Nauczyciele czy uczniowie?

Transkrypt

Nauczyciele czy uczniowie?
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
E-Podlaskie
– kierunki rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego
Województwa Podlaskiego
Seminarium konsultacyjne projektu
e-Edukacja
dr hab. prof. UwB Janina Uszyńska-Jarmoc
Białystok, 15 marzec 2011 r.
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Część I.
Własne doświadczenia:
„od nauczania - przez uczenie
się - do metauczenia się”
[…] „wiedzę można zdobywać na wiele sposobów, jednak dopiero
osiąganie jej na własną rękę zapewnia uczącemu się prawdziwy
sukces” […]
Jerome Bruner, 2006
„W szkole spędzałem tysiące godzin ucząc się matematyki. Tysiące
godzin poświęcałem na poznawanie języka i literatury [...] Potem
zadałem sobie pytanie: ile godzin poświęciłem na naukę o tym, jak
funkcjonuje moja pamięć? Ile na poznanie sposobu, w jaki działają moje
oczy? Ile czasu uczyłem się, jak się uczyć? Ile o tym jak pracuje mój
mózg? Ile godzin zaznajamiałem się z właściwościami myśli i tym, jak
wpływają na ciało?
A odpowiedź zawsze była taka sama: zero, zero, zero... Innymi słowy,
właściwie wcale mnie nie nauczono, jak używać głowy”
Tony Buzan, za: Dryden, Vos, 2000, s. 73 –75
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Czym jest edukacja?
L. Witkowski (2000, s. 324-325) - edukacja jako
klucz poszerzający obszar możliwych,
przyszłych karier życiowych jednostki oraz
sytuacji umożliwiających eksperymentowanie ról
i poszerzanie potencjału społecznych interakcji.
Z. Kwieciński (1999, s. 51) - edukacja jako całość
warunków, procesów i czynności sprzyjających
rozwojowi człowieka, tak, aby mógł sprostać
złożonym wyzwaniom współczesnego świata.
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Cel edukacji - rozwój człowieka
Procesy
dojrzewania
Procesy
uczenia się
(nauczania)
Rozwój
człowieka
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Uczenie się polega na:
 świadomym i nieuświadomionym zbieraniu doświadczeń
poznawczych, społecznych i praktycznych; w sytuacjach
zaplanowanych i niezaplanowanych;
 ich opracowywaniu (rekonstruowaniu i zdekonstruowaniu)
i na ich podstawie konstruowaniu wiedzy o sobie samym
i o świecie.
Doświadczenia są źródłem wiedzy, umiejętności, postaw,
systemu wartości.
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Jak uczniowie zdobywają wiedzę i umiejętności?
Uczenie się
Doświadczenie
Przekaz
społeczny
Refleksja
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Jak uczniowie zdobywają wiedzę i umiejętności?
Doświadczenie
• Własne działania
na przedmiotach
• Osobiste kontakty
z innymi ludźmi
• Obserwacja
działań innych
ludzi
Przekaz społeczny
• Wiedza
„przekazana”
przez innych ludzi
• Wiedza
pochodząca ze
źródeł pisanych
• Wiedza
z Internetu
i innych mediów
Refleksja
• Samoocena
i wgląd
• Oceny i opinie
pochodzące od
ludzi
• Oceny i opinie
dotyczące ludzi
• Własne „teorie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Wiedza pewna jest równie szkodliwa,
jak brak wiedzy w ogóle
(konstruktywizm – poznawczy lub społeczny)
Piaget, Wygotski, Bruner
 wiedza jest czasowo zdeterminowana, rozwojowa, kulturowo
i społecznie uwarunkowana;
 wiedza istnieje zależnie od „tego, kto wie”;
 wiedza jest kategorią subiektywną;
 wiedza jest konstrukcją zbudowaną przez podmiot poznający, ale
jest ona także konstruowana społecznie;
 wiedza nie składa się wyłącznie z faktów, zasad i teorii
wyprowadzonych z obserwacji zjawisk i zdarzeń; wiedza to także
zdolność wykorzystywania informacji w racjonalny sposób;
 wiedza to także uczucia i interpretacje;
 w organizacji procesu zdobywania wiedzy akcentuje się bardziej
pojęcie „rozumienie” niż „wyjaśnianie”;
 każdy uczeń tworzy swoją osobistą, nową wiedzę
w indywidualny sposób.
Dlaczego warto promować metauczenie się
uczniów?
• Gospodarka oparta na
wiedzy
• Społeczeństwo ludzi
uczących się przez
całe życie
POTRZEBY
WYNIKI
• Kompetencje uczenia
się
• Motywacja
wewnętrzna
• Poczucie kompetencji
MOŻLIWOŚCI
• Badania (Pillow, 2008;
Bee, 2000; Ligęza,
2004);
• Badania własne
(2007; 2010);
•
ZADANIA,
CELE
• Cztery „filary edukacji”
• Kompetencje kluczowe
(umiejętność uczenia
się)
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Podstawowe dylematy:
1) Kategoria „nauczanie” czy kategoria „uczenie się”?
zatem:
behawioryzm czy konstruktywizm?
2) Kategoria „nauczanie” czy kategoria „uczenie się”?
a konieczność LLL (Life Long Learning)
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Podstawowe dylematy, cd.
3) Kategoria „nauczanie” czy kategoria „uczenie się”?
a cztery filary edukacji:




uczyć
uczyć
uczyć
uczyć
się, aby wiedzieć,
się, aby działać,
się aby żyć wspólnie
się, aby być.
Szerokie ujęcie kategorii: uczenie się człowieka
Uczenie się jako
cel – wyznacznik
treści (uczyć się,
jak się uczyć)
Uczenie się
jako strategia
poznania
- wyznacznik
metod
Uczenie się
jako narzędzie
poznania –
wyznacznik
typów uczenia
się
Poziom I. Odkrywanie
sensu uczenia się
Poziom II. Rozumienie wartości
(sensu) własnego uczenia się
Poziom III. Ustalenie
własnych celów uczenia się
CELE
STRATEGIE
Poziom I.
Odkrywanie
możliwych sposobów
uczenia się
Poziom II.
Doświadczanie
i rozumienie własnych
sposobów uczenia się
Poziom III.
Świadome
wykorzystywanie
własnych strategii
uczenia się
Uczenie się DLA uczenia się
UCZENIE SIĘ,
JAK SIĘ UCZYĆ
(metauczenie
się)
WYNIKI
PROGRAM
Poziom I.
Odkrywanie
złożoności wiedzy
o uczeniu się , jak
się uczyć
Poziom II.
Rozumienie
własnych zasobów
związanych
z uczeniem się
Poziom III. Wiedza
o uczeniu się, jak
się uczę
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Rola nauczyciela w procesie uczenia się ucznia
Stworzenie uczniom pola aktywności indywidualnej
i/lub społecznej do:
 zdobywania doświadczeń umożliwiających samodzielne,
autonomiczne i odpowiedzialne uczenie się,
 poznawania sensu i odkrywania dróg własnego uczenia się w grupie rówieśniczej, rodzinie, społeczności lokalnej,
instytucjach oświatowych - metauczenia się.
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Część II.
E - EDUKACJA
E - PODLASKIE
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Cel główny w obszarze E-Edukacja
„Podstawowym celem jest upowszechnienie wykorzystania technologii
informacyjno-komunikacyjnych w edukacji województwa podlaskiego”.
w edukacji województwa podlaskiego? (czy można „edukować
województwo”?).
Jaki jest cel upowszechnienia wykorzystania technologii IT?
 utrwalanie stanu obecnego (tylko upowszechnić technologie?
poszerzyć repertuar technik NAUCZANIA? – „biżuteria edukacyjna”)
czy
 dokonanie głębokiej zmiany w edukacji (UCZENIE SIĘ
I METAUCZENIE SIĘ)? (40% uczniów w szkole funkcjonuje poniżej
własnych możliwości – stąd: uczenie się a inteligencje wielorakie).
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Komu ma służyć realizacja celu: „upowszechnienie
wykorzystania technologii TIK”?
Nauczyciel:
 strategia „łatwiej”
 strategia „wygodniej”.
Uczeń:





strategia „inaczej”
strategia „szybciej”
strategia „więcej”
strategia „na wyższym poziomie”
strategia „oryginalnie”.
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Kto ma korzystać z upowszechnienia TIK? – Analiza
priorytetów
 nauczyciele czy uczniowie ?
1) ”Kształcenie i doskonalenie nauczycieli w zakresie ich przygotowania do
pracy na platformach edukacyjnych”.
 nauczyciele czy uczniowie?
2) „Technologie informacyjno-komunikacyjne w tym technologie E-Learningowe
mogą stanowić znaczące uzupełnienie i rozszerzenie tradycyjnej edukacji”.
 nauczyciele czy uczniowie?
1) „Zwiększenie podaży treści edukacyjnych; przygotowanie odpowiednich treści
i tym samym umożliwienie wszystkim uczniom szkół podstawowych, gimnazjów
i szkół ponadgimnazjalnych oraz studentom uczelni wyższych dostępu do
komputerów z Internetem, jako narzędzia wspomagającego w edukacji”.
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Kto ma korzystać z upowszechnienia TIK? – Cd. analiza priorytetów
 Nauczyciele czy uczniowie?
3) „ tradycyjnie rozumiany system edukacji, jako wieloetapowa szkoła i uczelnie,
nie jest w stanie sam sprostać wymaganiom stawianym obywatelom,
społecznościom i państwu przez gospodarkę opartą na wiedzy”.
 Nauczyciele czy uczniowie?
4) „Rozbudowa infrastruktury komunikacyjnej w placówkach edukacyjnych
w tym, przepustowości łącz do Internetu oraz budowa dostępu do infrastruktury
edukacyjnej i Internetu drogą radiową (WiFi) w placówkach edukacyjnych,
uczniom, studentom, pracownikom edukacji. Pozwoli to na rozszerzenie
wykorzystania urządzeń przenośnych w dostępie do treści edukacyjnych
w czasie zajęć i przerw w zajęciach oraz w zajęciach pozalekcyjnych.”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Kto ma korzystać z upowszechnienia TIK? – Cd. analiza priorytetów
 nauczyciele czy uczniowie?
5) „Wdrażanie elektronicznych dzienników, indeksów, elektronicznych
legitymacji, elektronicznej rejestracji kandydatów. Upowszechnienie
elektronicznej komunikacji uczeń-szkoła, student-uczelnia, szkoła-rodzice.
W miarę możliwości zastępowanie technologii papierowej technologią
informatyczną wszędzie tam, gdzie to jest możliwe technicznie,
uzasadnione organizacyjnie i zgodne z obowiązującym prawem”.
Zatem:
Czy chodzi bardziej o usprawnienie organizacyjnej strony procesu
nauczania czy raczej umożliwienie uczenia się uczniom jak (a nie
czego) mogą uczyć się przez całe życie?
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
ANALIZA SWOT – ZAGROŻENIA
Niechęć do zmian
„Należy liczyć się z oporem wśród nauczycieli do zmian dotychczas przyjętych
sposobów prowadzenia zajęć. Nowe technologie wymagają zwłaszcza w
pierwszym etapie przygotowania zajęć większych nakładów pracy oraz
przemyślania i często zmiany dotychczasowych doświadczeń edukacyjnych.
Przygotowanie materiałów edukacyjnych wymaga, więc, często dużych
nakładów pracy, które „przynoszą korzyści” w dłuższej perspektywie”.
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Dziękuję za uwagę