działalność krajową i międzynarodową w obszarach: edukacja, kultura, rozwój lokalny. Działaniom towarzyszą: konferencje, wydawnictwa,
wydarzenia kulturalne i artystyczne, szkolenia oraz promocja lokalnych społeczności. Wielokrotnie nagrodzone, m.in. Medalem Ministra Edukacji RP oraz uhonorowane Listem Gratulacyjnym
Ambasadora Ukrainy.
Contact/Контакт/Kontakt:
e-mail: [email protected]
web: www.echo.org.pl
Partenerul moldovean la proiect:
Asociaţia Publică „ECOU- XXI” ajută la dezvoltarea organizaţiilor non-guvernamentale şi iniţiativelor cetăţeneşti, formează şi introduce programe de orientare profesională pentru oamenii tineri,
promovează integrarea în societate a copiilor şi tinerilor dar şi drepturile minorităţilor naţionale
şi etnice. Acţiunile sunt întâmpinate de: concerte de caritate, şcolarizări, evenimente sportive-de
integrare, promovarea comunităţilor locale.
Молдавский партнер в проекте:
Общественная Ассоциация «ECOU – XXI» поддерживает развитие неправительственных
организаций и гражданские инициативы, разрабатывает и внедряет программы
профессиональной ориентации для молодежи, пропагандирует общественную интеграцию
детей и молодежи, а также права национальных и этнических меньшинств. Деятельность
ассоциации включает: благотворительные концерты, тренинги, спортивно-интеграционные
мероприятия, популяризацию местной общественности.
Mołdawski partner w projekcie:
Publiczne Stowarzyszenie ,,ECOU - XXI” wspiera rozwój organizacji pozarządowych i inicjatywy
obywatelskie, opracowuje i wdraża programy orientacji zawodowej dla młodych ludzi, promuje
integrację społeczną dzieci i młodzieży oraz prawa mniejszości narodowych i etnicznych. Działaniom towarzyszą: koncerty charytatywne, szkolenia, imprezy sportowo-integracyjne, promocja
społeczności lokalnych.
Contact/Контакт/Kontakt:
e-mail: [email protected]
web: www.ecou21.md
Herb Mołdowy z podpisami uczestników projektu: „GAGAUZJA uroki prowincji”,
Wielkopolska - Budżak 2009