Historia

Jesteś tutaj: Informacje o Gminie >
Historia
Historia
Przeszłość administracyjno - historyczna
Terytorium obecnej gminy Pruszcz, poza jednym sołectwem (Mirowice),
wchodziło w przeszłości w skład historycznej kasztelani (do 1309), a
potem komturstwa (1309 - 1466) i powiatu świeckiego (1466 - 1772),
stanowiącego część staropolskiego województwa pomorskiego.
Szlachta powiatu świeckiego odznaczała się w XVI-XVIII wieku
znacznym poczuciem odrębności lokalnej, odbywała własne sejmiki
powiatowe w Świeciu, na których wybierała posłów na sejmy I
Rzeczypospolitej. W powiecie działał odrębny sąd ziemski dla szlachty.
Obszar obecnie istniejącej gminy Pruszcz pokrywał się prawie idealnie z
zasięgiem dawnej parafii niewieścińskiej, a wiec również w przeszłości
łączyły mieszkańców tego terenu bliskie więzi sąsiedzkie.
Większość miejscowości leżących na terenie gminy stanowiło własność
szlachecką: Bagniewo (z Bagniewkiem), Cieleszyn, Gołuszyce,
Luszkówko z Luszkowem, Łaszewo, Łowin, Małociechowo, Mirowice z
Nieciszewem, Niewieścin z Zębowem i Zbrachlinem, Parlin, Pruszcz,
Topolno z Rudkami i Konstantowem, Wałdowo i Zawada. Grabowo i
Grabówko należało przed 1772 r. do benedyktynek chełmińskich.
Wiele znanych rodzin szlacheckich pochodzi ze wsi położonych na
terenie gminy. Kilka rodów tu osiedlonych nie występowało wręcz poza
terytorium gminy i tutaj miało swoje pierwotne siedziby. Ród Tresków
http://www.pruszcz.pl/25-historia.html
Strona 1/3
był najliczniejszą, niespotykaną właściwie poza powiatem świeckim
rodziną zamieszkującą tą okolicę. Mieszkał on w Zębowie (część
dzisiejszego Niewieścina), Luszkowie i Cieleszynie. Do rodu należeli:
Zębowscy, którzy posiadali m.in. w XVI w. Bukowiec, a potem
Gawroniec., Luszkowscy aż do II połowy XVII w. mieli swoje gniazdowe
Luszkówko oraz Cielescy - najznamienitsza rodzina tego herbu,
posiadająca w swej rodzinie kilku bardzo aktywnych działaczy
sejmikowych. Najbogatszą rodziną w okolicy byli w XV - XVIII w.
Niewieścińscy h. Przegonia. W 1526 r. właścicielem Zbrachlina,
Bagniewa i części Pruszcza był Stanisław Zbrachliński, zapewne
przodek późniejszej rodziny Lisowskich. W latach 30 - tych Bagniewo
przeszło w ręce innej rodziny szlacheckiej pieczętującej się herbem
Bawół (Bawola Głowa), która przyjęła nazwisko Bagniewski.
Bogatą historią rodzinną mogli poszczycić się także właściciele
Wałdowa pieczętujący się zapewne Toporem lub Grotem. Fryderyk
Wałdowski posiadał w 1526 roku Wałdowo i część Pruszcza oraz
Zbrachlina.
Niewątpliwie najważniejszą siedzibą rodową na tym terenie w czasach
nowożytnych było Topolno. Należało ono najpierw do magnackich
rodzin Wulkowskich herbu Chomąto, a następnie do Konarskich herbu
Ossoria vel Kolczyk. (od końca XVI do początku XVIII wieku). Ci ostatni
próbowali nadać Topolnu prawa miejskie, ale ostatecznie - na skutek
oporu pobliskiego Świecia - pomysł ten nie został zrealizowany.
Sprowadzili za to do Topolna Paulinów, którym ufundowali tu istniejący
do dziś klasztor i kościół. W drugiej połowie XVIII w. Topolno należało
do innej magnackiej rodziny Potockich herbu Pilawa, ale z ich uboższej,
wielkopolskiej linii.
Właścicielami Topolna byli m.in. Samuel Konarski - chorąży pomorski
(1570-1608), jego syn Samuel chorąży pomorski po ojcu (1608 - 1618)
kasztelan gdański (1618 - 1626), wojewoda pomorski (1626 - 1629) i
malborski ( 1629 - 1641) i syn tego ostatniego Andrzej miecznik ziem
pruskich (1676 - 1677) i podkomorzy pomorski (1677 - 1687).
Znaną siedzibą szlachecką w okolicy był też Parlin, który od początku
XVI aż do końca XVIII w. należał do rodziny Pawłowskich herbu
http://www.pruszcz.pl/25-historia.html
Strona 2/3
Haugwicz. Z rodziny tej wywodziło się kilku niezwykle aktywnych
działaczy sejmikowych i kilkunastu urzędników ziemskich.
Na podstawie opracowania pt. "Herb, Flaga, Pieczęć Gminy Pruszcz"
dr. hab. Krzysztofa Mikulskiego
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
drukuj
http://www.pruszcz.pl/25-historia.html
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)
Strona 3/3