Biuletyn 3 - Poradnia Psychologiczno
Transkrypt
Biuletyn 3 - Poradnia Psychologiczno
Nr 3 wrzesień 2005 BIULETYN INFORMACYJNY PORADNI PSYCHOLOGICZNOPEDAGOGICZNEJ NR 3 KRAKÓW PODGÓRZE Siedziba Poradni: 30306 Kraków ul. Konfederacka 18 tel/fax: (12) 266 19 50 email: [email protected] Do rąk Czytelników przekazujemy kolejny numer Biuletynu. Pragniemy przypomnieć, że korzystanie z pomocy naszej Poradni jest bezpłatne i nie wymaga skierowania. Rejestracji dziecka można dokonać pod numerem telefonu 2661950 lub osobiście w sekretariacie. Poradnia jest czynna od poniedziałku do piątku w godzinach od 8.00 do 19.00. Oferta naszej Poradni to: Badania diagnostyczne (psychologiczne, pedagogiczne, logopedyczne), Terapia psychologiczna, Terapia logopedyczna, Konsultacje: o Dyslektyczne, o Logopedyczne, o Interwencyjno doradcze, o Punkt informacji i poradnictwa zawodowego W roku szkolnym 2005/2006 poradnia będzie prowadzić m.in. następujące formy zajęć indywidualnych i grupowych: dla uczniów: ogólnorozwijające dla dzieci z klas 0 – I kompensacyjne dla dzieci odroczonych od obowiązku szkolnego dla dzieci z problemami emocjonalnymi z klas I – II i III – IV „Jak radzić sobie ze złością?” dzieci z klas IV – V dla rodziców: „Twoje dziecko to potrafi” (rodzice dzieci z klas I – VI) zaburzenia zachowania i emocji u dzieci – ADHD problemy z dziećmi w okresie dorastania. Poradnia prowadzi również na terenie przedszkoli i szkół: szkołę dla rodziców – trening umiejętności wychowawczych: problemy wychowawcze z dziećmi w wieku przedszkolnym warsztaty adaptacyjno – integracyjne warsztaty „Agresja – lęk czy odwaga?” warsztaty „Jak się uczyć?” cykl zajęć: „Planuję karierę zawodową”. Zachęcamy Państwa do uważnej lektury poniższych artykułów. SPECYFICZNE TRUDNOŚCI W NAUCE (dysgrafia, dysortografia) – WSKAZÓWKI DO PRACY W DOMU W międzynarodowych klasyfikacjach medycznych obecnie używa się określeń opisowych: zaburzenia czytania, zaburzenia w opanowaniu poprawnej pisowni, specyficzne trudności w opanowaniu umiejętności wypowiadania się za pomocą pisania i zalicza się je do kategorii specyficznych trudności w opanowaniu umiejętności szkolnych lub zaburzeń uczenia się. JAKI JEST ZAKRES SPECYFICZNYCH TRUDNOŚCI W UCZENIU SIĘ U DZIECI Z DYSLEKSJĄ ROZWOJOWĄ? Specyficzne trudności w uczeniu się czytania i pisania występują nie tylko podczas nauki języka ojczystego (np. języka polskiego), ale również w uczeniu się języków obcych. Niektórym przypadkom dysleksji rozwojowej towarzyszą specyficzne trudności w opanowywaniu innych umiejętności szkolnych. Uczniowie dyslektyczni, pomimo prawidłowego myślenia matematycznego, mogą mieć trudności z opanowaniem tabliczki mnożenia, poprawnym zapisywaniem liczb i działań arytmetycznych, np. przestawiają kolejność cyfr, zapisują je „zwierciadlanie" lub od prawej do lewej strony, mylą znaki nierówności, mają też trudności z geometrią. Inne specyficzne trudności dotyczą niektórych sprawności ruchowych np. zapamiętywania układów gimnastycznych, utrzymywania równowagi ciała. Mała sprawność ruchowa rąk powoduje problemy z kaligrafią i opanowaniem odpowiedniego poziomu graficznego rysunku (dzieci rysują niechętnie, ich rysunki są uproszczone, niekształtne). Uczniowie dyslektyczni mogą mieć również trudności z wykonywaniem określonego typu zadań, wymagających np. orientacji na mapie i w terenie, spostrzegania stosunków przestrzennych, zapamiętywania chronologii, nazwisk, nazw i sekwencji składających się z wielu elementów. Dzieci z dysleksją najczęściej nieprawidłowo organizują sobie pracę, mają trudności z zapamiętywaniem danych, zapominają i mylą informacje, gubią się w przestrzeni i czasie. Słaba umiejętność czytania utrudnia uczenie się z podręczników szkolnych. Pogłębianie i poszerzanie się niepowodzeń szkolnych wynika też z nawarstwiania się wtórnych zaburzeń emocjonalnych i motywacyjnych (zniechęcenie, brak wiary w swoje możliwości). 1. 2. 3. 4. Proces diagnostyczny specyficznych trudności w nauce, wypracowany i obowiązujący w naszej Poradni: Diagnoza może być wykonana na prośbę szkoły, lub na życzenie rodziców (konieczna informacja od polonisty, wskazana na druku opracowanym przez Poradnię i rozpowszechnionym we wszystkich rejonowych placówkach oświatowych). Diagnozę rozpoczynamy wstępnymi konsultacjami (termin do ustalenia osobiście lub telefonicznie), na których sprawdzana jest znajomość zasad ortografii, analizowane są zapisy w zeszytach, prace szkolne oraz zostają udzielone wskazówki do pracy domowej. Ponowne spotkanie ma charakter konsultacji kontrolnych – sprawdzenie wykonywanych w domu ćwiczeń. Diagnoza pedagogiczna sprawdzająca: znajomość zasad ortografii (pisemnie), tempo czytania, rozumienie czytanego tekstu, poziom rozwoju funkcji słuchowych oraz zakres i jakość popełnianych błędów (próba pisania pod dyktando i luźne wypracowanie). 5. Diagnoza psychologiczna określająca poziom intelektualny i emocjonalny dziecka. 6. Przygotowanie opinii postdiagnostycznej, z równoczesnym ustaleniem dalszej formy pracy z uczniem (zajęcia reedukacyjne w szkole lub w Poradni, spotkania konsultacyjne – kontrola pracy domowej). Uczniowie ze szkół w których są prowadzone zajęcia reedukacyjne oraz uczniowie szkół ponadgimnazjalnych, nie uczestniczą we wstępnych konsultacjach. Termin diagnozy należy uzgodnić z wyznaczonym (z ramienia Poradni) opiekunem szkoły. Z uwagi na rozbudowany proces diagnostyczny specyficznych trudności w nauce czytania i pisania, prosimy o wczesne zgłaszanie uczniów. Zbyt późne zgłoszenie utrudnia zebranie niezbędnych informacji, dokumentów oraz przeprowadzenie rzetelnej diagnozy, a tym samym wydanie opinii w obowiązującym terminie – koniec września roku w którym odbywa się sprawdzian (klasa VI), egzamin (klasa III) i egzamin maturalny. Jedna z proponowanych efektywnych form pracy z dzieckiem mającym trudności w zakresie poprawnej pisowni. 1. Zeszyt ćwiczeń winien być prowadzony systematycznie (w miarę możliwości codziennie). Każde ćwiczenie powinno być opatrzone datą. 2. Zalecamy rodzicom (osobom pracującym z dzieckiem) stosowanie do ćwiczeń tylko tekstów przeznaczonych dla określonego wieku (np. z podręczników szkolnych, zbiorów dyktand). 3. Czas pracy (ilość pisanych zdań) powinien być dostosowany do wieku dziecka od 15 min. dla dzieci młodszych, do np. 30 min. dla uczniów starszych (gimnazja, szkoły ponadgimnazjalne). Kolejność wykonywanych czynności do proponowanych ćwiczeń w pisaniu: a) przeczytanie głośno całości tekstu przeznaczonego do pisania, b) przeanalizowanie trudniejszych wyrazów i zwrócenie uwagi na ich pisownię (głośne uzasadnienie pisowni ortograficznej wyrazów wymiennych), c) zabranie dziecku tekstu i dyktowanie zdaniami, d) pisanie dyktowanego tekstu przez dziecko ołówkiem (miękkim, dobrze widocznym), e) dziecko samo sprawdza poprawność zapisanego fragmentu (porównując z oryginałem z książki), miejsce gdzie wystąpił błąd podkreśla długopisem. f) wymazywanie przez dziecko gumką popełnionego błędu i poprawa (wpisanie ołówkiem właściwych liter, znaków interpunkcyjnych itp.), g) sprawdzenie przez dorosłego czy wszystkie błędnie napisane wyrazy zostały poprawione, h) odczytanie całości poprawionego tekstu. W przypadku dzieci młodszych (klasa I, II), lub gdy występuje wyjątkowo wysoka frekwencja popełnianych błędów, należy (w początkowej fazie ćwiczeń) stosować pisanie z pamięci ( zmiana punktu „c”). Oprac. Katarzyna Botko JAK RADZIĆ SOBIE ZE ZŁOŚCIĄ Od roku szkolnego 2003/04 na terenie Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej nr 3 w Krakowie realizowane są zajęcia grupowe dla dzieci przejawiających zachowania agresywne. Program został opracowany przez osoby prowadzące: psychologa i pedagoga – pracowników Poradni. Pomysł ich zorganizowania był reakcją na alarmującą liczbę dzieci zgłaszanych do Poradni, których nasilające się agresywne zachowania budzą niepokój szkoły, domu, środowiska lokalnego. Początkowo warsztaty odbywały się w dwóch grupach wiekowych: kl. IIII i IVVI. Po przeprowadzeniu kilku cyklów, program został jednak zmodyfikowany i ostatecznie przystosowany dla starszej grupy wiekowej. Celem naszych zajęć jest nauczenie dzieci dostrzegania u siebie agresywnych uczuć, sposobu ich wyrażania rozpoznawania elementów wyzwalających złość i agresję, lepszego rozumienia samego siebie i innych, opanowania agresji i wściekłości, a także ich przezwyciężania. Uczymy dzieci budowania poczucia własnej wartości i silnej tożsamości, nawiązywania nieagresywnych kontaktów oraz umiejętności pokojowego rozwiązywania konfliktów. Cele te realizujemy poprzez zabawy społeczne, które umożliwiają ćwiczenie zachowań na płaszczyźnie emocjonalnej (nie ma w nich zwycięstwa i przegranej), ograniczają możliwości zachowania do bezpiecznych ram (niwelują niepewność i strach), pomagają odreagować uczucia złości i wrogości, pozwalają na porozmawianie bez wstydu i sankcji na tematy tabu. Ćwiczenia i zabawy interakcyjne są sprawdzonym pedagogicznym środkiem pomocniczym, pozwalającym na pracę nad złością i agresją. Uczucia te u dzieci i młodzieży rodzą się wtedy, gdy ich potrzeby nie są zaspakajane, oczekiwania nie spełnione, a cele nie osiągnięte. Podstawowe potrzeby dzieci i młodzieży to: bycie społecznie akceptowanym, czucie się przynależnym do grupy, potrafienie czegoś oraz bycie wartościowym człowiekiem. Uczestnik warsztatów uczy się umiejętności społecznej empatii: szacowania wpływu własnej osobowości i indywidualnego zachowania na środowisko, w którym się znajduje. Poznaje siebie samego i innych, buduje poczucie własnej wartości i silną osobowość. Wysoka samoocena redukuje niepewność, zmniejsza obawy, a tym samym skłonności do agresywnych zachowań. Dziecko o niskim poczuciu własnej wartości wychodzi z założenia, że otoczenie widzi je dokładnie tak samo jak ono siebie. Stąd jest ono skłonne do tego, aby fałszywie, często na swoją niekorzyść interpretować niewinne wypowiedzi i sposoby zachowania się drugiej osoby. Dlatego próby nawiązania z nim kontaktu kończą się fiaskiem. Doświadczenie samego siebie jako kogoś znaczącego nawet w czasie zabawy wykształca poczucie własnej wartości. Silna osobowość i wysoka samoocena są warunkami pozytywnego rozwoju ludzkich możliwości, prawidłowych kontaktów społecznych, a także przejmowania odpowiedzialności za własne słowa i działania. Na nasze warsztaty trafiają dzieci zakwalifikowane poprzez szkolnych pedagogów, nauczycieli, pracowników naszej Poradni lub bezpośrednio samych rodziców. Dla wielu dzieci udział w naszych zajęciach to pierwsze pozytywne doświadczenia w obcowaniu z grupą rówieśniczą, w której są akceptowane, gdzie dostrzega się również ich mocne strony i nie gani nieustannie za niepożądane zachowania. Dzieci nieco wycofane, u których kontakty społeczne są zaburzone, ośmielają się i nabierają pewności siebie. Dzieci nadpobudliwe uczą się respektować pewne zasady współżycia w grupie, które wspólnie na początku zajęć ustalamy. Warunkiem udanych spotkań jest pełen zaufania klimat w grupie i poczucie bezpieczeństwa. Obserwujemy, że wielu dzieciom spotkania w grupie sprawiają radość i są okazją do interesującej formy zabawy, choć zdarzają się oczywiście i takie, które przychodzą tu z przymusu (dla których udział w zajęciach jest koniecznością) i tym aklimatyzowanie się w grupie oraz aktywny udział w zajęciach sprawia więcej trudności. Potrzebują one znacznie więcej czasu na to, by aktywnie uczestniczyć w spotkaniach i nauczyć się czerpać z nich radość. U uczniów, którzy uczestniczą w całym cyklu zajęć, bardzo często daje się zauważyć pozytywne zmiany w zachowaniu. Wskazują na to ankiety ewaluacyjne, które wypełniają rodzice, a także nasze obserwacje. Trudno powiedzieć, że zachowania agresywne zupełnie ustępują. Jednakże oddziaływanie na osobowość dziecka w sposób dla niego nowy, ale i pełen akceptacji i zrozumienia, wycisza nieco niepożądane zachowania. Udział w warsztatach nie rozwiązuje wszystkich problemów związanych z zachowaniem dziecka. Pozwala jednak lepiej go poznać, zobaczyć jak funkcjonuje w grupie. Dzieci, u których zaburzenia w zachowaniu są nadal mocno nasilone, za zgodą rodziców trafiają na terapię indywidualną psychologa prowadzącego warsztaty. Oprac. Dorota Zemła, Ewa Soja Zespół redakcyjny: Małgorzata Piec, Celina PiechowiczKułakowska, Zbigniewa Wojtaszek, Elżbieta Wurst