Koszty wdrożenia i koszty utrzymania systemów zarządzania
Transkrypt
Koszty wdrożenia i koszty utrzymania systemów zarządzania
zarządzanie / case study Koszty wdrożenia i koszty utrzymania systemów zarządzania jakością i ich wpływ na koszty produkcji w przedsiębiorstwie przemysłu spożywczego Koszty wdrażania systemów zarządzania jakością dr Grażyna Morkis / adiunkt IERiGŻ-PIB dr inż. Urszula Balon / adiunkt Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie Badane przedsiębiorstwo wdrożyło system HACCP oparty o zasady Dobrej Praktyki Higienicznej (GHP) i Dobrej Praktyki Produkcyjnej (GMP). System HACCP był wdrażany łącznie z systemem zarządzania jakością ISO 9001:2001. Na wdrożony i stosowany system zarządzania jakością ISO 9001 przedsiębiorstwo uzyskało certyfikat. W dalszej kolejności przedsiębiorstwo planuje wdrożyć standard BRC. Przedsiębiorstwo wdrażając łącznie obligatoryjny system HACCP i nieobligatoryjny systemy zarządzania ISO 9001 poniosło nakłady finansowe przede Rysunek 1 Studium przypadku dotyczy średniej wielkości przedsiębiorstwa przemysłu spożywczego, którego udział w rynku krajowym jest znaczący wśród dostawców tych produktów. Badania przeprowadzono w Instytucie Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki ŻywnościowejPIB w Warszawie, w ramach Planu Wieloletniego. Struktura kosztów wdrożenia systemów zarządzania jakością Źródło: opracowanie własne nr 5 maj 2010 AgroTrendy 61 zarządzanie Rysunek 2 Koszty stosowania systemów zarządzania jakością (w %) wszystkim na konieczne inwestycje (63 proc. całkowitych kosztów wdrożenia) i remonty (18 proc. całkowitych kosztów). Dodatkowo przedsiębiorstwo poniosło wydatki na konsultacje zewnętrzne (10 proc. całkowitych kosztów wdrożenia), a pozostałe 9 proc. ogółu kosztów wdrożenia systemów zarządzania jakością przedsiębiorstwo poniosło na przeprowadzenie auditów wewnętrznych, auditu certyfikującego i koszty związane z uzyskaniem certyfikatu. Źródło: Opracowanie własne Koszty stosowania systemów zarządzania jakością Rysunek 3 Źródło: Opracowanie własne Udział poszczególnych kosztów zarządzania jakością w kosztach produkcji (w %) Rysunek 4 Źródło: Opracowanie własne Całkowite koszty związane z zapewnieniem jakości oraz koszty produkcji przed i po wdrożeniu systemów zarządzania jakością (w %) 62 AgroTrendy maj 2010 nr 5 Przedsiębiorstwo ponosi koszty nie tylko związane w wdrożeniem systemu, ale także z jego utrzymaniem i stosowaniem. Koszty te zostały podzielne na trzy grupy: yy koszty działań zapobiegawczych, yy koszty kontroli, yy koszty niezgodności. Koszty działań zapobiegawczych miały największy udział w całkowitych kosztach utrzymania wdrożonych systemów zarządzania jakością. Udział tej grupy kosztów miał tendencję wzrostową, bowiem w pierwszym roku stosowania systemów HACCP i ISO 9001 koszty działań zapobiegawczych wynosiły 46 proc., a w trzecim roku wzrosły do 49 proc. całkowitych kosztów utrzymania systemów. Ponoszenie wysokich kosztów działań zapobiegawczych w przedsiębiorstwie przyczyniło się do obniżania kosztów niezgodności. Największy udział w kosztach działań zapobiegawczych, na poziomie 34-39 proc. (w zależności od roku stosowania systemów, koszty te kwotowo rosły, jednak ich udział w całkowitych kosztach działań zapobiegawczych malał) miały koszty przeznaczone na wynagrodzenia pełnomocnika jakości, zespołu bezpieczeństwa żywności i zespołu ds. HACCP, auditorów wewnętrznych. Około 13 proc. kosztów działań zapobiegawczych to koszty związane z wykonywanymi na zewnętrz ekspertyzami, które również z roku na rok wzrastają (od 12 do 13,5 procent). Przedsiębiorstwo ponosiło wydatki na remonty (12-13 proc.) i inwestycje (8-13 proc.), które z roku na rok wykazują tendencję rosnącą także po wdrożeniu systemów zarządzania jakością. Koszty kontroli w przedsiębiorstwie oscylowały na poziomie 32 proc. całkowitych kosztów utrzymania systemów zarządzania jakością. Największe nakłady finansowe poniosło przedsiębiorstwo na badania laboratoryjne, które kształtowały się na poziomie 74 proc. w pierwszym roku, a zostały obniżone do 68 proc. w trzecim roku stosowania systemów. Koszty niezgodności miały najmniejszy udział w całkowitych kosztach stosowania systemów zarządzania jakością i wynosiły 21 proc. w pierwszym roku i drugim, w wyniku podejmowanych działań zapobiegawczych i kontrolnych zostały obniżone do poziomu 19 procent. Wydatki na utylizacje odpadów to główne wydatki związane z kosztami niezgodności, bowiem kształtowały się one na poziomie 78-81 proc. (w zależności od roku stosowania systemu i wykazują tendencję rosnącą.). W przedsiębiorstwie nie wykazano występowania kosztów niezgodności ujawnionych wewnątrz przedsiębiorstwa. Nie oznacza to jednak, że przedsiębiorstwo tych kosztów nie ponosiło, bowiem prowadzono tylko częściową ewidencję kosztów jakości. Wpływ kosztów zarządzania jakością na koszty produkcji Udział kosztów wdrożenia systemu HACCP łącznie z systemem ISO 9001 w kosztach produkcji w przedsiębiorstwie kształtował się na poziomie 1,7 proc., na tym samym poziomie (1,8 proc.) był udział kosztów stosowania wdrożonego systemu HACCP i ISO 9001 w pierwszym roku po wdrożeniu. Udział kosztów stosowania systemów zarządzania jakością w kosztach produkcji wykazuje tendencję malejącą, bowiem w trzecim roku stosowania wynosił już tylko 0,83 procent. W przedsiębiorstwie poziom kosztów wykazywał tendencję rosnącą, lecz przyrost kosztów produkcji był znacznie większy niż przyrost kosztów zarządzania jakością. W przedsiębiorstwie postępuje proces unowocześnienia technologii w dostosowaniu do zmian w wymaganiach z zakresu bezpieczeństwa produkcji i jakości wyrobów. Modernizacja zakładu i inne inwestycje związane z wdrożeniem i stosowaniem systemu HACCP, pomimo ogromnych nakładów finansowych, przyniosły wymierne efekty i wykreowały firmę do grupy dynamicznych i konkurencyjnych firm branży spożywczej. Utrzymanie osiągniętej pozycji rynkowej wymaga ciągłych poszukiwań mających na celu dalsze doskonalenie jakości produkowanych wyrobów, jak i jakości procesów produkcyjnych. Prowadzenie pełnego rachunku kosztów jakości umożliwia wskazanie miejsca powstawania wad, możliwości redukcji kosztów, poprawę produktywności oraz wydajności pracy. Właściwe określenie oraz zlokalizowanie kosztów niezgodności, daje szansę na ich wyeliminowanie poprzez wprowadzenie odpowiednich działań korygujących i zapobiegawczych oraz obniżenia kosztów złej jakości. Dzięki temu pojawia się możliwość optymalnego zaplanowania przedsięwzięć mających na celu redukcję kosztów produkcji przy jednoczesnym utrzymaniu lub wzroście poziomu jakości wyrobów. reklama Podsumowanie nr 5 maj 2010 AgroTrendy 63