potęga różnorodności

Strefa Instalatora
Czujki magnetyczne UTC F&S
potęga różnorodności
Czujki magnetyczne to najstarszy
i najliczniej reprezentowany rodzaj
urządzeń służących do ochrony okien
i drzwi.
Ale
też najmniej „wdzięczne”
do opisywania.
Informacje
Wszelkie
nowinki techniczne dotyczą
głównie czujek ruchu i ten typ czujek
zdają się omijać.
Patrząc
na zakres możliwych zasto-
dostępne
sowań czujek magnetycznych i ich
na stronach producentów i w do-
znaczenie w zabezpieczeniu obiektu,
kumentacji są zwykle śladowe mimo
oferty
nieraz
kilkuset
produktów.
pokuszę się o małą refleksję: to na tyle
perfekcyjnie prosta, skuteczna i nieza-
wodna technologia (komu trafiają się
fałszywe alarmy z czujki magnetycznej?), że nie wymaga już udoskonaleń,
a zamontowana czujka działa też dłużej niż niejedna innego typu. W artykule opisuję czujki magnetyczne dostępne
w ofercie firmy UTC F&S (również pod
markami Aritech bądź Sentrol).
Rys.1. Od lewej: czujka wpuszczana DC128, wpuszczana do
drzwi stalowych DC138, do montażu nawierzchniowego DC148
i na drzwi stalowe DC408. Wszystkie
modele z certyfikatami EN50131
Kryteria podziału czujek mogą być różne, jednak z praktycznego punktu widzenia należy
wymienić następujące:
Sposób montażu czujki – nawierzchniowy
lub wpuszczany. To najprostsze kryterium.
Czujki wpuszczane są trudniejsze w montażu,
ale wyglądają bardziej estetycznie i są bezpieczniejsze (trudniejszy dostęp z zewnątrz). Są też
specjalne konstrukcje przeznaczone do montażu na drzwiach stalowych. Czujki wpuszczane
mają kołnierz zapewniający niezbędny dystans
Rafał Bierniukiewicz
UTC Fire & Security Polska Sp. z o.o.
ul. Sadowa 8, 80-771 Gdańsk
tel.: (58) 301-38-31, 760-64-80
faks: (58) 301-14-36
www.utcfireandsecurity.com
magnesu i kontaktronu od drzwi. Czujki przykręcane do drzwi mają konstrukcję utrzymującą
magnes i kontaktron w niezbędnej odległości
od ferromagnetycznej płyty drzwi. Czujki nawierzchniowe do drzwi stalowych często występują w wykonaniach heavy-duty o znacznej
odporności mechanicznej (montaż np. na podłodze garażu), a przewód schowany w pancerzu
jest zabezpieczony przed uszkodzeniem.
Kolor czujki. Z pozoru bagatelna cecha, może
mieć kluczowe znaczenie w przypadku czujek
montowanych nawierzchniowo. Przeważnie są
dostępne w kolorach białym, szarym i brązowym (mahoniowym).
Rodzaje styku w czujce. Spotykamy różne
oznaczenia typu styków. Ze względu na różnice
w terminologii brytyjskiej i amerykańskiej warto
je wyjaśnić:
NC, closed loop – pojedynczy styk normalnie
zamknięty (przy drzwiach zamkniętych)
NO, open loop – pojedynczy styk normalnie
otwarty
NC/NO, CO (change-over), S.P.D.T (single pole,
double throw) – jeden styk przełączany
D.P.D.T. (double pole, double throw) – dwa
niezależne styki przełączane
Do podłączenia czujki do systemu alarmowego wystarczy jeden obwód typu NC. Warto
stosować czujki z wbudowanymi rezystorami o wartościach dostosowanych do wymagań centrali alarmowej (np. DC148R4.7 bądź
DC138R4.7 produkcji UTC F&S, z dwoma rezystorami o wartości 4,7 kΩ). Nie tylko ułatwia to
montaż, ale także poprawia bezpieczeństwo
systemu ze względu na brak fizycznego dostępu do rezystorów lub niemonitorowanych
odcinków linii dozorowej.
Czujki z podwójnym stykiem (rys. 2) mogą być
interesującym rozwiązaniem tam, gdzie chcemy stanem otwarcia drzwi np. włączać dodatkowo oświetlenie lub sterować systemem automatyki domu – unikamy dodatkowego łączenia
urządzeń i sterowania przez wyjścia programowane centrali lub w inny sposób.
Obciążalność styku w czujce. W przypadku
podłączenia czujki do wejścia linii w centrali
alarmowej wartości graniczne dotyczące obciążalności styku nie mają większego znaczenia.
Podłączając je do innych systemów, należy jednak pamiętać, że:
• podawane wartości są graniczne, dopuszczane jest osiągnięcie tylko jednej z nich – nie
jest możliwa praca z maksymalnym napięciem i prądem na styku;
• nie można przekraczać maksymalnej mocy;
• przy pracy z obciążeniem indukcyjnym (np.
cewka przekaźnika) należy obowiązkowo stosować dodatkowe elementy tłumiące przepięcia (np. warystory);
• czas eksploatacji styku podawany np. na 10 000
000 cykli dotyczy pracy przy przełączaniu znikomych mocy, typowych dla pracy z centralą
alarmową. Dla większych obciążeń żywotność
styku będzie zauważalnie zmniejszona.
Rys. 2. Czujka z podwójnym stykiem
przełączanym (D.P.D.T.)
NC
C
NO
NC
C
NO
systemy alarmowe nr 5, wrzesień – październik 2013
Y
Rys. 3. Czujki magnetyczne bez polaryzacji (1), z dużą szczeliną (2) (3)
i dodatkowym zabezpieczeniem antysabotażowym (4) (5).
Odległości magnesu na osi Y podano w milimetrach
S N
lub
N S
S
N
N
S
S
N
N
S
N
S
N
S
N
S
N
S
[mm]
40
35
30
25
20
15
10
5
0
Przykładowo firma Sentrol definiuje dla większości swoich czujek magnetycznych następujące dopuszczalne wartości:
• napięcie przełączane: 100 V (DC),
• prąd przełączany: 0,5 A (DC) dla styku NC,
0,25 A (DC) dla pozostałych typów,
• maks. moc przełączana: 7,5 W dla styku NC,
3 W dla pozostałych typów.
Z przewodem czy z zaciskami śrubowymi?
Czujki do montażu wpuszczanego z reguły
mają przewód o długości około 2 m (dostępne są wersje dłuższe) z 4-5 żyłami (jedna para
to zamknięta pętla sabotażowa, pozostałe
2-3 żyły są do styku alarmowego). Wybierając
to rozwiązanie, warto pomyśleć o wersjach
z wbudowanymi rezystorami końca linii w
czujkę. Często wymagają dodatkowej puszki
połączeniowej niedaleko drzwi lub wprowadzenia tego przewodu, np. do wnętrza czujki
ruchu lub innego urządzenia systemu alarmowego.
Czujki z zaciskami śrubowymi to najprostsze
warianty czujek montowanych nawierzchniowo. Ich zaletą jest możliwość łatwego dołączenia do doprowadzonego przewodu i prosta
wymiana. Należy pamiętać o starannym przyłączeniu przewodów i zabezpieczeniu zacisków
przed nieuprawnionym dostępem, a także
przed korozją, zabrudzeniem itp.
Dopuszczalna wielkość szczeliny (maksymalna magnesu szczeliny od czujki). Podawane przez producenta dopuszczalne wielkości
szczeliny są z tolerancją ±20% i dotyczą nowej
czujki montowanej na drzwiach drewnianych
(z wyjątkiem czujek specjalnie przewidzianych
do drzwi stalowych), dla kierunku ruchu magnesu „do czujki” – łączenie styku. Przy oddalaniu magnesu od czujki o odległość jest około
50% większa.
Należy zapewnić niezbędny zapas – z czasem
siła oddziaływania magnesu ulega stopniowemu osłabieniu. Dla czujek Aritech/Sentrol
dopuszczalne odległości między magnesem
a czujką kształtują sie w przedziałach:
– 9 ... 35 mm dla wersji standardowych i miniaturowych,
– 30 ... 75 mm dla czujek o zwiększonej szczelinie,
– czujki polaryzowane muszą mieć magnes
w ściśle określonej odległości.
Czujki polaryzowane. Zwykle czujki magnetyczne są kojarzone z prostym stykiem kontaktronowym zalanym w małej obudowie plastikowej oraz zewnętrznym magnesem. Są też
bardziej rozbudowane urządzenia. Ze względu na liczbę kontaktronów i dodatkowych
magnesów w czujce występują następujące
konstrukcje:
Rys. 4. Wewnętrzne połączenia styków czujki DC111 z potrójnym zabezpieczeniem przed sabotażem
(4), (5), (6) – styki NC/NO obwodu alarmowego czujki
(7), (8), (9) – styki obwodu sabotażowego czujki
• Czujki z pojedynczym kontaktronem, z małą
lub średnią szczeliną (rys. 3, poz. 1). Najczęściej
spotykany rodzaj czujek, zarówno do montażu
powierzchniowego, jak i wpuszczanego. Nie są
czułe na biegunowość magnesu i sposób montażu (nie ma znaczenia, z której strony magnes
zostanie zbliżony). Ich główną wadą jest łatwość
„oszukania” czujki przez użycie dodatkowego
magnesu zbliżonego do obudowy – szczególnie dla czujek montowanych powierzchniowo;
wpuszczane mają utrudnione podejście z magnesem.
• Czujki z pojedynczym kontaktronem, o dużej dopuszczalnej szczelinie. Również mają
pojedynczy kontrakton, ale biegunowość magnesu musi być prawidłowa w celu uzyskania
dużej odległości zadziałania (rys. 3, poz. 2). Odwrotny montaż magnesu spowoduje znaczne
ograniczenie dopuszczalnej odległości między
magnesem a kontaktronem (rys. 3, poz. 3).
• Czujki tzw. spolaryzowane. Nazwa nie oddaje w pełni zasady ich działania. Są stosowane
tam, gdzie jest wymagana zwiększona ochrona
przed sabotażem czujki za pomocą zewnętrznego magnesu. Zawierają od jednego do nawet kilku dodatkowych kontaktronów i magnesów wewnątrz czujki.
W najprostszej konstrukcji z jednym dodatkowym magnesem czujka działa tylko wtedy, gdy
magnes jest przyłożony od czoła czujki w określonym zakresie odległości. Większość prób sabotażu zakończy się otwarciem styku na skutek
wynikowej zmiany natężenia pola magnetycznego. Przedstawiono to na rys. 3 poz. 4 – czujka
tego typu nie tylko musi mieć przyłożony magnes z odpowiednią biegunowością, ale również jego odległość od czujki musi się mieścić
w określonych przez producenta granicach.
W przypadku odwrotnej biegunowości (rys. 3
poz. 5 ) czujka w ogóle nie zewrze styku alarmowego.
Najlepsze konstrukcje czujek spolaryzowanych
mają nawet po kilka dodatkowych magnesów
systemy alarmowe nr 5, wrzesień – październik 2013
i kontaktronów. Do prawidłowego działania
wymagają specjalnej zwory z kilkoma magnesami na drzwiach. Użycie zewnętrznego magnesu zakłóca rozkład pola magnetycznego
i natychmiast sygnalizuje alarm. Przykładem
takiego rozwiązania może być czujka DC111,
przeznaczona do ochrony obiektów „wysokiego ryzyka” – wymaga nie tylko stosowana dedykowanej zwory z magnesami, ale również jej
montażu ściśle z zaleceniami producenta (odległość, orientacja przestrzenna – rys. 4).
Warunki środowiskowe. Czujki magnetyczne
jako proste pasywne urządzenia nie sprawiają
problemów, pracując w trudnych warunkach
środowiskowych. Większość z nich może pracować w temperaturach z zakresu od -25 do +70°C.
Jako urządzenia szczelne są odporne na deszcz,
wilgoć, mogą więc być stosowane na zewnątrz.
Certyfikacja zgodnie z normą PN-EN50131.
Wiele czujek z oferty UTC F&S spełnia wymagania europejskiej normy EN 50131-2-6 i ma certyfikaty zgodności z ww. normą w stopniach 2
i 3. Dostępne są również modele certyfikowane
za zgodność z innymi normami krajowymi, np.
niemiecką VdS bądź francuską Nf2Ap
Uwagi końcowe
Bogaty wybór czujek magnetycznych produkcji
UTC F&S pozwala dobrać właściwą do ochrony drzwi lub okien. Zaprezentowano tylko
fragment oferty urządzeń przeznaczonych do
ochrony obrysowej obiektu. W jej skład wchodzą również czujki wstrząsowe (inercyjne),
czujki wibracyjne (sejsmiczne), stłuczenia szkła
i wiele innych urządzeń. Prawidłowo dobrane,
zapewniają skuteczną ochronę przed wtargnięciem, stanowiąc doskonałe uzupełnienie bądź
alternatywę dla powszechnie stosowanych
czujek ruchu.
Pełna oferta jest dostępna na stronie:
www.produktyutcfs.pl
