Seminarium V
Transkrypt
Seminarium V
Przygotowanie do Praktyki lekarskiej: komunikowanie w medycynie. Opracowanie: Horodeńska M., Rutkowska A., Radczuk M. 2016/2017 5. Informowanie pacjenta a umiejętność dostosowania języka do poziomu rozumienia pacjenta Dostosowanie języka w komunikacji z pacjentem, jest kluczową umiejętnością, jaką musi posiąść przyszły lekarz. Od formy wyrażania się i zadawania pytań zależy zarówno przebieg, jak i rezultat konsultacji lekarskiej. Należy maksymalnie dostosować język komunikacji do poziomu pacjenta aby: • Oszacować stosowną ilość i typ informacji dla indywidualnego pacjenta • Wytłumaczyć w sposób, który pacjent zdoła zrozumieć i zapamiętać • Wytłumaczyć w sposób, który współgra z perspektywą pacjenta • Zaangażować pacjenta we wspólne decyzje dotyczące planu i sposobu leczenia – na poziomie rozumienia i woli pacjenta • Cały czas tworzyć relację z pacjentem i zapewniać wsparcie Umiejętność dostosowania języka do poziomu pacjenta to: Krok 1 Umiejętność oceny pacjenta Krok 2 Umiejętność dostosowania języka Krok 3 Umiejętność sprawdzenia ile i jak pacjent nas zrozumiał Krok 1: Przygotowanie do konsultacji przed jej rozpoczęciem (jeśli to możliwe). Potrzebujesz wiedzy na temat pacjenta: Wiek Stan zdrowia np. choroby (wiele z nich wpływa na poziom funkcjonowania poznawczego).przyjmowane leki (niektóre wpływają na poziom funkcjonowania poznawczego), czy pacjent dobrze słyszy, widzi Wykształcenie Miejsce pochodzenia, zamieszkania (gwara, dialekty, różnice kulturowe) Informacje te pozwolą Ci jedynie na postawienie hipotezy, którą następnie będziesz testować w kontakcie z pacjentem. Ważne aby unikać etykietowania i generalizowania pacjentów (np. pacjent z wykształceniem zawodowym może wysoko funkcjonować poznawczo). Pierwsze minuty konsultacji to nie tylko czas zbierania podstawowych informacji o przyczynie zgłoszenia się pacjenta i o nim samym. Jest to jednocześnie czas obserwacji i uważnego słuchania pacjenta, którego celem jest wstępna ocena poziomu funkcjonowania poznawczego i emocjonalnego pacjenta. Aby osiągnąć ten cel należy posługiwać się pytaniami otwartymi, które nie ograniczają zakresu udzielanych przez pacjenta informacji. Ważne aby na wstępie konsultacji słuchać nie przygrywając pacjentowi. Dajesz sobie szanse na zweryfikowanie hipotez na temat poziomu poznawczego pacjenta, rozpoznajesz język i słownictwo jakim posługuje się pacjent. Słuchając oraz obserwując sygnały niewerbalne jesteś w stanie wstępnie ocenić stan emocjonalny pacjenta. Krok 2: Na tym etapie decydujesz o zakresie i formie udzielanych informacji. Zakres udzielanych informacji zależy od tego ile pacjent już wie oraz od tego ile i jak dokładnie chciałby wiedzieć. Forma zależy od oceny jakiej dokonałeś na wstępie. W bardzo dużym uproszczeniu – im niższy poziom funkcjonowania poznawczego pacjenta tym bardziej zadbaj o to, by zdania, które formułujesz były krótkie, proste, konkretne. Pomagają porównania, metafory pod warunkiem, że są trafne i bliskie temu co pacjentowi znane. Krok 3: Aby sprawdzić ile i co pacjent zrozumiał z tego co objaśniałeś potrzebujesz informacji zwrotnej od pacjenta. Unikaj zadawania pytań zamkniętych typu „Czy Pan mnie zrozumiał?; „Czy to co mówiłem jest dla Pani jasne?”. Nawet jeśli pacjent odpowie, że „tak”, ty wciąż jesteś w punkcie wyjścia i nie znasz odpowiedzi na pytanie, co tak naprawdę pacjent zrozumiał, czego nie usłyszał, a co uległo zniekształceniu. Aby osiągnąć cel bardziej efektywne będzie zachęcenie pacjenta aby sparafrazował to o czym mówiłeś. Możesz powiedzieć np. „Nie jestem pewna, czy mówiłam dość jasno i chciałabym zapytać jak swoimi słowami opisałby pan na czym polega ta operacja”; „Może mi pan powiedzieć jak po powrocie do domu wyjaśni pan żonie czym jest astma, o której teraz rozmawialiśmy”. Gdy pacjent udzieli ci informacji zwrotnej możesz zdecydować, które informacje powtórzyć jeszcze raz, które wyjaśnić dokładniej. Poniżej wybrano przykłady opracowane na podstawie pracy studentów w trakcie Seminarium nr 5: Pacjent Dziecko Charakterystyka Może być przestraszone, niespokojne w nieznanym środowisku, jeśli czuje ból to jest rozdrażnione Język Dostosowany do wieku: cichy, spokojny, ważny kontakt wzrokowy – powoli objaśniamy co będziemy robić Możliwy utrudniony kontakt, upór, lęk przed dotykiem, przestrach, niska świadomość sytuacji i otoczenia Bardzo spokojnym tonem, przy pomocy matki, odwracając uwagę zabawką, „otwórz buzię tak jak do lizaczka”, zawsze nagradzamy (naklejka, Pacjent agresywny Pod wpływem alkoholu lub narkotyków, pobudzony psychoruchowo na skutek szoku np. po wypadku Spokojnie i rzeczowo przeprowadzamy wywiad. Używamy prostych sformułowań – upewniamy się czy rozumie. Powtarzamy kilka razy, jeśli trzeba. Pacjent chory psychicznie / Możliwe pobudzenie psychoruchowe, lęk, Spokojnie i bezpiecznie dla Dziecko niepełnosprawne intelektualnie pochwała) Wskazówki - rozmowa przez zabawę ( np. używamy misia, żeby pokazać jak bada się stetoskopem) - angażujemy dziecko we współpracę ( może potrzymać patyczki) - objaśniamy co po kolei będziemy robić - kluczowa obecność osoby z którą dziecko czuje się bezpiecznie (matka?) Można przed zbadaniem zapytać ją jak z dzieckiem najlepiej rozmawiać - w gabinecie powinny być przyjazne dla dziecka kolory i rzeczy - stetoskop nie powinien być zimny Dobrze mieć do pomocy pielęgniarza, pacjent pod wpływem środków może być nieprzewidywalny, na samym początku warto ustawić zasady:” Proszę mnie posłuchać, zadam kilka pytań, proszę nie podnosić głosu, tylko pana zbadam’ Z powodów bezpieczeństwa, w upośledzony/ dorosły gwałtowne ruchy, krzyki, reakcje autodestrukcyjne (wyrwanie kroplówki np.) Możliwa agresja w stosunku do lekarza. W wielu przypadkach pacjent jest jednak spokojny, ale zalękniony. pacjenta. Sposób rozmowy zależy od objawów. Prosto formułujemy komunikaty i pytania. Nie wykonujemy gwałtownych ruchów, nie dotykamy bez jego zgody. Zwracamy się zawsze przez Pan/ Pani kulturalnie, tak jak do dorosłego człowieka. warunkach szpitalnych, lepiej badać w towarzystwie pielęgniarza. Pacjent przebywający w domu powinien przychodzić na badania z opiekunem. Gdy pacjent jest spokojny / niepełnosprawny intelektualnie/ a nawet sprawia wrażenie że zachowuje się jak dziecko/ traktujemy go jak dorosłego, jednak mówimy prosto, obrazowo, posługujemy się przykładami i powtarzamy kilkukrotnie najważniejsze treści. Przydatne zwroty: Co sprowadza Pana dziś do szpitala? W czym mogę dziś Panu pomóc? (…) dobrze, bóle głowy, mdłości… co jeszcze Pani zauważyła? Czy coś jeszcze Pana niepokoi, co możemy tu omówić? Czy może Pan naświetlić, co konkretnie Pan rozumie przez „ból brzucha?” W jaki sposób ta dolegliwość wpływa na Pana codzienne życie? Widzę, że te objawy rzeczywiście mogły Panią niepokoić, zaraz je dokładniej omówimy, najpierw jednak chcę wiedzieć, co jeszcze Pani dolega? Proszę opowiedzieć mi więcej o bólu w klatce piersiowej który Pan odczuwa Czy dobrze zrozumiałem, że odczuwa Pan silny ból, rozpierający w lewym uchu? Proszę, żeby Pan powtórzył zalecenia- chcę być pewien że się zrozumieliśmy Zwroty do dzieci: (badanie przez zabawę) Mam na imię … a Ty? Powiesz mi jak się czujesz? Zobacz mam misia, to najpierw jego posłuchamy, pomożesz mi? Otwieramy buzię jak do lizaczka ….dobrze? Czy możesz poprosić swój paluszek, żeby pokazał nam gdzie cię boli? Mnie boli o tutaj a ciebie? Najpierw ja posłucham ciebie, a potem ty mamę dobrze? Badania na ten temat: Korsch et al.(1968); pediatrzy używają żargonu i technicznych skrótów, co spowodowało zdezorientowanie u matek, w ponad 800 przestudiowanych przypadkach Svarstad (1975); tylko w 15% przypadków wizyt, gdzie lekarze użyli żargonu medycznego, pacjent zapytał o wyjaśnienie, lekarze celowo używają niezrozumiałych terminów, żeby kontrolować ilość pytań zadawanych przez pacjenta - dwukrotnie częściej gdy się śpieszą. Mc Kinlay (1975); położnicy i ginekolodzy w UK mieli świadomość, że pacjentki ogólnie mają trudności z ich zrozumieniem, mimo to używali zwrotów i terminów zbyt trudnych dla pacjentek. Dunn at al. (1993); pacjenci chorzy na raka, podczas pierwszej konsultacji z onkologiem zrozumieli jedynie 45% najważniejszych kwestii Przykładowe ćwiczenia: Wyjaśnij (unikając języka medycznego) na czym polega: o Działanie antybiotyków o Nadciśnienie tętnicze o Mechanizm wybranej choroby np. cukrzycy, AIDS, SM Źródła: Kurtz SM, Silvermann JD, Draper J (2005) Teaching and Learning Communication Skills in Medicine 2nd Edition. Radcliffe Publishing (Oxford)